Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / జాతక-అట్ఠకథా • Jātaka-aṭṭhakathā

    [౪౯౧] ౮. మహామోరజాతకవణ్ణనా

    [491] 8. Mahāmorajātakavaṇṇanā

    సచే హి త్యాహం ధనహేతు గాహితోతి ఇదం సత్థా జేతవనే విహరన్తో ఏకం ఉక్కణ్ఠితభిక్ఖుం ఆరబ్భ కథేసి. తఞ్హి భిక్ఖుం సత్థా ‘‘సచ్చం కిర త్వం ఉక్కణ్ఠితోసీ’’తి పుచ్ఛిత్వా ‘‘సచ్చం, భన్తే’’తి వుత్తే ‘‘భిక్ఖు అయం నన్దీరాగో తాదిసం కిం నామ నాలోలేస్సతి, న హి సినేరుఉబ్బాహనకవాతో సామన్తే పురాణపణ్ణస్స లజ్జతి, పుబ్బే సత్త వస్ససతాని అన్తోకిలేససముదాచారం వారేత్వా విహరన్తే విసుద్ధసత్తేపేస ఆలోలేసియేవా’’తి వత్వా అతీతం ఆహరి.

    Sacehi tyāhaṃ dhanahetu gāhitoti idaṃ satthā jetavane viharanto ekaṃ ukkaṇṭhitabhikkhuṃ ārabbha kathesi. Tañhi bhikkhuṃ satthā ‘‘saccaṃ kira tvaṃ ukkaṇṭhitosī’’ti pucchitvā ‘‘saccaṃ, bhante’’ti vutte ‘‘bhikkhu ayaṃ nandīrāgo tādisaṃ kiṃ nāma nālolessati, na hi sineruubbāhanakavāto sāmante purāṇapaṇṇassa lajjati, pubbe satta vassasatāni antokilesasamudācāraṃ vāretvā viharante visuddhasattepesa ālolesiyevā’’ti vatvā atītaṃ āhari.

    అతీతే బారాణసియం బ్రహ్మదత్తే రజ్జం కారేన్తే బోధిసత్తో పచ్చన్తపదేసే మోరసకుణియా కుచ్ఛిమ్హి పటిసన్ధిం అగ్గహేసి. గబ్భే పరిపాకగతే మాతా గోచరభూమియం అణ్డం పాతేత్వా పక్కామి. అణ్డఞ్చ నామ మాతు అరోగభావే సతి అఞ్ఞస్మిం దీఘజాతికాదిపరిపన్థే చ అవిజ్జమానే న నస్సతి. తస్మా తం అణ్డం కణికారమకులం వియ సువణ్ణవణ్ణం హుత్వా పరిణతకాలే అత్తనో ధమ్మతాయ భిజ్జి, సువణ్ణవణ్ణో మోరచ్ఛాపో నిక్ఖమి. తస్స ద్వే అక్ఖీని జిఞ్జుకాఫలసదిసాని, తుణ్డం పవాళవణ్ణం, తిస్సో రత్తరాజియో గీవం పరిక్ఖిపిత్వా పిట్ఠిమజ్ఝేన అగమంసు. సో వయప్పత్తో భణ్డసకటమత్తసరీరో అభిరూపో అహోసి. తం సబ్బే నీలమోరా సన్నిపతిత్వా రాజానం కత్వా పరివారయింసు.

    Atīte bārāṇasiyaṃ brahmadatte rajjaṃ kārente bodhisatto paccantapadese morasakuṇiyā kucchimhi paṭisandhiṃ aggahesi. Gabbhe paripākagate mātā gocarabhūmiyaṃ aṇḍaṃ pātetvā pakkāmi. Aṇḍañca nāma mātu arogabhāve sati aññasmiṃ dīghajātikādiparipanthe ca avijjamāne na nassati. Tasmā taṃ aṇḍaṃ kaṇikāramakulaṃ viya suvaṇṇavaṇṇaṃ hutvā pariṇatakāle attano dhammatāya bhijji, suvaṇṇavaṇṇo moracchāpo nikkhami. Tassa dve akkhīni jiñjukāphalasadisāni, tuṇḍaṃ pavāḷavaṇṇaṃ, tisso rattarājiyo gīvaṃ parikkhipitvā piṭṭhimajjhena agamaṃsu. So vayappatto bhaṇḍasakaṭamattasarīro abhirūpo ahosi. Taṃ sabbe nīlamorā sannipatitvā rājānaṃ katvā parivārayiṃsu.

    సో ఏకదివసం ఉదకసోణ్డియం పానీయం పివన్తో అత్తనో రూపసమ్పత్తిం దిస్వా చిన్తేసి ‘‘అహం సబ్బమోరేహి అతిరేకరూపసోభో, సచాహం ఇమేహి సద్ధిం మనుస్సపథే వసిస్సామి, పరిపన్థో మే ఉప్పజ్జిస్సతి, హిమవన్తం గన్త్వా ఏకకోవ ఫాసుకట్ఠానే వసిస్సామీ’’తి. సో రత్తిభాగే మోరేసు పటిసల్లీనేసు కఞ్చి అజానాపేత్వా ఉప్పతిత్వా హిమవన్తం పవిసిత్వా తిస్సో పబ్బతరాజియో అతిక్కమ్మ చతుత్థాయ పబ్బతరాజియా ఏకస్మిం అరఞ్ఞే పదుమసఞ్ఛన్నో జాతస్సరో అత్థి, తస్స అవిదూరే ఏకం పబ్బతం నిస్సాయ ఠితో మహానిగ్రోధరుక్ఖో అత్థి, తస్స సాఖాయ నిలీయి. తస్స పన పబ్బతస్స వేమజ్ఝే మనాపా గుహా అత్థి. సో తత్థ వసితుకామో హుత్వా తస్సా పముఖే పబ్బతతలే నిలీయి. తం పన ఠానం నేవ హేట్ఠాభాగేన అభిరుహితుం, న ఉపరిభాగేన ఓతరితుం సక్కా, బిళాలదీఘజాతికమనుస్సభయేహి విముత్తం. సో ‘‘ఇదం మే ఫాసుకట్ఠాన’’న్తి తం దివసం తత్థేవ వసిత్వా పునదివసే పబ్బతగుహాతో ఉట్ఠాయ పబ్బతమత్థకే పురత్థాభిముఖో నిసిన్నో ఉదేన్తం సూరియమణ్డలం దిస్వా అత్తనో దివారక్ఖావరణత్థాయ ‘‘ఉదేతయం చక్ఖుమా ఏకరాజా’’తి పరిత్తం కత్వా గోచరభూమియం ఓతరిత్వా గోచరం గహేత్వా సాయం ఆగన్త్వా పబ్బతమత్థకే పచ్ఛాభిముఖో నిసిన్నో అత్థఙ్గతం సూరియమణ్డలం దిస్వా అత్తనో రత్తిరక్ఖావరణత్థాయ ‘‘అపేతయం చక్ఖుమా ఏకరాజా’’తి పరిత్తం కత్వా ఏతేనుపాయేన వసతి.

    So ekadivasaṃ udakasoṇḍiyaṃ pānīyaṃ pivanto attano rūpasampattiṃ disvā cintesi ‘‘ahaṃ sabbamorehi atirekarūpasobho, sacāhaṃ imehi saddhiṃ manussapathe vasissāmi, paripantho me uppajjissati, himavantaṃ gantvā ekakova phāsukaṭṭhāne vasissāmī’’ti. So rattibhāge moresu paṭisallīnesu kañci ajānāpetvā uppatitvā himavantaṃ pavisitvā tisso pabbatarājiyo atikkamma catutthāya pabbatarājiyā ekasmiṃ araññe padumasañchanno jātassaro atthi, tassa avidūre ekaṃ pabbataṃ nissāya ṭhito mahānigrodharukkho atthi, tassa sākhāya nilīyi. Tassa pana pabbatassa vemajjhe manāpā guhā atthi. So tattha vasitukāmo hutvā tassā pamukhe pabbatatale nilīyi. Taṃ pana ṭhānaṃ neva heṭṭhābhāgena abhiruhituṃ, na uparibhāgena otarituṃ sakkā, biḷāladīghajātikamanussabhayehi vimuttaṃ. So ‘‘idaṃ me phāsukaṭṭhāna’’nti taṃ divasaṃ tattheva vasitvā punadivase pabbataguhāto uṭṭhāya pabbatamatthake puratthābhimukho nisinno udentaṃ sūriyamaṇḍalaṃ disvā attano divārakkhāvaraṇatthāya ‘‘udetayaṃ cakkhumā ekarājā’’ti parittaṃ katvā gocarabhūmiyaṃ otaritvā gocaraṃ gahetvā sāyaṃ āgantvā pabbatamatthake pacchābhimukho nisinno atthaṅgataṃ sūriyamaṇḍalaṃ disvā attano rattirakkhāvaraṇatthāya ‘‘apetayaṃ cakkhumā ekarājā’’ti parittaṃ katvā etenupāyena vasati.

    అథ నం ఏకదివసం ఏకో లుద్దపుత్తో అరఞ్ఞే విచరన్తో పబ్బతమత్థకే నిసిన్నం మోరం దిస్వా అత్తనో నివేసనం ఆగన్త్వా మరణాసన్నకాలే పుత్తం ఆహ – ‘‘తాత, చతుత్థాయ పబ్బతరాజియా అరఞ్ఞే సువణ్ణవణ్ణో మోరో అత్థి, సచే రాజా పుచ్ఛతి, ఆచిక్ఖేయ్యాసీ’’తి. అథేకస్మిం దివసే బారాణసిరఞ్ఞో ఖేమా నామ అగ్గమహేసీ పచ్చూసకాలే సుపినం పస్సి. ఏవరూపో సుపినో అహోసి – ‘‘సువణ్ణవణ్ణో మోరో ధమ్మం దేసేతి, సా సాధుకారం దత్వా ధమ్మం సుణాతి, మోరో ధమ్మం దేసేత్వా ఉట్ఠాయ పక్కామి’’. సా ‘‘మోరరాజా గచ్ఛతి, గణ్హథ న’’న్తి వదన్తీయేవ పబుజ్ఝి, పబుజ్ఝిత్వా చ పన సుపినభావం ఞత్వా ‘‘సుపినోతి వుత్తే రాజా న ఆదరం కరిస్సతి, ‘దోహళో మే’తి వుత్తే కరిస్సతీ’’తి చిన్తేత్వా దోహళినీ వియ హుత్వా నిపజ్జి. అథ నం రాజా ఉపసఙ్కమిత్వా పుచ్ఛి ‘‘భద్దే, కిం తే అఫాసుక’’న్తి. ‘‘దోహళో మే ఉప్పన్నో’’తి. ‘‘కిం ఇచ్ఛసి భద్దే’’తి? ‘‘సువణ్ణవణ్ణస్స మోరస్స ధమ్మం సోతుం దేవా’’తి. ‘‘భద్దే, కుతో ఏవరూపం మోరం లచ్ఛామీ’’తి? ‘‘దేవ, సచే న లభామి, జీవితం మే నత్థీ’’తి. ‘‘భద్దే, మా చిన్తయి, సచే కత్థచి అత్థి, లభిస్ససీ’’తి రాజా నం అస్సాసేత్వా గన్త్వా రాజాసనే నిసిన్నో అమచ్చే పుచ్ఛి ‘‘అమ్భో, దేవీ సువణ్ణవణ్ణస్స మోరస్స ధమ్మం సోతుకామా, మోరా నామ సువణ్ణవణ్ణా హోన్తీ’’తి? ‘‘బ్రాహ్మణా జానిస్సన్తి దేవా’’తి.

    Atha naṃ ekadivasaṃ eko luddaputto araññe vicaranto pabbatamatthake nisinnaṃ moraṃ disvā attano nivesanaṃ āgantvā maraṇāsannakāle puttaṃ āha – ‘‘tāta, catutthāya pabbatarājiyā araññe suvaṇṇavaṇṇo moro atthi, sace rājā pucchati, ācikkheyyāsī’’ti. Athekasmiṃ divase bārāṇasirañño khemā nāma aggamahesī paccūsakāle supinaṃ passi. Evarūpo supino ahosi – ‘‘suvaṇṇavaṇṇo moro dhammaṃ deseti, sā sādhukāraṃ datvā dhammaṃ suṇāti, moro dhammaṃ desetvā uṭṭhāya pakkāmi’’. Sā ‘‘morarājā gacchati, gaṇhatha na’’nti vadantīyeva pabujjhi, pabujjhitvā ca pana supinabhāvaṃ ñatvā ‘‘supinoti vutte rājā na ādaraṃ karissati, ‘dohaḷo me’ti vutte karissatī’’ti cintetvā dohaḷinī viya hutvā nipajji. Atha naṃ rājā upasaṅkamitvā pucchi ‘‘bhadde, kiṃ te aphāsuka’’nti. ‘‘Dohaḷo me uppanno’’ti. ‘‘Kiṃ icchasi bhadde’’ti? ‘‘Suvaṇṇavaṇṇassa morassa dhammaṃ sotuṃ devā’’ti. ‘‘Bhadde, kuto evarūpaṃ moraṃ lacchāmī’’ti? ‘‘Deva, sace na labhāmi, jīvitaṃ me natthī’’ti. ‘‘Bhadde, mā cintayi, sace katthaci atthi, labhissasī’’ti rājā naṃ assāsetvā gantvā rājāsane nisinno amacce pucchi ‘‘ambho, devī suvaṇṇavaṇṇassa morassa dhammaṃ sotukāmā, morā nāma suvaṇṇavaṇṇā hontī’’ti? ‘‘Brāhmaṇā jānissanti devā’’ti.

    రాజా బ్రాహ్మణే పక్కోసాపేత్వా పుచ్ఛి. బ్రాహ్మణా ఏవమాహంసు ‘‘మహారాజ జలజేసు మచ్ఛకచ్ఛపకక్కటకా, థలజేసు మిగా హంసా మోరా తిత్తిరా ఏతే తిరచ్ఛానగతా చ మనుస్సా చ సువణ్ణవణ్ణా హోన్తీతి అమ్హాకం లక్ఖణమన్తేసు ఆగత’’న్తి. రాజా అత్తనో విజితే లుద్దపుత్తే సన్నిపాతేత్వా ‘‘సువణ్ణవణ్ణో మోరో వో దిట్ఠపుబ్బో’’తి పుచ్ఛి. సేసా ‘‘న దిట్ఠపుబ్బో’’తి ఆహంసు. యస్స పన పితరా ఆచిక్ఖితం, సో ఆహ – ‘‘మయాపి న దిట్ఠపుబ్బో, పితా పన మే ‘అసుకట్ఠానే నామ సువణ్ణవణ్ణో మోరో అత్థీ’తి కథేసీ’’తి. అథ నం రాజా ‘‘సమ్మ, మయ్హఞ్చ దేవియా చ జీవితం దిన్నం భవిస్సతి, గన్త్వా తం బన్ధిత్వా ఆనేహీ’’తి బహుం ధనం దత్వా ఉయ్యోజేసి. సో పుత్తదారస్స ధనం దత్వా తత్థ గన్త్వా మహాసత్తం దిస్వా పాసే ఓడ్డేత్వా ‘‘అజ్జ బజ్ఝిస్సతి, అజ్జ బజ్ఝిస్సతీ’’తి అబజ్ఝిత్వావ మతో, దేవీపి పత్థనం అలభన్తీ మతా. రాజా ‘‘తం మోరం నిస్సాయ పియభరియా మే మతా’’తి కుజ్ఝిత్వా కోధవసికో హుత్వా ‘‘హిమవన్తే చతుత్థాయ పబ్బతరాజియా సువణ్ణవణ్ణో మోరో చరతి, తస్స మంసం ఖాదిత్వా అజరా అమరా హోన్తీ’’తి సువణ్ణపట్టే లిఖాపేత్వా తం పట్టం సారమఞ్జూసాయం ఠపేత్వా కాలమకాసి.

    Rājā brāhmaṇe pakkosāpetvā pucchi. Brāhmaṇā evamāhaṃsu ‘‘mahārāja jalajesu macchakacchapakakkaṭakā, thalajesu migā haṃsā morā tittirā ete tiracchānagatā ca manussā ca suvaṇṇavaṇṇā hontīti amhākaṃ lakkhaṇamantesu āgata’’nti. Rājā attano vijite luddaputte sannipātetvā ‘‘suvaṇṇavaṇṇo moro vo diṭṭhapubbo’’ti pucchi. Sesā ‘‘na diṭṭhapubbo’’ti āhaṃsu. Yassa pana pitarā ācikkhitaṃ, so āha – ‘‘mayāpi na diṭṭhapubbo, pitā pana me ‘asukaṭṭhāne nāma suvaṇṇavaṇṇo moro atthī’ti kathesī’’ti. Atha naṃ rājā ‘‘samma, mayhañca deviyā ca jīvitaṃ dinnaṃ bhavissati, gantvā taṃ bandhitvā ānehī’’ti bahuṃ dhanaṃ datvā uyyojesi. So puttadārassa dhanaṃ datvā tattha gantvā mahāsattaṃ disvā pāse oḍḍetvā ‘‘ajja bajjhissati, ajja bajjhissatī’’ti abajjhitvāva mato, devīpi patthanaṃ alabhantī matā. Rājā ‘‘taṃ moraṃ nissāya piyabhariyā me matā’’ti kujjhitvā kodhavasiko hutvā ‘‘himavante catutthāya pabbatarājiyā suvaṇṇavaṇṇo moro carati, tassa maṃsaṃ khāditvā ajarā amarā hontī’’ti suvaṇṇapaṭṭe likhāpetvā taṃ paṭṭaṃ sāramañjūsāyaṃ ṭhapetvā kālamakāsi.

    అథ అఞ్ఞో రాజా అహోసి. సో సువణ్ణపట్టే అక్ఖరాని దిస్వా ‘‘అజరో అమరో భవిస్సామీ’’తి తస్స గహణత్థాయ ఏకం లుద్దపుత్తం పేసేసి. సోపి తత్థేవ మతో. ఏవం ఛ రాజపరివట్టా గతా, ఛ లుద్దపుత్తా హిమవన్తేయేవ మతా. సత్తమేన పన రఞ్ఞా పేసితో సత్తమో లుద్దో ‘‘అజ్జ అజ్జేవా’’తి సత్త సంవచ్ఛరాని బజ్ఝితుం అసక్కోన్తో చిన్తేసి ‘‘కిం ను ఖో ఇమస్స మోరరాజస్స పాదే పాసస్స అసఞ్చరణకారణ’’న్తి? అథ నం పరిగ్గణ్హన్తో సాయంపాతం పరిత్తం కరోన్తం దిస్వా ‘‘ఇమస్మిం ఠానే అఞ్ఞో మోరో నత్థి, ఇమినా బ్రహ్మచారినా భవితబ్బం, బ్రహ్మచరియానుభావేన చేవ పరిత్తానుభావేన చస్స పాదో పాసే న బజ్ఝతీ’’తి నయతో పరిగ్గహేత్వా పచ్చన్తజనపదం గన్త్వా ఏకం మోరిం బన్ధిత్వా యథా సా అచ్ఛరాయ పహటాయ వస్సతి, పాణిమ్హి పహటే నచ్చతి, ఏవం సిక్ఖాపేత్వా ఆదాయ గన్త్వా బోధిసత్తస్స పరిత్తకరణతో పురేతరమేవ పాసం ఓడ్డేత్వా అచ్ఛరం పహరిత్వా మోరిం వస్సాపేసి. మోరో తస్సా సద్దం సుణి, తావదేవస్స సత్త వస్ససతాని సన్నిసిన్నకిలేసో ఫణం కరిత్వా దణ్డేన పహటాసీవిసో వియ ఉట్ఠహి. సో కిలేసాతురో హుత్వా పరిత్తం కాతుం అసక్కుణిత్వావ వేగేన తస్సా సన్తికం గన్త్వా పాసే పాదం పవేసేన్తోయేవ ఆకాసా ఓతరి. సత్త వస్ససతాని అసఞ్చరణకపాసో తఙ్ఖణఞ్ఞేవ సఞ్చరిత్వా పాదం బన్ధి.

    Atha añño rājā ahosi. So suvaṇṇapaṭṭe akkharāni disvā ‘‘ajaro amaro bhavissāmī’’ti tassa gahaṇatthāya ekaṃ luddaputtaṃ pesesi. Sopi tattheva mato. Evaṃ cha rājaparivaṭṭā gatā, cha luddaputtā himavanteyeva matā. Sattamena pana raññā pesito sattamo luddo ‘‘ajja ajjevā’’ti satta saṃvaccharāni bajjhituṃ asakkonto cintesi ‘‘kiṃ nu kho imassa morarājassa pāde pāsassa asañcaraṇakāraṇa’’nti? Atha naṃ pariggaṇhanto sāyaṃpātaṃ parittaṃ karontaṃ disvā ‘‘imasmiṃ ṭhāne añño moro natthi, iminā brahmacārinā bhavitabbaṃ, brahmacariyānubhāvena ceva parittānubhāvena cassa pādo pāse na bajjhatī’’ti nayato pariggahetvā paccantajanapadaṃ gantvā ekaṃ moriṃ bandhitvā yathā sā accharāya pahaṭāya vassati, pāṇimhi pahaṭe naccati, evaṃ sikkhāpetvā ādāya gantvā bodhisattassa parittakaraṇato puretarameva pāsaṃ oḍḍetvā accharaṃ paharitvā moriṃ vassāpesi. Moro tassā saddaṃ suṇi, tāvadevassa satta vassasatāni sannisinnakileso phaṇaṃ karitvā daṇḍena pahaṭāsīviso viya uṭṭhahi. So kilesāturo hutvā parittaṃ kātuṃ asakkuṇitvāva vegena tassā santikaṃ gantvā pāse pādaṃ pavesentoyeva ākāsā otari. Satta vassasatāni asañcaraṇakapāso taṅkhaṇaññeva sañcaritvā pādaṃ bandhi.

    అథ నం లుద్దపుత్తో యట్ఠిఅగ్గే ఓలమ్బన్తం దిస్వా చిన్తేసి ‘‘ఇమం మోరరాజం ఛ లుద్దపుత్తా బన్ధితుం నాసక్ఖింసు, అహమ్పి సత్త వస్సాని నాసక్ఖిం, అజ్జ పనేస ఇమం మోరిం నిస్సాయ కిలేసాతురో హుత్వా పరిత్తం కాతుం అసక్కుణిత్వా ఆగమ్మ పాసే బద్ధో హేట్ఠాసీసకో ఓలమ్బతి, ఏవరూపో మే సీలవా కిలమితో, ఏవరూపం రఞ్ఞో పణ్ణాకారత్థాయ నేతుం అయుత్తం, కిం మే రఞ్ఞా దిన్నేన సక్కారేన, విస్సజ్జేస్సామి న’’న్తి. పున చిన్తేసి ‘‘అయం నాగబలో థామసమ్పన్నో మయి ఉపసఙ్కమన్తే ‘ఏస మం మారేతుం ఆగచ్ఛతీ’తి మరణభయతజ్జితో ఫన్దమానో పాదం వా పక్ఖం వా భిన్దేయ్య, అనుపగన్త్వా పన పటిచ్ఛన్నే ఠత్వా ఖురప్పేనస్స పాసం ఛిన్దిస్సామి, తతో సయమేవ యథారుచియా గమిస్సతీ’’తి. సో పటిచ్ఛన్నే ఠత్వా ధనుం ఆరోపేత్వా ఖురప్పం సన్నయ్హిత్వా ఆకడ్ఢి. మోరోపి ‘‘అయం లుద్దకో మం కిలేసాతురం కత్వా బద్ధభావం ఞత్వా నిరాసఙ్కో ఆగచ్ఛిస్సతి, కహం ను ఖో సో’’తి చిన్తేత్వా ఇతో చితో చ విలోకేత్వా ధనుం ఆరోపేత్వా ఠితం దిస్వా ‘‘మారేత్వా మం ఆదాయ గన్తుకామో భవిస్సతీ’’తి మఞ్ఞమానో మరణభయతజ్జితో హుత్వా జీవితం యాచన్తో పఠమం గాథమాహ –

    Atha naṃ luddaputto yaṭṭhiagge olambantaṃ disvā cintesi ‘‘imaṃ morarājaṃ cha luddaputtā bandhituṃ nāsakkhiṃsu, ahampi satta vassāni nāsakkhiṃ, ajja panesa imaṃ moriṃ nissāya kilesāturo hutvā parittaṃ kātuṃ asakkuṇitvā āgamma pāse baddho heṭṭhāsīsako olambati, evarūpo me sīlavā kilamito, evarūpaṃ rañño paṇṇākāratthāya netuṃ ayuttaṃ, kiṃ me raññā dinnena sakkārena, vissajjessāmi na’’nti. Puna cintesi ‘‘ayaṃ nāgabalo thāmasampanno mayi upasaṅkamante ‘esa maṃ māretuṃ āgacchatī’ti maraṇabhayatajjito phandamāno pādaṃ vā pakkhaṃ vā bhindeyya, anupagantvā pana paṭicchanne ṭhatvā khurappenassa pāsaṃ chindissāmi, tato sayameva yathāruciyā gamissatī’’ti. So paṭicchanne ṭhatvā dhanuṃ āropetvā khurappaṃ sannayhitvā ākaḍḍhi. Moropi ‘‘ayaṃ luddako maṃ kilesāturaṃ katvā baddhabhāvaṃ ñatvā nirāsaṅko āgacchissati, kahaṃ nu kho so’’ti cintetvā ito cito ca viloketvā dhanuṃ āropetvā ṭhitaṃ disvā ‘‘māretvā maṃ ādāya gantukāmo bhavissatī’’ti maññamāno maraṇabhayatajjito hutvā jīvitaṃ yācanto paṭhamaṃ gāthamāha –

    ౧౪౩.

    143.

    ‘‘సచే హి త్యాహం ధనహేతు గాహితో, మా మం వధీ జీవగాహం గహేత్వా;

    ‘‘Sace hi tyāhaṃ dhanahetu gāhito, mā maṃ vadhī jīvagāhaṃ gahetvā;

    రఞ్ఞో చ మం సమ్మ ఉపన్తికం నేహి, మఞ్ఞే ధనం లచ్ఛసినప్పరూప’’న్తి.

    Rañño ca maṃ samma upantikaṃ nehi, maññe dhanaṃ lacchasinapparūpa’’nti.

    తత్థ సచే హి త్యాహన్తి సచే హి తే అహం. ఉపన్తికం నేహీతి ఉపసన్తికం నేహి. లచ్ఛసినప్పరూపన్తి లచ్ఛసి అనప్పకరూపం.

    Tattha sace hi tyāhanti sace hi te ahaṃ. Upantikaṃ nehīti upasantikaṃ nehi. Lacchasinapparūpanti lacchasi anappakarūpaṃ.

    తం సుత్వా లుద్దపుత్తో చిన్తేసి – ‘‘మోరరాజా, ‘అయం మం విజ్ఝితుకామతాయ ఖురప్పం సన్నయ్హీ’తి మఞ్ఞతి, అస్సాసేస్సామి న’’న్తి. సో అస్సాసేన్తో దుతియం గాథమాహ –

    Taṃ sutvā luddaputto cintesi – ‘‘morarājā, ‘ayaṃ maṃ vijjhitukāmatāya khurappaṃ sannayhī’ti maññati, assāsessāmi na’’nti. So assāsento dutiyaṃ gāthamāha –

    ౧౪౪.

    144.

    ‘‘న మే అయం తుయ్హ వధాయ అజ్జ, సమాహితో చాపధురే ఖురప్పో;

    ‘‘Na me ayaṃ tuyha vadhāya ajja, samāhito cāpadhure khurappo;

    పాసఞ్చ త్యాహం అధిపాతయిస్సం, యథాసుఖం గచ్ఛతు మోరరాజా’’తి.

    Pāsañca tyāhaṃ adhipātayissaṃ, yathāsukhaṃ gacchatu morarājā’’ti.

    తత్థ అధిపాతయిస్సన్తి ఛిన్దయిస్సం.

    Tattha adhipātayissanti chindayissaṃ.

    తతో మోరరాజా ద్వే గాథా అభాసి –

    Tato morarājā dve gāthā abhāsi –

    ౧౪౫.

    145.

    ‘‘యం సత్త వస్సాని మమానుబన్ధి, రత్తిన్దివం ఖుప్పిపాసం సహన్తో;

    ‘‘Yaṃ satta vassāni mamānubandhi, rattindivaṃ khuppipāsaṃ sahanto;

    అథ కిస్స మం పాసవసూపనీతం, పముత్తవే ఇచ్ఛసి బన్ధనస్మా.

    Atha kissa maṃ pāsavasūpanītaṃ, pamuttave icchasi bandhanasmā.

    ౧౪౬.

    146.

    ‘‘పాణాతిపాతా విరతో నుసజ్జ, అభయం ను తే సబ్బభూతేసు దిన్నం;

    ‘‘Pāṇātipātā virato nusajja, abhayaṃ nu te sabbabhūtesu dinnaṃ;

    యం మం తువం పాసవసూపనీతం, పముత్తవే ఇచ్ఛసి బన్ధనస్మా’’తి.

    Yaṃ maṃ tuvaṃ pāsavasūpanītaṃ, pamuttave icchasi bandhanasmā’’ti.

    తత్థ న్తి యస్మా మం ఏత్తకం కాలం త్వం అనుబన్ధి, తస్మా తం పుచ్ఛామి, అథ కిస్స మం పాసవసం ఉపనీతం బన్ధనస్మా పమోచేతుం ఇచ్ఛసీతి అత్థో. విరతో నుసజ్జాతి విరతో నుసి అజ్జ. సబ్బభూతేసూతి సబ్బసత్తానం.

    Tattha yanti yasmā maṃ ettakaṃ kālaṃ tvaṃ anubandhi, tasmā taṃ pucchāmi, atha kissa maṃ pāsavasaṃ upanītaṃ bandhanasmā pamocetuṃ icchasīti attho. Virato nusajjāti virato nusi ajja. Sabbabhūtesūti sabbasattānaṃ.

    ఇతో పరం –

    Ito paraṃ –

    ౧౪౭.

    147.

    ‘‘పాణాతిపాతా విరతస్స బ్రూహి, అభయఞ్చ యో సబ్బభూతేసు దేతి;

    ‘‘Pāṇātipātā viratassa brūhi, abhayañca yo sabbabhūtesu deti;

    పుచ్ఛామి తం మోరరాజేతమత్థం, ఇతో చుతో కిం లభతే సుఖం సో.

    Pucchāmi taṃ morarājetamatthaṃ, ito cuto kiṃ labhate sukhaṃ so.

    ౧౪౮.

    148.

    ‘‘పాణాతిపాతా విరతస్స బ్రూమి, అభయఞ్చ యో సబ్బభూతేసు దేతి;

    ‘‘Pāṇātipātā viratassa brūmi, abhayañca yo sabbabhūtesu deti;

    దిట్ఠేవ ధమ్మే లభతే పసంసం, సగ్గఞ్చ సో యాతి సరీరభేదా.

    Diṭṭheva dhamme labhate pasaṃsaṃ, saggañca so yāti sarīrabhedā.

    ౧౪౯.

    149.

    ‘‘న సన్తి దేవా ఇతి ఆహు ఏకే, ఇధేవ జీవో విభవం ఉపేతి;

    ‘‘Na santi devā iti āhu eke, idheva jīvo vibhavaṃ upeti;

    తథా ఫలం సుకతదుక్కటానం, దత్తుపఞ్ఞత్తఞ్చ వదన్తి దానం;

    Tathā phalaṃ sukatadukkaṭānaṃ, dattupaññattañca vadanti dānaṃ;

    తేసం వచో అరహతం సద్దహానో, తస్మా అహం సకుణే బాధయామీ’’తి. –

    Tesaṃ vaco arahataṃ saddahāno, tasmā ahaṃ sakuṇe bādhayāmī’’ti. –

    ఇమా ఉత్తానసమ్బన్ధగాథా పాళినయేన వేదితబ్బా.

    Imā uttānasambandhagāthā pāḷinayena veditabbā.

    తత్థ ఇతి ఆహు ఏకేతి ఏకచ్చే సమణబ్రాహ్మణా ఏవం కథేన్తి. తేసం వచో అరహతం సద్దహానోతి తస్స కిర కులూపకా ఉచ్ఛేదవాదినో నగ్గసమణకా. తే తం పచ్చేకబోధిఞాణస్స ఉపనిస్సయసమ్పన్నమ్పి సత్తం ఉచ్ఛేదవాదం గణ్హాపేసుం. సో తేహి సంసగ్గేన ‘‘కుసలాకుసలం నత్థీ’’తి గహేత్వా సకుణే మారేతి. ఏవం మహాసావజ్జా ఏసా అసప్పురిససేవనా నామ. తేయేవ అయం ‘‘అరహన్తో’’తి మఞ్ఞమానో ఏవమాహ.

    Tattha iti āhu eketi ekacce samaṇabrāhmaṇā evaṃ kathenti. Tesaṃ vaco arahataṃ saddahānoti tassa kira kulūpakā ucchedavādino naggasamaṇakā. Te taṃ paccekabodhiñāṇassa upanissayasampannampi sattaṃ ucchedavādaṃ gaṇhāpesuṃ. So tehi saṃsaggena ‘‘kusalākusalaṃ natthī’’ti gahetvā sakuṇe māreti. Evaṃ mahāsāvajjā esā asappurisasevanā nāma. Teyeva ayaṃ ‘‘arahanto’’ti maññamāno evamāha.

    తం సుత్వా మహాసత్తో ‘‘తస్సేవ పరలోకస్స అత్థిభావం కథేస్సామీ’’తి పాసయట్ఠియం అధోసిరో ఓలమ్బమానోవ ఇమం గాథమాహ –

    Taṃ sutvā mahāsatto ‘‘tasseva paralokassa atthibhāvaṃ kathessāmī’’ti pāsayaṭṭhiyaṃ adhosiro olambamānova imaṃ gāthamāha –

    ౧౫౦.

    150.

    ‘‘చన్దో చ సురియో చ ఉభో సుదస్సనా, గచ్ఛన్తి ఓభాసయమన్తలిక్ఖే;

    ‘‘Cando ca suriyo ca ubho sudassanā, gacchanti obhāsayamantalikkhe;

    ఇమస్స లోకస్స పరస్స వా తే, కథం ను తే ఆహు మనుస్సలోకే’’తి.

    Imassa lokassa parassa vā te, kathaṃ nu te āhu manussaloke’’ti.

    తత్థ ఇమస్సాతి కిం ను తే ఇమస్స లోకస్స సన్తి, ఉదాహు పరలోకస్సాతి. భుమ్మత్థే వా ఏతం సామివచనం. కథం ను తేతి ఏతేసు విమానేసు చన్దిమసూరియదేవపుత్తే కథం ను కథేన్తి, కిం అత్థీతి కథేన్తి, ఉదాహు నత్థీతి, కిం వా దేవా, ఉదాహు మనుస్సాతి?

    Tattha imassāti kiṃ nu te imassa lokassa santi, udāhu paralokassāti. Bhummatthe vā etaṃ sāmivacanaṃ. Kathaṃ nu teti etesu vimānesu candimasūriyadevaputte kathaṃ nu kathenti, kiṃ atthīti kathenti, udāhu natthīti, kiṃ vā devā, udāhu manussāti?

    లుద్దపుత్తో గాథమాహ –

    Luddaputto gāthamāha –

    ౧౫౧.

    151.

    ‘‘చన్దో చ సురియో చ ఉభో సుదస్సనా, గచ్ఛన్తి ఓభాసయమన్తలిక్ఖే;

    ‘‘Cando ca suriyo ca ubho sudassanā, gacchanti obhāsayamantalikkhe;

    పరస్స లోకస్స న తే ఇమస్స, దేవాతి తే ఆహు మనుస్సలోకే’’తి.

    Parassa lokassa na te imassa, devāti te āhu manussaloke’’ti.

    అథ నం మహాసత్తో ఆహ –

    Atha naṃ mahāsatto āha –

    ౧౫౨.

    152.

    ‘‘ఏత్థేవ తే నీహతా హీనవాదా, అహేతుకా యే న వదన్తి కమ్మం;

    ‘‘Ettheva te nīhatā hīnavādā, ahetukā ye na vadanti kammaṃ;

    తథా ఫలం సుకతదుక్కటానం, దత్తుపఞ్ఞత్తం యే చ వదన్తి దాన’’న్తి.

    Tathā phalaṃ sukatadukkaṭānaṃ, dattupaññattaṃ ye ca vadanti dāna’’nti.

    తత్థ ఏత్థేవ తే నిహతా హీనవాదాతి సచే చన్దిమసూరియా దేవలోకే ఠితా, న మనుస్సలోకే, సచే చ తే దేవా, న మనుస్సా, ఏత్థేవ ఏత్తకే బ్యాకరణే తే తవ కులూపకా హీనవాదా నీహతా హోన్తి. అహేతుకా ‘‘విసుద్ధియా వా సంకిలేసస్స వా హేతుభూతం కమ్మం నత్థీ’’తి ఏవంవాదా. దత్తుపఞ్ఞత్తన్తి యే చ దానం ‘‘బాలకేహి పఞ్ఞత్త’’న్తి వదన్తి.

    Tattha ettheva te nihatā hīnavādāti sace candimasūriyā devaloke ṭhitā, na manussaloke, sace ca te devā, na manussā, ettheva ettake byākaraṇe te tava kulūpakā hīnavādā nīhatā honti. Ahetukā ‘‘visuddhiyā vā saṃkilesassa vā hetubhūtaṃ kammaṃ natthī’’ti evaṃvādā. Dattupaññattanti ye ca dānaṃ ‘‘bālakehi paññatta’’nti vadanti.

    సో మహాసత్తే కథేన్తే సల్లక్ఖేత్వా గాథాద్వయమాహ –

    So mahāsatte kathente sallakkhetvā gāthādvayamāha –

    ౧౫౩.

    153.

    ‘‘అద్ధా హి సచ్చం వచనం తవేదం, కథఞ్హి దానం అఫలం భవేయ్య;

    ‘‘Addhā hi saccaṃ vacanaṃ tavedaṃ, kathañhi dānaṃ aphalaṃ bhaveyya;

    తథా ఫలం సుకతదుక్కటానం, దత్తుపఞ్ఞత్తఞ్చ కథం భవేయ్య.

    Tathā phalaṃ sukatadukkaṭānaṃ, dattupaññattañca kathaṃ bhaveyya.

    ౧౫౪.

    154.

    ‘‘కథంకరో కిన్తికరో కిమాచరం, కిం సేవమానో కేన తపోగుణేన;

    ‘‘Kathaṃkaro kintikaro kimācaraṃ, kiṃ sevamāno kena tapoguṇena;

    అక్ఖాహి మే మోరరాజేతమత్థం, యథా అహం నో నిరయం పతేయ్య’’న్తి.

    Akkhāhi me morarājetamatthaṃ, yathā ahaṃ no nirayaṃ pateyya’’nti.

    తత్థ దత్తుపఞ్ఞత్తఞ్చాతి దానఞ్చ దత్తుపఞ్ఞత్తం నామ కథం భవేయ్యాతి అత్థో. కథంకరోతి కతరకమ్మం కరోన్తో. కిన్తికరోతి కేన కారణేన కరోన్తో అహం నిరయం న గచ్ఛేయ్యం. ఇతరాని తస్సేవ వేవచనాని.

    Tattha dattupaññattañcāti dānañca dattupaññattaṃ nāma kathaṃ bhaveyyāti attho. Kathaṃkaroti katarakammaṃ karonto. Kintikaroti kena kāraṇena karonto ahaṃ nirayaṃ na gaccheyyaṃ. Itarāni tasseva vevacanāni.

    తం సుత్వా మహాసత్తో ‘‘సచాహం ఇమం పఞ్హం న కథేస్సామి, మనుస్సలోకో తుచ్ఛో వియ కతో భవిస్సతి, తథేవస్స ధమ్మికానం సమణబ్రాహ్మణానం అత్థిభావం కథేస్సామీ’’తి చిన్తేత్వా ద్వే గాథా అభాసి –

    Taṃ sutvā mahāsatto ‘‘sacāhaṃ imaṃ pañhaṃ na kathessāmi, manussaloko tuccho viya kato bhavissati, tathevassa dhammikānaṃ samaṇabrāhmaṇānaṃ atthibhāvaṃ kathessāmī’’ti cintetvā dve gāthā abhāsi –

    ౧౫౫.

    155.

    ‘‘యే కేచి అత్థి సమణా పథబ్యా, కాసాయవత్థా అనగారియా తే;

    ‘‘Ye keci atthi samaṇā pathabyā, kāsāyavatthā anagāriyā te;

    పాతోవ పిణ్డాయ చరన్తి కాలే, వికాలచరియా విరతా హి సన్తో.

    Pātova piṇḍāya caranti kāle, vikālacariyā viratā hi santo.

    ౧౫౬.

    156.

    ‘‘తే తత్థ కాలేనుపసఙ్కమిత్వా, పుచ్ఛాహి యం తే మనసో పియం సియా;

    ‘‘Te tattha kālenupasaṅkamitvā, pucchāhi yaṃ te manaso piyaṃ siyā;

    తే తే పవక్ఖన్తి యథాపజానం, ఇమస్స లోకస్స పరస్స చత్థ’’న్తి.

    Te te pavakkhanti yathāpajānaṃ, imassa lokassa parassa cattha’’nti.

    తత్థ సన్తోతి సన్తపాపా పణ్డితా పచ్చేకబుద్ధా. యథాపజానన్తి తే తుయ్హం అత్తనో పజానననియామేన వక్ఖన్తి, కఙ్ఖం తే ఛిన్దిత్వా కథేస్సన్తి. ఇమస్స లోకస్స పరస్స చత్థన్తి ఇమినా నామ కమ్మేన మనుస్సలోకే నిబ్బత్తన్తి, ఇమినా దేవలోకే, ఇమినా నిరయాదీసూతి ఏవం ఇమస్స చ పరస్స చ లోకస్స అత్థం ఆచిక్ఖిస్సన్తి, తే పుచ్ఛాతి.

    Tattha santoti santapāpā paṇḍitā paccekabuddhā. Yathāpajānanti te tuyhaṃ attano pajānananiyāmena vakkhanti, kaṅkhaṃ te chinditvā kathessanti. Imassa lokassa parassa catthanti iminā nāma kammena manussaloke nibbattanti, iminā devaloke, iminā nirayādīsūti evaṃ imassa ca parassa ca lokassa atthaṃ ācikkhissanti, te pucchāti.

    ఏవఞ్చ పన వత్వా నిరయభయేన తజ్జేసి. సో పన పూరితపారమీ పచ్చేకబోధిసత్తో సూరియరస్మిసమ్ఫస్సం ఓలోకేత్వా ఠితం పరిణతపదుమం వియ పరిపాకగతఞాణో విచరతి. సో తస్స ధమ్మకథం సుణన్తో ఠితపదేనేవ ఠితో సఙ్ఖారే పరిగ్గణ్హిత్వా తిలక్ఖణం సమ్మసన్తో పచ్చేకబోధిఞాణం పటివిజ్ఝి. తస్స పటివేధో చ మహాసత్తస్స పాసతో మోక్ఖో చ ఏకక్ఖణేయేవ అహోసి. పచ్చేకబుద్ధో సబ్బకిలేసే పదాలేత్వా భవపరియన్తే ఠితోవ ఉదానం ఉదానన్తో గాథమాహ –

    Evañca pana vatvā nirayabhayena tajjesi. So pana pūritapāramī paccekabodhisatto sūriyarasmisamphassaṃ oloketvā ṭhitaṃ pariṇatapadumaṃ viya paripākagatañāṇo vicarati. So tassa dhammakathaṃ suṇanto ṭhitapadeneva ṭhito saṅkhāre pariggaṇhitvā tilakkhaṇaṃ sammasanto paccekabodhiñāṇaṃ paṭivijjhi. Tassa paṭivedho ca mahāsattassa pāsato mokkho ca ekakkhaṇeyeva ahosi. Paccekabuddho sabbakilese padāletvā bhavapariyante ṭhitova udānaṃ udānanto gāthamāha –

    ౧౫౭.

    157.

    ‘‘తచంవ జిణ్ణం ఉరగో పురాణం, పణ్డూపలాసం హరితో దుమోవ;

    ‘‘Tacaṃva jiṇṇaṃ urago purāṇaṃ, paṇḍūpalāsaṃ harito dumova;

    ఏసప్పహీనో మమ లుద్దభావో, జహామహం లుద్దకభావమజ్జా’’తి.

    Esappahīno mama luddabhāvo, jahāmahaṃ luddakabhāvamajjā’’ti.

    తస్సత్థో – యథా జిణ్ణం పురాణం తచం ఉరగో జహతి, యథా చ హరితో సమ్పజ్జమాననీలపత్తో దుమో కత్థచి ఠితం పణ్డుపలాసం జహతి, ఏవం అహమ్పి అజ్జ లుద్దభావం దారుణభావం జహిత్వా ఠితో, సో దాని ఏస పహీనో మమ లుద్దభావో, సాధు వత జహామహం లుద్దకభావమజ్జాతి. జహామహన్తి పజహిం అహన్తి అత్థో.

    Tassattho – yathā jiṇṇaṃ purāṇaṃ tacaṃ urago jahati, yathā ca harito sampajjamānanīlapatto dumo katthaci ṭhitaṃ paṇḍupalāsaṃ jahati, evaṃ ahampi ajja luddabhāvaṃ dāruṇabhāvaṃ jahitvā ṭhito, so dāni esa pahīno mama luddabhāvo, sādhu vata jahāmahaṃ luddakabhāvamajjāti. Jahāmahanti pajahiṃ ahanti attho.

    సో ఇమం ఉదానం ఉదానేత్వా ‘‘అహం తావ సబ్బకిలేసబన్ధనేహి ముత్తో, నివేసనే పన మే బన్ధిత్వా ఠపితా బహూ సకుణా అత్థి, తే కథం మోచేస్సామీ’’తి చిన్తేత్వా మహాసత్తం పుచ్ఛి – ‘‘మోరరాజ, నివేసనే మే బహూ సకుణా బద్ధా అత్థి, తే కథం మోచేస్సామీ’’తి? పచ్చేకబుద్ధతోపి సబ్బఞ్ఞుబోధిసత్తానఞ్ఞేవ ఉపాయపరిగ్గహఞాణం మహన్తతరం హోతి, తేన నం ఆహ ‘‘యం వో మగ్గేన కిలేసే ఖణ్డేత్వా పచ్చేకబోధిఞాణం పటివిద్ధం, తం ఆరబ్భ సచ్చకిరియం కరోథ, సకలజమ్బుదీపే బన్ధనగతో సత్తో నామ న భవిస్సతీ’’తి. సో బోధిసత్తేన దిన్ననయద్వారే ఠత్వా సచ్చకిరియం కరోన్తో గాథమాహ –

    So imaṃ udānaṃ udānetvā ‘‘ahaṃ tāva sabbakilesabandhanehi mutto, nivesane pana me bandhitvā ṭhapitā bahū sakuṇā atthi, te kathaṃ mocessāmī’’ti cintetvā mahāsattaṃ pucchi – ‘‘morarāja, nivesane me bahū sakuṇā baddhā atthi, te kathaṃ mocessāmī’’ti? Paccekabuddhatopi sabbaññubodhisattānaññeva upāyapariggahañāṇaṃ mahantataraṃ hoti, tena naṃ āha ‘‘yaṃ vo maggena kilese khaṇḍetvā paccekabodhiñāṇaṃ paṭividdhaṃ, taṃ ārabbha saccakiriyaṃ karotha, sakalajambudīpe bandhanagato satto nāma na bhavissatī’’ti. So bodhisattena dinnanayadvāre ṭhatvā saccakiriyaṃ karonto gāthamāha –

    ౧౫౮.

    158.

    ‘‘యే చాపి మే సకుణా అత్థి బద్ధా, సతానినేకాని నివేసనస్మిం;

    ‘‘Ye cāpi me sakuṇā atthi baddhā, satāninekāni nivesanasmiṃ;

    తేసమ్పహం జీవితమజ్జ దమ్మి, మోక్ఖఞ్చ తే పత్తా సకం నికేత’’న్తి.

    Tesampahaṃ jīvitamajja dammi, mokkhañca te pattā sakaṃ niketa’’nti.

    తత్థ మోక్ఖఞ్చ తే పత్తాతి స్వాహం మోక్ఖం పత్తో పచ్చేకబోధిఞాణం పటివిజ్ఝిత్వా ఠితో, తే సత్తే జీవితదానేన అనుకమ్పామి, ఏతేన సచ్చేన. సకం నికేతన్తి సబ్బేపి తే సత్తా అత్తనో అత్తనో వసనట్ఠానం గచ్ఛన్తూతి వదతి.

    Tattha mokkhañca te pattāti svāhaṃ mokkhaṃ patto paccekabodhiñāṇaṃ paṭivijjhitvā ṭhito, te satte jīvitadānena anukampāmi, etena saccena. Sakaṃ niketanti sabbepi te sattā attano attano vasanaṭṭhānaṃ gacchantūti vadati.

    అథస్స సచ్చకిరియాసమకాలమేవ సబ్బే బన్ధనా ముచ్చిత్వా తుట్ఠిరవం రవన్తా సకట్ఠానమేవ అగమింసు. తస్మిం ఖణే తేసం తేసం గేహేసు బిళాలే ఆదిం కత్వా సకలజమ్బుదీపే బన్ధనగతో సత్తో నామ నాహోసి. పచ్చేకబుద్ధో హత్థం ఉక్ఖిపిత్వా సీసం పరామసి. తావదేవ గిహిలిఙ్గం అన్తరధాయి, పబ్బజితలిఙ్గం పాతురహోసి. సో సట్ఠివస్సికత్థేరో వియ ఆకప్పసమ్పన్నో అట్ఠపరిక్ఖారధరో హుత్వా ‘‘త్వమేవ మమ పతిట్ఠా అహోసీ’’తి మోరరాజస్స అఞ్జలిం పగ్గయ్హ పదక్ఖిణం కత్వా ఆకాసే ఉప్పతిత్వా నన్దమూలకపబ్భారం అగమాసి. మోరరాజాపి యట్ఠిఅగ్గతో ఉప్పతిత్వా గోచరం గహేత్వా అత్తనో వసనట్ఠానం గతో. ఇదాని లుద్దస్స సత్త వస్సాని పాసహత్థస్స చరిత్వాపి మోరరాజానం నిస్సాయ దుక్ఖా ముత్తభావం పకాసేన్తో సత్థా ఓసానగాథమాహ –

    Athassa saccakiriyāsamakālameva sabbe bandhanā muccitvā tuṭṭhiravaṃ ravantā sakaṭṭhānameva agamiṃsu. Tasmiṃ khaṇe tesaṃ tesaṃ gehesu biḷāle ādiṃ katvā sakalajambudīpe bandhanagato satto nāma nāhosi. Paccekabuddho hatthaṃ ukkhipitvā sīsaṃ parāmasi. Tāvadeva gihiliṅgaṃ antaradhāyi, pabbajitaliṅgaṃ pāturahosi. So saṭṭhivassikatthero viya ākappasampanno aṭṭhaparikkhāradharo hutvā ‘‘tvameva mama patiṭṭhā ahosī’’ti morarājassa añjaliṃ paggayha padakkhiṇaṃ katvā ākāse uppatitvā nandamūlakapabbhāraṃ agamāsi. Morarājāpi yaṭṭhiaggato uppatitvā gocaraṃ gahetvā attano vasanaṭṭhānaṃ gato. Idāni luddassa satta vassāni pāsahatthassa caritvāpi morarājānaṃ nissāya dukkhā muttabhāvaṃ pakāsento satthā osānagāthamāha –

    ౧౫౯.

    159.

    ‘‘లుద్దో చరీ పాసహత్థో అరఞ్ఞే, బాధేతు మోరాధిపతిం యసస్సిం;

    ‘‘Luddo carī pāsahattho araññe, bādhetu morādhipatiṃ yasassiṃ;

    బన్ధిత్వా మోరాధిపతిం యసస్సిం, దుక్ఖా స పముచ్చి యథాహం పముత్తో’’తి.

    Bandhitvā morādhipatiṃ yasassiṃ, dukkhā sa pamucci yathāhaṃ pamutto’’ti.

    తత్థ బాధేతూతి మారేతుం, అయమేవ వా పాఠో. బన్ధిత్వాతి బన్ధిత్వా ఠితస్స ధమ్మకథం సుత్వా పటిలద్ధసంవేగో హుత్వాతి అత్థో. యథాహన్తి యథా అహం సయమ్భుఞాణేన ముత్తో, ఏవమేవ సోపి ముత్తోతి.

    Tattha bādhetūti māretuṃ, ayameva vā pāṭho. Bandhitvāti bandhitvā ṭhitassa dhammakathaṃ sutvā paṭiladdhasaṃvego hutvāti attho. Yathāhanti yathā ahaṃ sayambhuñāṇena mutto, evameva sopi muttoti.

    సత్థా ఇమం ధమ్మదేసనం ఆహరిత్వా సచ్చాని పకాసేత్వా జాతకం సమోధానేసి, సచ్చపరియోసానే ఉక్కణ్ఠితభిక్ఖు అరహత్తం పాపుణి. తదా మోరరాజా అహమేవ అహోసిన్తి.

    Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā saccāni pakāsetvā jātakaṃ samodhānesi, saccapariyosāne ukkaṇṭhitabhikkhu arahattaṃ pāpuṇi. Tadā morarājā ahameva ahosinti.

    మహామోరజాతకవణ్ణనా అట్ఠమా.

    Mahāmorajātakavaṇṇanā aṭṭhamā.







    Related texts:



    తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / ఖుద్దకనికాయ • Khuddakanikāya / జాతకపాళి • Jātakapāḷi / ౪౯౧. మహామోరజాతకం • 491. Mahāmorajātakaṃ


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact