| Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / મજ્ઝિમનિકાય • Majjhimanikāya |
૩. મઘદેવસુત્તં
3. Maghadevasuttaṃ
૩૦૮. એવં મે સુતં – એકં સમયં ભગવા મિથિલાયં વિહરતિ મઘદેવઅમ્બવને 1. અથ ખો ભગવા અઞ્ઞતરસ્મિં પદેસે સિતં પાત્વાકાસિ. અથ ખો આયસ્મતો આનન્દસ્સ એતદહોસિ – ‘‘કો નુ ખો હેતુ, કો પચ્ચયો ભગવતો સિતસ્સ પાતુકમ્માય? ન અકારણેન તથાગતા સિતં પાતુકરોન્તી’’તિ. અથ ખો આયસ્મા આનન્દો એકંસં ચીવરં કત્વા યેન ભગવા તેનઞ્જલિં પણામેત્વા ભગવન્તં એતદવોચ – ‘‘કો નુ ખો, ભન્તે, હેતુ, કો પચ્ચયો ભગવતો સિતસ્સ પાતુકમ્માય? ન અકારણેન તથાગતા સિતં પાતુકરોન્તી’’તિ. ‘‘ભૂતપુબ્બં, આનન્દ, ઇમિસ્સાયેવ મિથિલાયં રાજા અહોસિ મઘદેવો નામ ધમ્મિકો ધમ્મરાજા ધમ્મે ઠિતો મહારાજા; ધમ્મં ચરતિ બ્રાહ્મણગહપતિકેસુ નેગમેસુ ચેવ જાનપદેસુ ચ; ઉપોસથઞ્ચ ઉપવસતિ ચાતુદ્દસિં પઞ્ચદસિં અટ્ઠમિઞ્ચ પક્ખસ્સ. અથ ખો, આનન્દ, રાજા મઘદેવો બહૂનં વસ્સાનં બહૂનં વસ્સસતાનં બહૂનં વસ્સસહસ્સાનં અચ્ચયેન કપ્પકં આમન્તેસિ – ‘યદા મે, સમ્મ કપ્પક, પસ્સેય્યાસિ સિરસ્મિં પલિતાનિ જાતાનિ, અથ મે આરોચેય્યાસી’તિ. ‘એવં, દેવા’તિ ખો, આનન્દ, કપ્પકો રઞ્ઞો મઘદેવસ્સ પચ્ચસ્સોસિ. અદ્દસા ખો, આનન્દ, કપ્પકો બહૂનં વસ્સાનં બહૂનં વસ્સસતાનં બહૂનં વસ્સસહસ્સાનં અચ્ચયેન રઞ્ઞો મઘદેવસ્સ સિરસ્મિં પલિતાનિ જાતાનિ. દિસ્વાન રાજાનં મઘદેવં એતદવોચ – ‘પાતુભૂતા ખો દેવસ્સ દેવદૂતા, દિસ્સન્તિ સિરસ્મિં પલિતાનિ જાતાની’તિ. ‘તેન હિ, સમ્મ કપ્પક, તાનિ પલિતાનિ સાધુકં સણ્ડાસેન ઉદ્ધરિત્વા મમ અઞ્જલિસ્મિં પતિટ્ઠાપેહી’તિ. ‘એવં, દેવા’તિ ખો, આનન્દ, કપ્પકો રઞ્ઞો મઘદેવસ્સ પટિસ્સુત્વા તાનિ પલિતાનિ સાધુકં સણ્ડાસેન ઉદ્ધરિત્વા રઞ્ઞો મઘદેવસ્સ અઞ્જલિસ્મિં પતિટ્ઠાપેસિ.
308. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā mithilāyaṃ viharati maghadevaambavane 2. Atha kho bhagavā aññatarasmiṃ padese sitaṃ pātvākāsi. Atha kho āyasmato ānandassa etadahosi – ‘‘ko nu kho hetu, ko paccayo bhagavato sitassa pātukammāya? Na akāraṇena tathāgatā sitaṃ pātukarontī’’ti. Atha kho āyasmā ānando ekaṃsaṃ cīvaraṃ katvā yena bhagavā tenañjaliṃ paṇāmetvā bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘ko nu kho, bhante, hetu, ko paccayo bhagavato sitassa pātukammāya? Na akāraṇena tathāgatā sitaṃ pātukarontī’’ti. ‘‘Bhūtapubbaṃ, ānanda, imissāyeva mithilāyaṃ rājā ahosi maghadevo nāma dhammiko dhammarājā dhamme ṭhito mahārājā; dhammaṃ carati brāhmaṇagahapatikesu negamesu ceva jānapadesu ca; uposathañca upavasati cātuddasiṃ pañcadasiṃ aṭṭhamiñca pakkhassa. Atha kho, ānanda, rājā maghadevo bahūnaṃ vassānaṃ bahūnaṃ vassasatānaṃ bahūnaṃ vassasahassānaṃ accayena kappakaṃ āmantesi – ‘yadā me, samma kappaka, passeyyāsi sirasmiṃ palitāni jātāni, atha me āroceyyāsī’ti. ‘Evaṃ, devā’ti kho, ānanda, kappako rañño maghadevassa paccassosi. Addasā kho, ānanda, kappako bahūnaṃ vassānaṃ bahūnaṃ vassasatānaṃ bahūnaṃ vassasahassānaṃ accayena rañño maghadevassa sirasmiṃ palitāni jātāni. Disvāna rājānaṃ maghadevaṃ etadavoca – ‘pātubhūtā kho devassa devadūtā, dissanti sirasmiṃ palitāni jātānī’ti. ‘Tena hi, samma kappaka, tāni palitāni sādhukaṃ saṇḍāsena uddharitvā mama añjalismiṃ patiṭṭhāpehī’ti. ‘Evaṃ, devā’ti kho, ānanda, kappako rañño maghadevassa paṭissutvā tāni palitāni sādhukaṃ saṇḍāsena uddharitvā rañño maghadevassa añjalismiṃ patiṭṭhāpesi.
૩૦૯. ‘‘અથ ખો, આનન્દ, રાજા મઘદેવો કપ્પકસ્સ ગામવરં દત્વા જેટ્ઠપુત્તં કુમારં આમન્તાપેત્વા એતદવોચ – ‘પાતુભૂતા ખો મે, તાત કુમાર, દેવદૂતા; દિસ્સન્તિ સિરસ્મિં પલિતાનિ જાતાનિ; ભુત્તા ખો પન મે માનુસકા કામા; સમયો દિબ્બે કામે પરિયેસિતું. એહિ ત્વં, તાત કુમાર, ઇમં રજ્જં પટિપજ્જ. અહં પન કેસમસ્સું ઓહારેત્વા કાસાયાનિ વત્થાનિ અચ્છાદેત્વા અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજિસ્સામિ. તેન હિ, તાત કુમાર, યદા ત્વમ્પિ પસ્સેય્યાસિ સિરસ્મિં પલિતાનિ જાતાનિ, અથ કપ્પકસ્સ ગામવરં દત્વા જેટ્ઠપુત્તં કુમારં સાધુકં રજ્જે સમનુસાસિત્વા કેસમસ્સું ઓહારેત્વા કાસાયાનિ વત્થાનિ અચ્છાદેત્વા અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજેય્યાસિ. યેન મે ઇદં કલ્યાણં વત્તં નિહિતં અનુપ્પવત્તેય્યાસિ, મા ખો મે ત્વં અન્તિમપુરિસો અહોસિ. યસ્મિં ખો, તાત કુમાર, પુરિસયુગે વત્તમાને એવરૂપસ્સ કલ્યાણસ્સ વત્તસ્સ સમુચ્છેદો હોતિ સો તેસં અન્તિમપુરિસો હોતિ. તં તાહં, તાત કુમાર, એવં વદામિ – યેન મે ઇદં કલ્યાણં વત્તં નિહિતં અનુપ્પવત્તેય્યાસિ, મા ખો મે ત્વં અન્તિમપુરિસો અહોસી’તિ. અથ ખો, આનન્દ, રાજા મઘદેવો કપ્પકસ્સ ગામવરં દત્વા જેટ્ઠપુત્તં કુમારં સાધુકં રજ્જે સમનુસાસિત્વા ઇમસ્મિંયેવ મઘદેવઅમ્બવને કેસમસ્સું ઓહારેત્વા કાસાયાનિ વત્થાનિ અચ્છાદેત્વા અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજિ. સો મેત્તાસહગતેન ચેતસા એકં દિસં ફરિત્વા વિહાસિ, તથા દુતિયં, તથા તતિયં, તથા ચતુત્થં; ઇતિ ઉદ્ધમધો તિરિયં સબ્બધિ સબ્બત્તતાય સબ્બાવન્તં લોકં મેત્તાસહગતેન ચેતસા વિપુલેન મહગ્ગતેન અપ્પમાણેન અવેરેન અબ્યાબજ્ઝેન 3 ફરિત્વા વિહાસિ. કરુણાસહગતેન ચેતસા… મુદિતાસહગતેન ચેતસા… ઉપેક્ખાસહગતેન ચેતસા એકં દિસં ફરિત્વા વિહાસિ, તથા દુતિયં, તથા તતિયં, તથા ચતુત્થં; ઇતિ ઉદ્ધમધો તિરિયં સબ્બધિ સબ્બત્તતાય સબ્બાવન્તં લોકં ઉપેક્ખાસહગતેન ચેતસા વિપુલેન મહગ્ગતેન અપ્પમાણેન અવેરેન અબ્યાબજ્ઝેન ફરિત્વા વિહાસિ.
309. ‘‘Atha kho, ānanda, rājā maghadevo kappakassa gāmavaraṃ datvā jeṭṭhaputtaṃ kumāraṃ āmantāpetvā etadavoca – ‘pātubhūtā kho me, tāta kumāra, devadūtā; dissanti sirasmiṃ palitāni jātāni; bhuttā kho pana me mānusakā kāmā; samayo dibbe kāme pariyesituṃ. Ehi tvaṃ, tāta kumāra, imaṃ rajjaṃ paṭipajja. Ahaṃ pana kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajissāmi. Tena hi, tāta kumāra, yadā tvampi passeyyāsi sirasmiṃ palitāni jātāni, atha kappakassa gāmavaraṃ datvā jeṭṭhaputtaṃ kumāraṃ sādhukaṃ rajje samanusāsitvā kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajeyyāsi. Yena me idaṃ kalyāṇaṃ vattaṃ nihitaṃ anuppavatteyyāsi, mā kho me tvaṃ antimapuriso ahosi. Yasmiṃ kho, tāta kumāra, purisayuge vattamāne evarūpassa kalyāṇassa vattassa samucchedo hoti so tesaṃ antimapuriso hoti. Taṃ tāhaṃ, tāta kumāra, evaṃ vadāmi – yena me idaṃ kalyāṇaṃ vattaṃ nihitaṃ anuppavatteyyāsi, mā kho me tvaṃ antimapuriso ahosī’ti. Atha kho, ānanda, rājā maghadevo kappakassa gāmavaraṃ datvā jeṭṭhaputtaṃ kumāraṃ sādhukaṃ rajje samanusāsitvā imasmiṃyeva maghadevaambavane kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbaji. So mettāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā vihāsi, tathā dutiyaṃ, tathā tatiyaṃ, tathā catutthaṃ; iti uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ mettāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyābajjhena 4 pharitvā vihāsi. Karuṇāsahagatena cetasā… muditāsahagatena cetasā… upekkhāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā vihāsi, tathā dutiyaṃ, tathā tatiyaṃ, tathā catutthaṃ; iti uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ upekkhāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyābajjhena pharitvā vihāsi.
‘‘રાજા ખો પનાનન્દ, મઘદેવો ચતુરાસીતિવસ્સસહસ્સાનિ કુમારકીળિતં કીળિ, ચતુરાસીતિવસ્સસહસ્સાનિ ઓપરજ્જં કારેસિ, ચતુરાસીતિવસ્સસહસ્સાનિ રજ્જં કારેસિ, ચતુરાસીતિવસ્સસહસ્સાનિ ઇમસ્મિંયેવ મઘદેવઅમ્બવને અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજિતો બ્રહ્મચરિયમચરિ. સો ચત્તારો બ્રહ્મવિહારે ભાવેત્વા કાયસ્સ ભેદા પરં મરણા બ્રહ્મલોકૂપગો અહોસિ.
‘‘Rājā kho panānanda, maghadevo caturāsītivassasahassāni kumārakīḷitaṃ kīḷi, caturāsītivassasahassāni oparajjaṃ kāresi, caturāsītivassasahassāni rajjaṃ kāresi, caturāsītivassasahassāni imasmiṃyeva maghadevaambavane agārasmā anagāriyaṃ pabbajito brahmacariyamacari. So cattāro brahmavihāre bhāvetvā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā brahmalokūpago ahosi.
૩૧૦. ‘‘અથ ખો રઞ્ઞો, આનન્દ, મઘદેવસ્સ પુત્તો બહૂનં વસ્સાનં બહૂનં વસ્સસતાનં બહૂનં વસ્સસહસ્સાનં અચ્ચયેન કપ્પકં આમન્તેસિ – ‘યદા મે, સમ્મ કપ્પક, પસ્સેય્યાસિ સિરસ્મિં પલિતાનિ જાતાનિ, અથ ખો આરોચેય્યાસી’તિ. ‘એવં, દેવા’તિ ખો, આનન્દ, કપ્પકો રઞ્ઞો મઘદેવસ્સ પુત્તસ્સ પચ્ચસ્સોસિ. અદ્દસા ખો, આનન્દ, કપ્પકો બહૂનં વસ્સાનં બહૂનં વસ્સસતાનં બહૂનં વસ્સસહસ્સાનં અચ્ચયેન રઞ્ઞો મઘદેવસ્સ પુત્તસ્સ સિરસ્મિં પલિતાનિ જાતાનિ. દિસ્વાન રઞ્ઞો મઘદેવસ્સ પુત્તં એતદવોચ – ‘પાતુભૂતા ખો દેવસ્સ દેવદૂતા; દિસ્સન્તિ સિરસ્મિં પલિતાનિ જાતાની’તિ. ‘તેન હિ, સમ્મ કપ્પક, તાનિ પલિતાનિ સાધુકં સણ્ડાસેન ઉદ્ધરિત્વા મમ અઞ્જલિસ્મિં પતિટ્ઠાપેહી’તિ. ‘એવં, દેવા’તિ ખો, આનન્દ, કપ્પકો રઞ્ઞો મઘદેવસ્સ પુત્તસ્સ પટિસ્સુત્વા તાનિ પલિતાનિ સાધુકં સણ્ડાસેન ઉદ્ધરિત્વા રઞ્ઞો મઘદેવસ્સ પુત્તસ્સ અઞ્જલિસ્મિં પતિટ્ઠાપેસિ.
310. ‘‘Atha kho rañño, ānanda, maghadevassa putto bahūnaṃ vassānaṃ bahūnaṃ vassasatānaṃ bahūnaṃ vassasahassānaṃ accayena kappakaṃ āmantesi – ‘yadā me, samma kappaka, passeyyāsi sirasmiṃ palitāni jātāni, atha kho āroceyyāsī’ti. ‘Evaṃ, devā’ti kho, ānanda, kappako rañño maghadevassa puttassa paccassosi. Addasā kho, ānanda, kappako bahūnaṃ vassānaṃ bahūnaṃ vassasatānaṃ bahūnaṃ vassasahassānaṃ accayena rañño maghadevassa puttassa sirasmiṃ palitāni jātāni. Disvāna rañño maghadevassa puttaṃ etadavoca – ‘pātubhūtā kho devassa devadūtā; dissanti sirasmiṃ palitāni jātānī’ti. ‘Tena hi, samma kappaka, tāni palitāni sādhukaṃ saṇḍāsena uddharitvā mama añjalismiṃ patiṭṭhāpehī’ti. ‘Evaṃ, devā’ti kho, ānanda, kappako rañño maghadevassa puttassa paṭissutvā tāni palitāni sādhukaṃ saṇḍāsena uddharitvā rañño maghadevassa puttassa añjalismiṃ patiṭṭhāpesi.
‘‘અથ ખો, આનન્દ, રઞ્ઞો મઘદેવસ્સ પુત્તો કપ્પકસ્સ ગામવરં દત્વા જેટ્ઠપુત્તં કુમારં આમન્તાપેત્વા એતદવોચ – ‘પાતુભૂતા ખો, મે, તાત કુમાર, દેવદૂતા; દિસ્સન્તિ સિરસ્મિં પલિતાનિ જાતાનિ; ભુત્તા ખો પન મે માનુસકા કામા; સમયો દિબ્બે કામે પરિયેસિતું. એહિ ત્વં, તાત કુમાર, ઇમં રજ્જં પટિપજ્જ. અહં પન કેસમસ્સું ઓહારેત્વા કાસાયાનિ વત્થાનિ અચ્છાદેત્વા અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજિસ્સામિ. તેન હિ, તાત કુમાર, યદા ત્વમ્પિ પસ્સેય્યાસિ સિરસ્મિં પલિતાનિ જાતાનિ, અથ કપ્પકસ્સ ગામવરં દત્વા જેટ્ઠપુત્તં કુમારં સાધુકં રજ્જે સમનુસાસિત્વા કેસમસ્સું ઓહારેત્વા કાસાયાનિ વત્થાનિ અચ્છાદેત્વા અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજેય્યાસિ. યેન મે ઇદં કલ્યાણં વત્તં નિહિતં અનુપ્પવત્તેય્યાસિ, મા ખો મે ત્વં અન્તિમપુરિસો અહોસિ. યસ્મિં ખો, તાત કુમાર, પુરિસયુગે વત્તમાને એવરૂપસ્સ કલ્યાણસ્સ વત્તસ્સ સમુચ્છેદો હોતિ સો તેસં અન્તિમપુરિસો હોતિ. તં તાહં, તાત કુમાર, એવં વદામિ – યેન મે ઇદં કલ્યાણં વત્તં નિહિતં અનુપ્પવત્તેય્યાસિ, મા ખો મે ત્વં અન્તિમપુરિસો અહોસી’તિ. અથ ખો, આનન્દ, રઞ્ઞો મઘદેવસ્સ પુત્તો કપ્પકસ્સ ગામવરં દત્વા જેટ્ઠપુત્તં કુમારં સાધુકં રજ્જે સમનુસાસિત્વા ઇમસ્મિંયેવ મઘદેવઅમ્બવને કેસમસ્સું ઓહારેત્વા કાસાયાનિ વત્થાનિ અચ્છાદેત્વા અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજિ. સો મેત્તાસહગતેન ચેતસા એકં દિસં ફરિત્વા વિહાસિ, તથા દુતિયં, તથા તતિયં, તથા ચતુત્થં; ઇતિ ઉદ્ધમધો તિરિયં સબ્બધિ સબ્બત્તતાય સબ્બાવન્તં લોકં મેત્તાસહગતેન ચેતસા વિપુલેન મહગ્ગતેન અપ્પમાણેન અવેરેન અબ્યાબજ્ઝેન ફરિત્વા વિહાસિ. કરુણાસહગતેન ચેતસા… મુદિતાસહગતેન ચેતસા… ઉપેક્ખાસહગતેન ચેતસા એકં દિસં ફરિત્વા વિહાસિ, તથા દુતિયં, તથા તતિયં, તથા ચતુત્થં; ઇતિ ઉદ્ધમધો તિરિયં સબ્બધિ સબ્બત્તતાય સબ્બાવન્તં લોકં ઉપેક્ખાસહગતેન ચેતસા વિપુલેન મહગ્ગતેન અપ્પમાણેન અવેરેન અબ્યાબજ્ઝેન ફરિત્વા વિહાસિ. રઞ્ઞો ખો પનાનન્દ, મઘદેવસ્સ પુત્તો ચતુરાસીતિવસ્સસહસ્સાનિ કુમારકીળિતં કીળિ, ચતુરાસીતિવસ્સસહસ્સાનિ ઓપરજ્જં કારેસિ, ચતુરાસીતિવસ્સસહસ્સાનિ રજ્જં કારેસિ, ચતુરાસીતિવસ્સસહસ્સાનિ ઇમસ્મિંયેવ મઘદેવઅમ્બવને અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજિતો બ્રહ્મચરિયમચરિ. સો ચત્તારો બ્રહ્મવિહારે ભાવેત્વા કાયસ્સ ભેદા પરં મરણા બ્રહ્મલોકૂપગો અહોસિ.
‘‘Atha kho, ānanda, rañño maghadevassa putto kappakassa gāmavaraṃ datvā jeṭṭhaputtaṃ kumāraṃ āmantāpetvā etadavoca – ‘pātubhūtā kho, me, tāta kumāra, devadūtā; dissanti sirasmiṃ palitāni jātāni; bhuttā kho pana me mānusakā kāmā; samayo dibbe kāme pariyesituṃ. Ehi tvaṃ, tāta kumāra, imaṃ rajjaṃ paṭipajja. Ahaṃ pana kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajissāmi. Tena hi, tāta kumāra, yadā tvampi passeyyāsi sirasmiṃ palitāni jātāni, atha kappakassa gāmavaraṃ datvā jeṭṭhaputtaṃ kumāraṃ sādhukaṃ rajje samanusāsitvā kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajeyyāsi. Yena me idaṃ kalyāṇaṃ vattaṃ nihitaṃ anuppavatteyyāsi, mā kho me tvaṃ antimapuriso ahosi. Yasmiṃ kho, tāta kumāra, purisayuge vattamāne evarūpassa kalyāṇassa vattassa samucchedo hoti so tesaṃ antimapuriso hoti. Taṃ tāhaṃ, tāta kumāra, evaṃ vadāmi – yena me idaṃ kalyāṇaṃ vattaṃ nihitaṃ anuppavatteyyāsi, mā kho me tvaṃ antimapuriso ahosī’ti. Atha kho, ānanda, rañño maghadevassa putto kappakassa gāmavaraṃ datvā jeṭṭhaputtaṃ kumāraṃ sādhukaṃ rajje samanusāsitvā imasmiṃyeva maghadevaambavane kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbaji. So mettāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā vihāsi, tathā dutiyaṃ, tathā tatiyaṃ, tathā catutthaṃ; iti uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ mettāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyābajjhena pharitvā vihāsi. Karuṇāsahagatena cetasā… muditāsahagatena cetasā… upekkhāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā vihāsi, tathā dutiyaṃ, tathā tatiyaṃ, tathā catutthaṃ; iti uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ upekkhāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyābajjhena pharitvā vihāsi. Rañño kho panānanda, maghadevassa putto caturāsītivassasahassāni kumārakīḷitaṃ kīḷi, caturāsītivassasahassāni oparajjaṃ kāresi, caturāsītivassasahassāni rajjaṃ kāresi, caturāsītivassasahassāni imasmiṃyeva maghadevaambavane agārasmā anagāriyaṃ pabbajito brahmacariyamacari. So cattāro brahmavihāre bhāvetvā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā brahmalokūpago ahosi.
૩૧૧. ‘‘રઞ્ઞો ખો પનાનન્દ, મઘદેવસ્સ પુત્તપપુત્તકા તસ્સ પરમ્પરા ચતુરાસીતિરાજસહસ્સાનિ 5 ઇમસ્મિંયેવ મઘદેવઅમ્બવને કેસમસ્સું ઓહારેત્વા કાસાયાનિ વત્થાનિ અચ્છાદેત્વા અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજિંસુ. તે મેત્તાસહગતેન ચેતસા એકં દિસં ફરિત્વા વિહરિંસુ, તથા દુતિયં, તથા તતિયં, તથા ચતુત્થં; ઇતિ ઉદ્ધમધો તિરિયં સબ્બધિ સબ્બત્તતાય સબ્બાવન્તં લોકં મેત્તાસહગતેન ચેતસા વિપુલેન મહગ્ગતેન અપ્પમાણેન અવેરેન અબ્યાબજ્ઝેન ફરિત્વા વિહરિંસુ. કરુણાસહગતેન ચેતસા… મુદિતાસહગતેન ચેતસા… ઉપેક્ખાસહગતેન ચેતસા એકં દિસં ફરિત્વા વિહરિંસુ, તથા દુતિયં, તથા તતિયં, તથા ચતુત્થં; ઇતિ ઉદ્ધમધો તિરિયં સબ્બધિ સબ્બત્તતાય સબ્બાવન્તં લોકં ઉપેક્ખાસહગતેન ચેતસા વિપુલેન મહગ્ગતેન અપ્પમાણેન અવેરેન અબ્યાબજ્ઝેન ફરિત્વા વિહરિંસુ. ચતુરાસીતિવસ્સસહસ્સાનિ કુમારકીળિતં કીળિંસુ, ચતુરાસીતિવસ્સસહસ્સાનિ ઓપરજ્જં કારેસું, ચતુરાસીતિવસ્સસહસ્સાનિ રજ્જં કારેસું, ચતુરાસીતિવસ્સસહસ્સાનિ ઇમસ્મિંયેવ મઘદેવઅમ્બવને અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજિતા બ્રહ્મચરિયમચરિંસુ. તે ચત્તારો બ્રહ્મવિહારે ભાવેત્વા કાયસ્સ ભેદા પરં મરણા બ્રહ્મલોકૂપગા અહેસું. નિમિ તેસં રાજા 6 પચ્છિમકો અહોસિ ધમ્મિકો ધમ્મરાજા ધમ્મે ઠિતો મહારાજા; ધમ્મં ચરતિ બ્રાહ્મણગહપતિકેસુ નેગમેસુ ચેવ જાનપદેસુ ચ; ઉપોસથઞ્ચ ઉપવસતિ ચાતુદ્દસિં પઞ્ચદસિં અટ્ઠમિઞ્ચ પક્ખસ્સ.
311. ‘‘Rañño kho panānanda, maghadevassa puttapaputtakā tassa paramparā caturāsītirājasahassāni 7 imasmiṃyeva maghadevaambavane kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajiṃsu. Te mettāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā vihariṃsu, tathā dutiyaṃ, tathā tatiyaṃ, tathā catutthaṃ; iti uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ mettāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyābajjhena pharitvā vihariṃsu. Karuṇāsahagatena cetasā… muditāsahagatena cetasā… upekkhāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā vihariṃsu, tathā dutiyaṃ, tathā tatiyaṃ, tathā catutthaṃ; iti uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ upekkhāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyābajjhena pharitvā vihariṃsu. Caturāsītivassasahassāni kumārakīḷitaṃ kīḷiṃsu, caturāsītivassasahassāni oparajjaṃ kāresuṃ, caturāsītivassasahassāni rajjaṃ kāresuṃ, caturāsītivassasahassāni imasmiṃyeva maghadevaambavane agārasmā anagāriyaṃ pabbajitā brahmacariyamacariṃsu. Te cattāro brahmavihāre bhāvetvā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā brahmalokūpagā ahesuṃ. Nimi tesaṃ rājā 8 pacchimako ahosi dhammiko dhammarājā dhamme ṭhito mahārājā; dhammaṃ carati brāhmaṇagahapatikesu negamesu ceva jānapadesu ca; uposathañca upavasati cātuddasiṃ pañcadasiṃ aṭṭhamiñca pakkhassa.
૩૧૨. ‘‘ભૂતપુબ્બં, આનન્દ, દેવાનં તાવતિંસાનં સુધમ્માયં સભાયં સન્નિસિન્નાનં સન્નિપતિતાનં અયમન્તરાકથા ઉદપાદિ – ‘લાભા વત, ભો, વિદેહાનં, સુલદ્ધં વત, ભો, વિદેહાનં, યેસં નિમિ રાજા ધમ્મિકો ધમ્મરાજા ધમ્મે ઠિતો મહારાજા; ધમ્મં ચરતિ બ્રાહ્મણગહપતિકેસુ નેગમેસુ ચેવ જાનપદેસુ ચ; ઉપોસથઞ્ચ ઉપવસતિ ચાતુદ્દસિં પઞ્ચદસિં અટ્ઠમિઞ્ચ પક્ખસ્સા’તિ. અથ ખો, આનન્દ, સક્કો દેવાનમિન્દો દેવે તાવતિંસે આમન્તેસિ – ‘ઇચ્છેય્યાથ નો તુમ્હે, મારિસા, નિમિં રાજાનં દટ્ઠુ’ન્તિ? ‘ઇચ્છામ મયં, મારિસ, નિમિં રાજાનં દટ્ઠુ’ન્તિ. તેન ખો પન, આનન્દ, સમયેન નિમિ રાજા તદહુપોસથે પન્નરસે સીસંન્હાતો 9 ઉપોસથિકો ઉપરિપાસાદવરગતો નિસિન્નો હોતિ. અથ ખો, આનન્દ, સક્કો દેવાનમિન્દો – સેય્યથાપિ નામ બલવા પુરિસો સમિઞ્જિતં વા બાહં પસારેય્ય, પસારિતં વા બાહં સમિઞ્જેય્ય, એવમેવ – દેવેસુ તાવતિંસેસુ અન્તરહિતો નિમિસ્સ રઞ્ઞો પમુખે પાતુરહોસિ. અથ ખો, આનન્દ, સક્કો દેવાનમિન્દો નિમિં રાજાનં એતદવોચ – ‘લાભા તે, મહારાજ, સુલદ્ધં તે, મહારાજ. દેવા, મહારાજ, તાવતિંસા સુધમ્માયં સભાયં કિત્તયમાનરૂપા સન્નિસિન્ના – ‘‘લાભા વત, ભો, વિદેહાનં, સુલદ્ધં વત, ભો, વિદેહાનં, યેસં નિમિ રાજા ધમ્મિકો ધમ્મરાજા ધમ્મે ઠિતો મહારાજા; ધમ્મં ચરતિ બ્રાહ્મણગહપતિકેસુ નેગમેસુ ચેવ જાનપદેસુ ચ; ઉપોસથઞ્ચ ઉપવસતિ ચાતુદ્દસિં પઞ્ચદસિં અટ્ઠમિઞ્ચ પક્ખસ્સા’’તિ. દેવા તે, મહારાજ, તાવતિંસા દસ્સનકામા. તસ્સ તે અહં, મહારાજ, સહસ્સયુત્તં આજઞ્ઞરથં પહિણિસ્સામિ; અભિરુહેય્યાસિ, મહારાજ, દિબ્બં યાનં અવિકમ્પમાનો’તિ. અધિવાસેસિ ખો, આનન્દ, નિમિ રાજા તુણ્હીભાવેન.
312. ‘‘Bhūtapubbaṃ, ānanda, devānaṃ tāvatiṃsānaṃ sudhammāyaṃ sabhāyaṃ sannisinnānaṃ sannipatitānaṃ ayamantarākathā udapādi – ‘lābhā vata, bho, videhānaṃ, suladdhaṃ vata, bho, videhānaṃ, yesaṃ nimi rājā dhammiko dhammarājā dhamme ṭhito mahārājā; dhammaṃ carati brāhmaṇagahapatikesu negamesu ceva jānapadesu ca; uposathañca upavasati cātuddasiṃ pañcadasiṃ aṭṭhamiñca pakkhassā’ti. Atha kho, ānanda, sakko devānamindo deve tāvatiṃse āmantesi – ‘iccheyyātha no tumhe, mārisā, nimiṃ rājānaṃ daṭṭhu’nti? ‘Icchāma mayaṃ, mārisa, nimiṃ rājānaṃ daṭṭhu’nti. Tena kho pana, ānanda, samayena nimi rājā tadahuposathe pannarase sīsaṃnhāto 10 uposathiko uparipāsādavaragato nisinno hoti. Atha kho, ānanda, sakko devānamindo – seyyathāpi nāma balavā puriso samiñjitaṃ vā bāhaṃ pasāreyya, pasāritaṃ vā bāhaṃ samiñjeyya, evameva – devesu tāvatiṃsesu antarahito nimissa rañño pamukhe pāturahosi. Atha kho, ānanda, sakko devānamindo nimiṃ rājānaṃ etadavoca – ‘lābhā te, mahārāja, suladdhaṃ te, mahārāja. Devā, mahārāja, tāvatiṃsā sudhammāyaṃ sabhāyaṃ kittayamānarūpā sannisinnā – ‘‘lābhā vata, bho, videhānaṃ, suladdhaṃ vata, bho, videhānaṃ, yesaṃ nimi rājā dhammiko dhammarājā dhamme ṭhito mahārājā; dhammaṃ carati brāhmaṇagahapatikesu negamesu ceva jānapadesu ca; uposathañca upavasati cātuddasiṃ pañcadasiṃ aṭṭhamiñca pakkhassā’’ti. Devā te, mahārāja, tāvatiṃsā dassanakāmā. Tassa te ahaṃ, mahārāja, sahassayuttaṃ ājaññarathaṃ pahiṇissāmi; abhiruheyyāsi, mahārāja, dibbaṃ yānaṃ avikampamāno’ti. Adhivāsesi kho, ānanda, nimi rājā tuṇhībhāvena.
૩૧૩. ‘‘અથ ખો, આનન્દ, સક્કો દેવાનમિન્દો નિમિસ્સ રઞ્ઞો અધિવાસનં વિદિત્વા – સેય્યથાપિ નામ બલવા પુરિસો સમિઞ્જિતં વા બાહં પસારેય્ય, પસારિતં વા બાહં સમિઞ્જેય્ય, એવમેવ – નિમિસ્સ રઞ્ઞો પમુખે અન્તરહિતો દેવેસુ તાવતિંસેસુ પાતુરહોસિ. અથ ખો, આનન્દ, સક્કો દેવાનમિન્દો માતલિં સઙ્ગાહકં આમન્તેસિ – ‘એહિ ત્વં, સમ્મ માતલિ, સહસ્સયુત્તં આજઞ્ઞરથં યોજેત્વા નિમિં રાજાનં ઉપસઙ્કમિત્વા એવં વદેહિ – અયં તે, મહારાજ, સહસ્સયુત્તો આજઞ્ઞરથો સક્કેન દેવાનમિન્દેન પેસિતો; અભિરુહેય્યાસિ, મહારાજ, દિબ્બં યાનં અવિકમ્પમાનો’તિ. ‘એવં, ભદ્દન્તવા’તિ ખો, આનન્દ, માતલિ સઙ્ગાહકો સક્કસ્સ દેવાનમિન્દસ્સ પટિસ્સુત્વા સહસ્સયુત્તં આજઞ્ઞરથં યોજેત્વા નિમિં રાજાનં ઉપસઙ્કમિત્વા એતદવોચ – ‘અયં તે, મહારાજ, સહસ્સયુત્તો આજઞ્ઞરથો સક્કેન દેવાનમિન્દેન પેસિતો; અભિરુહ, મહારાજ, દિબ્બં યાનં અવિકમ્પમાનો. અપિ ચ, મહારાજ, કતમેન તં નેમિ, યેન વા પાપકમ્મા પાપકાનં કમ્માનં વિપાકં પટિસંવેદેન્તિ, યેન વા કલ્યાણકમ્મા કલ્યાણકમ્માનં વિપાકં પટિસંવેદેન્તી’તિ? ‘ઉભયેનેવ મં, માતલિ, નેહી’તિ. સમ્પવેસેસિ 11 ખો, આનન્દ, માતલિ, સઙ્ગાહકો નિમિં રાજાનં સુધમ્મં સભં. અદ્દસા ખો, આનન્દ, સક્કો દેવાનમિન્દો નિમિં રાજાનં દૂરતોવ આગચ્છન્તં. દિસ્વાન નિમિં રાજાનં એતદવોચ – ‘એહિ ખો, મહારાજ. સ્વાગતં, મહારાજ. દેવા તે દસ્સનકામા, મહારાજ, તાવતિંસા સુધમ્માયં સભાયં કિત્તયમાનરૂપા સન્નિસિન્ના – ‘‘લાભા વત, ભો, વિદેહાનં, સુલદ્ધં વત, ભો, વિદેહાનં, યેસં નિમિ રાજા ધમ્મિકો ધમ્મરાજા ધમ્મે ઠિતો મહારાજા; ધમ્મં ચરતિ બ્રાહ્મણગહપતિકેસુ નેગમેસુ ચેવ જાનપદેસુ ચ; ઉપોસથઞ્ચ ઉપવસતિ ચાતુદ્દસિં પઞ્ચદસિં અટ્ઠમિઞ્ચ પક્ખસ્સા’’તિ. દેવા તે, મહારાજ, તાવતિંસા દસ્સનકામા . અભિરમ, મહારાજ, દેવેસુ દેવાનુભાવેના’તિ. ‘અલં, મારિસ, તત્થેવ મં મિથિલં પટિનેતુ. તથાહં ધમ્મં ચરિસ્સામિ બ્રાહ્મણગહપતિકેસુ નેગમેસુ ચેવ જાનપદેસુ ચ; ઉપોસથઞ્ચ ઉપવસામિ ચાતુદ્દસિં પઞ્ચદસિં અટ્ઠમિઞ્ચ પક્ખસ્સા’તિ.
313. ‘‘Atha kho, ānanda, sakko devānamindo nimissa rañño adhivāsanaṃ viditvā – seyyathāpi nāma balavā puriso samiñjitaṃ vā bāhaṃ pasāreyya, pasāritaṃ vā bāhaṃ samiñjeyya, evameva – nimissa rañño pamukhe antarahito devesu tāvatiṃsesu pāturahosi. Atha kho, ānanda, sakko devānamindo mātaliṃ saṅgāhakaṃ āmantesi – ‘ehi tvaṃ, samma mātali, sahassayuttaṃ ājaññarathaṃ yojetvā nimiṃ rājānaṃ upasaṅkamitvā evaṃ vadehi – ayaṃ te, mahārāja, sahassayutto ājaññaratho sakkena devānamindena pesito; abhiruheyyāsi, mahārāja, dibbaṃ yānaṃ avikampamāno’ti. ‘Evaṃ, bhaddantavā’ti kho, ānanda, mātali saṅgāhako sakkassa devānamindassa paṭissutvā sahassayuttaṃ ājaññarathaṃ yojetvā nimiṃ rājānaṃ upasaṅkamitvā etadavoca – ‘ayaṃ te, mahārāja, sahassayutto ājaññaratho sakkena devānamindena pesito; abhiruha, mahārāja, dibbaṃ yānaṃ avikampamāno. Api ca, mahārāja, katamena taṃ nemi, yena vā pāpakammā pāpakānaṃ kammānaṃ vipākaṃ paṭisaṃvedenti, yena vā kalyāṇakammā kalyāṇakammānaṃ vipākaṃ paṭisaṃvedentī’ti? ‘Ubhayeneva maṃ, mātali, nehī’ti. Sampavesesi 12 kho, ānanda, mātali, saṅgāhako nimiṃ rājānaṃ sudhammaṃ sabhaṃ. Addasā kho, ānanda, sakko devānamindo nimiṃ rājānaṃ dūratova āgacchantaṃ. Disvāna nimiṃ rājānaṃ etadavoca – ‘ehi kho, mahārāja. Svāgataṃ, mahārāja. Devā te dassanakāmā, mahārāja, tāvatiṃsā sudhammāyaṃ sabhāyaṃ kittayamānarūpā sannisinnā – ‘‘lābhā vata, bho, videhānaṃ, suladdhaṃ vata, bho, videhānaṃ, yesaṃ nimi rājā dhammiko dhammarājā dhamme ṭhito mahārājā; dhammaṃ carati brāhmaṇagahapatikesu negamesu ceva jānapadesu ca; uposathañca upavasati cātuddasiṃ pañcadasiṃ aṭṭhamiñca pakkhassā’’ti. Devā te, mahārāja, tāvatiṃsā dassanakāmā . Abhirama, mahārāja, devesu devānubhāvenā’ti. ‘Alaṃ, mārisa, tattheva maṃ mithilaṃ paṭinetu. Tathāhaṃ dhammaṃ carissāmi brāhmaṇagahapatikesu negamesu ceva jānapadesu ca; uposathañca upavasāmi cātuddasiṃ pañcadasiṃ aṭṭhamiñca pakkhassā’ti.
૩૧૪. ‘‘અથ ખો, આનન્દ, સક્કો દેવાનમિન્દો માતલિં સઙ્ગાહકં આમન્તેસિ – ‘એહિ ત્વં, સમ્મ માતલિ, સહસ્સયુત્તં આજઞ્ઞરથં યોજેત્વા નિમિં રાજાનં તત્થેવ મિથિલં પટિનેહી’તિ. ‘એવં, ભદ્દન્તવા’તિ ખો, આનન્દ, માતલિ સઙ્ગાહકો સક્કસ્સ દેવાનમિન્દસ્સ પટિસ્સુત્વા સહસ્સયુત્તં આજઞ્ઞરથં યોજેત્વા નિમિં રાજાનં તત્થેવ મિથિલં પટિનેસિ. તત્ર સુદં, આનન્દ, નિમિ રાજા ધમ્મં ચરતિ બ્રાહ્મણગહપતિકેસુ નેગમેસુ ચેવ જાનપદેસુ ચ, ઉપોસથઞ્ચ ઉપવસતિ ચાતુદ્દસિં પઞ્ચદસિં અટ્ઠમિઞ્ચ પક્ખસ્સાતિ. અથ ખો, આનન્દ, નિમિ રાજા બહૂનં વસ્સાનં બહૂનં વસ્સસતાનં બહૂનં વસ્સસહસ્સાનં અચ્ચયેન કપ્પકં આમન્તેસિ – ‘યદા મે, સમ્મ કપ્પક, પસ્સેય્યાસિ સિરસ્મિં પલિતાનિ જાતાનિ, અથ મે આરોચેય્યાસી’તિ. ‘એવં, દેવા’તિ ખો, આનન્દ, કપ્પકો નિમિસ્સ રઞ્ઞો પચ્ચસ્સોસિ. અદ્દસા ખો, આનન્દ, કપ્પકો બહૂનં વસ્સાનં બહૂનં વસ્સસતાનં બહૂનં વસ્સસહસ્સાનં અચ્ચયેન નિમિસ્સ રઞ્ઞો સિરસ્મિં પલિતાનિ જાતાનિ. દિસ્વાન નિમિં રાજાનં એતદવોચ – ‘પાતુભૂતા ખો દેવસ્સ દેવદૂતા; દિસ્સન્તિ સિરસ્મિં પલિતાનિ જાતાની’તિ. ‘તેન હિ, સમ્મ કપ્પક, તાનિ પલિતાનિ સાધુકં સણ્ડાસેન ઉદ્ધરિત્વા મમ અઞ્જલિસ્મિં પતિટ્ઠાપેહી’તિ. ‘એવં, દેવા’તિ ખો, આનન્દ, કપ્પકો નિમિસ્સ રઞ્ઞો પટિસ્સુત્વા તાનિ પલિતાનિ સાધુકં સણ્ડાસેન ઉદ્ધરિત્વા નિમિસ્સ રઞ્ઞો અઞ્જલિસ્મિં પતિટ્ઠાપેસિ. અથ ખો, આનન્દ, નિમિ રાજા કપ્પકસ્સ ગામવરં દત્વા જેટ્ઠપુત્તં કુમારં આમન્તાપેત્વા એતદવોચ – ‘પાતુભૂતા ખો મે, તાત કુમાર, દેવદૂતા; દિસ્સન્તિ સિરસ્મિં પલિતાનિ જાતાનિ; ભુત્તા ખો પન મે માનુસકા કામા; સમયો દિબ્બે કામે પરિયેસિતું. એહિ ત્વં, તાત કુમાર, ઇમં રજ્જં પટિપજ્જ. અહં પન કેસમસ્સું ઓહારેત્વા કાસાયાનિ વત્થાનિ અચ્છાદેત્વા અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજિસ્સામિ. તેન હિ, તાત કુમાર, યદા ત્વમ્પિ પસ્સેય્યાસિ સિરસ્મિં પલિતાનિ જાતાનિ, અથ કપ્પકસ્સ ગામવરં દત્વા જેટ્ઠપુત્તં કુમારં સાધુકં રજ્જે સમનુસાસિત્વા કેસમસ્સું ઓહારેત્વા કાસાયાનિ વત્થાનિ અચ્છાદેત્વા અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજેય્યાસિ. યેન મે ઇદં કલ્યાણં વત્તં નિહિતં અનુપ્પવત્તેય્યાસિ, મા ખો મે ત્વં અન્તિમપુરિસો અહોસિ. યસ્મિં ખો, તાત કુમાર, પુરિસયુગે વત્તમાને એવરૂપસ્સ કલ્યાણસ્સ વત્તસ્સ સમુચ્છેદો હોતિ સો તેસં અન્તિમપુરિસો હોતિ. તં તાહં, તાત કુમાર, એવં વદામિ – ‘યેન મે ઇદં કલ્યાણં વત્તં નિહિતં અનુપ્પવત્તેય્યાસિ, મા ખો મે ત્વં અન્તિમપુરિસો અહોસી’તિ.
314. ‘‘Atha kho, ānanda, sakko devānamindo mātaliṃ saṅgāhakaṃ āmantesi – ‘ehi tvaṃ, samma mātali, sahassayuttaṃ ājaññarathaṃ yojetvā nimiṃ rājānaṃ tattheva mithilaṃ paṭinehī’ti. ‘Evaṃ, bhaddantavā’ti kho, ānanda, mātali saṅgāhako sakkassa devānamindassa paṭissutvā sahassayuttaṃ ājaññarathaṃ yojetvā nimiṃ rājānaṃ tattheva mithilaṃ paṭinesi. Tatra sudaṃ, ānanda, nimi rājā dhammaṃ carati brāhmaṇagahapatikesu negamesu ceva jānapadesu ca, uposathañca upavasati cātuddasiṃ pañcadasiṃ aṭṭhamiñca pakkhassāti. Atha kho, ānanda, nimi rājā bahūnaṃ vassānaṃ bahūnaṃ vassasatānaṃ bahūnaṃ vassasahassānaṃ accayena kappakaṃ āmantesi – ‘yadā me, samma kappaka, passeyyāsi sirasmiṃ palitāni jātāni, atha me āroceyyāsī’ti. ‘Evaṃ, devā’ti kho, ānanda, kappako nimissa rañño paccassosi. Addasā kho, ānanda, kappako bahūnaṃ vassānaṃ bahūnaṃ vassasatānaṃ bahūnaṃ vassasahassānaṃ accayena nimissa rañño sirasmiṃ palitāni jātāni. Disvāna nimiṃ rājānaṃ etadavoca – ‘pātubhūtā kho devassa devadūtā; dissanti sirasmiṃ palitāni jātānī’ti. ‘Tena hi, samma kappaka, tāni palitāni sādhukaṃ saṇḍāsena uddharitvā mama añjalismiṃ patiṭṭhāpehī’ti. ‘Evaṃ, devā’ti kho, ānanda, kappako nimissa rañño paṭissutvā tāni palitāni sādhukaṃ saṇḍāsena uddharitvā nimissa rañño añjalismiṃ patiṭṭhāpesi. Atha kho, ānanda, nimi rājā kappakassa gāmavaraṃ datvā jeṭṭhaputtaṃ kumāraṃ āmantāpetvā etadavoca – ‘pātubhūtā kho me, tāta kumāra, devadūtā; dissanti sirasmiṃ palitāni jātāni; bhuttā kho pana me mānusakā kāmā; samayo dibbe kāme pariyesituṃ. Ehi tvaṃ, tāta kumāra, imaṃ rajjaṃ paṭipajja. Ahaṃ pana kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajissāmi. Tena hi, tāta kumāra, yadā tvampi passeyyāsi sirasmiṃ palitāni jātāni, atha kappakassa gāmavaraṃ datvā jeṭṭhaputtaṃ kumāraṃ sādhukaṃ rajje samanusāsitvā kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajeyyāsi. Yena me idaṃ kalyāṇaṃ vattaṃ nihitaṃ anuppavatteyyāsi, mā kho me tvaṃ antimapuriso ahosi. Yasmiṃ kho, tāta kumāra, purisayuge vattamāne evarūpassa kalyāṇassa vattassa samucchedo hoti so tesaṃ antimapuriso hoti. Taṃ tāhaṃ, tāta kumāra, evaṃ vadāmi – ‘yena me idaṃ kalyāṇaṃ vattaṃ nihitaṃ anuppavatteyyāsi, mā kho me tvaṃ antimapuriso ahosī’ti.
૩૧૫. ‘‘અથ ખો, આનન્દ, નિમિ રાજા કપ્પકસ્સ ગામવરં દત્વા જેટ્ઠપુત્તં કુમારં સાધુકં રજ્જે સમનુસાસિત્વા ઇમસ્મિંયેવ મઘદેવઅમ્બવને કેસમસ્સું ઓહારેત્વા કાસાયાનિ વત્થાનિ અચ્છાદેત્વા અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજિ. સો મેત્તાસહગતેન ચેતસા એકં દિસં ફરિત્વા વિહાસિ, તથા દુતિયં , તથા તતિયં, તથા ચતુત્થં; ઇતિ ઉદ્ધમધો તિરિયં સબ્બધિ સબ્બત્તતાય સબ્બાવન્તં લોકં મેત્તાસહગતેન ચેતસા વિપુલેન મહગ્ગતેન અપ્પમાણેન અવેરેન અબ્યાબજ્ઝેન ફરિત્વા વિહાસિ. કરુણાસહગતેન ચેતસા… મુદિતાસહગતેન ચેતસા… ઉપેક્ખાસહગતેન ચેતસા એકં દિસં ફરિત્વા વિહાસિ, તથા દુતિયં, તથા તતિયં, તથા ચતુત્થં; ઇતિ ઉદ્ધમધો તિરિયં સબ્બધિ સબ્બત્તતાય સબ્બાવન્તં લોકં ઉપેક્ખાસહગતેન ચેતસા વિપુલેન મહગ્ગતેન અપ્પમાણેન અવેરેન અબ્યાબજ્ઝેન ફરિત્વા વિહાસિ. નિમિ ખો, પનાનન્દ, રાજા ચતુરાસીતિવસ્સસહસ્સાનિ કુમારકીળિતં કીળિ, ચતુરાસીતિવસ્સસહસ્સાનિ ઓપરજ્જં કારેસિ, ચતુરાસીતિવસ્સસહસ્સાનિ રજ્જં કારેસિ, ચતુરાસીતિવસ્સસહસ્સાનિ ઇમસ્મિંયેવ મઘદેવઅમ્બવને અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજિતો બ્રહ્મચરિયમચરિ. સો ચત્તારો બ્રહ્મવિહારે ભાવેત્વા કાયસ્સ ભેદા પરં મરણા બ્રહ્મલોકૂપગો અહોસિ. નિમિસ્સ ખો પનાનનન્દ , રઞ્ઞો કળારજનકો નામ પુત્તો અહોસિ. ન સો અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજિ. સો તં કલ્યાણં વત્તં સમુચ્છિન્દિ. સો તેસં અન્તિમપુરિસો અહોસિ.
315. ‘‘Atha kho, ānanda, nimi rājā kappakassa gāmavaraṃ datvā jeṭṭhaputtaṃ kumāraṃ sādhukaṃ rajje samanusāsitvā imasmiṃyeva maghadevaambavane kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbaji. So mettāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā vihāsi, tathā dutiyaṃ , tathā tatiyaṃ, tathā catutthaṃ; iti uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ mettāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyābajjhena pharitvā vihāsi. Karuṇāsahagatena cetasā… muditāsahagatena cetasā… upekkhāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā vihāsi, tathā dutiyaṃ, tathā tatiyaṃ, tathā catutthaṃ; iti uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ upekkhāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyābajjhena pharitvā vihāsi. Nimi kho, panānanda, rājā caturāsītivassasahassāni kumārakīḷitaṃ kīḷi, caturāsītivassasahassāni oparajjaṃ kāresi, caturāsītivassasahassāni rajjaṃ kāresi, caturāsītivassasahassāni imasmiṃyeva maghadevaambavane agārasmā anagāriyaṃ pabbajito brahmacariyamacari. So cattāro brahmavihāre bhāvetvā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā brahmalokūpago ahosi. Nimissa kho panānananda , rañño kaḷārajanako nāma putto ahosi. Na so agārasmā anagāriyaṃ pabbaji. So taṃ kalyāṇaṃ vattaṃ samucchindi. So tesaṃ antimapuriso ahosi.
૩૧૬. ‘‘સિયા ખો પન તે, આનન્દ, એવમસ્સ – ‘અઞ્ઞો નૂન તેન સમયેન રાજા મઘદેવો અહોસિ, યેન તં કલ્યાણં વત્તં નિહિત’ન્તિ 13. ન ખો પનેતં, આનન્દ, એવં દટ્ઠબ્બં. અહં તેન સમયેન રાજા મઘદેવો અહોસિં. (અહં તં કલ્યાણં વત્તં નિહિનિં,) 14 મયા તં કલ્યાણં વત્તં નિહિતં; પચ્છિમા જનતા અનુપ્પવત્તેસિ. તં ખો પનાનન્દ, કલ્યાણં વત્તં ન નિબ્બિદાય ન વિરાગાય ન નિરોધાય ન ઉપસમાય ન અભિઞ્ઞાય ન સમ્બોધાય ન નિબ્બાનાય સંવત્તતિ, યાવદેવ બ્રહ્મલોકૂપપત્તિયા. ઇદં ખો પનાનન્દ, એતરહિ મયા કલ્યાણં વત્તં નિહિતં એકન્તનિબ્બિદાય વિરાગાય નિરોધાય ઉપસમાય અભિઞ્ઞાય સમ્બોધાય નિબ્બાનાય સંવત્તતિ. કતમઞ્ચાનન્દ, એતરહિ મયા કલ્યાણં વત્તં નિહિતં એકન્તનિબ્બિદાય વિરાગાય નિરોધાય ઉપસમાય અભિઞ્ઞાય સમ્બોધાય નિબ્બાનાય સંવત્તતિ? અયમેવ અરિયો અટ્ઠઙ્ગિકો મગ્ગો, સેય્યથિદં – સમ્માદિટ્ઠિ, સમ્માસઙ્કપ્પો, સમ્માવાચા, સમ્માકમ્મન્તો, સમ્માઆજીવો, સમ્માવાયામો , સમ્માસતિ, સમ્માસમાધિ. ઇદં ખો, આનન્દ, એતરહિ મયા કલ્યાણં વત્તં નિહિતં એકન્તનિબ્બિદાય વિરાગાય નિરોધાય ઉપસમાય અભિઞ્ઞાય સમ્બોધાય નિબ્બાનાય સંવત્તતિ. તં વો અહં, આનન્દ, એવં વદામિ – ‘યેન મે ઇદં કલ્યાણં વત્તં નિહિતં અનુપ્પવત્તેય્યાથ, મા ખો મે તુમ્હે અન્તિમપુરિસા અહુવત્થ’. યસ્મિં ખો, આનન્દ, પુરિસયુગે વત્તમાને એવરૂપસ્સ કલ્યાણસ્સ વત્તસ્સ સમુચ્છેદો હોતિ સો તેસં અન્તિમપુરિસો હોતિ. તં વો અહં, આનન્દ, એવં વદામિ – ‘યેન મે ઇદં કલ્યાણં વત્તં નિહિતં અનુપ્પવત્તેય્યાથ, મા ખો મે તુમ્હે અન્તિમપુરિસા અહુવત્થા’’’તિ.
316. ‘‘Siyā kho pana te, ānanda, evamassa – ‘añño nūna tena samayena rājā maghadevo ahosi, yena taṃ kalyāṇaṃ vattaṃ nihita’nti 15. Na kho panetaṃ, ānanda, evaṃ daṭṭhabbaṃ. Ahaṃ tena samayena rājā maghadevo ahosiṃ. (Ahaṃ taṃ kalyāṇaṃ vattaṃ nihiniṃ,) 16 mayā taṃ kalyāṇaṃ vattaṃ nihitaṃ; pacchimā janatā anuppavattesi. Taṃ kho panānanda, kalyāṇaṃ vattaṃ na nibbidāya na virāgāya na nirodhāya na upasamāya na abhiññāya na sambodhāya na nibbānāya saṃvattati, yāvadeva brahmalokūpapattiyā. Idaṃ kho panānanda, etarahi mayā kalyāṇaṃ vattaṃ nihitaṃ ekantanibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattati. Katamañcānanda, etarahi mayā kalyāṇaṃ vattaṃ nihitaṃ ekantanibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattati? Ayameva ariyo aṭṭhaṅgiko maggo, seyyathidaṃ – sammādiṭṭhi, sammāsaṅkappo, sammāvācā, sammākammanto, sammāājīvo, sammāvāyāmo , sammāsati, sammāsamādhi. Idaṃ kho, ānanda, etarahi mayā kalyāṇaṃ vattaṃ nihitaṃ ekantanibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattati. Taṃ vo ahaṃ, ānanda, evaṃ vadāmi – ‘yena me idaṃ kalyāṇaṃ vattaṃ nihitaṃ anuppavatteyyātha, mā kho me tumhe antimapurisā ahuvattha’. Yasmiṃ kho, ānanda, purisayuge vattamāne evarūpassa kalyāṇassa vattassa samucchedo hoti so tesaṃ antimapuriso hoti. Taṃ vo ahaṃ, ānanda, evaṃ vadāmi – ‘yena me idaṃ kalyāṇaṃ vattaṃ nihitaṃ anuppavatteyyātha, mā kho me tumhe antimapurisā ahuvatthā’’’ti.
ઇદમવોચ ભગવા. અત્તમનો આયસ્મા આનન્દો ભગવતો ભાસિતં અભિનન્દીતિ.
Idamavoca bhagavā. Attamano āyasmā ānando bhagavato bhāsitaṃ abhinandīti.
મઘદેવસુત્તં નિટ્ઠિતં તતિયં.
Maghadevasuttaṃ niṭṭhitaṃ tatiyaṃ.
Footnotes:
Related texts:
અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / સુત્તપિટક (અટ્ઠકથા) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / મજ્ઝિમનિકાય (અટ્ઠકથા) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ૩. મઘદેવસુત્તવણ્ણના • 3. Maghadevasuttavaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / સુત્તપિટક (ટીકા) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / મજ્ઝિમનિકાય (ટીકા) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ૩. મઘદેવસુત્તવણ્ણના • 3. Maghadevasuttavaṇṇanā
