| Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / ဥဒာန-အဋ္ဌကထာ • Udāna-aṭṭhakathā |
၆. မဟာကသ္သပသုတ္တဝဏ္ဏနာ
6. Mahākassapasuttavaṇṇanā
၆. ဆဋ္ဌေ ရာဇဂဟေတိ ဧဝံနာမကေ နဂရေ။ တဉ္ဟိ မဟာမန္ဓာတုမဟာဂောဝိန္ဒာဒီဟိ ပရိဂ္ဂဟိတတ္တာ ‘‘ရာဇဂဟ’’န္တိ ဝုစ္စတိ။ ‘‘ဒုရဘိဘဝနီယတ္တာ ပဋိရာဇူနံ ဂဟဘူတန္တိ ရာဇဂဟ’’န္တိအာဒိနာ အညေနေတ္ထ ပကာရေန ဝဏ္ဏယန္တိ။ ကိန္တေဟိ? နာမမေတံ တသ္သ နဂရသ္သ။ တံ ပနေတံ ဗုဒ္ဓကာလေ စက္ကဝတ္တိကာလေ စ နဂရံ ဟောတိ, သေသကာလေ သုညံ ယက္ခပရိဂ္ဂဟိတံ တေသံ ဝသနဋ္ဌာနံ ဟုတ္ဝာ တိဋ္ဌတိ။ ဝေဠုဝနေ ကလန္ဒကနိဝာပေတိ ဝေဠုဝနန္တိ တသ္သ ဝိဟာရသ္သ နာမံ။ တံ ကိရ အဋ္ဌာရသဟတ္ထုဗ္ဗေဓေန ပာကာရေန ပရိက္ခိတ္တံ ဗုဒ္ဓသ္သ ဘဂဝတော ဝသနာနုစ္ဆဝိကာယ မဟတိယာ ဂန္ဓကုဋိယာ အညေဟိ စ ပာသာဒကုဋိလေဏမဏ္ဍပစင္ကမဒ္ဝာရကောဋ္ဌကာဒီဟိ ပဋိမဏ္ဍိတံ ဗဟိ ဝေဠူဟိ ပရိက္ခိတ္တံ အဟောသိ နီလောဘာသံ မနောရမံ, တေန ‘‘ဝေဠုဝန’’န္တိ ဝုစ္စတိ။ ကလန္ဒကာနဉ္စေတ္ထ နိဝာပံ အဒံသု, တသ္မာ ‘‘ကလန္ဒကနိဝာပော’’တိ ဝုစ္စတိ။ ပုဗ္ဗေ ကိရ အညတရော ရာဇာ တံ ဥယ္ယာနံ ကီဠနတ္ထံ ပဝိဋ္ဌော သုရာမဒမတ္တော ဒိဝာသေယ္ယံ ဥပဂတော သုပိ, ပရိဇနောပိသ္သ ‘‘သုတ္တော ရာဇာ’’တိ ပုပ္ဖဖလာဒီဟိ ပလောဘိယမာနော ဣတော စိတော စ ပက္ကာမိ။ အထ သုရာဂန္ဓေန အညတရသ္မာ ရုက္ခသုသိရာ ကဏ္ဟသပ္ပော နိက္ခမိတ္ဝာ ရညော အဘိမုခော အာဂစ္ဆတိ။ တံ ဒိသ္ဝာ ရုက္ခဒေဝတာ ‘‘ရညော ဇီဝိတံ ဒသ္သာမီ’’တိ ကလန္ဒကဝေသေန ဂန္တ္ဝာ ကဏ္ဏမူလေ သဒ္ဒမကာသိ။ ရာဇာ ပဋိဗုဇ္ဈိ, ကဏ္ဟသပ္ပော နိဝတ္တော။ သော တံ ဒိသ္ဝာ ‘‘ဣမာယ ကာဠကာယ မမ ဇီဝိတံ ဒိန္န’’န္တိ ကာဠကာနံ နိဝာပံ တတ္ထ ပဋ္ဌပေသိ, အဘယဃောသဉ္စ ဃောသာပေသိ။ တသ္မာ တတော ပဋ္ဌာယ တံ ‘‘ကလန္ဒကနိဝာပ’’န္တိ သင္ခံ ဂတံ။ ကလန္ဒကာတိ ဟိ ကာဠကာနံ နာမံ, တသ္မိံ ဝေဠုဝနေ ကလန္ဒကနိဝာပေ။
6. Chaṭṭhe rājagaheti evaṃnāmake nagare. Tañhi mahāmandhātumahāgovindādīhi pariggahitattā ‘‘rājagaha’’nti vuccati. ‘‘Durabhibhavanīyattā paṭirājūnaṃ gahabhūtanti rājagaha’’ntiādinā aññenettha pakārena vaṇṇayanti. Kintehi? Nāmametaṃ tassa nagarassa. Taṃ panetaṃ buddhakāle cakkavattikāle ca nagaraṃ hoti, sesakāle suññaṃ yakkhapariggahitaṃ tesaṃ vasanaṭṭhānaṃ hutvā tiṭṭhati. Veḷuvane kalandakanivāpeti veḷuvananti tassa vihārassa nāmaṃ. Taṃ kira aṭṭhārasahatthubbedhena pākārena parikkhittaṃ buddhassa bhagavato vasanānucchavikāya mahatiyā gandhakuṭiyā aññehi ca pāsādakuṭileṇamaṇḍapacaṅkamadvārakoṭṭhakādīhi paṭimaṇḍitaṃ bahi veḷūhi parikkhittaṃ ahosi nīlobhāsaṃ manoramaṃ, tena ‘‘veḷuvana’’nti vuccati. Kalandakānañcettha nivāpaṃ adaṃsu, tasmā ‘‘kalandakanivāpo’’ti vuccati. Pubbe kira aññataro rājā taṃ uyyānaṃ kīḷanatthaṃ paviṭṭho surāmadamatto divāseyyaṃ upagato supi, parijanopissa ‘‘sutto rājā’’ti pupphaphalādīhi palobhiyamāno ito cito ca pakkāmi. Atha surāgandhena aññatarasmā rukkhasusirā kaṇhasappo nikkhamitvā rañño abhimukho āgacchati. Taṃ disvā rukkhadevatā ‘‘rañño jīvitaṃ dassāmī’’ti kalandakavesena gantvā kaṇṇamūle saddamakāsi. Rājā paṭibujjhi, kaṇhasappo nivatto. So taṃ disvā ‘‘imāya kāḷakāya mama jīvitaṃ dinna’’nti kāḷakānaṃ nivāpaṃ tattha paṭṭhapesi, abhayaghosañca ghosāpesi. Tasmā tato paṭṭhāya taṃ ‘‘kalandakanivāpa’’nti saṅkhaṃ gataṃ. Kalandakāti hi kāḷakānaṃ nāmaṃ, tasmiṃ veḷuvane kalandakanivāpe.
မဟာကသ္သပောတိ မဟန္တေဟိ သီလက္ခန္ဓာဒီဟိ သမန္နာဂတတ္တာ မဟန္တော ကသ္သပောတိ မဟာကသ္သပော, အပိစ ကုမာရကသ္သပတ္ထေရံ ဥပာဒာယ အယံ မဟာထေရော ‘‘မဟာကသ္သပော’’တိ ဝုစ္စတိ။ ပိပ္ပလိဂုဟာယန္တိ တသ္သာ ကိရ ဂုဟာယ ဒ္ဝာရသမီပေ ဧကော ပိပ္ပလိရုက္ခော အဟောသိ, တေန သာ ‘‘ပိပ္ပလိဂုဟာ’’တိ ပညာယိတ္ထ။ တသ္သံ ပိပ္ပလိဂုဟာယံ။ အာဗာဓိကောတိ အာဗာဓော အသ္သ အတ္ထီတိ အာဗာဓိကော, ဗ္ယာဓိကောတိ အတ္ထော။ ဒုက္ခိတောတိ ကာယသန္နိသ္သိတံ ဒုက္ခံ သဉ္ဇာတံ အသ္သာတိ ဒုက္ခိတော, ဒုက္ခပ္ပတ္တောတိ အတ္ထော။ ဗာဠ္ဟဂိလာနောတိ အဓိမတ္တဂေလညော, တံ ပန ဂေလညံ သတော သမ္ပဇာနော ဟုတ္ဝာ အဓိဝာသေသိ။ အထသ္သ ဘဂဝာ တံ ပဝတ္တိံ ဉတ္ဝာ တတ္ထ ဂန္တ္ဝာ ဗောဇ္ဈင္ဂပရိတ္တံ အဘာသိ, တေနေဝ ထေရသ္သ သော အာဗာဓော ဝူပသမိ။ ဝုတ္တဉ္ဟေတံ ဗောဇ္ဈင္ဂသံယုတ္တေ –
Mahākassapoti mahantehi sīlakkhandhādīhi samannāgatattā mahanto kassapoti mahākassapo, apica kumārakassapattheraṃ upādāya ayaṃ mahāthero ‘‘mahākassapo’’ti vuccati. Pippaliguhāyanti tassā kira guhāya dvārasamīpe eko pippalirukkho ahosi, tena sā ‘‘pippaliguhā’’ti paññāyittha. Tassaṃ pippaliguhāyaṃ. Ābādhikoti ābādho assa atthīti ābādhiko, byādhikoti attho. Dukkhitoti kāyasannissitaṃ dukkhaṃ sañjātaṃ assāti dukkhito, dukkhappattoti attho. Bāḷhagilānoti adhimattagelañño, taṃ pana gelaññaṃ sato sampajāno hutvā adhivāsesi. Athassa bhagavā taṃ pavattiṃ ñatvā tattha gantvā bojjhaṅgaparittaṃ abhāsi, teneva therassa so ābādho vūpasami. Vuttañhetaṃ bojjhaṅgasaṃyutte –
‘‘တေန ခော ပန သမယေန အာယသ္မာ မဟာကသ္သပော ပိပ္ပလိဂုဟာယံ ဝိဟရတိ အာဗာဓိကော ဒုက္ခိတော ဗာဠ္ဟဂိလာနော။ အထ ခော ဘဂဝာ သာယန္ဟသမယံ ပဋိသလ္လာနာ ဝုဋ္ဌိတော ယေနာယသ္မာ မဟာကသ္သပော တေနုပသင္ကမိ, ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ပညတ္တေ အာသနေ နိသီဒိ။ နိသဇ္ဇ ခော ဘဂဝာ။ပေ.။ ဧတဒဝောစ – ‘ကစ္စိ တေ, ကသ္သပ, ခမနီယံ, ကစ္စိ ယာပနီယံ, ကစ္စိ ဒုက္ခာ ဝေဒနာ ပဋိက္ကမန္တိ, နော အဘိက္ကမန္တိ, ပဋိက္ကမောသာနံ ပညာယတိ နော အဘိက္ကမော’တိ? ‘န မေ, ဘန္တေ, ခမနီယံ, န ယာပနီယံ, ဗာဠ္ဟာ မေ ဘန္တေ, ဒုက္ခာ ဝေဒနာ အဘိက္ကမန္တိ နော ပဋိက္ကမန္တိ, အဘိက္ကမောသာနံ ပညာယတိ နော ပဋိက္ကမော’တိ။
‘‘Tena kho pana samayena āyasmā mahākassapo pippaliguhāyaṃ viharati ābādhiko dukkhito bāḷhagilāno. Atha kho bhagavā sāyanhasamayaṃ paṭisallānā vuṭṭhito yenāyasmā mahākassapo tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi. Nisajja kho bhagavā…pe… etadavoca – ‘kacci te, kassapa, khamanīyaṃ, kacci yāpanīyaṃ, kacci dukkhā vedanā paṭikkamanti, no abhikkamanti, paṭikkamosānaṃ paññāyati no abhikkamo’ti? ‘Na me, bhante, khamanīyaṃ, na yāpanīyaṃ, bāḷhā me bhante, dukkhā vedanā abhikkamanti no paṭikkamanti, abhikkamosānaṃ paññāyati no paṭikkamo’ti.
‘‘‘သတ္တိမေ, ကသ္သပ, ဗောဇ္ဈင္ဂာ မယာ သမ္မဒက္ခာတာ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ အဘိညာယ သမ္ဗောဓာယ နိဗ္ဗာနာယ သံဝတ္တန္တိ။ ကတမေ သတ္တ? သတိသမ္ဗောဇ္ဈင္ဂော ခော, ကသ္သပ, မယာ သမ္မဒက္ခာတော ဘာဝိတော ဗဟုလီကတော အဘိညာယ သမ္ဗောဓာယ နိဗ္ဗာနာယ သံဝတ္တတိ။ပေ.။ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင္ဂော ခော, ကသ္သပ, မယာ သမ္မဒက္ခာတော ဘာဝိတော ဗဟုလီကတော အဘိညာယ သမ္ဗောဓာယ နိဗ္ဗာနာယ သံဝတ္တတိ။ ဣမေ ခော, ကသ္သပ, သတ္တ ဗောဇ္ဈင္ဂာ မယာ သမ္မဒက္ခာတာ ဘာဝိတာ ဗဟူလီကတာ အဘိညာယ သမ္ဗောဓာယ နိဗ္ဗာနာယ သံဝတ္တန္တီ’တိ။ ‘တဂ္ဃ ဘဂဝာ ဗောဇ္ဈင္ဂာ, တဂ္ဃ, သုဂတ, ဗောဇ္ဈင္ဂာ’’’တိ။
‘‘‘Sattime, kassapa, bojjhaṅgā mayā sammadakkhātā bhāvitā bahulīkatā abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattanti. Katame satta? Satisambojjhaṅgo kho, kassapa, mayā sammadakkhāto bhāvito bahulīkato abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattati…pe… upekkhāsambojjhaṅgo kho, kassapa, mayā sammadakkhāto bhāvito bahulīkato abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattati. Ime kho, kassapa, satta bojjhaṅgā mayā sammadakkhātā bhāvitā bahūlīkatā abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattantī’ti. ‘Taggha bhagavā bojjhaṅgā, taggha, sugata, bojjhaṅgā’’’ti.
‘‘ဣဒမဝောစ ဘဂဝာ။ အတ္တမနော အာယသ္မာ မဟာကသ္သပော ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒိ။ ဝုဋ္ဌဟိ စာယသ္မာ မဟာကသ္သပော တမ္ဟာ အာဗာဓာ, တထာ ပဟီနော စာယသ္မတော မဟာကသ္သပသ္သ သော အာဗာဓော အဟောသီ’’တိ။
‘‘Idamavoca bhagavā. Attamano āyasmā mahākassapo bhagavato bhāsitaṃ abhinandi. Vuṭṭhahi cāyasmā mahākassapo tamhā ābādhā, tathā pahīno cāyasmato mahākassapassa so ābādho ahosī’’ti.
တေန ဝုတ္တံ – ‘‘အထ ခော အာယသ္မာ မဟာကသ္သပော အပရေန သမယေန တမ္ဟာ အာဗာဓာ ဝုဋ္ဌာသီ’’တိ။
Tena vuttaṃ – ‘‘atha kho āyasmā mahākassapo aparena samayena tamhā ābādhā vuṭṭhāsī’’ti.
ဧတဒဟောသီတိ ပုဗ္ဗေ ဂေလညဒိဝသေသု သဒ္ဓိဝိဟာရိကေဟိ ဥပနီတံ ပိဏ္ဍပာတံ ပရိဘုဉ္ဇိတ္ဝာ ဝိဟာရေ ဧဝ အဟောသိ။ အထသ္သ တမ္ဟာ အာဗာဓာ ဝုဋ္ဌိတသ္သ ဧတံ ‘‘ယံနူနာဟံ ရာဇဂဟံ ပိဏ္ဍာယ ပဝိသေယ္ယ’’န္တိ ပရိဝိတက္ကော အဟောသိ။ ပဉ္စမတ္တာနိ ဒေဝတာသတာနီတိ သက္ကသ္သ ဒေဝရညော ပရိစာရိကာ ပဉ္စသတာ ကကုဋပာဒိနိယော အစ္ဆရာယော။ ဥသ္သုက္ကံ အာပန္နာနိ ဟောန္တီတိ ထေရသ္သ ပိဏ္ဍပာတံ ဒသ္သာမာတိ ပဉ္စပိဏ္ဍပာတသတာနိ သဇ္ဇေတ္ဝာ သုဝဏ္ဏဘာဇနေဟိ အာဒာယ အန္တရာမဂ္ဂေ ဌတ္ဝာ, ‘‘ဘန္တေ, ဣမံ ပိဏ္ဍပာတံ ဂဏ္ဟထ, သင္ဂဟံ နော ကရောထာ’’တိ ဝဒမာနာ ပိဏ္ဍပာတဒာနေ ယုတ္တပ္ပယုတ္တာနိ ဟောန္တိ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘အာယသ္မတော မဟာကသ္သပသ္သ ပိဏ္ဍပာတပ္ပဋိလာဘာယာ’’တိ။
Etadahosīti pubbe gelaññadivasesu saddhivihārikehi upanītaṃ piṇḍapātaṃ paribhuñjitvā vihāre eva ahosi. Athassa tamhā ābādhā vuṭṭhitassa etaṃ ‘‘yaṃnūnāhaṃ rājagahaṃ piṇḍāya paviseyya’’nti parivitakko ahosi. Pañcamattāni devatāsatānīti sakkassa devarañño paricārikā pañcasatā kakuṭapādiniyo accharāyo. Ussukkaṃ āpannāni hontīti therassa piṇḍapātaṃ dassāmāti pañcapiṇḍapātasatāni sajjetvā suvaṇṇabhājanehi ādāya antarāmagge ṭhatvā, ‘‘bhante, imaṃ piṇḍapātaṃ gaṇhatha, saṅgahaṃ no karothā’’ti vadamānā piṇḍapātadāne yuttappayuttāni honti. Tena vuttaṃ ‘‘āyasmato mahākassapassa piṇḍapātappaṭilābhāyā’’ti.
သက္ကော ကိရ ဒေဝရာဇာ ထေရသ္သ စိတ္တပ္ပဝတ္တိံ ဉတ္ဝာ တာ အစ္ဆရာယော ဥယ္ယောဇေသိ ‘‘ဂစ္ဆထ တုမ္ဟေ အယ္ယသ္သ မဟာကသ္သပတ္ထေရသ္သ ပိဏ္ဍပာတံ ဒတ္ဝာ အတ္တနော ပတိဋ္ဌံ ကရောထာ’’တိ။ ဧဝံ ဟိသ္သ အဟောသိ ‘‘ဣမာသု သဗ္ဗာသု ဂတာသု ကဒာစိ ဧကိသ္သာပိ ဟတ္ထတော ပိဏ္ဍပာတံ ထေရော ပဋိဂ္ဂဏ္ဟေယ္ယ, တံ တသ္သာ ဘဝိသ္သတိ ဒီဃရတ္တံ ဟိတာယ သုခာယာ’’တိ။ ပဋိက္ခိပိ ထေရော, ‘‘ဘန္တေ , မယ္ဟံ ပိဏ္ဍပာတံ ဂဏ္ဟထ, မယ္ဟံ ပိဏ္ဍပာတံ ဂဏ္ဟထာ’’တိ ဝဒန္တိယော ‘‘ဂစ္ဆထ တုမ္ဟေ ကတပုညာ မဟာဘောဂာ, အဟံ ဒုဂ္ဂတာနံ သင္ဂဟံ ကရိသ္သာမီ’’တိ ဝတ္ဝာ, ‘‘ဘန္တေ, မာ နော နာသေထ, သင္ဂဟံ နော ကရောထာ’’တိ ဝဒန္တိယော ပုနပိ ပဋိက္ခိပိတ္ဝာ ပုနပိ အပဂန္တုံ အနိစ္ဆမာနာ ယာစန္တိယော ‘‘န အတ္တနော ပမာဏံ ဇာနာထ, အပဂစ္ဆထာ’’တိ ဝတ္ဝာ အစ္ဆရံ ပဟရိ။ တာ ထေရသ္သ အစ္ဆရာသဒ္ဒံ သုတ္ဝာ သန္တဇ္ဇိတာ ဌာတုံ အသက္ကောန္တိယော ပလာယိတ္ဝာ ဒေဝလောကမေဝ ဂတာ။ တေန ဝုတ္တံ – ‘‘ပဉ္စမတ္တာနိ ဒေဝတာသတာနိ ပဋိက္ခိပိတ္ဝာ’’တိ။
Sakko kira devarājā therassa cittappavattiṃ ñatvā tā accharāyo uyyojesi ‘‘gacchatha tumhe ayyassa mahākassapattherassa piṇḍapātaṃ datvā attano patiṭṭhaṃ karothā’’ti. Evaṃ hissa ahosi ‘‘imāsu sabbāsu gatāsu kadāci ekissāpi hatthato piṇḍapātaṃ thero paṭiggaṇheyya, taṃ tassā bhavissati dīgharattaṃ hitāya sukhāyā’’ti. Paṭikkhipi thero, ‘‘bhante , mayhaṃ piṇḍapātaṃ gaṇhatha, mayhaṃ piṇḍapātaṃ gaṇhathā’’ti vadantiyo ‘‘gacchatha tumhe katapuññā mahābhogā, ahaṃ duggatānaṃ saṅgahaṃ karissāmī’’ti vatvā, ‘‘bhante, mā no nāsetha, saṅgahaṃ no karothā’’ti vadantiyo punapi paṭikkhipitvā punapi apagantuṃ anicchamānā yācantiyo ‘‘na attano pamāṇaṃ jānātha, apagacchathā’’ti vatvā accharaṃ pahari. Tā therassa accharāsaddaṃ sutvā santajjitā ṭhātuṃ asakkontiyo palāyitvā devalokameva gatā. Tena vuttaṃ – ‘‘pañcamattāni devatāsatāni paṭikkhipitvā’’ti.
ပုဗ္ဗဏ္ဟသမယန္တိ ပုဗ္ဗဏ္ဟေ ဧကံ သမယံ, ဧကသ္မိံ ကာလေ။ နိဝာသေတ္ဝာတိ ဝိဟာရနိဝာသနပရိဝတ္တနဝသေန နိဝာသနံ ဒဠ္ဟံ နိဝာသေတ္ဝာ။ ပတ္တစီဝရမာဒာယာတိ စီဝရံ ပာရုပိတ္ဝာ ပတ္တံ ဟတ္ထေန ဂဟေတ္ဝာ။ ပိဏ္ဍာယ ပာဝိသီတိ ပိဏ္ဍပာတတ္ထာယ ပာဝိသိ။ ဒလိဒ္ဒဝိသိခာတိ ဒုဂ္ဂတမနုသ္သာနံ ဝသနောကာသော။ ကပဏဝိသိခာတိ ဘောဂပာရိဇုညပ္ပတ္တိယာ ဒီနမနုသ္သာနံ ဝာသော။ ပေသကာရဝိသိခာတိ တန္တဝာယဝာသော။ အဒ္ဒသာ ခော ဘဂဝာတိ ကထံ အဒ္ဒသ? ‘‘အာဗာဓာ ဝုဋ္ဌိတော မမ ပုတ္တော ကသ္သပော ကိန္နု ခော ကရောတီ’’တိ အာဝဇ္ဇေန္တော ဝေဠုဝနေ နိသိန္နော ဧဝ ဘဂဝာ ဒိဗ္ဗစက္ခုနာ အဒ္ဒသ။
Pubbaṇhasamayanti pubbaṇhe ekaṃ samayaṃ, ekasmiṃ kāle. Nivāsetvāti vihāranivāsanaparivattanavasena nivāsanaṃ daḷhaṃ nivāsetvā. Pattacīvaramādāyāti cīvaraṃ pārupitvā pattaṃ hatthena gahetvā. Piṇḍāya pāvisīti piṇḍapātatthāya pāvisi. Daliddavisikhāti duggatamanussānaṃ vasanokāso. Kapaṇavisikhāti bhogapārijuññappattiyā dīnamanussānaṃ vāso. Pesakāravisikhāti tantavāyavāso. Addasā kho bhagavāti kathaṃ addasa? ‘‘Ābādhā vuṭṭhito mama putto kassapo kinnu kho karotī’’ti āvajjento veḷuvane nisinno eva bhagavā dibbacakkhunā addasa.
ဧတမတ္ထံ ဝိဒိတ္ဝာတိ ယာယံ အာယသ္မတော မဟာကသ္သပသ္သ ပဉ္စဟိ အစ္ဆရာသတေဟိ ဥပနီတံ အနေကသူပံ အနေကဗ္ယဉ္ဇနံ ဒိဗ္ဗပိဏ္ဍပာတံ ပဋိက္ခိပိတ္ဝာ ကပဏဇနာနုဂ္ဂဟပ္ပဋိပတ္တိ ဝုတ္တာ, ဧတမတ္ထံ ဇာနိတ္ဝာ။ ဣမံ ဥဒာနန္တိ ဣမံ ပရမပ္ပိစ္ဆတာဒသ္သနမုခေန ခီဏာသဝသ္သ တာဒီဘာဝာနုဘာဝဒီပကံ ဥဒာနံ ဥဒာနေသိ။
Etamatthaṃviditvāti yāyaṃ āyasmato mahākassapassa pañcahi accharāsatehi upanītaṃ anekasūpaṃ anekabyañjanaṃ dibbapiṇḍapātaṃ paṭikkhipitvā kapaṇajanānuggahappaṭipatti vuttā, etamatthaṃ jānitvā. Imaṃ udānanti imaṃ paramappicchatādassanamukhena khīṇāsavassa tādībhāvānubhāvadīpakaṃ udānaṃ udānesi.
တတ္ထ အနညပောသိန္တိ အညံ ပောသေတီတိ အညပောသီ, န အညပောသီ အနညပောသီ, အတ္တနာ ပောသေတဗ္ဗသ္သ အညသ္သ အဘာဝေန အဒုတိယော, ဧကကောတိ အတ္ထော။ တေန ထေရသ္သ သုဘရတံ ဒသ္သေတိ။ ထေရော ဟိ ကာယပရိဟာရိကေန စီဝရေန ကုစ္ဆိပရိဟာရိကေန စ ပိဏ္ဍပာတေန အတ္တာနမေဝ ပောသေန္တော ပရမပ္ပိစ္ဆော ဟုတ္ဝာ ဝိဟရတိ, အညံ ဉာတိမိတ္တာဒီသု ကဉ္စိ န ပောသေတိ ကတ္ထစိ အလဂ္ဂဘာဝတော။ အထ ဝာ အညေန အညတရေန ပောသေတဗ္ဗတာယ အဘာဝတော အနညပောသီ။ ယော ဟိ ဧကသ္မိံယေဝ ပစ္စယဒာယကေ ပဋိဗဒ္ဓစတုပစ္စယော သော အနညပောသီ နာမ န ဟောတိ ဧကာယတ္တဝုတ္တိတော ။ ထေရော ပန ‘‘ယထာပိ ဘမရော ပုပ္ဖ’’န္တိ (ဓ. ပ. ၄၉) ဂာထာယ ဝုတ္တနယေန ဇင္ဃာဗလံ နိသ္သာယ ပိဏ္ဍာယ စရန္တော ကုလေသု နိစ္စနဝော ဟုတ္ဝာ မိသ္သကဘတ္တေန ယာပေတိ။ တထာ ဟိ နံ ဘဂဝာ စန္ဒူပမပ္ပဋိပဒာယ ထောမေသိ။ အညာတန္တိ အဘိညာတံ, ယထာဘုစ္စဂုဏေဟိ ပတ္ထဋယသံ, တေနေဝ ဝာ အနညပောသိဘာဝေန အပ္ပိစ္ဆတာသန္တုဋ္ဌိတာဟိ ဉာတံ။ အထ ဝာ အညာတန္တိ သဗ္ဗသော ပဟီနတဏ္ဟတာယ လာဘသက္ကာရသိလောကနိကာမနဟေတု အတ္တာနံ ဇာနာပနဝသေန န ဉာတံ။ အဝီတတဏ္ဟော ဟိ ပာပိစ္ဆော ကုဟကတာယ သမ္ဘာဝနာဓိပ္ပာယေန အတ္တာနံ ဇာနာပေတိ။ ဒန္တန္တိ ဆဠင္ဂုပေက္ခာဝသေန ဣန္ဒ္ရိယေသု ဥတ္တမဒမနေန ဒန္တံ။ သာရေ ပတိဋ္ဌိတန္တိ ဝိမုတ္တိသာရေ အဝဋ္ဌိတံ, အသေက္ခသီလက္ခန္ဓာဒိကေ ဝာ သီလာဒိသာရေ ပတိဋ္ဌိတံ။ ခီဏာသဝံ ဝန္တဒောသန္တိ ကာမာသဝာဒီနံ စတုန္နံ အာသဝာနံ အနဝသေသံ ပဟီနတ္တာ ခီဏာသဝံ။ တတော ဧဝ ရာဂာဒိဒောသာနံ သဗ္ဗသော ဝန္တတ္တာ ဝန္တဒောသံ။ တမဟံ ဗ္ရူမိ ဗ္ရာဟ္မဏန္တိ တံ ယထာဝုတ္တဂုဏံ ပရမတ္ထဗ္ရာဟ္မဏံ အဟံ ဗ္ရာဟ္မဏန္တိ ဝဒာမီတိ။ ဣဓာပိ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယေနေဝ ဒေသနာနာနတ္တံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။
Tattha anaññaposinti aññaṃ posetīti aññaposī, na aññaposī anaññaposī, attanā posetabbassa aññassa abhāvena adutiyo, ekakoti attho. Tena therassa subharataṃ dasseti. Thero hi kāyaparihārikena cīvarena kucchiparihārikena ca piṇḍapātena attānameva posento paramappiccho hutvā viharati, aññaṃ ñātimittādīsu kañci na poseti katthaci alaggabhāvato. Atha vā aññena aññatarena posetabbatāya abhāvato anaññaposī. Yo hi ekasmiṃyeva paccayadāyake paṭibaddhacatupaccayo so anaññaposī nāma na hoti ekāyattavuttito . Thero pana ‘‘yathāpi bhamaro puppha’’nti (dha. pa. 49) gāthāya vuttanayena jaṅghābalaṃ nissāya piṇḍāya caranto kulesu niccanavo hutvā missakabhattena yāpeti. Tathā hi naṃ bhagavā candūpamappaṭipadāya thomesi. Aññātanti abhiññātaṃ, yathābhuccaguṇehi patthaṭayasaṃ, teneva vā anaññaposibhāvena appicchatāsantuṭṭhitāhi ñātaṃ. Atha vā aññātanti sabbaso pahīnataṇhatāya lābhasakkārasilokanikāmanahetu attānaṃ jānāpanavasena na ñātaṃ. Avītataṇho hi pāpiccho kuhakatāya sambhāvanādhippāyena attānaṃ jānāpeti. Dantanti chaḷaṅgupekkhāvasena indriyesu uttamadamanena dantaṃ. Sāre patiṭṭhitanti vimuttisāre avaṭṭhitaṃ, asekkhasīlakkhandhādike vā sīlādisāre patiṭṭhitaṃ. Khīṇāsavaṃ vantadosanti kāmāsavādīnaṃ catunnaṃ āsavānaṃ anavasesaṃ pahīnattā khīṇāsavaṃ. Tato eva rāgādidosānaṃ sabbaso vantattā vantadosaṃ. Tamahaṃ brūmi brāhmaṇanti taṃ yathāvuttaguṇaṃ paramatthabrāhmaṇaṃ ahaṃ brāhmaṇanti vadāmīti. Idhāpi heṭṭhā vuttanayeneva desanānānattaṃ veditabbaṃ.
ဆဋ္ဌသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။
Chaṭṭhasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / သုတ္တပိဋက • Suttapiṭaka / ခုဒ္ဒကနိကာယ • Khuddakanikāya / ဥဒာနပာဠိ • Udānapāḷi / ၆. မဟာကသ္သပသုတ္တံ • 6. Mahākassapasuttaṃ
