Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਜਾਤਕ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Jātaka-aṭṭhakathā |
[੪੪੭] ੯. ਮਹਾਧਮ੍ਮਪਾਲਜਾਤਕવਣ੍ਣਨਾ
[447] 9. Mahādhammapālajātakavaṇṇanā
ਕਿਂ ਤੇ વਤਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਸਤ੍ਥਾ ਪਠਮਗਮਨੇਨ ਕਪਿਲਪੁਰਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਨਿਗ੍ਰੋਧਾਰਾਮੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਪਿਤੁ ਨਿવੇਸਨੇ ਰਞ੍ਞੋ ਅਸਦ੍ਦਹਨਂ ਆਰਬ੍ਭ ਕਥੇਸਿ। ਤਦਾ ਹਿ ਸੁਦ੍ਧੋਦਨਮਹਾਰਾਜਾ વੀਸਤਿਸਹਸ੍ਸਭਿਕ੍ਖੁਪਰਿવਾਰਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਨਿવੇਸਨੇ ਯਾਗੁਖਜ੍ਜਕਂ ਦਤ੍વਾ ਅਨ੍ਤਰਾਭਤ੍ਤੇ ਸਮ੍ਮੋਦਨੀਯਂ ਕਥਂ ਕਥੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਪਧਾਨਕਾਲੇ ਦੇવਤਾ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਆਕਾਸੇ ਠਤ੍વਾ ‘ਪੁਤ੍ਤੋ ਤੇ ਸਿਦ੍ਧਤ੍ਥਕੁਮਾਰੋ ਅਪ੍ਪਾਹਾਰਤਾਯ ਮਤੋ’ਤਿ ਮਯ੍ਹਂ ਆਰੋਚੇਸੁ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ। ਸਤ੍ਥਾਰਾ ਚ ‘‘ਸਦ੍ਦਹਿ, ਮਹਾਰਾਜਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਨ ਸਦ੍ਦਹਿਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਆਕਾਸੇ ਠਤ੍વਾ ਕਥੇਨ੍ਤਿਯੋਪਿ ਦੇવਤਾ, ‘ਮਮ ਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਬੋਧਿਤਲੇ ਬੁਦ੍ਧਤ੍ਤਂ ਅਪ੍ਪਤ੍વਾ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥੀ’ਤਿ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਿ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ। ‘‘ਮਹਾਰਾਜ, ਪੁਬ੍ਬੇਪਿ ਤ੍વਂ ਮਹਾਧਮ੍ਮਪਾਲਕਾਲੇਪਿ ‘ਪੁਤ੍ਤੋ ਤੇ ਮਤੋ ਇਮਾਨਿਸ੍ਸ ਅਟ੍ਠੀਨੀ’ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ વਦਨ੍ਤਸ੍ਸਪਿ ਦਿਸਾਪਾਮੋਕ੍ਖਾਚਰਿਯਸ੍ਸ ‘ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਕੁਲੇ ਤਰੁਣਕਾਲੇ ਕਾਲਕਿਰਿਯਾ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥੀ’ਤਿ ਨ ਸਦ੍ਦਹਿ, ਇਦਾਨਿ ਪਨ ਕਸ੍ਮਾ ਸਦ੍ਦਹਿਸ੍ਸਸੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਤੇਨ ਯਾਚਿਤੋ ਅਤੀਤਂ ਆਹਰਿ।
Kiṃte vatanti idaṃ satthā paṭhamagamanena kapilapuraṃ gantvā nigrodhārāme viharanto pitu nivesane rañño asaddahanaṃ ārabbha kathesi. Tadā hi suddhodanamahārājā vīsatisahassabhikkhuparivārassa bhagavato attano nivesane yāgukhajjakaṃ datvā antarābhatte sammodanīyaṃ kathaṃ kathento ‘‘bhante, tumhākaṃ padhānakāle devatā āgantvā ākāse ṭhatvā ‘putto te siddhatthakumāro appāhāratāya mato’ti mayhaṃ ārocesu’’nti āha. Satthārā ca ‘‘saddahi, mahārājā’’ti vutte ‘‘na saddahiṃ, bhante, ākāse ṭhatvā kathentiyopi devatā, ‘mama puttassa bodhitale buddhattaṃ appatvā parinibbānaṃ nāma natthī’ti paṭikkhipi’’nti āha. ‘‘Mahārāja, pubbepi tvaṃ mahādhammapālakālepi ‘putto te mato imānissa aṭṭhīnī’ti dassetvā vadantassapi disāpāmokkhācariyassa ‘amhākaṃ kule taruṇakāle kālakiriyā nāma natthī’ti na saddahi, idāni pana kasmā saddahissasī’’ti vatvā tena yācito atītaṃ āhari.
ਅਤੀਤੇ ਬਾਰਾਣਸਿਯਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਦਤ੍ਤੇ ਰਜ੍ਜਂ ਕਾਰੇਨ੍ਤੇ ਕਾਸਿਰਟ੍ਠੇ ਧਮ੍ਮਪਾਲਗਾਮੋ ਨਾਮ ਅਹੋਸਿ। ਸੋ ਧਮ੍ਮਪਾਲਕੁਲਸ੍ਸ વਸਨਤਾਯ ਏਤਂ ਨਾਮਂ ਲਭਿ। ਤਤ੍ਥ ਦਸਨ੍ਨਂ ਕੁਸਲਕਮ੍ਮਪਥਾਨਂ ਪਾਲਨਤੋ ‘‘ਧਮ੍ਮਪਾਲੋ’’ਤ੍વੇવ ਪਞ੍ਞਾਤੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਪਟਿવਸਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਕੁਲੇ ਅਨ੍ਤਮਸੋ ਦਾਸਕਮ੍ਮਕਰਾਪਿ ਦਾਨਂ ਦੇਨ੍ਤਿ, ਸੀਲਂ ਰਕ੍ਖਨ੍ਤਿ, ਉਪੋਸਥਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ। ਤਦਾ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਤਸ੍ਮਿਂ ਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ, ‘‘ਧਮ੍ਮਪਾਲਕੁਮਾਰੋ’’ਤ੍વੇવਸ੍ਸ ਨਾਮਂ ਕਰਿਂਸੁ। ਅਥ ਨਂ વਯਪ੍ਪਤ੍ਤਂ ਪਿਤਾ ਸਹਸ੍ਸਂ ਦਤ੍વਾ ਸਿਪ੍ਪੁਗ੍ਗਹਣਤ੍ਥਾਯ ਤਕ੍ਕਸਿਲਂ ਪੇਸੇਸਿ। ਸੋ ਤਤ੍ਥ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਦਿਸਾਪਾਮੋਕ੍ਖਾਚਰਿਯਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਸਿਪ੍ਪਂ ਉਗ੍ਗਣ੍ਹਿ, ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਮਾਣવਕਸਤਾਨਂ ਜੇਟ੍ਠਨ੍ਤੇવਾਸਿਕੋ ਅਹੋਸਿ। ਤਦਾ ਆਚਰਿਯਸ੍ਸ ਜੇਟ੍ਠਪੁਤ੍ਤੋ ਕਾਲਮਕਾਸਿ। ਆਚਰਿਯੋ ਮਾਣવਕਪਰਿવੁਤੋ ਞਾਤਿਗਣੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਰੋਦਨ੍ਤੋ ਕਨ੍ਦਨ੍ਤੋ ਸੁਸਾਨੇ ਤਸ੍ਸ ਸਰੀਰਕਿਚ੍ਚਂ ਕਾਰੇਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਆਚਰਿਯੋ ਚ ਞਾਤਿવਗ੍ਗੋ ਚਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤੇવਾਸਿਕਾ ਚ ਰੋਦਨ੍ਤਿ ਪਰਿਦੇવਨ੍ਤਿ, ਧਮ੍ਮਪਾਲੋਯੇવੇਕੋ ਨ ਰੋਦਤਿ ਨ ਪਰਿਦੇવਤਿ। ਅਪਿਚ ਖੋ ਪਨ ਤੇਸੁ ਪਞ੍ਚਸਤੇਸੁ ਮਾਣવੇਸੁ ਸੁਸਾਨਾ ਆਗਮ੍ਮ ਆਚਰਿਯਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ ‘‘ਅਹੋ ਏવਰੂਪੋ ਨਾਮ ਆਚਾਰਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਤਰੁਣਮਾਣવੋ ਤਰੁਣਕਾਲੇਯੇવ ਮਾਤਾਪਿਤੂਹਿ વਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤੋ ਮਰਣਪ੍ਪਤ੍ਤੋ’’ਤਿ વਦਨ੍ਤੇਸੁ ‘‘ਸਮ੍ਮਾ, ਤੁਮ੍ਹੇ ‘ਤਰੁਣੋ’ਤਿ ਭਣਥ, ਅਥ ਕਸ੍ਮਾ ਤਰੁਣਕਾਲੇਯੇવ ਮਰਤਿ, ਨਨੁ ਅਯੁਤ੍ਤਂ ਤਰੁਣਕਾਲੇ ਮਰਿਤੁ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ।
Atīte bārāṇasiyaṃ brahmadatte rajjaṃ kārente kāsiraṭṭhe dhammapālagāmo nāma ahosi. So dhammapālakulassa vasanatāya etaṃ nāmaṃ labhi. Tattha dasannaṃ kusalakammapathānaṃ pālanato ‘‘dhammapālo’’tveva paññāto brāhmaṇo paṭivasati, tassa kule antamaso dāsakammakarāpi dānaṃ denti, sīlaṃ rakkhanti, uposathakammaṃ karonti. Tadā bodhisatto tasmiṃ kule nibbatti, ‘‘dhammapālakumāro’’tvevassa nāmaṃ kariṃsu. Atha naṃ vayappattaṃ pitā sahassaṃ datvā sippuggahaṇatthāya takkasilaṃ pesesi. So tattha gantvā disāpāmokkhācariyassa santike sippaṃ uggaṇhi, pañcannaṃ māṇavakasatānaṃ jeṭṭhantevāsiko ahosi. Tadā ācariyassa jeṭṭhaputto kālamakāsi. Ācariyo māṇavakaparivuto ñātigaṇena saddhiṃ rodanto kandanto susāne tassa sarīrakiccaṃ kāreti. Tattha ācariyo ca ñātivaggo cassa antevāsikā ca rodanti paridevanti, dhammapāloyeveko na rodati na paridevati. Apica kho pana tesu pañcasatesu māṇavesu susānā āgamma ācariyassa santike nisīditvā ‘‘aho evarūpo nāma ācārasampanno taruṇamāṇavo taruṇakāleyeva mātāpitūhi vippayutto maraṇappatto’’ti vadantesu ‘‘sammā, tumhe ‘taruṇo’ti bhaṇatha, atha kasmā taruṇakāleyeva marati, nanu ayuttaṃ taruṇakāle maritu’’nti āha.
ਅਥ ਨਂ ਤੇ ਆਹਂਸੁ ‘‘ਕਿਂ ਪਨ ਸਮ੍ਮ, ਤ੍વਂ ਇਮੇਸਂ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਮਰਣਭਾવਂ ਨ ਜਾਨਾਸੀ’’ਤਿ? ਜਾਨਾਮਿ, ਤਰੁਣਕਾਲੇ ਪਨ ਨ ਮਰਨ੍ਤਿ, ਮਹਲ੍ਲਕਕਾਲੇਯੇવ ਮਰਨ੍ਤੀਤਿ। ਨਨੁ ਅਨਿਚ੍ਚਾ ਸਬ੍ਬੇ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਹੁਤ੍વਾ ਅਭਾવਿਨੋਤਿ? ‘‘ਸਚ੍ਚਂ ਅਨਿਚ੍ਚਾ, ਦਹਰਕਾਲੇ ਪਨ ਸਤ੍ਤਾ ਨ ਮਰਨ੍ਤਿ, ਮਹਲ੍ਲਕਕਾਲੇ ਮਰਨ੍ਤਿ, ਅਨਿਚ੍ਚਤਂ ਪਾਪੁਣਨ੍ਤੀ’’ਤਿ। ‘‘ਕਿਂ ਸਮ੍ਮ, ਧਮ੍ਮਪਾਲ, ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਗੇਹੇ ਨ ਕੇਚਿ ਮਰਨ੍ਤੀ’’ਤਿ? ‘‘ਦਹਰਕਾਲੇ ਪਨ ਨ ਮਰਨ੍ਤਿ, ਮਹਲ੍ਲਕਕਾਲੇਯੇવ ਮਰਨ੍ਤੀ’’ਤਿ। ‘‘ਕਿਂ ਪਨੇਸਾ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਕੁਲਪવੇਣੀ’’ਤਿ? ‘‘ਆਮ ਕੁਲਪવੇਣੀ’’ਤਿ। ਮਾਣવਾ ਤਂ ਤਸ੍ਸ ਕਥਂ ਆਚਰਿਯਸ੍ਸ ਆਰੋਚੇਸੁਂ। ਅਥ ਨਂ ਸੋ ਪਕ੍ਕੋਸਾਪੇਤ੍વਾ ਪੁਚ੍ਛਿ ‘‘ਸਚ੍ਚਂ ਕਿਰ ਤਾਤ ਧਮ੍ਮਪਾਲ, ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਕੁਲੇ ਦਹਰਕਾਲੇ ਨ ਮੀਯਨ੍ਤੀ’’ਤਿ? ‘‘ਸਚ੍ਚਂ ਆਚਰਿਯਾ’’ਤਿ। ਸੋ ਤਸ੍ਸ વਚਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ ‘‘ਅਯਂ ਅਤਿવਿਯ ਅਚ੍ਛਰਿਯਂ વਦਤਿ, ਇਮਸ੍ਸ ਪਿਤੁ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ਸਚੇ ਏਤਂ ਸਚ੍ਚਂ, ਅਹਮ੍ਪਿ ਤਮੇવ ਧਮ੍ਮਂ ਪੂਰੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ। ਸੋ ਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਕਿਚ੍ਚਂ ਕਤ੍વਾ ਸਤ੍ਤਟ੍ਠਦਿવਸਚ੍ਚਯੇਨ ਧਮ੍ਮਪਾਲਂ ਪਕ੍ਕੋਸਾਪੇਤ੍વਾ ‘‘ਤਾਤ, ਅਹਂ ਖਿਪ੍ਪਂ ਆਗਮਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਯਾવ ਮਮਾਗਮਨਾ ਇਮੇ ਮਾਣવੇ ਸਿਪ੍ਪਂ વਾਚੇਹੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਏਕਸ੍ਸ ਏਲ਼ਕਸ੍ਸ ਅਟ੍ਠੀਨਿ ਗਹੇਤ੍વਾ ਧੋવਿਤ੍વਾ ਪਸਿਬ੍ਬਕੇ ਕਤ੍વਾ ਏਕਂ ਚੂਲ਼ੁਪਟ੍ਠਾਕਂ ਆਦਾਯ ਤਕ੍ਕਸਿਲਤੋ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬੇਨ ਤਂ ਗਾਮਂ ਪਤ੍વਾ ‘‘ਕਤਰਂ ਮਹਾਧਮ੍ਮਪਾਲਸ੍ਸ ਗੇਹ’’ਨ੍ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਦ੍વਾਰੇ ਅਟ੍ਠਾਸਿ। ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਦਾਸਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਯੋ ਯੋ ਪਠਮਂ ਅਦ੍ਦਸ, ਸੋ ਸੋ ਆਚਰਿਯਸ੍ਸ ਹਤ੍ਥਤੋ ਛਤ੍ਤਂ ਗਣ੍ਹਿ, ਉਪਾਹਨਂ ਗਣ੍ਹਿ, ਉਪਟ੍ਠਾਕਸ੍ਸਪਿ ਹਤ੍ਥਤੋ ਪਸਿਬ੍ਬਕਂ ਗਣ੍ਹਿ। ‘‘ਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ વੋ ਧਮ੍ਮਪਾਲਕੁਮਾਰਸ੍ਸ ਆਚਰਿਯੋ ਦ੍વਾਰੇ ਠਿਤੋਤਿ ਕੁਮਾਰਸ੍ਸ ਪਿਤੁ ਆਰੋਚੇਥਾ’’ਤਿ ਚ વੁਤ੍ਤਾ ‘‘ਸਾਧੂ’’ਤਿ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਆਰੋਚਯਿਂਸੁ। ਸੋ વੇਗੇਨ ਦ੍વਾਰਮੂਲਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ‘‘ਇਤੋ ਏਥਾ’’ਤਿ ਤਂ ਘਰਂ ਅਭਿਨੇਤ੍વਾ ਪਲ੍ਲਙ੍ਕੇ ਨਿਸੀਦਾਪੇਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬਂ ਪਾਦਧੋવਨਾਦਿਕਿਚ੍ਚਂ ਅਕਾਸਿ।
Atha naṃ te āhaṃsu ‘‘kiṃ pana samma, tvaṃ imesaṃ sattānaṃ maraṇabhāvaṃ na jānāsī’’ti? Jānāmi, taruṇakāle pana na maranti, mahallakakāleyeva marantīti. Nanu aniccā sabbe saṅkhārā hutvā abhāvinoti? ‘‘Saccaṃ aniccā, daharakāle pana sattā na maranti, mahallakakāle maranti, aniccataṃ pāpuṇantī’’ti. ‘‘Kiṃ samma, dhammapāla, tumhākaṃ gehe na keci marantī’’ti? ‘‘Daharakāle pana na maranti, mahallakakāleyeva marantī’’ti. ‘‘Kiṃ panesā tumhākaṃ kulapaveṇī’’ti? ‘‘Āma kulapaveṇī’’ti. Māṇavā taṃ tassa kathaṃ ācariyassa ārocesuṃ. Atha naṃ so pakkosāpetvā pucchi ‘‘saccaṃ kira tāta dhammapāla, tumhākaṃ kule daharakāle na mīyantī’’ti? ‘‘Saccaṃ ācariyā’’ti. So tassa vacanaṃ sutvā cintesi ‘‘ayaṃ ativiya acchariyaṃ vadati, imassa pitu santikaṃ gantvā pucchitvā sace etaṃ saccaṃ, ahampi tameva dhammaṃ pūressāmī’’ti. So puttassa kattabbakiccaṃ katvā sattaṭṭhadivasaccayena dhammapālaṃ pakkosāpetvā ‘‘tāta, ahaṃ khippaṃ āgamissāmi, yāva mamāgamanā ime māṇave sippaṃ vācehī’’ti vatvā ekassa eḷakassa aṭṭhīni gahetvā dhovitvā pasibbake katvā ekaṃ cūḷupaṭṭhākaṃ ādāya takkasilato nikkhamitvā anupubbena taṃ gāmaṃ patvā ‘‘kataraṃ mahādhammapālassa geha’’nti pucchitvā gantvā dvāre aṭṭhāsi. Brāhmaṇassa dāsamanussesu yo yo paṭhamaṃ addasa, so so ācariyassa hatthato chattaṃ gaṇhi, upāhanaṃ gaṇhi, upaṭṭhākassapi hatthato pasibbakaṃ gaṇhi. ‘‘Puttassa vo dhammapālakumārassa ācariyo dvāre ṭhitoti kumārassa pitu ārocethā’’ti ca vuttā ‘‘sādhū’’ti gantvā ārocayiṃsu. So vegena dvāramūlaṃ gantvā ‘‘ito ethā’’ti taṃ gharaṃ abhinetvā pallaṅke nisīdāpetvā sabbaṃ pādadhovanādikiccaṃ akāsi.
ਆਚਰਿਯੋ ਭੁਤ੍ਤਭੋਜਨੋ ਸੁਖਕਥਾਯ ਨਿਸਿਨ੍ਨਕਾਲੇ ‘‘ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਪੁਤ੍ਤੋ ਤੇ ਧਮ੍ਮਪਾਲਕੁਮਾਰੋ ਪਞ੍ਞવਾ ਤਿਣ੍ਣਂ વੇਦਾਨਂ ਅਟ੍ਠਾਰਸਨ੍ਨਞ੍ਚ ਸਿਪ੍ਪਾਨਂ ਨਿਪ੍ਫਤ੍ਤਿਂ ਪਤ੍ਤੋ, ਅਪਿਚ ਖੋ ਪਨੇਕੇਨ ਅਫਾਸੁਕੇਨ ਜੀવਿਤਕ੍ਖਯਂ ਪਤ੍ਤੋ, ਸਬ੍ਬੇ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾ, ਮਾ ਸੋਚਿਤ੍ਥਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਪਾਣਿਂ ਪਹਰਿਤ੍વਾ ਮਹਾਹਸਿਤਂ ਹਸਿ। ‘‘ਕਿਂ ਨੁ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਹਸਸੀ’’ਤਿ ਚ વੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਮਯ੍ਹਂ ਪੁਤ੍ਤੋ ਨ ਮਰਤਿ, ਅਞ੍ਞੋ ਕੋਚਿ ਮਤੋ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਆਹ। ‘‘ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਪੁਤ੍ਤੋਯੇવ ਤੇ ਮਤੋ, ਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸੇવ ਤੇ ਅਟ੍ਠੀਨਿ ਦਿਸ੍વਾ ਸਦ੍ਦਹਾ’’ਤਿ ਅਟ੍ਠੀਨਿ ਨੀਹਰਿਤ੍વਾ ‘‘ਇਮਾਨਿ ਤੇ ਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਟ੍ਠੀਨੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਏਤਾਨਿ ਏਲ਼ਕਸ੍ਸ વਾ ਸੁਨਖਸ੍ਸ વਾ ਭવਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਮਯ੍ਹਂ ਪਨ ਪੁਤ੍ਤੋ ਨ ਮਰਤਿ, ਅਮ੍ਹਾਕਾਞ੍ਹਿ ਕੁਲੇ ਯਾવ ਸਤ੍ਤਮਾ ਕੁਲਪਰਿવਟ੍ਟਾ ਤਰੁਣਕਾਲੇ ਮਤਪੁਬ੍ਬਾ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ, ਤ੍વਂ ਮੁਸਾ ਭਣਸੀਤਿ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਖਣੇ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਪਾਣਿਂ ਪਹਰਿਤ੍વਾ ਮਹਾਹਸਿਤਂ ਹਸਿਂਸੁ। ਆਚਰਿਯੋ ਤਂ ਅਚ੍ਛਰਿਯਂ ਦਿਸ੍વਾ ਸੋਮਨਸ੍ਸਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਹੁਤ੍વਾ ‘‘ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਕੁਲਪવੇਣਿਯਂ ਦਹਰਾਨਂ ਅਮਰਣੇਨ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਅਹੇਤੁਕੇਨ ਭવਿਤੁਂ, ਕੇਨ વੋ ਕਾਰਣੇਨ ਦਹਰਾ ਨ ਮੀਯਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਪਠਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –
Ācariyo bhuttabhojano sukhakathāya nisinnakāle ‘‘brāhmaṇa, putto te dhammapālakumāro paññavā tiṇṇaṃ vedānaṃ aṭṭhārasannañca sippānaṃ nipphattiṃ patto, apica kho panekena aphāsukena jīvitakkhayaṃ patto, sabbe saṅkhārā aniccā, mā socitthā’’ti āha. Brāhmaṇo pāṇiṃ paharitvā mahāhasitaṃ hasi. ‘‘Kiṃ nu brāhmaṇa, hasasī’’ti ca vutte ‘‘mayhaṃ putto na marati, añño koci mato bhavissatī’’ti āha. ‘‘Brāhmaṇa, puttoyeva te mato, puttasseva te aṭṭhīni disvā saddahā’’ti aṭṭhīni nīharitvā ‘‘imāni te puttassa aṭṭhīnī’’ti āha. Etāni eḷakassa vā sunakhassa vā bhavissanti, mayhaṃ pana putto na marati, amhākāñhi kule yāva sattamā kulaparivaṭṭā taruṇakāle matapubbā nāma natthi, tvaṃ musā bhaṇasīti. Tasmiṃ khaṇe sabbepi pāṇiṃ paharitvā mahāhasitaṃ hasiṃsu. Ācariyo taṃ acchariyaṃ disvā somanassappatto hutvā ‘‘brāhmaṇa, tumhākaṃ kulapaveṇiyaṃ daharānaṃ amaraṇena na sakkā ahetukena bhavituṃ, kena vo kāraṇena daharā na mīyantī’’ti pucchanto paṭhamaṃ gāthamāha –
੯੨.
92.
‘‘ਕਿਂ ਤੇ વਤਂ ਕਿਂ ਪਨ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ, ਕਿਸ੍ਸ ਸੁਚਿਣ੍ਣਸ੍ਸ ਅਯਂ વਿਪਾਕੋ।
‘‘Kiṃ te vataṃ kiṃ pana brahmacariyaṃ, kissa suciṇṇassa ayaṃ vipāko;
ਅਕ੍ਖਾਹਿ ਮੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ ਏਤਮਤ੍ਥਂ, ਕਸ੍ਮਾ ਨੁ ਤੁਮ੍ਹਂ ਦਹਰਾ ਨ ਮੀਯਰੇ’’ਤਿ॥
Akkhāhi me brāhmaṇa etamatthaṃ, kasmā nu tumhaṃ daharā na mīyare’’ti.
ਤਤ੍ਥ વਤਨ੍ਤਿ વਤਸਮਾਦਾਨਂ। ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਨ੍ਤਿ ਸੇਟ੍ਠਚਰਿਯਂ। ਕਿਸ੍ਸ ਸੁਚਿਣ੍ਣਸ੍ਸਾਤਿ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਕੁਲੇ ਦਹਰਾਨਂ ਅਮਰਣਂ ਨਾਮ ਕਤਰਸੁਚਰਿਤਸ੍ਸ વਿਪਾਕੋਤਿ।
Tattha vatanti vatasamādānaṃ. Brahmacariyanti seṭṭhacariyaṃ. Kissa suciṇṇassāti tumhākaṃ kule daharānaṃ amaraṇaṃ nāma katarasucaritassa vipākoti.
ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਯੇਸਂ ਗੁਣਾਨਂ ਆਨੁਭਾવੇਨ ਤਸ੍ਮਿਂ ਕੁਲੇ ਦਹਰਾ ਨ ਮੀਯਨ੍ਤਿ, ਤੇ વਣ੍ਣਯਨ੍ਤੋ –
Taṃ sutvā brāhmaṇo yesaṃ guṇānaṃ ānubhāvena tasmiṃ kule daharā na mīyanti, te vaṇṇayanto –
੯੩.
93.
‘‘ਧਮ੍ਮਂ ਚਰਾਮ ਨ ਮੁਸਾ ਭਣਾਮ, ਪਾਪਾਨਿ ਕਮ੍ਮਾਨਿ ਪਰਿવਜ੍ਜਯਾਮ।
‘‘Dhammaṃ carāma na musā bhaṇāma, pāpāni kammāni parivajjayāma;
ਅਨਰਿਯਂ ਪਰਿવਜ੍ਜੇਮੁ ਸਬ੍ਬਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਹਿ ਅਮ੍ਹਂ ਦਹਰਾ ਨ ਮੀਯਰੇ॥
Anariyaṃ parivajjemu sabbaṃ, tasmā hi amhaṃ daharā na mīyare.
੯੪.
94.
‘‘ਸੁਣੋਮ ਧਮ੍ਮਂ ਅਸਤਂ ਸਤਞ੍ਚ, ਨ ਚਾਪਿ ਧਮ੍ਮਂ ਅਸਤਂ ਰੋਚਯਾਮ।
‘‘Suṇoma dhammaṃ asataṃ satañca, na cāpi dhammaṃ asataṃ rocayāma;
ਹਿਤ੍વਾ ਅਸਨ੍ਤੇ ਨ ਜਹਾਮ ਸਨ੍ਤੇ, ਤਸ੍ਮਾ ਹਿ ਅਮ੍ਹਂ ਦਹਰਾ ਨ ਮੀਯਰੇ॥
Hitvā asante na jahāma sante, tasmā hi amhaṃ daharā na mīyare.
੯੫.
95.
‘‘ਪੁਬ੍ਬੇવ ਦਾਨਾ ਸੁਮਨਾ ਭવਾਮ, ਦਦਮ੍ਪਿ વੇ ਅਤ੍ਤਮਨਾ ਭવਾਮ।
‘‘Pubbeva dānā sumanā bhavāma, dadampi ve attamanā bhavāma;
ਦਤ੍વਾਪਿ વੇ ਨਾਨੁਤਪ੍ਪਾਮ ਪਚ੍ਛਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਹਿ ਅਮ੍ਹਂ ਦਹਰਾ ਨ ਮੀਯਰੇ॥
Datvāpi ve nānutappāma pacchā, tasmā hi amhaṃ daharā na mīyare.
੯੬.
96.
‘‘ਸਮਣੇ ਮਯਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇ ਅਦ੍ਧਿਕੇ ਚ, વਨਿਬ੍ਬਕੇ ਯਾਚਨਕੇ ਦਲਿਦ੍ਦੇ।
‘‘Samaṇe mayaṃ brāhmaṇe addhike ca, vanibbake yācanake dalidde;
ਅਨ੍ਨੇਨ ਪਾਨੇਨ ਅਭਿਤਪ੍ਪਯਾਮ, ਤਸ੍ਮਾ ਹਿ ਅਮ੍ਹਂ ਦਹਰਾ ਨ ਮੀਯਰੇ॥
Annena pānena abhitappayāma, tasmā hi amhaṃ daharā na mīyare.
੯੭.
97.
‘‘ਮਯਞ੍ਚ ਭਰਿਯਂ ਨਾਤਿਕ੍ਕਮਾਮ, ਅਮ੍ਹੇ ਚ ਭਰਿਯਾ ਨਾਤਿਕ੍ਕਮਨ੍ਤਿ।
‘‘Mayañca bhariyaṃ nātikkamāma, amhe ca bhariyā nātikkamanti;
ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਤਾਹਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਚਰਾਮ, ਤਸ੍ਮਾ ਹਿ ਅਮ੍ਹਂ ਦਹਰਾ ਨ ਮੀਯਰੇ॥
Aññatra tāhi brahmacariyaṃ carāma, tasmā hi amhaṃ daharā na mīyare.
੯੮.
98.
‘‘ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾ વਿਰਮਾਮ ਸਬ੍ਬੇ, ਲੋਕੇ ਅਦਿਨ੍ਨਂ ਪਰਿવਜ੍ਜਯਾਮ।
‘‘Pāṇātipātā viramāma sabbe, loke adinnaṃ parivajjayāma;
ਅਮਜ੍ਜਪਾ ਨੋਪਿ ਮੁਸਾ ਭਣਾਮ, ਤਸ੍ਮਾ ਹਿ ਅਮ੍ਹਂ ਦਹਰਾ ਨ ਮੀਯਰੇ॥
Amajjapā nopi musā bhaṇāma, tasmā hi amhaṃ daharā na mīyare.
੯੯.
99.
‘‘ਏਤਾਸੁ વੇ ਜਾਯਰੇ ਸੁਤ੍ਤਮਾਸੁ, ਮੇਧਾવਿਨੋ ਹੋਨ੍ਤਿ ਪਹੂਤਪਞ੍ਞਾ।
‘‘Etāsu ve jāyare suttamāsu, medhāvino honti pahūtapaññā;
ਬਹੁਸ੍ਸੁਤਾ વੇਦਗੁਨੋ ਚ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਹਿ ਅਮ੍ਹਂ ਦਹਰਾ ਨ ਮੀਯਰੇ॥
Bahussutā vedaguno ca honti, tasmā hi amhaṃ daharā na mīyare.
੧੦੦.
100.
‘‘ਮਾਤਾ ਪਿਤਾ ਚ ਭਗਿਨੀ ਭਾਤਰੋ ਚ, ਪੁਤ੍ਤਾ ਚ ਦਾਰਾ ਚ ਮਯਞ੍ਚ ਸਬ੍ਬੇ।
‘‘Mātā pitā ca bhaginī bhātaro ca, puttā ca dārā ca mayañca sabbe;
ਧਮ੍ਮਂ ਚਰਾਮ ਪਰਲੋਕਹੇਤੁ, ਤਸ੍ਮਾ ਹਿ ਅਮ੍ਹਂ ਦਹਰਾ ਨ ਮੀਯਰੇ॥
Dhammaṃ carāma paralokahetu, tasmā hi amhaṃ daharā na mīyare.
੧੦੧.
101.
‘‘ਦਾਸਾ ਚ ਦਾਸ੍ਯੋ ਅਨੁਜੀવਿਨੋ ਚ, ਪਰਿਚਾਰਕਾ ਕਮ੍ਮਕਰਾ ਚ ਸਬ੍ਬੇ।
‘‘Dāsā ca dāsyo anujīvino ca, paricārakā kammakarā ca sabbe;
ਧਮ੍ਮਂ ਚਰਨ੍ਤਿ ਪਰਲੋਕਹੇਤੁ, ਤਸ੍ਮਾ ਹਿ ਅਮ੍ਹਂ ਦਹਰਾ ਨ ਮੀਯਰੇ’’ਤਿ॥ –
Dhammaṃ caranti paralokahetu, tasmā hi amhaṃ daharā na mīyare’’ti. –
ਇਮਾ ਗਾਥਾ ਆਹ।
Imā gāthā āha.
ਤਤ੍ਥ ਧਮ੍ਮਂ ਚਰਾਮਾਤਿ ਦਸਕੁਸਲਕਮ੍ਮਪਥਧਮ੍ਮਂ ਚਰਾਮ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਜੀવਿਤਹੇਤੁ ਅਨ੍ਤਮਸੋ ਕੁਨ੍ਥਕਿਪਿਲ੍ਲਿਕਮ੍ਪਿ ਜੀવਿਤਾ ਨ વੋਰੋਪੇਮ, ਪਰਭਣ੍ਡਂ ਲੋਭਚਿਤ੍ਤੇਨ ਨ ਓਲੋਕੇਮਾਤਿ ਸਬ੍ਬਂ વਿਤ੍ਥਾਰੇਤਬ੍ਬਂ। ਮੁਸਾવਾਦੋ ਚੇਤ੍ਥ ਮੁਸਾવਾਦਿਸ੍ਸ ਅਕਰਣਪਾਪਂ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਉਸ੍ਸਨ੍ਨવਸੇਨ ਪੁਨ વੁਤ੍ਤੋ। ਤੇ ਕਿਰ ਹਸਾਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨਪਿ ਮੁਸਾ ਨ ਭਣਨ੍ਤਿ। ਪਾਪਾਨੀਤਿ ਸਬ੍ਬਾਨਿ ਨਿਰਯਗਾਮਿਕਮ੍ਮਾਨਿ। ਅਨਰਿਯਨ੍ਤਿ ਅਰਿਯਗਰਹਿਤਂ ਸਬ੍ਬਂ ਅਸੁਨ੍ਦਰਂ ਅਪਰਿਸੁਦ੍ਧਂ ਕਮ੍ਮਂ ਪਰਿવਜ੍ਜਯਾਮ। ਤਸ੍ਮਾ ਹਿ ਅਮ੍ਹਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਹਿ-ਕਾਰੋ ਨਿਪਾਤਮਤ੍ਤੋ, ਤੇਨ ਕਾਰਣੇਨ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਦਹਰਾ ਨ ਮੀਯਨ੍ਤਿ, ਅਨ੍ਤਰਾ ਅਕਾਲਮਰਣਂ ਨਾਮ ਨੋ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ‘‘ਤਸ੍ਮਾ ਅਮ੍ਹ’’ਨ੍ਤਿਪਿ ਪਾਠੋ। ਸੁਣੋਮਾਤਿ ਮਯਂ ਕਿਰਿਯવਾਦਾਨਂ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਾਨਂ ਕੁਸਲਦੀਪਨਮ੍ਪਿ ਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸਾਨਂ ਅਕੁਸਲਦੀਪਨਮ੍ਪਿ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਣੋਮ , ਸੋ ਪਨ ਨੋ ਸੁਤਮਤ੍ਤਕੋવ ਹੋਤਿ, ਤਂ ਨ ਰੋਚਯਾਮ। ਤੇਹਿ ਪਨ ਨੋ ਸਦ੍ਧਿਂ વਿਗ੍ਗਹੋ વਾ વਿવਾਦੋ વਾ ਮਾ ਹੋਤੂਤਿ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਣਾਮ, ਸੁਤ੍વਾਪਿ ਹਿਤ੍વਾ ਅਸਨ੍ਤੇ ਸਨ੍ਤੇ વਤ੍ਤਾਮ, ਏਕਮ੍ਪਿ ਖਣਂ ਨ ਜਹਾਮ ਸਨ੍ਤੇ, ਪਾਪਮਿਤ੍ਤੇ ਪਹਾਯ ਕਲ੍ਯਾਣਮਿਤ੍ਤਸੇવਿਨੋવ ਹੋਮਾਤਿ।
Tattha dhammaṃ carāmāti dasakusalakammapathadhammaṃ carāma, attano jīvitahetu antamaso kunthakipillikampi jīvitā na voropema, parabhaṇḍaṃ lobhacittena na olokemāti sabbaṃ vitthāretabbaṃ. Musāvādo cettha musāvādissa akaraṇapāpaṃ nāma natthīti ussannavasena puna vutto. Te kira hasādhippāyenapi musā na bhaṇanti. Pāpānīti sabbāni nirayagāmikammāni. Anariyanti ariyagarahitaṃ sabbaṃ asundaraṃ aparisuddhaṃ kammaṃ parivajjayāma. Tasmā hi amhanti ettha hi-kāro nipātamatto, tena kāraṇena amhākaṃ daharā na mīyanti, antarā akālamaraṇaṃ nāma no natthīti attho. ‘‘Tasmā amha’’ntipi pāṭho. Suṇomāti mayaṃ kiriyavādānaṃ sappurisānaṃ kusaladīpanampi asappurisānaṃ akusaladīpanampi dhammaṃ suṇoma , so pana no sutamattakova hoti, taṃ na rocayāma. Tehi pana no saddhiṃ viggaho vā vivādo vā mā hotūti dhammaṃ suṇāma, sutvāpi hitvā asante sante vattāma, ekampi khaṇaṃ na jahāma sante, pāpamitte pahāya kalyāṇamittasevinova homāti.
ਸਮਣੇ ਮਯਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਤਿ ਮਯਂ ਸਮਿਤਪਾਪੇ ਬਾਹਿਤਪਾਪੇ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਪਿ ਅવਸੇਸਧਮ੍ਮਿਕਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਪਿ ਅਦ੍ਧਿਕਯਾਚਕੇ ਸੇਸਜਨੇਪਿ ਅਨ੍ਨਪਾਨੇਨ ਅਭਿਤਪ੍ਪੇਮਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਪਨ ਅਯਂ ਗਾਥਾ ‘‘ਪੁਬ੍ਬੇવ ਦਾਨਾ’’ਤਿ ਗਾਥਾਯ ਪਚ੍ਛਤੋ ਆਗਤਾ। ਨਾਤਿਕ੍ਕਮਾਮਾਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਭਰਿਯਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਬਹਿ ਅਞ੍ਞਂ ਮਿਚ੍ਛਾਚਾਰਂ ਨ ਕਰੋਮ। ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਤਾਹੀਤਿ ਤਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਭਰਿਯਾ ਠਪੇਤ੍વਾ ਸੇਸਇਤ੍ਥੀਸੁ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਚਰਾਮ, ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਭਰਿਯਾਪਿ ਸੇਸਪੁਰਿਸੇਸੁ ਏવਮੇવ વਤ੍ਤਨ੍ਤਿ। ਜਾਯਰੇਤਿ ਜਾਯਨ੍ਤਿ। ਸੁਤ੍ਤਮਾਸੂਤਿ ਸੁਸੀਲਾਸੁ ਉਤ੍ਤਮਿਤ੍ਥੀਸੁ। ਇਦਂ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਯੇ ਏਤਾਸੁ ਸਮ੍ਪਨ੍ਨਸੀਲਾਸੁ ਉਤ੍ਤਮਿਤ੍ਥੀਸੁ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਪੁਤ੍ਤਾ ਜਾਯਨ੍ਤਿ, ਤੇ ਮੇਧਾવਿਨੋਤਿ ਏવਂਪਕਾਰਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਕੁਤੋ ਤੇਸਂ ਅਨ੍ਤਰਾ ਮਰਣਂ, ਤਸ੍ਮਾਪਿ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਕੁਲੇ ਦਹਰਾ ਨ ਮਰਨ੍ਤੀਤਿ। ਧਮ੍ਮਂ ਚਰਾਮਾਤਿ ਪਰਲੋਕਤ੍ਥਾਯ ਤਿવਿਧਸੁਚਰਿਤਧਮ੍ਮਂ ਚਰਾਮ। ਦਾਸ੍ਯੋਤਿ ਦਾਸਿਯੋ।
Samaṇe mayaṃ brāhmaṇeti mayaṃ samitapāpe bāhitapāpe paccekabuddhasamaṇabrāhmaṇepi avasesadhammikasamaṇabrāhmaṇepi addhikayācake sesajanepi annapānena abhitappemāti attho. Pāḷiyaṃ pana ayaṃ gāthā ‘‘pubbeva dānā’’ti gāthāya pacchato āgatā. Nātikkamāmāti attano bhariyaṃ atikkamitvā bahi aññaṃ micchācāraṃ na karoma. Aññatra tāhīti tā attano bhariyā ṭhapetvā sesaitthīsu brahmacariyaṃ carāma, amhākaṃ bhariyāpi sesapurisesu evameva vattanti. Jāyareti jāyanti. Suttamāsūti susīlāsu uttamitthīsu. Idaṃ vuttaṃ hoti – ye etāsu sampannasīlāsu uttamitthīsu amhākaṃ puttā jāyanti, te medhāvinoti evaṃpakārā honti, kuto tesaṃ antarā maraṇaṃ, tasmāpi amhākaṃ kule daharā na marantīti. Dhammaṃ carāmāti paralokatthāya tividhasucaritadhammaṃ carāma. Dāsyoti dāsiyo.
ਅવਸਾਨੇ –
Avasāne –
੧੦੨.
102.
‘‘ਧਮ੍ਮੋ ਹવੇ ਰਕ੍ਖਤਿ ਧਮ੍ਮਚਾਰਿਂ, ਧਮ੍ਮੋ ਸੁਚਿਣ੍ਣੋ ਸੁਖਮਾવਹਤਿ।
‘‘Dhammo have rakkhati dhammacāriṃ, dhammo suciṇṇo sukhamāvahati;
ਏਸਾਨਿਸਂਸੋ ਧਮ੍ਮੇ ਸੁਚਿਣ੍ਣੇ, ਨ ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ ਧਮ੍ਮਚਾਰੀ॥
Esānisaṃso dhamme suciṇṇe, na duggatiṃ gacchati dhammacārī.
੧੦੩.
103.
‘‘ਧਮ੍ਮੋ ਹવੇ ਰਕ੍ਖਤਿ ਧਮ੍ਮਚਾਰਿਂ, ਛਤ੍ਤਂ ਮਹਨ੍ਤਂ વਿਯ વਸ੍ਸਕਾਲੇ।
‘‘Dhammo have rakkhati dhammacāriṃ, chattaṃ mahantaṃ viya vassakāle;
ਧਮ੍ਮੇਨ ਗੁਤ੍ਤੋ ਮਮ ਧਮ੍ਮਪਾਲੋ, ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਅਟ੍ਠੀਨਿ ਸੁਖੀ ਕੁਮਾਰੋ’’ਤਿ॥ –
Dhammena gutto mama dhammapālo, aññassa aṭṭhīni sukhī kumāro’’ti. –
ਇਮਾਹਿ ਦ੍વੀਹਿ ਗਾਥਾਹਿ ਧਮ੍ਮਚਾਰੀਨਂ ਗੁਣਂ ਕਥੇਸਿ।
Imāhi dvīhi gāthāhi dhammacārīnaṃ guṇaṃ kathesi.
ਤਤ੍ਥ ਰਕ੍ਖਤੀਤਿ ਧਮ੍ਮੋ ਨਾਮੇਸੋ ਰਕ੍ਖਿਤੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਰਕ੍ਖਿਤਂ ਪਟਿਰਕ੍ਖਤਿ। ਸੁਖਮਾવਹਤੀਤਿ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸਸੁਖਞ੍ਚੇવ ਨਿਬ੍ਬਾਨਸੁਖਞ੍ਚ ਆવਹਤਿ। ਨ ਦੁਗ੍ਗਤਿਨ੍ਤਿ ਨਿਰਯਾਦਿਭੇਦਂ ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ ਨ ਗਚ੍ਛਤਿ। ਏવਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਮਯਂ ਧਮ੍ਮਂ ਰਕ੍ਖਾਮ, ਧਮ੍ਮੋਪਿ ਅਮ੍ਹੇ ਰਕ੍ਖਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਧਮ੍ਮੇਨ ਗੁਤ੍ਤੋਤਿ ਮਹਾਛਤ੍ਤਸਦਿਸੇਨ ਅਤ੍ਤਨਾ ਗੋਪਿਤਧਮ੍ਮੇਨ ਗੁਤ੍ਤੋ। ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਅਟ੍ਠੀਨੀਤਿ ਤਯਾ ਆਨੀਤਾਨਿ ਅਟ੍ਠੀਨਿ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਏਲ਼ਕਸ੍ਸ વਾ ਸੁਨਖਸ੍ਸ વਾ ਅਟ੍ਠੀਨਿ ਭવਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਛਡ੍ਡੇਥੇਤਾਨਿ, ਮਮ ਪੁਤ੍ਤੋ ਸੁਖੀ ਕੁਮਾਰੋਤਿ।
Tattha rakkhatīti dhammo nāmeso rakkhito attano rakkhitaṃ paṭirakkhati. Sukhamāvahatīti devamanussasukhañceva nibbānasukhañca āvahati. Naduggatinti nirayādibhedaṃ duggatiṃ na gacchati. Evaṃ brāhmaṇa, mayaṃ dhammaṃ rakkhāma, dhammopi amhe rakkhatīti dasseti. Dhammena guttoti mahāchattasadisena attanā gopitadhammena gutto. Aññassa aṭṭhīnīti tayā ānītāni aṭṭhīni aññassa eḷakassa vā sunakhassa vā aṭṭhīni bhavissanti, chaḍḍethetāni, mama putto sukhī kumāroti.
ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਆਚਰਿਯੋ ‘‘ਮਯ੍ਹਂ ਆਗਮਨਂ ਸੁਆਗਮਨਂ, ਸਫਲਂ, ਨੋ ਨਿਪ੍ਫਲ’’ਨ੍ਤਿ ਸਞ੍ਜਾਤਸੋਮਨਸ੍ਸੋ ਧਮ੍ਮਪਾਲਸ੍ਸ ਪਿਤਰਂ ਖਮਾਪੇਤ੍વਾ ‘‘ਮਯਾ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇਨ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ વੀਮਂਸਨਤ੍ਥਾਯ ਇਮਾਨਿ ਏਲ਼ਕਅਟ੍ਠੀਨਿ ਆਭਤਾਨਿ, ਪੁਤ੍ਤੋ ਤੇ ਅਰੋਗੋਯੇવ, ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਰਕ੍ਖਿਤਧਮ੍ਮਂ ਮਯ੍ਹਮ੍ਪਿ ਦੇਥਾ’’ਤਿ ਪਣ੍ਣੇ ਲਿਖਿਤ੍વਾ ਕਤਿਪਾਹਂ ਤਤ੍ਥ વਸਿਤ੍વਾ ਤਕ੍ਕਸਿਲਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮਪਾਲਂ ਸਬ੍ਬਸਿਪ੍ਪਾਨਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪੇਤ੍વਾ ਮਹਨ੍ਤੇਨ ਪਰਿવਾਰੇਨ ਪੇਸੇਸਿ।
Taṃ sutvā ācariyo ‘‘mayhaṃ āgamanaṃ suāgamanaṃ, saphalaṃ, no nipphala’’nti sañjātasomanasso dhammapālassa pitaraṃ khamāpetvā ‘‘mayā āgacchantena tumhākaṃ vīmaṃsanatthāya imāni eḷakaaṭṭhīni ābhatāni, putto te arogoyeva, tumhākaṃ rakkhitadhammaṃ mayhampi dethā’’ti paṇṇe likhitvā katipāhaṃ tattha vasitvā takkasilaṃ gantvā dhammapālaṃ sabbasippāni sikkhāpetvā mahantena parivārena pesesi.
ਸਤ੍ਥਾ ਸੁਦ੍ਧੋਦਨਮਹਾਰਾਜਸ੍ਸ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ਸਚ੍ਚਾਨਿ ਪਕਾਸੇਤ੍વਾ ਜਾਤਕਂ ਸਮੋਧਾਨੇਸਿ, ਸਚ੍ਚਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਰਾਜਾ ਅਨਾਗਾਮਿਫਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਹਿ। ਤਦਾ ਮਾਤਾਪਿਤਰੋ ਮਹਾਰਾਜਕੁਲਾਨਿ ਅਹੇਸੁਂ, ਆਚਰਿਯੋ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋ, ਪਰਿਸਾ ਬੁਦ੍ਧਪਰਿਸਾ, ਧਮ੍ਮਪਾਲਕੁਮਾਰੋ ਪਨ ਅਹਮੇવ ਅਹੋਸਿਨ੍ਤਿ।
Satthā suddhodanamahārājassa imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā saccāni pakāsetvā jātakaṃ samodhānesi, saccapariyosāne rājā anāgāmiphale patiṭṭhahi. Tadā mātāpitaro mahārājakulāni ahesuṃ, ācariyo sāriputto, parisā buddhaparisā, dhammapālakumāro pana ahameva ahosinti.
ਮਹਾਧਮ੍ਮਪਾਲਜਾਤਕવਣ੍ਣਨਾ ਨવਮਾ।
Mahādhammapālajātakavaṇṇanā navamā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ • Khuddakanikāya / ਜਾਤਕਪਾਲ਼ਿ • Jātakapāḷi / ੪੪੭. ਮਹਾਧਮ੍ਮਪਾਲਜਾਤਕਂ • 447. Mahādhammapālajātakaṃ