Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / પટિસમ્ભિદામગ્ગ-અટ્ઠકથા • Paṭisambhidāmagga-aṭṭhakathā

    ૯. મગ્ગકથા

    9. Maggakathā

    મગ્ગકથાવણ્ણના

    Maggakathāvaṇṇanā

    ૨૩૭. ઇદાનિ તેસં તિણ્ણં વિપલ્લાસાનં પહાનકરં અરિયમગ્ગં દસ્સેન્તેન કથિતાય મગ્ગકથાય અપુબ્બત્થાનુવણ્ણના. તત્થ મગ્ગોતિ કેનટ્ઠેન મગ્ગોતિ યો બુદ્ધસાસને મગ્ગોતિ વુચ્ચતિ, સો કેનટ્ઠેન મગ્ગો નામ હોતીતિ અત્થો. મિચ્છાદિટ્ઠિયા પહાનાયાતિઆદીસુ દસસુ પરિયાયેસુ પઠમો પઠમો તસ્સ તસ્સ મગ્ગઙ્ગસ્સ ઉજુવિપચ્ચનીકવસેન વુત્તો. મગ્ગો ચેવ હેતુ ચાતિ તસ્સ તસ્સ કિચ્ચસ્સ કરણાય પટિપદટ્ઠેન મગ્ગો, સમ્પાપકટ્ઠેન હેતુ. તેન મગ્ગસ્સ પટિપદટ્ઠો સમ્પાપકટ્ઠો ચ વુત્તો હોતિ. ‘‘અયં મગ્ગો અયં પટિપદા’’તિઆદીસુ (સં॰ નિ॰ ૫.૫, ૪૮) હિ પટિપદા મગ્ગો, ‘‘મગ્ગસ્સ નિય્યાનટ્ઠો હેતુટ્ઠો’’તિઆદીસુ (પટિ॰ મ॰ ૨.૮) સમ્પાપકો હેતુ. એવં દ્વીહિ દ્વીહિ પદેહિ ‘‘મગ્ગોતિ કેનટ્ઠેન મગ્ગો’’તિ પુચ્છાય વિસ્સજ્જનં કતં હોતિ. સહજાતાનં ધમ્માનં ઉપત્થમ્ભનાયાતિ અત્તના સહજાતાનં અરૂપધમ્માનં સહજાતઅઞ્ઞમઞ્ઞનિસ્સયાદિભાવેન ઉપત્થમ્ભનભાવાય. કિલેસાનં પરિયાદાનાયાતિ તંતંમગ્ગવજ્ઝાનં વુત્તાવસેસકિલેસાનં ખેપનાય. પટિવેધાદિવિસોધનાયાતિ એત્થ યસ્મા ‘‘કો ચાદિ કુસલાનં ધમ્માનં, સીલઞ્ચ સુવિસુદ્ધં દિટ્ઠિ ચ ઉજુકા’’તિ (સં॰ નિ॰ ૫.૩૬૯, ૩૮૧) વચનતો સીલઞ્ચ દિટ્ઠિ ચ સચ્ચપટિવેધસ્સ આદિ. સો ચ આદિમગ્ગક્ખણે વિસુજ્ઝતિ. તસ્મા ‘‘પટિવેધાદિવિસોધનાયા’’તિ વુત્તં. ચિત્તસ્સ અધિટ્ઠાનાયાતિ સમ્પયુત્તચિત્તસ્સ સકકિચ્ચે પતિટ્ઠાનાય. ચિત્તસ્સ વોદાનાયાતિ ચિત્તસ્સ પરિસુદ્ધભાવાય. વિસેસાધિગમાયાતિ લોકિયતો વિસેસપટિલાભાય. ઉત્તરિ પટિવેધાયાતિ લોકિયતો ઉત્તરિ પટિવિજ્ઝનત્થાય. સચ્ચાભિસમયાયાતિ ચતુન્નં સચ્ચાનં એકાભિસમયાય કિચ્ચનિપ્ફત્તિવસેન એકપટિવેધાય. નિરોધે પતિટ્ઠાપનાયાતિ ચિત્તસ્સ વા પુગ્ગલસ્સ વા નિબ્બાને પતિટ્ઠાપનત્થાય. સકદાગામિમગ્ગક્ખણાદીસુ અટ્ઠ મગ્ગઙ્ગાનિ એકતો કત્વા તંતંમગ્ગવજ્ઝકિલેસપ્પહાનં વુત્તં. એવં વચને કારણં હેટ્ઠા વુત્તમેવ. યસ્મા ઉપરૂપરિમગ્ગેનાપિ સુટ્ઠુ આદિવિસોધના સુટ્ઠુ ચિત્તવોદાનઞ્ચ હોતિ, તસ્મા તાનિપિ પદાનિ વુત્તાનિ.

    237. Idāni tesaṃ tiṇṇaṃ vipallāsānaṃ pahānakaraṃ ariyamaggaṃ dassentena kathitāya maggakathāya apubbatthānuvaṇṇanā. Tattha maggoti kenaṭṭhena maggoti yo buddhasāsane maggoti vuccati, so kenaṭṭhena maggo nāma hotīti attho. Micchādiṭṭhiyā pahānāyātiādīsu dasasu pariyāyesu paṭhamo paṭhamo tassa tassa maggaṅgassa ujuvipaccanīkavasena vutto. Maggo ceva hetu cāti tassa tassa kiccassa karaṇāya paṭipadaṭṭhena maggo, sampāpakaṭṭhena hetu. Tena maggassa paṭipadaṭṭho sampāpakaṭṭho ca vutto hoti. ‘‘Ayaṃ maggo ayaṃ paṭipadā’’tiādīsu (saṃ. ni. 5.5, 48) hi paṭipadā maggo, ‘‘maggassa niyyānaṭṭho hetuṭṭho’’tiādīsu (paṭi. ma. 2.8) sampāpako hetu. Evaṃ dvīhi dvīhi padehi ‘‘maggoti kenaṭṭhena maggo’’ti pucchāya vissajjanaṃ kataṃ hoti. Sahajātānaṃ dhammānaṃ upatthambhanāyāti attanā sahajātānaṃ arūpadhammānaṃ sahajātaaññamaññanissayādibhāvena upatthambhanabhāvāya. Kilesānaṃ pariyādānāyāti taṃtaṃmaggavajjhānaṃ vuttāvasesakilesānaṃ khepanāya. Paṭivedhādivisodhanāyāti ettha yasmā ‘‘ko cādi kusalānaṃ dhammānaṃ, sīlañca suvisuddhaṃ diṭṭhi ca ujukā’’ti (saṃ. ni. 5.369, 381) vacanato sīlañca diṭṭhi ca saccapaṭivedhassa ādi. So ca ādimaggakkhaṇe visujjhati. Tasmā ‘‘paṭivedhādivisodhanāyā’’ti vuttaṃ. Cittassa adhiṭṭhānāyāti sampayuttacittassa sakakicce patiṭṭhānāya. Cittassa vodānāyāti cittassa parisuddhabhāvāya. Visesādhigamāyāti lokiyato visesapaṭilābhāya. Uttari paṭivedhāyāti lokiyato uttari paṭivijjhanatthāya. Saccābhisamayāyāti catunnaṃ saccānaṃ ekābhisamayāya kiccanipphattivasena ekapaṭivedhāya. Nirodhe patiṭṭhāpanāyāti cittassa vā puggalassa vā nibbāne patiṭṭhāpanatthāya. Sakadāgāmimaggakkhaṇādīsu aṭṭha maggaṅgāni ekato katvā taṃtaṃmaggavajjhakilesappahānaṃ vuttaṃ. Evaṃ vacane kāraṇaṃ heṭṭhā vuttameva. Yasmā uparūparimaggenāpi suṭṭhu ādivisodhanā suṭṭhu cittavodānañca hoti, tasmā tānipi padāni vuttāni.

    દસ્સનમગ્ગોતિઆદીહિ યાવ પરિયોસાના તસ્સ ધમ્મસ્સ લક્ખણવસેન મગ્ગટ્ઠો વુત્તો. તાનિ સબ્બાનિપિ પદાનિ અભિઞ્ઞેય્યનિદ્દેસે વુત્તત્થાનેવ. એવમેત્થ યથાસમ્ભવં લોકિયલોકુત્તરો મગ્ગો નિદ્દિટ્ઠો. હેતુટ્ઠેન મગ્ગોતિ ચ અટ્ઠઙ્ગિકો મગ્ગો નિદ્દિટ્ઠો. નિપ્પરિયાયમગ્ગત્તા ચસ્સ પુન ‘‘મગ્ગો’’તિ ન વુત્તં. આધિપતેય્યટ્ઠેન ઇન્દ્રિયાતિ આદીનિ ચ ઇન્દ્રિયાદીનં અત્થવસેન વુત્તાનિ, ન મગ્ગટ્ઠવસેન. સચ્ચાનીતિ ચેત્થ સચ્ચઞાણાનિ. સબ્બેપિ તે ધમ્મા નિબ્બાનસ્સ પટિપદટ્ઠેન મગ્ગો. અન્તે વુત્તં નિબ્બાનં પન સંસારદુક્ખાભિભૂતેહિ દુક્ખનિસ્સરણત્થિકેહિ સપ્પુરિસેહિ મગ્ગીયતિ ગવેસીયતીતિ મગ્ગોતિ વુત્તન્તિ વેદિતબ્બન્તિ.

    Dassanamaggotiādīhi yāva pariyosānā tassa dhammassa lakkhaṇavasena maggaṭṭho vutto. Tāni sabbānipi padāni abhiññeyyaniddese vuttatthāneva. Evamettha yathāsambhavaṃ lokiyalokuttaro maggo niddiṭṭho. Hetuṭṭhena maggoti ca aṭṭhaṅgiko maggo niddiṭṭho. Nippariyāyamaggattā cassa puna ‘‘maggo’’ti na vuttaṃ. Ādhipateyyaṭṭhena indriyāti ādīni ca indriyādīnaṃ atthavasena vuttāni, na maggaṭṭhavasena. Saccānīti cettha saccañāṇāni. Sabbepi te dhammā nibbānassa paṭipadaṭṭhena maggo. Ante vuttaṃ nibbānaṃ pana saṃsāradukkhābhibhūtehi dukkhanissaraṇatthikehi sappurisehi maggīyati gavesīyatīti maggoti vuttanti veditabbanti.

    મગ્ગકથાવણ્ણના નિટ્ઠિતા.

    Maggakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / સુત્તપિટક • Suttapiṭaka / ખુદ્દકનિકાય • Khuddakanikāya / પટિસમ્ભિદામગ્ગપાળિ • Paṭisambhidāmaggapāḷi / ૯. મગ્ગકથા • 9. Maggakathā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact