| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) |
೮. ಮಧುಪಿಣ್ಡಿಕಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
8. Madhupiṇḍikasuttavaṇṇanā
೧೯೯. ಏವಂ ಮೇ ಸುತನ್ತಿ ಮಧುಪಿಣ್ಡಿಕಸುತ್ತಂ। ತತ್ಥ ಮಹಾವನನ್ತಿ ಹಿಮವನ್ತೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಏಕಾಬದ್ಧಂ ಅರೋಪಿಮಂ ಜಾತಿವನಂ, ನ ಯಥಾ ವೇಸಾಲಿಯಂ ರೋಪಿತಾರೋಪಿತಮಿಸ್ಸಕಂ। ದಿವಾವಿಹಾರಾಯಾತಿ ದಿವಾ ಪಟಿಸಲ್ಲಾನತ್ಥಾಯ। ಬೇಲುವಲಟ್ಠಿಕಾಯಾತಿ ತರುಣಬೇಲುವರುಕ್ಖಸ್ಸ। ದಣ್ಡಪಾಣೀತಿ ನ ಜರಾದುಬ್ಬಲತಾಯ ದಣ್ಡಹತ್ಥೋ। ಅಯಞ್ಹಿ ತರುಣೋ ಪಠಮವಯೇ ಠಿತೋ, ದಣ್ಡಚಿತ್ತತಾಯ ಪನ ಸುವಣ್ಣದಣ್ಡಂ ಗಹೇತ್ವಾ ವಿಚರತಿ, ತಸ್ಮಾ ದಣ್ಡಪಾಣೀತಿ ವುತ್ತೋ। ಜಙ್ಘಾವಿಹಾರನ್ತಿ ಜಙ್ಘಾಕಿಲಮಥವಿನೋದನತ್ಥಂ ಜಙ್ಘಾಚಾರಂ। ಅನುಚಙ್ಕಮಮಾನೋ ಅನುವಿಚರಮಾನೋತಿ ಆರಾಮದಸ್ಸನ-ವನದಸ್ಸನ-ಪಬ್ಬತದಸ್ಸನಾದೀನಂ ಅತ್ಥಾಯ ಇತೋ ಚಿತೋ ಚ ವಿಚರಮಾನೋ। ಅಧಿಚ್ಚನಿಕ್ಖಮನೋ ಕಿರೇಸ ಕದಾಚಿ ದೇವ ನಿಕ್ಖಮಿತ್ವಾ ಏವಂ ವಿಚರತಿ। ದಣ್ಡಮೋಲುಬ್ಭಾತಿ ದಣ್ಡಂ ಓಲುಮ್ಭಿತ್ವಾ ಗೋಪಾಲಕದಾರಕೋ ವಿಯ ದಣ್ಡಂ ಪುರತೋ ಠಪೇತ್ವಾ ದಣ್ಡಮತ್ಥಕೇ ದ್ವೇ ಹತ್ಥೇ ಪತಿಟ್ಠಾಪೇತ್ವಾ ಪಿಟ್ಠಿಪಾಣಿಂ ಹನುಕೇನ ಉಪ್ಪೀಳೇತ್ವಾ ಏಕಮನ್ತಂ ಅಟ್ಠಾಸಿ।
199. Evaṃ me sutanti madhupiṇḍikasuttaṃ. Tattha mahāvananti himavantena saddhiṃ ekābaddhaṃ aropimaṃ jātivanaṃ, na yathā vesāliyaṃ ropitāropitamissakaṃ. Divāvihārāyāti divā paṭisallānatthāya. Beluvalaṭṭhikāyāti taruṇabeluvarukkhassa. Daṇḍapāṇīti na jarādubbalatāya daṇḍahattho. Ayañhi taruṇo paṭhamavaye ṭhito, daṇḍacittatāya pana suvaṇṇadaṇḍaṃ gahetvā vicarati, tasmā daṇḍapāṇīti vutto. Jaṅghāvihāranti jaṅghākilamathavinodanatthaṃ jaṅghācāraṃ. Anucaṅkamamāno anuvicaramānoti ārāmadassana-vanadassana-pabbatadassanādīnaṃ atthāya ito cito ca vicaramāno. Adhiccanikkhamano kiresa kadāci deva nikkhamitvā evaṃ vicarati. Daṇḍamolubbhāti daṇḍaṃ olumbhitvā gopālakadārako viya daṇḍaṃ purato ṭhapetvā daṇḍamatthake dve hatthe patiṭṭhāpetvā piṭṭhipāṇiṃ hanukena uppīḷetvā ekamantaṃ aṭṭhāsi.
೨೦೦. ಕಿಂವಾದೀತಿ ಕಿಂದಿಟ್ಠಿಕೋ। ಕಿಮಕ್ಖಾಯೀತಿ ಕಿಂ ಕಥೇತಿ। ಅಯಂ ರಾಜಾ ಭಗವನ್ತಂ ಅವನ್ದಿತ್ವಾ ಪಟಿಸನ್ಥಾರಮತ್ತಕಮೇವ ಕತ್ವಾ ಪಞ್ಹಂ ಪುಚ್ಛತಿ। ತಮ್ಪಿ ನ ಅಞ್ಞಾತುಕಾಮತಾಯ, ಅಚಿತ್ತೀಕಾರೇನ ಪುಚ್ಛತಿ। ಕಸ್ಮಾ? ದೇವದತ್ತಸ್ಸ ಪಕ್ಖಿಕೋ ಕಿರೇಸ। ದೇವದತ್ತೋ ಅತ್ತನೋ ಸನ್ತಿಕಂ ಆಗಚ್ಛಮಾನೇ ತಥಾಗತೇ ಭಿನ್ದತಿ। ಸೋ ಕಿರ ಏವಂ ವದೇತಿ ‘‘ಸಮಣೋ ಗೋತಮೋ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಕುಲೇನ ಸದ್ಧಿಂ ವೇರೀ, ನ ನೋ ಕುಲಸ್ಸ ವುದ್ಧಿಂ ಇಚ್ಛತಿ। ಭಗಿನೀಪಿ ಮೇ ಚಕ್ಕವತ್ತಿಪರಿಭೋಗಾ, ತಂ ಪಹಾಯ ‘ನಸ್ಸತೇಸಾ’ತಿ ನಿಕ್ಖಮಿತ್ವಾ ಪಬ್ಬಜಿ। ಭಾಗಿನೇಯ್ಯೋಪಿ ಮೇ ಚಕ್ಕವತ್ತಿಬೀಜನ್ತಿ ಞತ್ವಾ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಕುಲಸ್ಸ ವಡ್ಢಿಯಾ ಅತುಸ್ಸನ್ತೋ ‘ನಸ್ಸತೇತ’ನ್ತಿ ತಮ್ಪಿ ದಹರಕಾಲೇಯೇವ ಪಬ್ಬಾಜೇಸಿ। ಅಹಂ ಪನ ತೇನ ವಿನಾ ವತ್ತಿತುಂ ಅಸಕ್ಕೋನ್ತೋ ಅನುಪಬ್ಬಜಿತೋ। ಏವಂ ಪಬ್ಬಜಿತಮ್ಪಿ ಮಂ ಪಬ್ಬಜಿತದಿವಸತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ನ ಉಜುಕೇಹಿ ಅಕ್ಖೀಹಿ ಓಲೋಕೇತಿ। ಪರಿಸಮಜ್ಝೇ ಭಾಸನ್ತೋಪಿ ಮಹಾಫರಸುನಾ ಪಹರನ್ತೋ ವಿಯ ಆಪಾಯಿಕೋ ದೇವದತ್ತೋತಿಆದೀನಿ ಭಾಸತೀ’’ತಿ। ಏವಂ ಅಯಮ್ಪಿ ರಾಜಾ ದೇವದತ್ತೇನ ಭಿನ್ನೋ, ತಸ್ಮಾ ಏವಮಕಾಸಿ।
200.Kiṃvādīti kiṃdiṭṭhiko. Kimakkhāyīti kiṃ katheti. Ayaṃ rājā bhagavantaṃ avanditvā paṭisanthāramattakameva katvā pañhaṃ pucchati. Tampi na aññātukāmatāya, acittīkārena pucchati. Kasmā? Devadattassa pakkhiko kiresa. Devadatto attano santikaṃ āgacchamāne tathāgate bhindati. So kira evaṃ vadeti ‘‘samaṇo gotamo amhākaṃ kulena saddhiṃ verī, na no kulassa vuddhiṃ icchati. Bhaginīpi me cakkavattiparibhogā, taṃ pahāya ‘nassatesā’ti nikkhamitvā pabbaji. Bhāgineyyopi me cakkavattibījanti ñatvā amhākaṃ kulassa vaḍḍhiyā atussanto ‘nassateta’nti tampi daharakāleyeva pabbājesi. Ahaṃ pana tena vinā vattituṃ asakkonto anupabbajito. Evaṃ pabbajitampi maṃ pabbajitadivasato paṭṭhāya na ujukehi akkhīhi oloketi. Parisamajjhe bhāsantopi mahāpharasunā paharanto viya āpāyiko devadattotiādīni bhāsatī’’ti. Evaṃ ayampi rājā devadattena bhinno, tasmā evamakāsi.
ಅಥ ಭಗವಾ ಯಥಾ ಅಯಂ ರಾಜಾ ಮಯಾ ಪಞ್ಹೇ ಪುಚ್ಛಿತೇ ನ ಕಥೇತೀತಿ ವತ್ತುಂ ನ ಲಭತಿ, ಯಥಾ ಚ ಭಾಸಿತಸ್ಸ ಅತ್ಥಂ ನ ಜಾನಾತಿ, ಏವಮಸ್ಸ ಕಥೇಸ್ಸಾಮೀತಿ ತಸ್ಸಾನುಚ್ಛವಿಕಂ ಕಥೇನ್ತೋ ಯಥಾವಾದೀ ಖೋತಿಆದಿಮಾಹ।
Atha bhagavā yathā ayaṃ rājā mayā pañhe pucchite na kathetīti vattuṃ na labhati, yathā ca bhāsitassa atthaṃ na jānāti, evamassa kathessāmīti tassānucchavikaṃ kathento yathāvādī khotiādimāha.
ತತ್ಥ ನ ಕೇನಚಿ ಲೋಕೇ ವಿಗ್ಗಯ್ಹ ತಿಟ್ಠತೀತಿ ಲೋಕೇ ಕೇನಚಿ ಸದ್ಧಿಂ ವಿಗ್ಗಾಹಿಕಕಥಂ ನ ಕರೋತಿ ನ ವಿವದತಿ। ತಥಾಗತೋ ಹಿ ಲೋಕೇನ ಸದ್ಧಿಂ ನ ವಿವದತಿ; ಲೋಕೋ ಪನ ತಥಾಗತೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಅನಿಚ್ಚನ್ತಿ ವುತ್ತೇ ನಿಚ್ಚನ್ತಿ ವದಮಾನೋ, ದುಕ್ಖಂ, ಅನತ್ತಾ, ಅಸುಭನ್ತಿ ವುತ್ತೇ ಸುಭನ್ತಿ ವದಮಾನೋ ವಿವದತಿ। ತೇನೇವಾಹ ‘‘ನಾಹಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಲೋಕೇನ ವಿವದಾಮಿ, ಲೋಕೋವ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಮಯಾ ವಿವದತಿ, ತಥಾ ನ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಧಮ್ಮವಾದೀ ಕೇನಚಿ ಲೋಕಸ್ಮಿಂ ವಿವದತಿ, ಅಧಮ್ಮವಾದೀವ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ವಿವದತೀ’’ತಿ (ಸಂ॰ ನಿ॰ ೩.೯೪)। ಯಥಾತಿ ಯೇನ ಕಾರಣೇನ। ಕಾಮೇಹೀತಿ ವತ್ಥುಕಾಮೇಹಿಪಿ ಕಿಲೇಸಕಾಮೇಹಿಪಿ। ತಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣನ್ತಿ ತಂ ಖೀಣಾಸವಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಂ। ಅಕಥಂಕಥಿನ್ತಿ ನಿಬ್ಬಿಚಿಕಿಚ್ಛಂ। ಛಿನ್ನಕುಕ್ಕುಚ್ಚನ್ತಿ ವಿಪ್ಪಟಿಸಾರಕುಕ್ಕುಚ್ಚಸ್ಸ ಚೇವ ಹತ್ಥಪಾದಕುಕ್ಕುಚ್ಚಸ್ಸ ಚ ಛಿನ್ನತ್ತಾ ಛಿನ್ನಕುಕ್ಕುಚ್ಚಂ। ಭವಾಭವೇತಿ ಪುನಪ್ಪುನಬ್ಭವೇ, ಹೀನಪಣೀತೇ ವಾ ಭವೇ, ಪಣೀತೋ ಹಿ ಭವೋ ವುದ್ಧಿಪ್ಪತ್ತೋ ಅಭವೋತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಸಞ್ಞಾತಿ ಕಿಲೇಸಸಞ್ಞಾ। ಕಿಲೇಸಾಯೇವ ವಾ ಇಧ ಸಞ್ಞಾನಾಮೇನ ವುತ್ತಾ, ತಸ್ಮಾ ಯೇನ ಕಾರಣೇನ ಕಾಮೇಹಿ ವಿಸಂಯುತ್ತಂ ವಿಹರನ್ತಂ ತಂ ಲೋಕೇ ನಿನ್ನಾವಾದಿಂ ಖೀಣಾಸವಬ್ರಾಹ್ಮಣಂ ಕಿಲೇಸಸಞ್ಞಾ ನಾನುಸೇನ್ತಿ, ತಞ್ಚ ಕಾರಣಂ ಅಹಂ ವದಾಮೀತಿ ಅಯಮೇತ್ಥ ಅತ್ಥೋ। ಇತಿ ಭಗವಾ ಅತ್ತನೋ ಖೀಣಾಸವಭಾವಂ ದೀಪೇತಿ। ನಿಲ್ಲಾಳೇತ್ವಾತಿ ನೀಹರಿತ್ವಾ ಕೀಳಾಪೇತ್ವಾ। ತಿವಿಸಾಖನ್ತಿ ತಿಸಾಖಂ। ನಲಾಟಿಕನ್ತಿ ವಲಿಭಙ್ಗಂ ನಲಾಟೇ ತಿಸ್ಸೋ ರಾಜಿಯೋ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ವಲಿಭಙ್ಗಂ ವುಟ್ಠಾಪೇತ್ವಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ದಣ್ಡಮೋಲುಬ್ಭಾತಿ ದಣ್ಡಂ ಉಪ್ಪೀಳೇತ್ವಾ। ‘‘ದಣ್ಡಮಾಲುಬ್ಭಾ’’ತಿಪಿ ಪಾಠೋ, ಗಹೇತ್ವಾ ಪಕ್ಕಾಮೀತಿ ಅತ್ಥೋ।
Tattha na kenaci loke viggayha tiṭṭhatīti loke kenaci saddhiṃ viggāhikakathaṃ na karoti na vivadati. Tathāgato hi lokena saddhiṃ na vivadati; loko pana tathāgatena saddhiṃ aniccanti vutte niccanti vadamāno, dukkhaṃ, anattā, asubhanti vutte subhanti vadamāno vivadati. Tenevāha ‘‘nāhaṃ, bhikkhave, lokena vivadāmi, lokova kho, bhikkhave, mayā vivadati, tathā na, bhikkhave, dhammavādī kenaci lokasmiṃ vivadati, adhammavādīva kho, bhikkhave, vivadatī’’ti (saṃ. ni. 3.94). Yathāti yena kāraṇena. Kāmehīti vatthukāmehipi kilesakāmehipi. Taṃ brāhmaṇanti taṃ khīṇāsavaṃ brāhmaṇaṃ. Akathaṃkathinti nibbicikicchaṃ. Chinnakukkuccanti vippaṭisārakukkuccassa ceva hatthapādakukkuccassa ca chinnattā chinnakukkuccaṃ. Bhavābhaveti punappunabbhave, hīnapaṇīte vā bhave, paṇīto hi bhavo vuddhippatto abhavoti vuccati. Saññāti kilesasaññā. Kilesāyeva vā idha saññānāmena vuttā, tasmā yena kāraṇena kāmehi visaṃyuttaṃ viharantaṃ taṃ loke ninnāvādiṃ khīṇāsavabrāhmaṇaṃ kilesasaññā nānusenti, tañca kāraṇaṃ ahaṃ vadāmīti ayamettha attho. Iti bhagavā attano khīṇāsavabhāvaṃ dīpeti. Nillāḷetvāti nīharitvā kīḷāpetvā. Tivisākhanti tisākhaṃ. Nalāṭikanti valibhaṅgaṃ nalāṭe tisso rājiyo dassento valibhaṅgaṃ vuṭṭhāpetvāti attho. Daṇḍamolubbhāti daṇḍaṃ uppīḷetvā. ‘‘Daṇḍamālubbhā’’tipi pāṭho, gahetvā pakkāmīti attho.
೨೦೧. ಅಞ್ಞತರೋತಿ ನಾಮೇನ ಅಪಾಕಟೋ ಏಕೋ ಭಿಕ್ಖು। ಸೋ ಕಿರ ಅನುಸನ್ಧಿಕುಸಲೋ, ಭಗವತಾ ಯಥಾ ದಣ್ಡಪಾಣೀ ನ ಜಾನಾತಿ, ತಥಾ ಮಯಾ ಕಥಿತನ್ತಿ ವುತ್ತೇ ಕಿನ್ತಿ ನು ಖೋ ಭಗವತಾ ಅವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಂ ಕತ್ವಾ ಪಞ್ಹೋ ಕಥಿತೋತಿ ಅನುಸನ್ಧಿಂ ಗಹೇತ್ವಾ ದಸಬಲಂ ಯಾಚಿತ್ವಾ ಇಮಂ ಪಞ್ಹಂ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಸ್ಸ ಪಾಕಟಂ ಕರಿಸ್ಸಾಮೀತಿ ಉಟ್ಠಾಯಾಸನಾ ಏಕಂಸಂ ಉತ್ತರಾಸಙ್ಗಂ ಕರಿತ್ವಾ ದಸನಖಸಮುಜ್ಜಲಂ ಅಞ್ಜಲಿಂ ಪಗ್ಗಯ್ಹ ಕಿಂವಾದೀ ಪನ, ಭನ್ತೇ ಭಗವಾತಿಆದಿಮಾಹ।
201.Aññataroti nāmena apākaṭo eko bhikkhu. So kira anusandhikusalo, bhagavatā yathā daṇḍapāṇī na jānāti, tathā mayā kathitanti vutte kinti nu kho bhagavatā aviññeyyaṃ katvā pañho kathitoti anusandhiṃ gahetvā dasabalaṃ yācitvā imaṃ pañhaṃ bhikkhusaṅghassa pākaṭaṃ karissāmīti uṭṭhāyāsanā ekaṃsaṃ uttarāsaṅgaṃ karitvā dasanakhasamujjalaṃ añjaliṃ paggayha kiṃvādī pana, bhante bhagavātiādimāha.
ಯತೋನಿದಾನನ್ತಿ ಭಾವನಪುಂಸಕಂ ಏತಂ, ಯೇನ ಕಾರಣೇನ ಯಸ್ಮಿಂ ಕಾರಣೇ ಸತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಪಪಞ್ಚಸಞ್ಞಾಸಙ್ಖಾತಿ ಏತ್ಥ ಸಙ್ಖಾತಿ ಕೋಟ್ಠಾಸೋ। ಪಪಞ್ಚಸಞ್ಞಾತಿ ತಣ್ಹಾಮಾನದಿಟ್ಠಿಪಪಞ್ಚಸಮ್ಪಯುತ್ತಾ ಸಞ್ಞಾ , ಸಞ್ಞಾನಾಮೇನ ವಾ ಪಪಞ್ಚಾಯೇವ ವುತ್ತಾ। ತಸ್ಮಾ ಪಪಞ್ಚಕೋಟ್ಠಾಸಾತಿ ಅಯಮೇತ್ಥ ಅತ್ಥೋ। ಸಮುದಾಚರನ್ತೀತಿ ಪವತ್ತನ್ತಿ। ಏತ್ಥ ಚೇ ನತ್ಥಿ ಅಭಿನನ್ದಿತಬ್ಬನ್ತಿ ಯಸ್ಮಿಂ ದ್ವಾದಸಾಯತನಸಙ್ಖಾತೇ ಕಾರಣೇ ಸತಿ ಪಪಞ್ಚಸಞ್ಞಾಸಙ್ಖಾ ಸಮುದಾಚರನ್ತಿ, ಏತ್ಥ ಏಕಾಯತನಮ್ಪಿ ಚೇ ಅಭಿನನ್ದಿತಬ್ಬಂ ಅಭಿವದಿತಬ್ಬಂ ಅಜ್ಝೋಸಿತಬ್ಬಂ ನತ್ಥೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ತತ್ಥ ಅಭಿನಿನ್ದಿತಬ್ಬನ್ತಿ ಅಹಂ ಮಮನ್ತಿ ಅಭಿನನ್ದಿತಬ್ಬಂ। ಅಭಿವದಿತಬ್ಬನ್ತಿ ಅಹಂ ಮಮಾತಿ ವತ್ತಬ್ಬಂ। ಅಜ್ಝೋಸಿತಬ್ಬನ್ತಿ ಅಜ್ಝೋಸಿತ್ವಾ ಗಿಲಿತ್ವಾ ಪರಿನಿಟ್ಠಪೇತ್ವಾ ಗಹೇತಬ್ಬಯುತ್ತಂ। ಏತೇನೇತ್ಥ ತಣ್ಹಾದೀನಂಯೇವ ಅಪ್ಪವತ್ತಿಂ ಕಥೇತಿ। ಏಸೇವನ್ತೋತಿ ಅಯಂ ಅಭಿನನ್ದನಾದೀನಂ ನತ್ಥಿಭಾವೋವ ರಾಗಾನುಸಯಾದೀನಂ ಅನ್ತೋ। ಏಸೇವ ನಯೋ ಸಬ್ಬತ್ಥ।
Yatonidānanti bhāvanapuṃsakaṃ etaṃ, yena kāraṇena yasmiṃ kāraṇe satīti attho. Papañcasaññāsaṅkhāti ettha saṅkhāti koṭṭhāso. Papañcasaññāti taṇhāmānadiṭṭhipapañcasampayuttā saññā , saññānāmena vā papañcāyeva vuttā. Tasmā papañcakoṭṭhāsāti ayamettha attho. Samudācarantīti pavattanti. Ettha ce natthi abhinanditabbanti yasmiṃ dvādasāyatanasaṅkhāte kāraṇe sati papañcasaññāsaṅkhā samudācaranti, ettha ekāyatanampi ce abhinanditabbaṃ abhivaditabbaṃ ajjhositabbaṃ natthīti attho. Tattha abhininditabbanti ahaṃ mamanti abhinanditabbaṃ. Abhivaditabbanti ahaṃ mamāti vattabbaṃ. Ajjhositabbanti ajjhositvā gilitvā pariniṭṭhapetvā gahetabbayuttaṃ. Etenettha taṇhādīnaṃyeva appavattiṃ katheti. Esevantoti ayaṃ abhinandanādīnaṃ natthibhāvova rāgānusayādīnaṃ anto. Eseva nayo sabbattha.
ದಣ್ಡಾದಾನಾದೀಸು ಪನ ಯಾಯ ಚೇತನಾಯ ದಣ್ಡಂ ಆದಿಯತಿ, ಸಾ ದಣ್ಡಾದಾನಂ। ಯಾಯ ಸತ್ಥಂ ಆದಿಯತಿ ಪರಾಮಸತಿ, ಸಾ ಸತ್ಥಾದಾನಂ। ಮತ್ಥಕಪ್ಪತ್ತಂ ಕಲಹಂ। ನಾನಾಗಾಹಮತ್ತಂ ವಿಗ್ಗಹಂ। ನಾನಾವಾದಮತ್ತಂ ವಿವಾದಂ। ತುವಂ ತುವನ್ತಿ ಏವಂ ಪವತ್ತಂ ತುವಂ ತುವಂ। ಪಿಯಸುಞ್ಞಕರಣಂ ಪೇಸುಞ್ಞಂ। ಅಯಥಾಸಭಾವಂ ಮುಸಾವಾದಂ ಕರೋತಿ, ಸಾ ಮುಸಾವಾದೋತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ಏತ್ಥೇತೇತಿ ಏತ್ಥ ದ್ವಾದಸಸು ಆಯತನೇಸು ಏತೇ ಕಿಲೇಸಾ। ಕಿಲೇಸಾ ಹಿ ಉಪ್ಪಜ್ಜಮಾನಾಪಿ ದ್ವಾದಸಾಯತನಾನಿ ನಿಸ್ಸಾಯ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ, ನಿರುಜ್ಝಮಾನಾಪಿ ದ್ವಾದಸಸು ಆಯತನೇಸುಯೇವ ನಿರುಜ್ಝನ್ತಿ। ಏವಂ ಯತ್ಥುಪ್ಪನ್ನಾ, ತತ್ಥೇವ ನಿರುದ್ಧಾ ಹೋನ್ತಿ। ಸ್ವಾಯಮತ್ಥೋ ಸಮುದಯಸಚ್ಚಪಞ್ಹೇನ ದೀಪೇತಬ್ಬೋ –
Daṇḍādānādīsu pana yāya cetanāya daṇḍaṃ ādiyati, sā daṇḍādānaṃ. Yāya satthaṃ ādiyati parāmasati, sā satthādānaṃ. Matthakappattaṃ kalahaṃ. Nānāgāhamattaṃ viggahaṃ. Nānāvādamattaṃ vivādaṃ. Tuvaṃ tuvanti evaṃ pavattaṃ tuvaṃ tuvaṃ. Piyasuññakaraṇaṃ pesuññaṃ. Ayathāsabhāvaṃ musāvādaṃ karoti, sā musāvādoti veditabbā. Ettheteti ettha dvādasasu āyatanesu ete kilesā. Kilesā hi uppajjamānāpi dvādasāyatanāni nissāya uppajjanti, nirujjhamānāpi dvādasasu āyatanesuyeva nirujjhanti. Evaṃ yatthuppannā, tattheva niruddhā honti. Svāyamattho samudayasaccapañhena dīpetabbo –
‘‘ಸಾ ಖೋ ಪನೇಸಾ ತಣ್ಹಾ ಕತ್ಥ ಉಪ್ಪಜ್ಜಮಾನಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ಕತ್ಥ ನಿವಿಸಮಾನಾ ನಿವಿಸತೀ’’ತಿ ವತ್ವಾ – ‘‘ಯಂ ಲೋಕೇ ಪಿಯರೂಪಂ ಸಾತರೂಪಂ, ಏತ್ಥೇಸಾ ತಣ್ಹಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜಮಾನಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ಏತ್ಥ ನಿವಿಸಮಾನಾ ನಿವಿಸತಿ। ಕಿಞ್ಚ ಲೋಕೇ ಪಿಯರೂಪಂ ಸಾತರೂಪಂ? ಚಕ್ಖು ಲೋಕೇ ಪಿಯರೂಪಂ ಸಾತರೂಪ’’ನ್ತಿಆದಿನಾ (ವಿಭ॰ ೨೦೩) ನಯೇನ ದ್ವಾದಸಸುಯೇವ ಆಯತನೇಸು ತಸ್ಸಾ ಉಪ್ಪತ್ತಿ ಚ ನಿರೋಧೋ ಚ ವುತ್ತೋ। ಯಥೇವ ಚ ತಣ್ಹಾ ದ್ವಾದಸಸು ಆಯತನೇಸು ಉಪ್ಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ನಿಬ್ಬಾನಂ ಆಗಮ್ಮ ನಿರುದ್ಧಾಪಿ ಆಯತನೇಸು ಪುನ ಸಮುದಾಚಾರಸ್ಸ ಅಭಾವತೋ ಆಯತನೇಸುಯೇವ ನಿರುದ್ಧಾತಿ ವುತ್ತಾ, ಏವಮಿಮೇಪಿ ಪಾಪಕಾ ಅಕುಸಲಾ ಧಮ್ಮಾ ಆಯತನೇಸು ನಿರುಜ್ಝನ್ತೀತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ಅಥ ವಾ ಯ್ವಾಯಂ ಅಭಿನನ್ದನಾದೀನಂ ಅಭಾವೋವ ರಾಗಾನುಸಯಾದೀನಂ ಅನ್ತೋತಿ ವುತ್ತೋ। ಏತ್ಥೇತೇ ರಾಗಾನುಸಯಾದೀನಂ ಅನ್ತೋತಿ ಲದ್ಧವೋಹಾರೇ ನಿಬ್ಬಾನೇ ಪಾಪಕಾ ಅಕುಸಲಾ ಧಮ್ಮಾ ಅಪರಿಸೇಸಾ ನಿರುಜ್ಝನ್ತಿ। ಯಞ್ಹಿ ಯತ್ಥ ನತ್ಥಿ, ತಂ ತತ್ಥ ನಿರುದ್ಧಂ ನಾಮ ಹೋತಿ, ಸ್ವಾಯಮತ್ಥೋ ನಿರೋಧಪಞ್ಹೇನ ದೀಪೇತಬ್ಬೋ। ವುತ್ತಞ್ಹೇತಂ ‘‘ದುತಿಯಂ ಝಾನಂ ಸಮಾಪನ್ನಸ್ಸ ವಿತಕ್ಕವಿಚಾರಾ ವಚೀಸಙ್ಖಾರಾ ಪಟಿಪ್ಪಸ್ಸದ್ಧಾ ಹೋನ್ತೀ’’ತಿಆದಿ (ಪಟಿ॰ ಮ॰ ೧.೮೩)।
‘‘Sā kho panesā taṇhā kattha uppajjamānā uppajjati, kattha nivisamānā nivisatī’’ti vatvā – ‘‘yaṃ loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ, etthesā taṇhā uppajjamānā uppajjati, ettha nivisamānā nivisati. Kiñca loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ? Cakkhu loke piyarūpaṃ sātarūpa’’ntiādinā (vibha. 203) nayena dvādasasuyeva āyatanesu tassā uppatti ca nirodho ca vutto. Yatheva ca taṇhā dvādasasu āyatanesu uppajjitvā nibbānaṃ āgamma niruddhāpi āyatanesu puna samudācārassa abhāvato āyatanesuyeva niruddhāti vuttā, evamimepi pāpakā akusalā dhammā āyatanesu nirujjhantīti veditabbā. Atha vā yvāyaṃ abhinandanādīnaṃ abhāvova rāgānusayādīnaṃ antoti vutto. Etthete rāgānusayādīnaṃ antoti laddhavohāre nibbāne pāpakā akusalā dhammā aparisesā nirujjhanti. Yañhi yattha natthi, taṃ tattha niruddhaṃ nāma hoti, svāyamattho nirodhapañhena dīpetabbo. Vuttañhetaṃ ‘‘dutiyaṃ jhānaṃ samāpannassa vitakkavicārā vacīsaṅkhārā paṭippassaddhā hontī’’tiādi (paṭi. ma. 1.83).
೨೦೨. ಸತ್ಥು ಚೇವ ಸಂವಣ್ಣಿತೋತಿ ಸತ್ಥಾರಾ ಚ ಪಸಂಸಿತೋ। ವಿಞ್ಞೂನನ್ತಿ ಇದಮ್ಪಿ ಕರಣತ್ಥೇ ಸಾಮಿವಚನಂ, ಪಣ್ಡಿತೇಹಿ ಸಬ್ರಹ್ಮಚಾರೀಹಿ ಚ ಸಮ್ಭಾವಿತೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ಪಹೋತೀತಿ ಸಕ್ಕೋತಿ।
202.Satthu ceva saṃvaṇṇitoti satthārā ca pasaṃsito. Viññūnanti idampi karaṇatthe sāmivacanaṃ, paṇḍitehi sabrahmacārīhi ca sambhāvitoti attho. Pahotīti sakkoti.
೨೦೩. ಅತಿಕ್ಕಮ್ಮೇವ ಮೂಲಂ ಅತಿಕ್ಕಮ್ಮ ಖನ್ಧನ್ತಿ ಸಾರೋ ನಾಮ ಮೂಲೇ ವಾ ಖನ್ಧೇ ವಾ ಭವೇಯ್ಯ, ತಮ್ಪಿ ಅತಿಕ್ಕಮಿತ್ವಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಏವಂಸಮ್ಪದನ್ತಿ ಏವಂಸಮ್ಪತ್ತಿಕಂ, ಈದಿಸನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಅತಿಸಿತ್ವಾತಿ ಅತಿಕ್ಕಮಿತ್ವಾ। ಜಾನಂ ಜಾನಾತೀತಿ ಜಾನಿತಬ್ಬಮೇವ ಜಾನಾತಿ। ಪಸ್ಸಂ ಪಸ್ಸತೀತಿ ಪಸ್ಸಿತಬ್ಬಮೇವ ಪಸ್ಸತಿ। ಯಥಾ ವಾ ಏಕಚ್ಚೋ ವಿಪರೀತಂ ಗಣ್ಹನ್ತೋ ಜಾನನ್ತೋಪಿ ನ ಜಾನಾತಿ, ಪಸ್ಸನ್ತೋಪಿ ನ ಪಸ್ಸತಿ, ನ ಏವಂ ಭಗವಾ। ಭಗವಾ ಪನ ಜಾನನ್ತೋ ಜಾನಾತಿಯೇವ, ಪಸ್ಸನ್ತೋ ಪಸ್ಸತಿಯೇವ। ಸ್ವಾಯಂ ದಸ್ಸನಪರಿಣಾಯಕಟ್ಠೇನ ಚಕ್ಖುಭೂತೋ। ವಿದಿತಕರಣಟ್ಠೇನ ಞಾಣಭೂತೋ। ಅವಿಪರೀತಸಭಾವಟ್ಠೇನ ಪರಿಯತ್ತಿಧಮ್ಮಪ್ಪವತ್ತನತೋ ವಾ ಹದಯೇನ ಚಿನ್ತೇತ್ವಾ ವಾಚಾಯ ನಿಚ್ಛಾರಿತಧಮ್ಮಮಯೋತಿ ಧಮ್ಮಭೂತೋ। ಸೇಟ್ಠಟ್ಠೇನ ಬ್ರಹ್ಮಭೂತೋ। ಅಥ ವಾ ಚಕ್ಖು ವಿಯ ಭೂತೋತಿ ಚಕ್ಖುಭೂತೋತಿ ಏವಮೇತೇಸು ಪದೇಸು ಅತ್ಥೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಸ್ವಾಯಂ ಧಮ್ಮಸ್ಸ ವತ್ತನತೋ ವತ್ತಾ। ಪವತ್ತಾಪನತೋ ಪವತ್ತಾ। ಅತ್ಥಂ ನೀಹರಿತ್ವಾ ದಸ್ಸನಸಮತ್ಥತಾಯ ಅತ್ಥಸ್ಸ ನಿನ್ನೇತಾ। ಅಮತಾಧಿಗಮಾಯ ಪಟಿಪತ್ತಿಂ ದದಾತೀತಿ ಅಮತಸ್ಸ ದಾತಾ। ಅಗರುಂ ಕತ್ವಾತಿ ಪುನಪ್ಪುನಂ ಆಯಾಚಾಪೇನ್ತೋಪಿ ಹಿ ಗರುಂ ಕರೋತಿ ನಾಮ, ಅತ್ತನೋ ಸಾವಕಪಾರಮೀಞಾಣೇ ಠತ್ವಾ ಸಿನೇರೂಪಾದತೋ ವಾಲುಕಂ ಉದ್ಧರಮಾನೋ ವಿಯ ದುಬ್ಬಿಞ್ಞೇಯ್ಯಂ ಕತ್ವಾ ಕಥೇನ್ತೋಪಿ ಗರುಂ ಕರೋತಿಯೇವ ನಾಮ। ಏವಂ ಅಕತ್ವಾ ಅಮ್ಹೇ ಪುನಪ್ಪುನಂ ಅಯಾಚಾಪೇತ್ವಾ ಸುವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಮ್ಪಿ ನೋ ಕತ್ವಾ ಕಥೇಹೀತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ।
203.Atikkammeva mūlaṃ atikkamma khandhanti sāro nāma mūle vā khandhe vā bhaveyya, tampi atikkamitvāti attho. Evaṃsampadanti evaṃsampattikaṃ, īdisanti attho. Atisitvāti atikkamitvā. Jānaṃ jānātīti jānitabbameva jānāti. Passaṃ passatīti passitabbameva passati. Yathā vā ekacco viparītaṃ gaṇhanto jānantopi na jānāti, passantopi na passati, na evaṃ bhagavā. Bhagavā pana jānanto jānātiyeva, passanto passatiyeva. Svāyaṃ dassanapariṇāyakaṭṭhena cakkhubhūto. Viditakaraṇaṭṭhena ñāṇabhūto. Aviparītasabhāvaṭṭhena pariyattidhammappavattanato vā hadayena cintetvā vācāya nicchāritadhammamayoti dhammabhūto. Seṭṭhaṭṭhena brahmabhūto. Atha vā cakkhu viya bhūtoti cakkhubhūtoti evametesu padesu attho veditabbo. Svāyaṃ dhammassa vattanato vattā. Pavattāpanato pavattā. Atthaṃ nīharitvā dassanasamatthatāya atthassa ninnetā. Amatādhigamāya paṭipattiṃ dadātīti amatassa dātā. Agaruṃ katvāti punappunaṃ āyācāpentopi hi garuṃ karoti nāma, attano sāvakapāramīñāṇe ṭhatvā sinerūpādato vālukaṃ uddharamāno viya dubbiññeyyaṃ katvā kathentopi garuṃ karotiyeva nāma. Evaṃ akatvā amhe punappunaṃ ayācāpetvā suviññeyyampi no katvā kathehīti vuttaṃ hoti.
೨೦೪. ಯಂ ಖೋ ನೋ ಆವುಸೋತಿ ಏತ್ಥ ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ‘‘ಯಂ ಖೋ ವೋ’’ತಿ ವತ್ತಬ್ಬಂ ಸಿಯಾ, ತೇ ಪನ ಭಿಕ್ಖೂ ಅತ್ತನಾ ಸದ್ಧಿಂ ಸಙ್ಗಣ್ಹನ್ತೋ ‘‘ಯಂ ಖೋ ನೋ’’ತಿ ಆಹ। ಯಸ್ಮಾ ವಾ ಉದ್ದೇಸೋವ ತೇಸಂ ಉದ್ದಿಟ್ಠೋವ। ಭಗವಾ ಪನ ಥೇರಸ್ಸಾಪಿ ತೇಸಮ್ಪಿ ಭಗವಾವ। ತಸ್ಮಾ ಭಗವಾತಿ ಪದಂ ಸನ್ಧಾಯಪಿ ಏವಮಾಹ, ಯಂ ಖೋ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಭಗವಾ ತುಮ್ಹಾಕಂ ಸಂಖಿತ್ತೇನ ಉದ್ದೇಸಂ ಉದ್ದಿಸಿತ್ವಾತಿ ಅತ್ಥೋ।
204.Yaṃkho no āvusoti ettha kiñcāpi ‘‘yaṃ kho vo’’ti vattabbaṃ siyā, te pana bhikkhū attanā saddhiṃ saṅgaṇhanto ‘‘yaṃ kho no’’ti āha. Yasmā vā uddesova tesaṃ uddiṭṭhova. Bhagavā pana therassāpi tesampi bhagavāva. Tasmā bhagavāti padaṃ sandhāyapi evamāha, yaṃ kho amhākaṃ bhagavā tumhākaṃ saṃkhittena uddesaṃ uddisitvāti attho.
ಚಕ್ಖುಞ್ಚಾವುಸೋತಿಆದೀಸು ಅಯಮತ್ಥೋ, ಆವುಸೋ, ನಿಸ್ಸಯಭಾವೇನ ಚಕ್ಖುಪಸಾದಞ್ಚ ಆರಮ್ಮಣಭಾವೇನ ಚತುಸಮುಟ್ಠಾನಿಕರೂಪೇ ಚ ಪಟಿಚ್ಚ ಚಕ್ಖುವಿಞ್ಞಾಣಂ ನಾಮ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ। ತಿಣ್ಣಂ ಸಙ್ಗತಿ ಫಸ್ಸೋತಿ ತೇಸಂ ತಿಣ್ಣಂ ಸಙ್ಗತಿಯಾ ಫಸ್ಸೋ ನಾಮ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ। ತಂ ಫಸ್ಸಂ ಪಟಿಚ್ಚ ಸಹಜಾತಾದಿವಸೇನ ಫಸ್ಸಪಚ್ಚಯಾ ವೇದನಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ। ತಾಯ ವೇದನಾಯ ಯಂ ಆರಮ್ಮಣಂ ವೇದೇತಿ, ತದೇವ ಸಞ್ಞಾ ಸಞ್ಜಾನಾತಿ, ಯಂ ಸಞ್ಞಾ ಸಞ್ಜಾನಾತಿ, ತದೇವ ಆರಮ್ಮಣಂ ವಿತಕ್ಕೋ ವಿತಕ್ಕೇತಿ। ಯಂ ವಿತಕ್ಕೋ ವಿತಕ್ಕೇತಿ, ತದೇವಾರಮ್ಮಣಂ ಪಪಞ್ಚೋ ಪಪಞ್ಚೇತಿ। ತತೋನಿದಾನನ್ತಿ ಏತೇಹಿ ಚಕ್ಖುರೂಪಾದೀಹಿ ಕಾರಣೇಹಿ। ಪುರಿಸಂ ಪಪಞ್ಚಸಞ್ಞಾಸಙ್ಖಾ ಸಮುದಾಚರನ್ತೀತಿ ತಂ ಅಪರಿಞ್ಞಾತಕಾರಣಂ ಪುರಿಸಂ ಪಪಞ್ಚಕೋಟ್ಠಾಸಾ ಅಭಿಭವನ್ತಿ, ತಸ್ಸ ಪವತ್ತನ್ತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ತತ್ಥ ಫಸ್ಸವೇದನಾಸಞ್ಞಾ ಚಕ್ಖುವಿಞ್ಞಾಣೇನ ಸಹಜಾತಾ ಹೋನ್ತಿ। ವಿತಕ್ಕೋ ಚಕ್ಖುವಿಞ್ಞಾಣಾನನ್ತರಾದೀಸು ಸವಿತಕ್ಕಚಿತ್ತೇಸು ದಟ್ಠಬ್ಬೋ। ಪಪಞ್ಚಸಙ್ಖಾ ಜವನೇನ ಸಹಜಾತಾ ಹೋನ್ತಿ। ಯದಿ ಏವಂ ಕಸ್ಮಾ ಅತೀತಾನಾಗತಗ್ಗಹಣಂ ಕತನ್ತಿ? ತಥಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜನತೋ। ಯಥೇವ ಹಿ ಏತರಹಿ ಚಕ್ಖುದ್ವಾರಿಕೋ ಪಪಞ್ಚೋ ಚಕ್ಖುಞ್ಚ ರೂಪೇ ಚ ಫಸ್ಸವೇದನಾಸಞ್ಞಾವಿತಕ್ಕೇ ಚ ಪಟಿಚ್ಚ ಉಪ್ಪನ್ನೋ, ಏವಮೇವಂ ಅತೀತಾನಾಗತೇಸುಪಿ ಚಕ್ಖುವಿಞ್ಞೇಯ್ಯೇಸು ರೂಪೇಸು ತಸ್ಸುಪ್ಪತ್ತಿಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಏವಮಾಹ।
Cakkhuñcāvusotiādīsu ayamattho, āvuso, nissayabhāvena cakkhupasādañca ārammaṇabhāvena catusamuṭṭhānikarūpe ca paṭicca cakkhuviññāṇaṃ nāma uppajjati. Tiṇṇaṃ saṅgati phassoti tesaṃ tiṇṇaṃ saṅgatiyā phasso nāma uppajjati. Taṃ phassaṃ paṭicca sahajātādivasena phassapaccayā vedanā uppajjati. Tāya vedanāya yaṃ ārammaṇaṃ vedeti, tadeva saññā sañjānāti, yaṃ saññā sañjānāti, tadeva ārammaṇaṃ vitakko vitakketi. Yaṃ vitakko vitakketi, tadevārammaṇaṃ papañco papañceti. Tatonidānanti etehi cakkhurūpādīhi kāraṇehi. Purisaṃ papañcasaññāsaṅkhā samudācarantīti taṃ apariññātakāraṇaṃ purisaṃ papañcakoṭṭhāsā abhibhavanti, tassa pavattantīti attho. Tattha phassavedanāsaññā cakkhuviññāṇena sahajātā honti. Vitakko cakkhuviññāṇānantarādīsu savitakkacittesu daṭṭhabbo. Papañcasaṅkhā javanena sahajātā honti. Yadi evaṃ kasmā atītānāgataggahaṇaṃ katanti? Tathā uppajjanato. Yatheva hi etarahi cakkhudvāriko papañco cakkhuñca rūpe ca phassavedanāsaññāvitakke ca paṭicca uppanno, evamevaṃ atītānāgatesupi cakkhuviññeyyesu rūpesu tassuppattiṃ dassento evamāha.
ಸೋತಞ್ಚಾವುಸೋತಿಆದೀಸುಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ಛಟ್ಠದ್ವಾರೇ ಪನ ಮನನ್ತಿ ಭವಙ್ಗಚಿತ್ತಂ। ಧಮ್ಮೇತಿ ತೇಭೂಮಕಧಮ್ಮಾರಮ್ಮಣಂ। ಮನೋವಿಞ್ಞಾಣನ್ತಿ ಆವಜ್ಜನಂ ವಾ ಜವನಂ ವಾ। ಆವಜ್ಜನೇ ಗಹಿತೇ ಫಸ್ಸವೇದನಾಸಞ್ಞಾವಿತಕ್ಕಾ ಆವಜ್ಜನಸಹಜಾತಾ ಹೋನ್ತಿ। ಪಪಞ್ಚೋ ಜವನಸಹಜಾತೋ। ಜವನೇ ಗಹಿತೇ ಸಹಾವಜ್ಜನಕಂ ಭವಙ್ಗ ಮನೋ ನಾಮ ಹೋತಿ, ತತೋ ಫಸ್ಸಾದಯೋ ಸಬ್ಬೇಪಿ ಜವನೇನ ಸಹಜಾತಾವ। ಮನೋದ್ವಾರೇ ಪನ ಯಸ್ಮಾ ಅತೀತಾದಿಭೇದಂ ಸಬ್ಬಮ್ಪಿ ಆರಮ್ಮಣಂ ಹೋತಿ, ತಸ್ಮಾ ಅತೀತಾನಾಗತಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನೇಸೂತಿ ಇದಂ ಯುತ್ತಮೇವ।
Sotañcāvusotiādīsupi eseva nayo. Chaṭṭhadvāre pana mananti bhavaṅgacittaṃ. Dhammeti tebhūmakadhammārammaṇaṃ. Manoviññāṇanti āvajjanaṃ vā javanaṃ vā. Āvajjane gahite phassavedanāsaññāvitakkā āvajjanasahajātā honti. Papañco javanasahajāto. Javane gahite sahāvajjanakaṃ bhavaṅga mano nāma hoti, tato phassādayo sabbepi javanena sahajātāva. Manodvāre pana yasmā atītādibhedaṃ sabbampi ārammaṇaṃ hoti, tasmā atītānāgatapaccuppannesūti idaṃ yuttameva.
ಇದಾನಿ ವಟ್ಟಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಸೋ ವತಾವುಸೋತಿ ದೇಸನಂ ಆರಭಿ। ಫಸ್ಸಪಞ್ಞತ್ತಿಂ ಪಞ್ಞಪೇಸ್ಸತೀತಿ ಫಸ್ಸೋ ನಾಮ ಏಕೋ ಧಮ್ಮೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜತೀತಿ ಏವಂ ಫಸ್ಸಪಞ್ಞತ್ತಿಂ ಪಞ್ಞಪೇಸ್ಸತಿ, ದಸ್ಸೇಸ್ಸತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಏಸ ನಯೋ ಸಬ್ಬತ್ಥ। ಏವಂ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಸತಿ ಇದಂ ಹೋತೀತಿ ದ್ವಾದಸಾಯತನವಸೇನ ಸಕಲಂ ವಟ್ಟಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಇದಾನಿ ದ್ವಾದಸಾಯತನಪಟಿಕ್ಖೇಪವಸೇನ ವಿವಟ್ಟಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಸೋ ವತಾವುಸೋ ಚಕ್ಖುಸ್ಮಿಂ ಅಸತೀತಿ ದೇಸನಂ ಆರಭಿ। ತತ್ಥ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ಅತ್ಥೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।
Idāni vaṭṭaṃ dassento so vatāvusoti desanaṃ ārabhi. Phassapaññattiṃ paññapessatīti phasso nāma eko dhammo uppajjatīti evaṃ phassapaññattiṃ paññapessati, dassessatīti attho. Esa nayo sabbattha. Evaṃ imasmiṃ sati idaṃ hotīti dvādasāyatanavasena sakalaṃ vaṭṭaṃ dassetvā idāni dvādasāyatanapaṭikkhepavasena vivaṭṭaṃ dassento so vatāvuso cakkhusmiṃasatīti desanaṃ ārabhi. Tattha vuttanayeneva attho veditabbo.
ಏವಂ ಪಞ್ಹಂ ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇತ್ವಾ ಇದಾನಿ ಸಾವಕೇನ ಪಞ್ಹೋ ಕಥಿತೋತಿ ಮಾ ನಿಕ್ಕಙ್ಖಾ ಅಹುವತ್ಥ, ಅಯಂ ಭಗವಾ ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಞಾಣತುಲಂ ಗಹೇತ್ವಾ ನಿಸಿನ್ನೋ, ಇಚ್ಛಮಾನಾ ತಮೇವ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ನಿಕ್ಕಙ್ಖಾ ಹೋಥಾತಿ ಉಯ್ಯೋಜೇನ್ತೋ ಆಕಙ್ಖಮಾನಾ ಚ ಪನಾತಿಆದಿಮಾಹ।
Evaṃ pañhaṃ vissajjetvā idāni sāvakena pañho kathitoti mā nikkaṅkhā ahuvattha, ayaṃ bhagavā sabbaññutañāṇatulaṃ gahetvā nisinno, icchamānā tameva upasaṅkamitvā nikkaṅkhā hothāti uyyojento ākaṅkhamānā ca panātiādimāha.
೨೦೫. ಇಮೇಹಿ ಆಕಾರೇಹೀತಿ ಇಮೇಹಿ ಕಾರಣೇಹಿ ಪಪಞ್ಚುಪ್ಪತ್ತಿಯಾ ಪಾಟಿಯೇಕ್ಕಕಾರಣೇಹಿ ಚೇವ ವಟ್ಟವಿವಟ್ಟಕಾರಣೇಹಿ ಚ। ಇಮೇಹಿ ಪದೇಹೀತಿ ಇಮೇಹಿ ಅಕ್ಖರಸಮ್ಪಿಣ್ಡನೇಹಿ। ಬ್ಯಞ್ಜನೇಹೀತಿ ಪಾಟಿಯೇಕ್ಕಅಕ್ಖರೇಹಿ। ಪಣ್ಡಿತೋತಿ ಪಣ್ಡಿಚ್ಚೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋ। ಚತೂಹಿ ವಾ ಕಾರಣೇಹಿ ಪಣ್ಡಿತೋ ಧಾತುಕುಸಲೋ ಆಯತನಕುಸಲೋ ಪಚ್ಚಯಾಕಾರಕುಸಲೋ ಕಾರಣಾಕಾರಣಕುಸಲೋತಿ। ಮಹಾಪಞ್ಞೋತಿ ಮಹನ್ತೇ ಅತ್ಥೇ ಮಹನ್ತೇ ಧಮ್ಮೇ ಮಹನ್ತಾ ನಿರುತ್ತಿಯೋ ಮಹನ್ತಾನಿ ಪಟಿಭಾನಾನಿ ಪರಿಗ್ಗಹಣಸಮತ್ಥಾಯ ಮಹಾಪಞ್ಞಾಯ ಸಮನ್ನಾಗತೋ। ಯಥಾ ತಂ ಮಹಾಕಚ್ಚಾನೇನಾತಿ ಯಥಾ ಮಹಾಕಚ್ಚಾನೇನ ಬ್ಯಾಕತಂ, ತಂ ಸನ್ಧಾಯ ತನ್ತಿ ವುತ್ತಂ। ಯಥಾ ಮಹಾಕಚ್ಚಾನೇನ ಬ್ಯಾಕತಂ, ಅಹಮ್ಪಿ ತಂ ಏವಮೇವಂ ಬ್ಯಾಕರೇಯ್ಯೇನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ।
205.Imehi ākārehīti imehi kāraṇehi papañcuppattiyā pāṭiyekkakāraṇehi ceva vaṭṭavivaṭṭakāraṇehi ca. Imehi padehīti imehi akkharasampiṇḍanehi. Byañjanehīti pāṭiyekkaakkharehi. Paṇḍitoti paṇḍiccena samannāgato. Catūhi vā kāraṇehi paṇḍito dhātukusalo āyatanakusalo paccayākārakusalo kāraṇākāraṇakusaloti. Mahāpaññoti mahante atthe mahante dhamme mahantā niruttiyo mahantāni paṭibhānāni pariggahaṇasamatthāya mahāpaññāya samannāgato. Yathā taṃ mahākaccānenāti yathā mahākaccānena byākataṃ, taṃ sandhāya tanti vuttaṃ. Yathā mahākaccānena byākataṃ, ahampi taṃ evamevaṃ byākareyyenti attho.
ಮಧುಪಿಣ್ಡಿಕನ್ತಿ ಮಹನ್ತಂ ಗುಳಪೂವಂ ಬದ್ಧಸತ್ತುಗುಳಕಂ ವಾ। ಅಸೇಚನಕನ್ತಿ ಅಸೇಚಿತಬ್ಬಕಂ। ಸಪ್ಪಿಫಾಣಿತಮಧುಸಕ್ಕರಾದೀಸು ಇದಂ ನಾಮೇತ್ಥ ಮನ್ದಂ ಇದಂ ಬಹುಕನ್ತಿ ನ ವತ್ತಬ್ಬಂ ಸಮಯೋಜಿತರಸಂ। ಚೇತಸೋತಿ ಚಿನ್ತಕಜಾತಿಕೋ। ದಬ್ಬಜಾತಿಕೋತಿ ಪಣ್ಡಿತಸಭಾವೋ। ಕೋ ನಾಮೋ ಅಯನ್ತಿ ಇದಂ ಥೇರೋ ಅತಿಭದ್ದಕೋ ಅಯಂ ಧಮ್ಮಪರಿಯಾಯೋ, ದಸಬಲಸ್ಸ ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಞ್ಞಾಣೇನೇವಸ್ಸ ನಾಮಂ ಗಣ್ಹಾಪೇಸ್ಸಾಮೀತಿ ಚಿನ್ತೇತ್ವಾ ಆಹ। ತಸ್ಮಾತಿ ಯಸ್ಮಾ ಮಧುಪಿಣ್ಡಿಕೋ ವಿಯ ಮಧುರೋ, ತಸ್ಮಾ ಮಧುಪಿಣ್ಡಿಕಪರಿಯಾಯೋತ್ವೇವ ನಂ ಧಾರೇಹೀತಿ ವದತಿ। ಸೇಸಂ ಸಬ್ಬತ್ಥ ಉತ್ತಾನತ್ಥಮೇವಾತಿ।
Madhupiṇḍikanti mahantaṃ guḷapūvaṃ baddhasattuguḷakaṃ vā. Asecanakanti asecitabbakaṃ. Sappiphāṇitamadhusakkarādīsu idaṃ nāmettha mandaṃ idaṃ bahukanti na vattabbaṃ samayojitarasaṃ. Cetasoti cintakajātiko. Dabbajātikoti paṇḍitasabhāvo. Ko nāmo ayanti idaṃ thero atibhaddako ayaṃ dhammapariyāyo, dasabalassa sabbaññutaññāṇenevassa nāmaṃ gaṇhāpessāmīti cintetvā āha. Tasmāti yasmā madhupiṇḍiko viya madhuro, tasmā madhupiṇḍikapariyāyotveva naṃ dhārehīti vadati. Sesaṃ sabbattha uttānatthamevāti.
ಪಪಞ್ಚಸೂದನಿಯಾ ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯಟ್ಠಕಥಾಯ
Papañcasūdaniyā majjhimanikāyaṭṭhakathāya
ಮಧುಪಿಣ್ಡಿಕಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Madhupiṇḍikasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ • Majjhimanikāya / ೮. ಮಧುಪಿಣ್ಡಿಕಸುತ್ತಂ • 8. Madhupiṇḍikasuttaṃ
ಟೀಕಾ • Tīkā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ೮. ಮಧುಪಿಣ್ಡಿಕಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 8. Madhupiṇḍikasuttavaṇṇanā
