Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / મજ્ઝિમનિકાય • Majjhimanikāya

    ૫. માગણ્ડિયસુત્તં

    5. Māgaṇḍiyasuttaṃ

    ૨૦૭. એવં મે સુતં – એકં સમયં ભગવા કુરૂસુ વિહરતિ કમ્માસધમ્મં નામ કુરૂનં નિગમો, ભારદ્વાજગોત્તસ્સ બ્રાહ્મણસ્સ અગ્યાગારે તિણસન્થારકે 1. અથ ખો ભગવા પુબ્બણ્હસમયં નિવાસેત્વા પત્તચીવરમાદાય કમ્માસધમ્મં પિણ્ડાય પાવિસિ. કમ્માસધમ્મં પિણ્ડાય ચરિત્વા પચ્છાભત્તં પિણ્ડપાતપટિક્કન્તો યેન અઞ્ઞતરો વનસણ્ડો તેનુપસઙ્કમિ દિવાવિહારાય. તં વનસણ્ડં અજ્ઝોગાહેત્વા અઞ્ઞતરસ્મિં રુક્ખમૂલે દિવાવિહારં નિસીદિ. અથ ખો માગણ્ડિયો 2 પરિબ્બાજકો જઙ્ઘાવિહારં અનુચઙ્કમમાનો અનુવિચરમાનો યેન ભારદ્વાજગોત્તસ્સ બ્રાહ્મણસ્સ અગ્યાગારં તેનુપસઙ્કમિ. અદ્દસા ખો માગણ્ડિયો પરિબ્બાજકો ભારદ્વાજગોત્તસ્સ બ્રાહ્મણસ્સ અગ્યાગારે તિણસન્થારકં પઞ્ઞત્તં. દિસ્વાન ભારદ્વાજગોત્તં બ્રાહ્મણં એતદવોચ – ‘‘કસ્સ ન્વયં ભોતો ભારદ્વાજસ્સ અગ્યાગારે તિણસન્થારકો પઞ્ઞત્તો, સમણસેય્યાનુરૂપં 3 મઞ્ઞે’’તિ? ‘‘અત્થિ, ભો માગણ્ડિય, સમણો ગોતમો સક્યપુત્તો સક્યકુલા પબ્બજિતો. તં ખો પન ભવન્તં ગોતમં એવં કલ્યાણો કિત્તિસદ્દો અબ્ભુગ્ગતો – ‘ઇતિપિ સો ભગવા અરહં સમ્માસમ્બુદ્ધો વિજ્જાચરણસમ્પન્નો સુગતો લોકવિદૂ અનુત્તરો પુરિસદમ્મસારથિ સત્થા દેવમનુસ્સાનં બુદ્ધો ભગવા’તિ. તસ્સેસા ભોતો ગોતમસ્સ સેય્યા પઞ્ઞત્તા’’તિ. ‘‘દુદ્દિટ્ઠં વત, ભો ભારદ્વાજ, અદ્દસામ; દુદ્દિટ્ઠં વત, ભો ભારદ્વાજ, અદ્દસામ! યે મયં તસ્સ ભોતો ગોતમસ્સ ભૂનહુનો 4 સેય્યં અદ્દસામા’’તિ. ‘‘રક્ખસ્સેતં, માગણ્ડિય, વાચં; રક્ખસ્સેતં , માગણ્ડિય, વાચં. બહૂ હિ તસ્સ ભોતો ગોતમસ્સ ખત્તિયપણ્ડિતાપિ બ્રાહ્મણપણ્ડિતાપિ ગહપતિપણ્ડિતાપિ સમણપણ્ડિતાપિ અભિપ્પસન્ના વિનીતા અરિયે ઞાયે ધમ્મે કુસલે’’તિ. ‘‘સમ્મુખા ચેપિ મયં, ભો ભારદ્વાજ, તં ભવન્તં ગોતમં પસ્સેય્યામ, સમ્મુખાપિ નં વદેય્યામ – ‘ભૂનહુ 5 સમણો ગોતમો’તિ. તં કિસ્સ હેતુ? એવઞ્હિ નો સુત્તે ઓચરતી’’તિ. ‘‘સચે તં ભોતો માગણ્ડિયસ્સ અગરુ આરોચેય્યામિ તં 6 સમણસ્સ ગોતમસ્સા’’તિ. ‘‘અપ્પોસ્સુક્કો ભવં ભારદ્વાજો વુત્તોવ નં વદેય્યા’’તિ.

    207. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā kurūsu viharati kammāsadhammaṃ nāma kurūnaṃ nigamo, bhāradvājagottassa brāhmaṇassa agyāgāre tiṇasanthārake 7. Atha kho bhagavā pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya kammāsadhammaṃ piṇḍāya pāvisi. Kammāsadhammaṃ piṇḍāya caritvā pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkanto yena aññataro vanasaṇḍo tenupasaṅkami divāvihārāya. Taṃ vanasaṇḍaṃ ajjhogāhetvā aññatarasmiṃ rukkhamūle divāvihāraṃ nisīdi. Atha kho māgaṇḍiyo 8 paribbājako jaṅghāvihāraṃ anucaṅkamamāno anuvicaramāno yena bhāradvājagottassa brāhmaṇassa agyāgāraṃ tenupasaṅkami. Addasā kho māgaṇḍiyo paribbājako bhāradvājagottassa brāhmaṇassa agyāgāre tiṇasanthārakaṃ paññattaṃ. Disvāna bhāradvājagottaṃ brāhmaṇaṃ etadavoca – ‘‘kassa nvayaṃ bhoto bhāradvājassa agyāgāre tiṇasanthārako paññatto, samaṇaseyyānurūpaṃ 9 maññe’’ti? ‘‘Atthi, bho māgaṇḍiya, samaṇo gotamo sakyaputto sakyakulā pabbajito. Taṃ kho pana bhavantaṃ gotamaṃ evaṃ kalyāṇo kittisaddo abbhuggato – ‘itipi so bhagavā arahaṃ sammāsambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro purisadammasārathi satthā devamanussānaṃ buddho bhagavā’ti. Tassesā bhoto gotamassa seyyā paññattā’’ti. ‘‘Duddiṭṭhaṃ vata, bho bhāradvāja, addasāma; duddiṭṭhaṃ vata, bho bhāradvāja, addasāma! Ye mayaṃ tassa bhoto gotamassa bhūnahuno 10 seyyaṃ addasāmā’’ti. ‘‘Rakkhassetaṃ, māgaṇḍiya, vācaṃ; rakkhassetaṃ , māgaṇḍiya, vācaṃ. Bahū hi tassa bhoto gotamassa khattiyapaṇḍitāpi brāhmaṇapaṇḍitāpi gahapatipaṇḍitāpi samaṇapaṇḍitāpi abhippasannā vinītā ariye ñāye dhamme kusale’’ti. ‘‘Sammukhā cepi mayaṃ, bho bhāradvāja, taṃ bhavantaṃ gotamaṃ passeyyāma, sammukhāpi naṃ vadeyyāma – ‘bhūnahu 11 samaṇo gotamo’ti. Taṃ kissa hetu? Evañhi no sutte ocaratī’’ti. ‘‘Sace taṃ bhoto māgaṇḍiyassa agaru āroceyyāmi taṃ 12 samaṇassa gotamassā’’ti. ‘‘Appossukko bhavaṃ bhāradvājo vuttova naṃ vadeyyā’’ti.

    ૨૦૮. અસ્સોસિ ખો ભગવા દિબ્બાય સોતધાતુયા વિસુદ્ધાય અતિક્કન્તમાનુસિકાય ભારદ્વાજગોત્તસ્સ બ્રાહ્મણસ્સ માગણ્ડિયેન પરિબ્બાજકેન સદ્ધિં ઇમં કથાસલ્લાપં. અથ ખો ભગવા સાયન્હસમયં પટિસલ્લાના વુટ્ઠિતો યેન ભારદ્વાજગોત્તસ્સ બ્રાહ્મણસ્સ અગ્યાગારં તેનુપસઙ્કમિ; ઉપસઙ્કમિત્વા નિસીદિ ભગવા પઞ્ઞત્તે તિણસન્થારકે. અથ ખો ભારદ્વાજગોત્તો બ્રાહ્મણો યેન ભગવા તેનુપસઙ્કમિ; ઉપસઙ્કમિત્વા ભગવતા સદ્ધિં સમ્મોદિ. સમ્મોદનીયં કથં સારણીયં વીતિસારેત્વા એકમન્તં નિસીદિ. એકમન્તં નિસિન્નં ખો ભારદ્વાજગોત્તં બ્રાહ્મણં ભગવા એતદવોચ – ‘‘અહુ પન તે, ભારદ્વાજ, માગણ્ડિયેન પરિબ્બાજકેન સદ્ધિં ઇમંયેવ તિણસન્થારકં આરબ્ભ કોચિદેવ કથાસલ્લાપો’’તિ? એવં વુત્તે, ભારદ્વાજગોત્તો બ્રાહ્મણો સંવિગ્ગો લોમહટ્ઠજાતો ભગવન્તં એતદવોચ – ‘‘એતદેવ ખો પન મયં ભોતો ગોતમસ્સ આરોચેતુકામા. અથ ચ પન ભવં ગોતમો અનક્ખાતંયેવ અક્ખાસી’’તિ. અયઞ્ચ હિ 13 ભગવતો ભારદ્વાજગોત્તેન બ્રાહ્મણેન સદ્ધિં અન્તરાકથા વિપ્પકતા હોતિ. અથ ખો માગણ્ડિયો પરિબ્બાજકો જઙ્ઘાવિહારં અનુચઙ્કમમાનો અનુવિચરમાનો યેન ભારદ્વાજગોત્તસ્સ બ્રાહ્મણસ્સ અગ્યાગારં યેન ભગવા તેનુપસઙ્કમિ; ઉપસઙ્કમિત્વા ભગવતા સદ્ધિં સમ્મોદિ. સમ્મોદનીયં કથં સારણીયં વીતિસારેત્વા એકમન્તં નિસીદિ. એકમન્તં નિસિન્નં ખો માગણ્ડિયં પરિબ્બાજકં ભગવા એતદવોચ –

    208. Assosi kho bhagavā dibbāya sotadhātuyā visuddhāya atikkantamānusikāya bhāradvājagottassa brāhmaṇassa māgaṇḍiyena paribbājakena saddhiṃ imaṃ kathāsallāpaṃ. Atha kho bhagavā sāyanhasamayaṃ paṭisallānā vuṭṭhito yena bhāradvājagottassa brāhmaṇassa agyāgāraṃ tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā nisīdi bhagavā paññatte tiṇasanthārake. Atha kho bhāradvājagotto brāhmaṇo yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavatā saddhiṃ sammodi. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnaṃ kho bhāradvājagottaṃ brāhmaṇaṃ bhagavā etadavoca – ‘‘ahu pana te, bhāradvāja, māgaṇḍiyena paribbājakena saddhiṃ imaṃyeva tiṇasanthārakaṃ ārabbha kocideva kathāsallāpo’’ti? Evaṃ vutte, bhāradvājagotto brāhmaṇo saṃviggo lomahaṭṭhajāto bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘etadeva kho pana mayaṃ bhoto gotamassa ārocetukāmā. Atha ca pana bhavaṃ gotamo anakkhātaṃyeva akkhāsī’’ti. Ayañca hi 14 bhagavato bhāradvājagottena brāhmaṇena saddhiṃ antarākathā vippakatā hoti. Atha kho māgaṇḍiyo paribbājako jaṅghāvihāraṃ anucaṅkamamāno anuvicaramāno yena bhāradvājagottassa brāhmaṇassa agyāgāraṃ yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavatā saddhiṃ sammodi. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnaṃ kho māgaṇḍiyaṃ paribbājakaṃ bhagavā etadavoca –

    ૨૦૯. ‘‘ચક્ખું ખો, માગણ્ડિય, રૂપારામં રૂપરતં રૂપસમ્મુદિતં. તં તથાગતસ્સ દન્તં ગુત્તં રક્ખિતં સંવુતં, તસ્સ ચ સંવરાય ધમ્મં દેસેતિ. ઇદં નુ તે એતં, માગણ્ડિય, સન્ધાય ભાસિતં – ‘ભૂનહુ સમણો ગોતમો’’’તિ? ‘‘એતદેવ ખો પન મે, ભો ગોતમ, સન્ધાય ભાસિતં – ‘ભૂનહુ સમણો ગોતમો’તિ. તં કિસ્સ હેતુ? એવઞ્હિ નો સુત્તે ઓચરતી’’તિ. ‘‘સોતં ખો, માગણ્ડિય, સદ્દારામં…પે॰… ઘાનં.૨૦૨૭૩ ખો, માગણ્ડિય ગન્ધારામં… જિવ્હા ખો, માગણ્ડિય, રસારામા રસરતા રસસમ્મુદિતા. સા તથાગતસ્સ દન્તા ગુત્તા રક્ખિતા સંવુતા, તસ્સા ચ સંવરાય ધમ્મં દેસેતિ. ઇદં નુ તે એતં, માગણ્ડિય, સન્ધાય ભાસિતં – ‘ભૂનહુ સમણો ગોતમો’’’તિ? ‘‘એતદેવ ખો પન મે, ભો ગોતમ, સન્ધાય ભાસિતં – ‘ભૂનહુ સમણો ગોતમો’તિ. તં કિસ્સ હેતુ? એવઞ્હિ નો સુત્તે ઓચરતી’’તિ. ‘‘કાયો ખો, માગણ્ડિય, ફોટ્ઠબ્બારામો ફોટ્ઠબ્બરતો…પે॰… મનો ખો, માગણ્ડિય, ધમ્મારામો ધમ્મરતો ધમ્મસમ્મુદિતો. સો તથાગતસ્સ દન્તો ગુત્તો રક્ખિતો સંવુતો, તસ્સ ચ સંવરાય ધમ્મં દેસેતિ. ઇદં નુ તે એતં, માગણ્ડિય, સન્ધાય ભાસિતં – ‘ભૂનહુ સમણો ગોતમો’’’તિ? ‘‘એતદેવ ખો પન મે, ભો ગોતમ, સન્ધાય ભાસિતં – ‘ભૂનહુ સમણો ગોતમો’તિ. તં કિસ્સ હેતુ? એવઞ્હિ નો સુત્તે ઓચરતી’’તિ.

    209. ‘‘Cakkhuṃ kho, māgaṇḍiya, rūpārāmaṃ rūparataṃ rūpasammuditaṃ. Taṃ tathāgatassa dantaṃ guttaṃ rakkhitaṃ saṃvutaṃ, tassa ca saṃvarāya dhammaṃ deseti. Idaṃ nu te etaṃ, māgaṇḍiya, sandhāya bhāsitaṃ – ‘bhūnahu samaṇo gotamo’’’ti? ‘‘Etadeva kho pana me, bho gotama, sandhāya bhāsitaṃ – ‘bhūnahu samaṇo gotamo’ti. Taṃ kissa hetu? Evañhi no sutte ocaratī’’ti. ‘‘Sotaṃ kho, māgaṇḍiya, saddārāmaṃ…pe… ghānaṃ.20273 kho, māgaṇḍiya gandhārāmaṃ… jivhā kho, māgaṇḍiya, rasārāmā rasaratā rasasammuditā. Sā tathāgatassa dantā guttā rakkhitā saṃvutā, tassā ca saṃvarāya dhammaṃ deseti. Idaṃ nu te etaṃ, māgaṇḍiya, sandhāya bhāsitaṃ – ‘bhūnahu samaṇo gotamo’’’ti? ‘‘Etadeva kho pana me, bho gotama, sandhāya bhāsitaṃ – ‘bhūnahu samaṇo gotamo’ti. Taṃ kissa hetu? Evañhi no sutte ocaratī’’ti. ‘‘Kāyo kho, māgaṇḍiya, phoṭṭhabbārāmo phoṭṭhabbarato…pe… mano kho, māgaṇḍiya, dhammārāmo dhammarato dhammasammudito. So tathāgatassa danto gutto rakkhito saṃvuto, tassa ca saṃvarāya dhammaṃ deseti. Idaṃ nu te etaṃ, māgaṇḍiya, sandhāya bhāsitaṃ – ‘bhūnahu samaṇo gotamo’’’ti? ‘‘Etadeva kho pana me, bho gotama, sandhāya bhāsitaṃ – ‘bhūnahu samaṇo gotamo’ti. Taṃ kissa hetu? Evañhi no sutte ocaratī’’ti.

    ૨૧૦. ‘‘તં કિં મઞ્ઞસિ, માગણ્ડિય – ‘ઇધેકચ્ચો ચક્ખુવિઞ્ઞેય્યેહિ રૂપેહિ પરિચારિતપુબ્બો અસ્સ ઇટ્ઠેહિ કન્તેહિ મનાપેહિ પિયરૂપેહિ કામૂપસંહિતેહિ રજનીયેહિ, સો અપરેન સમયેન રૂપાનંયેવ સમુદયઞ્ચ અત્થઙ્ગમઞ્ચ અસ્સાદઞ્ચ આદીનવઞ્ચ નિસ્સરણઞ્ચ યથાભૂતં વિદિત્વા રૂપતણ્હં પહાય રૂપપરિળાહં પટિવિનોદેત્વા વિગતપિપાસો અજ્ઝત્તં વૂપસન્તચિત્તો વિહરેય્ય. ઇમસ્સ પન તે, માગણ્ડિય, કિમસ્સ વચનીય’’’ન્તિ? ‘‘ન કિઞ્ચિ, ભો ગોતમ’’. ‘‘તં કિં મઞ્ઞસિ, માગણ્ડિય – ‘ઇધેકચ્ચો સોતવિઞ્ઞેય્યેહિ સદ્દેહિ…પે॰… ઘાનવિઞ્ઞેય્યેહિ ગન્ધેહિ… જિવ્હાવિઞ્ઞેય્યેહિ રસેહિ… કાયવિઞ્ઞેય્યેહિ ફોટ્ઠબ્બેહિ પરિચારિતપુબ્બો અસ્સ ઇટ્ઠેહિ કન્તેહિ મનાપેહિ પિયરૂપેહિ કામૂપસંહિતેહિ રજનીયેહિ, સો અપરેન સમયેન ફોટ્ઠબ્બાનંયેવ સમુદયઞ્ચ અત્થઙ્ગમઞ્ચ અસ્સાદઞ્ચ આદીનવઞ્ચ નિસ્સરણઞ્ચ યથાભૂતં વિદિત્વા ફોટ્ઠબ્બતણ્હં પહાય ફોટ્ઠબ્બપરિળાહં પટિવિનોદેત્વા વિગતપિપાસો અજ્ઝત્તં વૂપસન્તચિત્તો વિહરેય્ય. ઇમસ્સ પન તે, માગણ્ડિય, કિમસ્સ વચનીય’’’ન્તિ? ‘‘ન કિઞ્ચિ, ભો ગોતમ’’.

    210. ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, māgaṇḍiya – ‘idhekacco cakkhuviññeyyehi rūpehi paricāritapubbo assa iṭṭhehi kantehi manāpehi piyarūpehi kāmūpasaṃhitehi rajanīyehi, so aparena samayena rūpānaṃyeva samudayañca atthaṅgamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ viditvā rūpataṇhaṃ pahāya rūpapariḷāhaṃ paṭivinodetvā vigatapipāso ajjhattaṃ vūpasantacitto vihareyya. Imassa pana te, māgaṇḍiya, kimassa vacanīya’’’nti? ‘‘Na kiñci, bho gotama’’. ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, māgaṇḍiya – ‘idhekacco sotaviññeyyehi saddehi…pe… ghānaviññeyyehi gandhehi… jivhāviññeyyehi rasehi… kāyaviññeyyehi phoṭṭhabbehi paricāritapubbo assa iṭṭhehi kantehi manāpehi piyarūpehi kāmūpasaṃhitehi rajanīyehi, so aparena samayena phoṭṭhabbānaṃyeva samudayañca atthaṅgamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ viditvā phoṭṭhabbataṇhaṃ pahāya phoṭṭhabbapariḷāhaṃ paṭivinodetvā vigatapipāso ajjhattaṃ vūpasantacitto vihareyya. Imassa pana te, māgaṇḍiya, kimassa vacanīya’’’nti? ‘‘Na kiñci, bho gotama’’.

    ૨૧૧. ‘‘અહં ખો પન, માગણ્ડિય, પુબ્બે અગારિયભૂતો સમાનો પઞ્ચહિ કામગુણેહિ સમપ્પિતો સમઙ્ગીભૂતો પરિચારેસિં ચક્ખુવિઞ્ઞેય્યેહિ રૂપેહિ ઇટ્ઠેહિ કન્તેહિ મનાપેહિ પિયરૂપેહિ કામૂપસંહિતેહિ રજનીયેહિ, સોતવિઞ્ઞેય્યેહિ સદ્દેહિ…પે॰… ઘાનવિઞ્ઞેય્યેહિ ગન્ધેહિ… જિવ્હાવિઞ્ઞેય્યેહિ રસેહિ… કાયવિઞ્ઞેય્યેહિ ફોટ્ઠબ્બેહિ ઇટ્ઠેહિ કન્તેહિ મનાપેહિ પિયરૂપેહિ કામૂપસંહિતેહિ રજનીયેહિ. તસ્સ મય્હં, માગણ્ડિય, તયો પાસાદા અહેસું – એકો વસ્સિકો, એકો હેમન્તિકો, એકો ગિમ્હિકો. સો ખો અહં, માગણ્ડિય, વસ્સિકે પાસાદે વસ્સિકે ચત્તારો 15 માસે નિપ્પુરિસેહિ તૂરિયેહિ 16 પરિચારયમાનો 17 ન હેટ્ઠાપાસાદં ઓરોહામિ. સો અપરેન સમયેન કામાનંયેવ સમુદયઞ્ચ અત્થઙ્ગમઞ્ચ અસ્સાદઞ્ચ આદીનવઞ્ચ નિસ્સરણઞ્ચ યથાભૂતં વિદિત્વા કામતણ્હં પહાય કામપરિળાહં પટિવિનોદેત્વા વિગતપિપાસો અજ્ઝત્તં વૂપસન્તચિત્તો વિહરામિ. સો અઞ્ઞે સત્તે પસ્સામિ કામેસુ અવીતરાગે કામતણ્હાહિ ખજ્જમાને કામપરિળાહેન પરિડય્હમાને કામે પટિસેવન્તે. સો તેસં ન પિહેમિ, ન તત્થ અભિરમામિ . તં કિસ્સ હેતુ? યાહયં, માગણ્ડિય, રતિ, અઞ્ઞત્રેવ કામેહિ અઞ્ઞત્ર અકુસલેહિ ધમ્મેહિ – અપિ દિબ્બં સુખં સમધિગય્હ તિટ્ઠતિ – તાય રતિયા રમમાનો હીનસ્સ ન પિહેમિ, ન તત્થ અભિરમામિ.

    211. ‘‘Ahaṃ kho pana, māgaṇḍiya, pubbe agāriyabhūto samāno pañcahi kāmaguṇehi samappito samaṅgībhūto paricāresiṃ cakkhuviññeyyehi rūpehi iṭṭhehi kantehi manāpehi piyarūpehi kāmūpasaṃhitehi rajanīyehi, sotaviññeyyehi saddehi…pe… ghānaviññeyyehi gandhehi… jivhāviññeyyehi rasehi… kāyaviññeyyehi phoṭṭhabbehi iṭṭhehi kantehi manāpehi piyarūpehi kāmūpasaṃhitehi rajanīyehi. Tassa mayhaṃ, māgaṇḍiya, tayo pāsādā ahesuṃ – eko vassiko, eko hemantiko, eko gimhiko. So kho ahaṃ, māgaṇḍiya, vassike pāsāde vassike cattāro 18 māse nippurisehi tūriyehi 19 paricārayamāno 20 na heṭṭhāpāsādaṃ orohāmi. So aparena samayena kāmānaṃyeva samudayañca atthaṅgamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ viditvā kāmataṇhaṃ pahāya kāmapariḷāhaṃ paṭivinodetvā vigatapipāso ajjhattaṃ vūpasantacitto viharāmi. So aññe satte passāmi kāmesu avītarāge kāmataṇhāhi khajjamāne kāmapariḷāhena pariḍayhamāne kāme paṭisevante. So tesaṃ na pihemi, na tattha abhiramāmi . Taṃ kissa hetu? Yāhayaṃ, māgaṇḍiya, rati, aññatreva kāmehi aññatra akusalehi dhammehi – api dibbaṃ sukhaṃ samadhigayha tiṭṭhati – tāya ratiyā ramamāno hīnassa na pihemi, na tattha abhiramāmi.

    ૨૧૨. ‘‘સેય્યથાપિ, માગણ્ડિય, ગહપતિ વા ગહપતિપુત્તો વા અડ્ઢો મહદ્ધનો મહાભોગો પઞ્ચહિ કામગુણેહિ સમપ્પિતો સમઙ્ગીભૂતો પરિચારેય્ય ચક્ખુવિઞ્ઞેય્યેહિ રૂપેહિ…પે॰… ફોટ્ઠબ્બેહિ ઇટ્ઠેહિ કન્તેહિ મનાપેહિ પિયરૂપેહિ કામૂપસંહિતેહિ રજનીયેહિ. સો કાયેન સુચરિતં ચરિત્વા વાચાય સુચરિતં ચરિત્વા મનસા સુચરિતં ચરિત્વા કાયસ્સ ભેદા પરં મરણા સુગતિં સગ્ગં લોકં ઉપપજ્જેય્ય દેવાનં તાવતિંસાનં સહબ્યતં. સો તત્થ નન્દને વને અચ્છરાસઙ્ઘપરિવુતો દિબ્બેહિ પઞ્ચહિ કામગુણેહિ સમપ્પિતો સમઙ્ગીભૂતો પરિચારેય્ય. સો પસ્સેય્ય ગહપતિં વા ગહપતિપુત્તં વા પઞ્ચહિ કામગુણેહિ સમપ્પિતં સમઙ્ગીભૂતં પરિચારયમાનં.

    212. ‘‘Seyyathāpi, māgaṇḍiya, gahapati vā gahapatiputto vā aḍḍho mahaddhano mahābhogo pañcahi kāmaguṇehi samappito samaṅgībhūto paricāreyya cakkhuviññeyyehi rūpehi…pe… phoṭṭhabbehi iṭṭhehi kantehi manāpehi piyarūpehi kāmūpasaṃhitehi rajanīyehi. So kāyena sucaritaṃ caritvā vācāya sucaritaṃ caritvā manasā sucaritaṃ caritvā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjeyya devānaṃ tāvatiṃsānaṃ sahabyataṃ. So tattha nandane vane accharāsaṅghaparivuto dibbehi pañcahi kāmaguṇehi samappito samaṅgībhūto paricāreyya. So passeyya gahapatiṃ vā gahapatiputtaṃ vā pañcahi kāmaguṇehi samappitaṃ samaṅgībhūtaṃ paricārayamānaṃ.

    ‘‘તં કિં મઞ્ઞસિ, માગણ્ડિય, અપિ નુ સો દેવપુત્તો નન્દને વને અચ્છરાસઙ્ઘપરિવુતો દિબ્બેહિ પઞ્ચહિ કામગુણેહિ સમપ્પિતો સમઙ્ગીભૂતો પરિચારયમાનો અમુસ્સ ગહપતિસ્સ વા ગહપતિપુત્તસ્સ વા પિહેય્ય, માનુસકાનં વા પઞ્ચન્નં કામગુણાનં માનુસકેહિ વા કામેહિ આવટ્ટેય્યા’’તિ? ‘‘નો હિદં, ભો ગોતમ’’. તં કિસ્સ હેતુ? માનુસકેહિ, ભો ગોતમ, કામેહિ દિબ્બકામા અભિક્કન્તતરા ચ પણીતતરા ચા’’તિ. ‘‘એવમેવ ખો અહં, માગણ્ડિય, પુબ્બે અગારિયભૂતો સમાનો પઞ્ચહિ કામગુણેહિ સમપ્પિતો સમઙ્ગીભૂતો પરિચારેસિં ચક્ખુવિઞ્ઞેય્યેહિ રૂપેહિ ઇટ્ઠેહિ કન્તેહિ મનાપેહિ પિયરૂપેહિ કામૂપસંહિતેહિ રજનીયેહિ, સોતવિઞ્ઞેય્યેહિ સદ્દેહિ…પે॰… ઘાનવિઞ્ઞેય્યેહિ ગન્ધેહિ… જિવ્હાવિઞ્ઞેય્યેહિ રસેહિ… કાયવિઞ્ઞેય્યેહિ ફોટ્ઠબ્બેહિ ઇટ્ઠેહિ કન્તેહિ મનાપેહિ પિયરૂપેહિ કામૂપસંહિતેહિ રજનીયેહિ. સો અપરેન સમયેન કામાનંયેવ સમુદયઞ્ચ અત્થઙ્ગમઞ્ચ અસ્સાદઞ્ચ આદીનવઞ્ચ નિસ્સરણઞ્ચ યથાભૂતં વિદિત્વા કામતણ્હં પહાય કામપરિળાહં પટિવિનોદેત્વા વિગતપિપાસો અજ્ઝત્તં વૂપસન્તચિત્તો વિહરામિ. સો અઞ્ઞે સત્તે પસ્સામિ કામેસુ અવીતરાગે કામતણ્હાહિ ખજ્જમાને કામપરિળાહેન પરિડય્હમાને કામે પટિસેવન્તે, સો તેસં ન પિહેમિ, ન તત્થ અભિરમામિ. તં કિસ્સ હેતુ? યાહયં, માગણ્ડિય, રતિ અઞ્ઞત્રેવ કામેહિ અઞ્ઞત્ર અકુસલેહિ ધમ્મેહિ – અપિ દિબ્બં સુખં સમધિગય્હ તિટ્ઠતિ – તાય રતિયા રમમાનો હીનસ્સ ન પિહેમિ, ન તત્થ અભિરમામિ.

    ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, māgaṇḍiya, api nu so devaputto nandane vane accharāsaṅghaparivuto dibbehi pañcahi kāmaguṇehi samappito samaṅgībhūto paricārayamāno amussa gahapatissa vā gahapatiputtassa vā piheyya, mānusakānaṃ vā pañcannaṃ kāmaguṇānaṃ mānusakehi vā kāmehi āvaṭṭeyyā’’ti? ‘‘No hidaṃ, bho gotama’’. Taṃ kissa hetu? Mānusakehi, bho gotama, kāmehi dibbakāmā abhikkantatarā ca paṇītatarā cā’’ti. ‘‘Evameva kho ahaṃ, māgaṇḍiya, pubbe agāriyabhūto samāno pañcahi kāmaguṇehi samappito samaṅgībhūto paricāresiṃ cakkhuviññeyyehi rūpehi iṭṭhehi kantehi manāpehi piyarūpehi kāmūpasaṃhitehi rajanīyehi, sotaviññeyyehi saddehi…pe… ghānaviññeyyehi gandhehi… jivhāviññeyyehi rasehi… kāyaviññeyyehi phoṭṭhabbehi iṭṭhehi kantehi manāpehi piyarūpehi kāmūpasaṃhitehi rajanīyehi. So aparena samayena kāmānaṃyeva samudayañca atthaṅgamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ viditvā kāmataṇhaṃ pahāya kāmapariḷāhaṃ paṭivinodetvā vigatapipāso ajjhattaṃ vūpasantacitto viharāmi. So aññe satte passāmi kāmesu avītarāge kāmataṇhāhi khajjamāne kāmapariḷāhena pariḍayhamāne kāme paṭisevante, so tesaṃ na pihemi, na tattha abhiramāmi. Taṃ kissa hetu? Yāhayaṃ, māgaṇḍiya, rati aññatreva kāmehi aññatra akusalehi dhammehi – api dibbaṃ sukhaṃ samadhigayha tiṭṭhati – tāya ratiyā ramamāno hīnassa na pihemi, na tattha abhiramāmi.

    ૨૧૩. ‘‘સેય્યથાપિ , માગણ્ડિય, કુટ્ઠી પુરિસો અરુગત્તો પક્કગત્તો કિમીહિ ખજ્જમાનો નખેહિ વણમુખાનિ વિપ્પતચ્છમાનો અઙ્ગારકાસુયા કાયં પરિતાપેય્ય. તસ્સ મિત્તામચ્ચા ઞાતિસાલોહિતા ભિસક્કં સલ્લકત્તં ઉપટ્ઠાપેય્યું. તસ્સ સો ભિસક્કો સલ્લકત્તો ભેસજ્જં કરેય્ય. સો તં ભેસજ્જં આગમ્મ કુટ્ઠેહિ પરિમુચ્ચેય્ય, અરોગો અસ્સ સુખી સેરી સયંવસી યેન કામં ગમો. સો અઞ્ઞં કુટ્ઠિં પુરિસં પસ્સેય્ય અરુગત્તં પક્કગત્તં કિમીહિ ખજ્જમાનં નખેહિ વણમુખાનિ વિપ્પતચ્છમાનં અઙ્ગારકાસુયા કાયં પરિતાપેન્તં.

    213. ‘‘Seyyathāpi , māgaṇḍiya, kuṭṭhī puriso arugatto pakkagatto kimīhi khajjamāno nakhehi vaṇamukhāni vippatacchamāno aṅgārakāsuyā kāyaṃ paritāpeyya. Tassa mittāmaccā ñātisālohitā bhisakkaṃ sallakattaṃ upaṭṭhāpeyyuṃ. Tassa so bhisakko sallakatto bhesajjaṃ kareyya. So taṃ bhesajjaṃ āgamma kuṭṭhehi parimucceyya, arogo assa sukhī serī sayaṃvasī yena kāmaṃ gamo. So aññaṃ kuṭṭhiṃ purisaṃ passeyya arugattaṃ pakkagattaṃ kimīhi khajjamānaṃ nakhehi vaṇamukhāni vippatacchamānaṃ aṅgārakāsuyā kāyaṃ paritāpentaṃ.

    ‘‘તં કિં મઞ્ઞસિ, માગણ્ડિય, અપિ નુ સો પુરિસો અમુસ્સ કુટ્ઠિસ્સ પુરિસસ્સ પિહેય્ય અઙ્ગારકાસુયા વા ભેસજ્જં પટિસેવનાય વા’’તિ? ‘‘નો હિદં, ભો ગોતમ. તં કિસ્સ હેતુ? રોગે હિ, ભો ગોતમ, સતિ ભેસજ્જેન કરણીયં હોતિ, રોગે અસતિ ન ભેસજ્જેન કરણીયં હોતી’’તિ. ‘‘એવમેવ ખો અહં, માગણ્ડિય, પુબ્બે અગારિયભૂતો સમાનો પઞ્ચહિ કામગુણેહિ સમપ્પિતો સમઙ્ગીભૂતો પરિચારેસિં, ચક્ખુવિઞ્ઞેય્યેહિ રૂપેહિ ઇટ્ઠેહિ કન્તેહિ મનાપેહિ પિયરૂપેહિ કામૂપસંહિતેહિ રજનીયેહિ, સોતવિઞ્ઞેય્યેહિ સદ્દેહિ…પે॰… ઘાનવિઞ્ઞેય્યેહિ ગન્ધેહિ… જિવ્હાવિઞ્ઞેય્યેહિ રસેહિ… કાયવિઞ્ઞેય્યેહિ ફોટ્ઠબ્બેહિ ઇટ્ઠેહિ કન્તેહિ મનાપેહિ પિયરૂપેહિ કામૂપસંહિતેહિ રજનીયેહિ. સો અપરેન સમયેન કામાનંયેવ સમુદયઞ્ચ અત્થઙ્ગમઞ્ચ અસ્સાદઞ્ચ આદીનવઞ્ચ નિસ્સરણઞ્ચ યથાભૂતં વિદિત્વા કામતણ્હં પહાય કામપરિળાહં પટિવિનોદેત્વા વિગતપિપાસો અજ્ઝત્તં વૂપસન્તચિત્તો વિહરામિ. સો અઞ્ઞે સત્તે પસ્સામિ કામેસુ અવીતરાગે કામતણ્હાહિ ખજ્જમાને કામપરિળાહેન પરિડય્હમાને કામે પટિસેવન્તે. સો તેસં ન પિહેમિ, ન તત્થ અભિરમામિ. તં કિસ્સ હેતુ? યાહયં, માગણ્ડિય, રતિ, અઞ્ઞત્રેવ કામેહિ અઞ્ઞત્ર અકુસલેહિ ધમ્મેહિ – અપિ દિબ્બં સુખં સમધિગય્હ તિટ્ઠતિ – તાય રતિયા રમમાનો હીનસ્સ ન પિહેમિ, ન તત્થ અભિરમામિ.

    ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, māgaṇḍiya, api nu so puriso amussa kuṭṭhissa purisassa piheyya aṅgārakāsuyā vā bhesajjaṃ paṭisevanāya vā’’ti? ‘‘No hidaṃ, bho gotama. Taṃ kissa hetu? Roge hi, bho gotama, sati bhesajjena karaṇīyaṃ hoti, roge asati na bhesajjena karaṇīyaṃ hotī’’ti. ‘‘Evameva kho ahaṃ, māgaṇḍiya, pubbe agāriyabhūto samāno pañcahi kāmaguṇehi samappito samaṅgībhūto paricāresiṃ, cakkhuviññeyyehi rūpehi iṭṭhehi kantehi manāpehi piyarūpehi kāmūpasaṃhitehi rajanīyehi, sotaviññeyyehi saddehi…pe… ghānaviññeyyehi gandhehi… jivhāviññeyyehi rasehi… kāyaviññeyyehi phoṭṭhabbehi iṭṭhehi kantehi manāpehi piyarūpehi kāmūpasaṃhitehi rajanīyehi. So aparena samayena kāmānaṃyeva samudayañca atthaṅgamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ viditvā kāmataṇhaṃ pahāya kāmapariḷāhaṃ paṭivinodetvā vigatapipāso ajjhattaṃ vūpasantacitto viharāmi. So aññe satte passāmi kāmesu avītarāge kāmataṇhāhi khajjamāne kāmapariḷāhena pariḍayhamāne kāme paṭisevante. So tesaṃ na pihemi, na tattha abhiramāmi. Taṃ kissa hetu? Yāhayaṃ, māgaṇḍiya, rati, aññatreva kāmehi aññatra akusalehi dhammehi – api dibbaṃ sukhaṃ samadhigayha tiṭṭhati – tāya ratiyā ramamāno hīnassa na pihemi, na tattha abhiramāmi.

    ૨૧૪. ‘‘સેય્યથાપિ , માગણ્ડિય, કુટ્ઠી પુરિસો અરુગત્તો પક્કગત્તો કિમીહિ ખજ્જમાનો નખેહિ વણમુખાનિ વિપ્પતચ્છમાનો અઙ્ગારકાસુયા કાયં પરિતાપેય્ય. તસ્સ મિત્તામચ્ચા ઞાતિસાલોહિતા ભિસક્કં સલ્લકત્તં ઉપટ્ઠાપેય્યું. તસ્સ સો ભિસક્કો સલ્લકત્તો ભેસજ્જં કરેય્ય. સો તં ભેસજ્જં આગમ્મ કુટ્ઠેહિ પરિમુચ્ચેય્ય, અરોગો અસ્સ સુખી સેરી સયંવસી યેન કામં ગમો. તમેનં દ્વે બલવન્તો પુરિસા નાનાબાહાસુ ગહેત્વા અઙ્ગારકાસું ઉપકડ્ઢેય્યું.

    214. ‘‘Seyyathāpi , māgaṇḍiya, kuṭṭhī puriso arugatto pakkagatto kimīhi khajjamāno nakhehi vaṇamukhāni vippatacchamāno aṅgārakāsuyā kāyaṃ paritāpeyya. Tassa mittāmaccā ñātisālohitā bhisakkaṃ sallakattaṃ upaṭṭhāpeyyuṃ. Tassa so bhisakko sallakatto bhesajjaṃ kareyya. So taṃ bhesajjaṃ āgamma kuṭṭhehi parimucceyya, arogo assa sukhī serī sayaṃvasī yena kāmaṃ gamo. Tamenaṃ dve balavanto purisā nānābāhāsu gahetvā aṅgārakāsuṃ upakaḍḍheyyuṃ.

    ‘‘તં કિં મઞ્ઞસિ, માગણ્ડિય, અપિ નુ સો પુરિસો ઇતિ ચિતિચેવ કાયં સન્નામેય્યા’’તિ? ‘‘એવં, ભો ગોતમ’’. ‘‘તં કિસ્સ હેતુ’’? ‘‘અસુ હિ, ભો ગોતમ, અગ્ગિ દુક્ખસમ્ફસ્સો ચેવ મહાભિતાપો ચ મહાપરિળાહો ચા’’તિ. ‘‘તં કિં મઞ્ઞસિ, માગણ્ડિય, ઇદાનેવ નુ ખો સો અગ્ગિ દુક્ખસમ્ફસ્સો ચેવ મહાભિતાપો ચ મહાપરિળાહો ચ ઉદાહુ પુબ્બેપિ સો અગ્ગિ દુક્ખસમ્ફસ્સો ચેવ મહાભિતાપો ચ મહાપરિળાહો ચા’’તિ ? ‘‘ઇદાનિ ચેવ, ભો ગોતમ, સો અગ્ગિ દુક્ખસમ્ફસ્સો ચેવ મહાભિતાપો ચ મહાપરિળાહો ચ, પુબ્બેપિ સો અગ્ગિ દુક્ખસમ્ફસ્સો ચેવ મહાભિતાપો ચ મહાપરિળાહો ચ. અસુ ચ 21, ભો ગોતમ, કુટ્ઠી પુરિસો અરુગત્તો પક્કગત્તો કિમીહિ ખજ્જમાનો નખેહિ વણમુખાનિ વિપ્પતચ્છમાનો ઉપહતિન્દ્રિયો દુક્ખસમ્ફસ્સેયેવ અગ્ગિસ્મિં સુખમિતિ વિપરીતસઞ્ઞં પચ્ચલત્થા’’તિ. ‘‘એવમેવ ખો, માગણ્ડિય, અતીતમ્પિ અદ્ધાનં કામા દુક્ખસમ્ફસ્સા ચેવ મહાભિતાપા ચ મહાપરિળાહા ચ, અનાગતમ્પિ અદ્ધાનં કામા દુક્ખસમ્ફસ્સા ચેવ મહાભિતાપા ચ મહાપરિળાહા ચ, એતરહિપિ પચ્ચુપ્પન્નં અદ્ધાનં કામા દુક્ખસમ્ફસ્સા ચેવ મહાભિતાપા ચ મહાપરિળાહા ચ. ઇમે ચ, માગણ્ડિય, સત્તા કામેસુ અવીતરાગા કામતણ્હાહિ ખજ્જમાના કામપરિળાહેન પરિડય્હમાના ઉપહતિન્દ્રિયા દુક્ખસમ્ફસ્સેસુયેવ કામેસુ સુખમિતિ વિપરીતસઞ્ઞં પચ્ચલત્થું.

    ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, māgaṇḍiya, api nu so puriso iti citiceva kāyaṃ sannāmeyyā’’ti? ‘‘Evaṃ, bho gotama’’. ‘‘Taṃ kissa hetu’’? ‘‘Asu hi, bho gotama, aggi dukkhasamphasso ceva mahābhitāpo ca mahāpariḷāho cā’’ti. ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, māgaṇḍiya, idāneva nu kho so aggi dukkhasamphasso ceva mahābhitāpo ca mahāpariḷāho ca udāhu pubbepi so aggi dukkhasamphasso ceva mahābhitāpo ca mahāpariḷāho cā’’ti ? ‘‘Idāni ceva, bho gotama, so aggi dukkhasamphasso ceva mahābhitāpo ca mahāpariḷāho ca, pubbepi so aggi dukkhasamphasso ceva mahābhitāpo ca mahāpariḷāho ca. Asu ca 22, bho gotama, kuṭṭhī puriso arugatto pakkagatto kimīhi khajjamāno nakhehi vaṇamukhāni vippatacchamāno upahatindriyo dukkhasamphasseyeva aggismiṃ sukhamiti viparītasaññaṃ paccalatthā’’ti. ‘‘Evameva kho, māgaṇḍiya, atītampi addhānaṃ kāmā dukkhasamphassā ceva mahābhitāpā ca mahāpariḷāhā ca, anāgatampi addhānaṃ kāmā dukkhasamphassā ceva mahābhitāpā ca mahāpariḷāhā ca, etarahipi paccuppannaṃ addhānaṃ kāmā dukkhasamphassā ceva mahābhitāpā ca mahāpariḷāhā ca. Ime ca, māgaṇḍiya, sattā kāmesu avītarāgā kāmataṇhāhi khajjamānā kāmapariḷāhena pariḍayhamānā upahatindriyā dukkhasamphassesuyeva kāmesu sukhamiti viparītasaññaṃ paccalatthuṃ.

    ૨૧૫. ‘‘સેય્યથાપિ, માગણ્ડિય, કુટ્ઠી પુરિસો અરુગત્તો પક્કગત્તો કિમીહિ ખજ્જમાનો નખેહિ વણમુખાનિ વિપ્પતચ્છમાનો અઙ્ગારકાસુયા કાયં પરિતાપેતિ. યથા યથા ખો, માગણ્ડિય, અસુ કુટ્ઠી પુરિસો અરુગત્તો પક્કગત્તો કિમીહિ ખજ્જમાનો નખેહિ વણમુખાનિ વિપ્પતચ્છમાનો અઙ્ગારકાસુયા કાયં પરિતાપેતિ તથા તથા’સ્સ 23 તાનિ વણમુખાનિ અસુચિતરાનિ ચેવ હોન્તિ દુગ્ગન્ધતરાનિ ચ પૂતિકતરાનિ ચ , હોતિ ચેવ કાચિ સાતમત્તા અસ્સાદમત્તા – યદિદં વણમુખાનં કણ્ડૂવનહેતુ; એવમેવ ખો, માગણ્ડિય, સત્તા કામેસુ અવીતરાગા કામતણ્હાહિ ખજ્જમાના કામપરિળાહેન ચ પરિડય્હમાના કામે પટિસેવન્તિ. યથા યથા ખો, માગણ્ડિય, સત્તા કામેસુ અવીતરાગા કામતણ્હાહિ ખજ્જમાના કામપરિળાહેન ચ પરિડય્હમાના કામે પટિસેવન્તિ તથા તથા તેસં તેસં સત્તાનં કામતણ્હા ચેવ પવડ્ઢતિ, કામપરિળાહેન ચ પરિડય્હન્તિ, હોતિ ચેવ સાતમત્તા અસ્સાદમત્તા – યદિદં પઞ્ચકામગુણે પટિચ્ચ.

    215. ‘‘Seyyathāpi, māgaṇḍiya, kuṭṭhī puriso arugatto pakkagatto kimīhi khajjamāno nakhehi vaṇamukhāni vippatacchamāno aṅgārakāsuyā kāyaṃ paritāpeti. Yathā yathā kho, māgaṇḍiya, asu kuṭṭhī puriso arugatto pakkagatto kimīhi khajjamāno nakhehi vaṇamukhāni vippatacchamāno aṅgārakāsuyā kāyaṃ paritāpeti tathā tathā’ssa 24 tāni vaṇamukhāni asucitarāni ceva honti duggandhatarāni ca pūtikatarāni ca , hoti ceva kāci sātamattā assādamattā – yadidaṃ vaṇamukhānaṃ kaṇḍūvanahetu; evameva kho, māgaṇḍiya, sattā kāmesu avītarāgā kāmataṇhāhi khajjamānā kāmapariḷāhena ca pariḍayhamānā kāme paṭisevanti. Yathā yathā kho, māgaṇḍiya, sattā kāmesu avītarāgā kāmataṇhāhi khajjamānā kāmapariḷāhena ca pariḍayhamānā kāme paṭisevanti tathā tathā tesaṃ tesaṃ sattānaṃ kāmataṇhā ceva pavaḍḍhati, kāmapariḷāhena ca pariḍayhanti, hoti ceva sātamattā assādamattā – yadidaṃ pañcakāmaguṇe paṭicca.

    ‘‘તં કિં મઞ્ઞસિ, માગણ્ડિય, અપિ નુ તે દિટ્ઠો વા સુતો વા રાજા વા રાજમહામત્તો વા પઞ્ચહિ કામગુણેહિ સમપ્પિતો સમઙ્ગીભૂતો પરિચારયમાનો કામતણ્હં અપ્પહાય કામપરિળાહં અપ્પટિવિનોદેત્વા વિગતપિપાસો અજ્ઝત્તં વૂપસન્તચિત્તો વિહાસિ વા વિહરતિ વા વિહરિસ્સતિ વા’’તિ ? ‘‘નો હિદં, ભો ગોતમ’’. ‘‘સાધુ, માગણ્ડિય! મયાપિ ખો એતં, માગણ્ડિય, નેવ દિટ્ઠં ન સુતં રાજા વા રાજમહામત્તો વા પઞ્ચહિ કામગુણેહિ સમપ્પિતો સમઙ્ગીભૂતો પરિચારયમાનો કામતણ્હં અપ્પહાય કામપરિળાહં અપ્પટિવિનોદેત્વા વિગતપિપાસો અજ્ઝત્તં વૂપસન્તચિત્તો વિહાસિ વા વિહરતિ વા વિહરિસ્સતિ વા. અથ ખો, માગણ્ડિય, યે હિ કેચિ સમણા વા બ્રાહ્મણા વા વિગતપિપાસા અજ્ઝત્તં વૂપસન્તચિત્તા વિહાસું વા વિહરન્તિ વા વિહરિસ્સન્તિ વા સબ્બે તે કામાનંયેવ સમુદયઞ્ચ અત્થઙ્ગમઞ્ચ અસ્સાદઞ્ચ આદીનવઞ્ચ નિસ્સરણઞ્ચ યથાભૂતં વિદિત્વા કામતણ્હં પહાય કામપરિળાહં પટિવિનોદેત્વા વિગતપિપાસા અજ્ઝત્તં વૂપસન્તચિત્તા વિહાસું વા વિહરન્તિ વા વિહરિસ્સન્તિ વા’’તિ. અથ ખો ભગવા તાયં વેલાયં ઇમં ઉદાનં ઉદાનેસિ –

    ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, māgaṇḍiya, api nu te diṭṭho vā suto vā rājā vā rājamahāmatto vā pañcahi kāmaguṇehi samappito samaṅgībhūto paricārayamāno kāmataṇhaṃ appahāya kāmapariḷāhaṃ appaṭivinodetvā vigatapipāso ajjhattaṃ vūpasantacitto vihāsi vā viharati vā viharissati vā’’ti ? ‘‘No hidaṃ, bho gotama’’. ‘‘Sādhu, māgaṇḍiya! Mayāpi kho etaṃ, māgaṇḍiya, neva diṭṭhaṃ na sutaṃ rājā vā rājamahāmatto vā pañcahi kāmaguṇehi samappito samaṅgībhūto paricārayamāno kāmataṇhaṃ appahāya kāmapariḷāhaṃ appaṭivinodetvā vigatapipāso ajjhattaṃ vūpasantacitto vihāsi vā viharati vā viharissati vā. Atha kho, māgaṇḍiya, ye hi keci samaṇā vā brāhmaṇā vā vigatapipāsā ajjhattaṃ vūpasantacittā vihāsuṃ vā viharanti vā viharissanti vā sabbe te kāmānaṃyeva samudayañca atthaṅgamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ viditvā kāmataṇhaṃ pahāya kāmapariḷāhaṃ paṭivinodetvā vigatapipāsā ajjhattaṃ vūpasantacittā vihāsuṃ vā viharanti vā viharissanti vā’’ti. Atha kho bhagavā tāyaṃ velāyaṃ imaṃ udānaṃ udānesi –

    ‘‘આરોગ્યપરમા લાભા, નિબ્બાનં પરમં સુખં;

    ‘‘Ārogyaparamā lābhā, nibbānaṃ paramaṃ sukhaṃ;

    અટ્ઠઙ્ગિકો ચ મગ્ગાનં, ખેમં અમતગામિન’’ન્તિ.

    Aṭṭhaṅgiko ca maggānaṃ, khemaṃ amatagāmina’’nti.

    ૨૧૬. એવં વુત્તે, માગણ્ડિયો પરિબ્બાજકો ભગવન્તં એતદવોચ – ‘‘અચ્છરિયં, ભો ગોતમ, અબ્ભુતં, ભો ગોતમ! યાવ સુભાસિતં ચિદં ભોતા ગોતમેન – ‘આરોગ્યપરમા લાભા, નિબ્બાનં પરમં સુખ’ન્તિ. મયાપિ ખો એતં, ભો ગોતમ, સુતં પુબ્બકાનં પરિબ્બાજકાનં આચરિયપાચરિયાનં ભાસમાનાનં – ‘આરોગ્યપરમા લાભા, નિબ્બાનં પરમં સુખ’ન્તિ; તયિદં, ભો ગોતમ, સમેતી’’તિ. ‘‘યં પન તે એતં, માગણ્ડિય, સુતં પુબ્બકાનં પરિબ્બાજકાનં આચરિયપાચરિયાનં ભાસમાનાનં – ‘આરોગ્યપરમા લાભા, નિબ્બાનં પરમં સુખ’ન્તિ, કતમં તં આરોગ્યં, કતમં તં નિબ્બાન’’ન્તિ? એવં વુત્તે, માગણ્ડિયો પરિબ્બાજકો સકાનેવ સુદં ગત્તાનિ પાણિના અનોમજ્જતિ – ‘‘ઇદન્તં, ભો ગોતમ, આરોગ્યં, ઇદન્તં નિબ્બાનં. અહઞ્હિ, ભો ગોતમ, એતરહિ અરોગો સુખી, ન મં કિઞ્ચિ આબાધતી’’તિ.

    216. Evaṃ vutte, māgaṇḍiyo paribbājako bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘acchariyaṃ, bho gotama, abbhutaṃ, bho gotama! Yāva subhāsitaṃ cidaṃ bhotā gotamena – ‘ārogyaparamā lābhā, nibbānaṃ paramaṃ sukha’nti. Mayāpi kho etaṃ, bho gotama, sutaṃ pubbakānaṃ paribbājakānaṃ ācariyapācariyānaṃ bhāsamānānaṃ – ‘ārogyaparamā lābhā, nibbānaṃ paramaṃ sukha’nti; tayidaṃ, bho gotama, sametī’’ti. ‘‘Yaṃ pana te etaṃ, māgaṇḍiya, sutaṃ pubbakānaṃ paribbājakānaṃ ācariyapācariyānaṃ bhāsamānānaṃ – ‘ārogyaparamā lābhā, nibbānaṃ paramaṃ sukha’nti, katamaṃ taṃ ārogyaṃ, katamaṃ taṃ nibbāna’’nti? Evaṃ vutte, māgaṇḍiyo paribbājako sakāneva sudaṃ gattāni pāṇinā anomajjati – ‘‘idantaṃ, bho gotama, ārogyaṃ, idantaṃ nibbānaṃ. Ahañhi, bho gotama, etarahi arogo sukhī, na maṃ kiñci ābādhatī’’ti.

    ૨૧૭. ‘‘સેય્યથાપિ, માગણ્ડિય, જચ્ચન્ધો પુરિસો; સો ન પસ્સેય્ય કણ્હસુક્કાનિ રૂપાનિ, ન પસ્સેય્ય નીલકાનિ રૂપાનિ, ન પસ્સેય્ય પીતકાનિ રૂપાનિ, ન પસ્સેય્ય લોહિતકાનિ રૂપાનિ, ન પસ્સેય્ય મઞ્જિટ્ઠકાનિ 25 રૂપાનિ, ન પસ્સેય્ય સમવિસમં, ન પસ્સેય્ય તારકરૂપાનિ, ન પસ્સેય્ય ચન્દિમસૂરિયે. સો સુણેય્ય ચક્ખુમતો ભાસમાનસ્સ – ‘છેકં વત, ભો , ઓદાતં વત્થં અભિરૂપં નિમ્મલં સુચી’તિ! સો ઓદાતપરિયેસનં ચરેય્ય. તમેનં અઞ્ઞતરો પુરિસો તેલમલિકતેન સાહુળિચીરેન 26 વઞ્ચેય્ય – ‘ઇદં તે, અમ્ભો પુરિસ, ઓદાતં વત્થં અભિરૂપં નિમ્મલં સુચી’તિ. સો તં પટિગ્ગણ્હેય્ય, પટિગ્ગહેત્વા પારુપેય્ય, પારુપેત્વા અત્તમનો અત્તમનવાચં નિચ્છારેય્ય – ‘છેકં વત, ભો, ઓદાતં વત્થં અભિરૂપં નિમ્મલં સુચી’તિ!

    217. ‘‘Seyyathāpi, māgaṇḍiya, jaccandho puriso; so na passeyya kaṇhasukkāni rūpāni, na passeyya nīlakāni rūpāni, na passeyya pītakāni rūpāni, na passeyya lohitakāni rūpāni, na passeyya mañjiṭṭhakāni 27 rūpāni, na passeyya samavisamaṃ, na passeyya tārakarūpāni, na passeyya candimasūriye. So suṇeyya cakkhumato bhāsamānassa – ‘chekaṃ vata, bho , odātaṃ vatthaṃ abhirūpaṃ nimmalaṃ sucī’ti! So odātapariyesanaṃ careyya. Tamenaṃ aññataro puriso telamalikatena sāhuḷicīrena 28 vañceyya – ‘idaṃ te, ambho purisa, odātaṃ vatthaṃ abhirūpaṃ nimmalaṃ sucī’ti. So taṃ paṭiggaṇheyya, paṭiggahetvā pārupeyya, pārupetvā attamano attamanavācaṃ nicchāreyya – ‘chekaṃ vata, bho, odātaṃ vatthaṃ abhirūpaṃ nimmalaṃ sucī’ti!

    ‘‘તં કિં મઞ્ઞસિ, માગણ્ડિય, અપિ નુ સો જચ્ચન્ધો પુરિસો જાનન્તો પસ્સન્તો અમું તેલમલિકતં સાહુળિચીરં પટિગ્ગણ્હેય્ય, પટિગ્ગહેત્વા પારુપેય્ય, પારુપેત્વા અત્તમનો અત્તમનવાચં નિચ્છારેય્ય – ‘છેકં વત, ભો, ઓદાતં વત્થં અભિરૂપં નિમ્મલં સુચી’તિ ઉદાહુ ચક્ખુમતો સદ્ધાયા’’તિ? ‘‘અજાનન્તો હિ, ભો ગોતમ, અપસ્સન્તો સો જચ્ચન્ધો પુરિસો અમું તેલમલિકતં સાહુળિચીરં પટિગ્ગણ્હેય્ય, પટિગ્ગહેત્વા પારુપેય્ય, પારુપેત્વા અત્તમનો અત્તમનવાચં નિચ્છારેય્ય – ‘છેકં વત, ભો, ઓદાતં વત્થં અભિરૂપં નિમ્મલં સુચી’તિ, ચક્ખુમતો સદ્ધાયા’’તિ. ‘‘એવમેવ ખો, માગણ્ડિય, અઞ્ઞતિત્થિયા પરિબ્બાજકા અન્ધા અચક્ખુકા અજાનન્તા આરોગ્યં, અપસ્સન્તા નિબ્બાનં , અથ ચ પનિમં ગાથં ભાસન્તિ – ‘આરોગ્યપરમા લાભા, નિબ્બાનં પરમં સુખ’ન્તિ. પુબ્બકેહેસા, માગણ્ડિય, અરહન્તેહિ સમ્માસમ્બુદ્ધેહિ ગાથા ભાસિતા –

    ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, māgaṇḍiya, api nu so jaccandho puriso jānanto passanto amuṃ telamalikataṃ sāhuḷicīraṃ paṭiggaṇheyya, paṭiggahetvā pārupeyya, pārupetvā attamano attamanavācaṃ nicchāreyya – ‘chekaṃ vata, bho, odātaṃ vatthaṃ abhirūpaṃ nimmalaṃ sucī’ti udāhu cakkhumato saddhāyā’’ti? ‘‘Ajānanto hi, bho gotama, apassanto so jaccandho puriso amuṃ telamalikataṃ sāhuḷicīraṃ paṭiggaṇheyya, paṭiggahetvā pārupeyya, pārupetvā attamano attamanavācaṃ nicchāreyya – ‘chekaṃ vata, bho, odātaṃ vatthaṃ abhirūpaṃ nimmalaṃ sucī’ti, cakkhumato saddhāyā’’ti. ‘‘Evameva kho, māgaṇḍiya, aññatitthiyā paribbājakā andhā acakkhukā ajānantā ārogyaṃ, apassantā nibbānaṃ , atha ca panimaṃ gāthaṃ bhāsanti – ‘ārogyaparamā lābhā, nibbānaṃ paramaṃ sukha’nti. Pubbakehesā, māgaṇḍiya, arahantehi sammāsambuddhehi gāthā bhāsitā –

    ‘આરોગ્યપરમા લાભા, નિબ્બાનં પરમં સુખં;

    ‘Ārogyaparamā lābhā, nibbānaṃ paramaṃ sukhaṃ;

    અટ્ઠઙ્ગિકો ચ મગ્ગાનં, ખેમં અમતગામિન’ન્તિ.

    Aṭṭhaṅgiko ca maggānaṃ, khemaṃ amatagāmina’nti.

    ૨૧૮. ‘‘સા એતરહિ અનુપુબ્બેન પુથુજ્જનગાથા 29. અયં ખો પન, માગણ્ડિય, કાયો રોગભૂતો ગણ્ડભૂતો સલ્લભૂતો અઘભૂતો આબાધભૂતો, સો ત્વં ઇમં કાયં રોગભૂતં ગણ્ડભૂતં સલ્લભૂતં અઘભૂતં આબાધભૂતં – ‘ઇદન્તં, ભો ગોતમ, આરોગ્યં, ઇદન્તં નિબ્બાન’ન્તિ વદેસિ. તઞ્હિ તે, માગણ્ડિય, અરિયં ચક્ખું નત્થિ યેન ત્વં અરિયેન ચક્ખુના આરોગ્યં જાનેય્યાસિ, નિબ્બાનં પસ્સેય્યાસી’’તિ. ‘‘એવં પસન્નો અહં ભોતો ગોતમસ્સ! પહોતિ મે ભવં ગોતમો તથા ધમ્મં દેસેતું યથાહં આરોગ્યં જાનેય્યં, નિબ્બાનં પસ્સેય્ય’’ન્તિ.

    218. ‘‘Sā etarahi anupubbena puthujjanagāthā 30. Ayaṃ kho pana, māgaṇḍiya, kāyo rogabhūto gaṇḍabhūto sallabhūto aghabhūto ābādhabhūto, so tvaṃ imaṃ kāyaṃ rogabhūtaṃ gaṇḍabhūtaṃ sallabhūtaṃ aghabhūtaṃ ābādhabhūtaṃ – ‘idantaṃ, bho gotama, ārogyaṃ, idantaṃ nibbāna’nti vadesi. Tañhi te, māgaṇḍiya, ariyaṃ cakkhuṃ natthi yena tvaṃ ariyena cakkhunā ārogyaṃ jāneyyāsi, nibbānaṃ passeyyāsī’’ti. ‘‘Evaṃ pasanno ahaṃ bhoto gotamassa! Pahoti me bhavaṃ gotamo tathā dhammaṃ desetuṃ yathāhaṃ ārogyaṃ jāneyyaṃ, nibbānaṃ passeyya’’nti.

    ૨૧૯. ‘‘સેય્યથાપિ , માગણ્ડિય, જચ્ચન્ધો પુરિસો; સો ન પસ્સેય્ય કણ્હસુક્કાનિ રૂપાનિ, ન પસ્સેય્ય નીલકાનિ રૂપાનિ, ન પસ્સેય્ય પીતકાનિ રૂપાનિ, ન પસ્સેય્ય લોહિતકાનિ રૂપાનિ, ન પસ્સેય્ય મઞ્જિટ્ઠકાનિ રૂપાનિ, ન પસ્સેય્ય સમવિસમં, ન પસ્સેય્ય તારકરૂપાનિ, ન પસ્સેય્ય ચન્દિમસૂરિયે. તસ્સ મિત્તામચ્ચા ઞાતિસાલોહિતા ભિસક્કં સલ્લકત્તં ઉપટ્ઠાપેય્યું. તસ્સ સો ભિસક્કો સલ્લકત્તો ભેસજ્જં કરેય્ય. સો તં ભેસજ્જં આગમ્મ ન ચક્ખૂનિ ઉપ્પાદેય્ય, ન ચક્ખૂનિ વિસોધેય્ય. તં કિં મઞ્ઞસિ, માગણ્ડિય, નનુ સો વેજ્જો યાવદેવ કિલમથસ્સ વિઘાતસ્સ ભાગી અસ્સા’’તિ? ‘‘એવં, ભો ગોતમ’’. ‘‘એવમેવ ખો, માગણ્ડિય, અહઞ્ચે તે ધમ્મં દેસેય્યં – ‘ઇદન્તં આરોગ્યં, ઇદન્તં નિબ્બાન’ન્તિ, સો ત્વં આરોગ્યં ન જાનેય્યાસિ, નિબ્બાનં ન પસ્સેય્યાસિ. સો મમસ્સ કિલમથો, સા મમસ્સ વિહેસા’’તિ. ‘‘એવં પસન્નો અહં ભોતો ગોતમસ્સ. પહોતિ મે ભવં ગોતમો તથા ધમ્મં દેસેતું યથાહં આરોગ્યં જાનેય્યં, નિબ્બાનં પસ્સેય્ય’’ન્તિ.

    219. ‘‘Seyyathāpi , māgaṇḍiya, jaccandho puriso; so na passeyya kaṇhasukkāni rūpāni, na passeyya nīlakāni rūpāni, na passeyya pītakāni rūpāni, na passeyya lohitakāni rūpāni, na passeyya mañjiṭṭhakāni rūpāni, na passeyya samavisamaṃ, na passeyya tārakarūpāni, na passeyya candimasūriye. Tassa mittāmaccā ñātisālohitā bhisakkaṃ sallakattaṃ upaṭṭhāpeyyuṃ. Tassa so bhisakko sallakatto bhesajjaṃ kareyya. So taṃ bhesajjaṃ āgamma na cakkhūni uppādeyya, na cakkhūni visodheyya. Taṃ kiṃ maññasi, māgaṇḍiya, nanu so vejjo yāvadeva kilamathassa vighātassa bhāgī assā’’ti? ‘‘Evaṃ, bho gotama’’. ‘‘Evameva kho, māgaṇḍiya, ahañce te dhammaṃ deseyyaṃ – ‘idantaṃ ārogyaṃ, idantaṃ nibbāna’nti, so tvaṃ ārogyaṃ na jāneyyāsi, nibbānaṃ na passeyyāsi. So mamassa kilamatho, sā mamassa vihesā’’ti. ‘‘Evaṃ pasanno ahaṃ bhoto gotamassa. Pahoti me bhavaṃ gotamo tathā dhammaṃ desetuṃ yathāhaṃ ārogyaṃ jāneyyaṃ, nibbānaṃ passeyya’’nti.

    ૨૨૦. ‘‘સેય્યથાપિ, માગણ્ડિય, જચ્ચન્ધો પુરિસો; સો ન પસ્સેય્ય કણ્હસુક્કાનિ રૂપાનિ, ન પસ્સેય્ય નીલકાનિ રૂપાનિ, ન પસ્સેય્ય પીતકાનિ રૂપાનિ, ન પસ્સેય્ય લોહિતકાનિ રૂપાનિ, ન પસ્સેય્ય મઞ્જિટ્ઠકાનિ રૂપાનિ, ન પસ્સેય્ય સમવિસમં, ન પસ્સેય્ય તારકરૂપાનિ, ન પસ્સેય્ય ચન્દિમસૂરિયે. સો સુણેય્ય ચક્ખુમતો ભાસમાનસ્સ – ‘છેકં વત, ભો, ઓદાતં વત્થં અભિરૂપં નિમ્મલં સુચી’તિ! સો ઓદાતપરિયેસનં ચરેય્ય. તમેનં અઞ્ઞતરો પુરિસો તેલમલિકતેન સાહુળિચીરેન વઞ્ચેય્ય – ‘ઇદં તે, અમ્ભો પુરિસ, ઓદાતં વત્થં અભિરૂપં નિમ્મલં સુચી’તિ. સો તં પટિગ્ગણ્હેય્ય, પટિગ્ગહેત્વા પારુપેય્ય. તસ્સ મિત્તામચ્ચા ઞાતિસાલોહિતા ભિસક્કં સલ્લકત્તં ઉપટ્ઠાપેય્યું. તસ્સ સો ભિસક્કો સલ્લકત્તો ભેસજ્જં કરેય્ય – ઉદ્ધંવિરેચનં અધોવિરેચનં અઞ્જનં પચ્ચઞ્જનં નત્થુકમ્મં. સો તં ભેસજ્જં આગમ્મ ચક્ખૂનિ ઉપ્પાદેય્ય, ચક્ખૂનિ વિસોધેય્ય. તસ્સ સહ ચક્ખુપ્પાદા યો અમુસ્મિં તેલમલિકતે સાહુળિચીરે છન્દરાગો સો પહીયેથ. તઞ્ચ નં પુરિસં અમિત્તતોપિ દહેય્ય, પચ્ચત્થિકતોપિ દહેય્ય, અપિ ચ જીવિતા વોરોપેતબ્બં મઞ્ઞેય્ય – ‘દીઘરત્તં વત, ભો, અહં ઇમિના પુરિસેન તેલમલિકતેન સાહુળિચીરેન નિકતો વઞ્ચિતો પલુદ્ધો – ઇદં તે, અમ્ભો પુરિસ, ઓદાતં વત્થં અભિરૂપં નિમ્મલં સુચી’તિ. એવમેવ ખો, માગણ્ડિય, અહઞ્ચે તે ધમ્મં દેસેય્યં – ‘ઇદન્તં આરોગ્યં, ઇદન્તં નિબ્બાન’ન્તિ. સો ત્વં આરોગ્યં જાનેય્યાસિ, નિબ્બાનં પસ્સેય્યાસિ. તસ્સ તે સહ ચક્ખુપ્પાદા યો પઞ્ચસુપાદાનક્ખન્ધેસુ છન્દરાગો સો પહીયેથ; અપિ ચ તે એવમસ્સ – ‘દીઘરત્તં વત, ભો, અહં ઇમિના ચિત્તેન નિકતો વઞ્ચિતો પલુદ્ધો 31. અહઞ્હિ રૂપંયેવ ઉપાદિયમાનો ઉપાદિયિં, વેદનંયેવ ઉપાદિયમાનો ઉપાદિયિં, સઞ્ઞંયેવ ઉપાદિયમાનો ઉપાદિયિં, સઙ્ખારેયેવ ઉપાદિયમાનો ઉપાદિયિં, વિઞ્ઞાણંયેવ ઉપાદિયમાનો ઉપાદિયિં. તસ્સ મે ઉપાદાનપચ્ચયા ભવો, ભવપચ્ચયા જાતિ, જાતિપચ્ચયા જરામરણં સોકપરિદેવદુક્ખદોમનસ્સુપાયાસા સમ્ભવન્તિ; એવમેતસ્સ કેવલસ્સ દુક્ખક્ખન્ધસ્સ સમુદયો હોતી’’’તિ. ‘‘એવં પસન્નો અહં ભોતો ગોતમસ્સ! પહોતિ મે ભવં ગોતમો તથા ધમ્મં દેસેતું યથાહં ઇમમ્હા આસના અનન્ધો વુટ્ઠહેય્ય’’ન્તિ.

    220. ‘‘Seyyathāpi, māgaṇḍiya, jaccandho puriso; so na passeyya kaṇhasukkāni rūpāni, na passeyya nīlakāni rūpāni, na passeyya pītakāni rūpāni, na passeyya lohitakāni rūpāni, na passeyya mañjiṭṭhakāni rūpāni, na passeyya samavisamaṃ, na passeyya tārakarūpāni, na passeyya candimasūriye. So suṇeyya cakkhumato bhāsamānassa – ‘chekaṃ vata, bho, odātaṃ vatthaṃ abhirūpaṃ nimmalaṃ sucī’ti! So odātapariyesanaṃ careyya. Tamenaṃ aññataro puriso telamalikatena sāhuḷicīrena vañceyya – ‘idaṃ te, ambho purisa, odātaṃ vatthaṃ abhirūpaṃ nimmalaṃ sucī’ti. So taṃ paṭiggaṇheyya, paṭiggahetvā pārupeyya. Tassa mittāmaccā ñātisālohitā bhisakkaṃ sallakattaṃ upaṭṭhāpeyyuṃ. Tassa so bhisakko sallakatto bhesajjaṃ kareyya – uddhaṃvirecanaṃ adhovirecanaṃ añjanaṃ paccañjanaṃ natthukammaṃ. So taṃ bhesajjaṃ āgamma cakkhūni uppādeyya, cakkhūni visodheyya. Tassa saha cakkhuppādā yo amusmiṃ telamalikate sāhuḷicīre chandarāgo so pahīyetha. Tañca naṃ purisaṃ amittatopi daheyya, paccatthikatopi daheyya, api ca jīvitā voropetabbaṃ maññeyya – ‘dīgharattaṃ vata, bho, ahaṃ iminā purisena telamalikatena sāhuḷicīrena nikato vañcito paluddho – idaṃ te, ambho purisa, odātaṃ vatthaṃ abhirūpaṃ nimmalaṃ sucī’ti. Evameva kho, māgaṇḍiya, ahañce te dhammaṃ deseyyaṃ – ‘idantaṃ ārogyaṃ, idantaṃ nibbāna’nti. So tvaṃ ārogyaṃ jāneyyāsi, nibbānaṃ passeyyāsi. Tassa te saha cakkhuppādā yo pañcasupādānakkhandhesu chandarāgo so pahīyetha; api ca te evamassa – ‘dīgharattaṃ vata, bho, ahaṃ iminā cittena nikato vañcito paluddho 32. Ahañhi rūpaṃyeva upādiyamāno upādiyiṃ, vedanaṃyeva upādiyamāno upādiyiṃ, saññaṃyeva upādiyamāno upādiyiṃ, saṅkhāreyeva upādiyamāno upādiyiṃ, viññāṇaṃyeva upādiyamāno upādiyiṃ. Tassa me upādānapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā sambhavanti; evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hotī’’’ti. ‘‘Evaṃ pasanno ahaṃ bhoto gotamassa! Pahoti me bhavaṃ gotamo tathā dhammaṃ desetuṃ yathāhaṃ imamhā āsanā anandho vuṭṭhaheyya’’nti.

    ૨૨૧. ‘‘તેન હિ ત્વં, માગણ્ડિય, સપ્પુરિસે ભજેય્યાસિ. યતો ખો ત્વં, માગણ્ડિય, સપ્પુરિસે ભજિસ્સસિ તતો ત્વં, માગણ્ડિય, સદ્ધમ્મં સોસ્સસિ; યતો ખો ત્વં, માગણ્ડિય, સદ્ધમ્મં સોસ્સસિ તતો ત્વં, માગણ્ડિય, ધમ્માનુધમ્મં પટિપજ્જિસ્સસિ; યતો ખો ત્વં, માગણ્ડિય, ધમ્માનુધમ્મં પટિપજ્જિસ્સસિ તતો ત્વં, માગણ્ડિય, સામંયેવ ઞસ્સસિ, સામં દક્ખિસ્સસિ – ઇમે રોગા ગણ્ડા સલ્લા; ઇધ રોગા ગણ્ડા સલ્લા અપરિસેસા નિરુજ્ઝન્તિ. તસ્સ મે ઉપાદાનનિરોધા ભવનિરોધો, ભવનિરોધા જાતિનિરોધો, જાતિનિરોધા જરામરણં સોકપરિદેવદુક્ખદોમનસ્સુપાયાસા નિરુજ્ઝન્તિ; એવમેતસ્સ કેવલસ્સ દુક્ખક્ખન્ધસ્સ નિરોધો હોતી’’તિ.

    221. ‘‘Tena hi tvaṃ, māgaṇḍiya, sappurise bhajeyyāsi. Yato kho tvaṃ, māgaṇḍiya, sappurise bhajissasi tato tvaṃ, māgaṇḍiya, saddhammaṃ sossasi; yato kho tvaṃ, māgaṇḍiya, saddhammaṃ sossasi tato tvaṃ, māgaṇḍiya, dhammānudhammaṃ paṭipajjissasi; yato kho tvaṃ, māgaṇḍiya, dhammānudhammaṃ paṭipajjissasi tato tvaṃ, māgaṇḍiya, sāmaṃyeva ñassasi, sāmaṃ dakkhissasi – ime rogā gaṇḍā sallā; idha rogā gaṇḍā sallā aparisesā nirujjhanti. Tassa me upādānanirodhā bhavanirodho, bhavanirodhā jātinirodho, jātinirodhā jarāmaraṇaṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā nirujjhanti; evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa nirodho hotī’’ti.

    ૨૨૨. એવં વુત્તે, માગણ્ડિયો પરિબ્બાજકો ભગવન્તં એતદવોચ – ‘‘અભિક્કન્તં, ભો ગોતમ, અભિક્કન્તં, ભો ગોતમ! સેય્યથાપિ, ભો ગોતમ, નિક્કુજ્જિતં વા ઉક્કુજ્જેય્ય, પટિચ્છન્નં વા વિવરેય્ય, મૂળ્હસ્સ વા મગ્ગં આચિક્ખેય્ય, અન્ધકારે વા તેલપજ્જોતં ધારેય્ય – ચક્ખુમન્તો રૂપાનિ દક્ખન્તીતિ; એવમેવં ભોતા ગોતમેન અનેકપરિયાયેન ધમ્મો પકાસિતો. એસાહં ભવન્તં ગોતમં સરણં ગચ્છામિ ધમ્મઞ્ચ ભિક્ખુસઙ્ઘઞ્ચ . લભેય્યાહં ભોતો ગોતમસ્સ સન્તિકે પબ્બજ્જં, લભેય્યં ઉપસમ્પદ’’ન્તિ. ‘‘યો ખો, માગણ્ડિય, અઞ્ઞતિત્થિયપુબ્બો ઇમસ્મિં ધમ્મવિનયે આકઙ્ખતિ પબ્બજ્જં, આકઙ્ખતિ ઉપસમ્પદં, સો ચત્તારો માસે પરિવસતિ; ચતુન્નં માસાનં અચ્ચયેન આરદ્ધચિત્તા ભિક્ખૂ પબ્બાજેન્તિ , ઉપસમ્પાદેન્તિ ભિક્ખુભાવાય. અપિ ચ મેત્થ પુગ્ગલવેમત્તતા વિદિતા’’તિ. ‘‘સચે, ભન્તે, અઞ્ઞતિત્થિયપુબ્બા ઇમસ્મિં ધમ્મવિનયે આકઙ્ખન્તા પબ્બજ્જં, આકઙ્ખન્તા ઉપસમ્પદં ચત્તારો માસે પરિવસન્તિ, ચતુન્નં માસાનં અચ્ચયેન આરદ્ધચિત્તા ભિક્ખૂ પબ્બાજેન્તિ ઉપસમ્પાદેન્તિ ભિક્ખુભાવાય; અહં ચત્તારિ વસ્સાનિ પરિવસિસ્સામિ, ચતુન્નં વસ્સાનં અચ્ચયેન આરદ્ધચિત્તા ભિક્ખૂ પબ્બાજેન્તુ, ઉપસમ્પાદેન્તુ ભિક્ખુભાવાયા’’તિ . અલત્થ ખો માગણ્ડિયો પરિબ્બાજકો ભગવતો સન્તિકે પબ્બજ્જં, અલત્થ ઉપસમ્પદં. અચિરૂપસમ્પન્નો ખો પનાયસ્મા માગણ્ડિયો એકો વૂપકટ્ઠો અપ્પમત્તો આતાપી પહિતત્તો વિહરન્તો નચિરસ્સેવ – યસ્સત્થાય કુલપુત્તા સમ્મદેવ અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજન્તિ તદનુત્તરં – બ્રહ્મચરિયપરિયોસાનં દિટ્ઠેવ ધમ્મે સયં અભિઞ્ઞા સચ્છિકત્વા ઉપસમ્પજ્જ વિહાસિ. ‘ખીણા જાતિ, વુસિતં બ્રહ્મચરિયં, કતં કરણીયં, નાપરં ઇત્થત્તાયા’તિ અબ્ભઞ્ઞાસિ. અઞ્ઞતરો ખો પનાયસ્મા માગણ્ડિયો અરહતં અહોસીતિ.

    222. Evaṃ vutte, māgaṇḍiyo paribbājako bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘abhikkantaṃ, bho gotama, abhikkantaṃ, bho gotama! Seyyathāpi, bho gotama, nikkujjitaṃ vā ukkujjeyya, paṭicchannaṃ vā vivareyya, mūḷhassa vā maggaṃ ācikkheyya, andhakāre vā telapajjotaṃ dhāreyya – cakkhumanto rūpāni dakkhantīti; evamevaṃ bhotā gotamena anekapariyāyena dhammo pakāsito. Esāhaṃ bhavantaṃ gotamaṃ saraṇaṃ gacchāmi dhammañca bhikkhusaṅghañca . Labheyyāhaṃ bhoto gotamassa santike pabbajjaṃ, labheyyaṃ upasampada’’nti. ‘‘Yo kho, māgaṇḍiya, aññatitthiyapubbo imasmiṃ dhammavinaye ākaṅkhati pabbajjaṃ, ākaṅkhati upasampadaṃ, so cattāro māse parivasati; catunnaṃ māsānaṃ accayena āraddhacittā bhikkhū pabbājenti , upasampādenti bhikkhubhāvāya. Api ca mettha puggalavemattatā viditā’’ti. ‘‘Sace, bhante, aññatitthiyapubbā imasmiṃ dhammavinaye ākaṅkhantā pabbajjaṃ, ākaṅkhantā upasampadaṃ cattāro māse parivasanti, catunnaṃ māsānaṃ accayena āraddhacittā bhikkhū pabbājenti upasampādenti bhikkhubhāvāya; ahaṃ cattāri vassāni parivasissāmi, catunnaṃ vassānaṃ accayena āraddhacittā bhikkhū pabbājentu, upasampādentu bhikkhubhāvāyā’’ti . Alattha kho māgaṇḍiyo paribbājako bhagavato santike pabbajjaṃ, alattha upasampadaṃ. Acirūpasampanno kho panāyasmā māgaṇḍiyo eko vūpakaṭṭho appamatto ātāpī pahitatto viharanto nacirasseva – yassatthāya kulaputtā sammadeva agārasmā anagāriyaṃ pabbajanti tadanuttaraṃ – brahmacariyapariyosānaṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja vihāsi. ‘Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’ti abbhaññāsi. Aññataro kho panāyasmā māgaṇḍiyo arahataṃ ahosīti.

    માગણ્ડિયસુત્તં નિટ્ઠિતં પઞ્ચમં.

    Māgaṇḍiyasuttaṃ niṭṭhitaṃ pañcamaṃ.







    Footnotes:
    1. તિણસન્થરકે (સી॰ સ્યા॰ કં॰ પી॰)
    2. માગન્દિયો (સી॰ પી॰)
    3. સમણસેય્યારૂપં (સી॰ પી॰)
    4. ભૂનહનસ્સ (સ્યા॰ કં॰)
    5. ભૂનહનો (સ્યા॰ કં॰)
    6. આરોચેય્યમેતં (સી॰ પી॰), આરોચેસ્સામિ તસ્સ (સ્યા॰ કં॰)
    7. tiṇasantharake (sī. syā. kaṃ. pī.)
    8. māgandiyo (sī. pī.)
    9. samaṇaseyyārūpaṃ (sī. pī.)
    10. bhūnahanassa (syā. kaṃ.)
    11. bhūnahano (syā. kaṃ.)
    12. āroceyyametaṃ (sī. pī.), ārocessāmi tassa (syā. kaṃ.)
    13. અયઞ્ચ હિદં (સી॰ સ્યા॰ કં॰ પી॰)
    14. ayañca hidaṃ (sī. syā. kaṃ. pī.)
    15. વસ્સિકે પાસાદે ચત્તારો (સ્યા॰ કં॰)
    16. તુરિયેહિ (સી॰ સ્યા॰ કં॰ પી॰)
    17. પરિચારિયમાનો (સબ્બત્થ)
    18. vassike pāsāde cattāro (syā. kaṃ.)
    19. turiyehi (sī. syā. kaṃ. pī.)
    20. paricāriyamāno (sabbattha)
    21. અસુ હિ ચ (સી॰ પી॰)
    22. asu hi ca (sī. pī.)
    23. તથા તથા તસ્સેવ (સ્યા॰ કં॰ ક॰)
    24. tathā tathā tasseva (syā. kaṃ. ka.)
    25. મઞ્જેટ્ઠિકાનિ (સી॰ સ્યા॰ કં॰ પી॰), મઞ્જેટ્ઠકાનિ (ક॰)
    26. તેલમસિકતેન સાહુળચીવરેન (સી॰ સ્યા॰ કં॰ પી॰)
    27. mañjeṭṭhikāni (sī. syā. kaṃ. pī.), mañjeṭṭhakāni (ka.)
    28. telamasikatena sāhuḷacīvarena (sī. syā. kaṃ. pī.)
    29. પુથુજ્જનગતા (સી॰ પી॰)
    30. puthujjanagatā (sī. pī.)
    31. પલદ્ધો (સી॰ પી॰)
    32. paladdho (sī. pī.)



    Related texts:



    અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / સુત્તપિટક (અટ્ઠકથા) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / મજ્ઝિમનિકાય (અટ્ઠકથા) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ૫. માગણ્ડિયસુત્તવણ્ણના • 5. Māgaṇḍiyasuttavaṇṇanā

    ટીકા • Tīkā / સુત્તપિટક (ટીકા) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / મજ્ઝિમનિકાય (ટીકા) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ૫. માગણ્ડિયસુત્તવણ્ણના • 5. Māgaṇḍiyasuttavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact