Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਜਾਤਕਪਾਲ਼ਿ • Jātakapāḷi |
੫੨੮. ਮਹਾਬੋਧਿਜਾਤਕਂ (੩)
528. Mahābodhijātakaṃ (3)
੧੨੪.
124.
‘‘ਕਿਂ ਨੁ ਦਣ੍ਡਂ ਕਿਮਜਿਨਂ, ਕਿਂ ਛਤ੍ਤਂ ਕਿਮੁਪਾਹਨਂ।
‘‘Kiṃ nu daṇḍaṃ kimajinaṃ, kiṃ chattaṃ kimupāhanaṃ;
ਕਿਮਙ੍ਕੁਸਞ੍ਚ ਪਤ੍ਤਞ੍ਚ, ਸਙ੍ਘਾਟਿਞ੍ਚਾਪਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ।
Kimaṅkusañca pattañca, saṅghāṭiñcāpi brāhmaṇa;
੧੨੫.
125.
‘‘ਦ੍વਾਦਸੇਤਾਨਿ વਸ੍ਸਾਨਿ, વੁਸਿਤਾਨਿ ਤવਨ੍ਤਿਕੇ।
‘‘Dvādasetāni vassāni, vusitāni tavantike;
ਨਾਭਿਜਾਨਾਮਿ ਸੋਣੇਨ, ਪਿਙ੍ਗਲੇਨਾਭਿਕੂਜਿਤਂ॥
Nābhijānāmi soṇena, piṅgalenābhikūjitaṃ.
੧੨੬.
126.
‘‘ਸ੍વਾਯਂ ਦਿਤ੍ਤੋવ ਨਦਤਿ, ਸੁਕ੍ਕਦਾਠਂ વਿਦਂਸਯਂ।
‘‘Svāyaṃ dittova nadati, sukkadāṭhaṃ vidaṃsayaṃ;
ਤવ ਸੁਤ੍વਾ ਸਭਰਿਯਸ੍ਸ, વੀਤਸਦ੍ਧਸ੍ਸ ਮਂ ਪਤਿ’’॥
Tava sutvā sabhariyassa, vītasaddhassa maṃ pati’’.
੧੨੭.
127.
‘‘ਅਹੁ ਏਸ ਕਤੋ ਦੋਸੋ, ਯਥਾ ਭਾਸਸਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ।
‘‘Ahu esa kato doso, yathā bhāsasi brāhmaṇa;
ਏਸ ਭਿਯ੍ਯੋ ਪਸੀਦਾਮਿ, વਸ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ ਮਾਗਮਾ’’॥
Esa bhiyyo pasīdāmi, vasa brāhmaṇa māgamā’’.
੧੨੮.
128.
‘‘ਸਬ੍ਬਸੇਤੋ ਪੁਰੇ ਆਸਿ, ਤਤੋਪਿ ਸਬਲੋ ਅਹੁ।
‘‘Sabbaseto pure āsi, tatopi sabalo ahu;
ਸਬ੍ਬਲੋਹਿਤਕੋ ਦਾਨਿ, ਕਾਲੋ ਪਕ੍ਕਮਿਤੁਂ ਮਮ॥
Sabbalohitako dāni, kālo pakkamituṃ mama.
੧੨੯.
129.
‘‘ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰਂ ਪੁਰੇ ਆਸਿ, ਤਤੋ ਮਜ੍ਝੇ ਤਤੋ ਬਹਿ।
‘‘Abbhantaraṃ pure āsi, tato majjhe tato bahi;
ਪੁਰਾ ਨਿਦ੍ਧਮਨਾ ਹੋਤਿ, ਸਯਮੇવ વਜਾਮਹਂ॥
Purā niddhamanā hoti, sayameva vajāmahaṃ.
੧੩੦.
130.
‘‘વੀਤਸਦ੍ਧਂ ਨ ਸੇવੇਯ੍ਯ, ਉਦਪਾਨਂવਨੋਦਕਂ।
‘‘Vītasaddhaṃ na seveyya, udapānaṃvanodakaṃ;
ਸਚੇਪਿ ਨਂ ਅਨੁਖਣੇ, વਾਰਿ ਕਦ੍ਦਮਗਨ੍ਧਿਕਂ॥
Sacepi naṃ anukhaṇe, vāri kaddamagandhikaṃ.
੧੩੧.
131.
‘‘ਪਸਨ੍ਨਮੇવ ਸੇવੇਯ੍ਯ, ਅਪ੍ਪਸਨ੍ਨਂ વਿવਜ੍ਜਯੇ।
‘‘Pasannameva seveyya, appasannaṃ vivajjaye;
ਪਸਨ੍ਨਂ ਪਯਿਰੁਪਾਸੇਯ੍ਯ, ਰਹਦਂ વੁਦਕਤ੍ਥਿਕੋ॥
Pasannaṃ payirupāseyya, rahadaṃ vudakatthiko.
੧੩੨.
132.
੧੩੩.
133.
‘‘ਯੋ ਭਜਨ੍ਤਂ ਨ ਭਜਤਿ, ਸੇવਮਾਨਂ ਨ ਸੇવਤਿ।
‘‘Yo bhajantaṃ na bhajati, sevamānaṃ na sevati;
ਸ વੇ ਮਨੁਸ੍ਸਪਾਪਿਟ੍ਠੋ, ਮਿਗੋ ਸਾਖਸ੍ਸਿਤੋ ਯਥਾ॥
Sa ve manussapāpiṭṭho, migo sākhassito yathā.
੧੩੪.
134.
‘‘ਅਚ੍ਚਾਭਿਕ੍ਖਣਸਂਸਗ੍ਗਾ, ਅਸਮੋਸਰਣੇਨ ਚ।
‘‘Accābhikkhaṇasaṃsaggā, asamosaraṇena ca;
ਏਤੇਨ ਮਿਤ੍ਤਾ ਜੀਰਨ੍ਤਿ, ਅਕਾਲੇ ਯਾਚਨਾਯ ਚ॥
Etena mittā jīranti, akāle yācanāya ca.
੧੩੫.
135.
‘‘ਤਸ੍ਮਾ ਨਾਭਿਕ੍ਖਣਂ ਗਚ੍ਛੇ, ਨ ਚ ਗਚ੍ਛੇ ਚਿਰਾਚਿਰਂ।
‘‘Tasmā nābhikkhaṇaṃ gacche, na ca gacche cirāciraṃ;
੧੩੬.
136.
‘‘ਅਤਿਚਿਰਂ ਨਿવਾਸੇਨ, ਪਿਯੋ ਭવਤਿ ਅਪ੍ਪਿਯੋ।
‘‘Aticiraṃ nivāsena, piyo bhavati appiyo;
ਆਮਨ੍ਤ ਖੋ ਤਂ ਗਚ੍ਛਾਮ, ਪੁਰਾ ਤੇ ਹੋਮ ਅਪ੍ਪਿਯਾ’’॥
Āmanta kho taṃ gacchāma, purā te homa appiyā’’.
੧੩੭.
137.
‘‘ਏવਂ ਚੇ ਯਾਚਮਾਨਾਨਂ, ਅਞ੍ਜਲਿਂ ਨਾવਬੁਜ੍ਝਸਿ।
‘‘Evaṃ ce yācamānānaṃ, añjaliṃ nāvabujjhasi;
ਏવਂ ਤਂ ਅਭਿਯਾਚਾਮ, ਪੁਨ ਕਯਿਰਾਸਿ ਪਰਿਯਾਯਂ’’॥
Evaṃ taṃ abhiyācāma, puna kayirāsi pariyāyaṃ’’.
੧੩੮.
138.
‘‘ਏવਂ ਚੇ ਨੋ વਿਹਰਤਂ, ਅਨ੍ਤਰਾਯੋ ਨ ਹੇਸ੍ਸਤਿ।
‘‘Evaṃ ce no viharataṃ, antarāyo na hessati;
ਅਪ੍ਪੇવ ਨਾਮ ਪਸ੍ਸੇਮ, ਅਹੋਰਤ੍ਤਾਨਮਚ੍ਚਯੇ’’॥
Appeva nāma passema, ahorattānamaccaye’’.
੧੩੯.
139.
‘‘ਉਦੀਰਣਾ ਚੇ ਸਂਗਤ੍ਯਾ, ਭਾવਾਯ ਮਨੁવਤ੍ਤਤਿ।
‘‘Udīraṇā ce saṃgatyā, bhāvāya manuvattati;
ਅਕਾਮਾ ਅਕਰਣੀਯਂ વਾ, ਕਰਣੀਯਂ વਾਪਿ ਕੁਬ੍ਬਤਿ।
Akāmā akaraṇīyaṃ vā, karaṇīyaṃ vāpi kubbati;
੧੪੦.
140.
‘‘ਸੋ ਚੇ ਅਤ੍ਥੋ ਚ ਧਮ੍ਮੋ ਚ, ਕਲ੍ਯਾਣੋ ਨ ਚ ਪਾਪਕੋ।
‘‘So ce attho ca dhammo ca, kalyāṇo na ca pāpako;
ਭੋਤੋ ਚੇ વਚਨਂ ਸਚ੍ਚਂ, ਸੁਹਤੋ વਾਨਰੋ ਮਯਾ॥
Bhoto ce vacanaṃ saccaṃ, suhato vānaro mayā.
੧੪੧.
141.
ਨ ਮਂ ਤ੍વਂ ਗਰਹੇਯ੍ਯਾਸਿ, ਭੋਤੋ વਾਦੋ ਹਿ ਤਾਦਿਸੋ’’॥
Na maṃ tvaṃ garaheyyāsi, bhoto vādo hi tādiso’’.
੧੪੨.
142.
‘‘ਇਸ੍ਸਰੋ ਸਬ੍ਬਲੋਕਸ੍ਸ, ਸਚੇ ਕਪ੍ਪੇਤਿ ਜੀવਿਤਂ।
‘‘Issaro sabbalokassa, sace kappeti jīvitaṃ;
ਨਿਦ੍ਦੇਸਕਾਰੀ ਪੁਰਿਸੋ, ਇਸ੍ਸਰੋ ਤੇਨ ਲਿਪ੍ਪਤਿ॥
Niddesakārī puriso, issaro tena lippati.
੧੪੩.
143.
‘‘ਸੋ ਚੇ ਅਤ੍ਥੋ ਚ ਧਮ੍ਮੋ ਚ, ਕਲ੍ਯਾਣੋ ਨ ਚ ਪਾਪਕੋ।
‘‘So ce attho ca dhammo ca, kalyāṇo na ca pāpako;
ਭੋਤੋ ਚੇ વਚਨਂ ਸਚ੍ਚਂ, ਸੁਹਤੋ વਾਨਰੋ ਮਯਾ॥
Bhoto ce vacanaṃ saccaṃ, suhato vānaro mayā.
੧੪੪.
144.
‘‘ਅਤ੍ਤਨੋ ਚੇ ਹਿ વਾਦਸ੍ਸ, ਅਪਰਾਧਂ વਿਜਾਨਿਯਾ।
‘‘Attano ce hi vādassa, aparādhaṃ vijāniyā;
ਨ ਮਂ ਤ੍વਂ ਗਰਹੇਯ੍ਯਾਸਿ, ਭੋਤੋ વਾਦੋ ਹਿ ਤਾਦਿਸੋ’’॥
Na maṃ tvaṃ garaheyyāsi, bhoto vādo hi tādiso’’.
੧੪੫.
145.
‘‘ਸਚੇ ਪੁਬ੍ਬੇਕਤਹੇਤੁ, ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਂ ਨਿਗਚ੍ਛਤਿ।
‘‘Sace pubbekatahetu, sukhadukkhaṃ nigacchati;
ਪੋਰਾਣਕਇਣਮੋਕ੍ਖੋ, ਕ੍વਿਧ ਪਾਪੇਨ ਲਿਪ੍ਪਤਿ॥
Porāṇakaiṇamokkho, kvidha pāpena lippati.
੧੪੬.
146.
‘‘ਸੋ ਚੇ ਅਤ੍ਥੋ ਚ ਧਮ੍ਮੋ ਚ, ਕਲ੍ਯਾਣੋ ਨ ਚ ਪਾਪਕੋ।
‘‘So ce attho ca dhammo ca, kalyāṇo na ca pāpako;
ਭੋਤੋ ਚੇ વਚਨਂ ਸਚ੍ਚਂ, ਸੁਹਤੋ વਾਨਰੋ ਮਯਾ॥
Bhoto ce vacanaṃ saccaṃ, suhato vānaro mayā.
੧੪੭.
147.
‘‘ਅਤ੍ਤਨੋ ਚੇ ਹਿ વਾਦਸ੍ਸ, ਅਪਰਾਧਂ વਿਜਾਨਿਯਾ।
‘‘Attano ce hi vādassa, aparādhaṃ vijāniyā;
ਨ ਮਂ ਤ੍વਂ ਗਰਹੇਯ੍ਯਾਸਿ, ਭੋਤੋ વਾਦੋ ਹਿ ਤਾਦਿਸੋ’’॥
Na maṃ tvaṃ garaheyyāsi, bhoto vādo hi tādiso’’.
੧੪੮.
148.
‘‘ਚਤੁਨ੍ਨਂਯੇવੁਪਾਦਾਯ, ਰੂਪਂ ਸਮ੍ਭੋਤਿ ਪਾਣਿਨਂ।
‘‘Catunnaṃyevupādāya, rūpaṃ sambhoti pāṇinaṃ;
ਯਤੋ ਚ ਰੂਪਂ ਸਮ੍ਭੋਤਿ, ਤਤ੍ਥੇવਾਨੁਪਗਚ੍ਛਤਿ।
Yato ca rūpaṃ sambhoti, tatthevānupagacchati;
ਇਧੇવ ਜੀવਤਿ ਜੀવੋ, ਪੇਚ੍ਚ ਪੇਚ੍ਚ વਿਨਸ੍ਸਤਿ॥
Idheva jīvati jīvo, pecca pecca vinassati.
੧੪੯.
149.
ਉਚ੍ਛਿਜ੍ਜਤਿ ਅਯਂ ਲੋਕੋ, ਯੇ ਬਾਲਾ ਯੇ ਚ ਪਣ੍ਡਿਤਾ।
Ucchijjati ayaṃ loko, ye bālā ye ca paṇḍitā;
ਉਚ੍ਛਿਜ੍ਜਮਾਨੇ ਲੋਕਸ੍ਮਿਂ, ਕ੍વਿਧ ਪਾਪੇਨ ਲਿਪ੍ਪਤਿ॥
Ucchijjamāne lokasmiṃ, kvidha pāpena lippati.
੧੫੦.
150.
‘‘ਸੋ ਚੇ ਅਤ੍ਥੋ ਚ ਧਮ੍ਮੋ ਚ, ਕਲ੍ਯਾਣੋ ਨ ਚ ਪਾਪਕੋ।
‘‘So ce attho ca dhammo ca, kalyāṇo na ca pāpako;
ਭੋਤੋ ਚੇ વਚਨਂ ਸਚ੍ਚਂ, ਸੁਹਤੋ વਾਨਰੋ ਮਯਾ॥
Bhoto ce vacanaṃ saccaṃ, suhato vānaro mayā.
੧੫੧.
151.
‘‘ਅਤ੍ਤਨੋ ਚੇ ਹਿ વਾਦਸ੍ਸ, ਅਪਰਾਧਂ વਿਜਾਨਿਯਾ।
‘‘Attano ce hi vādassa, aparādhaṃ vijāniyā;
ਨ ਮਂ ਤ੍વਂ ਗਰਹੇਯ੍ਯਾਸਿ, ਭੋਤੋ વਾਦੋ ਹਿ ਤਾਦਿਸੋ’’॥
Na maṃ tvaṃ garaheyyāsi, bhoto vādo hi tādiso’’.
੧੫੨.
152.
ਮਾਤਰਂ ਪਿਤਰਂ ਹਞ੍ਞੇ, ਅਥੋ ਜੇਟ੍ਠਮ੍ਪਿ ਭਾਤਰਂ।
Mātaraṃ pitaraṃ haññe, atho jeṭṭhampi bhātaraṃ;
੧੫੩.
153.
‘‘ਯਸ੍ਸ ਰੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਛਾਯਾਯ, ਨਿਸੀਦੇਯ੍ਯ ਸਯੇਯ੍ਯ વਾ।
‘‘Yassa rukkhassa chāyāya, nisīdeyya sayeyya vā;
੧੫੪.
154.
ਅਤ੍ਥੋ ਮੇ ਸਮ੍ਬਲੇਨਾਪਿ, ਸੁਹਤੋ વਾਨਰੋ ਮਯਾ॥
Attho me sambalenāpi, suhato vānaro mayā.
੧੫੫.
155.
੧੫੬.
156.
‘‘ਅਤ੍ਤਨੋ ਚੇ ਹਿ વਾਦਸ੍ਸ, ਅਪਰਾਧਂ વਿਜਾਨਿਯਾ।
‘‘Attano ce hi vādassa, aparādhaṃ vijāniyā;
ਨ ਮਂ ਤ੍વਂ ਗਰਹੇਯ੍ਯਾਸਿ, ਭੋਤੋ વਾਦੋ ਹਿ ਤਾਦਿਸੋ॥
Na maṃ tvaṃ garaheyyāsi, bhoto vādo hi tādiso.
੧੫੭.
157.
‘‘ਅਹੇਤੁવਾਦੋ ਪੁਰਿਸੋ, ਯੋ ਚ ਇਸ੍ਸਰਕੁਤ੍ਤਿਕੋ।
‘‘Ahetuvādo puriso, yo ca issarakuttiko;
ਪੁਬ੍ਬੇਕਤੀ ਚ ਉਚ੍ਛੇਦੀ, ਯੋ ਚ ਖਤ੍ਤવਿਦੋ ਨਰੋ॥
Pubbekatī ca ucchedī, yo ca khattavido naro.
੧੫੮.
158.
‘‘ਏਤੇ ਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸਾ ਲੋਕੇ, ਬਾਲਾ ਪਣ੍ਡਿਤਮਾਨਿਨੋ।
‘‘Ete asappurisā loke, bālā paṇḍitamānino;
ਕਰੇਯ੍ਯ ਤਾਦਿਸੋ ਪਾਪਂ, ਅਥੋ ਅਞ੍ਞਮ੍ਪਿ ਕਾਰਯੇ।
Kareyya tādiso pāpaṃ, atho aññampi kāraye;
੧੫੯.
159.
‘‘ਉਰਬ੍ਭਰੂਪੇਨ વਕਸ੍ਸੁ 37 ਪੁਬ੍ਬੇ, ਅਸਂਕਿਤੋ ਅਜਯੂਥਂ ਉਪੇਤਿ।
‘‘Urabbharūpena vakassu 38 pubbe, asaṃkito ajayūthaṃ upeti;
੧੬੦.
160.
‘‘ਤਥਾવਿਧੇਕੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਸੇ, ਛਦਨਂ ਕਤ੍વਾ વਞ੍ਚਯਨ੍ਤਿ ਮਨੁਸ੍ਸੇ।
‘‘Tathāvidheke samaṇabrāhmaṇāse, chadanaṃ katvā vañcayanti manusse;
ਅਨਾਸਕਾ ਥਣ੍ਡਿਲਸੇਯ੍ਯਕਾ ਚ, ਰਜੋਜਲ੍ਲਂ ਉਕ੍ਕੁਟਿਕਪ੍ਪਧਾਨਂ।
Anāsakā thaṇḍilaseyyakā ca, rajojallaṃ ukkuṭikappadhānaṃ;
ਪਰਿਯਾਯਭਤ੍ਤਞ੍ਚ ਅਪਾਨਕਤ੍ਤਾ, ਪਾਪਾਚਾਰਾ ਅਰਹਨ੍ਤੋ વਦਾਨਾ॥
Pariyāyabhattañca apānakattā, pāpācārā arahanto vadānā.
੧੬੧.
161.
‘‘ਏਤੇ ਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸਾ ਲੋਕੇ, ਬਾਲਾ ਪਣ੍ਡਿਤਮਾਨਿਨੋ।
‘‘Ete asappurisā loke, bālā paṇḍitamānino;
ਕਰੇਯ੍ਯ ਤਾਦਿਸੋ ਪਾਪਂ, ਅਥੋ ਅਞ੍ਞਮ੍ਪਿ ਕਾਰਯੇ।
Kareyya tādiso pāpaṃ, atho aññampi kāraye;
ਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸਸਂਸਗ੍ਗੋ, ਦੁਕ੍ਖਨ੍ਤੋ ਕਟੁਕੁਦ੍ਰਯੋ॥
Asappurisasaṃsaggo, dukkhanto kaṭukudrayo.
੧੬੨.
162.
‘‘ਯਮਾਹੁ ਨਤ੍ਥਿ વੀਰਿਯਨ੍ਤਿ, ਅਹੇਤੁਞ੍ਚ ਪવਦਨ੍ਤਿ 43 ਯੇ।
‘‘Yamāhu natthi vīriyanti, ahetuñca pavadanti 44 ye;
ਪਰਕਾਰਂ ਅਤ੍ਤਕਾਰਞ੍ਚ, ਯੇ ਤੁਚ੍ਛਂ ਸਮવਣ੍ਣਯੁਂ॥
Parakāraṃ attakārañca, ye tucchaṃ samavaṇṇayuṃ.
੧੬੩.
163.
‘‘ਏਤੇ ਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸਾ ਲੋਕੇ, ਬਾਲਾ ਪਣ੍ਡਿਤਮਾਨਿਨੋ।
‘‘Ete asappurisā loke, bālā paṇḍitamānino;
ਕਰੇਯ੍ਯ ਤਾਦਿਸੋ ਪਾਪਂ, ਅਥੋ ਅਞ੍ਞਮ੍ਪਿ ਕਾਰਯੇ।
Kareyya tādiso pāpaṃ, atho aññampi kāraye;
ਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸਸਂਸਗ੍ਗੋ, ਦੁਕ੍ਖਨ੍ਤੋ ਕਟੁਕੁਦ੍ਰਯੋ॥
Asappurisasaṃsaggo, dukkhanto kaṭukudrayo.
੧੬੪.
164.
‘‘ਸਚੇ ਹਿ વੀਰਿਯਂ ਨਾਸ੍ਸ, ਕਮ੍ਮਂ ਕਲ੍ਯਾਣਪਾਪਕਂ।
‘‘Sace hi vīriyaṃ nāssa, kammaṃ kalyāṇapāpakaṃ;
ਨ ਭਰੇ વਡ੍ਢਕਿਂ ਰਾਜਾ, ਨਪਿ ਯਨ੍ਤਾਨਿ ਕਾਰਯੇ॥
Na bhare vaḍḍhakiṃ rājā, napi yantāni kāraye.
੧੬੫.
165.
‘‘ਯਸ੍ਮਾ ਚ વੀਰਿਯਂ ਅਤ੍ਥਿ, ਕਮ੍ਮਂ ਕਲ੍ਯਾਣਪਾਪਕਂ।
‘‘Yasmā ca vīriyaṃ atthi, kammaṃ kalyāṇapāpakaṃ;
ਤਸ੍ਮਾ ਯਨ੍ਤਾਨਿ ਕਾਰੇਤਿ, ਰਾਜਾ ਭਰਤਿ વਡ੍ਢਕਿਂ॥
Tasmā yantāni kāreti, rājā bharati vaḍḍhakiṃ.
੧੬੬.
166.
‘‘ਯਦਿ વਸ੍ਸਸਤਂ ਦੇવੋ, ਨ વਸ੍ਸੇ ਨ ਹਿਮਂ ਪਤੇ।
‘‘Yadi vassasataṃ devo, na vasse na himaṃ pate;
ਉਚ੍ਛਿਜ੍ਜੇਯ੍ਯ ਅਯਂ ਲੋਕੋ, વਿਨਸ੍ਸੇਯ੍ਯ ਅਯਂ ਪਜਾ॥
Ucchijjeyya ayaṃ loko, vinasseyya ayaṃ pajā.
੧੬੭.
167.
‘‘ਯਸ੍ਮਾ ਚ વਸ੍ਸਤੀ ਦੇવੋ, ਹਿਮਞ੍ਚਾਨੁਫੁਸਾਯਤਿ।
‘‘Yasmā ca vassatī devo, himañcānuphusāyati;
੧੬੮.
168.
‘‘ਗવਂ ਚੇ ਤਰਮਾਨਾਨਂ, ਜਿਮ੍ਹਂ ਗਚ੍ਛਤਿ ਪੁਙ੍ਗવੋ।
‘‘Gavaṃ ce taramānānaṃ, jimhaṃ gacchati puṅgavo;
ਸਬ੍ਬਾ ਤਾ ਜਿਮ੍ਹਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਨੇਤ੍ਤੇ ਜਿਮ੍ਹਂ 47 ਗਤੇ ਸਤਿ॥
Sabbā tā jimhaṃ gacchanti, nette jimhaṃ 48 gate sati.
੧੬੯.
169.
ਸੋ ਚੇ ਅਧਮ੍ਮਂ ਚਰਤਿ, ਪਗੇવ ਇਤਰਾ ਪਜਾ।
So ce adhammaṃ carati, pageva itarā pajā;
ਸਬ੍ਬਂ ਰਟ੍ਠਂ ਦੁਖਂ ਸੇਤਿ, ਰਾਜਾ ਚੇ ਹੋਤਿ ਅਧਮ੍ਮਿਕੋ॥
Sabbaṃ raṭṭhaṃ dukhaṃ seti, rājā ce hoti adhammiko.
੧੭੦.
170.
‘‘ਗવਂ ਚੇ ਤਰਮਾਨਾਨਂ, ਉਜੁਂ ਗਚ੍ਛਤਿ ਪੁਙ੍ਗવੋ।
‘‘Gavaṃ ce taramānānaṃ, ujuṃ gacchati puṅgavo;
੧੭੧.
171.
‘‘ਏવਮੇવ ਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ, ਯੋ ਹੋਤਿ ਸੇਟ੍ਠਸਮ੍ਮਤੋ।
‘‘Evameva manussesu, yo hoti seṭṭhasammato;
ਸਬ੍ਬਂ ਰਟ੍ਠਂ ਸੁਖਂ ਸੇਤਿ, ਰਾਜਾ ਚੇ ਹੋਤਿ ਧਮ੍ਮਿਕੋ॥
Sabbaṃ raṭṭhaṃ sukhaṃ seti, rājā ce hoti dhammiko.
੧੭੨.
172.
‘‘ਮਹਾਰੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਫਲਿਨੋ, ਆਮਂ ਛਿਨ੍ਦਤਿ ਯੋ ਫਲਂ।
‘‘Mahārukkhassa phalino, āmaṃ chindati yo phalaṃ;
ਰਸਞ੍ਚਸ੍ਸ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਬੀਜਞ੍ਚਸ੍ਸ વਿਨਸ੍ਸਤਿ॥
Rasañcassa na jānāti, bījañcassa vinassati.
੧੭੩.
173.
‘‘ਮਹਾਰੁਕ੍ਖੂਪਮਂ ਰਟ੍ਠਂ, ਅਧਮ੍ਮੇਨ ਪਸਾਸਤਿ।
‘‘Mahārukkhūpamaṃ raṭṭhaṃ, adhammena pasāsati;
ਰਸਞ੍ਚਸ੍ਸ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਰਟ੍ਠਞ੍ਚਸ੍ਸ વਿਨਸ੍ਸਤਿ॥
Rasañcassa na jānāti, raṭṭhañcassa vinassati.
੧੭੪.
174.
‘‘ਮਹਾਰੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਫਲਿਨੋ, ਪਕ੍ਕਂ ਛਿਨ੍ਦਤਿ ਯੋ ਫਲਂ।
‘‘Mahārukkhassa phalino, pakkaṃ chindati yo phalaṃ;
ਰਸਞ੍ਚਸ੍ਸ વਿਜਾਨਾਤਿ, ਬੀਜਞ੍ਚਸ੍ਸ ਨ ਨਸ੍ਸਤਿ॥
Rasañcassa vijānāti, bījañcassa na nassati.
੧੭੫.
175.
‘‘ਮਹਾਰੁਕ੍ਖੂਪਮਂ ਰਟ੍ਠਂ, ਧਮ੍ਮੇਨ ਯੋ ਪਸਾਸਤਿ।
‘‘Mahārukkhūpamaṃ raṭṭhaṃ, dhammena yo pasāsati;
ਰਸਞ੍ਚਸ੍ਸ વਿਜਾਨਾਤਿ, ਰਟ੍ਠਞ੍ਚਸ੍ਸ ਨ ਨਸ੍ਸਤਿ॥
Rasañcassa vijānāti, raṭṭhañcassa na nassati.
੧੭੬.
176.
‘‘ਯੋ ਚ ਰਾਜਾ ਜਨਪਦਂ, ਅਧਮ੍ਮੇਨ ਪਸਾਸਤਿ।
‘‘Yo ca rājā janapadaṃ, adhammena pasāsati;
ਸਬ੍ਬੋਸਧੀਹਿ ਸੋ ਰਾਜਾ, વਿਰੁਦ੍ਧੋ ਹੋਤਿ ਖਤ੍ਤਿਯੋ॥
Sabbosadhīhi so rājā, viruddho hoti khattiyo.
੧੭੭.
177.
‘‘ਤਥੇવ ਨੇਗਮੇ ਹਿਂਸਂ, ਯੇ ਯੁਤ੍ਤਾ ਕਯવਿਕ੍ਕਯੇ।
‘‘Tatheva negame hiṃsaṃ, ye yuttā kayavikkaye;
ਓਜਦਾਨਬਲੀਕਾਰੇ, ਸ ਕੋਸੇਨ વਿਰੁਜ੍ਝਤਿ॥
Ojadānabalīkāre, sa kosena virujjhati.
੧੭੮.
178.
ਉਸ੍ਸਿਤੇ ਹਿਂਸਯਂ ਰਾਜਾ, ਸ ਬਲੇਨ વਿਰੁਜ੍ਝਤਿ॥
Ussite hiṃsayaṃ rājā, sa balena virujjhati.
੧੭੯.
179.
ਅਧਮ੍ਮਚਾਰੀ ਖਤ੍ਤਿਯੋ, ਸੋ ਸਗ੍ਗੇਨ વਿਰੁਜ੍ਝਤਿ॥
Adhammacārī khattiyo, so saggena virujjhati.
੧੮੦.
180.
‘‘ਯੋ ਚ ਰਾਜਾ ਅਧਮ੍ਮਟ੍ਠੋ, ਭਰਿਯਂ ਹਨ੍ਤਿ ਅਦੂਸਿਕਂ।
‘‘Yo ca rājā adhammaṭṭho, bhariyaṃ hanti adūsikaṃ;
੧੮੧.
181.
ਇਸਯੋ ਚ ਨ ਹਿਂਸੇਯ੍ਯ, ਪੁਤ੍ਤਦਾਰੇ ਸਮਂ ਚਰੇ॥
Isayo ca na hiṃseyya, puttadāre samaṃ care.
੧੮੨.
182.
‘‘ਸ ਤਾਦਿਸੋ ਭੂਮਿਪਤਿ, ਰਟ੍ਠਪਾਲੋ ਅਕੋਧਨੋ।
‘‘Sa tādiso bhūmipati, raṭṭhapālo akodhano;
ਮਹਾਬੋਧਿਜਾਤਕਂ ਤਤਿਯਂ।
Mahābodhijātakaṃ tatiyaṃ.
ਪਣ੍ਣਾਸਨਿਪਾਤਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ।
Paṇṇāsanipātaṃ niṭṭhitaṃ.
ਤਸ੍ਸੁਦ੍ਦਾਨਂ –
Tassuddānaṃ –
ਸਨਿਲ਼ੀਨਿਕਮવ੍ਹਯਨੋ ਪਠਮੋ, ਦੁਤਿਯੋ ਪਨ ਸਉਮ੍ਮਦਨ੍ਤਿવਰੋ।
Saniḷīnikamavhayano paṭhamo, dutiyo pana saummadantivaro;
ਤਤਿਯੋ ਪਨ ਬੋਧਿਸਿਰੀવ੍ਹਯਨੋ, ਕਥਿਤਾ ਪਨ ਤੀਣਿ ਜਿਨੇਨ ਸੁਭਾਤਿ॥
Tatiyo pana bodhisirīvhayano, kathitā pana tīṇi jinena subhāti.
Footnotes:
Related texts:
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / ਜਾਤਕ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Jātaka-aṭṭhakathā / [੫੨੮] ੩. ਮਹਾਬੋਧਿਜਾਤਕવਣ੍ਣਨਾ • [528] 3. Mahābodhijātakavaṇṇanā