Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / जातकपाळि • Jātakapāḷi

    ५१६. महाकपिजातकं (६)

    516. Mahākapijātakaṃ (6)

    १७८.

    178.

    बाराणस्यं 1 अहू राजा, कासीनं रट्ठवड्ढनो।

    Bārāṇasyaṃ 2 ahū rājā, kāsīnaṃ raṭṭhavaḍḍhano;

    मित्तामच्‍चपरिब्यूळ्हो, अगमासि मिगाजिनं 3॥

    Mittāmaccaparibyūḷho, agamāsi migājinaṃ 4.

    १७९.

    179.

    तत्थ ब्राह्मणमद्दक्खि, सेतं चित्रं किलासिनं।

    Tattha brāhmaṇamaddakkhi, setaṃ citraṃ kilāsinaṃ;

    विद्धस्तं कोविळारंव, किसं धमनिसन्थतं॥

    Viddhastaṃ koviḷāraṃva, kisaṃ dhamanisanthataṃ.

    १८०.

    180.

    परमकारुञ्‍ञतं पत्तं, दिस्वा किच्छगतं नरं।

    Paramakāruññataṃ pattaṃ, disvā kicchagataṃ naraṃ;

    अवच ब्यम्हितो राजा, ‘‘यक्खानं कतमो नुसि॥

    Avaca byamhito rājā, ‘‘yakkhānaṃ katamo nusi.

    १८१.

    181.

    ‘‘हत्थपादा च ते सेता, ततो सेततरं 5 सिरो।

    ‘‘Hatthapādā ca te setā, tato setataraṃ 6 siro;

    गत्तं कम्मासवण्णं ते, किलासबहुलो चसि॥

    Gattaṃ kammāsavaṇṇaṃ te, kilāsabahulo casi.

    १८२.

    182.

    ‘‘वट्टनावळि 7 सङ्कासा, पिट्ठि ते निन्‍नतुन्‍नता।

    ‘‘Vaṭṭanāvaḷi 8 saṅkāsā, piṭṭhi te ninnatunnatā;

    काळपब्बाव 9 ते अङ्गा, नाञ्‍ञं पस्सामि एदिसं॥

    Kāḷapabbāva 10 te aṅgā, nāññaṃ passāmi edisaṃ.

    १८३.

    183.

    ‘‘उग्घट्टपादो तसितो, किसो धमनिसन्थतो।

    ‘‘Ugghaṭṭapādo tasito, kiso dhamanisanthato;

    छातो आतत्तरूपोसि 11, कुतोसि कत्थ गच्छसि॥

    Chāto ātattarūposi 12, kutosi kattha gacchasi.

    १८४.

    184.

    ‘‘दुद्दसी अप्पकारोसि, दुब्बण्णो भीमदस्सनो।

    ‘‘Duddasī appakārosi, dubbaṇṇo bhīmadassano;

    जनेत्ति यापि ते माता, न तं इच्छेय्य पस्सितुं॥

    Janetti yāpi te mātā, na taṃ iccheyya passituṃ.

    १८५.

    185.

    ‘‘किं कम्ममकरं 13 पुब्बे, कं अवज्झं अघातयि।

    ‘‘Kiṃ kammamakaraṃ 14 pubbe, kaṃ avajjhaṃ aghātayi;

    किब्बिसं यं करित्वान, इदं दुक्खं उपागमि’’॥

    Kibbisaṃ yaṃ karitvāna, idaṃ dukkhaṃ upāgami’’.

    १८६.

    186.

    तग्घ ते अहमक्खिस्सं, यथापि कुसलो तथा।

    Taggha te ahamakkhissaṃ, yathāpi kusalo tathā;

    सच्‍चवादिञ्हि लोकस्मिं, पसंसन्तीध पण्डिता॥

    Saccavādiñhi lokasmiṃ, pasaṃsantīdha paṇḍitā.

    १८७.

    187.

    एको चरं गोगवेसो, मूळ्हो अच्‍चसरिं वने।

    Eko caraṃ gogaveso, mūḷho accasariṃ vane;

    अरञ्‍ञे इरीणे 15 विवने, नानाकुञ्‍जरसेविते॥

    Araññe irīṇe 16 vivane, nānākuñjarasevite.

    १८८.

    188.

    वाळमिगानुचरिते, विप्पनट्ठोस्मि कानने।

    Vāḷamigānucarite, vippanaṭṭhosmi kānane;

    अचरिं तत्थ सत्ताहं, खुप्पिपास 17 समप्पितो॥

    Acariṃ tattha sattāhaṃ, khuppipāsa 18 samappito.

    १८९.

    189.

    तत्थ तिन्दुकमद्दक्खिं, विसमट्ठं बुभुक्खितो।

    Tattha tindukamaddakkhiṃ, visamaṭṭhaṃ bubhukkhito;

    पपातमभिलम्बन्तं, सम्पन्‍नफलधारिनं॥

    Papātamabhilambantaṃ, sampannaphaladhārinaṃ.

    १९०.

    190.

    वातस्सितानि भक्खेसिं, तानि रुच्‍चिंसु मे भुसं।

    Vātassitāni bhakkhesiṃ, tāni rucciṃsu me bhusaṃ;

    अतित्तो रुक्खमारूहिं 19, तत्थ हेस्सामि आसितो॥

    Atitto rukkhamārūhiṃ 20, tattha hessāmi āsito.

    १९१.

    191.

    एकं मे भक्खितं आसि, दुतियं अभिपत्थितं।

    Ekaṃ me bhakkhitaṃ āsi, dutiyaṃ abhipatthitaṃ;

    ततो सा भञ्‍जथ साखा, छिन्‍ना फरसुना विय॥

    Tato sā bhañjatha sākhā, chinnā pharasunā viya.

    १९२.

    192.

    सोहं सहाव साखाहि, उद्धंपादो अवंसिरो।

    Sohaṃ sahāva sākhāhi, uddhaṃpādo avaṃsiro;

    अप्पतिट्ठे अनालम्बे, गिरिदुग्गस्मि पापतं॥

    Appatiṭṭhe anālambe, giriduggasmi pāpataṃ.

    १९३.

    193.

    यस्मा च वारि गम्भीरं, तस्मा न समपज्‍जिसं 21।

    Yasmā ca vāri gambhīraṃ, tasmā na samapajjisaṃ 22;

    तत्थ सेसिं निरानन्दो, अनूना 23 दस रत्तियो॥

    Tattha sesiṃ nirānando, anūnā 24 dasa rattiyo.

    १९४.

    194.

    अथेत्थ कपि मागञ्छि 25, गोनङ्गुलो दरीचरो।

    Athettha kapi māgañchi 26, gonaṅgulo darīcaro;

    साखाहि साखं विचरन्तो, खादमानो दुमप्फलं॥

    Sākhāhi sākhaṃ vicaranto, khādamāno dumapphalaṃ.

    १९५.

    195.

    सो मं दिस्वा किसं पण्डुं, कारुञ्‍ञमकरं मयि।

    So maṃ disvā kisaṃ paṇḍuṃ, kāruññamakaraṃ mayi;

    अम्भो को नाम सो एत्थ, एवं दुक्खेन अट्टितो॥

    Ambho ko nāma so ettha, evaṃ dukkhena aṭṭito.

    १९६.

    196.

    मनुस्सो अमनुस्सो वा, अत्तानं मे पवेदय।

    Manusso amanusso vā, attānaṃ me pavedaya;

    तस्सञ्‍जलिं पणामेत्वा, इदं वचनमब्रविं॥

    Tassañjaliṃ paṇāmetvā, idaṃ vacanamabraviṃ.

    १९७.

    197.

    मनुस्सोहं ब्यसम्पत्तो 27, सा मे नत्थि इतो गति।

    Manussohaṃ byasampatto 28, sā me natthi ito gati;

    तं वो वदामि भद्दं वो, त्वञ्‍च मे सरणं भव॥

    Taṃ vo vadāmi bhaddaṃ vo, tvañca me saraṇaṃ bhava.

    १९८.

    198.

    गरुं 29 सिलं गहेत्वान, विचरी 30 पब्बते कपि।

    Garuṃ 31 silaṃ gahetvāna, vicarī 32 pabbate kapi;

    सिलाय योग्गं कत्वान, निसभो एतदब्रवि॥

    Silāya yoggaṃ katvāna, nisabho etadabravi.

    १९९.

    199.

    एहि मे पिट्ठिमारुय्ह, गीवं गण्हाहि बाहुभि।

    Ehi me piṭṭhimāruyha, gīvaṃ gaṇhāhi bāhubhi;

    अहं तं उद्धरिस्सामि, गिरिदुग्गत वेगसा॥

    Ahaṃ taṃ uddharissāmi, giriduggata vegasā.

    २००.

    200.

    तस्स तं वचनं सुत्वा, वानरिन्दस्स सिरीमतो।

    Tassa taṃ vacanaṃ sutvā, vānarindassa sirīmato;

    पिट्ठिमारुय्ह धीरस्स, गीवं बाहाहि अग्गहिं॥

    Piṭṭhimāruyha dhīrassa, gīvaṃ bāhāhi aggahiṃ.

    २०१.

    201.

    सो मं ततो समुट्ठासि, तेजस्सी 33 बलवा कपि।

    So maṃ tato samuṭṭhāsi, tejassī 34 balavā kapi;

    विहञ्‍ञमानो किच्छेन, गिरिदुग्गत वेगसा॥

    Vihaññamāno kicchena, giriduggata vegasā.

    २०२.

    202.

    उद्धरित्वान मं सन्तो, निसभो एतदब्रवि।

    Uddharitvāna maṃ santo, nisabho etadabravi;

    इङ्घ मं सम्म रक्खस्सु, पस्सुपिस्सं मुहुत्तकं॥

    Iṅgha maṃ samma rakkhassu, passupissaṃ muhuttakaṃ.

    २०३.

    203.

    सीहा ब्यग्घा च दीपी च, अच्छकोकतरच्छयो।

    Sīhā byagghā ca dīpī ca, acchakokataracchayo;

    ते मं पमत्तं हिंसेय्युं, ते त्वं दिस्वा निवारय 35॥

    Te maṃ pamattaṃ hiṃseyyuṃ, te tvaṃ disvā nivāraya 36.

    २०४.

    204.

    एवं मे परित्तातून 37, पस्सुपि सो मुहुत्तकं।

    Evaṃ me parittātūna 38, passupi so muhuttakaṃ;

    तदाहं पापिकं दिट्ठिं, पटिलच्छिं अयोनिसो॥

    Tadāhaṃ pāpikaṃ diṭṭhiṃ, paṭilacchiṃ ayoniso.

    २०५.

    205.

    भक्खो अयं मनुस्सानं, यथा चञ्‍ञे वने मिगा।

    Bhakkho ayaṃ manussānaṃ, yathā caññe vane migā;

    यं नूनिमं वधित्वान, छातो खादेय्य वानरं॥

    Yaṃ nūnimaṃ vadhitvāna, chāto khādeyya vānaraṃ.

    २०६.

    206.

    असितो 39 च गमिस्सामि, मंसमादाय सम्बलं।

    Asito 40 ca gamissāmi, maṃsamādāya sambalaṃ;

    कन्तारं नित्थरिस्सामि, पाथेय्यं मे भविस्सति॥

    Kantāraṃ nittharissāmi, pātheyyaṃ me bhavissati.

    २०७.

    207.

    ततो सिलं गहेत्वान, मत्थकं सन्‍निताळयिं।

    Tato silaṃ gahetvāna, matthakaṃ sannitāḷayiṃ;

    मम गत्त 41 किलन्तस्स, पहारो दुब्बलो अहु॥

    Mama gatta 42 kilantassa, pahāro dubbalo ahu.

    २०८.

    208.

    सो च वेगेनुदप्पत्तो, कपि रुहिर 43 मक्खितो।

    So ca vegenudappatto, kapi ruhira 44 makkhito;

    अस्सुपुण्णेहि नेत्तेहि, रोदन्तो मं उदिक्खति॥

    Assupuṇṇehi nettehi, rodanto maṃ udikkhati.

    २०९.

    209.

    माय्योमं करि भद्दन्ते, त्वञ्‍च नामेदिसं करि।

    Māyyomaṃ kari bhaddante, tvañca nāmedisaṃ kari;

    त्वञ्‍च खो नाम दीघावु 45, अञ्‍ञे 46 वारेतुमरहसि॥

    Tvañca kho nāma dīghāvu 47, aññe 48 vāretumarahasi.

    २१०.

    210.

    अहो वत रे पुरिस, ताव दुक्‍करकारक।

    Aho vata re purisa, tāva dukkarakāraka;

    एदिसा विसमा दुग्गा, पपाता उद्धतो 49 मया॥

    Edisā visamā duggā, papātā uddhato 50 mayā.

    २११.

    211.

    आनीतो परलोकाव, दुब्भेय्यं मं अमञ्‍ञथ।

    Ānīto paralokāva, dubbheyyaṃ maṃ amaññatha;

    तं तेन पापधम्मेन, पापं पापेन चिन्तितं॥

    Taṃ tena pāpadhammena, pāpaṃ pāpena cintitaṃ.

    २१२.

    212.

    मा हेव त्वं अधम्मट्ठ, वेदनं कटुकं फुसि।

    Mā heva tvaṃ adhammaṭṭha, vedanaṃ kaṭukaṃ phusi;

    मा हेव पापकम्मं तं, फलं वेळुंव तं वधि॥

    Mā heva pāpakammaṃ taṃ, phalaṃ veḷuṃva taṃ vadhi.

    २१३.

    213.

    तयिमे नत्थि विस्सासो, पापधम्म असञ्‍ञत 51।

    Tayime natthi vissāso, pāpadhamma asaññata 52;

    एहि मे पिट्ठितो गच्छ, दिस्समानोव सन्तिके॥

    Ehi me piṭṭhito gaccha, dissamānova santike.

    २१४.

    214.

    मुत्तोसि हत्था वाळानं, पत्तोसि मानुसिं पदं।

    Muttosi hatthā vāḷānaṃ, pattosi mānusiṃ padaṃ;

    एस मग्गो अधम्मट्ठ, तेन गच्छ यथासुखं॥

    Esa maggo adhammaṭṭha, tena gaccha yathāsukhaṃ.

    २१५.

    215.

    इदं वत्वा गिरिचरो, रहदे 53 पक्खल्य मत्थकं।

    Idaṃ vatvā giricaro, rahade 54 pakkhalya matthakaṃ;

    अस्सूनि सम्पमज्‍जित्वा, ततो पब्बतमारुहि॥

    Assūni sampamajjitvā, tato pabbatamāruhi.

    २१६.

    216.

    सोहं तेनाभिसत्तोस्मि, परिळाहेन अट्टितो।

    Sohaṃ tenābhisattosmi, pariḷāhena aṭṭito;

    डय्हमानेन गत्तेन, वारिं पातुं उपागमिं॥

    Ḍayhamānena gattena, vāriṃ pātuṃ upāgamiṃ.

    २१७.

    217.

    अग्गिना विय सन्तत्तो, रहदो रुहिरमक्खितो।

    Agginā viya santatto, rahado ruhiramakkhito;

    पुब्बलोहितसङ्कासो, सब्बो मे समपज्‍जथ॥

    Pubbalohitasaṅkāso, sabbo me samapajjatha.

    २१८.

    218.

    यावन्तो उदबिन्दूनि, कायस्मिं निपतिंसु मे।

    Yāvanto udabindūni, kāyasmiṃ nipatiṃsu me;

    तावन्तो गण्ड 55 जायेथ, अद्धबेलुवसादिसा॥

    Tāvanto gaṇḍa 56 jāyetha, addhabeluvasādisā.

    २१९.

    219.

    पभिन्‍ना पग्घरिंसु मे, कुणपा पुब्बलोहिता।

    Pabhinnā pagghariṃsu me, kuṇapā pubbalohitā;

    येन येनेव गच्छामि, गामेसु निगमेसु च॥

    Yena yeneva gacchāmi, gāmesu nigamesu ca.

    २२०.

    220.

    दण्डहत्था निवारेन्ति, इत्थियो पुरिसा च मं।

    Daṇḍahatthā nivārenti, itthiyo purisā ca maṃ;

    ओक्‍किता 57 पूतिगन्धेन, मास्सु ओरेन आगमा 58॥

    Okkitā 59 pūtigandhena, māssu orena āgamā 60.

    २२१.

    221.

    एतादिसं इदं दुक्खं, सत्त वस्सानि दानि मे।

    Etādisaṃ idaṃ dukkhaṃ, satta vassāni dāni me;

    अनुभोमि सकं कम्मं, पुब्बे दुक्‍कटमत्तनो॥

    Anubhomi sakaṃ kammaṃ, pubbe dukkaṭamattano.

    २२२.

    222.

    तं वो वदामि भद्दन्ते 61, यावन्तेत्थ समागता।

    Taṃ vo vadāmi bhaddante 62, yāvantettha samāgatā;

    मास्सु मित्तान 63 दुब्भित्थो, मित्तदुब्भो हि पापको॥

    Māssu mittāna 64 dubbhittho, mittadubbho hi pāpako.

    २२३.

    223.

    कुट्ठी किलासी भवति, यो मित्तानिध दुब्भति 65।

    Kuṭṭhī kilāsī bhavati, yo mittānidha dubbhati 66;

    कायस्स भेदा मित्तद्दु 67, निरयं सोपपज्‍जतीति 68॥

    Kāyassa bhedā mittaddu 69, nirayaṃ sopapajjatīti 70.

    महाकपिजातकं छट्ठं।

    Mahākapijātakaṃ chaṭṭhaṃ.




    Next: ५१७. दकरक्खसजातकं • 517. Dakarakkhasajātakaṃ




    Footnotes:
    1. बाराणस्सं (सी॰ पी॰)
    2. bārāṇassaṃ (sī. pī.)
    3. मिगाजिरं (सी॰), मिगाचिरं (पी॰)
    4. migājiraṃ (sī.), migāciraṃ (pī.)
    5. सेततरो (पी॰)
    6. setataro (pī.)
    7. वट्ठनावलि (पी॰)
    8. vaṭṭhanāvali (pī.)
    9. काळपब्बा च (स्या॰), काळा पब्बा च (पी॰)
    10. kāḷapabbā ca (syā.), kāḷā pabbā ca (pī.)
    11. आदित्तरूपोसि (क॰), अतित्तरूपोसि (स्या॰ क॰ अट्ठ॰)
    12. ādittarūposi (ka.), atittarūposi (syā. ka. aṭṭha.)
    13. कम्ममकरा (सी॰ स्या॰ पी॰)
    14. kammamakarā (sī. syā. pī.)
    15. ईरिणे (सी॰ स्या॰ पी॰)
    16. īriṇe (sī. syā. pī.)
    17. खुप्पिपासा (सी॰ पी॰)
    18. khuppipāsā (sī. pī.)
    19. मारुय्ह (सी॰ स्या॰)
    20. māruyha (sī. syā.)
    21. समपज्‍जसिं (सी॰), समभज्‍जिसं (पी॰)
    22. samapajjasiṃ (sī.), samabhajjisaṃ (pī.)
    23. अनाथो (सी॰)
    24. anātho (sī.)
    25. मागच्छि (स्या॰ क॰)
    26. māgacchi (syā. ka.)
    27. वसम्पत्तो (स्या॰ क॰)
    28. vasampatto (syā. ka.)
    29. गरु (सी॰ पी॰)
    30. विचरि (पी॰)
    31. garu (sī. pī.)
    32. vicari (pī.)
    33. तेजसी (स्या॰ पी॰ क॰)
    34. tejasī (syā. pī. ka.)
    35. दिस्वान वारय (पी॰)
    36. disvāna vāraya (pī.)
    37. परित्तातुन (क॰)
    38. parittātuna (ka.)
    39. आसिको (पी॰)
    40. āsiko (pī.)
    41. भत्त (सी॰ स्या॰), हत्थ (पी॰)
    42. bhatta (sī. syā.), hattha (pī.)
    43. रुधिर (सी॰)
    44. rudhira (sī.)
    45. दीघायु (पी॰)
    46. अञ्‍ञं (पी॰)
    47. dīghāyu (pī.)
    48. aññaṃ (pī.)
    49. उद्धटो (पी॰)
    50. uddhaṭo (pī.)
    51. पापधम्मं अमञ्‍ञथ (पी॰)
    52. pāpadhammaṃ amaññatha (pī.)
    53. रुहिरं (स्या॰ क॰)
    54. ruhiraṃ (syā. ka.)
    55. गण्डू (सी॰ पी॰), गण्डु (स्या॰)
    56. gaṇḍū (sī. pī.), gaṇḍu (syā.)
    57. ओकिण्णा (सी॰)
    58. मागमा (सी॰ पी॰)
    59. okiṇṇā (sī.)
    60. māgamā (sī. pī.)
    61. भद्दं वो (सी॰ पी॰)
    62. bhaddaṃ vo (sī. pī.)
    63. मित्तानं (सी॰ पी॰)
    64. mittānaṃ (sī. pī.)
    65. यो मित्तानं इधद्दुभि (सी॰ अट्ठ॰), यो मित्तानं इध दुब्भति (पी॰)
    66. yo mittānaṃ idhaddubhi (sī. aṭṭha.), yo mittānaṃ idha dubbhati (pī.)
    67. मित्तदुब्भी (स्या॰ क॰)
    68. सो उपपज्‍जतीति (सी॰ स्या॰ पी॰)
    69. mittadubbhī (syā. ka.)
    70. so upapajjatīti (sī. syā. pī.)



    Related texts:



    अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / खुद्दकनिकाय (अट्ठकथा) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / जातक-अट्ठकथा • Jātaka-aṭṭhakathā / [५१६] ६. महाकपिजातकवण्णना • [516] 6. Mahākapijātakavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact