| Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / મજ્ઝિમનિકાય • Majjhimanikāya |
૪. મધુરસુત્તં
4. Madhurasuttaṃ
૩૧૭. એવં મે સુતં – એકં સમયં આયસ્મા મહાકચ્ચાનો મધુરાયં વિહરતિ ગુન્દાવને. અસ્સોસિ ખો રાજા માધુરો અવન્તિપુત્તો – ‘‘સમણો ખલુ, ભો, કચ્ચાનો મધુરાયં 1 વિહરતિ ગુન્દાવને. તં ખો પન ભવન્તં કચ્ચાનં એવં કલ્યાણો કિત્તિસદ્દો અબ્ભુગ્ગતો – ‘પણ્ડિતો વિયત્તો મેધાવી બહુસ્સુતો ચિત્તકથી કલ્યાણપટિભાનો વુદ્ધો ચેવ અરહા ચ’. સાધુ ખો પન તથારૂપાનં અરહતં દસ્સનં હોતી’’તિ. અથ ખો રાજા માધુરો અવન્તિપુત્તો ભદ્રાનિ ભદ્રાનિ યાનાનિ યોજાપેત્વા ભદ્રં યાનં અભિરુહિત્વા ભદ્રેહિ ભદ્રેહિ યાનેહિ મધુરાય નિય્યાસિ મહચ્ચરાજાનુભાવેન આયસ્મન્તં મહાકચ્ચાનં દસ્સનાય. યાવતિકા યાનસ્સ ભૂમિ યાનેન ગન્ત્વા યાના પચ્ચોરોહિત્વા પત્તિકોવ યેનાયસ્મા મહાકચ્ચાનો તેનુપસઙ્કમિ; ઉપસઙ્કમિત્વા આયસ્મતા મહાકચ્ચાનેન સદ્ધિં સમ્મોદિ. સમ્મોદનીયં કથં સારણીયં વીતિસારેત્વા એકમન્તં નિસીદિ. એકમન્તં નિસિન્નો ખો રાજા માધુરો અવન્તિપુત્તો આયસ્મન્તં મહાકચ્ચાનં એતદવોચ – ‘‘બ્રાહ્મણા, ભો કચ્ચાન, એવમાહંસુ – ‘બ્રાહ્મણોવ સેટ્ઠો વણ્ણો, હીનો અઞ્ઞો વણ્ણો; બ્રાહ્મણોવ સુક્કો વણ્ણો, કણ્હો અઞ્ઞો વણ્ણો; બ્રાહ્મણાવ સુજ્ઝન્તિ, નો અબ્રાહ્મણા; બ્રાહ્મણાવ બ્રહ્મુનો પુત્તા ઓરસા મુખતો જાતા બ્રહ્મજા બ્રહ્મનિમ્મિતા બ્રહ્મદાયાદા’તિ. ઇધ ભવં કચ્ચાનો કિમક્ખાયી’’તિ? ‘‘ઘોસોયેવ ખો એસો, મહારાજ, લોકસ્મિં – ‘બ્રાહ્મણોવ સેટ્ઠો વણ્ણો, હીનો અઞ્ઞો વણ્ણો; બ્રાહ્મણોવ સુક્કો વણ્ણો, કણ્હો અઞ્ઞો વણ્ણો; બ્રાહ્મણાવ સુજ્ઝન્તિ, નો અબ્રાહ્મણા; બ્રાહ્મણાવ બ્રહ્મુનો પુત્તા ઓરસા મુખતો જાતા બ્રહ્મજા બ્રહ્મનિમ્મિતા બ્રહ્મદાયાદા’તિ. તદમિનાપેતં, મહારાજ, પરિયાયેન વેદિતબ્બં યથા ઘોસોયેવેસો લોકસ્મિં – ‘બ્રાહ્મણોવ સેટ્ઠો વણ્ણો, હીનો અઞ્ઞો વણ્ણો…પે॰… બ્રહ્મદાયાદા’’’તિ.
317. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ āyasmā mahākaccāno madhurāyaṃ viharati gundāvane. Assosi kho rājā mādhuro avantiputto – ‘‘samaṇo khalu, bho, kaccāno madhurāyaṃ 2 viharati gundāvane. Taṃ kho pana bhavantaṃ kaccānaṃ evaṃ kalyāṇo kittisaddo abbhuggato – ‘paṇḍito viyatto medhāvī bahussuto cittakathī kalyāṇapaṭibhāno vuddho ceva arahā ca’. Sādhu kho pana tathārūpānaṃ arahataṃ dassanaṃ hotī’’ti. Atha kho rājā mādhuro avantiputto bhadrāni bhadrāni yānāni yojāpetvā bhadraṃ yānaṃ abhiruhitvā bhadrehi bhadrehi yānehi madhurāya niyyāsi mahaccarājānubhāvena āyasmantaṃ mahākaccānaṃ dassanāya. Yāvatikā yānassa bhūmi yānena gantvā yānā paccorohitvā pattikova yenāyasmā mahākaccāno tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā āyasmatā mahākaccānena saddhiṃ sammodi. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho rājā mādhuro avantiputto āyasmantaṃ mahākaccānaṃ etadavoca – ‘‘brāhmaṇā, bho kaccāna, evamāhaṃsu – ‘brāhmaṇova seṭṭho vaṇṇo, hīno añño vaṇṇo; brāhmaṇova sukko vaṇṇo, kaṇho añño vaṇṇo; brāhmaṇāva sujjhanti, no abrāhmaṇā; brāhmaṇāva brahmuno puttā orasā mukhato jātā brahmajā brahmanimmitā brahmadāyādā’ti. Idha bhavaṃ kaccāno kimakkhāyī’’ti? ‘‘Ghosoyeva kho eso, mahārāja, lokasmiṃ – ‘brāhmaṇova seṭṭho vaṇṇo, hīno añño vaṇṇo; brāhmaṇova sukko vaṇṇo, kaṇho añño vaṇṇo; brāhmaṇāva sujjhanti, no abrāhmaṇā; brāhmaṇāva brahmuno puttā orasā mukhato jātā brahmajā brahmanimmitā brahmadāyādā’ti. Tadamināpetaṃ, mahārāja, pariyāyena veditabbaṃ yathā ghosoyeveso lokasmiṃ – ‘brāhmaṇova seṭṭho vaṇṇo, hīno añño vaṇṇo…pe… brahmadāyādā’’’ti.
૩૧૮. ‘‘તં કિં મઞ્ઞસિ, મહારાજ, ખત્તિયસ્સ ચેપિ ઇજ્ઝેય્ય ધનેન વા ધઞ્ઞેન વા રજતેન વા જાતરૂપેન વા ખત્તિયોપિસ્સાસ્સ પુબ્બુટ્ઠાયી પચ્છાનિપાતી કિંકારપટિસ્સાવી મનાપચારી પિયવાદી… બ્રાહ્મણોપિસ્સાસ્સ… વેસ્સોપિસ્સાસ્સ… સુદ્દોપિસ્સાસ્સ પુબ્બુટ્ઠાયી પચ્છાનિપાતી કિંકારપટિસ્સાવી મનાપચારી પિયવાદી’’તિ? ‘‘ખત્તિયસ્સ ચેપિ, ભો કચ્ચાન, ઇજ્ઝેય્ય ધનેન વા ધઞ્ઞેન વા રજતેન વા જાતરૂપેન વા ખત્તિયોપિસ્સાસ્સ પુબ્બુટ્ઠાયી પચ્છાનિપાતી કિંકારપટિસ્સાવી મનાપચારી પિયવાદી… બ્રાહ્મણોપિસ્સાસ્સ… વેસ્સોપિસ્સાસ્સ… સુદ્દોપિસ્સાસ્સ પુબ્બુટ્ઠાયી પચ્છાનિપાતી કિંકારપટિસ્સાવી મનાપચારી પિયવાદી’’તિ.
318. ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, mahārāja, khattiyassa cepi ijjheyya dhanena vā dhaññena vā rajatena vā jātarūpena vā khattiyopissāssa pubbuṭṭhāyī pacchānipātī kiṃkārapaṭissāvī manāpacārī piyavādī… brāhmaṇopissāssa… vessopissāssa… suddopissāssa pubbuṭṭhāyī pacchānipātī kiṃkārapaṭissāvī manāpacārī piyavādī’’ti? ‘‘Khattiyassa cepi, bho kaccāna, ijjheyya dhanena vā dhaññena vā rajatena vā jātarūpena vā khattiyopissāssa pubbuṭṭhāyī pacchānipātī kiṃkārapaṭissāvī manāpacārī piyavādī… brāhmaṇopissāssa… vessopissāssa… suddopissāssa pubbuṭṭhāyī pacchānipātī kiṃkārapaṭissāvī manāpacārī piyavādī’’ti.
‘‘તં કિં મઞ્ઞસિ, મહારાજ, બ્રાહ્મણસ્સ ચેપિ ઇજ્ઝેય્ય ધનેન વા ધઞ્ઞેન વા રજતેન વા જાતરૂપેન વા બ્રાહ્મણોપિસ્સાસ્સ પુબ્બુટ્ઠાયી પચ્છાનિપાતી કિંકારપટિસ્સાવી મનાપચારી પિયવાદી… વેસ્સોપિસ્સાસ્સ… સુદ્દોપિસ્સાસ્સ … ખત્તિયોપિસ્સાસ્સ પુબ્બુટ્ઠાયી પચ્છાનિપાતી કિંકારપટિસ્સાવી મનાપચારી પિયવાદી’’તિ? ‘‘બ્રાહ્મણસ્સ ચેપિ, ભો કચ્ચાન, ઇજ્ઝેય્ય ધનેન વા ધઞ્ઞેન વા રજતેન વા જાતરૂપેન વા બ્રાહ્મણોપિસ્સાસ્સ પુબ્બુટ્ઠાયી પચ્છાનિપાતી કિંકારપટિસ્સાવી મનાપચારી પિયવાદી… વેસ્સોપિસ્સાસ્સ… સુદ્દોપિસ્સાસ્સ … ખત્તિયોપિસ્સાસ્સ પુબ્બુટ્ઠાયી પચ્છાનિપાતી કિંકારપટિસ્સાવી મનાપચારી પિયવાદી’’તિ.
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, mahārāja, brāhmaṇassa cepi ijjheyya dhanena vā dhaññena vā rajatena vā jātarūpena vā brāhmaṇopissāssa pubbuṭṭhāyī pacchānipātī kiṃkārapaṭissāvī manāpacārī piyavādī… vessopissāssa… suddopissāssa … khattiyopissāssa pubbuṭṭhāyī pacchānipātī kiṃkārapaṭissāvī manāpacārī piyavādī’’ti? ‘‘Brāhmaṇassa cepi, bho kaccāna, ijjheyya dhanena vā dhaññena vā rajatena vā jātarūpena vā brāhmaṇopissāssa pubbuṭṭhāyī pacchānipātī kiṃkārapaṭissāvī manāpacārī piyavādī… vessopissāssa… suddopissāssa … khattiyopissāssa pubbuṭṭhāyī pacchānipātī kiṃkārapaṭissāvī manāpacārī piyavādī’’ti.
‘‘તં કિં મઞ્ઞસિ, મહારાજ, વેસ્સસ્સ ચેપિ ઇજ્ઝેય્ય ધનેન વા ધઞ્ઞેન વા રજતેન વા જાતરૂપેન વા વેસ્સોપિસ્સાસ્સ પુબ્બુટ્ઠાયી પચ્છાનિપાતી કિંકારપટિસ્સાવી મનાપચારી પિયવાદી… સુદ્દોપિસ્સાસ્સ… ખત્તિયોપિસ્સાસ્સ… બ્રાહ્મણોપિસ્સાસ્સ પુબ્બુટ્ઠાયી પચ્છાનિપાતી કિંકારપટિસ્સાવી મનાપચારી પિયવાદી’’તિ? ‘‘વેસ્સસ્સ ચેપિ, ભો કચ્ચાન, ઇજ્ઝેય્ય ધનેન વા ધઞ્ઞેન વા રજતેન વા જાતરૂપેન વા વેસ્સોપિસ્સાસ્સ પુબ્બુટ્ઠાયી પચ્છાનિપાતી કિંકારપટિસ્સાવી મનાપચારી પિયવાદી… સુદ્દોપિસ્સાસ્સ… ખત્તિયોપિસ્સાસ્સ… બ્રાહ્મણોપિસ્સાસ્સ પુબ્બુટ્ઠાયી પચ્છાનિપાતી કિંકારપટિસ્સાવી મનાપચારી પિયવાદી’’તિ.
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, mahārāja, vessassa cepi ijjheyya dhanena vā dhaññena vā rajatena vā jātarūpena vā vessopissāssa pubbuṭṭhāyī pacchānipātī kiṃkārapaṭissāvī manāpacārī piyavādī… suddopissāssa… khattiyopissāssa… brāhmaṇopissāssa pubbuṭṭhāyī pacchānipātī kiṃkārapaṭissāvī manāpacārī piyavādī’’ti? ‘‘Vessassa cepi, bho kaccāna, ijjheyya dhanena vā dhaññena vā rajatena vā jātarūpena vā vessopissāssa pubbuṭṭhāyī pacchānipātī kiṃkārapaṭissāvī manāpacārī piyavādī… suddopissāssa… khattiyopissāssa… brāhmaṇopissāssa pubbuṭṭhāyī pacchānipātī kiṃkārapaṭissāvī manāpacārī piyavādī’’ti.
‘‘તં કિં મઞ્ઞસિ, મહારાજ, સુદ્દસ્સ ચેપિ ઇજ્ઝેય્ય ધનેન વા ધઞ્ઞેન વા રજતેન વા જાતરૂપેન વા સુદ્દોપિસ્સાસ્સ પુબ્બુટ્ઠાયી પચ્છાનિપાતી કિંકારપટિસ્સાવી મનાપચારી પિયવાદી… ખત્તિયોપિસ્સાસ્સ… બ્રાહ્મણોપિસ્સાસ્સ… વેસ્સોપિસ્સાસ્સ પુબ્બુટ્ઠાયી પચ્છાનિપાતી કિંકારપટિસ્સાવી મનાપચારી પિયવાદી’’તિ? ‘‘સુદ્દસ્સ ચેપિ, ભો કચ્ચાન, ઇજ્ઝેય્ય ધનેન વા ધઞ્ઞેન વા રજતેન વા જાતરૂપેન વા સુદ્દોપિસ્સાસ્સ પુબ્બુટ્ઠાયી પચ્છાનિપાતી કિંકારપટિસ્સાવી મનાપચારી પિયવાદીતિ… ખત્તિયોપિસ્સાસ્સ… બ્રાહ્મણોપિસ્સાસ્સ… વેસ્સોપિસ્સાસ્સ પુબ્બુટ્ઠાયી પચ્છાનિપાતી કિંકારપટિસ્સાવી મનાપચારી પિયવાદી’’તિ.
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, mahārāja, suddassa cepi ijjheyya dhanena vā dhaññena vā rajatena vā jātarūpena vā suddopissāssa pubbuṭṭhāyī pacchānipātī kiṃkārapaṭissāvī manāpacārī piyavādī… khattiyopissāssa… brāhmaṇopissāssa… vessopissāssa pubbuṭṭhāyī pacchānipātī kiṃkārapaṭissāvī manāpacārī piyavādī’’ti? ‘‘Suddassa cepi, bho kaccāna, ijjheyya dhanena vā dhaññena vā rajatena vā jātarūpena vā suddopissāssa pubbuṭṭhāyī pacchānipātī kiṃkārapaṭissāvī manāpacārī piyavādīti… khattiyopissāssa… brāhmaṇopissāssa… vessopissāssa pubbuṭṭhāyī pacchānipātī kiṃkārapaṭissāvī manāpacārī piyavādī’’ti.
‘‘તં કિં મઞ્ઞસિ, મહારાજ, યદિ એવં સન્તે, ઇમે ચત્તારો વણ્ણા સમસમા હોન્તિ નો વા? કથં વા તે એત્થ હોતી’’તિ? ‘‘અદ્ધા ખો, ભો કચ્ચાન, એવં સન્તે, ઇમે ચત્તારો વણ્ણા સમસમા હોન્તિ. નેસં 3 એત્થ કિઞ્ચિ નાનાકરણં સમનુપસ્સામી’’તિ. ‘‘ઇમિનાપિ ખો એતં, મહારાજ, પરિયાયેન વેદિતબ્બં યથા ઘોસો યેવેસો લોકસ્મિં – ‘બ્રાહ્મણોવ સેટ્ઠો વણ્ણો, હીનો અઞ્ઞો વણ્ણો…પે॰… બ્રહ્મદાયાદા’’’તિ.
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, mahārāja, yadi evaṃ sante, ime cattāro vaṇṇā samasamā honti no vā? Kathaṃ vā te ettha hotī’’ti? ‘‘Addhā kho, bho kaccāna, evaṃ sante, ime cattāro vaṇṇā samasamā honti. Nesaṃ 4 ettha kiñci nānākaraṇaṃ samanupassāmī’’ti. ‘‘Imināpi kho etaṃ, mahārāja, pariyāyena veditabbaṃ yathā ghoso yeveso lokasmiṃ – ‘brāhmaṇova seṭṭho vaṇṇo, hīno añño vaṇṇo…pe… brahmadāyādā’’’ti.
૩૧૯. ‘‘તં કિં મઞ્ઞસિ, મહારાજ, ઇધસ્સ ખત્તિયો પાણાતિપાતી અદિન્નાદાયી કામેસુમિચ્છાચારી મુસાવાદી પિસુણવાચો ફરુસવાચો સમ્ફપ્પલાપી અભિજ્ઝાલુ બ્યાપન્નચિત્તો મિચ્છાદિટ્ઠિ 5 કાયસ્સ ભેદા પરં મરણા અપાયં દુગ્ગતિં વિનિપાતં નિરયં ઉપપજ્જેય્ય નો વા? કથં વા તે એત્થ હોતી’’તિ? ‘‘ખત્તિયોપિ હિ, ભો કચ્ચાન, પાણાતિપાતી અદિન્નાદાયી કામેસુમિચ્છાચારી મુસાવાદી પિસુણવાચો ફરુસવાચો સમ્ફપ્પલાપી અભિજ્ઝાલુ બ્યાપન્નચિત્તો મિચ્છાદિટ્ઠિ કાયસ્સ ભેદા પરં મરણા અપાયં દુગ્ગતિં વિનિપાતં નિરયં ઉપપજ્જેય્ય. એવં મે એત્થ હોતિ, એવઞ્ચ પન મે એતં અરહતં સુત’’ન્તિ.
319. ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, mahārāja, idhassa khattiyo pāṇātipātī adinnādāyī kāmesumicchācārī musāvādī pisuṇavāco pharusavāco samphappalāpī abhijjhālu byāpannacitto micchādiṭṭhi 6 kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjeyya no vā? Kathaṃ vā te ettha hotī’’ti? ‘‘Khattiyopi hi, bho kaccāna, pāṇātipātī adinnādāyī kāmesumicchācārī musāvādī pisuṇavāco pharusavāco samphappalāpī abhijjhālu byāpannacitto micchādiṭṭhi kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjeyya. Evaṃ me ettha hoti, evañca pana me etaṃ arahataṃ suta’’nti.
‘‘સાધુ સાધુ, મહારાજ! સાધુ ખો તે એતં, મહારાજ, એવં હોતિ, સાધુ ચ પન તે એતં અરહતં સુતં. તં કિં મઞ્ઞસિ, મહારાજ, ઇધસ્સ બ્રાહ્મણો…પે॰… ઇધસ્સ વેસ્સો…પે॰… ઇધસ્સ સુદ્દો પાણાતિપાતી અદિન્નાદાયી…પે॰… મિચ્છાદિટ્ઠિ કાયસ્સ ભેદા પરં મરણા અપાયં દુગ્ગતિં વિનિપાતં નિરયં ઉપપજ્જેય્ય નો વા? કથં વા તે એત્થ હોતી’’તિ? ‘‘સુદ્દોપિ હિ, ભો કચ્ચાન, પાણાતિપાતી અદિન્નાદાયી…પે॰… મિચ્છાદિટ્ઠિ કાયસ્સ ભેદા પરં મરણા અપાયં દુગ્ગતિં વિનિપાતં નિરયં ઉપપજ્જેય્ય. એવં મે એત્થ હોતિ, એવઞ્ચ પન મે એતં અરહતં સુત’’ન્તિ.
‘‘Sādhu sādhu, mahārāja! Sādhu kho te etaṃ, mahārāja, evaṃ hoti, sādhu ca pana te etaṃ arahataṃ sutaṃ. Taṃ kiṃ maññasi, mahārāja, idhassa brāhmaṇo…pe… idhassa vesso…pe… idhassa suddo pāṇātipātī adinnādāyī…pe… micchādiṭṭhi kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjeyya no vā? Kathaṃ vā te ettha hotī’’ti? ‘‘Suddopi hi, bho kaccāna, pāṇātipātī adinnādāyī…pe… micchādiṭṭhi kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjeyya. Evaṃ me ettha hoti, evañca pana me etaṃ arahataṃ suta’’nti.
‘‘સાધુ સાધુ, મહારાજ! સાધુ ખો તે એતં, મહારાજ, એવં હોતિ, સાધુ ચ પન તે એતં અરહતં સુતં. તં કિં મઞ્ઞસિ, મહારાજ, યદિ એવં સન્તે, ઇમે ચત્તારો વણ્ણા સમસમા હોન્તિ નો વા? કથં વા તે એત્થ હોતી’’તિ? ‘‘અદ્ધા ખો, ભો કચ્ચાન, એવં સન્તે, ઇમે ચત્તારો વણ્ણા સમસમા હોન્તિ. નેસં એત્થ કિઞ્ચિ નાનાકરણં સમનુપસ્સામી’’તિ. ‘‘ઇમિનાપિ ખો એતં, મહારાજ, પરિયાયેન વેદિતબ્બં યથા ઘોસો યેવેસો લોકસ્મિં – ‘બ્રાહ્મણોવ સેટ્ઠો વણ્ણો, હીનો અઞ્ઞો વણ્ણો…પે॰… બ્રહ્મદાયાદા’’’તિ.
‘‘Sādhu sādhu, mahārāja! Sādhu kho te etaṃ, mahārāja, evaṃ hoti, sādhu ca pana te etaṃ arahataṃ sutaṃ. Taṃ kiṃ maññasi, mahārāja, yadi evaṃ sante, ime cattāro vaṇṇā samasamā honti no vā? Kathaṃ vā te ettha hotī’’ti? ‘‘Addhā kho, bho kaccāna, evaṃ sante, ime cattāro vaṇṇā samasamā honti. Nesaṃ ettha kiñci nānākaraṇaṃ samanupassāmī’’ti. ‘‘Imināpi kho etaṃ, mahārāja, pariyāyena veditabbaṃ yathā ghoso yeveso lokasmiṃ – ‘brāhmaṇova seṭṭho vaṇṇo, hīno añño vaṇṇo…pe… brahmadāyādā’’’ti.
૩૨૦. ‘‘તં કિં મઞ્ઞસિ, મહારાજ, ઇધસ્સ ખત્તિયો પાણાતિપાતા પટિવિરતો, અદિન્નાદાના પટિવિરતો, કામેસુમિચ્છાચારા પટિવિરતો, મુસાવાદા પટિવિરતો, પિસુણાય વાચાય પટિવિરતો, ફરુસાય વાચાય પટિવિરતો, સમ્ફપ્પલાપા પટિવિરતો, અનભિજ્ઝાલુ અબ્યાપન્નચિત્તો સમ્માદિટ્ઠિ 7 કાયસ્સ ભેદા પરં મરણા સુગતિં સગ્ગં લોકં ઉપપજ્જેય્ય નો વા? કથં વા તે એત્થ હોતી’’તિ? ‘‘ખત્તિયોપિ હિ, ભો કચ્ચાન, પાણાતિપાતા પટિવિરતો, અદિન્નાદાના પટિવિરતો, કામેસુમિચ્છાચારા પટિવિરતો, મુસાવાદા પટિવિરતો, પિસુણાય વાચાય પટિવિરતો, ફરુસાય વાચાય પટિવિરતો, સમ્ફપ્પલાપા પટિવિરતો, અનભિજ્ઝાલુ અબ્યાપન્નચિત્તો સમ્માદિટ્ઠિ કાયસ્સ ભેદા પરં મરણા સુગતિં સગ્ગં લોકં ઉપપજ્જેય્ય. એવં મે એત્થ હોતિ, એવઞ્ચ પન મે એતં અરહતં સુત’’ન્તિ.
320. ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, mahārāja, idhassa khattiyo pāṇātipātā paṭivirato, adinnādānā paṭivirato, kāmesumicchācārā paṭivirato, musāvādā paṭivirato, pisuṇāya vācāya paṭivirato, pharusāya vācāya paṭivirato, samphappalāpā paṭivirato, anabhijjhālu abyāpannacitto sammādiṭṭhi 8 kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjeyya no vā? Kathaṃ vā te ettha hotī’’ti? ‘‘Khattiyopi hi, bho kaccāna, pāṇātipātā paṭivirato, adinnādānā paṭivirato, kāmesumicchācārā paṭivirato, musāvādā paṭivirato, pisuṇāya vācāya paṭivirato, pharusāya vācāya paṭivirato, samphappalāpā paṭivirato, anabhijjhālu abyāpannacitto sammādiṭṭhi kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjeyya. Evaṃ me ettha hoti, evañca pana me etaṃ arahataṃ suta’’nti.
‘‘સાધુ સાધુ, મહારાજ! સાધુ ખો તે એતં, મહારાજ, એવં હોતિ, સાધુ ચ પન તે એતં અરહતં સુતં. તં કિં મઞ્ઞસિ, મહારાજ, ઇધસ્સ બ્રાહ્મણો, ઇધસ્સ વેસ્સો, ઇધસ્સ સુદ્દો પાણાતિપાતા પટિવિરતો અદિન્નાદાના પટિવિરતો…પે॰… સમ્માદિટ્ઠિ કાયસ્સ ભેદા પરં મરણા સુગતિં સગ્ગં લોકં ઉપપજ્જેય્ય નો વા? કથં વા તે એત્થ હોતી’’તિ? ‘‘સુદ્દોપિ હિ, ભો કચ્ચાન, પાણાતિપાતા પટિવિરતો, અદિન્નાદાના પટિવિરતો…પે॰… સમ્માદિટ્ઠિ કાયસ્સ ભેદા પરં મરણા સુગતિં સગ્ગં લોકં ઉપપજ્જેય્ય. એવં મે એત્થ હોતિ, એવઞ્ચ પન મે એતં અરહતં સુત’’ન્તિ.
‘‘Sādhu sādhu, mahārāja! Sādhu kho te etaṃ, mahārāja, evaṃ hoti, sādhu ca pana te etaṃ arahataṃ sutaṃ. Taṃ kiṃ maññasi, mahārāja, idhassa brāhmaṇo, idhassa vesso, idhassa suddo pāṇātipātā paṭivirato adinnādānā paṭivirato…pe… sammādiṭṭhi kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjeyya no vā? Kathaṃ vā te ettha hotī’’ti? ‘‘Suddopi hi, bho kaccāna, pāṇātipātā paṭivirato, adinnādānā paṭivirato…pe… sammādiṭṭhi kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjeyya. Evaṃ me ettha hoti, evañca pana me etaṃ arahataṃ suta’’nti.
‘‘સાધુ સાધુ, મહારાજ! સાધુ ખો તે એતં, મહારાજ, એવં હોતિ, સાધુ ચ પન તે એતં અરહતં સુતં. તં કિં મઞ્ઞસિ, મહારાજ, યદિ એવં સન્તે, ઇમે ચત્તારો વણ્ણા સમસમા હોન્તિ નો વા? કથં વા તે એત્થ હોતી’’તિ? ‘‘અદ્ધા ખો, ભો કચ્ચાન, એવં સન્તે, ઇમે ચત્તારો વણ્ણા સમસમા હોન્તિ. નેસં એત્થ કિઞ્ચિ નાનાકરણં સમનુપસ્સામી’’તિ . ‘‘ઇમિનાપિ ખો એતં, મહારાજ, પરિયાયેન વેદિતબ્બં યથા ઘોસો યેવેસો લોકસ્મિં – ‘બ્રાહ્મણોવ સેટ્ઠો વણ્ણો, હીનો અઞ્ઞો વણ્ણો…પે॰… બ્રહ્મદાયાદા’’’તિ.
‘‘Sādhu sādhu, mahārāja! Sādhu kho te etaṃ, mahārāja, evaṃ hoti, sādhu ca pana te etaṃ arahataṃ sutaṃ. Taṃ kiṃ maññasi, mahārāja, yadi evaṃ sante, ime cattāro vaṇṇā samasamā honti no vā? Kathaṃ vā te ettha hotī’’ti? ‘‘Addhā kho, bho kaccāna, evaṃ sante, ime cattāro vaṇṇā samasamā honti. Nesaṃ ettha kiñci nānākaraṇaṃ samanupassāmī’’ti . ‘‘Imināpi kho etaṃ, mahārāja, pariyāyena veditabbaṃ yathā ghoso yeveso lokasmiṃ – ‘brāhmaṇova seṭṭho vaṇṇo, hīno añño vaṇṇo…pe… brahmadāyādā’’’ti.
૩૨૧. ‘‘તં કિં મઞ્ઞસિ, મહારાજ, ઇધ ખત્તિયો સન્ધિં વા છિન્દેય્ય, નિલ્લોપં વા હરેય્ય, એકાગારિકં વા કરેય્ય, પરિપન્થે વા તિટ્ઠેય્ય, પરદારં વા ગચ્છેય્ય, તઞ્ચે તે પુરિસા ગહેત્વા દસ્સેય્યું – ‘અયં તે, દેવ, ચોરો આગુચારી. ઇમસ્સ યં ઇચ્છસિ તં દણ્ડં પણેહી’તિ. કિન્તિ નં કરેય્યાસી’’તિ? ‘‘ઘાતેય્યામ વા, ભો કચ્ચાન, જાપેય્યામ વા પબ્બાજેય્યામ વા યથાપચ્ચયં વા કરેય્યામ. તં કિસ્સ હેતુ? યા હિસ્સ , ભો કચ્ચાન, પુબ્બે ‘ખત્તિયો’તિ સમઞ્ઞા સાસ્સ અન્તરહિતા; ચોરોત્વેવ સઙ્ખ્યં 9 ગચ્છતી’’તિ.
321. ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, mahārāja, idha khattiyo sandhiṃ vā chindeyya, nillopaṃ vā hareyya, ekāgārikaṃ vā kareyya, paripanthe vā tiṭṭheyya, paradāraṃ vā gaccheyya, tañce te purisā gahetvā dasseyyuṃ – ‘ayaṃ te, deva, coro āgucārī. Imassa yaṃ icchasi taṃ daṇḍaṃ paṇehī’ti. Kinti naṃ kareyyāsī’’ti? ‘‘Ghāteyyāma vā, bho kaccāna, jāpeyyāma vā pabbājeyyāma vā yathāpaccayaṃ vā kareyyāma. Taṃ kissa hetu? Yā hissa , bho kaccāna, pubbe ‘khattiyo’ti samaññā sāssa antarahitā; corotveva saṅkhyaṃ 10 gacchatī’’ti.
‘‘તં કિં મઞ્ઞસિ, મહારાજ, ઇધ બ્રાહ્મણો, ઇધ વેસ્સો, ઇધ સુદ્દો સન્ધિં વા છિન્દેય્ય, નિલ્લોપં વા હરેય્ય, એકાગારિકં વા કરેય્ય, પરિપન્થે વા તિટ્ઠેય્ય, પરદારં વા ગચ્છેય્ય, તઞ્ચે તે પુરિસા ગહેત્વા દસ્સેય્યું – ‘અયં તે, દેવ, ચોરો આગુચારી. ઇમસ્સ યં ઇચ્છસિ તં દણ્ડં પણેહી’તિ. કિન્તિ નં કરેય્યાસી’’તિ? ‘‘ઘાતેય્યામ વા, ભો કચ્ચાન, જાપેય્યામ વા પબ્બાજેય્યામ વા યથાપચ્ચયં વા કરેય્યામ. તં કિસ્સ હેતુ? યા હિસ્સ, ભો કચ્ચાન, પુબ્બે ‘સુદ્દો’તિ સમઞ્ઞા સાસ્સ અન્તરહિતા; ચોરોત્વેવ સઙ્ખ્યં ગચ્છતી’’તિ.
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, mahārāja, idha brāhmaṇo, idha vesso, idha suddo sandhiṃ vā chindeyya, nillopaṃ vā hareyya, ekāgārikaṃ vā kareyya, paripanthe vā tiṭṭheyya, paradāraṃ vā gaccheyya, tañce te purisā gahetvā dasseyyuṃ – ‘ayaṃ te, deva, coro āgucārī. Imassa yaṃ icchasi taṃ daṇḍaṃ paṇehī’ti. Kinti naṃ kareyyāsī’’ti? ‘‘Ghāteyyāma vā, bho kaccāna, jāpeyyāma vā pabbājeyyāma vā yathāpaccayaṃ vā kareyyāma. Taṃ kissa hetu? Yā hissa, bho kaccāna, pubbe ‘suddo’ti samaññā sāssa antarahitā; corotveva saṅkhyaṃ gacchatī’’ti.
‘‘તં કિં મઞ્ઞસિ, મહારાજ, યદિ એવં સન્તે, ઇમે ચત્તારો વણ્ણા સમસમા હોન્તિ નો વા? કથં વા તે એત્થ હોતી’’તિ? ‘‘અદ્ધા ખો, ભો કચ્ચાન, એવં સન્તે, ઇમે ચત્તારો વણ્ણા સમસમા હોન્તિ. નેસં એત્થ કિઞ્ચિ નાનાકરણં સમનુપસ્સામી’’તિ. ‘‘ઇમિનાપિ ખો એતં, મહારાજ, પરિયાયેન વેદિતબ્બં યથા ઘોસો યેવેસો લોકસ્મિં – ‘બ્રાહ્મણોવ સેટ્ઠો વણ્ણો, હીનો અઞ્ઞો વણ્ણો…પે॰… બ્રહ્મદાયાદા’’’તિ.
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, mahārāja, yadi evaṃ sante, ime cattāro vaṇṇā samasamā honti no vā? Kathaṃ vā te ettha hotī’’ti? ‘‘Addhā kho, bho kaccāna, evaṃ sante, ime cattāro vaṇṇā samasamā honti. Nesaṃ ettha kiñci nānākaraṇaṃ samanupassāmī’’ti. ‘‘Imināpi kho etaṃ, mahārāja, pariyāyena veditabbaṃ yathā ghoso yeveso lokasmiṃ – ‘brāhmaṇova seṭṭho vaṇṇo, hīno añño vaṇṇo…pe… brahmadāyādā’’’ti.
૩૨૨. ‘‘તં કિં મઞ્ઞસિ, મહારાજ, ઇધ ખત્તિયો કેસમસ્સું ઓહારેત્વા કાસાયાનિ વત્થાનિ અચ્છાદેત્વા અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજિતો અસ્સ વિરતો પાણાતિપાતા, વિરતો અદિન્નાદાના, વિરતો મુસાવાદા, રત્તૂપરતો, એકભત્તિકો, બ્રહ્મચારી, સીલવા, કલ્યાણધમ્મો? કિન્તિ નં કરેય્યાસી’’તિ? ‘‘અભિવાદેય્યામ વા 11, ભો કચ્ચાન, પચ્ચુટ્ઠેય્યામ વા આસનેન વા નિમન્તેય્યામ અભિનિમન્તેય્યામ વા નં ચીવરપિણ્ડપાતસેનાસનગિલાનપ્પચ્ચયભેસજ્જપરિક્ખારેહિ ધમ્મિકં વા અસ્સ રક્ખાવરણગુત્તિં સંવિદહેય્યામ. તં કિસ્સ હેતુ? યા હિસ્સ, ભો કચ્ચાન, પુબ્બે ‘ખત્તિયો’તિ સમઞ્ઞા સાસ્સ અન્તરહિતા; સમણોત્વેવ સઙ્ખ્યં ગચ્છતી’’તિ.
322. ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, mahārāja, idha khattiyo kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajito assa virato pāṇātipātā, virato adinnādānā, virato musāvādā, rattūparato, ekabhattiko, brahmacārī, sīlavā, kalyāṇadhammo? Kinti naṃ kareyyāsī’’ti? ‘‘Abhivādeyyāma vā 12, bho kaccāna, paccuṭṭheyyāma vā āsanena vā nimanteyyāma abhinimanteyyāma vā naṃ cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānappaccayabhesajjaparikkhārehi dhammikaṃ vā assa rakkhāvaraṇaguttiṃ saṃvidaheyyāma. Taṃ kissa hetu? Yā hissa, bho kaccāna, pubbe ‘khattiyo’ti samaññā sāssa antarahitā; samaṇotveva saṅkhyaṃ gacchatī’’ti.
‘‘તં કિં મઞ્ઞસિ, મહારાજ, ઇધ બ્રાહ્મણો, ઇધ વેસ્સો, ઇધ સુદ્દો કેસમસ્સું ઓહારેત્વા કાસાયાનિ વત્થાનિ અચ્છાદેત્વા અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજિતો અસ્સ વિરતો પાણાતિપાતા, વિરતો અદિન્નાદાના વિરતો મુસાવાદા, રત્તૂપરતો, એકભત્તિકો, બ્રહ્મચારી, સીલવા, કલ્યાણધમ્મો? કિન્તિ નં કરેય્યાસી’’તિ? ‘‘અભિવાદેય્યામ વા, ભો કચ્ચાન, પચ્ચુટ્ઠેય્યામ વા આસનેન વા નિમન્તેય્યામ અભિનિમન્તેય્યામ વા નં ચીવરપિણ્ડપાતસેનાસનગિલાનપ્પચ્ચયભેસજ્જપરિક્ખારેહિ ધમ્મિકં વા અસ્સ રક્ખાવરણગુત્તિં સંવિદહેય્યામ. તં કિસ્સ હેતુ? યા હિસ્સ, ભો કચ્ચાન, પુબ્બે ‘સુદ્દો’તિ સમઞ્ઞા સાસ્સ અન્તરહિતા; સમણોત્વેવ સઙ્ખ્યં ગચ્છતી’’તિ.
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, mahārāja, idha brāhmaṇo, idha vesso, idha suddo kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajito assa virato pāṇātipātā, virato adinnādānā virato musāvādā, rattūparato, ekabhattiko, brahmacārī, sīlavā, kalyāṇadhammo? Kinti naṃ kareyyāsī’’ti? ‘‘Abhivādeyyāma vā, bho kaccāna, paccuṭṭheyyāma vā āsanena vā nimanteyyāma abhinimanteyyāma vā naṃ cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānappaccayabhesajjaparikkhārehi dhammikaṃ vā assa rakkhāvaraṇaguttiṃ saṃvidaheyyāma. Taṃ kissa hetu? Yā hissa, bho kaccāna, pubbe ‘suddo’ti samaññā sāssa antarahitā; samaṇotveva saṅkhyaṃ gacchatī’’ti.
‘‘તં કિં મઞ્ઞસિ, મહારાજ, યદિ એવં સન્તે, ઇમે ચત્તારો વણ્ણા સમસમા હોન્તિ નો વા? કથં વા તે એત્થ હોતી’’તિ? ‘‘અદ્ધા ખો, ભો કચ્ચાન, એવં સન્તે, ઇમે ચત્તારો વણ્ણા સમસમા હોન્તિ. નેસં એત્થ કિઞ્ચિ નાનાકરણં સમનુપસ્સામી’’તિ. ‘‘ઇમિનાપિ ખો એતં, મહારાજ, પરિયાયેન વેદિતબ્બં યથા ઘોસો યેવેસો લોકસ્મિં – ‘બ્રાહ્મણોવ સેટ્ઠો વણ્ણો, હીનો અઞ્ઞો વણ્ણો; બ્રાહ્મણોવ સુક્કો વણ્ણો, કણ્હો અઞ્ઞો વણ્ણો; બ્રાહ્મણાવ સુજ્ઝન્તિ, નો અબ્રાહ્મણા; બ્રાહ્મણાવ બ્રહ્મુનો પુત્તા ઓરસા મુખતો જાતા બ્રહ્મજા બ્રહ્મનિમ્મિતા બ્રહ્મદાયાદા’’’તિ.
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, mahārāja, yadi evaṃ sante, ime cattāro vaṇṇā samasamā honti no vā? Kathaṃ vā te ettha hotī’’ti? ‘‘Addhā kho, bho kaccāna, evaṃ sante, ime cattāro vaṇṇā samasamā honti. Nesaṃ ettha kiñci nānākaraṇaṃ samanupassāmī’’ti. ‘‘Imināpi kho etaṃ, mahārāja, pariyāyena veditabbaṃ yathā ghoso yeveso lokasmiṃ – ‘brāhmaṇova seṭṭho vaṇṇo, hīno añño vaṇṇo; brāhmaṇova sukko vaṇṇo, kaṇho añño vaṇṇo; brāhmaṇāva sujjhanti, no abrāhmaṇā; brāhmaṇāva brahmuno puttā orasā mukhato jātā brahmajā brahmanimmitā brahmadāyādā’’’ti.
૩૨૩. એવં વુત્તે, રાજા માધુરો અવન્તિપુત્તો આયસ્મન્તં મહાકચ્ચાનં એતદવોચ – ‘‘અભિક્કન્તં, ભો કચ્ચાન, અભિક્કન્તં, ભો કચ્ચાન! સેય્યથાપિ, ભો કચ્ચાન, નિક્કુજ્જિતં વા ઉક્કુજ્જેય્ય, પટિચ્છન્નં વા વિવરેય્ય, મૂળ્હસ્સ વા મગ્ગં આચિક્ખેય્ય, અન્ધકારે વા તેલપજ્જોતં ધારેય્ય – ‘ચક્ખુમન્તો રૂપાનિ દક્ખન્તી’તિ; એવમેવં ભોતા કચ્ચાનેન અનેકપરિયાયેન ધમ્મો પકાસિતો. એસાહં ભવન્તં કચ્ચાનં સરણં ગચ્છામિ ધમ્મઞ્ચ ભિક્ખુસઙ્ઘઞ્ચ . ઉપાસકં મં ભવં કચ્ચાનો ધારેતુ અજ્જતગ્ગે પાણુપેતં સરણં ગત’’ન્તિ. ‘‘મા ખો મં ત્વં, મહારાજ, સરણં અગમાસિ. તમેવ ત્વં 13 ભગવન્તં સરણં ગચ્છ યમહં સરણં ગતો’’તિ. ‘‘કહં પન, ભો કચ્ચાન, એતરહિ સો ભગવા વિહરતિ અરહં સમ્માસમ્બુદ્ધો’’તિ? ‘‘પરિનિબ્બુતો ખો, મહારાજ, એતરહિ સો ભગવા અરહં સમ્માસમ્બુદ્ધો’’તિ. ‘‘સચેપિ મયં, ભો કચ્ચાન, સુણેય્યામ તં ભગવન્તં દસસુ યોજનેસુ, દસપિ મયં યોજનાનિ ગચ્છેય્યામ તં ભગવન્તં દસ્સનાય અરહન્તં સમ્માસમ્બુદ્ધં. સચેપિ મયં, ભો કચ્ચાન, સુણેય્યામ તં ભગવન્તં વીસતિયા યોજનેસુ, તિંસાય યોજનેસુ, ચત્તારીસાય યોજનેસુ, પઞ્ઞાસાય યોજનેસુ, પઞ્ઞાસમ્પિ મયં યોજનાનિ ગચ્છેય્યામ તં ભગવન્તં દસ્સનાય અરહન્તં સમ્માસમ્બુદ્ધં. યોજનસતે ચેપિ મયં ભો કચ્ચાન, સુણેય્યામ તં ભગવન્તં, યોજનસતમ્પિ મયં ગચ્છેય્યામ તં ભગવન્તં દસ્સનાય અરહન્તં સમ્માસમ્બુદ્ધં. યતો ચ, ભો કચ્ચાન, પરિનિબ્બુતો સો ભગવા, પરિનિબ્બુતમ્પિ મયં ભગવન્તં સરણં ગચ્છામ ધમ્મઞ્ચ ભિક્ખુસઙ્ઘઞ્ચ. ઉપાસકં મં ભવં કચ્ચાનો ધારેતુ અજ્જતગ્ગે પાણુપેતં સરણં ગત’’ન્તિ.
323. Evaṃ vutte, rājā mādhuro avantiputto āyasmantaṃ mahākaccānaṃ etadavoca – ‘‘abhikkantaṃ, bho kaccāna, abhikkantaṃ, bho kaccāna! Seyyathāpi, bho kaccāna, nikkujjitaṃ vā ukkujjeyya, paṭicchannaṃ vā vivareyya, mūḷhassa vā maggaṃ ācikkheyya, andhakāre vā telapajjotaṃ dhāreyya – ‘cakkhumanto rūpāni dakkhantī’ti; evamevaṃ bhotā kaccānena anekapariyāyena dhammo pakāsito. Esāhaṃ bhavantaṃ kaccānaṃ saraṇaṃ gacchāmi dhammañca bhikkhusaṅghañca . Upāsakaṃ maṃ bhavaṃ kaccāno dhāretu ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṃ gata’’nti. ‘‘Mā kho maṃ tvaṃ, mahārāja, saraṇaṃ agamāsi. Tameva tvaṃ 14 bhagavantaṃ saraṇaṃ gaccha yamahaṃ saraṇaṃ gato’’ti. ‘‘Kahaṃ pana, bho kaccāna, etarahi so bhagavā viharati arahaṃ sammāsambuddho’’ti? ‘‘Parinibbuto kho, mahārāja, etarahi so bhagavā arahaṃ sammāsambuddho’’ti. ‘‘Sacepi mayaṃ, bho kaccāna, suṇeyyāma taṃ bhagavantaṃ dasasu yojanesu, dasapi mayaṃ yojanāni gaccheyyāma taṃ bhagavantaṃ dassanāya arahantaṃ sammāsambuddhaṃ. Sacepi mayaṃ, bho kaccāna, suṇeyyāma taṃ bhagavantaṃ vīsatiyā yojanesu, tiṃsāya yojanesu, cattārīsāya yojanesu, paññāsāya yojanesu, paññāsampi mayaṃ yojanāni gaccheyyāma taṃ bhagavantaṃ dassanāya arahantaṃ sammāsambuddhaṃ. Yojanasate cepi mayaṃ bho kaccāna, suṇeyyāma taṃ bhagavantaṃ, yojanasatampi mayaṃ gaccheyyāma taṃ bhagavantaṃ dassanāya arahantaṃ sammāsambuddhaṃ. Yato ca, bho kaccāna, parinibbuto so bhagavā, parinibbutampi mayaṃ bhagavantaṃ saraṇaṃ gacchāma dhammañca bhikkhusaṅghañca. Upāsakaṃ maṃ bhavaṃ kaccāno dhāretu ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṃ gata’’nti.
મધુરસુત્તં નિટ્ઠિતં ચતુત્થં.
Madhurasuttaṃ niṭṭhitaṃ catutthaṃ.
Footnotes:
Related texts:
અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / સુત્તપિટક (અટ્ઠકથા) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / મજ્ઝિમનિકાય (અટ્ઠકથા) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ૪. મધુરસુત્તવણ્ણના • 4. Madhurasuttavaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / સુત્તપિટક (ટીકા) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / મજ્ઝિમનિકાય (ટીકા) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ૪. મધુરસુત્તવણ્ણના • 4. Madhurasuttavaṇṇanā
