Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / జాతకపాళి • Jātakapāḷi |
౫౨౮. మహాబోధిజాతకం (౩)
528. Mahābodhijātakaṃ (3)
౧౨౪.
124.
‘‘కిం ను దణ్డం కిమజినం, కిం ఛత్తం కిముపాహనం;
‘‘Kiṃ nu daṇḍaṃ kimajinaṃ, kiṃ chattaṃ kimupāhanaṃ;
కిమఙ్కుసఞ్చ పత్తఞ్చ, సఙ్ఘాటిఞ్చాపి బ్రాహ్మణ;
Kimaṅkusañca pattañca, saṅghāṭiñcāpi brāhmaṇa;
౧౨౫.
125.
‘‘ద్వాదసేతాని వస్సాని, వుసితాని తవన్తికే;
‘‘Dvādasetāni vassāni, vusitāni tavantike;
నాభిజానామి సోణేన, పిఙ్గలేనాభికూజితం.
Nābhijānāmi soṇena, piṅgalenābhikūjitaṃ.
౧౨౬.
126.
‘‘స్వాయం దిత్తోవ నదతి, సుక్కదాఠం విదంసయం;
‘‘Svāyaṃ dittova nadati, sukkadāṭhaṃ vidaṃsayaṃ;
తవ సుత్వా సభరియస్స, వీతసద్ధస్స మం పతి’’.
Tava sutvā sabhariyassa, vītasaddhassa maṃ pati’’.
౧౨౭.
127.
‘‘అహు ఏస కతో దోసో, యథా భాససి బ్రాహ్మణ;
‘‘Ahu esa kato doso, yathā bhāsasi brāhmaṇa;
ఏస భియ్యో పసీదామి, వస బ్రాహ్మణ మాగమా’’.
Esa bhiyyo pasīdāmi, vasa brāhmaṇa māgamā’’.
౧౨౮.
128.
‘‘సబ్బసేతో పురే ఆసి, తతోపి సబలో అహు;
‘‘Sabbaseto pure āsi, tatopi sabalo ahu;
సబ్బలోహితకో దాని, కాలో పక్కమితుం మమ.
Sabbalohitako dāni, kālo pakkamituṃ mama.
౧౨౯.
129.
‘‘అబ్భన్తరం పురే ఆసి, తతో మజ్ఝే తతో బహి;
‘‘Abbhantaraṃ pure āsi, tato majjhe tato bahi;
పురా నిద్ధమనా హోతి, సయమేవ వజామహం.
Purā niddhamanā hoti, sayameva vajāmahaṃ.
౧౩౦.
130.
‘‘వీతసద్ధం న సేవేయ్య, ఉదపానంవనోదకం;
‘‘Vītasaddhaṃ na seveyya, udapānaṃvanodakaṃ;
సచేపి నం అనుఖణే, వారి కద్దమగన్ధికం.
Sacepi naṃ anukhaṇe, vāri kaddamagandhikaṃ.
౧౩౧.
131.
‘‘పసన్నమేవ సేవేయ్య, అప్పసన్నం వివజ్జయే;
‘‘Pasannameva seveyya, appasannaṃ vivajjaye;
పసన్నం పయిరుపాసేయ్య, రహదం వుదకత్థికో.
Pasannaṃ payirupāseyya, rahadaṃ vudakatthiko.
౧౩౨.
132.
౧౩౩.
133.
‘‘యో భజన్తం న భజతి, సేవమానం న సేవతి;
‘‘Yo bhajantaṃ na bhajati, sevamānaṃ na sevati;
స వే మనుస్సపాపిట్ఠో, మిగో సాఖస్సితో యథా.
Sa ve manussapāpiṭṭho, migo sākhassito yathā.
౧౩౪.
134.
‘‘అచ్చాభిక్ఖణసంసగ్గా, అసమోసరణేన చ;
‘‘Accābhikkhaṇasaṃsaggā, asamosaraṇena ca;
ఏతేన మిత్తా జీరన్తి, అకాలే యాచనాయ చ.
Etena mittā jīranti, akāle yācanāya ca.
౧౩౫.
135.
‘‘తస్మా నాభిక్ఖణం గచ్ఛే, న చ గచ్ఛే చిరాచిరం;
‘‘Tasmā nābhikkhaṇaṃ gacche, na ca gacche cirāciraṃ;
౧౩౬.
136.
‘‘అతిచిరం నివాసేన, పియో భవతి అప్పియో;
‘‘Aticiraṃ nivāsena, piyo bhavati appiyo;
ఆమన్త ఖో తం గచ్ఛామ, పురా తే హోమ అప్పియా’’.
Āmanta kho taṃ gacchāma, purā te homa appiyā’’.
౧౩౭.
137.
‘‘ఏవం చే యాచమానానం, అఞ్జలిం నావబుజ్ఝసి;
‘‘Evaṃ ce yācamānānaṃ, añjaliṃ nāvabujjhasi;
ఏవం తం అభియాచామ, పున కయిరాసి పరియాయం’’.
Evaṃ taṃ abhiyācāma, puna kayirāsi pariyāyaṃ’’.
౧౩౮.
138.
‘‘ఏవం చే నో విహరతం, అన్తరాయో న హేస్సతి;
‘‘Evaṃ ce no viharataṃ, antarāyo na hessati;
అప్పేవ నామ పస్సేమ, అహోరత్తానమచ్చయే’’.
Appeva nāma passema, ahorattānamaccaye’’.
౧౩౯.
139.
‘‘ఉదీరణా చే సంగత్యా, భావాయ మనువత్తతి;
‘‘Udīraṇā ce saṃgatyā, bhāvāya manuvattati;
అకామా అకరణీయం వా, కరణీయం వాపి కుబ్బతి;
Akāmā akaraṇīyaṃ vā, karaṇīyaṃ vāpi kubbati;
౧౪౦.
140.
‘‘సో చే అత్థో చ ధమ్మో చ, కల్యాణో న చ పాపకో;
‘‘So ce attho ca dhammo ca, kalyāṇo na ca pāpako;
భోతో చే వచనం సచ్చం, సుహతో వానరో మయా.
Bhoto ce vacanaṃ saccaṃ, suhato vānaro mayā.
౧౪౧.
141.
న మం త్వం గరహేయ్యాసి, భోతో వాదో హి తాదిసో’’.
Na maṃ tvaṃ garaheyyāsi, bhoto vādo hi tādiso’’.
౧౪౨.
142.
‘‘ఇస్సరో సబ్బలోకస్స, సచే కప్పేతి జీవితం;
‘‘Issaro sabbalokassa, sace kappeti jīvitaṃ;
నిద్దేసకారీ పురిసో, ఇస్సరో తేన లిప్పతి.
Niddesakārī puriso, issaro tena lippati.
౧౪౩.
143.
‘‘సో చే అత్థో చ ధమ్మో చ, కల్యాణో న చ పాపకో;
‘‘So ce attho ca dhammo ca, kalyāṇo na ca pāpako;
భోతో చే వచనం సచ్చం, సుహతో వానరో మయా.
Bhoto ce vacanaṃ saccaṃ, suhato vānaro mayā.
౧౪౪.
144.
‘‘అత్తనో చే హి వాదస్స, అపరాధం విజానియా;
‘‘Attano ce hi vādassa, aparādhaṃ vijāniyā;
న మం త్వం గరహేయ్యాసి, భోతో వాదో హి తాదిసో’’.
Na maṃ tvaṃ garaheyyāsi, bhoto vādo hi tādiso’’.
౧౪౫.
145.
‘‘సచే పుబ్బేకతహేతు, సుఖదుక్ఖం నిగచ్ఛతి;
‘‘Sace pubbekatahetu, sukhadukkhaṃ nigacchati;
పోరాణకఇణమోక్ఖో, క్విధ పాపేన లిప్పతి.
Porāṇakaiṇamokkho, kvidha pāpena lippati.
౧౪౬.
146.
‘‘సో చే అత్థో చ ధమ్మో చ, కల్యాణో న చ పాపకో;
‘‘So ce attho ca dhammo ca, kalyāṇo na ca pāpako;
భోతో చే వచనం సచ్చం, సుహతో వానరో మయా.
Bhoto ce vacanaṃ saccaṃ, suhato vānaro mayā.
౧౪౭.
147.
‘‘అత్తనో చే హి వాదస్స, అపరాధం విజానియా;
‘‘Attano ce hi vādassa, aparādhaṃ vijāniyā;
న మం త్వం గరహేయ్యాసి, భోతో వాదో హి తాదిసో’’.
Na maṃ tvaṃ garaheyyāsi, bhoto vādo hi tādiso’’.
౧౪౮.
148.
‘‘చతున్నంయేవుపాదాయ, రూపం సమ్భోతి పాణినం;
‘‘Catunnaṃyevupādāya, rūpaṃ sambhoti pāṇinaṃ;
యతో చ రూపం సమ్భోతి, తత్థేవానుపగచ్ఛతి;
Yato ca rūpaṃ sambhoti, tatthevānupagacchati;
ఇధేవ జీవతి జీవో, పేచ్చ పేచ్చ వినస్సతి.
Idheva jīvati jīvo, pecca pecca vinassati.
౧౪౯.
149.
ఉచ్ఛిజ్జతి అయం లోకో, యే బాలా యే చ పణ్డితా;
Ucchijjati ayaṃ loko, ye bālā ye ca paṇḍitā;
ఉచ్ఛిజ్జమానే లోకస్మిం, క్విధ పాపేన లిప్పతి.
Ucchijjamāne lokasmiṃ, kvidha pāpena lippati.
౧౫౦.
150.
‘‘సో చే అత్థో చ ధమ్మో చ, కల్యాణో న చ పాపకో;
‘‘So ce attho ca dhammo ca, kalyāṇo na ca pāpako;
భోతో చే వచనం సచ్చం, సుహతో వానరో మయా.
Bhoto ce vacanaṃ saccaṃ, suhato vānaro mayā.
౧౫౧.
151.
‘‘అత్తనో చే హి వాదస్స, అపరాధం విజానియా;
‘‘Attano ce hi vādassa, aparādhaṃ vijāniyā;
న మం త్వం గరహేయ్యాసి, భోతో వాదో హి తాదిసో’’.
Na maṃ tvaṃ garaheyyāsi, bhoto vādo hi tādiso’’.
౧౫౨.
152.
మాతరం పితరం హఞ్ఞే, అథో జేట్ఠమ్పి భాతరం;
Mātaraṃ pitaraṃ haññe, atho jeṭṭhampi bhātaraṃ;
౧౫౩.
153.
‘‘యస్స రుక్ఖస్స ఛాయాయ, నిసీదేయ్య సయేయ్య వా;
‘‘Yassa rukkhassa chāyāya, nisīdeyya sayeyya vā;
౧౫౪.
154.
అత్థో మే సమ్బలేనాపి, సుహతో వానరో మయా.
Attho me sambalenāpi, suhato vānaro mayā.
౧౫౫.
155.
౧౫౬.
156.
‘‘అత్తనో చే హి వాదస్స, అపరాధం విజానియా;
‘‘Attano ce hi vādassa, aparādhaṃ vijāniyā;
న మం త్వం గరహేయ్యాసి, భోతో వాదో హి తాదిసో.
Na maṃ tvaṃ garaheyyāsi, bhoto vādo hi tādiso.
౧౫౭.
157.
‘‘అహేతువాదో పురిసో, యో చ ఇస్సరకుత్తికో;
‘‘Ahetuvādo puriso, yo ca issarakuttiko;
పుబ్బేకతీ చ ఉచ్ఛేదీ, యో చ ఖత్తవిదో నరో.
Pubbekatī ca ucchedī, yo ca khattavido naro.
౧౫౮.
158.
‘‘ఏతే అసప్పురిసా లోకే, బాలా పణ్డితమానినో;
‘‘Ete asappurisā loke, bālā paṇḍitamānino;
కరేయ్య తాదిసో పాపం, అథో అఞ్ఞమ్పి కారయే;
Kareyya tādiso pāpaṃ, atho aññampi kāraye;
౧౫౯.
159.
‘‘ఉరబ్భరూపేన వకస్సు 37 పుబ్బే, అసంకితో అజయూథం ఉపేతి;
‘‘Urabbharūpena vakassu 38 pubbe, asaṃkito ajayūthaṃ upeti;
౧౬౦.
160.
‘‘తథావిధేకే సమణబ్రాహ్మణాసే, ఛదనం కత్వా వఞ్చయన్తి మనుస్సే;
‘‘Tathāvidheke samaṇabrāhmaṇāse, chadanaṃ katvā vañcayanti manusse;
అనాసకా థణ్డిలసేయ్యకా చ, రజోజల్లం ఉక్కుటికప్పధానం;
Anāsakā thaṇḍilaseyyakā ca, rajojallaṃ ukkuṭikappadhānaṃ;
పరియాయభత్తఞ్చ అపానకత్తా, పాపాచారా అరహన్తో వదానా.
Pariyāyabhattañca apānakattā, pāpācārā arahanto vadānā.
౧౬౧.
161.
‘‘ఏతే అసప్పురిసా లోకే, బాలా పణ్డితమానినో;
‘‘Ete asappurisā loke, bālā paṇḍitamānino;
కరేయ్య తాదిసో పాపం, అథో అఞ్ఞమ్పి కారయే;
Kareyya tādiso pāpaṃ, atho aññampi kāraye;
అసప్పురిససంసగ్గో, దుక్ఖన్తో కటుకుద్రయో.
Asappurisasaṃsaggo, dukkhanto kaṭukudrayo.
౧౬౨.
162.
‘‘యమాహు నత్థి వీరియన్తి, అహేతుఞ్చ పవదన్తి 43 యే;
‘‘Yamāhu natthi vīriyanti, ahetuñca pavadanti 44 ye;
పరకారం అత్తకారఞ్చ, యే తుచ్ఛం సమవణ్ణయుం.
Parakāraṃ attakārañca, ye tucchaṃ samavaṇṇayuṃ.
౧౬౩.
163.
‘‘ఏతే అసప్పురిసా లోకే, బాలా పణ్డితమానినో;
‘‘Ete asappurisā loke, bālā paṇḍitamānino;
కరేయ్య తాదిసో పాపం, అథో అఞ్ఞమ్పి కారయే;
Kareyya tādiso pāpaṃ, atho aññampi kāraye;
అసప్పురిససంసగ్గో, దుక్ఖన్తో కటుకుద్రయో.
Asappurisasaṃsaggo, dukkhanto kaṭukudrayo.
౧౬౪.
164.
‘‘సచే హి వీరియం నాస్స, కమ్మం కల్యాణపాపకం;
‘‘Sace hi vīriyaṃ nāssa, kammaṃ kalyāṇapāpakaṃ;
న భరే వడ్ఢకిం రాజా, నపి యన్తాని కారయే.
Na bhare vaḍḍhakiṃ rājā, napi yantāni kāraye.
౧౬౫.
165.
‘‘యస్మా చ వీరియం అత్థి, కమ్మం కల్యాణపాపకం;
‘‘Yasmā ca vīriyaṃ atthi, kammaṃ kalyāṇapāpakaṃ;
తస్మా యన్తాని కారేతి, రాజా భరతి వడ్ఢకిం.
Tasmā yantāni kāreti, rājā bharati vaḍḍhakiṃ.
౧౬౬.
166.
‘‘యది వస్ససతం దేవో, న వస్సే న హిమం పతే;
‘‘Yadi vassasataṃ devo, na vasse na himaṃ pate;
ఉచ్ఛిజ్జేయ్య అయం లోకో, వినస్సేయ్య అయం పజా.
Ucchijjeyya ayaṃ loko, vinasseyya ayaṃ pajā.
౧౬౭.
167.
‘‘యస్మా చ వస్సతీ దేవో, హిమఞ్చానుఫుసాయతి;
‘‘Yasmā ca vassatī devo, himañcānuphusāyati;
౧౬౮.
168.
‘‘గవం చే తరమానానం, జిమ్హం గచ్ఛతి పుఙ్గవో;
‘‘Gavaṃ ce taramānānaṃ, jimhaṃ gacchati puṅgavo;
సబ్బా తా జిమ్హం గచ్ఛన్తి, నేత్తే జిమ్హం 47 గతే సతి.
Sabbā tā jimhaṃ gacchanti, nette jimhaṃ 48 gate sati.
౧౬౯.
169.
సో చే అధమ్మం చరతి, పగేవ ఇతరా పజా;
So ce adhammaṃ carati, pageva itarā pajā;
సబ్బం రట్ఠం దుఖం సేతి, రాజా చే హోతి అధమ్మికో.
Sabbaṃ raṭṭhaṃ dukhaṃ seti, rājā ce hoti adhammiko.
౧౭౦.
170.
‘‘గవం చే తరమానానం, ఉజుం గచ్ఛతి పుఙ్గవో;
‘‘Gavaṃ ce taramānānaṃ, ujuṃ gacchati puṅgavo;
౧౭౧.
171.
‘‘ఏవమేవ మనుస్సేసు, యో హోతి సేట్ఠసమ్మతో;
‘‘Evameva manussesu, yo hoti seṭṭhasammato;
సబ్బం రట్ఠం సుఖం సేతి, రాజా చే హోతి ధమ్మికో.
Sabbaṃ raṭṭhaṃ sukhaṃ seti, rājā ce hoti dhammiko.
౧౭౨.
172.
‘‘మహారుక్ఖస్స ఫలినో, ఆమం ఛిన్దతి యో ఫలం;
‘‘Mahārukkhassa phalino, āmaṃ chindati yo phalaṃ;
రసఞ్చస్స న జానాతి, బీజఞ్చస్స వినస్సతి.
Rasañcassa na jānāti, bījañcassa vinassati.
౧౭౩.
173.
‘‘మహారుక్ఖూపమం రట్ఠం, అధమ్మేన పసాసతి;
‘‘Mahārukkhūpamaṃ raṭṭhaṃ, adhammena pasāsati;
రసఞ్చస్స న జానాతి, రట్ఠఞ్చస్స వినస్సతి.
Rasañcassa na jānāti, raṭṭhañcassa vinassati.
౧౭౪.
174.
‘‘మహారుక్ఖస్స ఫలినో, పక్కం ఛిన్దతి యో ఫలం;
‘‘Mahārukkhassa phalino, pakkaṃ chindati yo phalaṃ;
రసఞ్చస్స విజానాతి, బీజఞ్చస్స న నస్సతి.
Rasañcassa vijānāti, bījañcassa na nassati.
౧౭౫.
175.
‘‘మహారుక్ఖూపమం రట్ఠం, ధమ్మేన యో పసాసతి;
‘‘Mahārukkhūpamaṃ raṭṭhaṃ, dhammena yo pasāsati;
రసఞ్చస్స విజానాతి, రట్ఠఞ్చస్స న నస్సతి.
Rasañcassa vijānāti, raṭṭhañcassa na nassati.
౧౭౬.
176.
‘‘యో చ రాజా జనపదం, అధమ్మేన పసాసతి;
‘‘Yo ca rājā janapadaṃ, adhammena pasāsati;
సబ్బోసధీహి సో రాజా, విరుద్ధో హోతి ఖత్తియో.
Sabbosadhīhi so rājā, viruddho hoti khattiyo.
౧౭౭.
177.
‘‘తథేవ నేగమే హింసం, యే యుత్తా కయవిక్కయే;
‘‘Tatheva negame hiṃsaṃ, ye yuttā kayavikkaye;
ఓజదానబలీకారే, స కోసేన విరుజ్ఝతి.
Ojadānabalīkāre, sa kosena virujjhati.
౧౭౮.
178.
ఉస్సితే హింసయం రాజా, స బలేన విరుజ్ఝతి.
Ussite hiṃsayaṃ rājā, sa balena virujjhati.
౧౭౯.
179.
అధమ్మచారీ ఖత్తియో, సో సగ్గేన విరుజ్ఝతి.
Adhammacārī khattiyo, so saggena virujjhati.
౧౮౦.
180.
‘‘యో చ రాజా అధమ్మట్ఠో, భరియం హన్తి అదూసికం;
‘‘Yo ca rājā adhammaṭṭho, bhariyaṃ hanti adūsikaṃ;
౧౮౧.
181.
ఇసయో చ న హింసేయ్య, పుత్తదారే సమం చరే.
Isayo ca na hiṃseyya, puttadāre samaṃ care.
౧౮౨.
182.
‘‘స తాదిసో భూమిపతి, రట్ఠపాలో అకోధనో;
‘‘Sa tādiso bhūmipati, raṭṭhapālo akodhano;
మహాబోధిజాతకం తతియం.
Mahābodhijātakaṃ tatiyaṃ.
పణ్ణాసనిపాతం నిట్ఠితం.
Paṇṇāsanipātaṃ niṭṭhitaṃ.
తస్సుద్దానం –
Tassuddānaṃ –
సనిళీనికమవ్హయనో పఠమో, దుతియో పన సఉమ్మదన్తివరో;
Saniḷīnikamavhayano paṭhamo, dutiyo pana saummadantivaro;
తతియో పన బోధిసిరీవ్హయనో, కథితా పన తీణి జినేన సుభాతి.
Tatiyo pana bodhisirīvhayano, kathitā pana tīṇi jinena subhāti.
Footnotes:
Related texts:
అట్ఠకథా • Aṭṭhakathā / సుత్తపిటక (అట్ఠకథా) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ఖుద్దకనికాయ (అట్ఠకథా) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / జాతక-అట్ఠకథా • Jātaka-aṭṭhakathā / [౫౨౮] ౩. మహాబోధిజాతకవణ్ణనా • [528] 3. Mahābodhijātakavaṇṇanā