Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಜಾತಕಪಾಳಿ • Jātakapāḷi |
೫೩೪. ಮಹಾಹಂಸಜಾತಕಂ (೨)
534. Mahāhaṃsajātakaṃ (2)
೮೯.
89.
‘‘ಏತೇ ಹಂಸಾ ಪಕ್ಕಮನ್ತಿ, ವಕ್ಕಙ್ಗಾ ಭಯಮೇರಿತಾ।
‘‘Ete haṃsā pakkamanti, vakkaṅgā bhayameritā;
ಹರಿತ್ತಚ ಹೇಮವಣ್ಣ, ಕಾಮಂ ಸುಮುಖ ಪಕ್ಕಮ॥
Harittaca hemavaṇṇa, kāmaṃ sumukha pakkama.
೯೦.
90.
‘‘ಓಹಾಯ ಮಂ ಞಾತಿಗಣಾ, ಏಕಂ ಪಾಸವಸಂ ಗತಂ।
‘‘Ohāya maṃ ñātigaṇā, ekaṃ pāsavasaṃ gataṃ;
ಅನಪೇಕ್ಖಮಾನಾ ಗಚ್ಛನ್ತಿ, ಕಿಂ ಏಕೋ ಅವಹೀಯಸಿ॥
Anapekkhamānā gacchanti, kiṃ eko avahīyasi.
೯೧.
91.
‘‘ಪತೇವ ಪತತಂ ಸೇಟ್ಠ, ನತ್ಥಿ ಬದ್ಧೇ ಸಹಾಯತಾ।
‘‘Pateva patataṃ seṭṭha, natthi baddhe sahāyatā;
ಮಾ ಅನೀಘಾಯ ಹಾಪೇಸಿ, ಕಾಮಂ ಸುಮುಖ ಪಕ್ಕಮ’’॥
Mā anīghāya hāpesi, kāmaṃ sumukha pakkama’’.
೯೨.
92.
ಜೀವಿತಂ ಮರಣಂ ವಾ ಮೇ, ತಯಾ ಸದ್ಧಿಂ ಭವಿಸ್ಸತಿ॥
Jīvitaṃ maraṇaṃ vā me, tayā saddhiṃ bhavissati.
೯೩.
93.
‘‘ನಾಹಂ ದುಕ್ಖಪರೇತೋಪಿ, ಧತರಟ್ಠ ತುವಂ ಜಹೇ।
‘‘Nāhaṃ dukkhaparetopi, dhataraṭṭha tuvaṃ jahe;
ನ ಮಂ ಅನರಿಯಸಂಯುತ್ತೇ, ಕಮ್ಮೇ ಯೋಜೇತುಮರಹಸಿ॥
Na maṃ anariyasaṃyutte, kamme yojetumarahasi.
೯೪.
94.
ಞಾತೋ ಸೇನಾಪತಿ ತ್ಯಾಹಂ, ಹಂಸಾನಂ ಪವರುತ್ತಮ॥
Ñāto senāpati tyāhaṃ, haṃsānaṃ pavaruttama.
೯೫.
95.
ತಂ ಹಿತ್ವಾ ಪತತಂ ಸೇಟ್ಠ, ಕಿಂ ತೇ ವಕ್ಖಾಮಿತೋ ಗತೋ।
Taṃ hitvā patataṃ seṭṭha, kiṃ te vakkhāmito gato;
೯೬.
96.
‘‘ಏಸೋ ಹಿ ಧಮ್ಮೋ ಸುಮುಖ, ಯಂ ತ್ವಂ ಅರಿಯಪಥೇ ಠಿತೋ।
‘‘Eso hi dhammo sumukha, yaṃ tvaṃ ariyapathe ṭhito;
ಯೋ ಭತ್ತಾರಂ ಸಖಾರಂ ಮಂ, ನ ಪರಿಚ್ಚತ್ತುಮುಸ್ಸಹೇ॥
Yo bhattāraṃ sakhāraṃ maṃ, na pariccattumussahe.
೯೭.
97.
‘‘ತಞ್ಹಿ ಮೇ ಪೇಕ್ಖಮಾನಸ್ಸ, ಭಯಂ ನತ್ವೇವ ಜಾಯತಿ।
‘‘Tañhi me pekkhamānassa, bhayaṃ natveva jāyati;
ಅಧಿಗಚ್ಛಸಿ ತ್ವಂ ಮಯ್ಹಂ, ಏವಂ ಭೂತಸ್ಸ ಜೀವಿತಂ’’॥
Adhigacchasi tvaṃ mayhaṃ, evaṃ bhūtassa jīvitaṃ’’.
೯೮.
98.
೯೯.
99.
೧೦೦.
100.
‘‘ಮಾ ಭಾಯಿ ಪತತಂ ಸೇಟ್ಠ, ನ ಹಿ ಭಾಯನ್ತಿ ತಾದಿಸಾ।
‘‘Mā bhāyi patataṃ seṭṭha, na hi bhāyanti tādisā;
ಅಹಂ ಯೋಗಂ ಪಯುಞ್ಜಿಸ್ಸಂ, ಯುತ್ತಂ ಧಮ್ಮೂಪಸಂಹಿತಂ।
Ahaṃ yogaṃ payuñjissaṃ, yuttaṃ dhammūpasaṃhitaṃ;
೧೦೧.
101.
‘‘ತಸ್ಸ ತಂ ವಚನಂ ಸುತ್ವಾ, ಸುಮುಖಸ್ಸ ಸುಭಾಸಿತಂ।
‘‘Tassa taṃ vacanaṃ sutvā, sumukhassa subhāsitaṃ;
ಪಹಟ್ಠಲೋಮೋ ನೇಸಾದೋ, ಅಞ್ಜಲಿಸ್ಸ ಪಣಾಮಯಿ॥
Pahaṭṭhalomo nesādo, añjalissa paṇāmayi.
೧೦೨.
102.
‘‘ನ ಮೇ ಸುತಂ ವಾ ದಿಟ್ಠಂ ವಾ, ಭಾಸನ್ತೋ ಮಾನುಸಿಂ ದಿಜೋ।
‘‘Na me sutaṃ vā diṭṭhaṃ vā, bhāsanto mānusiṃ dijo;
೧೦೩.
103.
‘‘ಕಿನ್ನು ತಾಯಂ ದಿಜೋ ಹೋತಿ, ಮುತ್ತೋ ಬದ್ಧಂ ಉಪಾಸಸಿ।
‘‘Kinnu tāyaṃ dijo hoti, mutto baddhaṃ upāsasi;
ಓಹಾಯ ಸಕುಣಾ ಯನ್ತಿ, ಕಿಂ ಏಕೋ ಅವಹೀಯಸಿ’’॥
Ohāya sakuṇā yanti, kiṃ eko avahīyasi’’.
೧೦೪.
104.
‘‘ರಾಜಾ ಮೇ ಸೋ ದಿಜಾಮಿತ್ತ, ಸೇನಾಪಚ್ಚಸ್ಸ ಕಾರಯಿಂ।
‘‘Rājā me so dijāmitta, senāpaccassa kārayiṃ;
ತಮಾಪದೇ ಪರಿಚ್ಚತ್ತುಂ, ನುಸ್ಸಹೇ ವಿಹಗಾಧಿಪಂ॥
Tamāpade pariccattuṃ, nussahe vihagādhipaṃ.
೧೦೫.
105.
‘‘ಮಹಾಗಣಾಯ ಭತ್ತಾ ಮೇ, ಮಾ ಏಕೋ ಬ್ಯಸನಂ ಅಗಾ।
‘‘Mahāgaṇāya bhattā me, mā eko byasanaṃ agā;
ತಥಾ ತಂ ಸಮ್ಮ ನೇಸಾದ, ಭತ್ತಾಯಂ ಅಭಿತೋ ರಮೇ’’॥
Tathā taṃ samma nesāda, bhattāyaṃ abhito rame’’.
೧೦೬.
106.
‘‘ಅರಿಯವತ್ತಸಿ ವಕ್ಕಙ್ಗ, ಯೋ ಪಿಣ್ಡಮಪಚಾಯಸಿ।
‘‘Ariyavattasi vakkaṅga, yo piṇḍamapacāyasi;
೧೦೭.
107.
‘‘ಸಚೇ ಅತ್ತಪ್ಪಯೋಗೇನ, ಓಹಿತೋ ಹಂಸಪಕ್ಖಿನಂ।
‘‘Sace attappayogena, ohito haṃsapakkhinaṃ;
ಪಟಿಗಣ್ಹಾಮ ತೇ ಸಮ್ಮ, ಏತಂ ಅಭಯದಕ್ಖಿಣಂ॥
Paṭigaṇhāma te samma, etaṃ abhayadakkhiṇaṃ.
೧೦೮.
108.
‘‘ನೋ ಚೇ ಅತ್ತಪ್ಪಯೋಗೇನ, ಓಹಿತೋ ಹಂಸಪಕ್ಖಿನಂ।
‘‘No ce attappayogena, ohito haṃsapakkhinaṃ;
ಅನಿಸ್ಸರೋ ಮುಞ್ಚಮಮ್ಹೇ, ಥೇಯ್ಯಂ ಕಯಿರಾಸಿ ಲುದ್ದಕ’’॥
Anissaro muñcamamhe, theyyaṃ kayirāsi luddaka’’.
೧೦೯.
109.
೧೧೦.
110.
‘‘ಇಚ್ಚೇವಂ ವುತ್ತೋ ನೇಸಾದೋ, ಹೇಮವಣ್ಣೇ ಹರಿತ್ತಚೇ।
‘‘Iccevaṃ vutto nesādo, hemavaṇṇe harittace;
೧೧೧.
111.
‘‘ತೇ ಪಞ್ಜರಗತೇ ಪಕ್ಖೀ, ಉಭೋ ಭಸ್ಸರವಣ್ಣಿನೇ।
‘‘Te pañjaragate pakkhī, ubho bhassaravaṇṇine;
ಸುಮುಖಂ ಧತರಟ್ಠಞ್ಚ, ಲುದ್ದೋ ಆದಾಯ ಪಕ್ಕಮಿ’’॥
Sumukhaṃ dhataraṭṭhañca, luddo ādāya pakkami’’.
೧೧೨.
112.
‘‘ಹರೀಯಮಾನೋ ಧತರಟ್ಠೋ, ಸುಮುಖಂ ಏತದಬ್ರವಿ।
‘‘Harīyamāno dhataraṭṭho, sumukhaṃ etadabravi;
ಬಾಳ್ಹಂ ಭಾಯಾಮಿ ಸುಮುಖ, ಸಾಮಾಯ ಲಕ್ಖಣೂರುಯಾ।
Bāḷhaṃ bhāyāmi sumukha, sāmāya lakkhaṇūruyā;
ಅಸ್ಮಾಕಂ ವಧಮಞ್ಞಾಯ, ಅಥತ್ತಾನಂ ವಧಿಸ್ಸತಿ॥
Asmākaṃ vadhamaññāya, athattānaṃ vadhissati.
೧೧೩.
113.
‘‘ಪಾಕಹಂಸಾ ಚ ಸುಮುಖ, ಸುಹೇಮಾ ಹೇಮಸುತ್ತಚಾ।
‘‘Pākahaṃsā ca sumukha, suhemā hemasuttacā;
ಕೋಞ್ಚೀ ಸಮುದ್ದತೀರೇವ, ಕಪಣಾ ನೂನ ರುಚ್ಛತಿ’’॥
Koñcī samuddatīreva, kapaṇā nūna rucchati’’.
೧೧೪.
114.
‘‘ಏವಂ ಮಹನ್ತೋ ಲೋಕಸ್ಸ, ಅಪ್ಪಮೇಯ್ಯೋ ಮಹಾಗಣೀ।
‘‘Evaṃ mahanto lokassa, appameyyo mahāgaṇī;
ಏಕಿತ್ಥಿಮನುಸೋಚೇಯ್ಯ, ನಯಿದಂ ಪಞ್ಞವತಾಮಿವ॥
Ekitthimanusoceyya, nayidaṃ paññavatāmiva.
೧೧೫.
115.
‘‘ವಾತೋವ ಗನ್ಧಮಾದೇತಿ, ಉಭಯಂ ಛೇಕಪಾಪಕಂ।
‘‘Vātova gandhamādeti, ubhayaṃ chekapāpakaṃ;
ಬಾಲೋ ಆಮಕಪಕ್ಕಂವ, ಲೋಲೋ ಅನ್ಧೋವ ಆಮಿಸಂ॥
Bālo āmakapakkaṃva, lolo andhova āmisaṃ.
೧೧೬.
116.
ಕಿಚ್ಚಾಕಿಚ್ಚಂ ನ ಜಾನಾಸಿ, ಸಮ್ಪತ್ತೋ ಕಾಲಪರಿಯಾಯಂ॥
Kiccākiccaṃ na jānāsi, sampatto kālapariyāyaṃ.
೧೧೭.
117.
‘‘ಅಡ್ಢುಮ್ಮತ್ತೋ ಉದೀರೇಸಿ, ಯೋ ಸೇಯ್ಯಾ ಮಞ್ಞಸಿತ್ಥಿಯೋ।
‘‘Aḍḍhummatto udīresi, yo seyyā maññasitthiyo;
ಬಹುಸಾಧಾರಣಾ ಹೇತಾ, ಸೋಣ್ಡಾನಂವ ಸುರಾಘರಂ॥
Bahusādhāraṇā hetā, soṇḍānaṃva surāgharaṃ.
೧೧೮.
118.
‘‘ಮಾಯಾ ಚೇಸಾ ಮರೀಚೀ ಚ, ಸೋಕೋ ರೋಗೋ ಚುಪದ್ದವೋ।
‘‘Māyā cesā marīcī ca, soko rogo cupaddavo;
ತಾಸು ಯೋ ವಿಸ್ಸಸೇ ಪೋಸೋ, ಸೋ ನರೇಸು ನರಾಧಮೋ’’॥
Tāsu yo vissase poso, so naresu narādhamo’’.
೧೧೯.
119.
‘‘ಯಂ ವುದ್ಧೇಹಿ ಉಪಞ್ಞಾತಂ, ಕೋ ತಂ ನಿನ್ದಿತುಮರಹತಿ।
‘‘Yaṃ vuddhehi upaññātaṃ, ko taṃ ninditumarahati;
ಮಹಾಭೂತಿತ್ಥಿಯೋ ನಾಮ, ಲೋಕಸ್ಮಿಂ ಉದಪಜ್ಜಿಸುಂ॥
Mahābhūtitthiyo nāma, lokasmiṃ udapajjisuṃ.
೧೨೦.
120.
‘‘ಖಿಡ್ಡಾ ಪಣಿಹಿತಾ ತ್ಯಾಸು, ರತಿ ತ್ಯಾಸು ಪತಿಟ್ಠಿತಾ।
‘‘Khiḍḍā paṇihitā tyāsu, rati tyāsu patiṭṭhitā;
ಬೀಜಾನಿ ತ್ಯಾಸು ರೂಹನ್ತಿ, ಯದಿದಂ ಸತ್ತಾ ಪಜಾಯರೇ।
Bījāni tyāsu rūhanti, yadidaṃ sattā pajāyare;
೧೨೧.
121.
‘‘ತ್ವಮೇವ ನಞ್ಞೋ ಸುಮುಖ, ಥೀನಂ ಅತ್ಥೇಸು ಯುಞ್ಜಸಿ।
‘‘Tvameva nañño sumukha, thīnaṃ atthesu yuñjasi;
ತಸ್ಸ ತ್ಯಜ್ಜ ಭಯೇ ಜಾತೇ, ಭೀತೇನ ಜಾಯತೇ ಮತಿ॥
Tassa tyajja bhaye jāte, bhītena jāyate mati.
೧೨೨.
122.
‘‘ಸಬ್ಬೋ ಹಿ ಸಂಸಯಂ ಪತ್ತೋ, ಭಯಂ ಭೀರು ತಿತಿಕ್ಖತಿ।
‘‘Sabbo hi saṃsayaṃ patto, bhayaṃ bhīru titikkhati;
೧೨೩.
123.
‘‘ಏತದತ್ಥಾಯ ರಾಜಾನೋ, ಸೂರಮಿಚ್ಛನ್ತಿ ಮನ್ತಿನಂ।
‘‘Etadatthāya rājāno, sūramicchanti mantinaṃ;
ಪಟಿಬಾಹತಿ ಯಂ ಸೂರೋ, ಆಪದಂ ಅತ್ತಪರಿಯಾಯಂ॥
Paṭibāhati yaṃ sūro, āpadaṃ attapariyāyaṃ.
೧೨೪.
124.
‘‘ಮಾ ನೋ ಅಜ್ಜ ವಿಕನ್ತಿಂಸು, ರಞ್ಞೋ ಸೂದಾ ಮಹಾನಸೇ।
‘‘Mā no ajja vikantiṃsu, rañño sūdā mahānase;
ತಥಾ ಹಿ ವಣ್ಣೋ ಪತ್ತಾನಂ, ಫಲಂ ವೇಳುಂವ ತಂ ವಧಿ॥
Tathā hi vaṇṇo pattānaṃ, phalaṃ veḷuṃva taṃ vadhi.
೧೨೫.
125.
ಸೋಪಜ್ಜ ಸಂಸಯಂ ಪತ್ತೋ, ಅತ್ಥಂ ಗಣ್ಹಾಹಿ ಮಾ ಮುಖಂ’’॥
Sopajja saṃsayaṃ patto, atthaṃ gaṇhāhi mā mukhaṃ’’.
೧೨೬.
126.
ತವ ಪರಿಯಾಪದಾನೇನ, ಮಮ ಪಾಣೇಸನಂ ಚರ’’॥
Tava pariyāpadānena, mama pāṇesanaṃ cara’’.
೧೨೭.
127.
‘‘ಮಾ ಭಾಯಿ ಪತತಂ ಸೇಟ್ಠ, ನ ಹಿ ಭಾಯನ್ತಿ ತಾದಿಸಾ।
‘‘Mā bhāyi patataṃ seṭṭha, na hi bhāyanti tādisā;
ಮಮ ಪರಿಯಾಪದಾನೇನ, ಖಿಪ್ಪಂ ಪಾಸಾ ಪಮೋಕ್ಖಸಿ’’॥
Mama pariyāpadānena, khippaṃ pāsā pamokkhasi’’.
೧೨೮.
128.
ಪಟಿವೇದೇಥ ಮಂ ರಞ್ಞೋ, ಧತರಟ್ಠಾಯಮಾಗತೋ’’॥
Paṭivedetha maṃ rañño, dhataraṭṭhāyamāgato’’.
೧೨೯.
129.
ಖಲು ಸಂಯಮನೋ ರಾಜಾ, ಅಮಚ್ಚೇ ಅಜ್ಝಭಾಸಥ॥
Khalu saṃyamano rājā, amacce ajjhabhāsatha.
೧೩೦.
130.
‘‘ದೇಥ ಲುದ್ದಸ್ಸ ವತ್ಥಾನಿ, ಅನ್ನಂ ಪಾನಞ್ಚ ಭೋಜನಂ।
‘‘Detha luddassa vatthāni, annaṃ pānañca bhojanaṃ;
ಕಾಮಂ ಕರೋ ಹಿರಞ್ಞಸ್ಸ, ಯಾವನ್ತೋ ಏಸ ಇಚ್ಛತಿ’’॥
Kāmaṃ karo hiraññassa, yāvanto esa icchati’’.
೧೩೧.
131.
‘‘ದಿಸ್ವಾ ಲುದ್ದಂ ಪಸನ್ನತ್ತಂ, ಕಾಸಿರಾಜಾ ತದಬ್ರವಿ।
‘‘Disvā luddaṃ pasannattaṃ, kāsirājā tadabravi;
೧೩೨.
132.
‘‘ಕಥಂ ರುಚಿಮಜ್ಝಗತಂ, ಪಾಸಹತ್ಥೋ ಉಪಾಗಮಿ।
‘‘Kathaṃ rucimajjhagataṃ, pāsahattho upāgami;
೧೩೩.
133.
ಪದಮೇತಸ್ಸ ಅನ್ವೇಸಂ, ಅಪ್ಪಮತ್ತೋ ಘಟಸ್ಸಿತೋ॥
Padametassa anvesaṃ, appamatto ghaṭassito.
೧೩೪.
134.
‘‘ಅಥಸ್ಸ ಪದಮದ್ದಕ್ಖಿಂ, ಚರತೋ ಅದನೇಸನಂ।
‘‘Athassa padamaddakkhiṃ, carato adanesanaṃ;
೧೩೫.
135.
‘‘ಲುದ್ದ ದ್ವೇ ಇಮೇ ಸಕುಣಾ, ಅಥ ಏಕೋತಿ ಭಾಸಸಿ।
‘‘Ludda dve ime sakuṇā, atha ekoti bhāsasi;
೧೩೬.
136.
‘‘ಯಸ್ಸ ಲೋಹಿತಕಾ ತಾಲಾ, ತಪನೀಯನಿಭಾ ಸುಭಾ।
‘‘Yassa lohitakā tālā, tapanīyanibhā subhā;
ಉರಂ ಸಂಹಚ್ಚ ತಿಟ್ಠನ್ತಿ, ಸೋ ಮೇ ಬನ್ಧಂ ಉಪಾಗಮಿ॥
Uraṃ saṃhacca tiṭṭhanti, so me bandhaṃ upāgami.
೧೩೭.
137.
‘‘ಅಥಾಯಂ ಭಸ್ಸರೋ ಪಕ್ಖೀ, ಅಬದ್ಧೋ ಬದ್ಧಮಾತುರಂ।
‘‘Athāyaṃ bhassaro pakkhī, abaddho baddhamāturaṃ;
ಅರಿಯಂ ಬ್ರುವಾನೋ ಅಟ್ಠಾಸಿ, ಚಜನ್ತೋ ಮಾನುಸಿಂ ಗಿರಂ’’॥
Ariyaṃ bruvāno aṭṭhāsi, cajanto mānusiṃ giraṃ’’.
೧೩೮.
138.
ಅದು ಮೇ ಪರಿಸಂ ಪತ್ತೋ, ಭಯಾ ಭೀತೋ ನ ಭಾಸಸಿ’’॥
Adu me parisaṃ patto, bhayā bhīto na bhāsasi’’.
೧೩೯.
139.
‘‘ನಾಹಂ ಕಾಸಿಪತಿ ಭೀತೋ, ಓಗಯ್ಹ ಪರಿಸಂ ತವ।
‘‘Nāhaṃ kāsipati bhīto, ogayha parisaṃ tava;
ನಾಹಂ ಭಯಾ ನ ಭಾಸಿಸ್ಸಂ, ವಾಕ್ಯಂ ಅತ್ಥಮ್ಹಿ ತಾದಿಸೇ’’॥
Nāhaṃ bhayā na bhāsissaṃ, vākyaṃ atthamhi tādise’’.
೧೪೦.
140.
‘‘ನ ತೇ ಅಭಿಸರಂ ಪಸ್ಸೇ, ನ ರಥೇ ನಪಿ ಪತ್ತಿಕೇ।
‘‘Na te abhisaraṃ passe, na rathe napi pattike;
ನಾಸ್ಸ ಚಮ್ಮಂ ವ ಕೀಟಂ ವಾ, ವಮ್ಮಿತೇ ಚ ಧನುಗ್ಗಹೇ॥
Nāssa cammaṃ va kīṭaṃ vā, vammite ca dhanuggahe.
೧೪೧.
141.
‘‘ನ ಹಿರಞ್ಞಂ ಸುವಣ್ಣಂ ವಾ, ನಗರಂ ವಾ ಸುಮಾಪಿತಂ।
‘‘Na hiraññaṃ suvaṇṇaṃ vā, nagaraṃ vā sumāpitaṃ;
ಓಕಿಣ್ಣಪರಿಖಂ ದುಗ್ಗಂ, ದಳ್ಹಮಟ್ಟಾಲಕೋಟ್ಠಕಂ।
Okiṇṇaparikhaṃ duggaṃ, daḷhamaṭṭālakoṭṭhakaṃ;
ಯತ್ಥ ಪವಿಟ್ಠೋ ಸುಮುಖ, ಭಾಯಿತಬ್ಬಂ ನ ಭಾಯಸಿ’’॥
Yattha paviṭṭho sumukha, bhāyitabbaṃ na bhāyasi’’.
೧೪೨.
142.
‘‘ನ ಮೇ ಅಭಿಸರೇನತ್ಥೋ, ನಗರೇನ ಧನೇನ ವಾ।
‘‘Na me abhisarenattho, nagarena dhanena vā;
ಅಪಥೇನ ಪಥಂ ಯಾಮ, ಅನ್ತಲಿಕ್ಖೇಚರಾ ಮಯಂ॥
Apathena pathaṃ yāma, antalikkhecarā mayaṃ.
೧೪೩.
143.
ಭಾಸೇಮತ್ಥವತಿಂ ವಾಚಂ, ಸಚ್ಚೇ ಚಸ್ಸ ಪತಿಟ್ಠಿತೋ॥
Bhāsematthavatiṃ vācaṃ, sacce cassa patiṭṭhito.
೧೪೪.
144.
‘‘ಕಿಞ್ಚ ತುಯ್ಹಂ ಅಸಚ್ಚಸ್ಸ, ಅನರಿಯಸ್ಸ ಕರಿಸ್ಸತಿ।
‘‘Kiñca tuyhaṃ asaccassa, anariyassa karissati;
ಮುಸಾವಾದಿಸ್ಸ ಲುದ್ದಸ್ಸ, ಭಣಿತಮ್ಪಿ ಸುಭಾಸಿತಂ’’॥
Musāvādissa luddassa, bhaṇitampi subhāsitaṃ’’.
೧೪೫.
145.
ಅಭಯಞ್ಚ ತಯಾ ಘುಟ್ಠಂ, ಇಮಾಯೋ ದಸಧಾ ದಿಸಾ॥
Abhayañca tayā ghuṭṭhaṃ, imāyo dasadhā disā.
೧೪೬.
146.
‘‘ಓಗಯ್ಹ ತೇ ಪೋಕ್ಖರಣಿಂ, ವಿಪ್ಪಸನ್ನೋದಕಂ ಸುಚಿಂ।
‘‘Ogayha te pokkharaṇiṃ, vippasannodakaṃ suciṃ;
ಪಹೂತಂ ಚಾದನಂ ತತ್ಥ, ಅಹಿಂಸಾ ಚೇತ್ಥ ಪಕ್ಖಿನಂ॥
Pahūtaṃ cādanaṃ tattha, ahiṃsā cettha pakkhinaṃ.
೧೪೭.
147.
‘‘ಇದಂ ಸುತ್ವಾನ ನಿಗ್ಘೋಸಂ, ಆಗತಮ್ಹ ತವನ್ತಿಕೇ।
‘‘Idaṃ sutvāna nigghosaṃ, āgatamha tavantike;
ತೇ ತೇ ಬನ್ಧಸ್ಮ ಪಾಸೇನ, ಏತಂ ತೇ ಭಾಸಿತಂ ಮುಸಾ॥
Te te bandhasma pāsena, etaṃ te bhāsitaṃ musā.
೧೪೮.
148.
‘‘ಮುಸಾವಾದಂ ಪುರಕ್ಖತ್ವಾ, ಇಚ್ಛಾಲೋಭಞ್ಚ ಪಾಪಕಂ।
‘‘Musāvādaṃ purakkhatvā, icchālobhañca pāpakaṃ;
ಉಭೋ ಸನ್ಧಿಮತಿಕ್ಕಮ್ಮ, ಅಸಾತಂ ಉಪಪಜ್ಜತಿ’’॥
Ubho sandhimatikkamma, asātaṃ upapajjati’’.
೧೪೯.
149.
‘‘ನಾಪರಜ್ಝಾಮ ಸುಮುಖ, ನಪಿ ಲೋಭಾವ ಮಗ್ಗಹಿಂ।
‘‘Nāparajjhāma sumukha, napi lobhāva maggahiṃ;
ಸುತಾ ಚ ಪಣ್ಡಿತಾತ್ಯತ್ಥ, ನಿಪುಣಾ ಅತ್ಥಚಿನ್ತಕಾ॥
Sutā ca paṇḍitātyattha, nipuṇā atthacintakā.
೧೫೦.
150.
ತಥಾ ತಂ ಸಮ್ಮ ನೇಸಾದೋ, ವುತ್ತೋ ಸುಮುಖ ಮಗ್ಗಹಿ’’॥
Tathā taṃ samma nesādo, vutto sumukha maggahi’’.
೧೫೧.
151.
ಭಾಸೇಮತ್ಥವತಿಂ ವಾಚಂ, ಸಮ್ಪತ್ತಾ ಕಾಲಪರಿಯಾಯಂ॥
Bhāsematthavatiṃ vācaṃ, sampattā kālapariyāyaṃ.
೧೫೨.
152.
‘‘ಯೋ ಮಿಗೇನ ಮಿಗಂ ಹನ್ತಿ, ಪಕ್ಖಿಂ ವಾ ಪನ ಪಕ್ಖಿನಾ।
‘‘Yo migena migaṃ hanti, pakkhiṃ vā pana pakkhinā;
೧೫೩.
153.
ಉಭೋ ಸೋ ಧಂಸತೇ ಲೋಕಾ, ಇಧ ಚೇವ ಪರತ್ಥ ಚ॥
Ubho so dhaṃsate lokā, idha ceva parattha ca.
೧೫೪.
154.
ವಾಯಮೇಥೇವ ಕಿಚ್ಚೇಸು, ಸಂವರೇ ವಿವರಾನಿ ಚ॥
Vāyametheva kiccesu, saṃvare vivarāni ca.
೧೫೫.
155.
‘‘ಯೇ ವುದ್ಧಾ ಅಬ್ಭತಿಕ್ಕನ್ತಾ 89, ಸಮ್ಪತ್ತಾ ಕಾಲಪರಿಯಾಯಂ।
‘‘Ye vuddhā abbhatikkantā 90, sampattā kālapariyāyaṃ;
೧೫೬.
156.
‘‘ಇದಂ ಸುತ್ವಾ ಕಾಸಿಪತಿ, ಧಮ್ಮಮತ್ತನಿ ಪಾಲಯ।
‘‘Idaṃ sutvā kāsipati, dhammamattani pālaya;
ಧತರಟ್ಠಞ್ಚ ಮುಞ್ಚಾಹಿ, ಹಂಸಾನಂ ಪವರುತ್ತಮಂ’’॥
Dhataraṭṭhañca muñcāhi, haṃsānaṃ pavaruttamaṃ’’.
೧೫೭.
157.
‘‘ಆಹರನ್ತುದಕಂ ಪಜ್ಜಂ, ಆಸನಞ್ಚ ಮಹಾರಹಂ।
‘‘Āharantudakaṃ pajjaṃ, āsanañca mahārahaṃ;
ಪಞ್ಜರತೋ ಪಮೋಕ್ಖಾಮಿ, ಧತರಟ್ಠಂ ಯಸಸ್ಸಿನಂ॥
Pañjarato pamokkhāmi, dhataraṭṭhaṃ yasassinaṃ.
೧೫೮.
158.
‘‘ತಞ್ಚ ಸೇನಾಪತಿಂ ಧೀರಂ, ನಿಪುಣಂ ಅತ್ಥಚಿನ್ತಕಂ।
‘‘Tañca senāpatiṃ dhīraṃ, nipuṇaṃ atthacintakaṃ;
೧೫೯.
159.
‘‘ಏದಿಸೋ ಖೋ ಅರಹತಿ, ಪಿಣ್ಡಮಸ್ನಾತು ಭತ್ತುನೋ।
‘‘Ediso kho arahati, piṇḍamasnātu bhattuno;
ಯಥಾಯಂ ಸುಮುಖೋ ರಞ್ಞೋ, ಪಾಣಸಾಧಾರಣೋ ಸಖಾ’’॥
Yathāyaṃ sumukho rañño, pāṇasādhāraṇo sakhā’’.
೧೬೦.
160.
‘‘ಪೀಠಞ್ಚ ಸಬ್ಬಸೋವಣ್ಣಂ, ಅಟ್ಠಪಾದಂ ಮನೋರಮಂ।
‘‘Pīṭhañca sabbasovaṇṇaṃ, aṭṭhapādaṃ manoramaṃ;
೧೬೧.
161.
‘‘ಕೋಚ್ಛಞ್ಚ ಸಬ್ಬಸೋವಣ್ಣಂ, ವೇಯ್ಯಗ್ಘಪರಿಸಿಬ್ಬಿತಂ।
‘‘Kocchañca sabbasovaṇṇaṃ, veyyagghaparisibbitaṃ;
೧೬೨.
162.
‘‘ತೇಸಂ ಕಞ್ಚನಪತ್ತೇಹಿ, ಪುಥೂ ಆದಾಯ ಕಾಸಿಯೋ।
‘‘Tesaṃ kañcanapattehi, puthū ādāya kāsiyo;
ಹಂಸಾನಂ ಅಭಿಹಾರೇಸುಂ, ಅಗ್ಗರಞ್ಞೋ ಪವಾಸಿತಂ’’॥
Haṃsānaṃ abhihāresuṃ, aggarañño pavāsitaṃ’’.
೧೬೩.
163.
‘‘ದಿಸ್ವಾ ಅಭಿಹಟಂ ಅಗ್ಗಂ, ಕಾಸಿರಾಜೇನ ಪೇಸಿತಂ।
‘‘Disvā abhihaṭaṃ aggaṃ, kāsirājena pesitaṃ;
ಕುಸಲೋ ಖತ್ತಧಮ್ಮಾನಂ, ತತೋ ಪುಚ್ಛಿ ಅನನ್ತರಾ॥
Kusalo khattadhammānaṃ, tato pucchi anantarā.
೧೬೪.
164.
‘‘ಕಚ್ಚಿನ್ನು ಭೋತೋ ಕುಸಲಂ, ಕಚ್ಚಿ ಭೋತೋ ಅನಾಮಯಂ।
‘‘Kaccinnu bhoto kusalaṃ, kacci bhoto anāmayaṃ;
ಕಚ್ಚಿ ರಟ್ಠಮಿದಂ ಫೀತಂ, ಧಮ್ಮೇನ ಮನುಸಾಸಸಿ’’॥
Kacci raṭṭhamidaṃ phītaṃ, dhammena manusāsasi’’.
೧೬೫.
165.
‘‘ಕುಸಲಞ್ಚೇವ ಮೇ ಹಂಸ, ಅಥೋ ಹಂಸ ಅನಾಮಯಂ।
‘‘Kusalañceva me haṃsa, atho haṃsa anāmayaṃ;
ಅಥೋ ರಟ್ಠಮಿದಂ ಫೀತಂ, ಧಮ್ಮೇನಂ ಮನುಸಾಸಹಂ॥
Atho raṭṭhamidaṃ phītaṃ, dhammenaṃ manusāsahaṃ.
೧೬೬.
166.
‘‘ಕಚ್ಚಿ ಭೋತೋ ಅಮಚ್ಚೇಸು, ದೋಸೋ ಕೋಚಿ ನ ವಿಜ್ಜತಿ।
‘‘Kacci bhoto amaccesu, doso koci na vijjati;
ಕಚ್ಚಿ ಚ ತೇ ತವತ್ಥೇಸು, ನಾವಕಙ್ಖನ್ತಿ ಜೀವಿತಂ’’॥
Kacci ca te tavatthesu, nāvakaṅkhanti jīvitaṃ’’.
೧೬೭.
167.
‘‘ಅಥೋಪಿ ಮೇ ಅಮಚ್ಚೇಸು, ದೋಸೋ ಕೋಚಿ ನ ವಿಜ್ಜತಿ।
‘‘Athopi me amaccesu, doso koci na vijjati;
ಅಥೋಪಿ ತೇ ಮಮತ್ಥೇಸು, ನಾವಕಙ್ಖನ್ತಿ ಜೀವಿತಂ’’॥
Athopi te mamatthesu, nāvakaṅkhanti jīvitaṃ’’.
೧೬೮.
168.
‘‘ಕಚ್ಚಿ ತೇ ಸಾದಿಸೀ ಭರಿಯಾ, ಅಸ್ಸವಾ ಪಿಯಭಾಣಿನೀ।
‘‘Kacci te sādisī bhariyā, assavā piyabhāṇinī;
ಪುತ್ತರೂಪಯಸೂಪೇತಾ, ತವ ಛನ್ದವಸಾನುಗಾ’’॥
Puttarūpayasūpetā, tava chandavasānugā’’.
೧೬೯.
169.
‘‘ಅಥೋ ಮೇ ಸಾದಿಸೀ ಭರಿಯಾ, ಅಸ್ಸವಾ ಪಿಯಭಾಣಿನೀ।
‘‘Atho me sādisī bhariyā, assavā piyabhāṇinī;
ಪುತ್ತರೂಪಯಸೂಪೇತಾ, ಮಮ ಛನ್ದವಸಾನುಗಾ’’॥
Puttarūpayasūpetā, mama chandavasānugā’’.
೧೭೦.
170.
‘‘ಕಚ್ಚಿ ರಟ್ಠಂ ಅನುಪ್ಪೀಳಂ, ಅಕುತೋಚಿಉಪದ್ದವಂ।
‘‘Kacci raṭṭhaṃ anuppīḷaṃ, akutociupaddavaṃ;
ಅಸಾಹಸೇನ ಧಮ್ಮೇನ, ಸಮೇನ ಮನುಸಾಸಸಿ’’॥
Asāhasena dhammena, samena manusāsasi’’.
೧೭೧.
171.
‘‘ಅಥೋ ರಟ್ಠಂ ಅನುಪ್ಪೀಳಂ, ಅಕುತೋಚಿಉಪದ್ದವಂ।
‘‘Atho raṭṭhaṃ anuppīḷaṃ, akutociupaddavaṃ;
ಅಸಾಹಸೇನ ಧಮ್ಮೇನ, ಸಮೇನ ಮನುಸಾಸಹಂ’’॥
Asāhasena dhammena, samena manusāsahaṃ’’.
೧೭೨.
172.
‘‘ಕಚ್ಚಿ ಸನ್ತೋ ಅಪಚಿತಾ, ಅಸನ್ತೋ ಪರಿವಜ್ಜಿತಾ।
‘‘Kacci santo apacitā, asanto parivajjitā;
೧೭೩.
173.
‘‘ಸನ್ತೋ ಚ ಮೇ ಅಪಚಿತಾ, ಅಸನ್ತೋ ಪರಿವಜ್ಜಿತಾ।
‘‘Santo ca me apacitā, asanto parivajjitā;
ಧಮ್ಮಮೇವಾನುವತ್ತಾಮಿ, ಅಧಮ್ಮೋ ಮೇ ನಿರಙ್ಕತೋ’’॥
Dhammamevānuvattāmi, adhammo me niraṅkato’’.
೧೭೪.
174.
೧೭೫.
175.
೧೭೬.
176.
‘‘ದಾನಂ ಸೀಲಂ ಪರಿಚ್ಚಾಗಂ, ಅಜ್ಜವಂ ಮದ್ದವಂ ತಪಂ।
‘‘Dānaṃ sīlaṃ pariccāgaṃ, ajjavaṃ maddavaṃ tapaṃ;
೧೭೭.
177.
‘‘ಇಚ್ಚೇತೇ ಕುಸಲೇ ಧಮ್ಮೇ, ಠಿತೇ ಪಸ್ಸಾಮಿ ಅತ್ತನಿ।
‘‘Iccete kusale dhamme, ṭhite passāmi attani;
ತತೋ ಮೇ ಜಾಯತೇ ಪೀತಿ, ಸೋಮನಸ್ಸಞ್ಚನಪ್ಪಕಂ॥
Tato me jāyate pīti, somanassañcanappakaṃ.
೧೭೮.
178.
ಭಾವದೋಸಮನಞ್ಞಾಯ, ಅಸ್ಮಾಕಾಯಂ ವಿಹಙ್ಗಮೋ॥
Bhāvadosamanaññāya, asmākāyaṃ vihaṅgamo.
೧೭೯.
179.
‘‘ಸೋ ಕುದ್ಧೋ ಫರುಸಂ ವಾಚಂ, ನಿಚ್ಛಾರೇಸಿ ಅಯೋನಿಸೋ।
‘‘So kuddho pharusaṃ vācaṃ, nicchāresi ayoniso;
೧೮೦.
180.
‘‘ಅತ್ಥಿ ಮೇ ತಂ ಅತಿಸಾರಂ, ವೇಗೇನ ಮನುಜಾಧಿಪ।
‘‘Atthi me taṃ atisāraṃ, vegena manujādhipa;
ಧತರಟ್ಠೇ ಚ ಬದ್ಧಸ್ಮಿಂ, ದುಕ್ಖಂ ಮೇ ವಿಪುಲಂ ಅಹು॥
Dhataraṭṭhe ca baddhasmiṃ, dukkhaṃ me vipulaṃ ahu.
೧೮೧.
181.
‘‘ತ್ವಂ ನೋ ಪಿತಾವ ಪುತ್ತಾನಂ, ಭೂತಾನಂ ಧರಣೀರಿವ।
‘‘Tvaṃ no pitāva puttānaṃ, bhūtānaṃ dharaṇīriva;
ಅಸ್ಮಾಕಂ ಅಧಿಪನ್ನಾನಂ, ಖಮಸ್ಸು ರಾಜಕುಞ್ಜರ’’॥
Asmākaṃ adhipannānaṃ, khamassu rājakuñjara’’.
೧೮೨.
182.
ಖಿಲಂ ಪಭಿನ್ದಸಿ ಪಕ್ಖಿ, ಉಜುಕೋಸಿ ವಿಹಙ್ಗಮ’’॥
Khilaṃ pabhindasi pakkhi, ujukosi vihaṅgama’’.
೧೮೩.
183.
‘‘ಯಂ ಕಿಞ್ಚಿ ರತನಂ ಅತ್ಥಿ, ಕಾಸಿರಾಜ ನಿವೇಸನೇ।
‘‘Yaṃ kiñci ratanaṃ atthi, kāsirāja nivesane;
ರಜತಂ ಜಾತರೂಪಞ್ಚ, ಮುತ್ತಾ ವೇಳುರಿಯಾ ಬಹೂ॥
Rajataṃ jātarūpañca, muttā veḷuriyā bahū.
೧೮೪.
184.
‘‘ಮಣಯೋ ಸಙ್ಖಮುತ್ತಞ್ಚ, ವತ್ಥಕಂ ಹರಿಚನ್ದನಂ।
‘‘Maṇayo saṅkhamuttañca, vatthakaṃ haricandanaṃ;
ಅಜಿನಂ ದನ್ತಭಣ್ಡಞ್ಚ, ಲೋಹಂ ಕಾಳಾಯಸಂ ಬಹುಂ।
Ajinaṃ dantabhaṇḍañca, lohaṃ kāḷāyasaṃ bahuṃ;
ಏತಂ ದದಾಮಿ ವೋ ವಿತ್ತಂ, ಇಸ್ಸರಿಯಂ 119 ವಿಸ್ಸಜಾಮಿ ವೋ’’॥
Etaṃ dadāmi vo vittaṃ, issariyaṃ 120 vissajāmi vo’’.
೧೮೫.
185.
‘‘ಅದ್ಧಾ ಅಪಚಿತಾ ತ್ಯಮ್ಹಾ, ಸಕ್ಕತಾ ಚ ರಥೇಸಭ।
‘‘Addhā apacitā tyamhā, sakkatā ca rathesabha;
ಧಮ್ಮೇಸು ವತ್ತಮಾನಾನಂ, ತ್ವಂ ನೋ ಆಚರಿಯೋ ಭವ॥
Dhammesu vattamānānaṃ, tvaṃ no ācariyo bhava.
೧೮೬.
186.
‘‘ಆಚರಿಯ ಸಮನುಞ್ಞಾತಾ, ತಯಾ ಅನುಮತಾ ಮಯಂ।
‘‘Ācariya samanuññātā, tayā anumatā mayaṃ;
೧೮೭.
187.
‘‘ಸಬ್ಬರತ್ತಿಂ ಚಿನ್ತಯಿತ್ವಾ, ಮನ್ತಯಿತ್ವಾ ಯಥಾತಥಂ।
‘‘Sabbarattiṃ cintayitvā, mantayitvā yathātathaṃ;
ಕಾಸಿರಾಜಾ ಅನುಞ್ಞಾಸಿ, ಹಂಸಾನಂ ಪವರುತ್ತಮಂ’’॥
Kāsirājā anuññāsi, haṃsānaṃ pavaruttamaṃ’’.
೧೮೮.
188.
೧೮೯.
189.
‘‘ತೇ ಅರೋಗೇ ಅನುಪ್ಪತ್ತೇ, ದಿಸ್ವಾನ ಪರಮೇ ದಿಜೇ।
‘‘Te aroge anuppatte, disvāna parame dije;
ಕೇಕಾತಿ ಮಕರುಂ ಹಂಸಾ, ಪುಥುಸದ್ದೋ ಅಜಾಯಥ॥
Kekāti makaruṃ haṃsā, puthusaddo ajāyatha.
೧೯೦.
190.
‘‘ತೇ ಪತೀತಾ ಪಮುತ್ತೇನ, ಭತ್ತುನಾ ಭತ್ತುಗಾರವಾ।
‘‘Te patītā pamuttena, bhattunā bhattugāravā;
ಸಮನ್ತಾ ಪರಿಕಿರಿಂಸು, ಅಣ್ಡಜಾ ಲದ್ಧಪಚ್ಚಯಾ’’॥
Samantā parikiriṃsu, aṇḍajā laddhapaccayā’’.
೧೯೧.
191.
‘‘ಏವಂ ಮಿತ್ತವತಂ ಅತ್ಥಾ, ಸಬ್ಬೇ ಹೋನ್ತಿ ಪದಕ್ಖಿಣಾ।
‘‘Evaṃ mittavataṃ atthā, sabbe honti padakkhiṇā;
ಹಂಸಾ ಯಥಾ ಧತರಟ್ಠಾ, ಞಾತಿಸಙ್ಘಂ ಉಪಾಗಮು’’ನ್ತಿ॥
Haṃsā yathā dhataraṭṭhā, ñātisaṅghaṃ upāgamu’’nti.
ಮಹಾಹಂಸಜಾತಕಂ ದುತಿಯಂ।
Mahāhaṃsajātakaṃ dutiyaṃ.
Footnotes:
Related texts:
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / ಜಾತಕ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Jātaka-aṭṭhakathā / [೫೩೪] ೨. ಮಹಾಹಂಸಜಾತಕವಣ್ಣನಾ • [534] 2. Mahāhaṃsajātakavaṇṇanā