Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / മജ്ഝിമനികായ • Majjhimanikāya

    ൩. മഹാകച്ചാനഭദ്ദേകരത്തസുത്തം

    3. Mahākaccānabhaddekarattasuttaṃ

    ൨൭൯. ഏവം മേ സുതം – ഏകം സമയം ഭഗവാ രാജഗഹേ വിഹരതി തപോദാരാമേ. അഥ ഖോ ആയസ്മാ സമിദ്ധി രത്തിയാ പച്ചൂസസമയം പച്ചുട്ഠായ യേന തപോദോ 1 തേനുപസങ്കമി ഗത്താനി പരിസിഞ്ചിതും. തപോദേ ഗത്താനി പരിസിഞ്ചിത്വാ പച്ചുത്തരിത്വാ ഏകചീവരോ അട്ഠാസി ഗത്താനി പുബ്ബാപയമാനോ 2. അഥ ഖോ അഞ്ഞതരാ ദേവതാ അഭിക്കന്തായ രത്തിയാ അഭിക്കന്തവണ്ണാ കേവലകപ്പം തപോദം ഓഭാസേത്വാ യേനായസ്മാ സമിദ്ധി തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ ഏകമന്തം അട്ഠാസി. ഏകമന്തം ഠിതാ ഖോ സാ ദേവതാ ആയസ്മന്തം സമിദ്ധിം ഏതദവോച – ‘‘ധാരേസി ത്വം, ഭിക്ഖു, ഭദ്ദേകരത്തസ്സ ഉദ്ദേസഞ്ച വിഭങ്ഗഞ്ചാ’’തി? ‘‘ന ഖോ അഹം, ആവുസോ, ധാരേമി ഭദ്ദേകരത്തസ്സ ഉദ്ദേസഞ്ച വിഭങ്ഗഞ്ച. ത്വം പനാവുസോ, ധാരേസി ഭദ്ദേകരത്തസ്സ ഉദ്ദേസഞ്ച വിഭങ്ഗഞ്ചാ’’തി? ‘‘അഹമ്പി ഖോ, ഭിക്ഖു, ന ധാരേമി ഭദ്ദേകരത്തസ്സ ഉദ്ദേസഞ്ച വിഭങ്ഗഞ്ച. ധാരേസി പന ത്വം, ഭിക്ഖു, ഭദ്ദേകരത്തിയോ ഗാഥാ’’തി? ‘‘ന ഖോ അഹം, ആവുസോ, ധാരേമി ഭദ്ദേകരത്തിയോ ഗാഥാതി. ത്വം പനാവുസോ, ധാരേസി ഭദ്ദേകരത്തിയോ ഗാഥാ’’തി? ‘‘അഹമ്പി ഖോ, ഭിക്ഖു ന ധാരേമി ഭദ്ദേകരത്തിയോ ഗാഥാതി. ഉഗ്ഗണ്ഹാഹി ത്വം, ഭിക്ഖു, ഭദ്ദേകരത്തസ്സ ഉദ്ദേസഞ്ച വിഭങ്ഗഞ്ച; പരിയാപുണാഹി ത്വം, ഭിക്ഖു, ഭദ്ദേകരത്തസ്സ ഉദ്ദേസഞ്ച വിഭങ്ഗഞ്ച; ധാരേഹി ത്വം, ഭിക്ഖു, ഭദ്ദേകരത്തസ്സ ഉദ്ദേസഞ്ച വിഭങ്ഗഞ്ച. അത്ഥസംഹിതോ, ഭിക്ഖു, ഭദ്ദേകരത്തസ്സ ഉദ്ദേസോ ച വിഭങ്ഗോ ച ആദിബ്രഹ്മചരിയകോ’’തി. ഇദമവോച സാ ദേവതാ; ഇദം വത്വാ തത്ഥേവന്തരധായി.

    279. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā rājagahe viharati tapodārāme. Atha kho āyasmā samiddhi rattiyā paccūsasamayaṃ paccuṭṭhāya yena tapodo 3 tenupasaṅkami gattāni parisiñcituṃ. Tapode gattāni parisiñcitvā paccuttaritvā ekacīvaro aṭṭhāsi gattāni pubbāpayamāno 4. Atha kho aññatarā devatā abhikkantāya rattiyā abhikkantavaṇṇā kevalakappaṃ tapodaṃ obhāsetvā yenāyasmā samiddhi tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā ekamantaṃ aṭṭhāsi. Ekamantaṃ ṭhitā kho sā devatā āyasmantaṃ samiddhiṃ etadavoca – ‘‘dhāresi tvaṃ, bhikkhu, bhaddekarattassa uddesañca vibhaṅgañcā’’ti? ‘‘Na kho ahaṃ, āvuso, dhāremi bhaddekarattassa uddesañca vibhaṅgañca. Tvaṃ panāvuso, dhāresi bhaddekarattassa uddesañca vibhaṅgañcā’’ti? ‘‘Ahampi kho, bhikkhu, na dhāremi bhaddekarattassa uddesañca vibhaṅgañca. Dhāresi pana tvaṃ, bhikkhu, bhaddekarattiyo gāthā’’ti? ‘‘Na kho ahaṃ, āvuso, dhāremi bhaddekarattiyo gāthāti. Tvaṃ panāvuso, dhāresi bhaddekarattiyo gāthā’’ti? ‘‘Ahampi kho, bhikkhu na dhāremi bhaddekarattiyo gāthāti. Uggaṇhāhi tvaṃ, bhikkhu, bhaddekarattassa uddesañca vibhaṅgañca; pariyāpuṇāhi tvaṃ, bhikkhu, bhaddekarattassa uddesañca vibhaṅgañca; dhārehi tvaṃ, bhikkhu, bhaddekarattassa uddesañca vibhaṅgañca. Atthasaṃhito, bhikkhu, bhaddekarattassa uddeso ca vibhaṅgo ca ādibrahmacariyako’’ti. Idamavoca sā devatā; idaṃ vatvā tatthevantaradhāyi.

    ൨൮൦. അഥ ഖോ ആയസ്മാ സമിദ്ധി തസ്സാ രത്തിയാ അച്ചയേന യേന ഭഗവാ തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ ഭഗവന്തം അഭിവാദേത്വാ ഏകമന്തം നിസീദി. ഏകമന്തം നിസിന്നോ ഖോ ആയസ്മാ സമിദ്ധി ഭഗവന്തം ഏതദവോച –

    280. Atha kho āyasmā samiddhi tassā rattiyā accayena yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho āyasmā samiddhi bhagavantaṃ etadavoca –

    ‘‘ഇധാഹം, ഭന്തേ, രത്തിയാ പച്ചൂസസമയം പച്ചുട്ഠായ യേന തപോദോ തേനുപസങ്കമിം ഗത്താനി പരിസിഞ്ചിതും. തപോദേ ഗത്താനി പരിസിഞ്ചിത്വാ പച്ചുത്തരിത്വാ ഏകചീവരോ അട്ഠാസിം ഗത്താനി പുബ്ബാപയമാനോ. അഥ ഖോ ഭന്തേ, അഞ്ഞതരാ ദേവതാ അഭിക്കന്തായ രത്തിയാ അഭിക്കന്തവണ്ണാ കേവലകപ്പം തപോദം ഓഭാസേത്വാ യേനാഹം തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ ഏകമന്തം അട്ഠാസി. ഏകമന്തം ഠിതാ ഖോ സാ ദേവതാ മം ഏതദവോച – ‘ധാരേസി ത്വം, ഭിക്ഖു, ഭദ്ദേകരത്തസ്സ ഉദ്ദേസഞ്ച വിഭങ്ഗഞ്ചാ’’’തി?

    ‘‘Idhāhaṃ, bhante, rattiyā paccūsasamayaṃ paccuṭṭhāya yena tapodo tenupasaṅkamiṃ gattāni parisiñcituṃ. Tapode gattāni parisiñcitvā paccuttaritvā ekacīvaro aṭṭhāsiṃ gattāni pubbāpayamāno. Atha kho bhante, aññatarā devatā abhikkantāya rattiyā abhikkantavaṇṇā kevalakappaṃ tapodaṃ obhāsetvā yenāhaṃ tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā ekamantaṃ aṭṭhāsi. Ekamantaṃ ṭhitā kho sā devatā maṃ etadavoca – ‘dhāresi tvaṃ, bhikkhu, bhaddekarattassa uddesañca vibhaṅgañcā’’’ti?

    ‘‘ഏവം വുത്തേ അഹം, ഭന്തേ, തം ദേവതം ഏതദവോചം – ‘ന ഖോ അഹം, ആവുസോ, ധാരേമി ഭദ്ദേകരത്തസ്സ ഉദ്ദേസഞ്ച വിഭങ്ഗഞ്ച. ത്വം പനാവുസോ, ധാരേസി ഭദ്ദേകരത്തസ്സ ഉദ്ദേസഞ്ച വിഭങ്ഗഞ്ചാ’തി? ‘അഹമ്പി ഖോ, ഭിക്ഖു, ന ധാരേമി ഭദ്ദേകരത്തസ്സ ഉദ്ദേസഞ്ച വിഭങ്ഗഞ്ച. ധാരേസി പന ത്വം, ഭിക്ഖു, ഭദ്ദേകരത്തിയോ ഗാഥാ’തി? ‘ന ഖോ അഹം, ആവുസോ, ധാരേമി ഭദ്ദേകരത്തിയോ ഗാഥാതി. ത്വം പനാവുസോ, ധാരേസി ഭദ്ദേകരത്തിയോ ഗാഥാ’തി? ‘അഹമ്പി ഖോ, ഭിക്ഖു, ന ധാരേമി ഭദ്ദേകരത്തിയോ ഗാഥാതി. ഉഗ്ഗണ്ഹാഹി ത്വം, ഭിക്ഖു, ഭദ്ദേകരത്തസ്സ ഉദ്ദേസഞ്ച വിഭങ്ഗഞ്ച; പരിയാപുണാഹി ത്വം, ഭിക്ഖു, ഭദ്ദേകരത്തസ്സ ഉദ്ദേസഞ്ച വിഭങ്ഗഞ്ച; ധാരേഹി ത്വം, ഭിക്ഖു, ഭദ്ദേകരത്തസ്സ ഉദ്ദേസഞ്ച വിഭങ്ഗഞ്ച. അത്ഥസംഹിതോ, ഭിക്ഖു, ഭദ്ദേകരത്തസ്സ ഉദ്ദേസോ ച വിഭങ്ഗോ ച ആദിബ്രഹ്മചരിയകോ’തി. ഇദമവോച, ഭന്തേ, സാ ദേവതാ; ഇദം വത്വാ തത്ഥേവന്തരധായി. സാധു മേ, ഭന്തേ, ഭഗവാ ഭദ്ദേകരത്തസ്സ ഉദ്ദേസഞ്ച വിഭങ്ഗഞ്ച ദേസേതൂ’’തി. ‘‘തേന ഹി, ഭിക്ഖു, സുണാഹി, സാധുകം മനസി കരോഹി; ഭാസിസ്സാമീ’’തി. ‘‘ഏവം, ഭന്തേ’’തി ഖോ ആയസ്മാ സമിദ്ധി ഭഗവതോ പച്ചസ്സോസി. ഭഗവാ ഏതദവോച –

    ‘‘Evaṃ vutte ahaṃ, bhante, taṃ devataṃ etadavocaṃ – ‘na kho ahaṃ, āvuso, dhāremi bhaddekarattassa uddesañca vibhaṅgañca. Tvaṃ panāvuso, dhāresi bhaddekarattassa uddesañca vibhaṅgañcā’ti? ‘Ahampi kho, bhikkhu, na dhāremi bhaddekarattassa uddesañca vibhaṅgañca. Dhāresi pana tvaṃ, bhikkhu, bhaddekarattiyo gāthā’ti? ‘Na kho ahaṃ, āvuso, dhāremi bhaddekarattiyo gāthāti. Tvaṃ panāvuso, dhāresi bhaddekarattiyo gāthā’ti? ‘Ahampi kho, bhikkhu, na dhāremi bhaddekarattiyo gāthāti. Uggaṇhāhi tvaṃ, bhikkhu, bhaddekarattassa uddesañca vibhaṅgañca; pariyāpuṇāhi tvaṃ, bhikkhu, bhaddekarattassa uddesañca vibhaṅgañca; dhārehi tvaṃ, bhikkhu, bhaddekarattassa uddesañca vibhaṅgañca. Atthasaṃhito, bhikkhu, bhaddekarattassa uddeso ca vibhaṅgo ca ādibrahmacariyako’ti. Idamavoca, bhante, sā devatā; idaṃ vatvā tatthevantaradhāyi. Sādhu me, bhante, bhagavā bhaddekarattassa uddesañca vibhaṅgañca desetū’’ti. ‘‘Tena hi, bhikkhu, suṇāhi, sādhukaṃ manasi karohi; bhāsissāmī’’ti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho āyasmā samiddhi bhagavato paccassosi. Bhagavā etadavoca –

    ‘‘അതീതം നാന്വാഗമേയ്യ, നപ്പടികങ്ഖേ അനാഗതം;

    ‘‘Atītaṃ nānvāgameyya, nappaṭikaṅkhe anāgataṃ;

    യദതീതം പഹീനം തം, അപ്പത്തഞ്ച അനാഗതം.

    Yadatītaṃ pahīnaṃ taṃ, appattañca anāgataṃ.

    ‘‘പച്ചുപ്പന്നഞ്ച യോ ധമ്മം, തത്ഥ തത്ഥ വിപസ്സതി;

    ‘‘Paccuppannañca yo dhammaṃ, tattha tattha vipassati;

    അസംഹീരം അസംകുപ്പം, തം വിദ്വാ മനുബ്രൂഹയേ.

    Asaṃhīraṃ asaṃkuppaṃ, taṃ vidvā manubrūhaye.

    ‘‘അജ്ജേവ കിച്ചമാതപ്പം, കോ ജഞ്ഞാ മരണം സുവേ;

    ‘‘Ajjeva kiccamātappaṃ, ko jaññā maraṇaṃ suve;

    ന ഹി നോ സങ്ഗരം തേന, മഹാസേനേന മച്ചുനാ.

    Na hi no saṅgaraṃ tena, mahāsenena maccunā.

    ‘‘ഏവം വിഹാരിം ആതാപിം, അഹോരത്തമതന്ദിതം;

    ‘‘Evaṃ vihāriṃ ātāpiṃ, ahorattamatanditaṃ;

    തം വേ ഭദ്ദേകരത്തോതി, സന്തോ ആചിക്ഖതേ മുനീ’’തി.

    Taṃ ve bhaddekarattoti, santo ācikkhate munī’’ti.

    ഇദമവോച ഭഗവാ; ഇദം വത്വാന സുഗതോ ഉട്ഠായാസനാ വിഹാരം പാവിസി. അഥ ഖോ തേസം ഭിക്ഖൂനം , അചിരപക്കന്തസ്സ ഭഗവതോ, ഏതദഹോസി – ‘‘ഇദം ഖോ നോ, ആവുസോ, ഭഗവാ സംഖിത്തേന ഉദ്ദേസം ഉദ്ദിസിത്വാ വിത്ഥാരേന അത്ഥം അവിഭജിത്വാ ഉട്ഠായാസനാ വിഹാരം പവിട്ഠോ –

    Idamavoca bhagavā; idaṃ vatvāna sugato uṭṭhāyāsanā vihāraṃ pāvisi. Atha kho tesaṃ bhikkhūnaṃ , acirapakkantassa bhagavato, etadahosi – ‘‘idaṃ kho no, āvuso, bhagavā saṃkhittena uddesaṃ uddisitvā vitthārena atthaṃ avibhajitvā uṭṭhāyāsanā vihāraṃ paviṭṭho –

    ‘‘അതീതം നാന്വാഗമേയ്യ, നപ്പടികങ്ഖേ അനാഗതം;

    ‘‘Atītaṃ nānvāgameyya, nappaṭikaṅkhe anāgataṃ;

    യദതീതം പഹീനം തം, അപ്പത്തഞ്ച അനാഗതം.

    Yadatītaṃ pahīnaṃ taṃ, appattañca anāgataṃ.

    ‘‘പച്ചുപ്പന്നഞ്ച യോ ധമ്മം, തത്ഥ തത്ഥ വിപസ്സതി;

    ‘‘Paccuppannañca yo dhammaṃ, tattha tattha vipassati;

    അസംഹീരം അസംകുപ്പം, തം വിദ്വാ മനുബ്രൂഹയേ.

    Asaṃhīraṃ asaṃkuppaṃ, taṃ vidvā manubrūhaye.

    ‘‘അജ്ജേവ കിച്ചമാതപ്പം, കോ ജഞ്ഞാ മരണം സുവേ;

    ‘‘Ajjeva kiccamātappaṃ, ko jaññā maraṇaṃ suve;

    ന ഹി നോ സങ്ഗരം തേന, മഹാസേനേന മച്ചുനാ.

    Na hi no saṅgaraṃ tena, mahāsenena maccunā.

    ‘‘ഏവം വിഹാരിം ആതാപിം, അഹോരത്തമതന്ദിതം;

    ‘‘Evaṃ vihāriṃ ātāpiṃ, ahorattamatanditaṃ;

    തം വേ ഭദ്ദേകരത്തോതി, സന്തോ ആചിക്ഖതേ മുനീ’’തി.

    Taṃ ve bhaddekarattoti, santo ācikkhate munī’’ti.

    ‘‘കോ നു ഖോ ഇമസ്സ ഭഗവതാ സംഖിത്തേന ഉദ്ദേസസ്സ ഉദ്ദിട്ഠസ്സ വിത്ഥാരേന അത്ഥം അവിഭത്തസ്സ വിത്ഥാരേന അത്ഥം വിഭജേയ്യാ’’തി?

    ‘‘Ko nu kho imassa bhagavatā saṃkhittena uddesassa uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ avibhattassa vitthārena atthaṃ vibhajeyyā’’ti?

    അഥ ഖോ തേസം ഭിക്ഖൂനം ഏതദഹോസി – ‘‘അയം ഖോ ആയസ്മാ മഹാകച്ചാനോ സത്ഥു ചേവ സംവണ്ണിതോ സമ്ഭാവിതോ ച വിഞ്ഞൂനം സബ്രഹ്മചാരീനം; പഹോതി ചായസ്മാ മഹാകച്ചാനോ ഇമസ്സ ഭഗവതാ സംഖിത്തേന ഉദ്ദേസസ്സ ഉദ്ദിട്ഠസ്സ വിത്ഥാരേന അത്ഥം അവിഭത്തസ്സ വിത്ഥാരേന അത്ഥം വിഭജിതും. യംനൂന മയം യേനായസ്മാ മഹാകച്ചാനോ തേനുപസങ്കമേയ്യാമ; ഉപസങ്കമിത്വാ ആയസ്മന്തം മഹാകച്ചാനം ഏതമത്ഥം പടിപുച്ഛേയ്യാമാ’’തി.

    Atha kho tesaṃ bhikkhūnaṃ etadahosi – ‘‘ayaṃ kho āyasmā mahākaccāno satthu ceva saṃvaṇṇito sambhāvito ca viññūnaṃ sabrahmacārīnaṃ; pahoti cāyasmā mahākaccāno imassa bhagavatā saṃkhittena uddesassa uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ avibhattassa vitthārena atthaṃ vibhajituṃ. Yaṃnūna mayaṃ yenāyasmā mahākaccāno tenupasaṅkameyyāma; upasaṅkamitvā āyasmantaṃ mahākaccānaṃ etamatthaṃ paṭipuccheyyāmā’’ti.

    ൨൮൧. അഥ ഖോ തേ ഭിക്ഖൂ യേനായസ്മാ മഹാകച്ചാനോ തേനുപസങ്കമിംസു; ഉപസങ്കമിത്വാ ആയസ്മതാ മഹാകച്ചാനേന സദ്ധിം സമ്മോദിംസു. സമ്മോദനീയം കഥം സാരണീയം വീതിസാരേത്വാ ഏകമന്തം നിസീദിംസു. ഏകമന്തം നിസിന്നാ ഖോ തേ ഭിക്ഖൂ ആയസ്മന്തം മഹാകച്ചാനം ഏതദവോചും – ‘‘ഇദം ഖോ നോ, ആവുസോ കച്ചാന, ഭഗവാ സംഖിത്തേന ഉദ്ദേസം ഉദ്ദിസിത്വാ വിത്ഥാരേന അത്ഥം അവിഭജിത്വാ ഉട്ഠായാസനാ വിഹാരം പവിട്ഠോ –

    281. Atha kho te bhikkhū yenāyasmā mahākaccāno tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā āyasmatā mahākaccānena saddhiṃ sammodiṃsu. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Ekamantaṃ nisinnā kho te bhikkhū āyasmantaṃ mahākaccānaṃ etadavocuṃ – ‘‘idaṃ kho no, āvuso kaccāna, bhagavā saṃkhittena uddesaṃ uddisitvā vitthārena atthaṃ avibhajitvā uṭṭhāyāsanā vihāraṃ paviṭṭho –

    ‘‘അതീതം നാന്വാഗമേയ്യ…പേ॰…

    ‘‘Atītaṃ nānvāgameyya…pe…

    തം വേ ഭദ്ദേകരത്തോതി, സന്തോ ആചിക്ഖതേ മുനീ’’തി.

    Taṃ ve bhaddekarattoti, santo ācikkhate munī’’ti.

    ‘‘തേസം നോ, ആവുസോ കച്ചാന, അമ്ഹാകം, അചിരപക്കന്തസ്സ ഭഗവതോ, ഏതദഹോസി – ഇദം ഖോ നോ, ആവുസോ, ഭഗവാ സംഖിത്തേന ഉദ്ദേസം ഉദ്ദിസിത്വാ വിത്ഥാരേന അത്ഥം അവിഭജിത്വാ ഉട്ഠായാസനാ വിഹാരം പവിട്ഠോ –

    ‘‘Tesaṃ no, āvuso kaccāna, amhākaṃ, acirapakkantassa bhagavato, etadahosi – idaṃ kho no, āvuso, bhagavā saṃkhittena uddesaṃ uddisitvā vitthārena atthaṃ avibhajitvā uṭṭhāyāsanā vihāraṃ paviṭṭho –

    ‘‘അതീതം നാന്വാഗമേയ്യ…പേ॰…

    ‘‘Atītaṃ nānvāgameyya…pe…

    തം വേ ഭദ്ദേകരത്തോതി, സന്തോ ആചിക്ഖതേ മുനീ’’തി.

    Taṃ ve bhaddekarattoti, santo ācikkhate munī’’ti.

    ‘‘കോ നു ഖോ ഇമസ്സ ഭഗവതാ സംഖിത്തേന ഉദ്ദേസസ്സ ഉദ്ദിട്ഠസ്സ വിത്ഥാരേന അത്ഥം അവിഭത്തസ്സ വിത്ഥാരേന അത്ഥം വിഭജേയ്യാതി? തേസം നോ , ആവുസോ കച്ചാന, അമ്ഹാകം ഏതദഹോസി – ‘അയം ഖോ ആയസ്മാ മഹാകച്ചാനോ സത്ഥു ചേവ സംവണ്ണിതോ സമ്ഭാവിതോ ച വിഞ്ഞൂനം സബ്രഹ്മചാരീനം. പഹോതി ചായസ്മാ മഹാകച്ചാനോ ഇമസ്സ ഭഗവതാ സംഖിത്തേന ഉദ്ദേസസ്സ ഉദ്ദിട്ഠസ്സ വിത്ഥാരേന അത്ഥം അവിഭത്തസ്സ വിത്ഥാരേന അത്ഥം വിഭജിതും. യംനൂന മയം യേനായസ്മാ മഹാകച്ചാനോ തേനുപസങ്കമേയ്യാമ; ഉപസങ്കമിത്വാ ആയസ്മന്തം മഹാകച്ചാനം ഏതമത്ഥം പടിപുച്ഛേയ്യാമാ’തി. വിഭജതായസ്മാ മഹാകച്ചാനോ’’തി.

    ‘‘Ko nu kho imassa bhagavatā saṃkhittena uddesassa uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ avibhattassa vitthārena atthaṃ vibhajeyyāti? Tesaṃ no , āvuso kaccāna, amhākaṃ etadahosi – ‘ayaṃ kho āyasmā mahākaccāno satthu ceva saṃvaṇṇito sambhāvito ca viññūnaṃ sabrahmacārīnaṃ. Pahoti cāyasmā mahākaccāno imassa bhagavatā saṃkhittena uddesassa uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ avibhattassa vitthārena atthaṃ vibhajituṃ. Yaṃnūna mayaṃ yenāyasmā mahākaccāno tenupasaṅkameyyāma; upasaṅkamitvā āyasmantaṃ mahākaccānaṃ etamatthaṃ paṭipuccheyyāmā’ti. Vibhajatāyasmā mahākaccāno’’ti.

    ‘‘സേയ്യഥാപി, ആവുസോ, പുരിസോ സാരത്ഥികോ സാരഗവേസീ സാരപരിയേസനം ചരമാനോ മഹതോ രുക്ഖസ്സ തിട്ഠതോ സാരവതോ അതിക്കമ്മേവ മൂലം അതിക്കമ്മ ഖന്ധം സാഖാപലാസേ സാരം പരിയേസിതബ്ബം മഞ്ഞേയ്യ; ഏവം സമ്പദമിദം ആയസ്മന്താനം സത്ഥരി സമ്മുഖീഭൂതേ തം ഭഗവന്തം അതിസിത്വാ അമ്ഹേ ഏതമത്ഥം പടിപുച്ഛിതബ്ബം മഞ്ഞഥ 5. സോ ഹാവുസോ, ഭഗവാ ജാനം ജാനാതി, പസ്സം പസ്സതി, ചക്ഖുഭൂതോ ഞാണഭൂതോ ധമ്മഭൂതോ ബ്രഹ്മഭൂതോ വത്താ പവത്താ അത്ഥസ്സ നിന്നേതാ അമതസ്സ ദാതാ ധമ്മസ്സാമീ തഥാഗതോ. സോ ചേവ പനേതസ്സ കാലോ അഹോസി യം ഭഗവന്തംയേവ ഏതമത്ഥം പടിപുച്ഛേയ്യാഥ, യഥാ വോ ഭഗവാ ബ്യാകരേയ്യ തഥാ നം ധാരേയ്യാഥാ’’തി.

    ‘‘Seyyathāpi, āvuso, puriso sāratthiko sāragavesī sārapariyesanaṃ caramāno mahato rukkhassa tiṭṭhato sāravato atikkammeva mūlaṃ atikkamma khandhaṃ sākhāpalāse sāraṃ pariyesitabbaṃ maññeyya; evaṃ sampadamidaṃ āyasmantānaṃ satthari sammukhībhūte taṃ bhagavantaṃ atisitvā amhe etamatthaṃ paṭipucchitabbaṃ maññatha 6. So hāvuso, bhagavā jānaṃ jānāti, passaṃ passati, cakkhubhūto ñāṇabhūto dhammabhūto brahmabhūto vattā pavattā atthassa ninnetā amatassa dātā dhammassāmī tathāgato. So ceva panetassa kālo ahosi yaṃ bhagavantaṃyeva etamatthaṃ paṭipuccheyyātha, yathā vo bhagavā byākareyya tathā naṃ dhāreyyāthā’’ti.

    ‘‘അദ്ധാവുസോ കച്ചാന, ഭഗവാ ജാനം ജാനാതി, പസ്സം പസ്സതി, ചക്ഖുഭൂതോ ഞാണഭൂതോ ധമ്മഭൂതോ ബ്രഹ്മഭൂതോ വത്താ പവത്താ അത്ഥസ്സ നിന്നേതാ അമതസ്സ ദാതാ ധമ്മസ്സാമീ തഥാഗതോ. സോ ചേവ പനേതസ്സ കാലോ അഹോസി യം ഭഗവന്തംയേവ ഏതമത്ഥം പടിപുച്ഛേയ്യാമ; യഥാ നോ ഭഗവാ ബ്യാകരേയ്യ തഥാ നം ധാരേയ്യാമ. അപി ചായസ്മാ മഹാകച്ചാനോ സത്ഥുചേവ സംവണ്ണിതോ സമ്ഭാവിതോ ച വിഞ്ഞൂനം സബ്രഹ്മചാരീനം; പഹോതി ചായസ്മാ മഹാകച്ചാനോ ഇമസ്സ ഭഗവതാ സംഖിത്തേന ഉദ്ദേസസ്സ ഉദ്ദിട്ഠസ്സ വിത്ഥാരേന അത്ഥം അവിഭത്തസ്സ വിത്ഥാരേന അത്ഥം വിഭജിതും. വിഭജതായസ്മാ മഹാകച്ചാനോ അഗരും കരിത്വാ’’തി 7.

    ‘‘Addhāvuso kaccāna, bhagavā jānaṃ jānāti, passaṃ passati, cakkhubhūto ñāṇabhūto dhammabhūto brahmabhūto vattā pavattā atthassa ninnetā amatassa dātā dhammassāmī tathāgato. So ceva panetassa kālo ahosi yaṃ bhagavantaṃyeva etamatthaṃ paṭipuccheyyāma; yathā no bhagavā byākareyya tathā naṃ dhāreyyāma. Api cāyasmā mahākaccāno satthuceva saṃvaṇṇito sambhāvito ca viññūnaṃ sabrahmacārīnaṃ; pahoti cāyasmā mahākaccāno imassa bhagavatā saṃkhittena uddesassa uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ avibhattassa vitthārena atthaṃ vibhajituṃ. Vibhajatāyasmā mahākaccāno agaruṃ karitvā’’ti 8.

    ‘‘തേന ഹാവുസോ, സുണാഥ, സാധുകം മനസി കരോഥ; ഭാസിസ്സാമീ’’തി. ‘‘ഏവമാവുസോ’’തി ഖോ തേ ഭിക്ഖൂ ആയസ്മതോ മഹാകച്ചാനസ്സ പച്ചസ്സോസും. ആയസ്മാ മഹാകച്ചാനോ ഏതദവോച –

    ‘‘Tena hāvuso, suṇātha, sādhukaṃ manasi karotha; bhāsissāmī’’ti. ‘‘Evamāvuso’’ti kho te bhikkhū āyasmato mahākaccānassa paccassosuṃ. Āyasmā mahākaccāno etadavoca –

    ‘‘യം ഖോ നോ, ആവുസോ, ഭഗവാ സംഖിത്തേന ഉദ്ദേസം ഉദ്ദിസിത്വാ വിത്ഥാരേന അത്ഥം അവിഭജിത്വാ ഉട്ഠായാസനാ വിഹാരം പവിട്ഠോ –

    ‘‘Yaṃ kho no, āvuso, bhagavā saṃkhittena uddesaṃ uddisitvā vitthārena atthaṃ avibhajitvā uṭṭhāyāsanā vihāraṃ paviṭṭho –

    ‘‘അതീതം നാന്വാഗമേയ്യ…പേ॰…

    ‘‘Atītaṃ nānvāgameyya…pe…

    തം വേ ഭദ്ദേകരത്തോതി, സന്തോ ആചിക്ഖതേ മുനീ’’തി.

    Taṃ ve bhaddekarattoti, santo ācikkhate munī’’ti.

    ഇമസ്സ ഖോ അഹം, ആവുസോ, ഭഗവതാ സംഖിത്തേന ഉദ്ദേസസ്സ ഉദ്ദിട്ഠസ്സ വിത്ഥാരേന അത്ഥം അവിഭത്തസ്സ ഏവം വിത്ഥാരേന അത്ഥം ആജാനാമി –

    Imassa kho ahaṃ, āvuso, bhagavatā saṃkhittena uddesassa uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ avibhattassa evaṃ vitthārena atthaṃ ājānāmi –

    ൨൮൨. ‘‘കഥഞ്ച, ആവുസോ, അതീതം അന്വാഗമേതി? ഇതി മേ ചക്ഖു അഹോസി അതീതമദ്ധാനം ഇതി രൂപാതി – തത്ഥ ഛന്ദരാഗപ്പടിബദ്ധം 9 ഹോതി വിഞ്ഞാണം, ഛന്ദരാഗപ്പടിബദ്ധത്താ വിഞ്ഞാണസ്സ തദഭിനന്ദതി, തദഭിനന്ദന്തോ അതീതം അന്വാഗമേതി. ഇതി മേ സോതം അഹോസി അതീതമദ്ധാനം ഇതി സദ്ദാതി…പേ॰… ഇതി മേ ഘാനം അഹോസി അതീതമദ്ധാനം ഇതി ഗന്ധാതി… ഇതി മേ ജിവ്ഹാ അഹോസി അതീതമദ്ധാനം ഇതി രസാതി… ഇതി മേ കായോ അഹോസി അതീതമദ്ധാനം ഇതി ഫോട്ഠബ്ബാതി… ഇതി മേ മനോ അഹോസി അതീതമദ്ധാനം ഇതി ധമ്മാതി – തത്ഥ ഛന്ദരാഗപ്പടിബദ്ധം ഹോതി വിഞ്ഞാണം, ഛന്ദരാഗപ്പടിബദ്ധത്താ വിഞ്ഞാണസ്സ തദഭിനന്ദതി, തദഭിനന്ദന്തോ അതീതം അന്വാഗമേതി – ഏവം ഖോ, ആവുസോ, അതീതം അന്വാഗമേതി.

    282. ‘‘Kathañca, āvuso, atītaṃ anvāgameti? Iti me cakkhu ahosi atītamaddhānaṃ iti rūpāti – tattha chandarāgappaṭibaddhaṃ 10 hoti viññāṇaṃ, chandarāgappaṭibaddhattā viññāṇassa tadabhinandati, tadabhinandanto atītaṃ anvāgameti. Iti me sotaṃ ahosi atītamaddhānaṃ iti saddāti…pe… iti me ghānaṃ ahosi atītamaddhānaṃ iti gandhāti… iti me jivhā ahosi atītamaddhānaṃ iti rasāti… iti me kāyo ahosi atītamaddhānaṃ iti phoṭṭhabbāti… iti me mano ahosi atītamaddhānaṃ iti dhammāti – tattha chandarāgappaṭibaddhaṃ hoti viññāṇaṃ, chandarāgappaṭibaddhattā viññāṇassa tadabhinandati, tadabhinandanto atītaṃ anvāgameti – evaṃ kho, āvuso, atītaṃ anvāgameti.

    ‘‘കഥഞ്ച , ആവുസോ, അതീതം നാന്വാഗമേതി? ഇതി മേ ചക്ഖു അഹോസി അതീതമദ്ധാനം ഇതി രൂപാതി – തത്ഥ ന ഛന്ദരാഗപ്പടിബദ്ധം ഹോതി വിഞ്ഞാണം, ന ഛന്ദരാഗപ്പടിബദ്ധത്താ വിഞ്ഞാണസ്സ ന തദഭിനന്ദതി, ന തദഭിനന്ദന്തോ അതീതം നാന്വാഗമേതി. ഇതി മേ സോതം അഹോസി അതീതമദ്ധാനം ഇതി സദ്ദാതി…പേ॰… ഇതി മേ ഘാനം അഹോസി അതീതമദ്ധാനം ഇതി ഗന്ധാതി… ഇതി മേ ജിവ്ഹാ അഹോസി അതീതമദ്ധാനം ഇതി രസാതി… ഇതി മേ കായോ അഹോസി അതീതമദ്ധാനം ഇതി ഫോട്ഠബ്ബാതി… ഇതി മേ മനോ അഹോസി അതീതമദ്ധാനം ഇതി ധമ്മാതി – തത്ഥ ന ഛന്ദരാഗപ്പടിബദ്ധം ഹോതി വിഞ്ഞാണം, ന ഛന്ദരാഗപ്പടിബദ്ധത്താ വിഞ്ഞാണസ്സ, ന തദഭിനന്ദതി, ന തദഭിനന്ദന്തോ അതീതം നാന്വാഗമേതി – ഏവം ഖോ, ആവുസോ, അതീതം നാന്വാഗമേതി.

    ‘‘Kathañca , āvuso, atītaṃ nānvāgameti? Iti me cakkhu ahosi atītamaddhānaṃ iti rūpāti – tattha na chandarāgappaṭibaddhaṃ hoti viññāṇaṃ, na chandarāgappaṭibaddhattā viññāṇassa na tadabhinandati, na tadabhinandanto atītaṃ nānvāgameti. Iti me sotaṃ ahosi atītamaddhānaṃ iti saddāti…pe… iti me ghānaṃ ahosi atītamaddhānaṃ iti gandhāti… iti me jivhā ahosi atītamaddhānaṃ iti rasāti… iti me kāyo ahosi atītamaddhānaṃ iti phoṭṭhabbāti… iti me mano ahosi atītamaddhānaṃ iti dhammāti – tattha na chandarāgappaṭibaddhaṃ hoti viññāṇaṃ, na chandarāgappaṭibaddhattā viññāṇassa, na tadabhinandati, na tadabhinandanto atītaṃ nānvāgameti – evaṃ kho, āvuso, atītaṃ nānvāgameti.

    ൨൮൩. ‘‘കഥഞ്ച , ആവുസോ, അനാഗതം പടികങ്ഖതി? ഇതി മേ ചക്ഖു സിയാ അനാഗതമദ്ധാനം ഇതി രൂപാതി – അപ്പടിലദ്ധസ്സ പടിലാഭായ ചിത്തം പണിദഹതി, ചേതസോ പണിധാനപച്ചയാ തദഭിനന്ദതി, തദഭിനന്ദന്തോ അനാഗതം പടികങ്ഖതി. ഇതി മേ സോതം സിയാ അനാഗതമദ്ധാനം ഇതി സദ്ദാതി…പേ॰… ഇതി മേ ഘാനം സിയാ അനാഗതമദ്ധാനം ഇതി ഗന്ധാതി… ഇതി മേ ജിവ്ഹാ സിയാ അനാഗതമദ്ധാനം ഇതി രസാതി… ഇതി മേ കായോ സിയാ അനാഗതമദ്ധാനം ഇതി ഫോട്ഠബ്ബാതി… ഇതി മേ മനോ സിയാ അനാഗതമദ്ധാനം ഇതി ധമ്മാതി – അപ്പടിലദ്ധസ്സ പടിലാഭായ ചിത്തം പണിദഹതി, ചേതസോ പണിധാനപച്ചയാ തദഭിനന്ദതി, തദഭിനന്ദന്തോ അനാഗതം പടികങ്ഖതി – ഏവം ഖോ, ആവുസോ, അനാഗതം പടികങ്ഖതി.

    283. ‘‘Kathañca , āvuso, anāgataṃ paṭikaṅkhati? Iti me cakkhu siyā anāgatamaddhānaṃ iti rūpāti – appaṭiladdhassa paṭilābhāya cittaṃ paṇidahati, cetaso paṇidhānapaccayā tadabhinandati, tadabhinandanto anāgataṃ paṭikaṅkhati. Iti me sotaṃ siyā anāgatamaddhānaṃ iti saddāti…pe… iti me ghānaṃ siyā anāgatamaddhānaṃ iti gandhāti… iti me jivhā siyā anāgatamaddhānaṃ iti rasāti… iti me kāyo siyā anāgatamaddhānaṃ iti phoṭṭhabbāti… iti me mano siyā anāgatamaddhānaṃ iti dhammāti – appaṭiladdhassa paṭilābhāya cittaṃ paṇidahati, cetaso paṇidhānapaccayā tadabhinandati, tadabhinandanto anāgataṃ paṭikaṅkhati – evaṃ kho, āvuso, anāgataṃ paṭikaṅkhati.

    ‘‘കഥഞ്ച, ആവുസോ, അനാഗതം നപ്പടികങ്ഖതി? ഇതി മേ ചക്ഖു സിയാ അനാഗതമദ്ധാനം ഇതി രൂപാതി – അപ്പടിലദ്ധസ്സ പടിലാഭായ ചിത്തം നപ്പണിദഹതി , ചേതസോ അപ്പണിധാനപച്ചയാ ന തദഭിനന്ദതി, ന തദഭിനന്ദന്തോ അനാഗതം നപ്പടികങ്ഖതി. ഇതി മേ സോതം സിയാ അനാഗതമദ്ധാനം ഇതി സദ്ദാതി…പേ॰… ഇതി മേ ഘാനം സിയാ അനാഗതമദ്ധാനം ഇതി ഗന്ധാതി… ഇതി മേ ജിവ്ഹാ സിയാ അനാഗതമദ്ധാനം ഇതി രസാതി… ഇതി മേ കായോ സിയാ അനാഗതമദ്ധാനം ഇതി ഫോട്ഠബ്ബാതി… ഇതി മേ മനോ സിയാ അനാഗതമദ്ധാനം ഇതി ധമ്മാതി – അപ്പടിലദ്ധസ്സ പടിലാഭായ ചിത്തം നപ്പണിദഹതി, ചേതസോ അപ്പണിധാനപച്ചയാ ന തദഭിനന്ദതി, ന തദഭിനന്ദന്തോ അനാഗതം നപ്പടികങ്ഖതി – ഏവം ഖോ, ആവുസോ, അനാഗതം നപ്പടികങ്ഖതി.

    ‘‘Kathañca, āvuso, anāgataṃ nappaṭikaṅkhati? Iti me cakkhu siyā anāgatamaddhānaṃ iti rūpāti – appaṭiladdhassa paṭilābhāya cittaṃ nappaṇidahati , cetaso appaṇidhānapaccayā na tadabhinandati, na tadabhinandanto anāgataṃ nappaṭikaṅkhati. Iti me sotaṃ siyā anāgatamaddhānaṃ iti saddāti…pe… iti me ghānaṃ siyā anāgatamaddhānaṃ iti gandhāti… iti me jivhā siyā anāgatamaddhānaṃ iti rasāti… iti me kāyo siyā anāgatamaddhānaṃ iti phoṭṭhabbāti… iti me mano siyā anāgatamaddhānaṃ iti dhammāti – appaṭiladdhassa paṭilābhāya cittaṃ nappaṇidahati, cetaso appaṇidhānapaccayā na tadabhinandati, na tadabhinandanto anāgataṃ nappaṭikaṅkhati – evaṃ kho, āvuso, anāgataṃ nappaṭikaṅkhati.

    ൨൮൪. ‘‘കഥഞ്ച, ആവുസോ, പച്ചുപ്പന്നേസു ധമ്മേസു സംഹീരതി? യഞ്ചാവുസോ, ചക്ഖു യേ ച രൂപാ – ഉഭയമേതം പച്ചുപ്പന്നം. തസ്മിം ചേ പച്ചുപ്പന്നേ ഛന്ദരാഗപ്പടിബദ്ധം ഹോതി വിഞ്ഞാണം, ഛന്ദരാഗപ്പടിബദ്ധത്താ വിഞ്ഞാണസ്സ തദഭിനന്ദതി, തദഭിനന്ദന്തോ പച്ചുപ്പന്നേസു ധമ്മേസു സംഹീരതി. യഞ്ചാവുസോ, സോതം യേ ച സദ്ദാ…പേ॰… യഞ്ചാവുസോ, ഘാനം യേ ച ഗന്ധാ… യാ ചാവുസോ, ജിവ്ഹാ യേ ച രസാ… യോ ചാവുസോ, കായോ യേ ച ഫോട്ഠബ്ബാ… യോ ചാവുസോ, മനോ യേ ച ധമ്മാ – ഉഭയമേതം പച്ചുപ്പന്നം. തസ്മിം ചേ പച്ചുപ്പന്നേ ഛന്ദരാഗപ്പടിബദ്ധം ഹോതി വിഞ്ഞാണം, ഛന്ദരാഗപ്പടിബദ്ധത്താ വിഞ്ഞാണസ്സ തദഭിനന്ദതി, തദഭിനന്ദന്തോ പച്ചുപ്പന്നേസു ധമ്മേസു സംഹീരതി – ഏവം ഖോ, ആവുസോ, പച്ചുപ്പന്നേസു ധമ്മേസു സംഹീരതി.

    284. ‘‘Kathañca, āvuso, paccuppannesu dhammesu saṃhīrati? Yañcāvuso, cakkhu ye ca rūpā – ubhayametaṃ paccuppannaṃ. Tasmiṃ ce paccuppanne chandarāgappaṭibaddhaṃ hoti viññāṇaṃ, chandarāgappaṭibaddhattā viññāṇassa tadabhinandati, tadabhinandanto paccuppannesu dhammesu saṃhīrati. Yañcāvuso, sotaṃ ye ca saddā…pe… yañcāvuso, ghānaṃ ye ca gandhā… yā cāvuso, jivhā ye ca rasā… yo cāvuso, kāyo ye ca phoṭṭhabbā… yo cāvuso, mano ye ca dhammā – ubhayametaṃ paccuppannaṃ. Tasmiṃ ce paccuppanne chandarāgappaṭibaddhaṃ hoti viññāṇaṃ, chandarāgappaṭibaddhattā viññāṇassa tadabhinandati, tadabhinandanto paccuppannesu dhammesu saṃhīrati – evaṃ kho, āvuso, paccuppannesu dhammesu saṃhīrati.

    ‘‘കഥഞ്ച , ആവുസോ, പച്ചുപ്പന്നേസു ധമ്മേസു ന സംഹീരതി? യഞ്ചാവുസോ, ചക്ഖു യേ ച രൂപാ – ഉഭയമേതം പച്ചുപ്പന്നം. തസ്മിം ചേ പച്ചുപ്പന്നേ ന ഛന്ദരാഗപ്പടിബദ്ധം ഹോതി വിഞ്ഞാണം, ന ഛന്ദരാഗപ്പടിബദ്ധത്താ വിഞ്ഞാണസ്സ ന തദഭിനന്ദതി, ന തദഭിനന്ദന്തോ പച്ചുപ്പന്നേസു ധമ്മേസു ന സംഹീരതി. യഞ്ചാവുസോ, സോതം യേ ച സദ്ദാ…പേ॰… യഞ്ചാവുസോ, ഘാനം യേ ച ഗന്ധാ… യാ ചാവുസോ, ജിവ്ഹാ യേ ച രസാ… യോ ചാവുസോ, കായോ യേ ച ഫോട്ഠബ്ബാ… യോ ചാവുസോ, മനോ യേ ച ധമ്മാ – ഉഭയമേതം പച്ചുപ്പന്നം. തസ്മിം ചേ പച്ചുപ്പന്നേ ന ഛന്ദരാഗപ്പടിബദ്ധം ഹോതി വിഞ്ഞാണം, ന ഛന്ദരാഗപ്പടിബദ്ധത്താ വിഞ്ഞാണസ്സ ന തദഭിനന്ദതി, ന തദഭിനന്ദന്തോ പച്ചുപ്പന്നേസു ധമ്മേസു ന സംഹീരതി – ഏവം ഖോ, ആവുസോ, പച്ചുപ്പന്നേസു ധമ്മേസു ന സംഹീരതി.

    ‘‘Kathañca , āvuso, paccuppannesu dhammesu na saṃhīrati? Yañcāvuso, cakkhu ye ca rūpā – ubhayametaṃ paccuppannaṃ. Tasmiṃ ce paccuppanne na chandarāgappaṭibaddhaṃ hoti viññāṇaṃ, na chandarāgappaṭibaddhattā viññāṇassa na tadabhinandati, na tadabhinandanto paccuppannesu dhammesu na saṃhīrati. Yañcāvuso, sotaṃ ye ca saddā…pe… yañcāvuso, ghānaṃ ye ca gandhā… yā cāvuso, jivhā ye ca rasā… yo cāvuso, kāyo ye ca phoṭṭhabbā… yo cāvuso, mano ye ca dhammā – ubhayametaṃ paccuppannaṃ. Tasmiṃ ce paccuppanne na chandarāgappaṭibaddhaṃ hoti viññāṇaṃ, na chandarāgappaṭibaddhattā viññāṇassa na tadabhinandati, na tadabhinandanto paccuppannesu dhammesu na saṃhīrati – evaṃ kho, āvuso, paccuppannesu dhammesu na saṃhīrati.

    ൨൮൫. ‘‘യം ഖോ നോ, ആവുസോ, ഭഗവാ സംഖിത്തേന ഉദ്ദേസം ഉദ്ദിസിത്വാ വിത്ഥാരേന അത്ഥം അവിഭജിത്വാ ഉട്ഠായാസനാ വിഹാരം പവിട്ഠോ –

    285. ‘‘Yaṃ kho no, āvuso, bhagavā saṃkhittena uddesaṃ uddisitvā vitthārena atthaṃ avibhajitvā uṭṭhāyāsanā vihāraṃ paviṭṭho –

    ‘‘അതീതം നാന്വാഗമേയ്യ…പേ॰…

    ‘‘Atītaṃ nānvāgameyya…pe…

    തം വേ ഭദ്ദേകരത്തോതി, സന്തോ ആചിക്ഖതേ മുനീ’’തി.

    Taṃ ve bhaddekarattoti, santo ācikkhate munī’’ti.

    ‘‘ഇമസ്സ ഖോ അഹം, ആവുസോ, ഭഗവതാ സംഖിത്തേന ഉദ്ദേസസ്സ ഉദ്ദിട്ഠസ്സ വിത്ഥാരേന അത്ഥം അവിഭത്തസ്സ ഏവം വിത്ഥാരേന അത്ഥം ആജാനാമി. ആകങ്ഖമാനാ ച പന തുമ്ഹേ ആയസ്മന്തോ ഭഗവന്തംയേവ ഉപസങ്കമിത്വാ ഏതമത്ഥം പടിപുച്ഛേയ്യാഥ, യഥാ വോ ഭഗവാ ബ്യാകരോതി തഥാ നം ധാരേയ്യാഥാ’’തി.

    ‘‘Imassa kho ahaṃ, āvuso, bhagavatā saṃkhittena uddesassa uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ avibhattassa evaṃ vitthārena atthaṃ ājānāmi. Ākaṅkhamānā ca pana tumhe āyasmanto bhagavantaṃyeva upasaṅkamitvā etamatthaṃ paṭipuccheyyātha, yathā vo bhagavā byākaroti tathā naṃ dhāreyyāthā’’ti.

    അഥ ഖോ തേ ഭിക്ഖൂ ആയസ്മതോ മഹാകച്ചാനസ്സ ഭാസിതം അഭിനന്ദിത്വാ അനുമോദിത്വാ ഉട്ഠായാസനാ യേന ഭഗവാ തേനുപസങ്കമിംസു; ഉപസങ്കമിത്വാ ഭഗവന്തം അഭിവാദേത്വാ ഏകമന്തം നിസീദിംസു. ഏകമന്തം നിസിന്നാ ഖോ തേ ഭിക്ഖൂ ഭഗവന്തം ഏതദവോചും – ‘‘യം ഖോ നോ, ഭന്തേ, ഭഗവാ സംഖിത്തേന ഉദ്ദേസം ഉദ്ദിസിത്വാ വിത്ഥാരേന അത്ഥം അവിഭജിത്വാ ഉട്ഠായാസനാ വിഹാരം പവിട്ഠോ –

    Atha kho te bhikkhū āyasmato mahākaccānassa bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā uṭṭhāyāsanā yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Ekamantaṃ nisinnā kho te bhikkhū bhagavantaṃ etadavocuṃ – ‘‘yaṃ kho no, bhante, bhagavā saṃkhittena uddesaṃ uddisitvā vitthārena atthaṃ avibhajitvā uṭṭhāyāsanā vihāraṃ paviṭṭho –

    ‘‘അതീതം നാന്വാഗമേയ്യ…പേ॰…

    ‘‘Atītaṃ nānvāgameyya…pe…

    തം വേ ഭദ്ദേകരത്തോതി, സന്തോ ആചിക്ഖതേ മുനീ’’തി.

    Taṃ ve bhaddekarattoti, santo ācikkhate munī’’ti.

    തേസം നോ, ഭന്തേ, അമ്ഹാകം, അചിരപക്കന്തസ്സ ഭഗവതോ, ഏതദഹോസി – ‘‘ഇദം ഖോ നോ, ആവുസോ, ഭഗവാ സംഖിത്തേന ഉദ്ദേസം ഉദ്ദിസിത്വാ വിത്ഥാരേന അത്ഥം അവിഭജിത്വാ ഉട്ഠായാസനാ വിഹാരം പവിട്ഠോ –

    Tesaṃ no, bhante, amhākaṃ, acirapakkantassa bhagavato, etadahosi – ‘‘idaṃ kho no, āvuso, bhagavā saṃkhittena uddesaṃ uddisitvā vitthārena atthaṃ avibhajitvā uṭṭhāyāsanā vihāraṃ paviṭṭho –

    ‘‘അതീതം നാന്വാഗമേയ്യ, നപ്പടികങ്ഖേ അനാഗതം;

    ‘‘Atītaṃ nānvāgameyya, nappaṭikaṅkhe anāgataṃ;

    യദതീതം പഹീനം തം, അപ്പത്തഞ്ച അനാഗതം.

    Yadatītaṃ pahīnaṃ taṃ, appattañca anāgataṃ.

    ‘‘പച്ചുപ്പന്നഞ്ച യോ ധമ്മം, തത്ഥ തത്ഥ വിപസ്സതി;

    ‘‘Paccuppannañca yo dhammaṃ, tattha tattha vipassati;

    അസംഹീരം അസംകുപ്പം, തം വിദ്വാ മനുബ്രൂഹയേ.

    Asaṃhīraṃ asaṃkuppaṃ, taṃ vidvā manubrūhaye.

    ‘‘അജ്ജേവ കിച്ചമാതപ്പം, കോ ജഞ്ഞാ മരണം സുവേ;

    ‘‘Ajjeva kiccamātappaṃ, ko jaññā maraṇaṃ suve;

    ന ഹി നോ സങ്ഗരം തേന, മഹാസേനേന മച്ചുനാ.

    Na hi no saṅgaraṃ tena, mahāsenena maccunā.

    ‘‘ഏവം വിഹാരിം ആതാപിം, അഹോരത്തമതന്ദിതം;

    ‘‘Evaṃ vihāriṃ ātāpiṃ, ahorattamatanditaṃ;

    തം വേ ഭദ്ദേകരത്തോതി, സന്തോ ആചിക്ഖതേ മുനീ’’തി.

    Taṃ ve bhaddekarattoti, santo ācikkhate munī’’ti.

    ‘‘‘കോ നു ഖോ ഇമസ്സ ഭഗവതാ സംഖിത്തേന ഉദ്ദേസസ്സ ഉദ്ദിട്ഠസ്സ വിത്ഥാരേന അത്ഥം അവിഭത്തസ്സ വിത്ഥാരേന അത്ഥം വിഭജേയ്യാ’തി? തേസം നോ, ഭന്തേ, അമ്ഹാകം ഏതദഹോസി – ‘അയം ഖോ ആയസ്മാ മഹാകച്ചാനോ സത്ഥു ചേവ സംവണ്ണിതോ സമ്ഭാവിതോ ച വിഞ്ഞൂനം സബ്രഹ്മചാരീനം. പഹോതി ചായസ്മാ മഹാകച്ചാനോ ഇമസ്സ ഭഗവതാ സംഖിത്തേന ഉദ്ദേസസ്സ ഉദ്ദിട്ഠസ്സ വിത്ഥാരേന അത്ഥം അവിഭത്തസ്സ വിത്ഥാരേന അത്ഥം വിഭജിതും. യംനൂന മയം യേനായസ്മാ മഹാകച്ചാനോ തേനുപസങ്കമേയ്യാമ; ഉപസങ്കമിത്വാ ആയസ്മന്തം മഹാകച്ചാനം ഏതമത്ഥം പടിപുച്ഛേയ്യാമാ’തി. അഥ ഖോ മയം, ഭന്തേ, യേനായസ്മാ മഹാകച്ചാനോ തേനുപസങ്കമിമ്ഹ; ഉപസങ്കമിത്വാ ആയസ്മന്തം മഹാകച്ചാനം ഏതമത്ഥം പടിപുച്ഛിമ്ഹ. തേസം നോ, ഭന്തേ, ആയസ്മതാ മഹാകച്ചാനേന ഇമേഹി ആകാരേഹി ഇമേഹി പദേഹി ഇമേഹി ബ്യഞ്ജനേഹി അത്ഥോ വിഭത്തോ’’തി.

    ‘‘‘Ko nu kho imassa bhagavatā saṃkhittena uddesassa uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ avibhattassa vitthārena atthaṃ vibhajeyyā’ti? Tesaṃ no, bhante, amhākaṃ etadahosi – ‘ayaṃ kho āyasmā mahākaccāno satthu ceva saṃvaṇṇito sambhāvito ca viññūnaṃ sabrahmacārīnaṃ. Pahoti cāyasmā mahākaccāno imassa bhagavatā saṃkhittena uddesassa uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ avibhattassa vitthārena atthaṃ vibhajituṃ. Yaṃnūna mayaṃ yenāyasmā mahākaccāno tenupasaṅkameyyāma; upasaṅkamitvā āyasmantaṃ mahākaccānaṃ etamatthaṃ paṭipuccheyyāmā’ti. Atha kho mayaṃ, bhante, yenāyasmā mahākaccāno tenupasaṅkamimha; upasaṅkamitvā āyasmantaṃ mahākaccānaṃ etamatthaṃ paṭipucchimha. Tesaṃ no, bhante, āyasmatā mahākaccānena imehi ākārehi imehi padehi imehi byañjanehi attho vibhatto’’ti.

    ‘‘പണ്ഡിതോ, ഭിക്ഖവേ, മഹാകച്ചാനോ; മഹാപഞ്ഞോ, ഭിക്ഖവേ മഹാകച്ചാനോ. മം ചേപി തുമ്ഹേ, ഭിക്ഖവേ, ഏതമത്ഥം പടിപുച്ഛേയ്യാഥ, അഹമ്പി തം ഏവമേവം ബ്യാകരേയ്യം യഥാ തം മഹാകച്ചാനേന ബ്യാകതം. ഏസോ, ചേവേതസ്സ അത്ഥോ. ഏവഞ്ച നം ധാരേഥാ’’തി.

    ‘‘Paṇḍito, bhikkhave, mahākaccāno; mahāpañño, bhikkhave mahākaccāno. Maṃ cepi tumhe, bhikkhave, etamatthaṃ paṭipuccheyyātha, ahampi taṃ evamevaṃ byākareyyaṃ yathā taṃ mahākaccānena byākataṃ. Eso, cevetassa attho. Evañca naṃ dhārethā’’ti.

    ഇദമവോച ഭഗവാ. അത്തമനാ തേ ഭിക്ഖൂ ഭഗവതോ ഭാസിതം അഭിനന്ദുന്തി.

    Idamavoca bhagavā. Attamanā te bhikkhū bhagavato bhāsitaṃ abhinandunti.

    മഹാകച്ചാനഭദ്ദേകരത്തസുത്തം നിട്ഠിതം തതിയം.

    Mahākaccānabhaddekarattasuttaṃ niṭṭhitaṃ tatiyaṃ.







    Footnotes:
    1. തപോദാ (സീ॰)
    2. സുക്ഖാപയമാനോ (ക॰)
    3. tapodā (sī.)
    4. sukkhāpayamāno (ka.)
    5. മഞ്ഞേഥ (പീ॰)
    6. maññetha (pī.)
    7. അഗരുകരിത്വാ (സീ॰ സ്യാ॰ കം॰ പീ॰)
    8. agarukaritvā (sī. syā. kaṃ. pī.)
    9. ഛന്ദരാഗപ്പടിബന്ധം (ക॰)
    10. chandarāgappaṭibandhaṃ (ka.)



    Related texts:



    അട്ഠകഥാ • Aṭṭhakathā / സുത്തപിടക (അട്ഠകഥാ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / മജ്ഝിമനികായ (അട്ഠകഥാ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ൩. മഹാകച്ചാനഭദ്ദേകരത്തസുത്തവണ്ണനാ • 3. Mahākaccānabhaddekarattasuttavaṇṇanā

    ടീകാ • Tīkā / സുത്തപിടക (ടീകാ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / മജ്ഝിമനികായ (ടീകാ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ൩. മഹാകച്ചാനഭദ്ദേകരത്തസുത്തവണ്ണനാ • 3. Mahākaccānabhaddekarattasuttavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact