Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / മജ്ഝിമനികായ (അട്ഠകഥാ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) |
൩. മഹാദുക്ഖക്ഖന്ധസുത്തവണ്ണനാ
3. Mahādukkhakkhandhasuttavaṇṇanā
൧൬൩. ഏവം മേ സുതന്തി മഹാദുക്ഖക്ഖന്ധസുത്തം. തത്ഥ വിനയപരിയായേന തയോ ജനാ സമ്ബഹുലാതി വുച്ചന്തി, തതോ പരം സങ്ഘോ. സുത്തന്തപരിയായേന തയോ തയോ ഏവ, തതോ ഉദ്ധം സമ്ബഹുലാതി വുച്ചന്തി. ഇധ സുത്തന്തപരിയായേന സമ്ബഹുലാതി വേദിതബ്ബാ. പിണ്ഡായ പാവിസിംസൂതി പവിട്ഠാ, തേ പന ന താവ പവിട്ഠാ, പവിസിസ്സാമാതി നിക്ഖന്തത്താ പന പവിസിംസൂതി വുത്താ. യഥാ ഗാമം ഗമിസ്സാമീതി നിക്ഖന്തപുരിസോ തം ഗാമം അപ്പത്തോപി ‘‘കുഹിം ഇത്ഥന്നാമോ’’തി വുത്തേ ‘‘ഗാമം ഗതോ’’തി വുച്ചതി, ഏവം. പരിബ്ബാജകാനം ആരാമോതി ജേതവനതോ അവിദൂരേ അഞ്ഞതിത്ഥിയാനം പരിബ്ബാജകാനം ആരാമോ അത്ഥി, തം സന്ധായ ഏവമാഹംസു. സമണോ, ആവുസോതി, ആവുസോ, തുമ്ഹാകം സത്ഥാ സമണോ ഗോതമോ. കാമാനം പരിഞ്ഞന്തി കാമാനം പഹാനം സമതിക്കമം പഞ്ഞപേതി. രൂപവേദനാസുപി ഏസേവ നയോ.
163.Evaṃme sutanti mahādukkhakkhandhasuttaṃ. Tattha vinayapariyāyena tayo janā sambahulāti vuccanti, tato paraṃ saṅgho. Suttantapariyāyena tayo tayo eva, tato uddhaṃ sambahulāti vuccanti. Idha suttantapariyāyena sambahulāti veditabbā. Piṇḍāya pāvisiṃsūti paviṭṭhā, te pana na tāva paviṭṭhā, pavisissāmāti nikkhantattā pana pavisiṃsūti vuttā. Yathā gāmaṃ gamissāmīti nikkhantapuriso taṃ gāmaṃ appattopi ‘‘kuhiṃ itthannāmo’’ti vutte ‘‘gāmaṃ gato’’ti vuccati, evaṃ. Paribbājakānaṃ ārāmoti jetavanato avidūre aññatitthiyānaṃ paribbājakānaṃ ārāmo atthi, taṃ sandhāya evamāhaṃsu. Samaṇo, āvusoti, āvuso, tumhākaṃ satthā samaṇo gotamo. Kāmānaṃ pariññanti kāmānaṃ pahānaṃ samatikkamaṃ paññapeti. Rūpavedanāsupi eseva nayo.
തത്ഥ തിത്ഥിയാ സകസമയം ജാനന്താ കാമാനം പരിഞ്ഞം പഞ്ഞപേയ്യും പഠമജ്ഝാനം വദമാനാ, രൂപാനം പരിഞ്ഞം പഞ്ഞപേയ്യും അരൂപഭവം വദമാനാ, വേദനാനം പരിഞ്ഞം പഞ്ഞപേയ്യും അസഞ്ഞഭവം വദമാനാ. തേ പന ‘‘ഇദം നാമ പഠമജ്ഝാനം അയം രൂപഭവോ അയം അരൂപഭവോ’’തിപി ന ജാനന്തി. തേ പഞ്ഞപേതും അസക്കോന്താപി കേവലം ‘‘പഞ്ഞപേമ പഞ്ഞപേമാ’’തി വദന്തി. തഥാഗതോ കാമാനം പരിഞ്ഞം അനാഗാമിമഗ്ഗേന പഞ്ഞപേതി, രൂപവേദനാനം അരഹത്തമഗ്ഗേന . തേ ഏവം മഹന്തേ വിസേസേ വിജ്ജമാനേപി ഇധ നോ, ആവുസോ, കോ വിവേസോതിആദിമാഹംസു.
Tattha titthiyā sakasamayaṃ jānantā kāmānaṃ pariññaṃ paññapeyyuṃ paṭhamajjhānaṃ vadamānā, rūpānaṃ pariññaṃ paññapeyyuṃ arūpabhavaṃ vadamānā, vedanānaṃ pariññaṃ paññapeyyuṃ asaññabhavaṃ vadamānā. Te pana ‘‘idaṃ nāma paṭhamajjhānaṃ ayaṃ rūpabhavo ayaṃ arūpabhavo’’tipi na jānanti. Te paññapetuṃ asakkontāpi kevalaṃ ‘‘paññapema paññapemā’’ti vadanti. Tathāgato kāmānaṃ pariññaṃ anāgāmimaggena paññapeti, rūpavedanānaṃ arahattamaggena . Te evaṃ mahante visese vijjamānepi idha no, āvuso, ko vivesotiādimāhaṃsu.
തത്ഥ ഇധാതി ഇമസ്മിം പഞ്ഞാപനേ. ധമ്മദേസനായ വാ ധമ്മദേസനന്തി യദിദം സമണസ്സ വാ ഗോതമസ്സ ധമ്മദേസനായ സദ്ധിം അമ്ഹാകം ധമ്മദേസനം, അമ്ഹാകം വാ ധമ്മദേസനായ സദ്ധിം സമണസ്സ ഗോതമസ്സ ധമ്മദേസനം ആരബ്ഭ നാനാകരണം വുച്ചേഥ, തം കിന്നാമാതി വദന്തി. ദുതിയപദേപി ഏസേവ നയോ . ഇതി വേമജ്ഝേ ഭിന്നസുവണ്ണം വിയ സാസനേന സദ്ധിം അത്തനോ ലദ്ധിവചനമത്തേന സമധുരം ഠപയിംസു. നേവ അഭിനന്ദിംസൂതി ഏവമേതന്തി ന സമ്പടിച്ഛിംസു. നപ്പടിക്കോസിംസൂതി നയിദം ഏവന്തി നപ്പടിസേധേസും. കസ്മാ? തേ കിര തിത്ഥിയാ നാമ അന്ധസദിസാ, ജാനിത്വാ വാ അജാനിത്വാ വാ കഥേയ്യുന്തി നാഭിനന്ദിംസു, പരിഞ്ഞന്തി വചനേന ഈസകം സാസനഗന്ധോ അത്ഥീതി നപ്പടിക്കോസിംസു. ജനപദവാസിനോ വാ തേ സകസമയപരസമയേസു ന സുട്ഠു കുസലാതിപി ഉഭയം നാകംസു.
Tattha idhāti imasmiṃ paññāpane. Dhammadesanāya vā dhammadesananti yadidaṃ samaṇassa vā gotamassa dhammadesanāya saddhiṃ amhākaṃ dhammadesanaṃ, amhākaṃ vā dhammadesanāya saddhiṃ samaṇassa gotamassa dhammadesanaṃ ārabbha nānākaraṇaṃ vuccetha, taṃ kinnāmāti vadanti. Dutiyapadepi eseva nayo . Iti vemajjhe bhinnasuvaṇṇaṃ viya sāsanena saddhiṃ attano laddhivacanamattena samadhuraṃ ṭhapayiṃsu. Neva abhinandiṃsūti evametanti na sampaṭicchiṃsu. Nappaṭikkosiṃsūti nayidaṃ evanti nappaṭisedhesuṃ. Kasmā? Te kira titthiyā nāma andhasadisā, jānitvā vā ajānitvā vā katheyyunti nābhinandiṃsu, pariññanti vacanena īsakaṃ sāsanagandho atthīti nappaṭikkosiṃsu. Janapadavāsino vā te sakasamayaparasamayesu na suṭṭhu kusalātipi ubhayaṃ nākaṃsu.
൧൬൫. ന ചേവ സമ്പായിസ്സന്തീതി സമ്പാദേത്വാ കഥേതും ന സക്ഖിസ്സന്തി. ഉത്തരിഞ്ച വിഘാതന്തി അസമ്പായനതോ ഉത്തരിമ്പി ദുക്ഖം ആപജ്ജിസ്സന്തി. സമ്പാദേത്വാ കഥേതും അസക്കോന്താനം നാമ ഹി ദുക്ഖം ഉപ്പജ്ജതി. യഥാ തം, ഭിക്ഖവേ, അവിസയസ്മിന്തി ഏത്ഥ യഥാതി കാരണവചനം, തന്തി നിപാതമത്തം. യസ്മാ അവിസയേ പഞ്ഹോ പുച്ഛിതോ ഹോതീതി അത്ഥോ. സദേവകേതി സഹ ദേവേഹി സദേവകേ. സമാരകാദീസുപി ഏസേവ നയോ. ഏവം തീണി ഠാനാനി ലോകേ പക്ഖിപിത്വാ ദ്വേ പജായാതി പഞ്ചഹിപി സത്തലോകമേവ പരിയാദിയിത്വാ ഏതസ്മിം സദേവകാദിഭേദേ ലോകേ തം ദേവം വാ മനുസ്സം വാ ന പസ്സാമീതി ദീപേതി. ഇതോ വാ പന സുത്വാതി ഇതോ വാ പന മമ സാസനതോ സുത്വാ അതഥാഗതോപി അതഥാഗതസാവകോപി ആരാധേയ്യ പരിതോസേയ്യ. അഞ്ഞഥാ ആരാധനം നാമ നത്ഥീതി ദസ്സേതി.
165.Na ceva sampāyissantīti sampādetvā kathetuṃ na sakkhissanti. Uttariñca vighātanti asampāyanato uttarimpi dukkhaṃ āpajjissanti. Sampādetvā kathetuṃ asakkontānaṃ nāma hi dukkhaṃ uppajjati. Yathā taṃ, bhikkhave, avisayasminti ettha yathāti kāraṇavacanaṃ, tanti nipātamattaṃ. Yasmā avisaye pañho pucchito hotīti attho. Sadevaketi saha devehi sadevake. Samārakādīsupi eseva nayo. Evaṃ tīṇi ṭhānāni loke pakkhipitvā dve pajāyāti pañcahipi sattalokameva pariyādiyitvā etasmiṃ sadevakādibhede loke taṃ devaṃ vā manussaṃ vā na passāmīti dīpeti. Ito vā pana sutvāti ito vā pana mama sāsanato sutvā atathāgatopi atathāgatasāvakopi ārādheyya paritoseyya. Aññathā ārādhanaṃ nāma natthīti dasseti.
൧൬൬. ഇദാനി അത്തനോ തേസം പഞ്ഹാനം വേയ്യാകരണേന ചിത്താരാധനം ദസ്സേന്തോ കോ ച, ഭിക്ഖവേതിആദിമാഹ. കാമഗുണാതി കാമയിതബ്ബട്ഠേന കാമാ. ബന്ധനട്ഠേന ഗുണാ. ‘‘അനുജാനാമി, ഭിക്ഖവേ, അഹതാനം വത്ഥാനം ദ്വിഗുണം സങ്ഘാടി’’ന്തി (മഹാവ॰ ൩൪൮) ഏത്ഥ ഹി പടലട്ഠോ ഗുണട്ഠോ. ‘‘അച്ചേന്തി കാലാ തരയന്തി രത്തിയോ, വയോഗുണാ അനുപുബ്ബം ജഹന്തീ’’തി (സം॰ നി॰ ൧.൪) ഏത്ഥ രാസട്ഠോ ഗുണട്ഠോ. ‘‘സതഗുണാ ദക്ഖിണാ പാടികങ്ഖിതബ്ബാ’’തി (മ॰ നി॰ ൩.൩൭൯) ഏത്ഥ ആനിസംസട്ഠോ ഗുണട്ഠോ. ‘‘അന്തം അന്തഗുണം (ഖു॰ പാ॰ ൩ ദ്വത്തിംസാകാരേ; ദീ॰ നി॰ ൨.൩൭൭) കയിരാ മാലാഗുണേ ബഹൂ’’തി (ധ॰ പ॰ ൫൩) ഏത്ഥ ബന്ധനട്ഠോ ഗുണട്ഠോ. ഇധാപി ഏസേവ അധിപ്പേതോ, തേന വുത്തം ‘‘ബന്ധനട്ഠേന ഗുണാ’’തി. ചക്ഖുവിഞ്ഞേയ്യാതി ചക്ഖുവിഞ്ഞാണേന പസ്സിതബ്ബാ. ഏതേനുപായേന സോതവിഞ്ഞേയ്യാദീസുപി അത്ഥോ വേദിതബ്ബോ. ഇട്ഠാതി പരിയിട്ഠാ വാ ഹോന്തു മാ വാ, ഇട്ഠാരമ്മണഭൂതാതി അത്ഥോ. കന്താതി കമനീയാ. മനാപാതി മനവഡ്ഢനകാ. പിയരൂപാതി പിയജാതികാ. കാമൂപസംഹിതാതി ആരമ്മണം കത്വാ ഉപ്പജ്ജമാനേന കാമേന ഉപസംഹിതാ. രജനീയാതി രജ്ജനിയാ, രാഗുപ്പത്തികാരണഭൂതാതി അത്ഥോ.
166. Idāni attano tesaṃ pañhānaṃ veyyākaraṇena cittārādhanaṃ dassento ko ca, bhikkhavetiādimāha. Kāmaguṇāti kāmayitabbaṭṭhena kāmā. Bandhanaṭṭhena guṇā. ‘‘Anujānāmi, bhikkhave, ahatānaṃ vatthānaṃ dviguṇaṃ saṅghāṭi’’nti (mahāva. 348) ettha hi paṭalaṭṭho guṇaṭṭho. ‘‘Accenti kālā tarayanti rattiyo, vayoguṇā anupubbaṃ jahantī’’ti (saṃ. ni. 1.4) ettha rāsaṭṭho guṇaṭṭho. ‘‘Sataguṇā dakkhiṇā pāṭikaṅkhitabbā’’ti (ma. ni. 3.379) ettha ānisaṃsaṭṭho guṇaṭṭho. ‘‘Antaṃ antaguṇaṃ (khu. pā. 3 dvattiṃsākāre; dī. ni. 2.377) kayirā mālāguṇe bahū’’ti (dha. pa. 53) ettha bandhanaṭṭho guṇaṭṭho. Idhāpi eseva adhippeto, tena vuttaṃ ‘‘bandhanaṭṭhena guṇā’’ti. Cakkhuviññeyyāti cakkhuviññāṇena passitabbā. Etenupāyena sotaviññeyyādīsupi attho veditabbo. Iṭṭhāti pariyiṭṭhā vā hontu mā vā, iṭṭhārammaṇabhūtāti attho. Kantāti kamanīyā. Manāpāti manavaḍḍhanakā. Piyarūpāti piyajātikā. Kāmūpasaṃhitāti ārammaṇaṃ katvā uppajjamānena kāmena upasaṃhitā. Rajanīyāti rajjaniyā, rāguppattikāraṇabhūtāti attho.
൧൬൭. യദി മുദ്ദായാതിആദീസു മുദ്ദാതി അങ്ഗുലിപബ്ബേസു സഞ്ഞം ഠപേത്വാ ഹത്ഥമുദ്ദാ. ഗണനാതി അച്ഛിദ്ദഗണനാ. സങ്ഖാനന്തി പിണ്ഡഗണനാ. യായ ഖേത്തം ഓലോകേത്വാ ഇധ ഏത്തകാ വീഹീ ഭവിസ്സന്തി , രുക്ഖം ഓലോകേത്വാ ഇധ ഏത്തകാനി ഫലാനി ഭവിസ്സന്തി, ആകാസം ഓലോകേത്വാ ഇമേ ആകാസേ സകുണാ ഏത്തകാ നാമ ഭവിസ്സന്തീതി ജാനന്തി.
167.Yadi muddāyātiādīsu muddāti aṅgulipabbesu saññaṃ ṭhapetvā hatthamuddā. Gaṇanāti acchiddagaṇanā. Saṅkhānanti piṇḍagaṇanā. Yāya khettaṃ oloketvā idha ettakā vīhī bhavissanti , rukkhaṃ oloketvā idha ettakāni phalāni bhavissanti, ākāsaṃ oloketvā ime ākāse sakuṇā ettakā nāma bhavissantīti jānanti.
കസീതി കസികമ്മം. വണിജ്ജാതി ജങ്ഘവണിജ്ജഥലവണിജ്ജാദിവണിപ്പഥോ. ഗോരക്ഖന്തി അത്തനോ വാ പരേസം വാ ഗാവോ രക്ഖിത്വാ പഞ്ചഗോരസവിക്കയേന ജീവനകമ്മം. ഇസ്സത്ഥോ വുച്ചതി ആവുധം ഗഹേത്വാ ഉപട്ഠാനകമ്മം. രാജപോരിസന്തി ആവുധേന രാജകമ്മം കത്വാ ഉപട്ഠാനം. സിപ്പഞ്ഞതരന്തി ഗഹിതാവസേസം ഹത്ഥിഅസ്സസിപ്പാദി. സീതസ്സ പുരക്ഖതോതി ലക്ഖം വിയ സരസ്സ സീതസ്സ പുരതോ, സീതേന ബാധീയമാനോതി അത്ഥോ. ഉണ്ഹേപി ഏസേവ നയോ. ഡംസാദീസു ഡംസാതി പിങ്ഗലമക്ഖികാ. മകസാതി സബ്ബമക്ഖികാ, സരീസപാതി യേ കേചി സരിത്വാ ഗച്ഛന്തി. രിസ്സമാനോതി രുപ്പമാനോ, ഘട്ടിയമാനോ. മീയമാനോതി മരമാനോ. അയം, ഭിക്ഖവേതി, ഭിക്ഖവേ, അയം മുദ്ദാദീഹി ജീവികകപ്പനം ആഗമ്മ സീതാദിപച്ചയോ ആബാധോ. കാമാനം ആദീനവോതി കാമേസു ഉപദ്ദവോ, ഉപസ്സഗ്ഗോതി അത്ഥോ. സന്ദിട്ഠികോതി പച്ചക്ഖോ സാമം പസ്സിതബ്ബോ. ദുക്ഖക്ഖന്ധോതി ദുക്ഖരാസി. കാമഹേതൂതിആദീസു പച്ചയട്ഠേന കാമാ അസ്സ ഹേതൂതി കാമഹേതു. മൂലട്ഠേന കാമാ നിദാനമസ്സാതി കാമനിദാനോ. ലിങ്ഗവിപല്ലാസേന പന കാമനിദാനന്തി വുത്തോ. കാരണട്ഠേന കാമാ അധികരണം അസ്സാതി കാമാധികരണോ. ലിങ്ഗവിപല്ലാസേനേവ പന കാമാധികരണന്തി വുത്തോ. കാമാനമേവ ഹേതൂതി ഇദം നിയമവചനം, കാമപച്ചയാ ഉപ്പജ്ജതിയേവാതി അത്ഥോ.
Kasīti kasikammaṃ. Vaṇijjāti jaṅghavaṇijjathalavaṇijjādivaṇippatho. Gorakkhanti attano vā paresaṃ vā gāvo rakkhitvā pañcagorasavikkayena jīvanakammaṃ. Issattho vuccati āvudhaṃ gahetvā upaṭṭhānakammaṃ. Rājaporisanti āvudhena rājakammaṃ katvā upaṭṭhānaṃ. Sippaññataranti gahitāvasesaṃ hatthiassasippādi. Sītassa purakkhatoti lakkhaṃ viya sarassa sītassa purato, sītena bādhīyamānoti attho. Uṇhepi eseva nayo. Ḍaṃsādīsu ḍaṃsāti piṅgalamakkhikā. Makasāti sabbamakkhikā, sarīsapāti ye keci saritvā gacchanti. Rissamānoti ruppamāno, ghaṭṭiyamāno. Mīyamānoti maramāno. Ayaṃ, bhikkhaveti, bhikkhave, ayaṃ muddādīhi jīvikakappanaṃ āgamma sītādipaccayo ābādho. Kāmānaṃ ādīnavoti kāmesu upaddavo, upassaggoti attho. Sandiṭṭhikoti paccakkho sāmaṃ passitabbo. Dukkhakkhandhoti dukkharāsi. Kāmahetūtiādīsu paccayaṭṭhena kāmā assa hetūti kāmahetu. Mūlaṭṭhena kāmā nidānamassāti kāmanidāno. Liṅgavipallāsena pana kāmanidānanti vutto. Kāraṇaṭṭhena kāmā adhikaraṇaṃ assāti kāmādhikaraṇo. Liṅgavipallāseneva pana kāmādhikaraṇanti vutto. Kāmānameva hetūti idaṃ niyamavacanaṃ, kāmapaccayā uppajjatiyevāti attho.
ഉട്ഠഹതോതി ആജീവസമുട്ഠാപകവീരിയേന ഉട്ഠഹന്തസ്സ. ഘടതോതി തം വീരിയം പുബ്ബേനാപരം ഘടേന്തസ്സ. വായമതോതി വായാമം പരക്കമം പയോഗം കരോന്തസ്സ. നാഭിനിപ്ഫജ്ജന്തീതി ന നിപ്ഫജ്ജന്തി, ഹത്ഥം നാഭിരുഹന്തി. സോചതീതി ചിത്തേ ഉപ്പന്നബലവസോകേന സോചതി. കിലമതീതി കായേ ഉപ്പന്നദുക്ഖേന കിലമതി. പരിദേവതീതി വാചായ പരിദേവതി. ഉരത്താളിന്തി ഉരം താളേത്വാ. കന്ദതീതി രോദതി. സമ്മോഹം ആപജ്ജതീതി വിസഞ്ഞീ വിയ സമ്മൂള്ഹോ ഹോതി. മോഘന്തി തുച്ഛം. അഫലോതി നിപ്ഫലോ. ആരക്ഖാധികരണന്തി ആരക്ഖകാരണാ. കിന്തീതി കേന നു ഖോ ഉപായേന. യമ്പി മേതി യമ്പി മയ്ഹം കസികമ്മാദീനി കത്വാ ഉപ്പാദിതം ധനം അഹോസി. തമ്പി നോ നത്ഥീതി തമ്പി അമ്ഹാകം ഇദാനി നത്ഥി.
Uṭṭhahatoti ājīvasamuṭṭhāpakavīriyena uṭṭhahantassa. Ghaṭatoti taṃ vīriyaṃ pubbenāparaṃ ghaṭentassa. Vāyamatoti vāyāmaṃ parakkamaṃ payogaṃ karontassa. Nābhinipphajjantīti na nipphajjanti, hatthaṃ nābhiruhanti. Socatīti citte uppannabalavasokena socati. Kilamatīti kāye uppannadukkhena kilamati. Paridevatīti vācāya paridevati. Urattāḷinti uraṃ tāḷetvā. Kandatīti rodati. Sammohaṃ āpajjatīti visaññī viya sammūḷho hoti. Moghanti tucchaṃ. Aphaloti nipphalo. Ārakkhādhikaraṇanti ārakkhakāraṇā. Kintīti kena nu kho upāyena. Yampi meti yampi mayhaṃ kasikammādīni katvā uppāditaṃ dhanaṃ ahosi. Tampi no natthīti tampi amhākaṃ idāni natthi.
൧൬൮. പുന ചപരം, ഭിക്ഖവേ, കാമഹേതൂതിആദിനാപി കാരണം ദസ്സേത്വാവ ആദീനവം ദീപേതി. തത്ഥ കാമഹേതൂതി കാമപച്ചയാ രാജാനോപി രാജൂഹി വിവദന്തി. കാമനിദാനന്തി ഭാവനപുംസകം, കാമേ നിദാനം കത്വാ വിവദന്തീതി അത്ഥോ. കാമാധികരണന്തിപി ഭാവനപുംസകമേവ, കാമേ അധികരണം കത്വാ വിവദന്തീതി അത്ഥോ. കാമാനമേവ ഹേതൂതി ഗാമനിഗമനഗരസേനാപതിപുരോഹിതട്ഠാനന്തരാദീനം കാമാനമേവ ഹേതു വിവദന്തീതി അത്ഥോ. ഉപക്കമന്തീതി പഹരന്തി. അസിചമ്മന്തി അസിഞ്ചേവ ഖേടകഫലകാദീനി ച. ധനുകലാപം സന്നയ്ഹിത്വാതി ധനും ഗഹേത്വാ സരകലാപം സന്നയ്ഹിത്വാ. ഉഭതോബ്യൂളന്തി ഉഭതോ രാസിഭൂതം. പക്ഖന്ദന്തീതി പവിസന്തി. ഉസൂസൂതി കണ്ഡേസു. വിജ്ജോതലന്തേസൂതി വിപരിവത്തന്തേസു. തേ തത്ഥാതി തേ തസ്മിം സങ്ഗാമേ.
168.Puna caparaṃ, bhikkhave, kāmahetūtiādināpi kāraṇaṃ dassetvāva ādīnavaṃ dīpeti. Tattha kāmahetūti kāmapaccayā rājānopi rājūhi vivadanti. Kāmanidānanti bhāvanapuṃsakaṃ, kāme nidānaṃ katvā vivadantīti attho. Kāmādhikaraṇantipi bhāvanapuṃsakameva, kāme adhikaraṇaṃ katvā vivadantīti attho. Kāmānameva hetūti gāmanigamanagarasenāpatipurohitaṭṭhānantarādīnaṃ kāmānameva hetu vivadantīti attho. Upakkamantīti paharanti. Asicammanti asiñceva kheṭakaphalakādīni ca. Dhanukalāpaṃ sannayhitvāti dhanuṃ gahetvā sarakalāpaṃ sannayhitvā. Ubhatobyūḷanti ubhato rāsibhūtaṃ. Pakkhandantīti pavisanti. Usūsūti kaṇḍesu. Vijjotalantesūti viparivattantesu. Te tatthāti te tasmiṃ saṅgāme.
അദ്ദാവലേപനാ ഉപകാരിയോതി ചേത്ഥ മനുസ്സാ പാകാരപാദം അസ്സഖുരസണ്ഠാനേന ഇട്ഠകാഹി ചിനിത്വാ ഉപരി സുധായ ലിമ്പന്തി. ഏവം കതാ പാകാരപാദാ ഉപകാരിയോതി വുച്ചന്തി. താ തിന്തേന കലലേന സിത്താ അദ്ദാവലേപനാ നാമ ഹോന്തി. പക്ഖന്ദന്തീതി താസം ഹേട്ഠാ തിഖിണഅയസൂലാദീഹി വിജ്ഝീയമാനാപി പാകാരസ്സ പിച്ഛിലഭാവേന ആരോഹിതും അസക്കോന്താപി ഉപധാവന്തിയേവ. ഛകണകായാതി കുഥിതഗോമയേന. അഭിവഗ്ഗേനാതി സതദന്തേന. തം അട്ഠദന്താകാരേന കത്വാ ‘‘നഗരദ്വാരം ഭിന്ദിത്വാ പവിസിസ്സാമാ’’തി ആഗതേ ഉപരിദ്വാരേ ഠിതാ തസ്സ ബന്ധനയോത്താനി ഛിന്ദിത്വാ തേന അഭിവഗ്ഗേന ഓമദ്ദന്തി.
Addāvalepanāupakāriyoti cettha manussā pākārapādaṃ assakhurasaṇṭhānena iṭṭhakāhi cinitvā upari sudhāya limpanti. Evaṃ katā pākārapādā upakāriyoti vuccanti. Tā tintena kalalena sittā addāvalepanā nāma honti. Pakkhandantīti tāsaṃ heṭṭhā tikhiṇaayasūlādīhi vijjhīyamānāpi pākārassa picchilabhāvena ārohituṃ asakkontāpi upadhāvantiyeva. Chakaṇakāyāti kuthitagomayena. Abhivaggenāti satadantena. Taṃ aṭṭhadantākārena katvā ‘‘nagaradvāraṃ bhinditvā pavisissāmā’’ti āgate uparidvāre ṭhitā tassa bandhanayottāni chinditvā tena abhivaggena omaddanti.
൧൬൯. സന്ധിമ്പി ഛിന്ദന്തീതി ഘരസന്ധിമ്പി ഛിന്ദന്തി. നില്ലോപന്തി ഗാമേ പഹരിത്വാ മഹാവിലോപം കരോന്തി. ഏകാഗാരികന്തി പണ്ണാസമത്താപി സട്ഠിമത്താപി പരിവാരേത്വാ ജീവഗ്ഗാഹം ഗഹേത്വാ ആഹരാപേന്തി. പരിപന്ഥേപി തിട്ഠന്തീതി പന്ഥദൂഹനകമ്മം കരോന്തി. അഡ്ഢദണ്ഡകേഹീതി മുഗ്ഗരേഹി പഹാരസാധനത്ഥം വാ ചതുഹത്ഥദണ്ഡം ദ്വേധാ ഛേത്വാ ഗഹിതദണ്ഡകേഹി. ബിലങ്ഗഥാലികന്തി കഞ്ജിയഉക്ഖലികമ്മകാരണം, തം കരോന്താ സീസകപാലം ഉപ്പാടേത്വാ തത്തം അയോഗുളം സണ്ഡാസേന ഗഹേത്വാ തത്ഥ പക്ഖിപന്തി, തേന മത്ഥലുങ്ഗം പക്കുഥിത്വാ ഉപരി ഉത്തരതി. സങ്ഖമുണ്ഡികന്തി സങ്ഖമുണ്ഡകമ്മകാരണം, തം കരോന്താ ഉത്തരോട്ഠഉഭതോകണ്ണചൂളികഗളവാടപരിച്ഛേദേന ചമ്മം ഛിന്ദിത്വാ സബ്ബകേസേ ഏകതോ ഗണ്ഠിം കത്വാ ദണ്ഡകേന വല്ലിത്വാ ഉപ്പാടേന്തി, സഹ കേസേഹി ചമ്മം ഉട്ഠഹതി. തതോ സീസകടാഹം ഥൂലസക്ഖരാഹി ഘംസിത്വാ ധോവന്താ സങ്ഖവണ്ണം കരോന്തി.
169.Sandhimpi chindantīti gharasandhimpi chindanti. Nillopanti gāme paharitvā mahāvilopaṃ karonti. Ekāgārikanti paṇṇāsamattāpi saṭṭhimattāpi parivāretvā jīvaggāhaṃ gahetvā āharāpenti. Paripanthepi tiṭṭhantīti panthadūhanakammaṃ karonti. Aḍḍhadaṇḍakehīti muggarehi pahārasādhanatthaṃ vā catuhatthadaṇḍaṃ dvedhā chetvā gahitadaṇḍakehi. Bilaṅgathālikanti kañjiyaukkhalikammakāraṇaṃ, taṃ karontā sīsakapālaṃ uppāṭetvā tattaṃ ayoguḷaṃ saṇḍāsena gahetvā tattha pakkhipanti, tena matthaluṅgaṃ pakkuthitvā upari uttarati. Saṅkhamuṇḍikanti saṅkhamuṇḍakammakāraṇaṃ, taṃ karontā uttaroṭṭhaubhatokaṇṇacūḷikagaḷavāṭaparicchedena cammaṃ chinditvā sabbakese ekato gaṇṭhiṃ katvā daṇḍakena vallitvā uppāṭenti, saha kesehi cammaṃ uṭṭhahati. Tato sīsakaṭāhaṃ thūlasakkharāhi ghaṃsitvā dhovantā saṅkhavaṇṇaṃ karonti.
രാഹുമുഖന്തി രാഹുമുഖകമ്മകാരണം, തം കരോന്താ സങ്കുനാ മുഖം വിവരിത്വാ അന്തോമുഖേ ദീപം ജാലേന്തി . കണ്ണചൂളികാഹി വാ പട്ഠായ മുഖം നിഖാദനേന ഖണന്തി. ലോഹിതം പഗ്ഘരിത്വാ മുഖം പൂരേതി. ജോതിമാലികന്തി സകലസരീരം തേലപിലോതികായ വേഠേത്വാ ആലിമ്പന്തി. ഹത്ഥപജ്ജോതികന്തി ഹത്ഥേ തേലപിലോതികായ വേഠേത്വാ ദീപം വിയ ജാലേന്തി. ഏരകവത്തികന്തി ഏരകവത്തകമ്മകാരണം, തം കരോന്താ ഗീവതോ പട്ഠായ ചമ്മബദ്ധേ കന്തിത്വാ ഗോപ്ഫകേ ഠപേന്തി. അഥ നം യോത്തേഹി ബന്ധിത്വാ കഡ്ഢന്തി. സോ അത്തനോ ചമ്മബദ്ധേ അക്കമിത്വാ അക്കമിത്വാ പതതി. ചീരകവാസികന്തി ചീരകവാസികകമ്മകാരണം, തം കരോന്താ തഥേവ ചമ്മബദ്ധേ കന്തിത്വാ കടിയം ഠപേന്തി. കടിതോ പട്ഠായ കന്തിത്വാ ഗോപ്ഫകേസു ഠപേന്തി. ഉപരിമേഹി ഹേട്ഠിമസരീരം ചീരകനിവാസനനിവത്ഥം വിയ ഹോതി. ഏണേയ്യകന്തി ഏണേയ്യകകമ്മകാരണം. തം കരോന്താ ഉഭോസു കപ്പരേസു ച ജാണൂസു ച അയവലയാനി ദത്വാ അയസൂലാനി കോട്ടേന്തി. സോ ചതൂഹി അയസൂലേഹി ഭൂമിയം പതിട്ഠഹതി. അഥ നം പരിവാരേത്വാ അഗ്ഗിം കരോന്തി. ‘‘ഏണേയ്യകോ ജോതിപരിഗ്ഗഹോ യഥാ’’തി ആഗതട്ഠാനേപി ഇദമേവ വുത്തം. തം കാലേന കാലം സൂലാനി അപനേത്വാ ചതൂഹി അട്ഠികോടീഹിയേവ ഠപേന്തി. ഏവരൂപാ കാരണാ നാമ നത്ഥി.
Rāhumukhanti rāhumukhakammakāraṇaṃ, taṃ karontā saṅkunā mukhaṃ vivaritvā antomukhe dīpaṃ jālenti . Kaṇṇacūḷikāhi vā paṭṭhāya mukhaṃ nikhādanena khaṇanti. Lohitaṃ paggharitvā mukhaṃ pūreti. Jotimālikanti sakalasarīraṃ telapilotikāya veṭhetvā ālimpanti. Hatthapajjotikanti hatthe telapilotikāya veṭhetvā dīpaṃ viya jālenti. Erakavattikanti erakavattakammakāraṇaṃ, taṃ karontā gīvato paṭṭhāya cammabaddhe kantitvā gopphake ṭhapenti. Atha naṃ yottehi bandhitvā kaḍḍhanti. So attano cammabaddhe akkamitvā akkamitvā patati. Cīrakavāsikanti cīrakavāsikakammakāraṇaṃ, taṃ karontā tatheva cammabaddhe kantitvā kaṭiyaṃ ṭhapenti. Kaṭito paṭṭhāya kantitvā gopphakesu ṭhapenti. Uparimehi heṭṭhimasarīraṃ cīrakanivāsananivatthaṃ viya hoti. Eṇeyyakanti eṇeyyakakammakāraṇaṃ. Taṃ karontā ubhosu kapparesu ca jāṇūsu ca ayavalayāni datvā ayasūlāni koṭṭenti. So catūhi ayasūlehi bhūmiyaṃ patiṭṭhahati. Atha naṃ parivāretvā aggiṃ karonti. ‘‘Eṇeyyako jotipariggaho yathā’’ti āgataṭṭhānepi idameva vuttaṃ. Taṃ kālena kālaṃ sūlāni apanetvā catūhi aṭṭhikoṭīhiyeva ṭhapenti. Evarūpā kāraṇā nāma natthi.
ബളിസമംസികന്തി ഉഭതോമുഖേഹി ബളിസേഹി പഹരിത്വാ ചമ്മമംസന്ഹാരൂനി ഉപ്പാടേന്തി. കഹാപണികന്തി സകലസരീരം തിണ്ഹാഹി വാസീഹി കോടിതോ പട്ഠായ കഹാപണമത്തം കഹാപണമത്തം പാതേന്താ കോട്ടേന്തി. ഖാരാപതച്ഛികന്തി സരീരം തത്ഥ തത്ഥ ആവുധേഹി പഹരിത്വാ കോച്ഛേഹി ഖാരം ഘംസന്തി. ചമ്മസംസന്ഹാരൂനി പഗ്ഘരിത്വാ സവന്തി. അട്ഠികസങ്ഖലികാവ തിട്ഠതി. പലിഘപരിവത്തികന്തി ഏകേന പസ്സേന നിപജ്ജാപേത്വാ കണ്ണച്ഛിദ്ദേ അയസൂലം കോട്ടേത്വാ പഥവിയാ ഏകാബദ്ധം കരോന്തി. അഥ നം പാദേ ഗഹേത്വാ ആവിജ്ഝന്തി. പലാലപീഠകന്തി ഛേകോ കാരണികോ ഛവിചമ്മം അച്ഛിന്ദിത്വാ നിസദപോതേഹി അട്ഠീനി ഭിന്ദിത്വാ കേസേസു ഗഹേത്വാ ഉക്ഖിപന്തി. മംസരാസിയേവ ഹോതി, അഥ നം കേസേഹേവ പരിയോനന്ധിത്വാ ഗണ്ഹന്തി. പലാലവട്ടിം വിയ കത്വാ പന വേഠേന്തി. സുനഖേഹിപീതി കതിപയാനി ദിവസാനി ആഹാരം അദത്വാ ഛാതകേഹി സുനഖേഹി ഖാദാപേന്തി. തേ മുഹുത്തേന അട്ഠിസങ്ഖലികമേവ കരോന്തി. സമ്പരായികോതി സമ്പരായേ ദുതിയത്തഭാവേ വിപാകോതി അത്ഥോ.
Baḷisamaṃsikanti ubhatomukhehi baḷisehi paharitvā cammamaṃsanhārūni uppāṭenti. Kahāpaṇikanti sakalasarīraṃ tiṇhāhi vāsīhi koṭito paṭṭhāya kahāpaṇamattaṃ kahāpaṇamattaṃ pātentā koṭṭenti. Khārāpatacchikanti sarīraṃ tattha tattha āvudhehi paharitvā kocchehi khāraṃ ghaṃsanti. Cammasaṃsanhārūni paggharitvā savanti. Aṭṭhikasaṅkhalikāva tiṭṭhati. Palighaparivattikanti ekena passena nipajjāpetvā kaṇṇacchidde ayasūlaṃ koṭṭetvā pathaviyā ekābaddhaṃ karonti. Atha naṃ pāde gahetvā āvijjhanti. Palālapīṭhakanti cheko kāraṇiko chavicammaṃ acchinditvā nisadapotehi aṭṭhīni bhinditvā kesesu gahetvā ukkhipanti. Maṃsarāsiyeva hoti, atha naṃ keseheva pariyonandhitvā gaṇhanti. Palālavaṭṭiṃ viya katvā pana veṭhenti. Sunakhehipīti katipayāni divasāni āhāraṃ adatvā chātakehi sunakhehi khādāpenti. Te muhuttena aṭṭhisaṅkhalikameva karonti. Samparāyikoti samparāye dutiyattabhāve vipākoti attho.
൧൭൦. ഛന്ദരാഗവിനയോ ഛന്ദരാഗപ്പഹാനന്തി നിബ്ബാനം. നിബ്ബാനഞ്ഹി ആഗമ്മ കാമേസു ഛന്ദരാഗോ വിനീയതി ചേവ പഹീയതി ച, തസ്മാ നിബ്ബാനം ഛന്ദരാഗവിനയോ ഛന്ദരാഗപ്പഹാനന്തി ച വുത്തം. സാമം വാ കാമേ പരിജാനിസ്സന്തീതി സയം വാ തേ കാമേ തീഹി പരിഞ്ഞാഹി പരിജാനിസ്സന്തി. തഥത്തായാതി തഥഭാവായ. യഥാപടിപന്നോതി യായ പടിപദായ പടിപന്നോ.
170.Chandarāgavinayo chandarāgappahānanti nibbānaṃ. Nibbānañhi āgamma kāmesu chandarāgo vinīyati ceva pahīyati ca, tasmā nibbānaṃ chandarāgavinayo chandarāgappahānanti ca vuttaṃ. Sāmaṃ vā kāme parijānissantīti sayaṃ vā te kāme tīhi pariññāhi parijānissanti. Tathattāyāti tathabhāvāya. Yathāpaṭipannoti yāya paṭipadāya paṭipanno.
൧൭൧. ഖത്തിയകഞ്ഞാ വാതിആദി അപരിത്തേന വിപുലേന കുസലേന ഗഹിതപടിസന്ധികം വത്ഥാലങ്കാരാദീനി ലഭനട്ഠാനേ നിബ്ബത്തം ദസ്സേതും വുത്തം. പന്നരസവസ്സുദ്ദേസികാതി പന്നരസവസ്സവയാ. ദുതിയപദേപി ഏസേവ നയോ. വയപദേസം കസ്മാ ഗണ്ഹാതി? വണ്ണസമ്പത്തിദസ്സനത്ഥം. മാതുഗാമസ്സ ഹി ദുഗ്ഗതകുലേ നിബ്ബത്തസ്സാപി ഏതസ്മിം കാലേ ഥോകം ഥോകം വണ്ണായതനം പസീദതി. പുരിസാനം പന വീസതിവസ്സകാലേ പഞ്ചവീസതിവസ്സകാലേ പസന്നം ഹോതി. നാതിദീഘാതിആദീഹി ഛദോസവിരഹിതം സരീരസമ്പത്തിം ദീപേതി. വണ്ണനിഭാതി വണ്ണോയേവ.
171.Khattiyakaññāvātiādi aparittena vipulena kusalena gahitapaṭisandhikaṃ vatthālaṅkārādīni labhanaṭṭhāne nibbattaṃ dassetuṃ vuttaṃ. Pannarasavassuddesikāti pannarasavassavayā. Dutiyapadepi eseva nayo. Vayapadesaṃ kasmā gaṇhāti? Vaṇṇasampattidassanatthaṃ. Mātugāmassa hi duggatakule nibbattassāpi etasmiṃ kāle thokaṃ thokaṃ vaṇṇāyatanaṃ pasīdati. Purisānaṃ pana vīsativassakāle pañcavīsativassakāle pasannaṃ hoti. Nātidīghātiādīhi chadosavirahitaṃ sarīrasampattiṃ dīpeti. Vaṇṇanibhāti vaṇṇoyeva.
ജിണ്ണന്തി ജരാജിണ്ണം. ഗോപാനസിവങ്കന്തി ഗോപാനസീ വിയ വങ്കം. ഭോഗ്ഗന്തി ഭഗ്ഗം, ഇമിനാപിസ്സ വങ്കഭാവമേവ ദീപേതി. ദണ്ഡപരായണന്തി ദണ്ഡപടിസരണം ദണ്ഡദുതിയം. പവേധമാനന്തി കമ്പമാനം. ആതുരന്തി ജരാതുരം. ഖണ്ഡദന്തന്തി ജിണ്ണഭാവേന ഖണ്ഡിതദന്തം. പലിതകേസന്തി പണ്ഡരകേസം. വിലൂനന്തി ലുഞ്ചിത്വാ ഗഹിതകേസം വിയ ഖല്ലാടം. ഖലിതസിരന്തി മഹാഖല്ലാടസീസം. വലിനന്തി സഞ്ജാതവലിം. തിലകാഹതഗത്തന്തി സേതകാളതിലകേഹി വികിണ്ണസരീരം. ആബാധികന്തി ബ്യാധികം. ദുക്ഖിതന്തി ദുക്ഖപത്തം.
Jiṇṇanti jarājiṇṇaṃ. Gopānasivaṅkanti gopānasī viya vaṅkaṃ. Bhogganti bhaggaṃ, imināpissa vaṅkabhāvameva dīpeti. Daṇḍaparāyaṇanti daṇḍapaṭisaraṇaṃ daṇḍadutiyaṃ. Pavedhamānanti kampamānaṃ. Āturanti jarāturaṃ. Khaṇḍadantanti jiṇṇabhāvena khaṇḍitadantaṃ. Palitakesanti paṇḍarakesaṃ. Vilūnanti luñcitvā gahitakesaṃ viya khallāṭaṃ. Khalitasiranti mahākhallāṭasīsaṃ. Valinanti sañjātavaliṃ. Tilakāhatagattanti setakāḷatilakehi vikiṇṇasarīraṃ. Ābādhikanti byādhikaṃ. Dukkhitanti dukkhapattaṃ.
ബാള്ഹഗിലാനന്തി അധിമത്തഗിലാനം. സിവഥികായ ഛഡ്ഡിതന്തി ആമകസുസാനേ പാതിതം. സേസമേത്ഥ സതിപട്ഠാനേ വുത്തമേവ. ഇധാപി നിബ്ബാനംയേവ ഛന്ദരാഗവിനയോ.
Bāḷhagilānanti adhimattagilānaṃ. Sivathikāya chaḍḍitanti āmakasusāne pātitaṃ. Sesamettha satipaṭṭhāne vuttameva. Idhāpi nibbānaṃyeva chandarāgavinayo.
൧൭൩. നേവ തസ്മിം സമയേ അത്തബ്യാബാധായാതി തസ്മിം സമയേ അത്തനോപി ദുക്ഖത്ഥായ ന ചേതേതി. അബ്യാബജ്ഝംയേവാതി നിദ്ദുക്ഖമേവ .
173.Neva tasmiṃ samaye attabyābādhāyāti tasmiṃ samaye attanopi dukkhatthāya na ceteti. Abyābajjhaṃyevāti niddukkhameva .
൧൭൪. യം, ഭിക്ഖവേ, വേദനാ അനിച്ചാതി, ഭിക്ഖവേ, യസ്മാ വേദനാ അനിച്ചാ, തസ്മാ അയം അനിച്ചാദിആകാരോവ വേദനായ ആദീനവോതി അത്ഥോ, നിസ്സരണം വുത്തപ്പകാരമേവാതി.
174.Yaṃ, bhikkhave, vedanā aniccāti, bhikkhave, yasmā vedanā aniccā, tasmā ayaṃ aniccādiākārova vedanāya ādīnavoti attho, nissaraṇaṃ vuttappakāramevāti.
പപഞ്ചസൂദനിയാ മജ്ഝിമനികായട്ഠകഥായ
Papañcasūdaniyā majjhimanikāyaṭṭhakathāya
മഹാദുക്ഖക്ഖന്ധസുത്തവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.
Mahādukkhakkhandhasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / സുത്തപിടക • Suttapiṭaka / മജ്ഝിമനികായ • Majjhimanikāya / ൩. മഹാദുക്ഖക്ഖന്ധസുത്തം • 3. Mahādukkhakkhandhasuttaṃ
ടീകാ • Tīkā / സുത്തപിടക (ടീകാ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / മജ്ഝിമനികായ (ടീകാ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ൩. മഹാദുക്ഖക്ഖന്ധസുത്തവണ്ണനാ • 3. Mahādukkhakkhandhasuttavaṇṇanā