Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / മജ്ഝിമനികായ (അട്ഠകഥാ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) |
൮. മധുപിണ്ഡികസുത്തവണ്ണനാ
8. Madhupiṇḍikasuttavaṇṇanā
൧൯൯. ഏവം മേ സുതന്തി മധുപിണ്ഡികസുത്തം. തത്ഥ മഹാവനന്തി ഹിമവന്തേന സദ്ധിം ഏകാബദ്ധം അരോപിമം ജാതിവനം, ന യഥാ വേസാലിയം രോപിതാരോപിതമിസ്സകം. ദിവാവിഹാരായാതി ദിവാ പടിസല്ലാനത്ഥായ. ബേലുവലട്ഠികായാതി തരുണബേലുവരുക്ഖസ്സ. ദണ്ഡപാണീതി ന ജരാദുബ്ബലതായ ദണ്ഡഹത്ഥോ. അയഞ്ഹി തരുണോ പഠമവയേ ഠിതോ, ദണ്ഡചിത്തതായ പന സുവണ്ണദണ്ഡം ഗഹേത്വാ വിചരതി, തസ്മാ ദണ്ഡപാണീതി വുത്തോ. ജങ്ഘാവിഹാരന്തി ജങ്ഘാകിലമഥവിനോദനത്ഥം ജങ്ഘാചാരം. അനുചങ്കമമാനോ അനുവിചരമാനോതി ആരാമദസ്സന-വനദസ്സന-പബ്ബതദസ്സനാദീനം അത്ഥായ ഇതോ ചിതോ ച വിചരമാനോ. അധിച്ചനിക്ഖമനോ കിരേസ കദാചി ദേവ നിക്ഖമിത്വാ ഏവം വിചരതി. ദണ്ഡമോലുബ്ഭാതി ദണ്ഡം ഓലുമ്ഭിത്വാ ഗോപാലകദാരകോ വിയ ദണ്ഡം പുരതോ ഠപേത്വാ ദണ്ഡമത്ഥകേ ദ്വേ ഹത്ഥേ പതിട്ഠാപേത്വാ പിട്ഠിപാണിം ഹനുകേന ഉപ്പീളേത്വാ ഏകമന്തം അട്ഠാസി.
199. Evaṃ me sutanti madhupiṇḍikasuttaṃ. Tattha mahāvananti himavantena saddhiṃ ekābaddhaṃ aropimaṃ jātivanaṃ, na yathā vesāliyaṃ ropitāropitamissakaṃ. Divāvihārāyāti divā paṭisallānatthāya. Beluvalaṭṭhikāyāti taruṇabeluvarukkhassa. Daṇḍapāṇīti na jarādubbalatāya daṇḍahattho. Ayañhi taruṇo paṭhamavaye ṭhito, daṇḍacittatāya pana suvaṇṇadaṇḍaṃ gahetvā vicarati, tasmā daṇḍapāṇīti vutto. Jaṅghāvihāranti jaṅghākilamathavinodanatthaṃ jaṅghācāraṃ. Anucaṅkamamāno anuvicaramānoti ārāmadassana-vanadassana-pabbatadassanādīnaṃ atthāya ito cito ca vicaramāno. Adhiccanikkhamano kiresa kadāci deva nikkhamitvā evaṃ vicarati. Daṇḍamolubbhāti daṇḍaṃ olumbhitvā gopālakadārako viya daṇḍaṃ purato ṭhapetvā daṇḍamatthake dve hatthe patiṭṭhāpetvā piṭṭhipāṇiṃ hanukena uppīḷetvā ekamantaṃ aṭṭhāsi.
൨൦൦. കിംവാദീതി കിംദിട്ഠികോ. കിമക്ഖായീതി കിം കഥേതി. അയം രാജാ ഭഗവന്തം അവന്ദിത്വാ പടിസന്ഥാരമത്തകമേവ കത്വാ പഞ്ഹം പുച്ഛതി. തമ്പി ന അഞ്ഞാതുകാമതായ, അചിത്തീകാരേന പുച്ഛതി. കസ്മാ? ദേവദത്തസ്സ പക്ഖികോ കിരേസ. ദേവദത്തോ അത്തനോ സന്തികം ആഗച്ഛമാനേ തഥാഗതേ ഭിന്ദതി. സോ കിര ഏവം വദേതി ‘‘സമണോ ഗോതമോ അമ്ഹാകം കുലേന സദ്ധിം വേരീ, ന നോ കുലസ്സ വുദ്ധിം ഇച്ഛതി. ഭഗിനീപി മേ ചക്കവത്തിപരിഭോഗാ, തം പഹായ ‘നസ്സതേസാ’തി നിക്ഖമിത്വാ പബ്ബജി. ഭാഗിനേയ്യോപി മേ ചക്കവത്തിബീജന്തി ഞത്വാ അമ്ഹാകം കുലസ്സ വഡ്ഢിയാ അതുസ്സന്തോ ‘നസ്സതേത’ന്തി തമ്പി ദഹരകാലേയേവ പബ്ബാജേസി. അഹം പന തേന വിനാ വത്തിതും അസക്കോന്തോ അനുപബ്ബജിതോ. ഏവം പബ്ബജിതമ്പി മം പബ്ബജിതദിവസതോ പട്ഠായ ന ഉജുകേഹി അക്ഖീഹി ഓലോകേതി. പരിസമജ്ഝേ ഭാസന്തോപി മഹാഫരസുനാ പഹരന്തോ വിയ ആപായികോ ദേവദത്തോതിആദീനി ഭാസതീ’’തി. ഏവം അയമ്പി രാജാ ദേവദത്തേന ഭിന്നോ, തസ്മാ ഏവമകാസി.
200.Kiṃvādīti kiṃdiṭṭhiko. Kimakkhāyīti kiṃ katheti. Ayaṃ rājā bhagavantaṃ avanditvā paṭisanthāramattakameva katvā pañhaṃ pucchati. Tampi na aññātukāmatāya, acittīkārena pucchati. Kasmā? Devadattassa pakkhiko kiresa. Devadatto attano santikaṃ āgacchamāne tathāgate bhindati. So kira evaṃ vadeti ‘‘samaṇo gotamo amhākaṃ kulena saddhiṃ verī, na no kulassa vuddhiṃ icchati. Bhaginīpi me cakkavattiparibhogā, taṃ pahāya ‘nassatesā’ti nikkhamitvā pabbaji. Bhāgineyyopi me cakkavattibījanti ñatvā amhākaṃ kulassa vaḍḍhiyā atussanto ‘nassateta’nti tampi daharakāleyeva pabbājesi. Ahaṃ pana tena vinā vattituṃ asakkonto anupabbajito. Evaṃ pabbajitampi maṃ pabbajitadivasato paṭṭhāya na ujukehi akkhīhi oloketi. Parisamajjhe bhāsantopi mahāpharasunā paharanto viya āpāyiko devadattotiādīni bhāsatī’’ti. Evaṃ ayampi rājā devadattena bhinno, tasmā evamakāsi.
അഥ ഭഗവാ യഥാ അയം രാജാ മയാ പഞ്ഹേ പുച്ഛിതേ ന കഥേതീതി വത്തും ന ലഭതി, യഥാ ച ഭാസിതസ്സ അത്ഥം ന ജാനാതി, ഏവമസ്സ കഥേസ്സാമീതി തസ്സാനുച്ഛവികം കഥേന്തോ യഥാവാദീ ഖോതിആദിമാഹ.
Atha bhagavā yathā ayaṃ rājā mayā pañhe pucchite na kathetīti vattuṃ na labhati, yathā ca bhāsitassa atthaṃ na jānāti, evamassa kathessāmīti tassānucchavikaṃ kathento yathāvādī khotiādimāha.
തത്ഥ ന കേനചി ലോകേ വിഗ്ഗയ്ഹ തിട്ഠതീതി ലോകേ കേനചി സദ്ധിം വിഗ്ഗാഹികകഥം ന കരോതി ന വിവദതി. തഥാഗതോ ഹി ലോകേന സദ്ധിം ന വിവദതി; ലോകോ പന തഥാഗതേന സദ്ധിം അനിച്ചന്തി വുത്തേ നിച്ചന്തി വദമാനോ, ദുക്ഖം, അനത്താ, അസുഭന്തി വുത്തേ സുഭന്തി വദമാനോ വിവദതി. തേനേവാഹ ‘‘നാഹം, ഭിക്ഖവേ, ലോകേന വിവദാമി, ലോകോവ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, മയാ വിവദതി, തഥാ ന, ഭിക്ഖവേ, ധമ്മവാദീ കേനചി ലോകസ്മിം വിവദതി, അധമ്മവാദീവ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, വിവദതീ’’തി (സം॰ നി॰ ൩.൯൪). യഥാതി യേന കാരണേന. കാമേഹീതി വത്ഥുകാമേഹിപി കിലേസകാമേഹിപി. തം ബ്രാഹ്മണന്തി തം ഖീണാസവം ബ്രാഹ്മണം. അകഥംകഥിന്തി നിബ്ബിചികിച്ഛം. ഛിന്നകുക്കുച്ചന്തി വിപ്പടിസാരകുക്കുച്ചസ്സ ചേവ ഹത്ഥപാദകുക്കുച്ചസ്സ ച ഛിന്നത്താ ഛിന്നകുക്കുച്ചം. ഭവാഭവേതി പുനപ്പുനബ്ഭവേ, ഹീനപണീതേ വാ ഭവേ, പണീതോ ഹി ഭവോ വുദ്ധിപ്പത്തോ അഭവോതി വുച്ചതി. സഞ്ഞാതി കിലേസസഞ്ഞാ. കിലേസായേവ വാ ഇധ സഞ്ഞാനാമേന വുത്താ, തസ്മാ യേന കാരണേന കാമേഹി വിസംയുത്തം വിഹരന്തം തം ലോകേ നിന്നാവാദിം ഖീണാസവബ്രാഹ്മണം കിലേസസഞ്ഞാ നാനുസേന്തി, തഞ്ച കാരണം അഹം വദാമീതി അയമേത്ഥ അത്ഥോ. ഇതി ഭഗവാ അത്തനോ ഖീണാസവഭാവം ദീപേതി. നില്ലാളേത്വാതി നീഹരിത്വാ കീളാപേത്വാ. തിവിസാഖന്തി തിസാഖം. നലാടികന്തി വലിഭങ്ഗം നലാടേ തിസ്സോ രാജിയോ ദസ്സേന്തോ വലിഭങ്ഗം വുട്ഠാപേത്വാതി അത്ഥോ. ദണ്ഡമോലുബ്ഭാതി ദണ്ഡം ഉപ്പീളേത്വാ. ‘‘ദണ്ഡമാലുബ്ഭാ’’തിപി പാഠോ, ഗഹേത്വാ പക്കാമീതി അത്ഥോ.
Tattha na kenaci loke viggayha tiṭṭhatīti loke kenaci saddhiṃ viggāhikakathaṃ na karoti na vivadati. Tathāgato hi lokena saddhiṃ na vivadati; loko pana tathāgatena saddhiṃ aniccanti vutte niccanti vadamāno, dukkhaṃ, anattā, asubhanti vutte subhanti vadamāno vivadati. Tenevāha ‘‘nāhaṃ, bhikkhave, lokena vivadāmi, lokova kho, bhikkhave, mayā vivadati, tathā na, bhikkhave, dhammavādī kenaci lokasmiṃ vivadati, adhammavādīva kho, bhikkhave, vivadatī’’ti (saṃ. ni. 3.94). Yathāti yena kāraṇena. Kāmehīti vatthukāmehipi kilesakāmehipi. Taṃ brāhmaṇanti taṃ khīṇāsavaṃ brāhmaṇaṃ. Akathaṃkathinti nibbicikicchaṃ. Chinnakukkuccanti vippaṭisārakukkuccassa ceva hatthapādakukkuccassa ca chinnattā chinnakukkuccaṃ. Bhavābhaveti punappunabbhave, hīnapaṇīte vā bhave, paṇīto hi bhavo vuddhippatto abhavoti vuccati. Saññāti kilesasaññā. Kilesāyeva vā idha saññānāmena vuttā, tasmā yena kāraṇena kāmehi visaṃyuttaṃ viharantaṃ taṃ loke ninnāvādiṃ khīṇāsavabrāhmaṇaṃ kilesasaññā nānusenti, tañca kāraṇaṃ ahaṃ vadāmīti ayamettha attho. Iti bhagavā attano khīṇāsavabhāvaṃ dīpeti. Nillāḷetvāti nīharitvā kīḷāpetvā. Tivisākhanti tisākhaṃ. Nalāṭikanti valibhaṅgaṃ nalāṭe tisso rājiyo dassento valibhaṅgaṃ vuṭṭhāpetvāti attho. Daṇḍamolubbhāti daṇḍaṃ uppīḷetvā. ‘‘Daṇḍamālubbhā’’tipi pāṭho, gahetvā pakkāmīti attho.
൨൦൧. അഞ്ഞതരോതി നാമേന അപാകടോ ഏകോ ഭിക്ഖു. സോ കിര അനുസന്ധികുസലോ, ഭഗവതാ യഥാ ദണ്ഡപാണീ ന ജാനാതി, തഥാ മയാ കഥിതന്തി വുത്തേ കിന്തി നു ഖോ ഭഗവതാ അവിഞ്ഞേയ്യം കത്വാ പഞ്ഹോ കഥിതോതി അനുസന്ധിം ഗഹേത്വാ ദസബലം യാചിത്വാ ഇമം പഞ്ഹം ഭിക്ഖുസങ്ഘസ്സ പാകടം കരിസ്സാമീതി ഉട്ഠായാസനാ ഏകംസം ഉത്തരാസങ്ഗം കരിത്വാ ദസനഖസമുജ്ജലം അഞ്ജലിം പഗ്ഗയ്ഹ കിംവാദീ പന, ഭന്തേ ഭഗവാതിആദിമാഹ.
201.Aññataroti nāmena apākaṭo eko bhikkhu. So kira anusandhikusalo, bhagavatā yathā daṇḍapāṇī na jānāti, tathā mayā kathitanti vutte kinti nu kho bhagavatā aviññeyyaṃ katvā pañho kathitoti anusandhiṃ gahetvā dasabalaṃ yācitvā imaṃ pañhaṃ bhikkhusaṅghassa pākaṭaṃ karissāmīti uṭṭhāyāsanā ekaṃsaṃ uttarāsaṅgaṃ karitvā dasanakhasamujjalaṃ añjaliṃ paggayha kiṃvādī pana, bhante bhagavātiādimāha.
യതോനിദാനന്തി ഭാവനപുംസകം ഏതം, യേന കാരണേന യസ്മിം കാരണേ സതീതി അത്ഥോ. പപഞ്ചസഞ്ഞാസങ്ഖാതി ഏത്ഥ സങ്ഖാതി കോട്ഠാസോ. പപഞ്ചസഞ്ഞാതി തണ്ഹാമാനദിട്ഠിപപഞ്ചസമ്പയുത്താ സഞ്ഞാ , സഞ്ഞാനാമേന വാ പപഞ്ചായേവ വുത്താ. തസ്മാ പപഞ്ചകോട്ഠാസാതി അയമേത്ഥ അത്ഥോ. സമുദാചരന്തീതി പവത്തന്തി. ഏത്ഥ ചേ നത്ഥി അഭിനന്ദിതബ്ബന്തി യസ്മിം ദ്വാദസായതനസങ്ഖാതേ കാരണേ സതി പപഞ്ചസഞ്ഞാസങ്ഖാ സമുദാചരന്തി, ഏത്ഥ ഏകായതനമ്പി ചേ അഭിനന്ദിതബ്ബം അഭിവദിതബ്ബം അജ്ഝോസിതബ്ബം നത്ഥീതി അത്ഥോ. തത്ഥ അഭിനിന്ദിതബ്ബന്തി അഹം മമന്തി അഭിനന്ദിതബ്ബം. അഭിവദിതബ്ബന്തി അഹം മമാതി വത്തബ്ബം. അജ്ഝോസിതബ്ബന്തി അജ്ഝോസിത്വാ ഗിലിത്വാ പരിനിട്ഠപേത്വാ ഗഹേതബ്ബയുത്തം. ഏതേനേത്ഥ തണ്ഹാദീനംയേവ അപ്പവത്തിം കഥേതി. ഏസേവന്തോതി അയം അഭിനന്ദനാദീനം നത്ഥിഭാവോവ രാഗാനുസയാദീനം അന്തോ. ഏസേവ നയോ സബ്ബത്ഥ.
Yatonidānanti bhāvanapuṃsakaṃ etaṃ, yena kāraṇena yasmiṃ kāraṇe satīti attho. Papañcasaññāsaṅkhāti ettha saṅkhāti koṭṭhāso. Papañcasaññāti taṇhāmānadiṭṭhipapañcasampayuttā saññā , saññānāmena vā papañcāyeva vuttā. Tasmā papañcakoṭṭhāsāti ayamettha attho. Samudācarantīti pavattanti. Ettha ce natthi abhinanditabbanti yasmiṃ dvādasāyatanasaṅkhāte kāraṇe sati papañcasaññāsaṅkhā samudācaranti, ettha ekāyatanampi ce abhinanditabbaṃ abhivaditabbaṃ ajjhositabbaṃ natthīti attho. Tattha abhininditabbanti ahaṃ mamanti abhinanditabbaṃ. Abhivaditabbanti ahaṃ mamāti vattabbaṃ. Ajjhositabbanti ajjhositvā gilitvā pariniṭṭhapetvā gahetabbayuttaṃ. Etenettha taṇhādīnaṃyeva appavattiṃ katheti. Esevantoti ayaṃ abhinandanādīnaṃ natthibhāvova rāgānusayādīnaṃ anto. Eseva nayo sabbattha.
ദണ്ഡാദാനാദീസു പന യായ ചേതനായ ദണ്ഡം ആദിയതി, സാ ദണ്ഡാദാനം. യായ സത്ഥം ആദിയതി പരാമസതി, സാ സത്ഥാദാനം. മത്ഥകപ്പത്തം കലഹം. നാനാഗാഹമത്തം വിഗ്ഗഹം. നാനാവാദമത്തം വിവാദം. തുവം തുവന്തി ഏവം പവത്തം തുവം തുവം. പിയസുഞ്ഞകരണം പേസുഞ്ഞം. അയഥാസഭാവം മുസാവാദം കരോതി, സാ മുസാവാദോതി വേദിതബ്ബാ. ഏത്ഥേതേതി ഏത്ഥ ദ്വാദസസു ആയതനേസു ഏതേ കിലേസാ. കിലേസാ ഹി ഉപ്പജ്ജമാനാപി ദ്വാദസായതനാനി നിസ്സായ ഉപ്പജ്ജന്തി, നിരുജ്ഝമാനാപി ദ്വാദസസു ആയതനേസുയേവ നിരുജ്ഝന്തി. ഏവം യത്ഥുപ്പന്നാ, തത്ഥേവ നിരുദ്ധാ ഹോന്തി. സ്വായമത്ഥോ സമുദയസച്ചപഞ്ഹേന ദീപേതബ്ബോ –
Daṇḍādānādīsu pana yāya cetanāya daṇḍaṃ ādiyati, sā daṇḍādānaṃ. Yāya satthaṃ ādiyati parāmasati, sā satthādānaṃ. Matthakappattaṃ kalahaṃ. Nānāgāhamattaṃ viggahaṃ. Nānāvādamattaṃ vivādaṃ. Tuvaṃ tuvanti evaṃ pavattaṃ tuvaṃ tuvaṃ. Piyasuññakaraṇaṃ pesuññaṃ. Ayathāsabhāvaṃ musāvādaṃ karoti, sā musāvādoti veditabbā. Ettheteti ettha dvādasasu āyatanesu ete kilesā. Kilesā hi uppajjamānāpi dvādasāyatanāni nissāya uppajjanti, nirujjhamānāpi dvādasasu āyatanesuyeva nirujjhanti. Evaṃ yatthuppannā, tattheva niruddhā honti. Svāyamattho samudayasaccapañhena dīpetabbo –
‘‘സാ ഖോ പനേസാ തണ്ഹാ കത്ഥ ഉപ്പജ്ജമാനാ ഉപ്പജ്ജതി, കത്ഥ നിവിസമാനാ നിവിസതീ’’തി വത്വാ – ‘‘യം ലോകേ പിയരൂപം സാതരൂപം, ഏത്ഥേസാ തണ്ഹാ ഉപ്പജ്ജമാനാ ഉപ്പജ്ജതി, ഏത്ഥ നിവിസമാനാ നിവിസതി. കിഞ്ച ലോകേ പിയരൂപം സാതരൂപം? ചക്ഖു ലോകേ പിയരൂപം സാതരൂപ’’ന്തിആദിനാ (വിഭ॰ ൨൦൩) നയേന ദ്വാദസസുയേവ ആയതനേസു തസ്സാ ഉപ്പത്തി ച നിരോധോ ച വുത്തോ. യഥേവ ച തണ്ഹാ ദ്വാദസസു ആയതനേസു ഉപ്പജ്ജിത്വാ നിബ്ബാനം ആഗമ്മ നിരുദ്ധാപി ആയതനേസു പുന സമുദാചാരസ്സ അഭാവതോ ആയതനേസുയേവ നിരുദ്ധാതി വുത്താ, ഏവമിമേപി പാപകാ അകുസലാ ധമ്മാ ആയതനേസു നിരുജ്ഝന്തീതി വേദിതബ്ബാ. അഥ വാ യ്വായം അഭിനന്ദനാദീനം അഭാവോവ രാഗാനുസയാദീനം അന്തോതി വുത്തോ. ഏത്ഥേതേ രാഗാനുസയാദീനം അന്തോതി ലദ്ധവോഹാരേ നിബ്ബാനേ പാപകാ അകുസലാ ധമ്മാ അപരിസേസാ നിരുജ്ഝന്തി. യഞ്ഹി യത്ഥ നത്ഥി, തം തത്ഥ നിരുദ്ധം നാമ ഹോതി, സ്വായമത്ഥോ നിരോധപഞ്ഹേന ദീപേതബ്ബോ. വുത്തഞ്ഹേതം ‘‘ദുതിയം ഝാനം സമാപന്നസ്സ വിതക്കവിചാരാ വചീസങ്ഖാരാ പടിപ്പസ്സദ്ധാ ഹോന്തീ’’തിആദി (പടി॰ മ॰ ൧.൮൩).
‘‘Sā kho panesā taṇhā kattha uppajjamānā uppajjati, kattha nivisamānā nivisatī’’ti vatvā – ‘‘yaṃ loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ, etthesā taṇhā uppajjamānā uppajjati, ettha nivisamānā nivisati. Kiñca loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ? Cakkhu loke piyarūpaṃ sātarūpa’’ntiādinā (vibha. 203) nayena dvādasasuyeva āyatanesu tassā uppatti ca nirodho ca vutto. Yatheva ca taṇhā dvādasasu āyatanesu uppajjitvā nibbānaṃ āgamma niruddhāpi āyatanesu puna samudācārassa abhāvato āyatanesuyeva niruddhāti vuttā, evamimepi pāpakā akusalā dhammā āyatanesu nirujjhantīti veditabbā. Atha vā yvāyaṃ abhinandanādīnaṃ abhāvova rāgānusayādīnaṃ antoti vutto. Etthete rāgānusayādīnaṃ antoti laddhavohāre nibbāne pāpakā akusalā dhammā aparisesā nirujjhanti. Yañhi yattha natthi, taṃ tattha niruddhaṃ nāma hoti, svāyamattho nirodhapañhena dīpetabbo. Vuttañhetaṃ ‘‘dutiyaṃ jhānaṃ samāpannassa vitakkavicārā vacīsaṅkhārā paṭippassaddhā hontī’’tiādi (paṭi. ma. 1.83).
൨൦൨. സത്ഥു ചേവ സംവണ്ണിതോതി സത്ഥാരാ ച പസംസിതോ. വിഞ്ഞൂനന്തി ഇദമ്പി കരണത്ഥേ സാമിവചനം, പണ്ഡിതേഹി സബ്രഹ്മചാരീഹി ച സമ്ഭാവിതോതി അത്ഥോ. പഹോതീതി സക്കോതി.
202.Satthu ceva saṃvaṇṇitoti satthārā ca pasaṃsito. Viññūnanti idampi karaṇatthe sāmivacanaṃ, paṇḍitehi sabrahmacārīhi ca sambhāvitoti attho. Pahotīti sakkoti.
൨൦൩. അതിക്കമ്മേവ മൂലം അതിക്കമ്മ ഖന്ധന്തി സാരോ നാമ മൂലേ വാ ഖന്ധേ വാ ഭവേയ്യ, തമ്പി അതിക്കമിത്വാതി അത്ഥോ. ഏവംസമ്പദന്തി ഏവംസമ്പത്തികം, ഈദിസന്തി അത്ഥോ. അതിസിത്വാതി അതിക്കമിത്വാ. ജാനം ജാനാതീതി ജാനിതബ്ബമേവ ജാനാതി. പസ്സം പസ്സതീതി പസ്സിതബ്ബമേവ പസ്സതി. യഥാ വാ ഏകച്ചോ വിപരീതം ഗണ്ഹന്തോ ജാനന്തോപി ന ജാനാതി, പസ്സന്തോപി ന പസ്സതി, ന ഏവം ഭഗവാ. ഭഗവാ പന ജാനന്തോ ജാനാതിയേവ, പസ്സന്തോ പസ്സതിയേവ. സ്വായം ദസ്സനപരിണായകട്ഠേന ചക്ഖുഭൂതോ. വിദിതകരണട്ഠേന ഞാണഭൂതോ. അവിപരീതസഭാവട്ഠേന പരിയത്തിധമ്മപ്പവത്തനതോ വാ ഹദയേന ചിന്തേത്വാ വാചായ നിച്ഛാരിതധമ്മമയോതി ധമ്മഭൂതോ. സേട്ഠട്ഠേന ബ്രഹ്മഭൂതോ. അഥ വാ ചക്ഖു വിയ ഭൂതോതി ചക്ഖുഭൂതോതി ഏവമേതേസു പദേസു അത്ഥോ വേദിതബ്ബോ. സ്വായം ധമ്മസ്സ വത്തനതോ വത്താ. പവത്താപനതോ പവത്താ. അത്ഥം നീഹരിത്വാ ദസ്സനസമത്ഥതായ അത്ഥസ്സ നിന്നേതാ. അമതാധിഗമായ പടിപത്തിം ദദാതീതി അമതസ്സ ദാതാ. അഗരും കത്വാതി പുനപ്പുനം ആയാചാപേന്തോപി ഹി ഗരും കരോതി നാമ, അത്തനോ സാവകപാരമീഞാണേ ഠത്വാ സിനേരൂപാദതോ വാലുകം ഉദ്ധരമാനോ വിയ ദുബ്ബിഞ്ഞേയ്യം കത്വാ കഥേന്തോപി ഗരും കരോതിയേവ നാമ. ഏവം അകത്വാ അമ്ഹേ പുനപ്പുനം അയാചാപേത്വാ സുവിഞ്ഞേയ്യമ്പി നോ കത്വാ കഥേഹീതി വുത്തം ഹോതി.
203.Atikkammeva mūlaṃ atikkamma khandhanti sāro nāma mūle vā khandhe vā bhaveyya, tampi atikkamitvāti attho. Evaṃsampadanti evaṃsampattikaṃ, īdisanti attho. Atisitvāti atikkamitvā. Jānaṃ jānātīti jānitabbameva jānāti. Passaṃ passatīti passitabbameva passati. Yathā vā ekacco viparītaṃ gaṇhanto jānantopi na jānāti, passantopi na passati, na evaṃ bhagavā. Bhagavā pana jānanto jānātiyeva, passanto passatiyeva. Svāyaṃ dassanapariṇāyakaṭṭhena cakkhubhūto. Viditakaraṇaṭṭhena ñāṇabhūto. Aviparītasabhāvaṭṭhena pariyattidhammappavattanato vā hadayena cintetvā vācāya nicchāritadhammamayoti dhammabhūto. Seṭṭhaṭṭhena brahmabhūto. Atha vā cakkhu viya bhūtoti cakkhubhūtoti evametesu padesu attho veditabbo. Svāyaṃ dhammassa vattanato vattā. Pavattāpanato pavattā. Atthaṃ nīharitvā dassanasamatthatāya atthassa ninnetā. Amatādhigamāya paṭipattiṃ dadātīti amatassa dātā. Agaruṃ katvāti punappunaṃ āyācāpentopi hi garuṃ karoti nāma, attano sāvakapāramīñāṇe ṭhatvā sinerūpādato vālukaṃ uddharamāno viya dubbiññeyyaṃ katvā kathentopi garuṃ karotiyeva nāma. Evaṃ akatvā amhe punappunaṃ ayācāpetvā suviññeyyampi no katvā kathehīti vuttaṃ hoti.
൨൦൪. യം ഖോ നോ ആവുസോതി ഏത്ഥ കിഞ്ചാപി ‘‘യം ഖോ വോ’’തി വത്തബ്ബം സിയാ, തേ പന ഭിക്ഖൂ അത്തനാ സദ്ധിം സങ്ഗണ്ഹന്തോ ‘‘യം ഖോ നോ’’തി ആഹ. യസ്മാ വാ ഉദ്ദേസോവ തേസം ഉദ്ദിട്ഠോവ. ഭഗവാ പന ഥേരസ്സാപി തേസമ്പി ഭഗവാവ. തസ്മാ ഭഗവാതി പദം സന്ധായപി ഏവമാഹ, യം ഖോ അമ്ഹാകം ഭഗവാ തുമ്ഹാകം സംഖിത്തേന ഉദ്ദേസം ഉദ്ദിസിത്വാതി അത്ഥോ.
204.Yaṃkho no āvusoti ettha kiñcāpi ‘‘yaṃ kho vo’’ti vattabbaṃ siyā, te pana bhikkhū attanā saddhiṃ saṅgaṇhanto ‘‘yaṃ kho no’’ti āha. Yasmā vā uddesova tesaṃ uddiṭṭhova. Bhagavā pana therassāpi tesampi bhagavāva. Tasmā bhagavāti padaṃ sandhāyapi evamāha, yaṃ kho amhākaṃ bhagavā tumhākaṃ saṃkhittena uddesaṃ uddisitvāti attho.
ചക്ഖുഞ്ചാവുസോതിആദീസു അയമത്ഥോ, ആവുസോ, നിസ്സയഭാവേന ചക്ഖുപസാദഞ്ച ആരമ്മണഭാവേന ചതുസമുട്ഠാനികരൂപേ ച പടിച്ച ചക്ഖുവിഞ്ഞാണം നാമ ഉപ്പജ്ജതി. തിണ്ണം സങ്ഗതി ഫസ്സോതി തേസം തിണ്ണം സങ്ഗതിയാ ഫസ്സോ നാമ ഉപ്പജ്ജതി. തം ഫസ്സം പടിച്ച സഹജാതാദിവസേന ഫസ്സപച്ചയാ വേദനാ ഉപ്പജ്ജതി. തായ വേദനായ യം ആരമ്മണം വേദേതി, തദേവ സഞ്ഞാ സഞ്ജാനാതി, യം സഞ്ഞാ സഞ്ജാനാതി, തദേവ ആരമ്മണം വിതക്കോ വിതക്കേതി. യം വിതക്കോ വിതക്കേതി, തദേവാരമ്മണം പപഞ്ചോ പപഞ്ചേതി. തതോനിദാനന്തി ഏതേഹി ചക്ഖുരൂപാദീഹി കാരണേഹി. പുരിസം പപഞ്ചസഞ്ഞാസങ്ഖാ സമുദാചരന്തീതി തം അപരിഞ്ഞാതകാരണം പുരിസം പപഞ്ചകോട്ഠാസാ അഭിഭവന്തി, തസ്സ പവത്തന്തീതി അത്ഥോ. തത്ഥ ഫസ്സവേദനാസഞ്ഞാ ചക്ഖുവിഞ്ഞാണേന സഹജാതാ ഹോന്തി. വിതക്കോ ചക്ഖുവിഞ്ഞാണാനന്തരാദീസു സവിതക്കചിത്തേസു ദട്ഠബ്ബോ. പപഞ്ചസങ്ഖാ ജവനേന സഹജാതാ ഹോന്തി. യദി ഏവം കസ്മാ അതീതാനാഗതഗ്ഗഹണം കതന്തി? തഥാ ഉപ്പജ്ജനതോ. യഥേവ ഹി ഏതരഹി ചക്ഖുദ്വാരികോ പപഞ്ചോ ചക്ഖുഞ്ച രൂപേ ച ഫസ്സവേദനാസഞ്ഞാവിതക്കേ ച പടിച്ച ഉപ്പന്നോ, ഏവമേവം അതീതാനാഗതേസുപി ചക്ഖുവിഞ്ഞേയ്യേസു രൂപേസു തസ്സുപ്പത്തിം ദസ്സേന്തോ ഏവമാഹ.
Cakkhuñcāvusotiādīsu ayamattho, āvuso, nissayabhāvena cakkhupasādañca ārammaṇabhāvena catusamuṭṭhānikarūpe ca paṭicca cakkhuviññāṇaṃ nāma uppajjati. Tiṇṇaṃ saṅgati phassoti tesaṃ tiṇṇaṃ saṅgatiyā phasso nāma uppajjati. Taṃ phassaṃ paṭicca sahajātādivasena phassapaccayā vedanā uppajjati. Tāya vedanāya yaṃ ārammaṇaṃ vedeti, tadeva saññā sañjānāti, yaṃ saññā sañjānāti, tadeva ārammaṇaṃ vitakko vitakketi. Yaṃ vitakko vitakketi, tadevārammaṇaṃ papañco papañceti. Tatonidānanti etehi cakkhurūpādīhi kāraṇehi. Purisaṃ papañcasaññāsaṅkhā samudācarantīti taṃ apariññātakāraṇaṃ purisaṃ papañcakoṭṭhāsā abhibhavanti, tassa pavattantīti attho. Tattha phassavedanāsaññā cakkhuviññāṇena sahajātā honti. Vitakko cakkhuviññāṇānantarādīsu savitakkacittesu daṭṭhabbo. Papañcasaṅkhā javanena sahajātā honti. Yadi evaṃ kasmā atītānāgataggahaṇaṃ katanti? Tathā uppajjanato. Yatheva hi etarahi cakkhudvāriko papañco cakkhuñca rūpe ca phassavedanāsaññāvitakke ca paṭicca uppanno, evamevaṃ atītānāgatesupi cakkhuviññeyyesu rūpesu tassuppattiṃ dassento evamāha.
സോതഞ്ചാവുസോതിആദീസുപി ഏസേവ നയോ. ഛട്ഠദ്വാരേ പന മനന്തി ഭവങ്ഗചിത്തം. ധമ്മേതി തേഭൂമകധമ്മാരമ്മണം. മനോവിഞ്ഞാണന്തി ആവജ്ജനം വാ ജവനം വാ. ആവജ്ജനേ ഗഹിതേ ഫസ്സവേദനാസഞ്ഞാവിതക്കാ ആവജ്ജനസഹജാതാ ഹോന്തി. പപഞ്ചോ ജവനസഹജാതോ. ജവനേ ഗഹിതേ സഹാവജ്ജനകം ഭവങ്ഗ മനോ നാമ ഹോതി, തതോ ഫസ്സാദയോ സബ്ബേപി ജവനേന സഹജാതാവ. മനോദ്വാരേ പന യസ്മാ അതീതാദിഭേദം സബ്ബമ്പി ആരമ്മണം ഹോതി, തസ്മാ അതീതാനാഗതപച്ചുപ്പന്നേസൂതി ഇദം യുത്തമേവ.
Sotañcāvusotiādīsupi eseva nayo. Chaṭṭhadvāre pana mananti bhavaṅgacittaṃ. Dhammeti tebhūmakadhammārammaṇaṃ. Manoviññāṇanti āvajjanaṃ vā javanaṃ vā. Āvajjane gahite phassavedanāsaññāvitakkā āvajjanasahajātā honti. Papañco javanasahajāto. Javane gahite sahāvajjanakaṃ bhavaṅga mano nāma hoti, tato phassādayo sabbepi javanena sahajātāva. Manodvāre pana yasmā atītādibhedaṃ sabbampi ārammaṇaṃ hoti, tasmā atītānāgatapaccuppannesūti idaṃ yuttameva.
ഇദാനി വട്ടം ദസ്സേന്തോ സോ വതാവുസോതി ദേസനം ആരഭി. ഫസ്സപഞ്ഞത്തിം പഞ്ഞപേസ്സതീതി ഫസ്സോ നാമ ഏകോ ധമ്മോ ഉപ്പജ്ജതീതി ഏവം ഫസ്സപഞ്ഞത്തിം പഞ്ഞപേസ്സതി, ദസ്സേസ്സതീതി അത്ഥോ. ഏസ നയോ സബ്ബത്ഥ. ഏവം ഇമസ്മിം സതി ഇദം ഹോതീതി ദ്വാദസായതനവസേന സകലം വട്ടം ദസ്സേത്വാ ഇദാനി ദ്വാദസായതനപടിക്ഖേപവസേന വിവട്ടം ദസ്സേന്തോ സോ വതാവുസോ ചക്ഖുസ്മിം അസതീതി ദേസനം ആരഭി. തത്ഥ വുത്തനയേനേവ അത്ഥോ വേദിതബ്ബോ.
Idāni vaṭṭaṃ dassento so vatāvusoti desanaṃ ārabhi. Phassapaññattiṃ paññapessatīti phasso nāma eko dhammo uppajjatīti evaṃ phassapaññattiṃ paññapessati, dassessatīti attho. Esa nayo sabbattha. Evaṃ imasmiṃ sati idaṃ hotīti dvādasāyatanavasena sakalaṃ vaṭṭaṃ dassetvā idāni dvādasāyatanapaṭikkhepavasena vivaṭṭaṃ dassento so vatāvuso cakkhusmiṃasatīti desanaṃ ārabhi. Tattha vuttanayeneva attho veditabbo.
ഏവം പഞ്ഹം വിസ്സജ്ജേത്വാ ഇദാനി സാവകേന പഞ്ഹോ കഥിതോതി മാ നിക്കങ്ഖാ അഹുവത്ഥ, അയം ഭഗവാ സബ്ബഞ്ഞുതഞാണതുലം ഗഹേത്വാ നിസിന്നോ, ഇച്ഛമാനാ തമേവ ഉപസങ്കമിത്വാ നിക്കങ്ഖാ ഹോഥാതി ഉയ്യോജേന്തോ ആകങ്ഖമാനാ ച പനാതിആദിമാഹ.
Evaṃ pañhaṃ vissajjetvā idāni sāvakena pañho kathitoti mā nikkaṅkhā ahuvattha, ayaṃ bhagavā sabbaññutañāṇatulaṃ gahetvā nisinno, icchamānā tameva upasaṅkamitvā nikkaṅkhā hothāti uyyojento ākaṅkhamānā ca panātiādimāha.
൨൦൫. ഇമേഹി ആകാരേഹീതി ഇമേഹി കാരണേഹി പപഞ്ചുപ്പത്തിയാ പാടിയേക്കകാരണേഹി ചേവ വട്ടവിവട്ടകാരണേഹി ച. ഇമേഹി പദേഹീതി ഇമേഹി അക്ഖരസമ്പിണ്ഡനേഹി. ബ്യഞ്ജനേഹീതി പാടിയേക്കഅക്ഖരേഹി. പണ്ഡിതോതി പണ്ഡിച്ചേന സമന്നാഗതോ. ചതൂഹി വാ കാരണേഹി പണ്ഡിതോ ധാതുകുസലോ ആയതനകുസലോ പച്ചയാകാരകുസലോ കാരണാകാരണകുസലോതി. മഹാപഞ്ഞോതി മഹന്തേ അത്ഥേ മഹന്തേ ധമ്മേ മഹന്താ നിരുത്തിയോ മഹന്താനി പടിഭാനാനി പരിഗ്ഗഹണസമത്ഥായ മഹാപഞ്ഞായ സമന്നാഗതോ. യഥാ തം മഹാകച്ചാനേനാതി യഥാ മഹാകച്ചാനേന ബ്യാകതം, തം സന്ധായ തന്തി വുത്തം. യഥാ മഹാകച്ചാനേന ബ്യാകതം, അഹമ്പി തം ഏവമേവം ബ്യാകരേയ്യേന്തി അത്ഥോ.
205.Imehi ākārehīti imehi kāraṇehi papañcuppattiyā pāṭiyekkakāraṇehi ceva vaṭṭavivaṭṭakāraṇehi ca. Imehi padehīti imehi akkharasampiṇḍanehi. Byañjanehīti pāṭiyekkaakkharehi. Paṇḍitoti paṇḍiccena samannāgato. Catūhi vā kāraṇehi paṇḍito dhātukusalo āyatanakusalo paccayākārakusalo kāraṇākāraṇakusaloti. Mahāpaññoti mahante atthe mahante dhamme mahantā niruttiyo mahantāni paṭibhānāni pariggahaṇasamatthāya mahāpaññāya samannāgato. Yathā taṃ mahākaccānenāti yathā mahākaccānena byākataṃ, taṃ sandhāya tanti vuttaṃ. Yathā mahākaccānena byākataṃ, ahampi taṃ evamevaṃ byākareyyenti attho.
മധുപിണ്ഡികന്തി മഹന്തം ഗുളപൂവം ബദ്ധസത്തുഗുളകം വാ. അസേചനകന്തി അസേചിതബ്ബകം. സപ്പിഫാണിതമധുസക്കരാദീസു ഇദം നാമേത്ഥ മന്ദം ഇദം ബഹുകന്തി ന വത്തബ്ബം സമയോജിതരസം. ചേതസോതി ചിന്തകജാതികോ. ദബ്ബജാതികോതി പണ്ഡിതസഭാവോ. കോ നാമോ അയന്തി ഇദം ഥേരോ അതിഭദ്ദകോ അയം ധമ്മപരിയായോ, ദസബലസ്സ സബ്ബഞ്ഞുതഞ്ഞാണേനേവസ്സ നാമം ഗണ്ഹാപേസ്സാമീതി ചിന്തേത്വാ ആഹ. തസ്മാതി യസ്മാ മധുപിണ്ഡികോ വിയ മധുരോ, തസ്മാ മധുപിണ്ഡികപരിയായോത്വേവ നം ധാരേഹീതി വദതി. സേസം സബ്ബത്ഥ ഉത്താനത്ഥമേവാതി.
Madhupiṇḍikanti mahantaṃ guḷapūvaṃ baddhasattuguḷakaṃ vā. Asecanakanti asecitabbakaṃ. Sappiphāṇitamadhusakkarādīsu idaṃ nāmettha mandaṃ idaṃ bahukanti na vattabbaṃ samayojitarasaṃ. Cetasoti cintakajātiko. Dabbajātikoti paṇḍitasabhāvo. Ko nāmo ayanti idaṃ thero atibhaddako ayaṃ dhammapariyāyo, dasabalassa sabbaññutaññāṇenevassa nāmaṃ gaṇhāpessāmīti cintetvā āha. Tasmāti yasmā madhupiṇḍiko viya madhuro, tasmā madhupiṇḍikapariyāyotveva naṃ dhārehīti vadati. Sesaṃ sabbattha uttānatthamevāti.
പപഞ്ചസൂദനിയാ മജ്ഝിമനികായട്ഠകഥായ
Papañcasūdaniyā majjhimanikāyaṭṭhakathāya
മധുപിണ്ഡികസുത്തവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.
Madhupiṇḍikasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / സുത്തപിടക • Suttapiṭaka / മജ്ഝിമനികായ • Majjhimanikāya / ൮. മധുപിണ്ഡികസുത്തം • 8. Madhupiṇḍikasuttaṃ
ടീകാ • Tīkā / സുത്തപിടക (ടീകാ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / മജ്ഝിമനികായ (ടീകാ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ൮. മധുപിണ്ഡികസുത്തവണ്ണനാ • 8. Madhupiṇḍikasuttavaṇṇanā