Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / દીઘનિકાય • Dīghanikāya

    નમો તસ્સ ભગવતો અરહતો સમ્માસમ્બુદ્ધસ્સ

    Namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa

    દીઘનિકાયો

    Dīghanikāyo

    મહાવગ્ગપાળિ

    Mahāvaggapāḷi

    ૧. મહાપદાનસુત્તં

    1. Mahāpadānasuttaṃ

    પુબ્બેનિવાસપટિસંયુત્તકથા

    Pubbenivāsapaṭisaṃyuttakathā

    . એવં મે સુતં – એકં સમયં ભગવા સાવત્થિયં વિહરતિ જેતવને અનાથપિણ્ડિકસ્સ આરામે કરેરિકુટિકાયં. અથ ખો સમ્બહુલાનં ભિક્ખૂનં પચ્છાભત્તં પિણ્ડપાતપટિક્કન્તાનં કરેરિમણ્ડલમાળે સન્નિસિન્નાનં સન્નિપતિતાનં પુબ્બેનિવાસપટિસંયુત્તા ધમ્મી કથા ઉદપાદિ – ‘‘ઇતિપિ પુબ્બેનિવાસો, ઇતિપિ પુબ્બેનિવાસો’’તિ.

    1. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme karerikuṭikāyaṃ. Atha kho sambahulānaṃ bhikkhūnaṃ pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkantānaṃ karerimaṇḍalamāḷe sannisinnānaṃ sannipatitānaṃ pubbenivāsapaṭisaṃyuttā dhammī kathā udapādi – ‘‘itipi pubbenivāso, itipi pubbenivāso’’ti.

    . અસ્સોસિ ખો ભગવા દિબ્બાય સોતધાતુયા વિસુદ્ધાય અતિક્કન્તમાનુસિકાય તેસં ભિક્ખૂનં ઇમં કથાસલ્લાપં. અથ ખો ભગવા ઉટ્ઠાયાસના યેન કરેરિમણ્ડલમાળો તેનુપસઙ્કમિ; ઉપસઙ્કમિત્વા પઞ્ઞત્તે આસને નિસીદિ, નિસજ્જ ખો ભગવા ભિક્ખૂ આમન્તેસિ – ‘‘કાયનુત્થ, ભિક્ખવે, એતરહિ કથાય સન્નિસિન્ના; કા ચ પન વો અન્તરાકથા વિપ્પકતા’’તિ?

    2. Assosi kho bhagavā dibbāya sotadhātuyā visuddhāya atikkantamānusikāya tesaṃ bhikkhūnaṃ imaṃ kathāsallāpaṃ. Atha kho bhagavā uṭṭhāyāsanā yena karerimaṇḍalamāḷo tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi, nisajja kho bhagavā bhikkhū āmantesi – ‘‘kāyanuttha, bhikkhave, etarahi kathāya sannisinnā; kā ca pana vo antarākathā vippakatā’’ti?

    એવં વુત્તે તે ભિક્ખૂ ભગવન્તં એતદવોચું – ‘‘ઇધ, ભન્તે, અમ્હાકં પચ્છાભત્તં પિણ્ડપાતપટિક્કન્તાનં કરેરિમણ્ડલમાળે સન્નિસિન્નાનં સન્નિપતિતાનં પુબ્બેનિવાસપટિસંયુત્તા ધમ્મી કથા ઉદપાદિ – ‘ઇતિપિ પુબ્બેનિવાસો ઇતિપિ પુબ્બેનિવાસો’તિ. અયં ખો નો, ભન્તે, અન્તરાકથા વિપ્પકતા. અથ ભગવા અનુપ્પત્તો’’તિ.

    Evaṃ vutte te bhikkhū bhagavantaṃ etadavocuṃ – ‘‘idha, bhante, amhākaṃ pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkantānaṃ karerimaṇḍalamāḷe sannisinnānaṃ sannipatitānaṃ pubbenivāsapaṭisaṃyuttā dhammī kathā udapādi – ‘itipi pubbenivāso itipi pubbenivāso’ti. Ayaṃ kho no, bhante, antarākathā vippakatā. Atha bhagavā anuppatto’’ti.

    . ‘‘ઇચ્છેય્યાથ નો તુમ્હે, ભિક્ખવે, પુબ્બેનિવાસપટિસંયુત્તં ધમ્મિં કથં સોતુ’’ન્તિ? ‘‘એતસ્સ, ભગવા, કાલો; એતસ્સ, સુગત, કાલો; યં ભગવા પુબ્બેનિવાસપટિસંયુત્તં ધમ્મિં કથં કરેય્ય, ભગવતો સુત્વા 1 ભિક્ખૂ ધારેસ્સન્તી’’તિ. ‘‘તેન હિ, ભિક્ખવે, સુણાથ,સાધુકં મનસિ કરોથ, ભાસિસ્સામી’’તિ. ‘‘એવં, ભન્તે’’તિ ખો તે ભિક્ખૂ ભગવતો પચ્ચસ્સોસું. ભગવા એતદવોચ –

    3. ‘‘Iccheyyātha no tumhe, bhikkhave, pubbenivāsapaṭisaṃyuttaṃ dhammiṃ kathaṃ sotu’’nti? ‘‘Etassa, bhagavā, kālo; etassa, sugata, kālo; yaṃ bhagavā pubbenivāsapaṭisaṃyuttaṃ dhammiṃ kathaṃ kareyya, bhagavato sutvā 2 bhikkhū dhāressantī’’ti. ‘‘Tena hi, bhikkhave, suṇātha,sādhukaṃ manasi karotha, bhāsissāmī’’ti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ. Bhagavā etadavoca –

    . ‘‘ઇતો સો, ભિક્ખવે, એકનવુતિકપ્પે યં 3 વિપસ્સી ભગવા અરહં સમ્માસમ્બુદ્ધો લોકે ઉદપાદિ. ઇતો સો, ભિક્ખવે, એકતિંસે કપ્પે 4 યં સિખી ભગવા અરહં સમ્માસમ્બુદ્ધો લોકે ઉદપાદિ. તસ્મિઞ્ઞેવ ખો, ભિક્ખવે, એકતિંસે કપ્પે વેસ્સભૂ ભગવા અરહં સમ્માસમ્બુદ્ધો લોકે ઉદપાદિ. ઇમસ્મિઞ્ઞેવ 5 ખો, ભિક્ખવે, ભદ્દકપ્પે કકુસન્ધો ભગવા અરહં સમ્માસમ્બુદ્ધો લોકે ઉદપાદિ. ઇમસ્મિઞ્ઞેવ ખો, ભિક્ખવે, ભદ્દકપ્પે કોણાગમનો ભગવા અરહં સમ્માસમ્બુદ્ધો લોકે ઉદપાદિ. ઇમસ્મિઞ્ઞેવ ખો, ભિક્ખવે, ભદ્દકપ્પે કસ્સપો ભગવા અરહં સમ્માસમ્બુદ્ધો લોકે ઉદપાદિ. ઇમસ્મિઞ્ઞેવ ખો, ભિક્ખવે, ભદ્દકપ્પે અહં એતરહિ અરહં સમ્માસમ્બુદ્ધો લોકે ઉપ્પન્નો.

    4. ‘‘Ito so, bhikkhave, ekanavutikappe yaṃ 6 vipassī bhagavā arahaṃ sammāsambuddho loke udapādi. Ito so, bhikkhave, ekatiṃse kappe 7 yaṃ sikhī bhagavā arahaṃ sammāsambuddho loke udapādi. Tasmiññeva kho, bhikkhave, ekatiṃse kappe vessabhū bhagavā arahaṃ sammāsambuddho loke udapādi. Imasmiññeva 8 kho, bhikkhave, bhaddakappe kakusandho bhagavā arahaṃ sammāsambuddho loke udapādi. Imasmiññeva kho, bhikkhave, bhaddakappe koṇāgamano bhagavā arahaṃ sammāsambuddho loke udapādi. Imasmiññeva kho, bhikkhave, bhaddakappe kassapo bhagavā arahaṃ sammāsambuddho loke udapādi. Imasmiññeva kho, bhikkhave, bhaddakappe ahaṃ etarahi arahaṃ sammāsambuddho loke uppanno.

    . ‘‘વિપસ્સી, ભિક્ખવે, ભગવા અરહં સમ્માસમ્બુદ્ધો ખત્તિયો જાતિયા અહોસિ, ખત્તિયકુલે ઉદપાદિ. સિખી, ભિક્ખવે, ભગવા અરહં સમ્માસમ્બુદ્ધો ખત્તિયો જાતિયા અહોસિ, ખત્તિયકુલે ઉદપાદિ. વેસ્સભૂ, ભિક્ખવે, ભગવા અરહં સમ્માસમ્બુદ્ધો ખત્તિયો જાતિયા અહોસિ, ખત્તિયકુલે ઉદપાદિ. કકુસન્ધો, ભિક્ખવે, ભગવા અરહં સમ્માસમ્બુદ્ધો બ્રાહ્મણો જાતિયા અહોસિ, બ્રાહ્મણકુલે ઉદપાદિ. કોણાગમનો, ભિક્ખવે, ભગવા અરહં સમ્માસમ્બુદ્ધો બ્રાહ્મણો જાતિયા અહોસિ, બ્રાહ્મણકુલે ઉદપાદિ. કસ્સપો, ભિક્ખવે, ભગવા અરહં સમ્માસમ્બુદ્ધો બ્રાહ્મણો જાતિયા અહોસિ, બ્રાહ્મણકુલે ઉદપાદિ. અહં, ભિક્ખવે, એતરહિ અરહં સમ્માસમ્બુદ્ધો ખત્તિયો જાતિયા અહોસિં, ખત્તિયકુલે ઉપ્પન્નો.

    5. ‘‘Vipassī, bhikkhave, bhagavā arahaṃ sammāsambuddho khattiyo jātiyā ahosi, khattiyakule udapādi. Sikhī, bhikkhave, bhagavā arahaṃ sammāsambuddho khattiyo jātiyā ahosi, khattiyakule udapādi. Vessabhū, bhikkhave, bhagavā arahaṃ sammāsambuddho khattiyo jātiyā ahosi, khattiyakule udapādi. Kakusandho, bhikkhave, bhagavā arahaṃ sammāsambuddho brāhmaṇo jātiyā ahosi, brāhmaṇakule udapādi. Koṇāgamano, bhikkhave, bhagavā arahaṃ sammāsambuddho brāhmaṇo jātiyā ahosi, brāhmaṇakule udapādi. Kassapo, bhikkhave, bhagavā arahaṃ sammāsambuddho brāhmaṇo jātiyā ahosi, brāhmaṇakule udapādi. Ahaṃ, bhikkhave, etarahi arahaṃ sammāsambuddho khattiyo jātiyā ahosiṃ, khattiyakule uppanno.

    . ‘‘વિપસ્સી , ભિક્ખવે, ભગવા અરહં સમ્માસમ્બુદ્ધો કોણ્ડઞ્ઞો ગોત્તેન અહોસિ. સિખી, ભિક્ખવે, ભગવા અરહં સમ્માસમ્બુદ્ધો કોણ્ડઞ્ઞો ગોત્તેન અહોસિ. વેસ્સભૂ, ભિક્ખવે, ભગવા અરહં સમ્માસમ્બુદ્ધો કોણ્ડઞ્ઞો ગોત્તેન અહોસિ. કકુસન્ધો, ભિક્ખવે, ભગવા અરહં સમ્માસમ્બુદ્ધો કસ્સપો ગોત્તેન અહોસિ. કોણાગમનો, ભિક્ખવે, ભગવા અરહં સમ્માસમ્બુદ્ધો કસ્સપો ગોત્તેન અહોસિ. કસ્સપો, ભિક્ખવે, ભગવા અરહં સમ્માસમ્બુદ્ધો કસ્સપો ગોત્તેન અહોસિ. અહં, ભિક્ખવે, એતરહિ અરહં સમ્માસમ્બુદ્ધો ગોતમો ગોત્તેન અહોસિં.

    6. ‘‘Vipassī , bhikkhave, bhagavā arahaṃ sammāsambuddho koṇḍañño gottena ahosi. Sikhī, bhikkhave, bhagavā arahaṃ sammāsambuddho koṇḍañño gottena ahosi. Vessabhū, bhikkhave, bhagavā arahaṃ sammāsambuddho koṇḍañño gottena ahosi. Kakusandho, bhikkhave, bhagavā arahaṃ sammāsambuddho kassapo gottena ahosi. Koṇāgamano, bhikkhave, bhagavā arahaṃ sammāsambuddho kassapo gottena ahosi. Kassapo, bhikkhave, bhagavā arahaṃ sammāsambuddho kassapo gottena ahosi. Ahaṃ, bhikkhave, etarahi arahaṃ sammāsambuddho gotamo gottena ahosiṃ.

    . ‘‘વિપસ્સિસ્સ, ભિક્ખવે, ભગવતો અરહતો સમ્માસમ્બુદ્ધસ્સ અસીતિવસ્સસહસ્સાનિ આયુપ્પમાણં અહોસિ. સિખિસ્સ, ભિક્ખવે, ભગવતો અરહતો સમ્માસમ્બુદ્ધસ્સ સત્તતિવસ્સસહસ્સાનિ આયુપ્પમાણં અહોસિ. વેસ્સભુસ્સ, ભિક્ખવે, ભગવતો અરહતો સમ્માસમ્બુદ્ધસ્સ સટ્ઠિવસ્સસહસ્સાનિ આયુપ્પમાણં અહોસિ. કકુસન્ધસ્સ, ભિક્ખવે, ભગવતો અરહતો સમ્માસમ્બુદ્ધસ્સ ચત્તાલીસવસ્સસહસ્સાનિ આયુપ્પમાણં અહોસિ. કોણાગમનસ્સ, ભિક્ખવે, ભગવતો અરહતો સમ્માસમ્બુદ્ધસ્સ તિંસવસ્સસહસ્સાનિ આયુપ્પમાણં અહોસિ. કસ્સપસ્સ, ભિક્ખવે, ભગવતો અરહતો સમ્માસમ્બુદ્ધસ્સ વીસતિવસ્સસહસ્સાનિ આયુપ્પમાણં અહોસિ. મય્હં, ભિક્ખવે, એતરહિ અપ્પકં આયુપ્પમાણં પરિત્તં લહુકં; યો ચિરં જીવતિ, સો વસ્સસતં અપ્પં વા ભિય્યો.

    7. ‘‘Vipassissa, bhikkhave, bhagavato arahato sammāsambuddhassa asītivassasahassāni āyuppamāṇaṃ ahosi. Sikhissa, bhikkhave, bhagavato arahato sammāsambuddhassa sattativassasahassāni āyuppamāṇaṃ ahosi. Vessabhussa, bhikkhave, bhagavato arahato sammāsambuddhassa saṭṭhivassasahassāni āyuppamāṇaṃ ahosi. Kakusandhassa, bhikkhave, bhagavato arahato sammāsambuddhassa cattālīsavassasahassāni āyuppamāṇaṃ ahosi. Koṇāgamanassa, bhikkhave, bhagavato arahato sammāsambuddhassa tiṃsavassasahassāni āyuppamāṇaṃ ahosi. Kassapassa, bhikkhave, bhagavato arahato sammāsambuddhassa vīsativassasahassāni āyuppamāṇaṃ ahosi. Mayhaṃ, bhikkhave, etarahi appakaṃ āyuppamāṇaṃ parittaṃ lahukaṃ; yo ciraṃ jīvati, so vassasataṃ appaṃ vā bhiyyo.

    . ‘‘વિપસ્સી, ભિક્ખવે, ભગવા અરહં સમ્માસમ્બુદ્ધો પાટલિયા મૂલે અભિસમ્બુદ્ધો. સિખી, ભિક્ખવે, ભગવા અરહં સમ્માસમ્બુદ્ધો પુણ્ડરીકસ્સ મૂલે અભિસમ્બુદ્ધો. વેસ્સભૂ, ભિક્ખવે, ભગવા અરહં સમ્માસમ્બુદ્ધો સાલસ્સ મૂલે અભિસમ્બુદ્ધો. કકુસન્ધો, ભિક્ખવે, ભગવા અરહં સમ્માસમ્બુદ્ધો સિરીસસ્સ મૂલે અભિસમ્બુદ્ધો. કોણાગમનો, ભિક્ખવે, ભગવા અરહં સમ્માસમ્બુદ્ધો ઉદુમ્બરસ્સ મૂલે અભિસમ્બુદ્ધો. કસ્સપો, ભિક્ખવે, ભગવા અરહં સમ્માસમ્બુદ્ધો નિગ્રોધસ્સ મૂલે અભિસમ્બુદ્ધો. અહં, ભિક્ખવે, એતરહિ અરહં સમ્માસમ્બુદ્ધો અસ્સત્થસ્સ મૂલે અભિસમ્બુદ્ધો.

    8. ‘‘Vipassī, bhikkhave, bhagavā arahaṃ sammāsambuddho pāṭaliyā mūle abhisambuddho. Sikhī, bhikkhave, bhagavā arahaṃ sammāsambuddho puṇḍarīkassa mūle abhisambuddho. Vessabhū, bhikkhave, bhagavā arahaṃ sammāsambuddho sālassa mūle abhisambuddho. Kakusandho, bhikkhave, bhagavā arahaṃ sammāsambuddho sirīsassa mūle abhisambuddho. Koṇāgamano, bhikkhave, bhagavā arahaṃ sammāsambuddho udumbarassa mūle abhisambuddho. Kassapo, bhikkhave, bhagavā arahaṃ sammāsambuddho nigrodhassa mūle abhisambuddho. Ahaṃ, bhikkhave, etarahi arahaṃ sammāsambuddho assatthassa mūle abhisambuddho.

    . ‘‘વિપસ્સિસ્સ , ભિક્ખવે, ભગવતો અરહતો સમ્માસમ્બુદ્ધસ્સ ખણ્ડતિસ્સં નામ સાવકયુગં અહોસિ અગ્ગં ભદ્દયુગં. સિખિસ્સ, ભિક્ખવે, ભગવતો અરહતો સમ્માસમ્બુદ્ધસ્સ અભિભૂસમ્ભવં નામ સાવકયુગં અહોસિ અગ્ગં ભદ્દયુગં. વેસ્સભુસ્સ, ભિક્ખવે, ભગવતો અરહતો સમ્માસમ્બુદ્ધસ્સ સોણુત્તરં નામ સાવકયુગં અહોસિ અગ્ગં ભદ્દયુગં. કકુસન્ધસ્સ, ભિક્ખવે, ભગવતો અરહતો સમ્માસમ્બુદ્ધસ્સ વિધુરસઞ્જીવં નામ સાવકયુગં અહોસિ અગ્ગં ભદ્દયુગં. કોણાગમનસ્સ, ભિક્ખવે, ભગવતો અરહતો સમ્માસમ્બુદ્ધસ્સ ભિય્યોસુત્તરં નામ સાવકયુગં અહોસિ અગ્ગં ભદ્દયુગં. કસ્સપસ્સ, ભિક્ખવે, ભગવતો અરહતો સમ્માસમ્બુદ્ધસ્સ તિસ્સભારદ્વાજં નામ સાવકયુગં અહોસિ અગ્ગં ભદ્દયુગં. મય્હં, ભિક્ખવે, એતરહિ સારિપુત્તમોગ્ગલ્લાનં નામ સાવકયુગં અહોસિ અગ્ગં ભદ્દયુગં.

    9. ‘‘Vipassissa , bhikkhave, bhagavato arahato sammāsambuddhassa khaṇḍatissaṃ nāma sāvakayugaṃ ahosi aggaṃ bhaddayugaṃ. Sikhissa, bhikkhave, bhagavato arahato sammāsambuddhassa abhibhūsambhavaṃ nāma sāvakayugaṃ ahosi aggaṃ bhaddayugaṃ. Vessabhussa, bhikkhave, bhagavato arahato sammāsambuddhassa soṇuttaraṃ nāma sāvakayugaṃ ahosi aggaṃ bhaddayugaṃ. Kakusandhassa, bhikkhave, bhagavato arahato sammāsambuddhassa vidhurasañjīvaṃ nāma sāvakayugaṃ ahosi aggaṃ bhaddayugaṃ. Koṇāgamanassa, bhikkhave, bhagavato arahato sammāsambuddhassa bhiyyosuttaraṃ nāma sāvakayugaṃ ahosi aggaṃ bhaddayugaṃ. Kassapassa, bhikkhave, bhagavato arahato sammāsambuddhassa tissabhāradvājaṃ nāma sāvakayugaṃ ahosi aggaṃ bhaddayugaṃ. Mayhaṃ, bhikkhave, etarahi sāriputtamoggallānaṃ nāma sāvakayugaṃ ahosi aggaṃ bhaddayugaṃ.

    ૧૦. ‘‘વિપસ્સિસ્સ, ભિક્ખવે, ભગવતો અરહતો સમ્માસમ્બુદ્ધસ્સ તયો સાવકાનં સન્નિપાતા અહેસું. એકો સાવકાનં સન્નિપાતો અહોસિ અટ્ઠસટ્ઠિભિક્ખુસતસહસ્સં, એકો સાવકાનં સન્નિપાતો અહોસિ ભિક્ખુસતસહસ્સં, એકો સાવકાનં સન્નિપાતો અહોસિ અસીતિભિક્ખુસહસ્સાનિ. વિપસ્સિસ્સ, ભિક્ખવે, ભગવતો અરહતો સમ્માસમ્બુદ્ધસ્સ ઇમે તયો સાવકાનં સન્નિપાતા અહેસું સબ્બેસંયેવ ખીણાસવાનં.

    10. ‘‘Vipassissa, bhikkhave, bhagavato arahato sammāsambuddhassa tayo sāvakānaṃ sannipātā ahesuṃ. Eko sāvakānaṃ sannipāto ahosi aṭṭhasaṭṭhibhikkhusatasahassaṃ, eko sāvakānaṃ sannipāto ahosi bhikkhusatasahassaṃ, eko sāvakānaṃ sannipāto ahosi asītibhikkhusahassāni. Vipassissa, bhikkhave, bhagavato arahato sammāsambuddhassa ime tayo sāvakānaṃ sannipātā ahesuṃ sabbesaṃyeva khīṇāsavānaṃ.

    ‘‘સિખિસ્સ, ભિક્ખવે, ભગવતો અરહતો સમ્માસમ્બુદ્ધસ્સ તયો સાવકાનં સન્નિપાતા અહેસું. એકો સાવકાનં સન્નિપાતો અહોસિ ભિક્ખુસતસહસ્સં, એકો સાવકાનં સન્નિપાતો અહોસિ અસીતિભિક્ખુસહસ્સાનિ, એકો સાવકાનં સન્નિપાતો અહોસિ સત્તતિભિક્ખુસહસ્સાનિ. સિખિસ્સ, ભિક્ખવે, ભગવતો અરહતો સમ્માસમ્બુદ્ધસ્સ ઇમે તયો સાવકાનં સન્નિપાતા અહેસું સબ્બેસંયેવ ખીણાસવાનં.

    ‘‘Sikhissa, bhikkhave, bhagavato arahato sammāsambuddhassa tayo sāvakānaṃ sannipātā ahesuṃ. Eko sāvakānaṃ sannipāto ahosi bhikkhusatasahassaṃ, eko sāvakānaṃ sannipāto ahosi asītibhikkhusahassāni, eko sāvakānaṃ sannipāto ahosi sattatibhikkhusahassāni. Sikhissa, bhikkhave, bhagavato arahato sammāsambuddhassa ime tayo sāvakānaṃ sannipātā ahesuṃ sabbesaṃyeva khīṇāsavānaṃ.

    ‘‘વેસ્સભુસ્સ, ભિક્ખવે, ભગવતો અરહતો સમ્માસમ્બુદ્ધસ્સ તયો સાવકાનં સન્નિપાતા અહેસું. એકો સાવકાનં સન્નિપાતો અહોસિ અસીતિભિક્ખુસહસ્સાનિ, એકો સાવકાનં સન્નિપાતો અહોસિ સત્તતિભિક્ખુસહસ્સાનિ, એકો સાવકાનં સન્નિપાતો અહોસિ સટ્ઠિભિક્ખુસહસ્સાનિ. વેસ્સભુસ્સ, ભિક્ખવે, ભગવતો અરહતો સમ્માસમ્બુદ્ધસ્સ ઇમે તયો સાવકાનં સન્નિપાતા અહેસું સબ્બેસંયેવ ખીણાસવાનં.

    ‘‘Vessabhussa, bhikkhave, bhagavato arahato sammāsambuddhassa tayo sāvakānaṃ sannipātā ahesuṃ. Eko sāvakānaṃ sannipāto ahosi asītibhikkhusahassāni, eko sāvakānaṃ sannipāto ahosi sattatibhikkhusahassāni, eko sāvakānaṃ sannipāto ahosi saṭṭhibhikkhusahassāni. Vessabhussa, bhikkhave, bhagavato arahato sammāsambuddhassa ime tayo sāvakānaṃ sannipātā ahesuṃ sabbesaṃyeva khīṇāsavānaṃ.

    ‘‘કકુસન્ધસ્સ, ભિક્ખવે, ભગવતો અરહતો સમ્માસમ્બુદ્ધસ્સ એકો સાવકાનં સન્નિપાતો અહોસિ ચત્તાલીસભિક્ખુસહસ્સાનિ. કકુસન્ધસ્સ, ભિક્ખવે, ભગવતો અરહતો સમ્માસમ્બુદ્ધસ્સ અયં એકો સાવકાનં સન્નિપાતો અહોસિ સબ્બેસંયેવ ખીણાસવાનં.

    ‘‘Kakusandhassa, bhikkhave, bhagavato arahato sammāsambuddhassa eko sāvakānaṃ sannipāto ahosi cattālīsabhikkhusahassāni. Kakusandhassa, bhikkhave, bhagavato arahato sammāsambuddhassa ayaṃ eko sāvakānaṃ sannipāto ahosi sabbesaṃyeva khīṇāsavānaṃ.

    ‘‘કોણાગમનસ્સ, ભિક્ખવે, ભગવતો અરહતો સમ્માસમ્બુદ્ધસ્સ એકો સાવકાનં સન્નિપાતો અહોસિ તિંસભિક્ખુસહસ્સાનિ. કોણાગમનસ્સ, ભિક્ખવે, ભગવતો અરહતો સમ્માસમ્બુદ્ધસ્સ અયં એકો સાવકાનં સન્નિપાતો અહોસિ સબ્બેસંયેવ ખીણાસવાનં.

    ‘‘Koṇāgamanassa, bhikkhave, bhagavato arahato sammāsambuddhassa eko sāvakānaṃ sannipāto ahosi tiṃsabhikkhusahassāni. Koṇāgamanassa, bhikkhave, bhagavato arahato sammāsambuddhassa ayaṃ eko sāvakānaṃ sannipāto ahosi sabbesaṃyeva khīṇāsavānaṃ.

    ‘‘કસ્સપસ્સ, ભિક્ખવે, ભગવતો અરહતો સમ્માસમ્બુદ્ધસ્સ એકો સાવકાનં સન્નિપાતો અહોસિ વીસતિભિક્ખુસહસ્સાનિ. કસ્સપસ્સ, ભિક્ખવે, ભગવતો અરહતો સમ્માસમ્બુદ્ધસ્સ અયં એકો સાવકાનં સન્નિપાતો અહોસિ સબ્બેસંયેવ ખીણાસવાનં.

    ‘‘Kassapassa, bhikkhave, bhagavato arahato sammāsambuddhassa eko sāvakānaṃ sannipāto ahosi vīsatibhikkhusahassāni. Kassapassa, bhikkhave, bhagavato arahato sammāsambuddhassa ayaṃ eko sāvakānaṃ sannipāto ahosi sabbesaṃyeva khīṇāsavānaṃ.

    ‘‘મય્હં, ભિક્ખવે, એતરહિ એકો સાવકાનં સન્નિપાતો અહોસિ અડ્ઢતેળસાનિ ભિક્ખુસતાનિ. મય્હં, ભિક્ખવે, અયં એકો સાવકાનં સન્નિપાતો અહોસિ સબ્બેસંયેવ ખીણાસવાનં.

    ‘‘Mayhaṃ, bhikkhave, etarahi eko sāvakānaṃ sannipāto ahosi aḍḍhateḷasāni bhikkhusatāni. Mayhaṃ, bhikkhave, ayaṃ eko sāvakānaṃ sannipāto ahosi sabbesaṃyeva khīṇāsavānaṃ.

    ૧૧. ‘‘વિપસ્સિસ્સ, ભિક્ખવે, ભગવતો અરહતો સમ્માસમ્બુદ્ધસ્સ અસોકો નામ ભિક્ખુ ઉપટ્ઠાકો અહોસિ અગ્ગુપટ્ઠાકો. સિખિસ્સ, ભિક્ખવે, ભગવતો અરહતો સમ્માસમ્બુદ્ધસ્સ ખેમઙ્કરો નામ ભિક્ખુ ઉપટ્ઠાકો અહોસિ અગ્ગુપટ્ઠાકો. વેસ્સભુસ્સ, ભિક્ખવે, ભગવતો અરહતો સમ્માસમ્બુદ્ધસ્સ ઉપસન્તો નામ ભિક્ખુ ઉપટ્ઠાકો અહોસિ અગ્ગુપટ્ઠાકો. કકુસન્ધસ્સ, ભિક્ખવે, ભગવતો અરહતો સમ્માસમ્બુદ્ધસ્સ બુદ્ધિજો નામ ભિક્ખુ ઉપટ્ઠાકો અહોસિ અગ્ગુપટ્ઠાકો. કોણાગમનસ્સ, ભિક્ખવે, ભગવતો અરહતો સમ્માસમ્બુદ્ધસ્સ સોત્થિજો નામ ભિક્ખુ ઉપટ્ઠાકો અહોસિ અગ્ગુપટ્ઠાકો. કસ્સપસ્સ, ભિક્ખવે, ભગવતો અરહતો સમ્માસમ્બુદ્ધસ્સ સબ્બમિત્તો નામ ભિક્ખુ ઉપટ્ઠાકો અહોસિ અગ્ગુપટ્ઠાકો. મય્હં, ભિક્ખવે, એતરહિ આનન્દો નામ ભિક્ખુ ઉપટ્ઠાકો અહોસિ અગ્ગુપટ્ઠાકો.

    11. ‘‘Vipassissa, bhikkhave, bhagavato arahato sammāsambuddhassa asoko nāma bhikkhu upaṭṭhāko ahosi aggupaṭṭhāko. Sikhissa, bhikkhave, bhagavato arahato sammāsambuddhassa khemaṅkaro nāma bhikkhu upaṭṭhāko ahosi aggupaṭṭhāko. Vessabhussa, bhikkhave, bhagavato arahato sammāsambuddhassa upasanto nāma bhikkhu upaṭṭhāko ahosi aggupaṭṭhāko. Kakusandhassa, bhikkhave, bhagavato arahato sammāsambuddhassa buddhijo nāma bhikkhu upaṭṭhāko ahosi aggupaṭṭhāko. Koṇāgamanassa, bhikkhave, bhagavato arahato sammāsambuddhassa sotthijo nāma bhikkhu upaṭṭhāko ahosi aggupaṭṭhāko. Kassapassa, bhikkhave, bhagavato arahato sammāsambuddhassa sabbamitto nāma bhikkhu upaṭṭhāko ahosi aggupaṭṭhāko. Mayhaṃ, bhikkhave, etarahi ānando nāma bhikkhu upaṭṭhāko ahosi aggupaṭṭhāko.

    ૧૨. ‘‘વિપસ્સિસ્સ, ભિક્ખવે, ભગવતો અરહતો સમ્માસમ્બુદ્ધસ્સ બન્ધુમા નામ રાજા પિતા અહોસિ. બન્ધુમતી નામ દેવી માતા અહોસિ જનેત્તિ 9. બન્ધુમસ્સ રઞ્ઞો બન્ધુમતી નામ નગરં રાજધાની અહોસિ.

    12. ‘‘Vipassissa, bhikkhave, bhagavato arahato sammāsambuddhassa bandhumā nāma rājā pitā ahosi. Bandhumatī nāma devī mātā ahosi janetti 10. Bandhumassa rañño bandhumatī nāma nagaraṃ rājadhānī ahosi.

    ‘‘સિખિસ્સ , ભિક્ખવે, ભગવતો અરહતો સમ્માસમ્બુદ્ધસ્સ અરુણો નામ રાજા પિતા અહોસિ. પભાવતી નામ દેવી માતા અહોસિ જનેત્તિ. અરુણસ્સ રઞ્ઞો અરુણવતી નામ નગરં રાજધાની અહોસિ.

    ‘‘Sikhissa , bhikkhave, bhagavato arahato sammāsambuddhassa aruṇo nāma rājā pitā ahosi. Pabhāvatī nāma devī mātā ahosi janetti. Aruṇassa rañño aruṇavatī nāma nagaraṃ rājadhānī ahosi.

    ‘‘વેસ્સભુસ્સ, ભિક્ખવે, ભગવતો અરહતો સમ્માસમ્બુદ્ધસ્સ સુપ્પતિતો નામ 11 રાજા પિતા અહોસિ. વસ્સવતી નામ 12 દેવી માતા અહોસિ જનેત્તિ. સુપ્પતિતસ્સ રઞ્ઞો અનોમં નામ નગરં રાજધાની અહોસિ.

    ‘‘Vessabhussa, bhikkhave, bhagavato arahato sammāsambuddhassa suppatito nāma 13 rājā pitā ahosi. Vassavatī nāma 14 devī mātā ahosi janetti. Suppatitassa rañño anomaṃ nāma nagaraṃ rājadhānī ahosi.

    ‘‘કકુસન્ધસ્સ, ભિક્ખવે, ભગવતો અરહતો સમ્માસમ્બુદ્ધસ્સ અગ્ગિદત્તો નામ બ્રાહ્મણો પિતા અહોસિ. વિસાખા નામ બ્રાહ્મણી માતા અહોસિ જનેત્તિ. તેન ખો પન, ભિક્ખવે, સમયેન ખેમો નામ રાજા અહોસિ. ખેમસ્સ રઞ્ઞો ખેમવતી નામ નગરં રાજધાની અહોસિ.

    ‘‘Kakusandhassa, bhikkhave, bhagavato arahato sammāsambuddhassa aggidatto nāma brāhmaṇo pitā ahosi. Visākhā nāma brāhmaṇī mātā ahosi janetti. Tena kho pana, bhikkhave, samayena khemo nāma rājā ahosi. Khemassa rañño khemavatī nāma nagaraṃ rājadhānī ahosi.

    ‘‘કોણાગમનસ્સ, ભિક્ખવે, ભગવતો અરહતો સમ્માસમ્બુદ્ધસ્સ યઞ્ઞદત્તો નામ બ્રાહ્મણો પિતા અહોસિ. ઉત્તરા નામ બ્રાહ્મણી માતા અહોસિ જનેત્તિ. તેન ખો પન, ભિક્ખવે, સમયેન સોભો નામ રાજા અહોસિ. સોભસ્સ રઞ્ઞો સોભવતી નામ નગરં રાજધાની અહોસિ.

    ‘‘Koṇāgamanassa, bhikkhave, bhagavato arahato sammāsambuddhassa yaññadatto nāma brāhmaṇo pitā ahosi. Uttarā nāma brāhmaṇī mātā ahosi janetti. Tena kho pana, bhikkhave, samayena sobho nāma rājā ahosi. Sobhassa rañño sobhavatī nāma nagaraṃ rājadhānī ahosi.

    ‘‘કસ્સપસ્સ, ભિક્ખવે, ભગવતો અરહતો સમ્માસમ્બુદ્ધસ્સ બ્રહ્મદત્તો નામ બ્રાહ્મણો પિતા અહોસિ. ધનવતી નામ બ્રાહ્મણી માતા અહોસિ જનેત્તિ. તેન ખો પન, ભિક્ખવે, સમયેન કિકી નામ 15 રાજા અહોસિ. કિકિસ્સ રઞ્ઞો બારાણસી નામ નગરં રાજધાની અહોસિ.

    ‘‘Kassapassa, bhikkhave, bhagavato arahato sammāsambuddhassa brahmadatto nāma brāhmaṇo pitā ahosi. Dhanavatī nāma brāhmaṇī mātā ahosi janetti. Tena kho pana, bhikkhave, samayena kikī nāma 16 rājā ahosi. Kikissa rañño bārāṇasī nāma nagaraṃ rājadhānī ahosi.

    ‘‘મય્હં, ભિક્ખવે, એતરહિ સુદ્ધોદનો નામ રાજા પિતા અહોસિ. માયા નામ દેવી માતા અહોસિ જનેત્તિ. કપિલવત્થુ નામ નગરં રાજધાની અહોસી’’તિ. ઇદમવોચ ભગવા, ઇદં વત્વાન સુગતો ઉટ્ઠાયાસના વિહારં પાવિસિ.

    ‘‘Mayhaṃ, bhikkhave, etarahi suddhodano nāma rājā pitā ahosi. Māyā nāma devī mātā ahosi janetti. Kapilavatthu nāma nagaraṃ rājadhānī ahosī’’ti. Idamavoca bhagavā, idaṃ vatvāna sugato uṭṭhāyāsanā vihāraṃ pāvisi.

    ૧૩. અથ ખો તેસં ભિક્ખૂનં અચિરપક્કન્તસ્સ ભગવતો અયમન્તરાકથા ઉદપાદિ – ‘‘અચ્છરિયં, આવુસો, અબ્ભુતં, આવુસો, તથાગતસ્સ મહિદ્ધિકતા મહાનુભાવતા. યત્ર હિ નામ તથાગતો અતીતે બુદ્ધે પરિનિબ્બુતે છિન્નપપઞ્ચે છિન્નવટુમે પરિયાદિન્નવટ્ટે સબ્બદુક્ખવીતિવત્તે જાતિતોપિ અનુસ્સરિસ્સતિ, નામતોપિ અનુસ્સરિસ્સતિ, ગોત્તતોપિ અનુસ્સરિસ્સતિ, આયુપ્પમાણતોપિ અનુસ્સરિસ્સતિ, સાવકયુગતોપિ અનુસ્સરિસ્સતિ, સાવકસન્નિપાતતોપિ અનુસ્સરિસ્સતિ – ‘એવંજચ્ચા તે ભગવન્તો અહેસું ઇતિપિ, એવંનામા એવંગોત્તા એવંસીલા એવંધમ્મા એવંપઞ્ઞા એવંવિહારી એવંવિમુત્તા તે ભગવન્તો અહેસું ઇતિપી’’’તિ.

    13. Atha kho tesaṃ bhikkhūnaṃ acirapakkantassa bhagavato ayamantarākathā udapādi – ‘‘acchariyaṃ, āvuso, abbhutaṃ, āvuso, tathāgatassa mahiddhikatā mahānubhāvatā. Yatra hi nāma tathāgato atīte buddhe parinibbute chinnapapañce chinnavaṭume pariyādinnavaṭṭe sabbadukkhavītivatte jātitopi anussarissati, nāmatopi anussarissati, gottatopi anussarissati, āyuppamāṇatopi anussarissati, sāvakayugatopi anussarissati, sāvakasannipātatopi anussarissati – ‘evaṃjaccā te bhagavanto ahesuṃ itipi, evaṃnāmā evaṃgottā evaṃsīlā evaṃdhammā evaṃpaññā evaṃvihārī evaṃvimuttā te bhagavanto ahesuṃ itipī’’’ti.

    ‘‘કિં નુ ખો, આવુસો, તથાગતસ્સેવ નુ ખો એસા ધમ્મધાતુ સુપ્પટિવિદ્ધા, યસ્સા ધમ્મધાતુયા સુપ્પટિવિદ્ધત્તા તથાગતો અતીતે બુદ્ધે પરિનિબ્બુતે છિન્નપપઞ્ચે છિન્નવટુમે પરિયાદિન્નવટ્ટે સબ્બદુક્ખવીતિવત્તે જાતિતોપિ અનુસ્સરતિ, નામતોપિ અનુસ્સરતિ, ગોત્તતોપિ અનુસ્સરતિ, આયુપ્પમાણતોપિ અનુસ્સરતિ, સાવકયુગતોપિ અનુસ્સરતિ, સાવકસન્નિપાતતોપિ અનુસ્સરતિ – ‘એવંજચ્ચા તે ભગવન્તો અહેસું ઇતિપિ, એવંનામા એવંગોત્તા એવંસીલા એવંધમ્મા એવંપઞ્ઞા એવંવિહારી એવંવિમુત્તા તે ભગવન્તો અહેસું ઇતિપી’તિ, ઉદાહુ દેવતા તથાગતસ્સ એતમત્થં આરોચેસું, યેન તથાગતો અતીતે બુદ્ધે પરિનિબ્બુતે છિન્નપપઞ્ચે છિન્નવટુમે પરિયાદિન્નવટ્ટે સબ્બદુક્ખવીતિવત્તે જાતિતોપિ અનુસ્સરતિ, નામતોપિ અનુસ્સરતિ, ગોત્તતોપિ અનુસ્સરતિ, આયુપ્પમાણતોપિ અનુસ્સરતિ, સાવકયુગતોપિ અનુસ્સરતિ, સાવકસન્નિપાતતોપિ અનુસ્સરતિ – ‘એવંજચ્ચા તે ભગવન્તો અહેસું ઇતિપિ, એવંનામા એવંગોત્તા એવંસીલા એવંધમ્મા એવંપઞ્ઞા એવંવિહારી એવંવિમુત્તા તે ભગવન્તો અહેસું ઇતિપી’’’તિ. અયઞ્ચ હિદં તેસં ભિક્ખૂનં અન્તરાકથા વિપ્પકતા હોતિ.

    ‘‘Kiṃ nu kho, āvuso, tathāgatasseva nu kho esā dhammadhātu suppaṭividdhā, yassā dhammadhātuyā suppaṭividdhattā tathāgato atīte buddhe parinibbute chinnapapañce chinnavaṭume pariyādinnavaṭṭe sabbadukkhavītivatte jātitopi anussarati, nāmatopi anussarati, gottatopi anussarati, āyuppamāṇatopi anussarati, sāvakayugatopi anussarati, sāvakasannipātatopi anussarati – ‘evaṃjaccā te bhagavanto ahesuṃ itipi, evaṃnāmā evaṃgottā evaṃsīlā evaṃdhammā evaṃpaññā evaṃvihārī evaṃvimuttā te bhagavanto ahesuṃ itipī’ti, udāhu devatā tathāgatassa etamatthaṃ ārocesuṃ, yena tathāgato atīte buddhe parinibbute chinnapapañce chinnavaṭume pariyādinnavaṭṭe sabbadukkhavītivatte jātitopi anussarati, nāmatopi anussarati, gottatopi anussarati, āyuppamāṇatopi anussarati, sāvakayugatopi anussarati, sāvakasannipātatopi anussarati – ‘evaṃjaccā te bhagavanto ahesuṃ itipi, evaṃnāmā evaṃgottā evaṃsīlā evaṃdhammā evaṃpaññā evaṃvihārī evaṃvimuttā te bhagavanto ahesuṃ itipī’’’ti. Ayañca hidaṃ tesaṃ bhikkhūnaṃ antarākathā vippakatā hoti.

    ૧૪. અથ ખો ભગવા સાયન્હસમયં પટિસલ્લાના વુટ્ઠિતો યેન કરેરિમણ્ડલમાળો તેનુપસઙ્કમિ; ઉપસઙ્કમિત્વા પઞ્ઞત્તે આસને નિસીદિ. નિસજ્જ ખો ભગવા ભિક્ખૂ આમન્તેસિ – ‘‘કાયનુત્થ, ભિક્ખવે, એતરહિ કથાય સન્નિસિન્ના; કા ચ પન વો અન્તરાકથા વિપ્પકતા’’તિ?

    14. Atha kho bhagavā sāyanhasamayaṃ paṭisallānā vuṭṭhito yena karerimaṇḍalamāḷo tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi. Nisajja kho bhagavā bhikkhū āmantesi – ‘‘kāyanuttha, bhikkhave, etarahi kathāya sannisinnā; kā ca pana vo antarākathā vippakatā’’ti?

    એવં વુત્તે તે ભિક્ખૂ ભગવન્તં એતદવોચું – ‘‘ઇધ, ભન્તે, અમ્હાકં અચિરપક્કન્તસ્સ ભગવતો અયં અન્તરાકથા ઉદપાદિ – ‘અચ્છરિયં, આવુસો, અબ્ભુતં, આવુસો, તથાગતસ્સ મહિદ્ધિકતા મહાનુભાવતા, યત્ર હિ નામ તથાગતો અતીતે બુદ્ધે પરિનિબ્બુતે છિન્નપપઞ્ચે છિન્નવટુમે પરિયાદિન્નવટ્ટે સબ્બદુક્ખવીતિવત્તે જાતિતોપિ અનુસ્સરિસ્સતિ, નામતોપિ અનુસ્સરિસ્સતિ, ગોત્તતોપિ અનુસ્સરિસ્સતિ, આયુપ્પમાણતોપિ અનુસ્સરિસ્સતિ, સાવકયુગતોપિ અનુસ્સરિસ્સતિ, સાવકસન્નિપાતતોપિ અનુસ્સરિસ્સતિ – ‘‘એવંજચ્ચા તે ભગવન્તો અહેસું ઇતિપિ , એવંનામા એવંગોત્તા એવંસીલા એવંધમ્મા એવંપઞ્ઞા એવંવિહારી એવંવિમુત્તા તે ભગવન્તો અહેસું ઇતિપી’’તિ. કિં નુ ખો, આવુસો, તથાગતસ્સેવ નુ ખો એસા ધમ્મધાતુ સુપ્પટિવિદ્ધા, યસ્સા ધમ્મધાતુયા સુપ્પટિવિદ્ધત્તા તથાગતો અતીતે બુદ્ધે પરિનિબ્બુતે છિન્નપપઞ્ચે છિન્નવટુમે પરિયાદિન્નવટ્ટે સબ્બદુક્ખવીતિવત્તે જાતિતોપિ અનુસ્સરતિ, નામતોપિ અનુસ્સરતિ, ગોત્તતોપિ અનુસ્સરતિ, આયુપ્પમાણતોપિ અનુસ્સરતિ, સાવકયુગતોપિ અનુસ્સરતિ, સાવકસન્નિપાતતોપિ અનુસ્સરતિ – ‘‘એવંજચ્ચા તે ભગવન્તો અહેસું ઇતિપિ, એવંનામા એવંગોત્તા એવંસીલા એવંધમ્મા એવંપઞ્ઞા એવંવિહારી એવંવિમુત્તા તે ભગવન્તો અહેસું ઇતિપી’’તિ. ઉદાહુ દેવતા તથાગતસ્સ એતમત્થં આરોચેસું, યેન તથાગતો અતીતે બુદ્ધે પરિનિબ્બુતે છિન્નપપઞ્ચે છિન્નવટુમે પરિયાદિન્નવટ્ટે સબ્બદુક્ખવીતિવત્તે જાતિતોપિ અનુસ્સરતિ, નામતોપિ અનુસ્સરતિ, ગોત્તતોપિ અનુસ્સરતિ, આયુપ્પમાણતોપિ અનુસ્સરતિ, સાવકયુગતોપિ અનુસ્સરતિ, સાવકસન્નિપાતતોપિ અનુસ્સરતિ – ‘એવંજચ્ચા તે ભગવન્તો અહેસું ઇતિપિ, એવંનામા એવંગોત્તા એવંસીલા એવંધમ્મા એવંપઞ્ઞા એવંવિહારી એવંવિમુત્તા તે ભગવન્તો અહેસું ઇતિપી’તિ? અયં ખો નો, ભન્તે, અન્તરાકથા વિપ્પકતા, અથ ભગવા અનુપ્પત્તો’’તિ.

    Evaṃ vutte te bhikkhū bhagavantaṃ etadavocuṃ – ‘‘idha, bhante, amhākaṃ acirapakkantassa bhagavato ayaṃ antarākathā udapādi – ‘acchariyaṃ, āvuso, abbhutaṃ, āvuso, tathāgatassa mahiddhikatā mahānubhāvatā, yatra hi nāma tathāgato atīte buddhe parinibbute chinnapapañce chinnavaṭume pariyādinnavaṭṭe sabbadukkhavītivatte jātitopi anussarissati, nāmatopi anussarissati, gottatopi anussarissati, āyuppamāṇatopi anussarissati, sāvakayugatopi anussarissati, sāvakasannipātatopi anussarissati – ‘‘evaṃjaccā te bhagavanto ahesuṃ itipi , evaṃnāmā evaṃgottā evaṃsīlā evaṃdhammā evaṃpaññā evaṃvihārī evaṃvimuttā te bhagavanto ahesuṃ itipī’’ti. Kiṃ nu kho, āvuso, tathāgatasseva nu kho esā dhammadhātu suppaṭividdhā, yassā dhammadhātuyā suppaṭividdhattā tathāgato atīte buddhe parinibbute chinnapapañce chinnavaṭume pariyādinnavaṭṭe sabbadukkhavītivatte jātitopi anussarati, nāmatopi anussarati, gottatopi anussarati, āyuppamāṇatopi anussarati, sāvakayugatopi anussarati, sāvakasannipātatopi anussarati – ‘‘evaṃjaccā te bhagavanto ahesuṃ itipi, evaṃnāmā evaṃgottā evaṃsīlā evaṃdhammā evaṃpaññā evaṃvihārī evaṃvimuttā te bhagavanto ahesuṃ itipī’’ti. Udāhu devatā tathāgatassa etamatthaṃ ārocesuṃ, yena tathāgato atīte buddhe parinibbute chinnapapañce chinnavaṭume pariyādinnavaṭṭe sabbadukkhavītivatte jātitopi anussarati, nāmatopi anussarati, gottatopi anussarati, āyuppamāṇatopi anussarati, sāvakayugatopi anussarati, sāvakasannipātatopi anussarati – ‘evaṃjaccā te bhagavanto ahesuṃ itipi, evaṃnāmā evaṃgottā evaṃsīlā evaṃdhammā evaṃpaññā evaṃvihārī evaṃvimuttā te bhagavanto ahesuṃ itipī’ti? Ayaṃ kho no, bhante, antarākathā vippakatā, atha bhagavā anuppatto’’ti.

    ૧૫. ‘‘તથાગતસ્સેવેસા, ભિક્ખવે, ધમ્મધાતુ સુપ્પટિવિદ્ધા, યસ્સા ધમ્મધાતુયા સુપ્પટિવિદ્ધત્તા તથાગતો અતીતે બુદ્ધે પરિનિબ્બુતે છિન્નપપઞ્ચે છિન્નવટુમે પરિયાદિન્નવટ્ટે સબ્બદુક્ખવીતિવત્તે જાતિતોપિ અનુસ્સરતિ, નામતોપિ અનુસ્સરતિ, ગોત્તતોપિ અનુસ્સરતિ, આયુપ્પમાણતોપિ અનુસ્સરતિ, સાવકયુગતોપિ અનુસ્સરતિ, સાવકસન્નિપાતતોપિ અનુસ્સરતિ – ‘એવંજચ્ચા તે ભગવન્તો અહેસું ઇતિપિ, એવંનામા એવંગોત્તા એવંસીલા એવંધમ્મા એવંપઞ્ઞા એવંવિહારી એવંવિમુત્તા તે ભગવન્તો અહેસું ઇતિપી’તિ. દેવતાપિ તથાગતસ્સ એતમત્થં આરોચેસું, યેન તથાગતો અતીતે બુદ્ધે પરિનિબ્બુતે છિન્નપપઞ્ચે છિન્નવટુમે પરિયાદિન્નવટ્ટે સબ્બદુક્ખવીતિવત્તે જાતિતોપિ અનુસ્સરતિ, નામતોપિ અનુસ્સરતિ, ગોત્તતોપિ અનુસ્સરતિ, આયુપ્પમાણતોપિ અનુસ્સરતિ, સાવકયુગતોપિ અનુસ્સરતિ, સાવકસન્નિપાતતોપિ અનુસ્સરતિ – ‘એવંજચ્ચા તે ભગવન્તો અહેસું ઇતિપિ, એવંનામા એવંગોત્તા એવંસીલા એવંધમ્મા એવંપઞ્ઞા એવંવિહારી એવંવિમુત્તા તે ભગવન્તો અહેસું ઇતિપી’તિ.

    15. ‘‘Tathāgatassevesā, bhikkhave, dhammadhātu suppaṭividdhā, yassā dhammadhātuyā suppaṭividdhattā tathāgato atīte buddhe parinibbute chinnapapañce chinnavaṭume pariyādinnavaṭṭe sabbadukkhavītivatte jātitopi anussarati, nāmatopi anussarati, gottatopi anussarati, āyuppamāṇatopi anussarati, sāvakayugatopi anussarati, sāvakasannipātatopi anussarati – ‘evaṃjaccā te bhagavanto ahesuṃ itipi, evaṃnāmā evaṃgottā evaṃsīlā evaṃdhammā evaṃpaññā evaṃvihārī evaṃvimuttā te bhagavanto ahesuṃ itipī’ti. Devatāpi tathāgatassa etamatthaṃ ārocesuṃ, yena tathāgato atīte buddhe parinibbute chinnapapañce chinnavaṭume pariyādinnavaṭṭe sabbadukkhavītivatte jātitopi anussarati, nāmatopi anussarati, gottatopi anussarati, āyuppamāṇatopi anussarati, sāvakayugatopi anussarati, sāvakasannipātatopi anussarati – ‘evaṃjaccā te bhagavanto ahesuṃ itipi, evaṃnāmā evaṃgottā evaṃsīlā evaṃdhammā evaṃpaññā evaṃvihārī evaṃvimuttā te bhagavanto ahesuṃ itipī’ti.

    ‘‘ઇચ્છેય્યાથ નો તુમ્હે, ભિક્ખવે, ભિય્યોસોમત્તાય પુબ્બેનિવાસપટિસંયુત્તં ધમ્મિં કથં સોતુ’’ન્તિ? ‘‘એતસ્સ, ભગવા, કાલો; એતસ્સ, સુગત, કાલો; યં ભગવા ભિય્યોસોમત્તાય પુબ્બેનિવાસપટિસંયુત્તં ધમ્મિં કથં કરેય્ય, ભગવતો સુત્વા ભિક્ખૂ ધારેસ્સન્તી’’તિ. ‘‘તેન હિ, ભિક્ખવે , સુણાથ, સાધુકં મનસિ કરોથ, ભાસિસ્સામી’’તિ. ‘‘એવં, ભન્તે’’તિ ખો તે ભિક્ખૂ ભગવતો પચ્ચસ્સોસું. ભગવા એતદવોચ –

    ‘‘Iccheyyātha no tumhe, bhikkhave, bhiyyosomattāya pubbenivāsapaṭisaṃyuttaṃ dhammiṃ kathaṃ sotu’’nti? ‘‘Etassa, bhagavā, kālo; etassa, sugata, kālo; yaṃ bhagavā bhiyyosomattāya pubbenivāsapaṭisaṃyuttaṃ dhammiṃ kathaṃ kareyya, bhagavato sutvā bhikkhū dhāressantī’’ti. ‘‘Tena hi, bhikkhave , suṇātha, sādhukaṃ manasi karotha, bhāsissāmī’’ti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ. Bhagavā etadavoca –

    ૧૬. ‘‘ઇતો સો, ભિક્ખવે, એકનવુતિકપ્પે યં વિપસ્સી ભગવા અરહં સમ્માસમ્બુદ્ધો લોકે ઉદપાદિ. વિપસ્સી, ભિક્ખવે, ભગવા અરહં સમ્માસમ્બુદ્ધો ખત્તિયો જાતિયા અહોસિ, ખત્તિયકુલે ઉદપાદિ. વિપસ્સી, ભિક્ખવે, ભગવા અરહં સમ્માસમ્બુદ્ધો કોણ્ડઞ્ઞો ગોત્તેન અહોસિ. વિપસ્સિસ્સ, ભિક્ખવે, ભગવતો અરહતો સમ્માસમ્બુદ્ધસ્સ અસીતિવસ્સસહસ્સાનિ આયુપ્પમાણં અહોસિ. વિપસ્સી, ભિક્ખવે, ભગવા અરહં સમ્માસમ્બુદ્ધો પાટલિયા મૂલે અભિસમ્બુદ્ધો. વિપસ્સિસ્સ, ભિક્ખવે , ભગવતો અરહતો સમ્માસમ્બુદ્ધસ્સ ખણ્ડતિસ્સં નામ સાવકયુગં અહોસિ અગ્ગં ભદ્દયુગં. વિપસ્સિસ્સ, ભિક્ખવે, ભગવતો અરહતો સમ્માસમ્બુદ્ધસ્સ તયો સાવકાનં સન્નિપાતા અહેસું. એકો સાવકાનં સન્નિપાતો અહોસિ અટ્ઠસટ્ઠિભિક્ખુસતસહસ્સં, એકો સાવકાનં સન્નિપાતો અહોસિ ભિક્ખુસતસહસ્સં, એકો સાવકાનં સન્નિપાતો અહોસિ અસીતિભિક્ખુસહસ્સાનિ. વિપસ્સિસ્સ, ભિક્ખવે, ભગવતો અરહતો સમ્માસમ્બુદ્ધસ્સ ઇમે તયો સાવકાનં સન્નિપાતા અહેસું સબ્બેસંયેવ ખીણાસવાનં. વિપસ્સિસ્સ, ભિક્ખવે, ભગવતો અરહતો સમ્માસમ્બુદ્ધસ્સ અસોકો નામ ભિક્ખુ ઉપટ્ઠાકો અહોસિ અગ્ગુપટ્ઠાકો. વિપસ્સિસ્સ, ભિક્ખવે, ભગવતો અરહતો સમ્માસમ્બુદ્ધસ્સ બન્ધુમા નામ રાજા પિતા અહોસિ. બન્ધુમતી નામ દેવી માતા અહોસિ જનેત્તિ. બન્ધુમસ્સ રઞ્ઞો બન્ધુમતી નામ નગરં રાજધાની અહોસિ.

    16. ‘‘Ito so, bhikkhave, ekanavutikappe yaṃ vipassī bhagavā arahaṃ sammāsambuddho loke udapādi. Vipassī, bhikkhave, bhagavā arahaṃ sammāsambuddho khattiyo jātiyā ahosi, khattiyakule udapādi. Vipassī, bhikkhave, bhagavā arahaṃ sammāsambuddho koṇḍañño gottena ahosi. Vipassissa, bhikkhave, bhagavato arahato sammāsambuddhassa asītivassasahassāni āyuppamāṇaṃ ahosi. Vipassī, bhikkhave, bhagavā arahaṃ sammāsambuddho pāṭaliyā mūle abhisambuddho. Vipassissa, bhikkhave , bhagavato arahato sammāsambuddhassa khaṇḍatissaṃ nāma sāvakayugaṃ ahosi aggaṃ bhaddayugaṃ. Vipassissa, bhikkhave, bhagavato arahato sammāsambuddhassa tayo sāvakānaṃ sannipātā ahesuṃ. Eko sāvakānaṃ sannipāto ahosi aṭṭhasaṭṭhibhikkhusatasahassaṃ, eko sāvakānaṃ sannipāto ahosi bhikkhusatasahassaṃ, eko sāvakānaṃ sannipāto ahosi asītibhikkhusahassāni. Vipassissa, bhikkhave, bhagavato arahato sammāsambuddhassa ime tayo sāvakānaṃ sannipātā ahesuṃ sabbesaṃyeva khīṇāsavānaṃ. Vipassissa, bhikkhave, bhagavato arahato sammāsambuddhassa asoko nāma bhikkhu upaṭṭhāko ahosi aggupaṭṭhāko. Vipassissa, bhikkhave, bhagavato arahato sammāsambuddhassa bandhumā nāma rājā pitā ahosi. Bandhumatī nāma devī mātā ahosi janetti. Bandhumassa rañño bandhumatī nāma nagaraṃ rājadhānī ahosi.

    બોધિસત્તધમ્મતા

    Bodhisattadhammatā

    ૧૭. ‘‘અથ ખો, ભિક્ખવે, વિપસ્સી બોધિસત્તો તુસિતા કાયા ચવિત્વા સતો સમ્પજાનો માતુકુચ્છિં ઓક્કમિ. અયમેત્થ ધમ્મતા.

    17. ‘‘Atha kho, bhikkhave, vipassī bodhisatto tusitā kāyā cavitvā sato sampajāno mātukucchiṃ okkami. Ayamettha dhammatā.

    ૧૮. ‘‘ધમ્મતા, એસા, ભિક્ખવે, યદા બોધિસત્તો તુસિતા કાયા ચવિત્વા માતુકુચ્છિં ઓક્કમતિ. અથ સદેવકે લોકે સમારકે સબ્રહ્મકે સસ્સમણબ્રાહ્મણિયા પજાય સદેવમનુસ્સાય અપ્પમાણો ઉળારો ઓભાસો પાતુભવતિ અતિક્કમ્મેવ દેવાનં દેવાનુભાવં. યાપિ તા લોકન્તરિકા અઘા અસંવુતા અન્ધકારા અન્ધકારતિમિસા , યત્થ પિમે ચન્દિમસૂરિયા એવંમહિદ્ધિકા એવંમહાનુભાવા આભાય નાનુભોન્તિ, તત્થપિ અપ્પમાણો ઉળારો ઓભાસો પાતુભવતિ અતિક્કમ્મેવ દેવાનં દેવાનુભાવં. યેપિ તત્થ સત્તા ઉપપન્ના, તેપિ તેનોભાસેન અઞ્ઞમઞ્ઞં સઞ્જાનન્તિ – ‘અઞ્ઞેપિ કિર, ભો, સન્તિ સત્તા ઇધૂપપન્ના’તિ. અયઞ્ચ દસસહસ્સી લોકધાતુ સઙ્કમ્પતિ સમ્પકમ્પતિ સમ્પવેધતિ. અપ્પમાણો ચ ઉળારો ઓભાસો લોકે પાતુભવતિ અતિક્કમ્મેવ દેવાનં દેવાનુભાવં. અયમેત્થ ધમ્મતા.

    18. ‘‘Dhammatā, esā, bhikkhave, yadā bodhisatto tusitā kāyā cavitvā mātukucchiṃ okkamati. Atha sadevake loke samārake sabrahmake sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadevamanussāya appamāṇo uḷāro obhāso pātubhavati atikkammeva devānaṃ devānubhāvaṃ. Yāpi tā lokantarikā aghā asaṃvutā andhakārā andhakāratimisā , yattha pime candimasūriyā evaṃmahiddhikā evaṃmahānubhāvā ābhāya nānubhonti, tatthapi appamāṇo uḷāro obhāso pātubhavati atikkammeva devānaṃ devānubhāvaṃ. Yepi tattha sattā upapannā, tepi tenobhāsena aññamaññaṃ sañjānanti – ‘aññepi kira, bho, santi sattā idhūpapannā’ti. Ayañca dasasahassī lokadhātu saṅkampati sampakampati sampavedhati. Appamāṇo ca uḷāro obhāso loke pātubhavati atikkammeva devānaṃ devānubhāvaṃ. Ayamettha dhammatā.

    ૧૯. ‘‘ધમ્મતા એસા, ભિક્ખવે, યદા બોધિસત્તો માતુકુચ્છિં ઓક્કન્તો હોતિ, ચત્તારો નં દેવપુત્તા ચતુદ્દિસં 17 રક્ખાય ઉપગચ્છન્તિ – ‘મા નં બોધિસત્તં વા બોધિસત્તમાતરં વા મનુસ્સો વા અમનુસ્સો વા કોચિ વા વિહેઠેસી’તિ. અયમેત્થ ધમ્મતા.

    19. ‘‘Dhammatā esā, bhikkhave, yadā bodhisatto mātukucchiṃ okkanto hoti, cattāro naṃ devaputtā catuddisaṃ 18 rakkhāya upagacchanti – ‘mā naṃ bodhisattaṃ vā bodhisattamātaraṃ vā manusso vā amanusso vā koci vā viheṭhesī’ti. Ayamettha dhammatā.

    ૨૦. ‘‘ધમ્મતા એસા, ભિક્ખવે, યદા બોધિસત્તો માતુકુચ્છિં ઓક્કન્તો હોતિ, પકતિયા સીલવતી બોધિસત્તમાતા હોતિ, વિરતા પાણાતિપાતા, વિરતા અદિન્નાદાના, વિરતા કામેસુમિચ્છાચારા , વિરતા મુસાવાદા, વિરતા સુરામેરયમજ્જપ્પમાદટ્ઠાના. અયમેત્થ ધમ્મતા.

    20. ‘‘Dhammatā esā, bhikkhave, yadā bodhisatto mātukucchiṃ okkanto hoti, pakatiyā sīlavatī bodhisattamātā hoti, viratā pāṇātipātā, viratā adinnādānā, viratā kāmesumicchācārā , viratā musāvādā, viratā surāmerayamajjappamādaṭṭhānā. Ayamettha dhammatā.

    ૨૧. ‘‘ધમ્મતા એસા, ભિક્ખવે, યદા બોધિસત્તો માતુકુચ્છિં ઓક્કન્તો હોતિ, ન બોધિસત્તમાતુ પુરિસેસુ માનસં ઉપ્પજ્જતિ કામગુણૂપસંહિતં, અનતિક્કમનીયા ચ બોધિસત્તમાતા હોતિ કેનચિ પુરિસેન રત્તચિત્તેન. અયમેત્થ ધમ્મતા.

    21. ‘‘Dhammatā esā, bhikkhave, yadā bodhisatto mātukucchiṃ okkanto hoti, na bodhisattamātu purisesu mānasaṃ uppajjati kāmaguṇūpasaṃhitaṃ, anatikkamanīyā ca bodhisattamātā hoti kenaci purisena rattacittena. Ayamettha dhammatā.

    ૨૨. ‘‘ધમ્મતા એસા, ભિક્ખવે, યદા બોધિસત્તો માતુકુચ્છિં ઓક્કન્તો હોતિ, લાભિની બોધિસત્તમાતા હોતિ પઞ્ચન્નં કામગુણાનં. સા પઞ્ચહિ કામગુણેહિ સમપ્પિતા સમઙ્ગીભૂતા પરિચારેતિ. અયમેત્થ ધમ્મતા.

    22. ‘‘Dhammatā esā, bhikkhave, yadā bodhisatto mātukucchiṃ okkanto hoti, lābhinī bodhisattamātā hoti pañcannaṃ kāmaguṇānaṃ. Sā pañcahi kāmaguṇehi samappitā samaṅgībhūtā paricāreti. Ayamettha dhammatā.

    ૨૩. ‘‘ધમ્મતા એસા, ભિક્ખવે, યદા બોધિસત્તો માતુકુચ્છિં ઓક્કન્તો હોતિ, ન બોધિસત્તમાતુ કોચિદેવ આબાધો ઉપ્પજ્જતિ. સુખિની બોધિસત્તમાતા હોતિ અકિલન્તકાયા, બોધિસત્તઞ્ચ બોધિસત્તમાતા તિરોકુચ્છિગતં પસ્સતિ સબ્બઙ્ગપચ્ચઙ્ગિં અહીનિન્દ્રિયં. સેય્યથાપિ, ભિક્ખવે, મણિ વેળુરિયો સુભો જાતિમા અટ્ઠંસો સુપરિકમ્મકતો અચ્છો વિપ્પસન્નો અનાવિલો સબ્બાકારસમ્પન્નો. તત્રાસ્સ 19 સુત્તં આવુતં નીલં વા પીતં વા લોહિતં વા ઓદાતં વા પણ્ડુસુત્તં વા. તમેનં ચક્ખુમા પુરિસો હત્થે કરિત્વા પચ્ચવેક્ખેય્ય – ‘અયં ખો મણિ વેળુરિયો સુભો જાતિમા અટ્ઠંસો સુપરિકમ્મકતો અચ્છો વિપ્પસન્નો અનાવિલો સબ્બાકારસમ્પન્નો. તત્રિદં સુત્તં આવુતં નીલં વા પીતં વા લોહિતં વા ઓદાતં વા પણ્ડુસુત્તં વા’તિ. એવમેવ ખો, ભિક્ખવે, યદા બોધિસત્તો માતુકુચ્છિં ઓક્કન્તો હોતિ, ન બોધિસત્તમાતુ કોચિદેવ આબાધો ઉપ્પજ્જતિ, સુખિની બોધિસત્તમાતા હોતિ અકિલન્તકાયા , બોધિસત્તઞ્ચ બોધિસત્તમાતા તિરોકુચ્છિગતં પસ્સતિ સબ્બઙ્ગપચ્ચઙ્ગિં અહીનિન્દ્રિયં. અયમેત્થ ધમ્મતા.

    23. ‘‘Dhammatā esā, bhikkhave, yadā bodhisatto mātukucchiṃ okkanto hoti, na bodhisattamātu kocideva ābādho uppajjati. Sukhinī bodhisattamātā hoti akilantakāyā, bodhisattañca bodhisattamātā tirokucchigataṃ passati sabbaṅgapaccaṅgiṃ ahīnindriyaṃ. Seyyathāpi, bhikkhave, maṇi veḷuriyo subho jātimā aṭṭhaṃso suparikammakato accho vippasanno anāvilo sabbākārasampanno. Tatrāssa 20 suttaṃ āvutaṃ nīlaṃ vā pītaṃ vā lohitaṃ vā odātaṃ vā paṇḍusuttaṃ vā. Tamenaṃ cakkhumā puriso hatthe karitvā paccavekkheyya – ‘ayaṃ kho maṇi veḷuriyo subho jātimā aṭṭhaṃso suparikammakato accho vippasanno anāvilo sabbākārasampanno. Tatridaṃ suttaṃ āvutaṃ nīlaṃ vā pītaṃ vā lohitaṃ vā odātaṃ vā paṇḍusuttaṃ vā’ti. Evameva kho, bhikkhave, yadā bodhisatto mātukucchiṃ okkanto hoti, na bodhisattamātu kocideva ābādho uppajjati, sukhinī bodhisattamātā hoti akilantakāyā , bodhisattañca bodhisattamātā tirokucchigataṃ passati sabbaṅgapaccaṅgiṃ ahīnindriyaṃ. Ayamettha dhammatā.

    ૨૪. ‘‘ધમ્મતા એસા, ભિક્ખવે, સત્તાહજાતે બોધિસત્તે બોધિસત્તમાતા કાલઙ્કરોતિ તુસિતં કાયં ઉપપજ્જતિ. અયમેત્થ ધમ્મતા.

    24. ‘‘Dhammatā esā, bhikkhave, sattāhajāte bodhisatte bodhisattamātā kālaṅkaroti tusitaṃ kāyaṃ upapajjati. Ayamettha dhammatā.

    ૨૫. ‘‘ધમ્મતા એસા, ભિક્ખવે, યથા અઞ્ઞા ઇત્થિકા નવ વા દસ વા માસે ગબ્ભં કુચ્છિના પરિહરિત્વા વિજાયન્તિ, ન હેવં બોધિસત્તં બોધિસત્તમાતા વિજાયતિ. દસેવ માસાનિ બોધિસત્તં બોધિસત્તમાતા કુચ્છિના પરિહરિત્વા વિજાયતિ. અયમેત્થ ધમ્મતા.

    25. ‘‘Dhammatā esā, bhikkhave, yathā aññā itthikā nava vā dasa vā māse gabbhaṃ kucchinā pariharitvā vijāyanti, na hevaṃ bodhisattaṃ bodhisattamātā vijāyati. Daseva māsāni bodhisattaṃ bodhisattamātā kucchinā pariharitvā vijāyati. Ayamettha dhammatā.

    ૨૬. ‘‘ધમ્મતા એસા, ભિક્ખવે, યથા અઞ્ઞા ઇત્થિકા નિસિન્ના વા નિપન્ના વા વિજાયન્તિ, ન હેવં બોધિસત્તં બોધિસત્તમાતા વિજાયતિ. ઠિતાવ બોધિસત્તં બોધિસત્તમાતા વિજાયતિ. અયમેત્થ ધમ્મતા.

    26. ‘‘Dhammatā esā, bhikkhave, yathā aññā itthikā nisinnā vā nipannā vā vijāyanti, na hevaṃ bodhisattaṃ bodhisattamātā vijāyati. Ṭhitāva bodhisattaṃ bodhisattamātā vijāyati. Ayamettha dhammatā.

    ૨૭. ‘‘ધમ્મતા એસા, ભિક્ખવે, યદા બોધિસત્તો માતુકુચ્છિમ્હા નિક્ખમતિ, દેવા પઠમં પટિગ્ગણ્હન્તિ, પચ્છા મનુસ્સા. અયમેત્થ ધમ્મતા.

    27. ‘‘Dhammatā esā, bhikkhave, yadā bodhisatto mātukucchimhā nikkhamati, devā paṭhamaṃ paṭiggaṇhanti, pacchā manussā. Ayamettha dhammatā.

    ૨૮. ‘‘ધમ્મતા એસા, ભિક્ખવે, યદા બોધિસત્તો માતુકુચ્છિમ્હા નિક્ખમતિ, અપ્પત્તોવ બોધિસત્તો પથવિં હોતિ, ચત્તારો નં દેવપુત્તા પટિગ્ગહેત્વા માતુ પુરતો ઠપેન્તિ – ‘અત્તમના, દેવિ, હોહિ; મહેસક્ખો તે પુત્તો ઉપ્પન્નો’તિ. અયમેત્થ ધમ્મતા.

    28. ‘‘Dhammatā esā, bhikkhave, yadā bodhisatto mātukucchimhā nikkhamati, appattova bodhisatto pathaviṃ hoti, cattāro naṃ devaputtā paṭiggahetvā mātu purato ṭhapenti – ‘attamanā, devi, hohi; mahesakkho te putto uppanno’ti. Ayamettha dhammatā.

    ૨૯. ‘‘ધમ્મતા એસા, ભિક્ખવે, યદા બોધિસત્તો માતુકુચ્છિમ્હા નિક્ખમતિ, વિસદોવ નિક્ખમતિ અમક્ખિતો ઉદેન 21 અમક્ખિતો સેમ્હેન અમક્ખિતો રુહિરેન અમક્ખિતો કેનચિ અસુચિના સુદ્ધો 22 વિસદો. સેય્યથાપિ, ભિક્ખવે, મણિરતનં કાસિકે વત્થે નિક્ખિત્તં નેવ મણિરતનં કાસિકં વત્થં મક્ખેતિ, નાપિ કાસિકં વત્થં મણિરતનં મક્ખેતિ. તં કિસ્સ હેતુ? ઉભિન્નં સુદ્ધત્તા. એવમેવ ખો, ભિક્ખવે, યદા બોધિસત્તો માતુકુચ્છિમ્હા નિક્ખમતિ, વિસદોવ નિક્ખમતિ અમક્ખિતો, ઉદેન અમક્ખિતો સેમ્હેન અમક્ખિતો રુહિરેન અમક્ખિતો કેનચિ અસુચિના સુદ્ધો વિસદો. અયમેત્થ ધમ્મતા.

    29. ‘‘Dhammatā esā, bhikkhave, yadā bodhisatto mātukucchimhā nikkhamati, visadova nikkhamati amakkhito udena 23 amakkhito semhena amakkhito ruhirena amakkhito kenaci asucinā suddho 24 visado. Seyyathāpi, bhikkhave, maṇiratanaṃ kāsike vatthe nikkhittaṃ neva maṇiratanaṃ kāsikaṃ vatthaṃ makkheti, nāpi kāsikaṃ vatthaṃ maṇiratanaṃ makkheti. Taṃ kissa hetu? Ubhinnaṃ suddhattā. Evameva kho, bhikkhave, yadā bodhisatto mātukucchimhā nikkhamati, visadova nikkhamati amakkhito, udena amakkhito semhena amakkhito ruhirena amakkhito kenaci asucinā suddho visado. Ayamettha dhammatā.

    ૩૦. ‘‘ધમ્મતા એસા, ભિક્ખવે, યદા બોધિસત્તો માતુકુચ્છિમ્હા નિક્ખમતિ, દ્વે ઉદકસ્સ ધારા અન્તલિક્ખા પાતુભવન્તિ – એકા સીતસ્સ એકા ઉણ્હસ્સ યેન બોધિસત્તસ્સ ઉદકકિચ્ચં કરોન્તિ માતુ ચ. અયમેત્થ ધમ્મતા.

    30. ‘‘Dhammatā esā, bhikkhave, yadā bodhisatto mātukucchimhā nikkhamati, dve udakassa dhārā antalikkhā pātubhavanti – ekā sītassa ekā uṇhassa yena bodhisattassa udakakiccaṃ karonti mātu ca. Ayamettha dhammatā.

    ૩૧. ‘‘ધમ્મતા એસા, ભિક્ખવે, સમ્પતિજાતો બોધિસત્તો સમેહિ પાદેહિ પતિટ્ઠહિત્વા ઉત્તરાભિમુખો 25 સત્તપદવીતિહારેન ગચ્છતિ સેતમ્હિ છત્તે અનુધારિયમાને, સબ્બા ચ દિસા અનુવિલોકેતિ, આસભિં વાચં ભાસતિ ‘અગ્ગોહમસ્મિ લોકસ્સ, જેટ્ઠોહમસ્મિ લોકસ્સ, સેટ્ઠોહમસ્મિ લોકસ્સ, અયમન્તિમા જાતિ, નત્થિદાનિ પુનબ્ભવો’તિ. અયમેત્થ ધમ્મતા.

    31. ‘‘Dhammatā esā, bhikkhave, sampatijāto bodhisatto samehi pādehi patiṭṭhahitvā uttarābhimukho 26 sattapadavītihārena gacchati setamhi chatte anudhāriyamāne, sabbā ca disā anuviloketi, āsabhiṃ vācaṃ bhāsati ‘aggohamasmi lokassa, jeṭṭhohamasmi lokassa, seṭṭhohamasmi lokassa, ayamantimā jāti, natthidāni punabbhavo’ti. Ayamettha dhammatā.

    ૩૨. ‘‘ધમ્મતા એસા, ભિક્ખવે, યદા બોધિસત્તો માતુકુચ્છિમ્હા નિક્ખમતિ, અથ સદેવકે લોકે સમારકે સબ્રહ્મકે સસ્સમણબ્રાહ્મણિયા પજાય સદેવમનુસ્સાય અપ્પમાણો ઉળારો ઓભાસો પાતુભવતિ, અતિક્કમ્મેવ દેવાનં દેવાનુભાવં. યાપિ તા લોકન્તરિકા અઘા અસંવુતા અન્ધકારા અન્ધકારતિમિસા, યત્થ પિમે ચન્દિમસૂરિયા એવંમહિદ્ધિકા એવંમહાનુભાવા આભાય નાનુભોન્તિ, તત્થપિ અપ્પમાણો ઉળારો ઓભાસો પાતુભવતિ અતિક્કમ્મેવ દેવાનં દેવાનુભાવં. યેપિ તત્થ સત્તા ઉપપન્ના, તેપિ તેનોભાસેન અઞ્ઞમઞ્ઞં સઞ્જાનન્તિ – ‘અઞ્ઞેપિ કિર, ભો, સન્તિ સત્તા ઇધૂપપન્ના’તિ. અયઞ્ચ દસસહસ્સી લોકધાતુ સઙ્કમ્પતિ સમ્પકમ્પતિ સમ્પવેધતિ અપ્પમાણો ચ ઉળારો ઓભાસો લોકે પાતુભવતિ અતિક્કમ્મેવ દેવાનં દેવાનુભાવં. અયમેત્થ ધમ્મતા.

    32. ‘‘Dhammatā esā, bhikkhave, yadā bodhisatto mātukucchimhā nikkhamati, atha sadevake loke samārake sabrahmake sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadevamanussāya appamāṇo uḷāro obhāso pātubhavati, atikkammeva devānaṃ devānubhāvaṃ. Yāpi tā lokantarikā aghā asaṃvutā andhakārā andhakāratimisā, yattha pime candimasūriyā evaṃmahiddhikā evaṃmahānubhāvā ābhāya nānubhonti, tatthapi appamāṇo uḷāro obhāso pātubhavati atikkammeva devānaṃ devānubhāvaṃ. Yepi tattha sattā upapannā, tepi tenobhāsena aññamaññaṃ sañjānanti – ‘aññepi kira, bho, santi sattā idhūpapannā’ti. Ayañca dasasahassī lokadhātu saṅkampati sampakampati sampavedhati appamāṇo ca uḷāro obhāso loke pātubhavati atikkammeva devānaṃ devānubhāvaṃ. Ayamettha dhammatā.

    દ્વત્તિંસમહાપુરિસલક્ખણા

    Dvattiṃsamahāpurisalakkhaṇā

    ૩૩. ‘‘જાતે ખો પન, ભિક્ખવે, વિપસ્સિમ્હિ કુમારે બન્ધુમતો રઞ્ઞો પટિવેદેસું – ‘પુત્તો તે, દેવ 27, જાતો, તં દેવો પસ્સતૂ’તિ. અદ્દસા ખો, ભિક્ખવે, બન્ધુમા રાજા વિપસ્સિં કુમારં, દિસ્વા નેમિત્તે બ્રાહ્મણે આમન્તાપેત્વા એતદવોચ – ‘પસ્સન્તુ ભોન્તો નેમિત્તા બ્રાહ્મણા કુમાર’ન્તિ. અદ્દસંસુ ખો, ભિક્ખવે, નેમિત્તા બ્રાહ્મણા વિપસ્સિં કુમારં, દિસ્વા બન્ધુમન્તં રાજાનં એતદવોચું – ‘અત્તમનો, દેવ, હોહિ, મહેસક્ખો તે પુત્તો ઉપ્પન્નો, લાભા તે, મહારાજ, સુલદ્ધં તે, મહારાજ, યસ્સ તે કુલે એવરૂપો પુત્તો ઉપ્પન્નો. અયઞ્હિ, દેવ, કુમારો દ્વત્તિંસમહાપુરિસલક્ખણેહિ સમન્નાગતો, યેહિ સમન્નાગતસ્સ મહાપુરિસસ્સ દ્વેવ ગતિયો ભવન્તિ અનઞ્ઞા. સચે અગારં અજ્ઝાવસતિ, રાજા હોતિ ચક્કવત્તી ધમ્મિકો ધમ્મરાજા ચાતુરન્તો વિજિતાવી જનપદત્થાવરિયપ્પત્તો સત્તરતનસમન્નાગતો. તસ્સિમાનિ સત્તરતનાનિ ભવન્તિ. સેય્યથિદં – ચક્કરતનં હત્થિરતનં અસ્સરતનં મણિરતનં ઇત્થિરતનં ગહપતિરતનં પરિણાયકરતનમેવ સત્તમં. પરોસહસ્સં ખો પનસ્સ પુત્તા ભવન્તિ સૂરા વીરઙ્ગરૂપા પરસેનપ્પમદ્દના. સો ઇમં પથવિં સાગરપરિયન્તં અદણ્ડેન અસત્થેન ધમ્મેન અભિવિજિય અજ્ઝાવસતિ. સચે ખો પન અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજતિ, અરહં હોતિ સમ્માસમ્બુદ્ધો લોકે વિવટચ્છદો.

    33. ‘‘Jāte kho pana, bhikkhave, vipassimhi kumāre bandhumato rañño paṭivedesuṃ – ‘putto te, deva 28, jāto, taṃ devo passatū’ti. Addasā kho, bhikkhave, bandhumā rājā vipassiṃ kumāraṃ, disvā nemitte brāhmaṇe āmantāpetvā etadavoca – ‘passantu bhonto nemittā brāhmaṇā kumāra’nti. Addasaṃsu kho, bhikkhave, nemittā brāhmaṇā vipassiṃ kumāraṃ, disvā bandhumantaṃ rājānaṃ etadavocuṃ – ‘attamano, deva, hohi, mahesakkho te putto uppanno, lābhā te, mahārāja, suladdhaṃ te, mahārāja, yassa te kule evarūpo putto uppanno. Ayañhi, deva, kumāro dvattiṃsamahāpurisalakkhaṇehi samannāgato, yehi samannāgatassa mahāpurisassa dveva gatiyo bhavanti anaññā. Sace agāraṃ ajjhāvasati, rājā hoti cakkavattī dhammiko dhammarājā cāturanto vijitāvī janapadatthāvariyappatto sattaratanasamannāgato. Tassimāni sattaratanāni bhavanti. Seyyathidaṃ – cakkaratanaṃ hatthiratanaṃ assaratanaṃ maṇiratanaṃ itthiratanaṃ gahapatiratanaṃ pariṇāyakaratanameva sattamaṃ. Parosahassaṃ kho panassa puttā bhavanti sūrā vīraṅgarūpā parasenappamaddanā. So imaṃ pathaviṃ sāgarapariyantaṃ adaṇḍena asatthena dhammena abhivijiya ajjhāvasati. Sace kho pana agārasmā anagāriyaṃ pabbajati, arahaṃ hoti sammāsambuddho loke vivaṭacchado.

    ૩૪. ‘કતમેહિ ચાયં, દેવ, કુમારો દ્વત્તિંસમહાપુરિસલક્ખણેહિ સમન્નાગતો, યેહિ સમન્નાગતસ્સ મહાપુરિસસ્સ દ્વેવ ગતિયો ભવન્તિ અનઞ્ઞા. સચે અગારં અજ્ઝાવસતિ, રાજા હોતિ ચક્કવત્તી ધમ્મિકો ધમ્મરાજા ચાતુરન્તો વિજિતાપી જનપદત્થાવરિયપ્પત્તો સત્તરતનસમન્નાગતો. તસ્સિમાનિ સત્તરતનાનિ ભવન્તિ . સેય્યથિદં – ચક્કરતનં હત્થિરતનં અસ્સરતનં મણિરતનં ઇત્થિરતનં ગહપતિરતનં પરિણાયકરતનમેવ સત્તમં. પરોસહસ્સં ખો પનસ્સ પુત્તા ભવન્તિ સૂરા વીરઙ્ગરૂપા પરસેનપ્પમદ્દના. સો ઇમં પથવિં સાગરપરિયન્તં અદણ્ડેન અસત્થેન ધમ્મેન અભિવિજિય અજ્ઝાવસતિ. સચે ખો પન અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજતિ, અરહં હોતિ સમ્માસમ્બુદ્ધો લોકે વિવટચ્છદો.

    34. ‘Katamehi cāyaṃ, deva, kumāro dvattiṃsamahāpurisalakkhaṇehi samannāgato, yehi samannāgatassa mahāpurisassa dveva gatiyo bhavanti anaññā. Sace agāraṃ ajjhāvasati, rājā hoti cakkavattī dhammiko dhammarājā cāturanto vijitāpī janapadatthāvariyappatto sattaratanasamannāgato. Tassimāni sattaratanāni bhavanti . Seyyathidaṃ – cakkaratanaṃ hatthiratanaṃ assaratanaṃ maṇiratanaṃ itthiratanaṃ gahapatiratanaṃ pariṇāyakaratanameva sattamaṃ. Parosahassaṃ kho panassa puttā bhavanti sūrā vīraṅgarūpā parasenappamaddanā. So imaṃ pathaviṃ sāgarapariyantaṃ adaṇḍena asatthena dhammena abhivijiya ajjhāvasati. Sace kho pana agārasmā anagāriyaṃ pabbajati, arahaṃ hoti sammāsambuddho loke vivaṭacchado.

    ૩૫. ‘અયઞ્હિ, દેવ, કુમારો સુપ્પતિટ્ઠિતપાદો. યં પાયં, દેવ, કુમારો સુપ્પતિટ્ઠિતપાદો. ઇદમ્પિસ્સ મહાપુરિસસ્સ મહાપુરિસલક્ખણં ભવતિ.

    35. ‘Ayañhi, deva, kumāro suppatiṭṭhitapādo. Yaṃ pāyaṃ, deva, kumāro suppatiṭṭhitapādo. Idampissa mahāpurisassa mahāpurisalakkhaṇaṃ bhavati.

    ‘ઇમસ્સ, દેવ 29, કુમારસ્સ હેટ્ઠા પાદતલેસુ ચક્કાનિ જાતાનિ સહસ્સારાનિ સનેમિકાનિ સનાભિકાનિ સબ્બાકારપરિપૂરાનિ. યમ્પિ, ઇમસ્સ દેવ, કુમારસ્સ હેટ્ઠા પાદતલેસુ ચક્કાનિ જાતાનિ સહસ્સારાનિ સનેમિકાનિ સનાભિકાનિ સબ્બાકારપરિપૂરાનિ, ઇદમ્પિસ્સ મહાપુરિસસ્સ મહાપુરિસલક્ખણં ભવતિ.

    ‘Imassa, deva 30, kumārassa heṭṭhā pādatalesu cakkāni jātāni sahassārāni sanemikāni sanābhikāni sabbākāraparipūrāni. Yampi, imassa deva, kumārassa heṭṭhā pādatalesu cakkāni jātāni sahassārāni sanemikāni sanābhikāni sabbākāraparipūrāni, idampissa mahāpurisassa mahāpurisalakkhaṇaṃ bhavati.

    ‘અયઞ્હિ દેવ, કુમારો આયતપણ્હી…પે॰…

    ‘Ayañhi deva, kumāro āyatapaṇhī…pe…

    ‘અયઞ્હિ, દેવ, કુમારો દીઘઙ્ગુલી…

    ‘Ayañhi, deva, kumāro dīghaṅgulī…

    ‘અયઞ્હિ, દેવ, કુમારો મુદુતલુનહત્થપાદો…

    ‘Ayañhi, deva, kumāro mudutalunahatthapādo…

    ‘અયઞ્હિ, દેવ કુમારો જાલહત્થપાદો…

    ‘Ayañhi, deva kumāro jālahatthapādo…

    ‘અયઞ્હિ, દેવ, કુમારો ઉસ્સઙ્ખપાદો…

    ‘Ayañhi, deva, kumāro ussaṅkhapādo…

    ‘અયઞ્હિ, દેવ, કુમારો એણિજઙ્ઘો…

    ‘Ayañhi, deva, kumāro eṇijaṅgho…

    ‘અયઞ્હિ, દેવ, કુમારો ઠિતકોવ અનોનમન્તો ઉભોહિ પાણિતલેહિ જણ્ણુકાનિ પરિમસતિ 31 પરિમજ્જતિ…

    ‘Ayañhi, deva, kumāro ṭhitakova anonamanto ubhohi pāṇitalehi jaṇṇukāni parimasati 32 parimajjati…

    ‘અયઞ્હિ , દેવ, કુમારો કોસોહિતવત્થગુય્હો…

    ‘Ayañhi , deva, kumāro kosohitavatthaguyho…

    ‘અયઞ્હિ, દેવ, કુમારો સુવણ્ણવણ્ણો કઞ્ચનસન્નિભત્તચો…

    ‘Ayañhi, deva, kumāro suvaṇṇavaṇṇo kañcanasannibhattaco…

    ‘અયઞ્હિ, દેવ, કુમારો સુખુમચ્છવી; સુખુમત્તા છવિયા રજોજલ્લં કાયે ન ઉપલિમ્પતિ 33

    ‘Ayañhi, deva, kumāro sukhumacchavī; sukhumattā chaviyā rajojallaṃ kāye na upalimpati 34

    ‘અયઞ્હિ, દેવ, કુમારો એકેકલોમો; એકેકાનિ લોમાનિ લોમકૂપેસુ જાતાનિ…

    ‘Ayañhi, deva, kumāro ekekalomo; ekekāni lomāni lomakūpesu jātāni…

    ‘અયઞ્હિ, દેવ, કુમારો ઉદ્ધગ્ગલોમો; ઉદ્ધગ્ગાનિ લોમાનિ જાતાનિ નીલાનિ અઞ્જનવણ્ણાનિ કુણ્ડલાવટ્ટાનિ દક્ખિણાવટ્ટકજાતાનિ…

    ‘Ayañhi, deva, kumāro uddhaggalomo; uddhaggāni lomāni jātāni nīlāni añjanavaṇṇāni kuṇḍalāvaṭṭāni dakkhiṇāvaṭṭakajātāni…

    ‘અયઞ્હિ, દેવ, કુમારો બ્રહ્મુજુગત્તો…

    ‘Ayañhi, deva, kumāro brahmujugatto…

    ‘અયઞ્હિ, દેવ, કુમારો સત્તુસ્સદો…

    ‘Ayañhi, deva, kumāro sattussado…

    ‘અયઞ્હિ , દેવ, કુમારો સીહપુબ્બદ્ધકાયો…

    ‘Ayañhi , deva, kumāro sīhapubbaddhakāyo…

    ‘અયઞ્હિ, દેવ, કુમારો ચિતન્તરંસો 35

    ‘Ayañhi, deva, kumāro citantaraṃso 36

    ‘અયઞ્હિ, દેવ, કુમારો નિગ્રોધપરિમણ્ડલો યાવતક્વસ્સ કાયો તાવતક્વસ્સ બ્યામો, યાવતક્વસ્સ બ્યામો, તાવતક્વસ્સ કાયો…

    ‘Ayañhi, deva, kumāro nigrodhaparimaṇḍalo yāvatakvassa kāyo tāvatakvassa byāmo, yāvatakvassa byāmo, tāvatakvassa kāyo…

    ‘અયઞ્હિ , દેવ, કુમારો સમવટ્ટક્ખન્ધો…

    ‘Ayañhi , deva, kumāro samavaṭṭakkhandho…

    ‘અયઞ્હિ, દેવ, કુમારો રસગ્ગસગ્ગી…

    ‘Ayañhi, deva, kumāro rasaggasaggī…

    ‘અયઞ્હિ, દેવ, કુમારો સીહહનુ…

    ‘Ayañhi, deva, kumāro sīhahanu…

    ‘અયઞ્હિ, દેવ, કુમારો ચત્તાલીસદન્તો…

    ‘Ayañhi, deva, kumāro cattālīsadanto…

    ‘અયઞ્હિ, દેવ, કુમારો સમદન્તો…

    ‘Ayañhi, deva, kumāro samadanto…

    ‘અયઞ્હિ, દેવ, કુમારો અવિરળદન્તો…

    ‘Ayañhi, deva, kumāro aviraḷadanto…

    ‘અયઞ્હિ, દેવ, કુમારો સુસુક્કદાઠો…

    ‘Ayañhi, deva, kumāro susukkadāṭho…

    ‘અયઞ્હિ, દેવ, કુમારો પહૂતજિવ્હો…

    ‘Ayañhi, deva, kumāro pahūtajivho…

    ‘અયઞ્હિ, દેવ, કુમારો બ્રહ્મસ્સરો કરવીકભાણી…

    ‘Ayañhi, deva, kumāro brahmassaro karavīkabhāṇī…

    ‘અયઞ્હિ, દેવ, કુમારો અભિનીલનેત્તો…

    ‘Ayañhi, deva, kumāro abhinīlanetto…

    ‘અયઞ્હિ, દેવ, કુમારો ગોપખુમો…

    ‘Ayañhi, deva, kumāro gopakhumo…

    ઇમસ્સ, દેવ, કુમારસ્સ ઉણ્ણા ભમુકન્તરે જાતા ઓદાતા મુદુતૂલસન્નિભા. યમ્પિ ઇમસ્સ દેવ કુમારસ્સ ઉણ્ણા ભમુકન્તરે જાતા ઓદાતા મુદુતૂલસન્નિભા, ઇદમ્પિમસ્સ મહાપુરિસસ્સ મહાપુરિસલક્ખણં ભવતિ.

    Imassa, deva, kumārassa uṇṇā bhamukantare jātā odātā mudutūlasannibhā. Yampi imassa deva kumārassa uṇṇā bhamukantare jātā odātā mudutūlasannibhā, idampimassa mahāpurisassa mahāpurisalakkhaṇaṃ bhavati.

    ‘અયઞ્હિ , દેવ, કુમારો ઉણ્હીસસીસો. યં પાયં, દેવ, કુમારો ઉણ્હીસસીસો, ઇદમ્પિસ્સ મહાપુરિસસ્સ મહાપુરિસલક્ખણં ભવતિ.

    ‘Ayañhi , deva, kumāro uṇhīsasīso. Yaṃ pāyaṃ, deva, kumāro uṇhīsasīso, idampissa mahāpurisassa mahāpurisalakkhaṇaṃ bhavati.

    ૩૬. ‘ઇમેહિ ખો અયં, દેવ, કુમારો દ્વત્તિંસમહાપુરિસલક્ખણેહિ સમન્નાગતો, યેહિ સમન્નાગતસ્સ મહાપુરિસસ્સ દ્વેવ ગતિયો ભવન્તિ અનઞ્ઞા. સચે અગારં અજ્ઝાવસતિ, રાજા હોતિ ચક્કવત્તી ધમ્મિકો ધમ્મરાજા ચાતુરન્તો વિજિતાવી જનપદત્થાવરિયપ્પત્તો સત્તરતનસમન્નાગતો. તસ્સિમાનિ સત્તરતનાનિ ભવન્તિ. સેય્યથિદં – ચક્કરતનં હત્થિરતનં અસ્સરતનં મણિરતનં ઇત્થિરતનં ગહપતિરતનં પરિણાયકરતનમેવ સત્તમં. પરોસહસ્સં ખો પનસ્સ પુત્તા ભવન્તિ સૂરા વીરઙ્ગરૂપા પરસેનપ્પમદ્દના. સો ઇમં પથવિં સાગરપરિયન્તં અદણ્ડેન અસત્થેન ધમ્મેન 37 અભિવિજિય અજ્ઝાવસતિ. સચે ખો પન અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજતિ, અરહં હોતિ સમ્માસમ્બુદ્ધો લોકે વિવટચ્છદો’તિ.

    36. ‘Imehi kho ayaṃ, deva, kumāro dvattiṃsamahāpurisalakkhaṇehi samannāgato, yehi samannāgatassa mahāpurisassa dveva gatiyo bhavanti anaññā. Sace agāraṃ ajjhāvasati, rājā hoti cakkavattī dhammiko dhammarājā cāturanto vijitāvī janapadatthāvariyappatto sattaratanasamannāgato. Tassimāni sattaratanāni bhavanti. Seyyathidaṃ – cakkaratanaṃ hatthiratanaṃ assaratanaṃ maṇiratanaṃ itthiratanaṃ gahapatiratanaṃ pariṇāyakaratanameva sattamaṃ. Parosahassaṃ kho panassa puttā bhavanti sūrā vīraṅgarūpā parasenappamaddanā. So imaṃ pathaviṃ sāgarapariyantaṃ adaṇḍena asatthena dhammena 38 abhivijiya ajjhāvasati. Sace kho pana agārasmā anagāriyaṃ pabbajati, arahaṃ hoti sammāsambuddho loke vivaṭacchado’ti.

    વિપસ્સીસમઞ્ઞા

    Vipassīsamaññā

    ૩૭. ‘‘અથ ખો, ભિક્ખવે, બન્ધુમા રાજા નેમિત્તે બ્રાહ્મણે અહતેહિ વત્થેહિ અચ્છાદાપેત્વા 39 સબ્બકામેહિ સન્તપ્પેસિ. અથ ખો, ભિક્ખવે, બન્ધુમા રાજા વિપસ્સિસ્સ કુમારસ્સ ધાતિયો ઉપટ્ઠાપેસિ. અઞ્ઞા ખીરં પાયેન્તિ, અઞ્ઞા ન્હાપેન્તિ, અઞ્ઞા ધારેન્તિ, અઞ્ઞા અઙ્કેન પરિહરન્તિ. જાતસ્સ ખો પન, ભિક્ખવે, વિપસ્સિસ્સ કુમારસ્સ સેતચ્છત્તં ધારયિત્થ દિવા ચેવ રત્તિઞ્ચ – ‘મા નં સીતં વા ઉણ્હં વા તિણં વા રજો વા ઉસ્સાવો વા બાધયિત્થા’તિ. જાતો ખો પન, ભિક્ખવે, વિપસ્સી કુમારો બહુનો જનસ્સ પિયો અહોસિ મનાપો. સેય્યથાપિ, ભિક્ખવે, ઉપ્પલં વા પદુમં વા પુણ્ડરીકં વા બહુનો જનસ્સ પિયં મનાપં; એવમેવ ખો, ભિક્ખવે, વિપસ્સી કુમારો બહુનો જનસ્સ પિયો અહોસિ મનાપો. સ્વાસ્સુદં અઙ્કેનેવ અઙ્કં પરિહરિયતિ.

    37. ‘‘Atha kho, bhikkhave, bandhumā rājā nemitte brāhmaṇe ahatehi vatthehi acchādāpetvā 40 sabbakāmehi santappesi. Atha kho, bhikkhave, bandhumā rājā vipassissa kumārassa dhātiyo upaṭṭhāpesi. Aññā khīraṃ pāyenti, aññā nhāpenti, aññā dhārenti, aññā aṅkena pariharanti. Jātassa kho pana, bhikkhave, vipassissa kumārassa setacchattaṃ dhārayittha divā ceva rattiñca – ‘mā naṃ sītaṃ vā uṇhaṃ vā tiṇaṃ vā rajo vā ussāvo vā bādhayitthā’ti. Jāto kho pana, bhikkhave, vipassī kumāro bahuno janassa piyo ahosi manāpo. Seyyathāpi, bhikkhave, uppalaṃ vā padumaṃ vā puṇḍarīkaṃ vā bahuno janassa piyaṃ manāpaṃ; evameva kho, bhikkhave, vipassī kumāro bahuno janassa piyo ahosi manāpo. Svāssudaṃ aṅkeneva aṅkaṃ parihariyati.

    ૩૮. ‘‘જાતો ખો પન, ભિક્ખવે, વિપસ્સી કુમારો મઞ્જુસ્સરો ચ 41 અહોસિ વગ્ગુસ્સરો ચ મધુરસ્સરો ચ પેમનિયસ્સરો ચ. સેય્યથાપિ, ભિક્ખવે, હિમવન્તે પબ્બતે કરવીકા નામ સકુણજાતિ મઞ્જુસ્સરા ચ વગ્ગુસ્સરા ચ મધુરસ્સરા ચ પેમનિયસ્સરા ચ; એવમેવ ખો, ભિક્ખવે, વિપસ્સી કુમારો મઞ્જુસ્સરો ચ અહોસિ વગ્ગુસ્સરો ચ મધુરસ્સરો ચ પેમનિયસ્સરો ચ.

    38. ‘‘Jāto kho pana, bhikkhave, vipassī kumāro mañjussaro ca 42 ahosi vaggussaro ca madhurassaro ca pemaniyassaro ca. Seyyathāpi, bhikkhave, himavante pabbate karavīkā nāma sakuṇajāti mañjussarā ca vaggussarā ca madhurassarā ca pemaniyassarā ca; evameva kho, bhikkhave, vipassī kumāro mañjussaro ca ahosi vaggussaro ca madhurassaro ca pemaniyassaro ca.

    ૩૯. ‘‘જાતસ્સ ખો પન, ભિક્ખવે, વિપસ્સિસ્સ કુમારસ્સ કમ્મવિપાકજં દિબ્બચક્ખુ પાતુરહોસિ યેન સુદં 43 સમન્તા યોજનં પસ્સતિ દિવા ચેવ રત્તિઞ્ચ.

    39. ‘‘Jātassa kho pana, bhikkhave, vipassissa kumārassa kammavipākajaṃ dibbacakkhu pāturahosi yena sudaṃ 44 samantā yojanaṃ passati divā ceva rattiñca.

    ૪૦. ‘‘જાતો ખો પન, ભિક્ખવે, વિપસ્સી કુમારો અનિમિસન્તો પેક્ખતિ સેય્યથાપિ દેવા તાવતિંસા. ‘અનિમિસન્તો કુમારો પેક્ખતી’તિ ખો, ભિક્ખવે 45, વિપસ્સિસ્સ કુમારસ્સ ‘વિપસ્સી વિપસ્સી’ ત્વેવ સમઞ્ઞા ઉદપાદિ.

    40. ‘‘Jāto kho pana, bhikkhave, vipassī kumāro animisanto pekkhati seyyathāpi devā tāvatiṃsā. ‘Animisanto kumāro pekkhatī’ti kho, bhikkhave 46, vipassissa kumārassa ‘vipassī vipassī’ tveva samaññā udapādi.

    ૪૧. ‘‘અથ ખો, ભિક્ખવે, બન્ધુમા રાજા અત્થકરણે 47 નિસિન્નો વિપસ્સિં કુમારં અઙ્કે નિસીદાપેત્વા અત્થે અનુસાસતિ . તત્ર સુદં, ભિક્ખવે, વિપસ્સી કુમારો પિતુઅઙ્કે નિસિન્નો વિચેય્ય વિચેય્ય અત્થે પનાયતિ ઞાયેન 48. વિચેય્ય વિચેય્ય કુમારો અત્થે પનાયતિ ઞાયેનાતિ ખો, ભિક્ખવે, વિપસ્સિસ્સ કુમારસ્સ ભિય્યોસોમત્તાય ‘વિપસ્સી વિપસ્સી’ ત્વેવ સમઞ્ઞા ઉદપાદિ.

    41. ‘‘Atha kho, bhikkhave, bandhumā rājā atthakaraṇe 49 nisinno vipassiṃ kumāraṃ aṅke nisīdāpetvā atthe anusāsati . Tatra sudaṃ, bhikkhave, vipassī kumāro pituaṅke nisinno viceyya viceyya atthe panāyati ñāyena 50. Viceyya viceyya kumāro atthe panāyati ñāyenāti kho, bhikkhave, vipassissa kumārassa bhiyyosomattāya ‘vipassī vipassī’ tveva samaññā udapādi.

    ૪૨. ‘‘અથ ખો, ભિક્ખવે, બન્ધુમા રાજા વિપસ્સિસ્સ કુમારસ્સ તયો પાસાદે કારાપેસિ, એકં વસ્સિકં એકં હેમન્તિકં એકં ગિમ્હિકં; પઞ્ચ કામગુણાનિ ઉપટ્ઠાપેસિ. તત્ર સુદં, ભિક્ખવે, વિપસ્સી કુમારો વસ્સિકે પાસાદે ચત્તારો માસે 51 નિપ્પુરિસેહિ તૂરિયેહિ પરિચારયમાનો ન હેટ્ઠાપાસાદં ઓરોહતી’’તિ.

    42. ‘‘Atha kho, bhikkhave, bandhumā rājā vipassissa kumārassa tayo pāsāde kārāpesi, ekaṃ vassikaṃ ekaṃ hemantikaṃ ekaṃ gimhikaṃ; pañca kāmaguṇāni upaṭṭhāpesi. Tatra sudaṃ, bhikkhave, vipassī kumāro vassike pāsāde cattāro māse 52 nippurisehi tūriyehi paricārayamāno na heṭṭhāpāsādaṃ orohatī’’ti.

    પઠમભાણવારો.

    Paṭhamabhāṇavāro.

    જિણ્ણપુરિસો

    Jiṇṇapuriso

    ૪૩. ‘‘અથ ખો, ભિક્ખવે, વિપસ્સી કુમારો બહૂનં વસ્સાનં બહૂનં વસ્સસતાનં બહૂનં વસ્સસહસ્સાનં અચ્ચયેન સારથિં આમન્તેસિ – ‘યોજેહિ, સમ્મ સારથિ, ભદ્દાનિ ભદ્દાનિ યાનાનિ ઉય્યાનભૂમિં ગચ્છામ સુભૂમિદસ્સનાયા’તિ. ‘એવં, દેવા’તિ ખો, ભિક્ખવે, સારથિ વિપસ્સિસ્સ કુમારસ્સ પટિસ્સુત્વા ભદ્દાનિ ભદ્દાનિ યાનાનિ યોજેત્વા વિપસ્સિસ્સ કુમારસ્સ પટિવેદેસિ – ‘યુત્તાનિ ખો તે, દેવ, ભદ્દાનિ ભદ્દાનિ યાનાનિ, યસ્સ દાનિ કાલં મઞ્ઞસી’તિ . અથ ખો, ભિક્ખવે, વિપસ્સી કુમારો ભદ્દં ભદ્દં યાનં 53 અભિરુહિત્વા ભદ્દેહિ ભદ્દેહિ યાનેહિ ઉય્યાનભૂમિં નિય્યાસિ.

    43. ‘‘Atha kho, bhikkhave, vipassī kumāro bahūnaṃ vassānaṃ bahūnaṃ vassasatānaṃ bahūnaṃ vassasahassānaṃ accayena sārathiṃ āmantesi – ‘yojehi, samma sārathi, bhaddāni bhaddāni yānāni uyyānabhūmiṃ gacchāma subhūmidassanāyā’ti. ‘Evaṃ, devā’ti kho, bhikkhave, sārathi vipassissa kumārassa paṭissutvā bhaddāni bhaddāni yānāni yojetvā vipassissa kumārassa paṭivedesi – ‘yuttāni kho te, deva, bhaddāni bhaddāni yānāni, yassa dāni kālaṃ maññasī’ti . Atha kho, bhikkhave, vipassī kumāro bhaddaṃ bhaddaṃ yānaṃ 54 abhiruhitvā bhaddehi bhaddehi yānehi uyyānabhūmiṃ niyyāsi.

    ૪૪. ‘‘અદ્દસા ખો, ભિક્ખવે, વિપસ્સી કુમારો ઉય્યાનભૂમિં નિય્યન્તો પુરિસં જિણ્ણં ગોપાનસિવઙ્કં ભોગ્ગં 55 દણ્ડપરાયનં પવેધમાનં ગચ્છન્તં આતુરં ગતયોબ્બનં. દિસ્વા સારથિં આમન્તેસિ – ‘અયં પન, સમ્મ સારથિ, પુરિસો કિંકતો? કેસાપિસ્સ ન યથા અઞ્ઞેસં, કાયોપિસ્સ ન યથા અઞ્ઞેસ’ન્તિ. ‘એસો ખો, દેવ, જિણ્ણો નામા’તિ. ‘કિં પનેસો, સમ્મ સારથિ, જિણ્ણો નામા’તિ? ‘એસો ખો, દેવ, જિણ્ણો નામ. ન દાનિ તેન ચિરં જીવિતબ્બં ભવિસ્સતી’તિ. ‘કિં પન, સમ્મ સારથિ, અહમ્પિ જરાધમ્મો, જરં અનતીતો’તિ? ‘ત્વઞ્ચ, દેવ, મયઞ્ચમ્હ સબ્બે જરાધમ્મા, જરં અનતીતા’તિ. ‘તેન હિ, સમ્મ સારથિ, અલં દાનજ્જ ઉય્યાનભૂમિયા. ઇતોવ અન્તેપુરં પચ્ચનિય્યાહી’તિ. ‘એવં, દેવા’તિ ખો, ભિક્ખવે, સારથિ વિપસ્સિસ્સ કુમારસ્સ પટિસ્સુત્વા તતોવ અન્તેપુરં પચ્ચનિય્યાસિ. તત્ર સુદં, ભિક્ખવે, વિપસ્સી કુમારો અન્તેપુરં ગતો દુક્ખી દુમ્મનો પજ્ઝાયતિ – ‘ધિરત્થુ કિર, ભો, જાતિ નામ, યત્ર હિ નામ જાતસ્સ જરા પઞ્ઞાયિસ્સતી’તિ!

    44. ‘‘Addasā kho, bhikkhave, vipassī kumāro uyyānabhūmiṃ niyyanto purisaṃ jiṇṇaṃ gopānasivaṅkaṃ bhoggaṃ 56 daṇḍaparāyanaṃ pavedhamānaṃ gacchantaṃ āturaṃ gatayobbanaṃ. Disvā sārathiṃ āmantesi – ‘ayaṃ pana, samma sārathi, puriso kiṃkato? Kesāpissa na yathā aññesaṃ, kāyopissa na yathā aññesa’nti. ‘Eso kho, deva, jiṇṇo nāmā’ti. ‘Kiṃ paneso, samma sārathi, jiṇṇo nāmā’ti? ‘Eso kho, deva, jiṇṇo nāma. Na dāni tena ciraṃ jīvitabbaṃ bhavissatī’ti. ‘Kiṃ pana, samma sārathi, ahampi jarādhammo, jaraṃ anatīto’ti? ‘Tvañca, deva, mayañcamha sabbe jarādhammā, jaraṃ anatītā’ti. ‘Tena hi, samma sārathi, alaṃ dānajja uyyānabhūmiyā. Itova antepuraṃ paccaniyyāhī’ti. ‘Evaṃ, devā’ti kho, bhikkhave, sārathi vipassissa kumārassa paṭissutvā tatova antepuraṃ paccaniyyāsi. Tatra sudaṃ, bhikkhave, vipassī kumāro antepuraṃ gato dukkhī dummano pajjhāyati – ‘dhiratthu kira, bho, jāti nāma, yatra hi nāma jātassa jarā paññāyissatī’ti!

    ૪૫. ‘‘અથ ખો, ભિક્ખવે, બન્ધુમા રાજા સારથિં આમન્તાપેત્વા એતદવોચ – ‘કચ્ચિ, સમ્મ સારથિ, કુમારો ઉય્યાનભૂમિયા અભિરમિત્થ? કચ્ચિ, સમ્મ સારથિ, કુમારો ઉય્યાનભૂમિયા અત્તમનો અહોસી’તિ? ‘ન ખો, દેવ, કુમારો ઉય્યાનભૂમિયા અભિરમિત્થ, ન ખો, દેવ, કુમારો ઉય્યાનભૂમિયા અત્તમનો અહોસી’તિ. ‘કિં પન, સમ્મ સારથિ, અદ્દસ કુમારો ઉય્યાનભૂમિં નિય્યન્તો’તિ? ‘અદ્દસા ખો, દેવ, કુમારો ઉય્યાનભૂમિં નિય્યન્તો પુરિસં જિણ્ણં ગોપાનસિવઙ્કં ભોગ્ગં દણ્ડપરાયનં પવેધમાનં ગચ્છન્તં આતુરં ગતયોબ્બનં. દિસ્વા મં એતદવોચ – ‘‘અયં પન, સમ્મ સારથિ, પુરિસો કિંકતો, કેસાપિસ્સ ન યથા અઞ્ઞેસં, કાયોપિસ્સ ન યથા અઞ્ઞેસ’’ન્તિ? ‘‘એસો ખો, દેવ, જિણ્ણો નામા’’તિ. ‘‘કિં પનેસો, સમ્મ સારથિ, જિણ્ણો નામા’’તિ? ‘‘એસો ખો, દેવ, જિણ્ણો નામ ન દાનિ તેન ચિરં જીવિતબ્બં ભવિસ્સતી’’તિ. ‘‘કિં પન, સમ્મ સારથિ, અહમ્પિ જરાધમ્મો, જરં અનતીતો’’તિ? ‘‘ત્વઞ્ચ, દેવ, મયઞ્ચમ્હ સબ્બે જરાધમ્મા, જરં અનતીતા’’તિ.

    45. ‘‘Atha kho, bhikkhave, bandhumā rājā sārathiṃ āmantāpetvā etadavoca – ‘kacci, samma sārathi, kumāro uyyānabhūmiyā abhiramittha? Kacci, samma sārathi, kumāro uyyānabhūmiyā attamano ahosī’ti? ‘Na kho, deva, kumāro uyyānabhūmiyā abhiramittha, na kho, deva, kumāro uyyānabhūmiyā attamano ahosī’ti. ‘Kiṃ pana, samma sārathi, addasa kumāro uyyānabhūmiṃ niyyanto’ti? ‘Addasā kho, deva, kumāro uyyānabhūmiṃ niyyanto purisaṃ jiṇṇaṃ gopānasivaṅkaṃ bhoggaṃ daṇḍaparāyanaṃ pavedhamānaṃ gacchantaṃ āturaṃ gatayobbanaṃ. Disvā maṃ etadavoca – ‘‘ayaṃ pana, samma sārathi, puriso kiṃkato, kesāpissa na yathā aññesaṃ, kāyopissa na yathā aññesa’’nti? ‘‘Eso kho, deva, jiṇṇo nāmā’’ti. ‘‘Kiṃ paneso, samma sārathi, jiṇṇo nāmā’’ti? ‘‘Eso kho, deva, jiṇṇo nāma na dāni tena ciraṃ jīvitabbaṃ bhavissatī’’ti. ‘‘Kiṃ pana, samma sārathi, ahampi jarādhammo, jaraṃ anatīto’’ti? ‘‘Tvañca, deva, mayañcamha sabbe jarādhammā, jaraṃ anatītā’’ti.

    ‘‘‘તેન હિ, સમ્મ સારથિ, અલં દાનજ્જ ઉય્યાનભૂમિયા, ઇતોવ અન્તેપુરં પચ્ચનિય્યાહી’’’તિ. ‘‘એવં, દેવા’’તિ ખો અહં, દેવ, વિપસ્સિસ્સ કુમારસ્સ પટિસ્સુત્વા તતોવ અન્તેપુરં પચ્ચનિય્યાસિં. સો ખો, દેવ, કુમારો અન્તેપુરં ગતો દુક્ખી દુમ્મનો પજ્ઝાયતિ – ‘‘ધિરત્થુ કિર ભો જાતિ નામ, યત્ર હિ નામ જાતસ્સ જરા પઞ્ઞાયિસ્સતી’’’તિ.

    ‘‘‘Tena hi, samma sārathi, alaṃ dānajja uyyānabhūmiyā, itova antepuraṃ paccaniyyāhī’’’ti. ‘‘Evaṃ, devā’’ti kho ahaṃ, deva, vipassissa kumārassa paṭissutvā tatova antepuraṃ paccaniyyāsiṃ. So kho, deva, kumāro antepuraṃ gato dukkhī dummano pajjhāyati – ‘‘dhiratthu kira bho jāti nāma, yatra hi nāma jātassa jarā paññāyissatī’’’ti.

    બ્યાધિતપુરિસો

    Byādhitapuriso

    ૪૬. ‘‘અથ ખો, ભિક્ખવે, બન્ધુમસ્સ રઞ્ઞો એતદહોસિ –

    46. ‘‘Atha kho, bhikkhave, bandhumassa rañño etadahosi –

    ‘મા હેવ ખો વિપસ્સી કુમારો ન રજ્જં કારેસિ, મા હેવ વિપસ્સી કુમારો અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજિ, મા હેવ નેમિત્તાનં બ્રાહ્મણાનં સચ્ચં અસ્સ વચન’ન્તિ. અથ ખો, ભિક્ખવે, બન્ધુમા રાજા વિપસ્સિસ્સ કુમારસ્સ ભિય્યોસોમત્તાય પઞ્ચ કામગુણાનિ ઉપટ્ઠાપેસિ – ‘યથા વિપસ્સી કુમારો રજ્જં કરેય્ય, યથા વિપસ્સી કુમારો ન અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજેય્ય, યથા નેમિત્તાનં બ્રાહ્મણાનં મિચ્છા અસ્સ વચન’ન્તિ.

    ‘Mā heva kho vipassī kumāro na rajjaṃ kāresi, mā heva vipassī kumāro agārasmā anagāriyaṃ pabbaji, mā heva nemittānaṃ brāhmaṇānaṃ saccaṃ assa vacana’nti. Atha kho, bhikkhave, bandhumā rājā vipassissa kumārassa bhiyyosomattāya pañca kāmaguṇāni upaṭṭhāpesi – ‘yathā vipassī kumāro rajjaṃ kareyya, yathā vipassī kumāro na agārasmā anagāriyaṃ pabbajeyya, yathā nemittānaṃ brāhmaṇānaṃ micchā assa vacana’nti.

    ‘‘તત્ર સુદં, ભિક્ખવે, વિપસ્સી કુમારો પઞ્ચહિ કામગુણેહિ સમપ્પિતો સમઙ્ગીભૂતો પરિચારેતિ. અથ ખો, ભિક્ખવે, વિપસ્સી કુમારો બહૂનં વસ્સાનં…પે॰…

    ‘‘Tatra sudaṃ, bhikkhave, vipassī kumāro pañcahi kāmaguṇehi samappito samaṅgībhūto paricāreti. Atha kho, bhikkhave, vipassī kumāro bahūnaṃ vassānaṃ…pe…

    ૪૭. ‘‘અદ્દસા ખો, ભિક્ખવે, વિપસ્સી કુમારો ઉય્યાનભૂમિં નિય્યન્તો પુરિસં આબાધિકં દુક્ખિતં બાળ્હગિલાનં સકે મુત્તકરીસે પલિપન્નં સેમાનં 57 અઞ્ઞેહિ વુટ્ઠાપિયમાનં અઞ્ઞેહિ સંવેસિયમાનં. દિસ્વા સારથિં આમન્તેસિ – ‘અયં પન, સમ્મ સારથિ, પુરિસો કિંકતો? અક્ખીનિપિસ્સ ન યથા અઞ્ઞેસં, સરોપિસ્સ 58 ન યથા અઞ્ઞેસ’ન્તિ? ‘એસો ખો, દેવ, બ્યાધિતો નામા’તિ. ‘કિં પનેસો, સમ્મ સારથિ, બ્યાધિતો નામા’તિ? ‘એસો ખો, દેવ, બ્યાધિતો નામ અપ્પેવ નામ તમ્હા આબાધા વુટ્ઠહેય્યા’તિ. ‘કિં પન, સમ્મ સારથિ, અહમ્પિ બ્યાધિધમ્મો, બ્યાધિં અનતીતો’તિ? ‘ત્વઞ્ચ, દેવ, મયઞ્ચમ્હ સબ્બે બ્યાધિધમ્મા, બ્યાધિં અનતીતા’તિ. ‘તેન હિ, સમ્મ સારથિ, અલં દાનજ્જ ઉય્યાનભૂમિયા, ઇતોવ અન્તેપુરં પચ્ચનિય્યાહી’તિ. ‘એવં દેવા’તિ ખો, ભિક્ખવે, સારથિ વિપસ્સિસ્સ કુમારસ્સ પટિસ્સુત્વા તતોવ અન્તેપુરં પચ્ચનિય્યાસિ. તત્ર સુદં, ભિક્ખવે, વિપસ્સી કુમારો અન્તેપુરં ગતો દુક્ખી દુમ્મનો પજ્ઝાયતિ – ‘ધિરત્થુ કિર ભો જાતિ નામ, યત્ર હિ નામ જાતસ્સ જરા પઞ્ઞાયિસ્સતિ, બ્યાધિ પઞ્ઞાયિસ્સતી’તિ.

    47. ‘‘Addasā kho, bhikkhave, vipassī kumāro uyyānabhūmiṃ niyyanto purisaṃ ābādhikaṃ dukkhitaṃ bāḷhagilānaṃ sake muttakarīse palipannaṃ semānaṃ 59 aññehi vuṭṭhāpiyamānaṃ aññehi saṃvesiyamānaṃ. Disvā sārathiṃ āmantesi – ‘ayaṃ pana, samma sārathi, puriso kiṃkato? Akkhīnipissa na yathā aññesaṃ, saropissa 60 na yathā aññesa’nti? ‘Eso kho, deva, byādhito nāmā’ti. ‘Kiṃ paneso, samma sārathi, byādhito nāmā’ti? ‘Eso kho, deva, byādhito nāma appeva nāma tamhā ābādhā vuṭṭhaheyyā’ti. ‘Kiṃ pana, samma sārathi, ahampi byādhidhammo, byādhiṃ anatīto’ti? ‘Tvañca, deva, mayañcamha sabbe byādhidhammā, byādhiṃ anatītā’ti. ‘Tena hi, samma sārathi, alaṃ dānajja uyyānabhūmiyā, itova antepuraṃ paccaniyyāhī’ti. ‘Evaṃ devā’ti kho, bhikkhave, sārathi vipassissa kumārassa paṭissutvā tatova antepuraṃ paccaniyyāsi. Tatra sudaṃ, bhikkhave, vipassī kumāro antepuraṃ gato dukkhī dummano pajjhāyati – ‘dhiratthu kira bho jāti nāma, yatra hi nāma jātassa jarā paññāyissati, byādhi paññāyissatī’ti.

    ૪૮. ‘‘અથ ખો, ભિક્ખવે, બન્ધુમા રાજા સારથિં આમન્તાપેત્વા એતદવોચ – ‘કચ્ચિ, સમ્મ સારથિ, કુમારો ઉય્યાનભૂમિયા અભિરમિત્થ, કચ્ચિ, સમ્મ સારથિ, કુમારો ઉય્યાનભૂમિયા અત્તમનો અહોસી’તિ? ‘ન ખો, દેવ, કુમારો ઉય્યાનભૂમિયા અભિરમિત્થ, ન ખો, દેવ, કુમારો ઉય્યાનભૂમિયા અત્તમનો અહોસી’તિ. ‘કિં પન, સમ્મ સારથિ, અદ્દસ કુમારો ઉય્યાનભૂમિં નિય્યન્તો’તિ? ‘અદ્દસા ખો, દેવ, કુમારો ઉય્યાનભૂમિં નિય્યન્તો પુરિસં આબાધિકં દુક્ખિતં બાળ્હગિલાનં સકે મુત્તકરીસે પલિપન્નં સેમાનં અઞ્ઞેહિ વુટ્ઠાપિયમાનં અઞ્ઞેહિ સંવેસિયમાનં. દિસ્વા મં એતદવોચ – ‘‘અયં પન, સમ્મ સારથિ, પુરિસો કિંકતો, અક્ખીનિપિસ્સ ન યથા અઞ્ઞેસં, સરોપિસ્સ ન યથા અઞ્ઞેસ’’ન્તિ? ‘‘એસો ખો, દેવ, બ્યાધિતો નામા’’તિ. ‘‘કિં પનેસો, સમ્મ સારથિ, બ્યાધિતો નામા’’તિ? ‘‘એસો ખો, દેવ, બ્યાધિતો નામ અપ્પેવ નામ તમ્હા આબાધા વુટ્ઠહેય્યા’’તિ. ‘‘કિં પન, સમ્મ સારથિ, અહમ્પિ બ્યાધિધમ્મો, બ્યાધિં અનતીતો’’તિ? ‘‘ત્વઞ્ચ, દેવ, મયઞ્ચમ્હ સબ્બે બ્યાધિધમ્મા, બ્યાધિં અનતીતા’’તિ. ‘‘તેન હિ, સમ્મ સારથિ, અલં દાનજ્જ ઉય્યાનભૂમિયા, ઇતોવ અન્તેપુરં પચ્ચનિય્યાહી’’તિ. ‘‘એવં, દેવા’’તિ ખો અહં, દેવ, વિપસ્સિસ્સ કુમારસ્સ પટિસ્સુત્વા તતોવ અન્તેપુરં પચ્ચનિય્યાસિં. સો ખો, દેવ, કુમારો અન્તેપુરં ગતો દુક્ખી દુમ્મનો પજ્ઝાયતિ – ‘‘‘ધિરત્થુ કિર ભો જાતિ નામ, યત્ર હિ નામ જાતસ્સ જરા પઞ્ઞાયિસ્સતિ, બ્યાધિ પઞ્ઞાયિસ્સતી’’’તિ.

    48. ‘‘Atha kho, bhikkhave, bandhumā rājā sārathiṃ āmantāpetvā etadavoca – ‘kacci, samma sārathi, kumāro uyyānabhūmiyā abhiramittha, kacci, samma sārathi, kumāro uyyānabhūmiyā attamano ahosī’ti? ‘Na kho, deva, kumāro uyyānabhūmiyā abhiramittha, na kho, deva, kumāro uyyānabhūmiyā attamano ahosī’ti. ‘Kiṃ pana, samma sārathi, addasa kumāro uyyānabhūmiṃ niyyanto’ti? ‘Addasā kho, deva, kumāro uyyānabhūmiṃ niyyanto purisaṃ ābādhikaṃ dukkhitaṃ bāḷhagilānaṃ sake muttakarīse palipannaṃ semānaṃ aññehi vuṭṭhāpiyamānaṃ aññehi saṃvesiyamānaṃ. Disvā maṃ etadavoca – ‘‘ayaṃ pana, samma sārathi, puriso kiṃkato, akkhīnipissa na yathā aññesaṃ, saropissa na yathā aññesa’’nti? ‘‘Eso kho, deva, byādhito nāmā’’ti. ‘‘Kiṃ paneso, samma sārathi, byādhito nāmā’’ti? ‘‘Eso kho, deva, byādhito nāma appeva nāma tamhā ābādhā vuṭṭhaheyyā’’ti. ‘‘Kiṃ pana, samma sārathi, ahampi byādhidhammo, byādhiṃ anatīto’’ti? ‘‘Tvañca, deva, mayañcamha sabbe byādhidhammā, byādhiṃ anatītā’’ti. ‘‘Tena hi, samma sārathi, alaṃ dānajja uyyānabhūmiyā, itova antepuraṃ paccaniyyāhī’’ti. ‘‘Evaṃ, devā’’ti kho ahaṃ, deva, vipassissa kumārassa paṭissutvā tatova antepuraṃ paccaniyyāsiṃ. So kho, deva, kumāro antepuraṃ gato dukkhī dummano pajjhāyati – ‘‘‘dhiratthu kira bho jāti nāma, yatra hi nāma jātassa jarā paññāyissati, byādhi paññāyissatī’’’ti.

    કાલઙ્કતપુરિસો

    Kālaṅkatapuriso

    ૪૯. ‘‘અથ ખો, ભિક્ખવે, બન્ધુમસ્સ રઞ્ઞો એતદહોસિ – ‘મા હેવ ખો વિપસ્સી કુમારો ન રજ્જં કારેસિ, મા હેવ વિપસ્સી કુમારો અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજિ, મા હેવ નેમિત્તાનં બ્રાહ્મણાનં સચ્ચં અસ્સ વચન’ન્તિ. અથ ખો, ભિક્ખવે, બન્ધુમા રાજા વિપસ્સિસ્સ કુમારસ્સ ભિય્યોસોમત્તાય પઞ્ચ કામગુણાનિ ઉપટ્ઠાપેસિ – ‘યથા વિપસ્સી કુમારો રજ્જં કરેય્ય, યથા વિપસ્સી કુમારો ન અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજેય્ય, યથા નેમિત્તાનં બ્રાહ્મણાનં મિચ્છા અસ્સ વચન’ન્તિ.

    49. ‘‘Atha kho, bhikkhave, bandhumassa rañño etadahosi – ‘mā heva kho vipassī kumāro na rajjaṃ kāresi, mā heva vipassī kumāro agārasmā anagāriyaṃ pabbaji, mā heva nemittānaṃ brāhmaṇānaṃ saccaṃ assa vacana’nti. Atha kho, bhikkhave, bandhumā rājā vipassissa kumārassa bhiyyosomattāya pañca kāmaguṇāni upaṭṭhāpesi – ‘yathā vipassī kumāro rajjaṃ kareyya, yathā vipassī kumāro na agārasmā anagāriyaṃ pabbajeyya, yathā nemittānaṃ brāhmaṇānaṃ micchā assa vacana’nti.

    ‘‘તત્ર સુદં, ભિક્ખવે, વિપસ્સી કુમારો પઞ્ચહિ કામગુણેહિ સમપ્પિતો સમઙ્ગીભૂતો પરિચારેતિ. અથ ખો, ભિક્ખવે, વિપસ્સી કુમારો બહૂનં વસ્સાનં…પે॰…

    ‘‘Tatra sudaṃ, bhikkhave, vipassī kumāro pañcahi kāmaguṇehi samappito samaṅgībhūto paricāreti. Atha kho, bhikkhave, vipassī kumāro bahūnaṃ vassānaṃ…pe…

    ૫૦. ‘‘અદ્દસા ખો, ભિક્ખવે, વિપસ્સી કુમારો ઉય્યાનભૂમિં નિય્યન્તો મહાજનકાયં સન્નિપતિતં નાનારત્તાનઞ્ચ દુસ્સાનં વિલાતં કયિરમાનં. દિસ્વા સારથિં આમન્તેસિ – ‘કિં નુ ખો, સો, સમ્મ સારથિ, મહાજનકાયો સન્નિપતિતો નાનારત્તાનઞ્ચ દુસ્સાનં વિલાતં કયિરતી’તિ? ‘એસો ખો, દેવ, કાલઙ્કતો નામા’તિ. ‘તેન હિ, સમ્મ સારથિ, યેન સો કાલઙ્કતો તેન રથં પેસેહી’તિ. ‘એવં, દેવા’તિ ખો, ભિક્ખવે, સારથિ વિપસ્સિસ્સ કુમારસ્સ પટિસ્સુત્વા યેન સો કાલઙ્કતો તેન રથં પેસેસિ. અદ્દસા ખો, ભિક્ખવે, વિપસ્સી કુમારો પેતં કાલઙ્કતં, દિસ્વા સારથિં આમન્તેસિ – ‘કિં પનાયં, સમ્મ સારથિ, કાલઙ્કતો નામા’તિ? ‘એસો ખો, દેવ, કાલઙ્કતો નામ. ન દાનિ તં દક્ખન્તિ માતા વા પિતા વા અઞ્ઞે વા ઞાતિસાલોહિતા, સોપિ ન દક્ખિસ્સતિ માતરં વા પિતરં વા અઞ્ઞે વા ઞાતિસાલોહિતે’તિ. ‘કિં પન, સમ્મ સારથિ, અહમ્પિ મરણધમ્મો મરણં અનતીતો; મમ્પિ ન દક્ખન્તિ દેવો વા દેવી વા અઞ્ઞે વા ઞાતિસાલોહિતા; અહમ્પિ ન દક્ખિસ્સામિ દેવં વા દેવિં વા અઞ્ઞે વા ઞાતિસાલોહિતે’તિ? ‘ત્વઞ્ચ, દેવ, મયઞ્ચમ્હ સબ્બે મરણધમ્મા મરણં અનતીતા; તમ્પિ ન દક્ખન્તિ દેવો વા દેવી વા અઞ્ઞે વા ઞાતિસાલોહિતા; ત્વમ્પિ ન દક્ખિસ્સસિ દેવં વા દેવિં વા અઞ્ઞે વા ઞાતિસાલોહિતે’તિ. ‘તેન હિ, સમ્મ સારથિ, અલં દાનજ્જ ઉય્યાનભૂમિયા, ઇતોવ અન્તેપુરં પચ્ચનિય્યાહી’તિ. ‘એવં, દેવા’તિ ખો, ભિક્ખવે, સારથિ વિપસ્સિસ્સ કુમારસ્સ પટિસ્સુત્વા તતોવ અન્તેપુરં પચ્ચનિય્યાસિ. તત્ર સુદં, ભિક્ખવે, વિપસ્સી કુમારો અન્તેપુરં ગતો દુક્ખી દુમ્મનો પજ્ઝાયતિ – ‘ધિરત્થુ કિર, ભો, જાતિ નામ, યત્ર હિ નામ જાતસ્સ જરા પઞ્ઞાયિસ્સતિ, બ્યાધિ પઞ્ઞાયિસ્સતિ, મરણં પઞ્ઞાયિસ્સતી’તિ.

    50. ‘‘Addasā kho, bhikkhave, vipassī kumāro uyyānabhūmiṃ niyyanto mahājanakāyaṃ sannipatitaṃ nānārattānañca dussānaṃ vilātaṃ kayiramānaṃ. Disvā sārathiṃ āmantesi – ‘kiṃ nu kho, so, samma sārathi, mahājanakāyo sannipatito nānārattānañca dussānaṃ vilātaṃ kayiratī’ti? ‘Eso kho, deva, kālaṅkato nāmā’ti. ‘Tena hi, samma sārathi, yena so kālaṅkato tena rathaṃ pesehī’ti. ‘Evaṃ, devā’ti kho, bhikkhave, sārathi vipassissa kumārassa paṭissutvā yena so kālaṅkato tena rathaṃ pesesi. Addasā kho, bhikkhave, vipassī kumāro petaṃ kālaṅkataṃ, disvā sārathiṃ āmantesi – ‘kiṃ panāyaṃ, samma sārathi, kālaṅkato nāmā’ti? ‘Eso kho, deva, kālaṅkato nāma. Na dāni taṃ dakkhanti mātā vā pitā vā aññe vā ñātisālohitā, sopi na dakkhissati mātaraṃ vā pitaraṃ vā aññe vā ñātisālohite’ti. ‘Kiṃ pana, samma sārathi, ahampi maraṇadhammo maraṇaṃ anatīto; mampi na dakkhanti devo vā devī vā aññe vā ñātisālohitā; ahampi na dakkhissāmi devaṃ vā deviṃ vā aññe vā ñātisālohite’ti? ‘Tvañca, deva, mayañcamha sabbe maraṇadhammā maraṇaṃ anatītā; tampi na dakkhanti devo vā devī vā aññe vā ñātisālohitā; tvampi na dakkhissasi devaṃ vā deviṃ vā aññe vā ñātisālohite’ti. ‘Tena hi, samma sārathi, alaṃ dānajja uyyānabhūmiyā, itova antepuraṃ paccaniyyāhī’ti. ‘Evaṃ, devā’ti kho, bhikkhave, sārathi vipassissa kumārassa paṭissutvā tatova antepuraṃ paccaniyyāsi. Tatra sudaṃ, bhikkhave, vipassī kumāro antepuraṃ gato dukkhī dummano pajjhāyati – ‘dhiratthu kira, bho, jāti nāma, yatra hi nāma jātassa jarā paññāyissati, byādhi paññāyissati, maraṇaṃ paññāyissatī’ti.

    ૫૧. ‘‘અથ ખો, ભિક્ખવે, બન્ધુમા રાજા સારથિં આમન્તાપેત્વા એતદવોચ – ‘કચ્ચિ, સમ્મ સારથિ, કુમારો ઉય્યાનભૂમિયા અભિરમિત્થ, કચ્ચિ, સમ્મ સારથિ, કુમારો ઉય્યાનભૂમિયા અત્તમનો અહોસી’તિ? ‘ન ખો, દેવ, કુમારો ઉય્યાનભૂમિયા અભિરમિત્થ, ન ખો, દેવ, કુમારો ઉય્યાનભૂમિયા અત્તમનો અહોસી’તિ. ‘કિં પન, સમ્મ સારથિ, અદ્દસ કુમારો ઉય્યાનભૂમિં નિય્યન્તો’તિ? ‘અદ્દસા ખો, દેવ, કુમારો ઉય્યાનભૂમિં નિય્યન્તો મહાજનકાયં સન્નિપતિતં નાનારત્તાનઞ્ચ દુસ્સાનં વિલાતં કયિરમાનં. દિસ્વા મં એતદવોચ – ‘‘કિં નુ ખો, સો , સમ્મ સારથિ, મહાજનકાયો સન્નિપતિતો નાનારત્તાનઞ્ચ દુસ્સાનં વિલાતં કયિરતી’’તિ? ‘‘એસો ખો, દેવ, કાલઙ્કતો નામા’’તિ. ‘‘તેન હિ, સમ્મ સારથિ, યેન સો કાલઙ્કતો તેન રથં પેસેહી’’તિ. ‘‘એવં દેવા’’તિ ખો અહં, દેવ, વિપસ્સિસ્સ કુમારસ્સ પટિસ્સુત્વા યેન સો કાલઙ્કતો તેન રથં પેસેસિં. અદ્દસા ખો, દેવ, કુમારો પેતં કાલઙ્કતં, દિસ્વા મં એતદવોચ – ‘‘કિં પનાયં, સમ્મ સારથિ, કાલઙ્કતો નામા’’તિ ? ‘‘એસો ખો, દેવ, કાલઙ્કતો નામ. ન દાનિ તં દક્ખન્તિ માતા વા પિતા વા અઞ્ઞે વા ઞાતિસાલોહિતા, સોપિ ન દક્ખિસ્સતિ માતરં વા પિતરં વા અઞ્ઞે વા ઞાતિસાલોહિતે’’તિ. ‘‘કિં પન, સમ્મ સારથિ, અહમ્પિ મરણધમ્મો મરણં અનતીતો; મમ્પિ ન દક્ખન્તિ દેવો વા દેવી વા અઞ્ઞે વા ઞાતિસાલોહિતા; અહમ્પિ ન દક્ખિસ્સામિ દેવં વા દેવિં વા અઞ્ઞે વા ઞાતિસાલોહિતે’’તિ? ‘‘ત્વઞ્ચ, દેવ, મયઞ્ચમ્હ સબ્બે મરણધમ્મા મરણં અનતીતા; તમ્પિ ન દક્ખન્તિ દેવો વા દેવી વા અઞ્ઞે વા ઞાતિસાલોહિતા, ત્વમ્પિ ન દક્ખિસ્સસિ દેવં વા દેવિં વા અઞ્ઞે વા ઞાતિસાલોહિતે’’તિ. ‘‘તેન હિ, સમ્મ સારથિ, અલં દાનજ્જ ઉય્યાનભૂમિયા, ઇતોવ અન્તેપુરં પચ્ચનિય્યાહી’તિ. ‘‘‘એવં, દેવા’’તિ ખો અહં, દેવ, વિપસ્સિસ્સ કુમારસ્સ પટિસ્સુત્વા તતોવ અન્તેપુરં પચ્ચનિય્યાસિં. સો ખો, દેવ, કુમારો અન્તેપુરં ગતો દુક્ખી દુમ્મનો પજ્ઝાયતિ – ‘‘ધિરત્થુ કિર ભો જાતિ નામ, યત્ર હિ નામ જાતસ્સ જરા પઞ્ઞાયિસ્સતિ, બ્યાધિ પઞ્ઞાયિસ્સતિ, મરણં પઞ્ઞાયિસ્સતી’’’તિ.

    51. ‘‘Atha kho, bhikkhave, bandhumā rājā sārathiṃ āmantāpetvā etadavoca – ‘kacci, samma sārathi, kumāro uyyānabhūmiyā abhiramittha, kacci, samma sārathi, kumāro uyyānabhūmiyā attamano ahosī’ti? ‘Na kho, deva, kumāro uyyānabhūmiyā abhiramittha, na kho, deva, kumāro uyyānabhūmiyā attamano ahosī’ti. ‘Kiṃ pana, samma sārathi, addasa kumāro uyyānabhūmiṃ niyyanto’ti? ‘Addasā kho, deva, kumāro uyyānabhūmiṃ niyyanto mahājanakāyaṃ sannipatitaṃ nānārattānañca dussānaṃ vilātaṃ kayiramānaṃ. Disvā maṃ etadavoca – ‘‘kiṃ nu kho, so , samma sārathi, mahājanakāyo sannipatito nānārattānañca dussānaṃ vilātaṃ kayiratī’’ti? ‘‘Eso kho, deva, kālaṅkato nāmā’’ti. ‘‘Tena hi, samma sārathi, yena so kālaṅkato tena rathaṃ pesehī’’ti. ‘‘Evaṃ devā’’ti kho ahaṃ, deva, vipassissa kumārassa paṭissutvā yena so kālaṅkato tena rathaṃ pesesiṃ. Addasā kho, deva, kumāro petaṃ kālaṅkataṃ, disvā maṃ etadavoca – ‘‘kiṃ panāyaṃ, samma sārathi, kālaṅkato nāmā’’ti ? ‘‘Eso kho, deva, kālaṅkato nāma. Na dāni taṃ dakkhanti mātā vā pitā vā aññe vā ñātisālohitā, sopi na dakkhissati mātaraṃ vā pitaraṃ vā aññe vā ñātisālohite’’ti. ‘‘Kiṃ pana, samma sārathi, ahampi maraṇadhammo maraṇaṃ anatīto; mampi na dakkhanti devo vā devī vā aññe vā ñātisālohitā; ahampi na dakkhissāmi devaṃ vā deviṃ vā aññe vā ñātisālohite’’ti? ‘‘Tvañca, deva, mayañcamha sabbe maraṇadhammā maraṇaṃ anatītā; tampi na dakkhanti devo vā devī vā aññe vā ñātisālohitā, tvampi na dakkhissasi devaṃ vā deviṃ vā aññe vā ñātisālohite’’ti. ‘‘Tena hi, samma sārathi, alaṃ dānajja uyyānabhūmiyā, itova antepuraṃ paccaniyyāhī’ti. ‘‘‘Evaṃ, devā’’ti kho ahaṃ, deva, vipassissa kumārassa paṭissutvā tatova antepuraṃ paccaniyyāsiṃ. So kho, deva, kumāro antepuraṃ gato dukkhī dummano pajjhāyati – ‘‘dhiratthu kira bho jāti nāma, yatra hi nāma jātassa jarā paññāyissati, byādhi paññāyissati, maraṇaṃ paññāyissatī’’’ti.

    પબ્બજિતો

    Pabbajito

    ૫૨. ‘‘અથ ખો, ભિક્ખવે, બન્ધુમસ્સ રઞ્ઞો એતદહોસિ – ‘મા હેવ ખો વિપસ્સી કુમારો ન રજ્જં કારેસિ, મા હેવ વિપસ્સી કુમારો અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજિ, મા હેવ નેમિત્તાનં બ્રાહ્મણાનં સચ્ચં અસ્સ વચન’ન્તિ. અથ ખો, ભિક્ખવે, બન્ધુમા રાજા વિપસ્સિસ્સ કુમારસ્સ ભિય્યોસોમત્તાય પઞ્ચ કામગુણાનિ ઉપટ્ઠાપેસિ – ‘યથા વિપસ્સી કુમારો રજ્જં કરેય્ય, યથા વિપસ્સી કુમારો ન અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજેય્ય, યથા નેમિત્તાનં બ્રાહ્મણાનં મિચ્છા અસ્સ વચન’ન્તિ.

    52. ‘‘Atha kho, bhikkhave, bandhumassa rañño etadahosi – ‘mā heva kho vipassī kumāro na rajjaṃ kāresi, mā heva vipassī kumāro agārasmā anagāriyaṃ pabbaji, mā heva nemittānaṃ brāhmaṇānaṃ saccaṃ assa vacana’nti. Atha kho, bhikkhave, bandhumā rājā vipassissa kumārassa bhiyyosomattāya pañca kāmaguṇāni upaṭṭhāpesi – ‘yathā vipassī kumāro rajjaṃ kareyya, yathā vipassī kumāro na agārasmā anagāriyaṃ pabbajeyya, yathā nemittānaṃ brāhmaṇānaṃ micchā assa vacana’nti.

    ‘‘તત્ર સુદં, ભિક્ખવે, વિપસ્સી કુમારો પઞ્ચહિ કામગુણેહિ સમપ્પિતો સમઙ્ગીભૂતો પરિચારેતિ. અથ ખો, ભિક્ખવે, વિપસ્સી કુમારો બહૂનં વસ્સાનં બહૂનં વસ્સસતાનં બહૂનં વસ્સસહસ્સાનં અચ્ચયેન સારથિં આમન્તેસિ – ‘યોજેહિ, સમ્મ સારથિ, ભદ્દાનિ ભદ્દાનિ યાનાનિ, ઉય્યાનભૂમિં ગચ્છામ સુભૂમિદસ્સનાયા’તિ. ‘એવં, દેવા’તિ ખો, ભિક્ખવે, સારથિ વિપસ્સિસ્સ કુમારસ્સ પટિસ્સુત્વા ભદ્દાનિ ભદ્દાનિ યાનાનિ યોજેત્વા વિપસ્સિસ્સ કુમારસ્સ પટિવેદેસિ – ‘યુત્તાનિ ખો તે, દેવ, ભદ્દાનિ ભદ્દાનિ યાનાનિ, યસ્સ દાનિ કાલં મઞ્ઞસી’તિ. અથ ખો, ભિક્ખવે, વિપસ્સી કુમારો ભદ્દં ભદ્દં યાનં અભિરુહિત્વા ભદ્દેહિ ભદ્દેહિ યાનેહિ ઉય્યાનભૂમિં નિય્યાસિ.

    ‘‘Tatra sudaṃ, bhikkhave, vipassī kumāro pañcahi kāmaguṇehi samappito samaṅgībhūto paricāreti. Atha kho, bhikkhave, vipassī kumāro bahūnaṃ vassānaṃ bahūnaṃ vassasatānaṃ bahūnaṃ vassasahassānaṃ accayena sārathiṃ āmantesi – ‘yojehi, samma sārathi, bhaddāni bhaddāni yānāni, uyyānabhūmiṃ gacchāma subhūmidassanāyā’ti. ‘Evaṃ, devā’ti kho, bhikkhave, sārathi vipassissa kumārassa paṭissutvā bhaddāni bhaddāni yānāni yojetvā vipassissa kumārassa paṭivedesi – ‘yuttāni kho te, deva, bhaddāni bhaddāni yānāni, yassa dāni kālaṃ maññasī’ti. Atha kho, bhikkhave, vipassī kumāro bhaddaṃ bhaddaṃ yānaṃ abhiruhitvā bhaddehi bhaddehi yānehi uyyānabhūmiṃ niyyāsi.

    ૫૩. ‘‘અદ્દસા ખો, ભિક્ખવે, વિપસ્સી કુમારો ઉય્યાનભૂમિં નિય્યન્તો પુરિસં ભણ્ડું પબ્બજિતં કાસાયવસનં. દિસ્વા સારથિં આમન્તેસિ – ‘અયં પન, સમ્મ સારથિ, પુરિસો કિંકતો? સીસંપિસ્સ ન યથા અઞ્ઞેસં, વત્થાનિપિસ્સ ન યથા અઞ્ઞેસ’ન્તિ? ‘એસો ખો, દેવ, પબ્બજિતો નામા’તિ. ‘કિં પનેસો, સમ્મ સારથિ, પબ્બજિતો નામા’તિ? ‘એસો ખો, દેવ, પબ્બજિતો નામ સાધુ ધમ્મચરિયા સાધુ સમચરિયા 61 સાધુ કુસલકિરિયા 62 સાધુ પુઞ્ઞકિરિયા સાધુ અવિહિંસા સાધુ ભૂતાનુકમ્પા’તિ. ‘સાધુ ખો સો, સમ્મ સારથિ, પબ્બજિતો નામ, સાધુ ધમ્મચરિયા સાધુ સમચરિયા સાધુ કુસલકિરિયા સાધુ પુઞ્ઞકિરિયા સાધુ અવિહિંસા સાધુ ભૂતાનુકમ્પા. તેન હિ, સમ્મ સારથિ, યેન સો પબ્બજિતો તેન રથં પેસેહી’તિ. ‘એવં, દેવા’તિ ખો, ભિક્ખવે, સારથિ વિપસ્સિસ્સ કુમારસ્સ પટિસ્સુત્વા યેન સો પબ્બજિતો તેન રથં પેસેસિ. અથ ખો, ભિક્ખવે, વિપસ્સી કુમારો તં પબ્બજિતં એતદવોચ – ‘ત્વં પન, સમ્મ, કિંકતો, સીસમ્પિ તે ન યથા અઞ્ઞેસં, વત્થાનિપિ તે ન યથા અઞ્ઞેસ’ન્તિ? ‘અહં ખો, દેવ, પબ્બજિતો નામા’તિ. ‘કિં પન ત્વં, સમ્મ, પબ્બજિતો નામા’તિ? ‘અહં ખો, દેવ, પબ્બજિતો નામ, સાધુ ધમ્મચરિયા સાધુ સમચરિયા સાધુ કુસલકિરિયા સાધુ પુઞ્ઞકિરિયા સાધુ અવિહિંસા સાધુ ભૂતાનુકમ્પા’તિ. ‘સાધુ ખો ત્વં, સમ્મ, પબ્બજિતો નામ સાધુ ધમ્મચરિયા સાધુ સમચરિયા સાધુ કુસલકિરિયા સાધુ પુઞ્ઞકિરિયા સાધુ અવિહિંસા સાધુ ભૂતાનુકમ્પા’તિ.

    53. ‘‘Addasā kho, bhikkhave, vipassī kumāro uyyānabhūmiṃ niyyanto purisaṃ bhaṇḍuṃ pabbajitaṃ kāsāyavasanaṃ. Disvā sārathiṃ āmantesi – ‘ayaṃ pana, samma sārathi, puriso kiṃkato? Sīsaṃpissa na yathā aññesaṃ, vatthānipissa na yathā aññesa’nti? ‘Eso kho, deva, pabbajito nāmā’ti. ‘Kiṃ paneso, samma sārathi, pabbajito nāmā’ti? ‘Eso kho, deva, pabbajito nāma sādhu dhammacariyā sādhu samacariyā 63 sādhu kusalakiriyā 64 sādhu puññakiriyā sādhu avihiṃsā sādhu bhūtānukampā’ti. ‘Sādhu kho so, samma sārathi, pabbajito nāma, sādhu dhammacariyā sādhu samacariyā sādhu kusalakiriyā sādhu puññakiriyā sādhu avihiṃsā sādhu bhūtānukampā. Tena hi, samma sārathi, yena so pabbajito tena rathaṃ pesehī’ti. ‘Evaṃ, devā’ti kho, bhikkhave, sārathi vipassissa kumārassa paṭissutvā yena so pabbajito tena rathaṃ pesesi. Atha kho, bhikkhave, vipassī kumāro taṃ pabbajitaṃ etadavoca – ‘tvaṃ pana, samma, kiṃkato, sīsampi te na yathā aññesaṃ, vatthānipi te na yathā aññesa’nti? ‘Ahaṃ kho, deva, pabbajito nāmā’ti. ‘Kiṃ pana tvaṃ, samma, pabbajito nāmā’ti? ‘Ahaṃ kho, deva, pabbajito nāma, sādhu dhammacariyā sādhu samacariyā sādhu kusalakiriyā sādhu puññakiriyā sādhu avihiṃsā sādhu bhūtānukampā’ti. ‘Sādhu kho tvaṃ, samma, pabbajito nāma sādhu dhammacariyā sādhu samacariyā sādhu kusalakiriyā sādhu puññakiriyā sādhu avihiṃsā sādhu bhūtānukampā’ti.

    બોધિસત્તપબ્બજ્જા

    Bodhisattapabbajjā

    ૫૪. ‘‘અથ ખો, ભિક્ખવે, વિપસ્સી કુમારો સારથિં આમન્તેસિ – ‘તેન હિ, સમ્મ સારથિ, રથં આદાય ઇતોવ અન્તેપુરં પચ્ચનિય્યાહિ. અહં પન ઇધેવ કેસમસ્સું ઓહારેત્વા કાસાયાનિ વત્થાનિ અચ્છાદેત્વા અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજિસ્સામી’તિ. ‘એવં, દેવા’તિ ખો, ભિક્ખવે, સારથિ વિપસ્સિસ્સ કુમારસ્સ પટિસ્સુત્વા રથં આદાય તતોવ અન્તેપુરં પચ્ચનિય્યાસિ. વિપસ્સી પન કુમારો તત્થેવ કેસમસ્સું ઓહારેત્વા કાસાયાનિ વત્થાનિ અચ્છાદેત્વા અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજિ.

    54. ‘‘Atha kho, bhikkhave, vipassī kumāro sārathiṃ āmantesi – ‘tena hi, samma sārathi, rathaṃ ādāya itova antepuraṃ paccaniyyāhi. Ahaṃ pana idheva kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajissāmī’ti. ‘Evaṃ, devā’ti kho, bhikkhave, sārathi vipassissa kumārassa paṭissutvā rathaṃ ādāya tatova antepuraṃ paccaniyyāsi. Vipassī pana kumāro tattheva kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbaji.

    મહાજનકાયઅનુપબ્બજ્જા

    Mahājanakāyaanupabbajjā

    ૫૫. ‘‘અસ્સોસિ ખો, ભિક્ખવે, બન્ધુમતિયા રાજધાનિયા મહાજનકાયો ચતુરાસીતિ પાણસહસ્સાનિ – ‘વિપસ્સી કિર કુમારો કેસમસ્સું ઓહારેત્વા કાસાયાનિ વત્થાનિ અચ્છાદેત્વા અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજિતો’તિ. સુત્વાન તેસં એતદહોસિ – ‘ન હિ નૂન સો ઓરકો ધમ્મવિનયો, ન સા ઓરકા 65 પબ્બજ્જા, યત્થ વિપસ્સી કુમારો કેસમસ્સું ઓહારેત્વા કાસાયાનિ વત્થાનિ અચ્છાદેત્વા અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજિતો. વિપસ્સીપિ નામ કુમારો કેસમસ્સું ઓહારેત્વા કાસાયાનિ વત્થાનિ અચ્છાદેત્વા અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજિસ્સતિ, કિમઙ્ગં 66 પન મય’ન્તિ.

    55. ‘‘Assosi kho, bhikkhave, bandhumatiyā rājadhāniyā mahājanakāyo caturāsīti pāṇasahassāni – ‘vipassī kira kumāro kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajito’ti. Sutvāna tesaṃ etadahosi – ‘na hi nūna so orako dhammavinayo, na sā orakā 67 pabbajjā, yattha vipassī kumāro kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajito. Vipassīpi nāma kumāro kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajissati, kimaṅgaṃ 68 pana maya’nti.

    ‘‘અથ ખો, સો ભિક્ખવે, મહાજનકાયો 69 ચતુરાસીતિ પાણસહસ્સાનિ કેસમસ્સું ઓહારેત્વા કાસાયાનિ વત્થાનિ અચ્છાદેત્વા વિપસ્સિં બોધિસત્તં અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજિતં અનુપબ્બજિંસુ. તાય સુદં, ભિક્ખવે, પરિસાય પરિવુતો વિપસ્સી બોધિસત્તો ગામનિગમજનપદરાજધાનીસુ ચારિકં ચરતિ.

    ‘‘Atha kho, so bhikkhave, mahājanakāyo 70 caturāsīti pāṇasahassāni kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā vipassiṃ bodhisattaṃ agārasmā anagāriyaṃ pabbajitaṃ anupabbajiṃsu. Tāya sudaṃ, bhikkhave, parisāya parivuto vipassī bodhisatto gāmanigamajanapadarājadhānīsu cārikaṃ carati.

    ૫૬. ‘‘અથ ખો, ભિક્ખવે, વિપસ્સિસ્સ બોધિસત્તસ્સ રહોગતસ્સ પટિસલ્લીનસ્સ એવં ચેતસો પરિવિતક્કો ઉદપાદિ – ‘ન ખો મેતં 71 પતિરૂપં યોહં આકિણ્ણો વિહરામિ, યંનૂનાહં એકો ગણમ્હા વૂપકટ્ઠો વિહરેય્ય’ન્તિ. અથ ખો, ભિક્ખવે, વિપસ્સી બોધિસત્તો અપરેન સમયેન એકો ગણમ્હા વૂપકટ્ઠો વિહાસિ , અઞ્ઞેનેવ તાનિ ચતુરાસીતિ પબ્બજિતસહસ્સાનિ અગમંસુ, અઞ્ઞેન મગ્ગેન વિપસ્સી બોધિસત્તો.

    56. ‘‘Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa rahogatassa paṭisallīnassa evaṃ cetaso parivitakko udapādi – ‘na kho metaṃ 72 patirūpaṃ yohaṃ ākiṇṇo viharāmi, yaṃnūnāhaṃ eko gaṇamhā vūpakaṭṭho vihareyya’nti. Atha kho, bhikkhave, vipassī bodhisatto aparena samayena eko gaṇamhā vūpakaṭṭho vihāsi , aññeneva tāni caturāsīti pabbajitasahassāni agamaṃsu, aññena maggena vipassī bodhisatto.

    બોધિસત્તઅભિનિવેસો

    Bodhisattaabhiniveso

    ૫૭. ‘‘અથ ખો, ભિક્ખવે, વિપસ્સિસ્સ બોધિસત્તસ્સ વાસૂપગતસ્સ રહોગતસ્સ પટિસલ્લીનસ્સ એવં ચેતસો પરિવિતક્કો ઉદપાદિ – ‘કિચ્છં વતાયં લોકો આપન્નો, જાયતિ ચ જીયતિ ચ મીયતિ ચ 73 ચવતિ ચ ઉપપજ્જતિ ચ, અથ ચ પનિમસ્સ દુક્ખસ્સ નિસ્સરણં નપ્પજાનાતિ જરામરણસ્સ, કુદાસ્સુ નામ ઇમસ્સ દુક્ખસ્સ નિસ્સરણં પઞ્ઞાયિસ્સતિ જરામરણસ્સા’તિ?

    57. ‘‘Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa vāsūpagatassa rahogatassa paṭisallīnassa evaṃ cetaso parivitakko udapādi – ‘kicchaṃ vatāyaṃ loko āpanno, jāyati ca jīyati ca mīyati ca 74 cavati ca upapajjati ca, atha ca panimassa dukkhassa nissaraṇaṃ nappajānāti jarāmaraṇassa, kudāssu nāma imassa dukkhassa nissaraṇaṃ paññāyissati jarāmaraṇassā’ti?

    ‘‘અથ ખો, ભિક્ખવે, વિપસ્સિસ્સ બોધિસત્તસ્સ એતદહોસિ – ‘કિમ્હિ નુ ખો સતિ જરામરણં હોતિ, કિંપચ્ચયા જરામરણ’ન્તિ? અથ ખો, ભિક્ખવે, વિપસ્સિસ્સ બોધિસત્તસ્સ યોનિસો મનસિકારા અહુ પઞ્ઞાય અભિસમયો – ‘જાતિયા ખો સતિ જરામરણં હોતિ, જાતિપચ્ચયા જરામરણ’ન્તિ.

    ‘‘Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa etadahosi – ‘kimhi nu kho sati jarāmaraṇaṃ hoti, kiṃpaccayā jarāmaraṇa’nti? Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa yoniso manasikārā ahu paññāya abhisamayo – ‘jātiyā kho sati jarāmaraṇaṃ hoti, jātipaccayā jarāmaraṇa’nti.

    ‘‘અથ ખો, ભિક્ખવે, વિપસ્સિસ્સ બોધિસત્તસ્સ એતદહોસિ – ‘કિમ્હિ નુ ખો સતિ જાતિ હોતિ, કિંપચ્ચયા જાતી’તિ? અથ ખો, ભિક્ખવે, વિપસ્સિસ્સ બોધિસત્તસ્સ યોનિસો મનસિકારા અહુ પઞ્ઞાય અભિસમયો – ‘ભવે ખો સતિ જાતિ હોતિ, ભવપચ્ચયા જાતી’તિ.

    ‘‘Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa etadahosi – ‘kimhi nu kho sati jāti hoti, kiṃpaccayā jātī’ti? Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa yoniso manasikārā ahu paññāya abhisamayo – ‘bhave kho sati jāti hoti, bhavapaccayā jātī’ti.

    ‘‘અથ ખો, ભિક્ખવે, વિપસ્સિસ્સ બોધિસત્તસ્સ એતદહોસિ – ‘કિમ્હિ નુ ખો સતિ ભવો હોતિ, કિંપચ્ચયા ભવો’તિ? અથ ખો, ભિક્ખવે, વિપસ્સિસ્સ બોધિસત્તસ્સ યોનિસો મનસિકારા અહુ પઞ્ઞાય અભિસમયો – ‘ઉપાદાને ખો સતિ ભવો હોતિ, ઉપાદાનપચ્ચયા ભવો’તિ.

    ‘‘Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa etadahosi – ‘kimhi nu kho sati bhavo hoti, kiṃpaccayā bhavo’ti? Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa yoniso manasikārā ahu paññāya abhisamayo – ‘upādāne kho sati bhavo hoti, upādānapaccayā bhavo’ti.

    ‘‘અથ ખો, ભિક્ખવે, વિપસ્સિસ્સ બોધિસત્તસ્સ એતદહોસિ – ‘કિમ્હિ નુ ખો સતિ ઉપાદાનં હોતિ, કિંપચ્ચયા ઉપાદાન’ન્તિ? અથ ખો, ભિક્ખવે, વિપસ્સિસ્સ બોધિસત્તસ્સ યોનિસો મનસિકારા અહુ પઞ્ઞાય અભિસમયો – ‘તણ્હાય ખો સતિ ઉપાદાનં હોતિ, તણ્હાપચ્ચયા ઉપાદાન’ન્તિ.

    ‘‘Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa etadahosi – ‘kimhi nu kho sati upādānaṃ hoti, kiṃpaccayā upādāna’nti? Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa yoniso manasikārā ahu paññāya abhisamayo – ‘taṇhāya kho sati upādānaṃ hoti, taṇhāpaccayā upādāna’nti.

    ‘‘અથ ખો, ભિક્ખવે, વિપસ્સિસ્સ બોધિસત્તસ્સ એતદહોસિ – ‘કિમ્હિ નુ ખો સતિ તણ્હા હોતિ, કિંપચ્ચયા તણ્હા’તિ? અથ ખો, ભિક્ખવે, વિપસ્સિસ્સ બોધિસત્તસ્સ યોનિસો મનસિકારા અહુ પઞ્ઞાય અભિસમયો – ‘વેદનાય ખો સતિ તણ્હા હોતિ, વેદનાપચ્ચયા તણ્હા’તિ.

    ‘‘Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa etadahosi – ‘kimhi nu kho sati taṇhā hoti, kiṃpaccayā taṇhā’ti? Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa yoniso manasikārā ahu paññāya abhisamayo – ‘vedanāya kho sati taṇhā hoti, vedanāpaccayā taṇhā’ti.

    ‘‘અથ ખો, ભિક્ખવે, વિપસ્સિસ્સ બોધિસત્તસ્સ એતદહોસિ – ‘કિમ્હિ નુ ખો સતિ વેદના હોતિ, કિંપચ્ચયા વેદના’તિ? અથ ખો, ભિક્ખવે, વિપસ્સિસ્સ બોધિસત્તસ્સ યોનિસો મનસિકારા અહુ પઞ્ઞાય અભિસમયો – ‘ફસ્સે ખો સતિ વેદના હોતિ, ફસ્સપચ્ચયા વેદના’તિ.

    ‘‘Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa etadahosi – ‘kimhi nu kho sati vedanā hoti, kiṃpaccayā vedanā’ti? Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa yoniso manasikārā ahu paññāya abhisamayo – ‘phasse kho sati vedanā hoti, phassapaccayā vedanā’ti.

    ‘‘અથ ખો, ભિક્ખવે, વિપસ્સિસ્સ બોધિસત્તસ્સ એતદહોસિ – ‘કિમ્હિ નુ ખો સતિ ફસ્સો હોતિ, કિંપચ્ચયા ફસ્સો’તિ? અથ ખો, ભિક્ખવે, વિપસ્સિસ્સ બોધિસત્તસ્સ યોનિસો મનસિકારા અહુ પઞ્ઞાય અભિસમયો – ‘સળાયતને ખો સતિ ફસ્સો હોતિ, સળાયતનપચ્ચયા ફસ્સો’તિ.

    ‘‘Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa etadahosi – ‘kimhi nu kho sati phasso hoti, kiṃpaccayā phasso’ti? Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa yoniso manasikārā ahu paññāya abhisamayo – ‘saḷāyatane kho sati phasso hoti, saḷāyatanapaccayā phasso’ti.

    ‘‘અથ ખો, ભિક્ખવે, વિપસ્સિસ્સ બોધિસત્તસ્સ એતદહોસિ – ‘કિમ્હિ નુ ખો સતિ સળાયતનં હોતિ, કિંપચ્ચયા સળાયતન’ન્તિ? અથ ખો, ભિક્ખવે, વિપસ્સિસ્સ બોધિસત્તસ્સ યોનિસો મનસિકારા અહુ પઞ્ઞાય અભિસમયો – ‘નામરૂપે ખો સતિ સળાયતનં હોતિ, નામરૂપપચ્ચયા સળાયતન’ન્તિ.

    ‘‘Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa etadahosi – ‘kimhi nu kho sati saḷāyatanaṃ hoti, kiṃpaccayā saḷāyatana’nti? Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa yoniso manasikārā ahu paññāya abhisamayo – ‘nāmarūpe kho sati saḷāyatanaṃ hoti, nāmarūpapaccayā saḷāyatana’nti.

    ‘‘અથ ખો, ભિક્ખવે, વિપસ્સિસ્સ બોધિસત્તસ્સ એતદહોસિ – ‘કિમ્હિ નુ ખો સતિ નામરૂપં હોતિ, કિંપચ્ચયા નામરૂપ’ન્તિ? અથ ખો, ભિક્ખવે, વિપસ્સિસ્સ બોધિસત્તસ્સ યોનિસો મનસિકારા અહુ પઞ્ઞાય અભિસમયો – ‘વિઞ્ઞાણે ખો સતિ નામરૂપં હોતિ, વિઞ્ઞાણપચ્ચયા નામરૂપ’ન્તિ.

    ‘‘Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa etadahosi – ‘kimhi nu kho sati nāmarūpaṃ hoti, kiṃpaccayā nāmarūpa’nti? Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa yoniso manasikārā ahu paññāya abhisamayo – ‘viññāṇe kho sati nāmarūpaṃ hoti, viññāṇapaccayā nāmarūpa’nti.

    ‘‘અથ ખો, ભિક્ખવે, વિપસ્સિસ્સ બોધિસત્તસ્સ એતદહોસિ – ‘કિમ્હિ નુ ખો સતિ વિઞ્ઞાણં હોતિ, કિંપચ્ચયા વિઞ્ઞાણ’ન્તિ? અથ ખો, ભિક્ખવે, વિપસ્સિસ્સ બોધિસત્તસ્સ યોનિસો મનસિકારા અહુ પઞ્ઞાય અભિસમયો – ‘નામરૂપે ખો સતિ વિઞ્ઞાણં હોતિ, નામરૂપપચ્ચયા વિઞ્ઞાણ’ન્તિ.

    ‘‘Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa etadahosi – ‘kimhi nu kho sati viññāṇaṃ hoti, kiṃpaccayā viññāṇa’nti? Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa yoniso manasikārā ahu paññāya abhisamayo – ‘nāmarūpe kho sati viññāṇaṃ hoti, nāmarūpapaccayā viññāṇa’nti.

    ૫૮. ‘‘અથ ખો, ભિક્ખવે, વિપસ્સિસ્સ બોધિસત્તસ્સ એતદહોસિ – ‘પચ્ચુદાવત્તતિ ખો ઇદં વિઞ્ઞાણં નામરૂપમ્હા, નાપરં ગચ્છતિ. એત્તાવતા જાયેથ વા જિય્યેથ વા મિય્યેથ વા ચવેથ વા ઉપપજ્જેથ વા, યદિદં નામરૂપપચ્ચયા વિઞ્ઞાણં, વિઞ્ઞાણપચ્ચયા નામરૂપં, નામરૂપપચ્ચયા સળાયતનં, સળાયતનપચ્ચયા ફસ્સો, ફસ્સપચ્ચયા વેદના, વેદનાપચ્ચયા તણ્હા , તણ્હાપચ્ચયા ઉપાદાનં, ઉપાદાનપચ્ચયા ભવો, ભવપચ્ચયા જાતિ, જાતિપચ્ચયા જરામરણં સોકપરિદેવદુક્ખદોમનસ્સુપાયાસા સમ્ભવન્તિ. એવમેતસ્સ કેવલસ્સ દુક્ખક્ખન્ધસ્સ સમુદયો હોતિ’.

    58. ‘‘Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa etadahosi – ‘paccudāvattati kho idaṃ viññāṇaṃ nāmarūpamhā, nāparaṃ gacchati. Ettāvatā jāyetha vā jiyyetha vā miyyetha vā cavetha vā upapajjetha vā, yadidaṃ nāmarūpapaccayā viññāṇaṃ, viññāṇapaccayā nāmarūpaṃ, nāmarūpapaccayā saḷāyatanaṃ, saḷāyatanapaccayā phasso, phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā taṇhā , taṇhāpaccayā upādānaṃ, upādānapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā sambhavanti. Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti’.

    ૫૯. ‘‘‘સમુદયો સમુદયો’તિ ખો, ભિક્ખવે, વિપસ્સિસ્સ બોધિસત્તસ્સ પુબ્બે અનનુસ્સુતેસુ ધમ્મેસુ ચક્ખું ઉદપાદિ, ઞાણં ઉદપાદિ, પઞ્ઞા ઉદપાદિ, વિજ્જા ઉદપાદિ, આલોકો ઉદપાદિ.

    59. ‘‘‘Samudayo samudayo’ti kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa pubbe ananussutesu dhammesu cakkhuṃ udapādi, ñāṇaṃ udapādi, paññā udapādi, vijjā udapādi, āloko udapādi.

    ૬૦. ‘‘અથ ખો, ભિક્ખવે, વિપસ્સિસ્સ બોધિસત્તસ્સ એતદહોસિ – ‘કિમ્હિ નુ ખો અસતિ જરામરણં ન હોતિ, કિસ્સ નિરોધા જરામરણનિરોધો’તિ? અથ ખો, ભિક્ખવે, વિપસ્સિસ્સ બોધિસત્તસ્સ યોનિસો મનસિકારા અહુ પઞ્ઞાય અભિસમયો – ‘જાતિયા ખો અસતિ જરામરણં ન હોતિ, જાતિનિરોધા જરામરણનિરોધો’તિ.

    60. ‘‘Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa etadahosi – ‘kimhi nu kho asati jarāmaraṇaṃ na hoti, kissa nirodhā jarāmaraṇanirodho’ti? Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa yoniso manasikārā ahu paññāya abhisamayo – ‘jātiyā kho asati jarāmaraṇaṃ na hoti, jātinirodhā jarāmaraṇanirodho’ti.

    ‘‘અથ ખો, ભિક્ખવે, વિપસ્સિસ્સ બોધિસત્તસ્સ એતદહોસિ – ‘કિમ્હિ નુ ખો અસતિ જાતિ ન હોતિ, કિસ્સ નિરોધા જાતિનિરોધો’તિ? અથ ખો, ભિક્ખવે, વિપસ્સિસ્સ બોધિસત્તસ્સ યોનિસો મનસિકારા અહુ પઞ્ઞાય અભિસમયો – ‘ભવે ખો અસતિ જાતિ ન હોતિ, ભવનિરોધા જાતિનિરોધો’તિ.

    ‘‘Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa etadahosi – ‘kimhi nu kho asati jāti na hoti, kissa nirodhā jātinirodho’ti? Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa yoniso manasikārā ahu paññāya abhisamayo – ‘bhave kho asati jāti na hoti, bhavanirodhā jātinirodho’ti.

    ‘‘અથ ખો, ભિક્ખવે, વિપસ્સિસ્સ બોધિસત્તસ્સ એતદહોસિ – ‘કિમ્હિ નુ ખો અસતિ ભવો ન હોતિ, કિસ્સ નિરોધા ભવનિરોધો’તિ? અથ ખો, ભિક્ખવે, વિપસ્સિસ્સ બોધિસત્તસ્સ યોનિસો મનસિકારા અહુ પઞ્ઞાય અભિસમયો – ‘ઉપાદાને ખો અસતિ ભવો ન હોતિ, ઉપાદાનનિરોધા ભવનિરોધો’તિ.

    ‘‘Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa etadahosi – ‘kimhi nu kho asati bhavo na hoti, kissa nirodhā bhavanirodho’ti? Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa yoniso manasikārā ahu paññāya abhisamayo – ‘upādāne kho asati bhavo na hoti, upādānanirodhā bhavanirodho’ti.

    ‘‘અથ ખો, ભિક્ખવે, વિપસ્સિસ્સ બોધિસત્તસ્સ એતદહોસિ – ‘કિમ્હિ નુ ખો અસતિ ઉપાદાનં ન હોતિ, કિસ્સ નિરોધા ઉપાદાનનિરોધો’તિ? અથ ખો, ભિક્ખવે, વિપસ્સિસ્સ બોધિસત્તસ્સ યોનિસો મનસિકારા અહુ પઞ્ઞાય અભિસમયો – ‘તણ્હાય ખો અસતિ ઉપાદાનં ન હોતિ, તણ્હાનિરોધા ઉપાદાનનિરોધો’તિ.

    ‘‘Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa etadahosi – ‘kimhi nu kho asati upādānaṃ na hoti, kissa nirodhā upādānanirodho’ti? Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa yoniso manasikārā ahu paññāya abhisamayo – ‘taṇhāya kho asati upādānaṃ na hoti, taṇhānirodhā upādānanirodho’ti.

    ‘‘અથ ખો, ભિક્ખવે, વિપસ્સિસ્સ બોધિસત્તસ્સ એતદહોસિ – ‘કિમ્હિ નુ ખો અસતિ તણ્હા ન હોતિ, કિસ્સ નિરોધા તણ્હાનિરોધો’તિ? અથ ખો, ભિક્ખવે, વિપસ્સિસ્સ બોધિસત્તસ્સ યોનિસો મનસિકારા અહુ પઞ્ઞાય અભિસમયો – ‘વેદનાય ખો અસતિ તણ્હા ન હોતિ, વેદનાનિરોધા તણ્હાનિરોધો’તિ.

    ‘‘Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa etadahosi – ‘kimhi nu kho asati taṇhā na hoti, kissa nirodhā taṇhānirodho’ti? Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa yoniso manasikārā ahu paññāya abhisamayo – ‘vedanāya kho asati taṇhā na hoti, vedanānirodhā taṇhānirodho’ti.

    ‘‘અથ ખો, ભિક્ખવે, વિપસ્સિસ્સ બોધિસત્તસ્સ એતદહોસિ – ‘કિમ્હિ નુ ખો અસતિ વેદના ન હોતિ, કિસ્સ નિરોધા વેદનાનિરોધો’તિ? અથ ખો, ભિક્ખવે, વિપસ્સિસ્સ બોધિસત્તસ્સ યોનિસો મનસિકારા અહુ પઞ્ઞાય અભિસમયો – ‘ફસ્સે ખો અસતિ વેદના ન હોતિ, ફસ્સનિરોધા વેદનાનિરોધો’તિ.

    ‘‘Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa etadahosi – ‘kimhi nu kho asati vedanā na hoti, kissa nirodhā vedanānirodho’ti? Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa yoniso manasikārā ahu paññāya abhisamayo – ‘phasse kho asati vedanā na hoti, phassanirodhā vedanānirodho’ti.

    ‘‘અથ ખો, ભિક્ખવે, વિપસ્સિસ્સ બોધિસત્તસ્સ એતદહોસિ – ‘કિમ્હિ નુ ખો અસતિ ફસ્સો ન હોતિ, કિસ્સ નિરોધા ફસ્સનિરોધો’તિ? અથ ખો, ભિક્ખવે, વિપસ્સિસ્સ બોધિસત્તસ્સ યોનિસો મનસિકારા અહુ પઞ્ઞાય અભિસમયો – ‘સળાયતને ખો અસતિ ફસ્સો ન હોતિ, સળાયતનનિરોધા ફસ્સનિરોધો’તિ.

    ‘‘Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa etadahosi – ‘kimhi nu kho asati phasso na hoti, kissa nirodhā phassanirodho’ti? Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa yoniso manasikārā ahu paññāya abhisamayo – ‘saḷāyatane kho asati phasso na hoti, saḷāyatananirodhā phassanirodho’ti.

    ‘‘અથ ખો, ભિક્ખવે, વિપસ્સિસ્સ બોધિસત્તસ્સ એતદહોસિ – ‘કિમ્હિ નુ ખો અસતિ સળાયતનં ન હોતિ, કિસ્સ નિરોધા સળાયતનનિરોધો’તિ? અથ ખો, ભિક્ખવે, વિપસ્સિસ્સ બોધિસત્તસ્સ યોનિસો મનસિકારા અહુ પઞ્ઞાય અભિસમયો – ‘નામરૂપે ખો અસતિ સળાયતનં ન હોતિ, નામરૂપનિરોધા સળાયતનનિરોધો’તિ.

    ‘‘Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa etadahosi – ‘kimhi nu kho asati saḷāyatanaṃ na hoti, kissa nirodhā saḷāyatananirodho’ti? Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa yoniso manasikārā ahu paññāya abhisamayo – ‘nāmarūpe kho asati saḷāyatanaṃ na hoti, nāmarūpanirodhā saḷāyatananirodho’ti.

    ‘‘અથ ખો, ભિક્ખવે, વિપસ્સિસ્સ બોધિસત્તસ્સ એતદહોસિ – ‘કિમ્હિ નુ ખો અસતિ નામરૂપં ન હોતિ, કિસ્સ નિરોધા નામરૂપનિરોધો’તિ? અથ ખો, ભિક્ખવે, વિપસ્સિસ્સ બોધિસત્તસ્સ યોનિસો મનસિકારા અહુ પઞ્ઞાય અભિસમયો – ‘વિઞ્ઞાણે ખો અસતિ નામરૂપં ન હોતિ, વિઞ્ઞાણનિરોધા નામરૂપનિરોધો’તિ.

    ‘‘Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa etadahosi – ‘kimhi nu kho asati nāmarūpaṃ na hoti, kissa nirodhā nāmarūpanirodho’ti? Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa yoniso manasikārā ahu paññāya abhisamayo – ‘viññāṇe kho asati nāmarūpaṃ na hoti, viññāṇanirodhā nāmarūpanirodho’ti.

    ‘‘અથ ખો, ભિક્ખવે, વિપસ્સિસ્સ બોધિસત્તસ્સ એતદહોસિ – ‘કિમ્હિ નુ ખો અસતિ વિઞ્ઞાણં ન હોતિ, કિસ્સ નિરોધા વિઞ્ઞાણનિરોધો’તિ? અથ ખો, ભિક્ખવે, વિપસ્સિસ્સ બોધિસત્તસ્સ યોનિસો મનસિકારા અહુ પઞ્ઞાય અભિસમયો – ‘નામરૂપે ખો અસતિ વિઞ્ઞાણં ન હોતિ, નામરૂપનિરોધા વિઞ્ઞાણનિરોધો’તિ.

    ‘‘Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa etadahosi – ‘kimhi nu kho asati viññāṇaṃ na hoti, kissa nirodhā viññāṇanirodho’ti? Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa yoniso manasikārā ahu paññāya abhisamayo – ‘nāmarūpe kho asati viññāṇaṃ na hoti, nāmarūpanirodhā viññāṇanirodho’ti.

    ૬૧. ‘‘અથ ખો, ભિક્ખવે, વિપસ્સિસ્સ બોધિસત્તસ્સ એતદહોસિ – ‘અધિગતો ખો મ્યાયં મગ્ગો સમ્બોધાય યદિદં – નામરૂપનિરોધા વિઞ્ઞાણનિરોધો, વિઞ્ઞાણનિરોધા નામરૂપનિરોધો, નામરૂપનિરોધા સળાયતનનિરોધો, સળાયતનનિરોધા ફસ્સનિરોધો, ફસ્સનિરોધા વેદનાનિરોધો, વેદનાનિરોધા તણ્હાનિરોધો, તણ્હાનિરોધા ઉપાદાનનિરોધો, ઉપાદાનનિરોધા ભવનિરોધો, ભવનિરોધા જાતિનિરોધો, જાતિનિરોધા જરામરણં સોકપરિદેવદુક્ખદોમનસ્સુપાયાસા નિરુજ્ઝન્તિ. એવમેતસ્સ કેવલસ્સ દુક્ખક્ખન્ધસ્સ નિરોધો હોતિ’.

    61. ‘‘Atha kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa etadahosi – ‘adhigato kho myāyaṃ maggo sambodhāya yadidaṃ – nāmarūpanirodhā viññāṇanirodho, viññāṇanirodhā nāmarūpanirodho, nāmarūpanirodhā saḷāyatananirodho, saḷāyatananirodhā phassanirodho, phassanirodhā vedanānirodho, vedanānirodhā taṇhānirodho, taṇhānirodhā upādānanirodho, upādānanirodhā bhavanirodho, bhavanirodhā jātinirodho, jātinirodhā jarāmaraṇaṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā nirujjhanti. Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa nirodho hoti’.

    ૬૨. ‘‘‘નિરોધો નિરોધો’તિ ખો, ભિક્ખવે, વિપસ્સિસ્સ બોધિસત્તસ્સ પુબ્બે અનનુસ્સુતેસુ ધમ્મેસુ ચક્ખું ઉદપાદિ, ઞાણં ઉદપાદિ, પઞ્ઞા ઉદપાદિ, વિજ્જા ઉદપાદિ, આલોકો ઉદપાદિ.

    62. ‘‘‘Nirodho nirodho’ti kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa pubbe ananussutesu dhammesu cakkhuṃ udapādi, ñāṇaṃ udapādi, paññā udapādi, vijjā udapādi, āloko udapādi.

    ૬૩. ‘‘અથ ખો, ભિક્ખવે, વિપસ્સી બોધિસત્તો અપરેન સમયેન પઞ્ચસુ ઉપાદાનક્ખન્ધેસુ ઉદયબ્બયાનુપસ્સી વિહાસિ – ‘ઇતિ રૂપં, ઇતિ રૂપસ્સ સમુદયો, ઇતિ રૂપસ્સ અત્થઙ્ગમો; ઇતિ વેદના, ઇતિ વેદનાય સમુદયો, ઇતિ વેદનાય અત્થઙ્ગમો; ઇતિ સઞ્ઞા, ઇતિ સઞ્ઞાય સમુદયો, ઇતિ સઞ્ઞાય અત્થઙ્ગમો; ઇતિ સઙ્ખારા, ઇતિ સઙ્ખારાનં સમુદયો, ઇતિ સઙ્ખારાનં અત્થઙ્ગમો; ઇતિ વિઞ્ઞાણં, ઇતિ વિઞ્ઞાણસ્સ સમુદયો, ઇતિ વિઞ્ઞાણસ્સ અત્થઙ્ગમો’તિ, તસ્સ પઞ્ચસુ ઉપાદાનક્ખન્ધેસુ ઉદયબ્બયાનુપસ્સિનો વિહરતો ન ચિરસ્સેવ અનુપાદાય આસવેહિ ચિત્તં વિમુચ્ચી’’તિ.

    63. ‘‘Atha kho, bhikkhave, vipassī bodhisatto aparena samayena pañcasu upādānakkhandhesu udayabbayānupassī vihāsi – ‘iti rūpaṃ, iti rūpassa samudayo, iti rūpassa atthaṅgamo; iti vedanā, iti vedanāya samudayo, iti vedanāya atthaṅgamo; iti saññā, iti saññāya samudayo, iti saññāya atthaṅgamo; iti saṅkhārā, iti saṅkhārānaṃ samudayo, iti saṅkhārānaṃ atthaṅgamo; iti viññāṇaṃ, iti viññāṇassa samudayo, iti viññāṇassa atthaṅgamo’ti, tassa pañcasu upādānakkhandhesu udayabbayānupassino viharato na cirasseva anupādāya āsavehi cittaṃ vimuccī’’ti.

    દુતિયભાણવારો.

    Dutiyabhāṇavāro.

    બ્રહ્મયાચનકથા

    Brahmayācanakathā

    ૬૪. ‘‘અથ ખો, ભિક્ખવે, વિપસ્સિસ્સ ભગવતો અરહતો સમ્માસમ્બુદ્ધસ્સ એતદહોસિ – ‘યંનૂનાહં ધમ્મં દેસેય્ય’ન્તિ. અથ ખો, ભિક્ખવે, વિપસ્સિસ્સ ભગવતો અરહતો સમ્માસમ્બુદ્ધસ્સ એતદહોસિ – ‘અધિગતો ખો મ્યાયં ધમ્મો ગમ્ભીરો દુદ્દસો દુરનુબોધો સન્તો પણીતો અતક્કાવચરો નિપુણો પણ્ડિતવેદનીયો. આલયરામા ખો પનાયં પજા આલયરતા આલયસમ્મુદિતા. આલયરામાય ખો પન પજાય આલયરતાય આલયસમ્મુદિતાય દુદ્દસં ઇદં ઠાનં યદિદં ઇદપ્પચ્ચયતાપટિચ્ચસમુપ્પાદો. ઇદમ્પિ ખો ઠાનં દુદ્દસં યદિદં સબ્બસઙ્ખારસમથો સબ્બૂપધિપટિનિસ્સગ્ગો તણ્હાક્ખયો વિરાગો નિરોધો નિબ્બાનં. અહઞ્ચેવ ખો પન ધમ્મં દેસેય્યં, પરે ચ મે ન આજાનેય્યું; સો મમસ્સ કિલમથો, સા મમસ્સ વિહેસા’તિ.

    64. ‘‘Atha kho, bhikkhave, vipassissa bhagavato arahato sammāsambuddhassa etadahosi – ‘yaṃnūnāhaṃ dhammaṃ deseyya’nti. Atha kho, bhikkhave, vipassissa bhagavato arahato sammāsambuddhassa etadahosi – ‘adhigato kho myāyaṃ dhammo gambhīro duddaso duranubodho santo paṇīto atakkāvacaro nipuṇo paṇḍitavedanīyo. Ālayarāmā kho panāyaṃ pajā ālayaratā ālayasammuditā. Ālayarāmāya kho pana pajāya ālayaratāya ālayasammuditāya duddasaṃ idaṃ ṭhānaṃ yadidaṃ idappaccayatāpaṭiccasamuppādo. Idampi kho ṭhānaṃ duddasaṃ yadidaṃ sabbasaṅkhārasamatho sabbūpadhipaṭinissaggo taṇhākkhayo virāgo nirodho nibbānaṃ. Ahañceva kho pana dhammaṃ deseyyaṃ, pare ca me na ājāneyyuṃ; so mamassa kilamatho, sā mamassa vihesā’ti.

    ૬૫. ‘‘અપિસ્સુ, ભિક્ખવે, વિપસ્સિં ભગવન્તં અરહન્તં સમ્માસમ્બુદ્ધં ઇમા અનચ્છરિયા ગાથાયો પટિભંસુ પુબ્બે અસ્સુતપુબ્બા –

    65. ‘‘Apissu, bhikkhave, vipassiṃ bhagavantaṃ arahantaṃ sammāsambuddhaṃ imā anacchariyā gāthāyo paṭibhaṃsu pubbe assutapubbā –

    ‘કિચ્છેન મે અધિગતં, હલં દાનિ પકાસિતું;

    ‘Kicchena me adhigataṃ, halaṃ dāni pakāsituṃ;

    રાગદોસપરેતેહિ, નાયં ધમ્મો સુસમ્બુધો.

    Rāgadosaparetehi, nāyaṃ dhammo susambudho.

    ‘પટિસોતગામિં નિપુણં, ગમ્ભીરં દુદ્દસં અણું;

    ‘Paṭisotagāmiṃ nipuṇaṃ, gambhīraṃ duddasaṃ aṇuṃ;

    રાગરત્તા ન દક્ખન્તિ, તમોખન્ધેન આવુટા’તિ.

    Rāgarattā na dakkhanti, tamokhandhena āvuṭā’ti.

    ‘‘ઇતિહ , ભિક્ખવે, વિપસ્સિસ્સ ભગવતો અરહતો સમ્માસમ્બુદ્ધસ્સ પટિસઞ્ચિક્ખતો અપ્પોસ્સુક્કતાય ચિત્તં નમિ, નો ધમ્મદેસનાય.

    ‘‘Itiha , bhikkhave, vipassissa bhagavato arahato sammāsambuddhassa paṭisañcikkhato appossukkatāya cittaṃ nami, no dhammadesanāya.

    ૬૬. ‘‘અથ ખો, ભિક્ખવે, અઞ્ઞતરસ્સ મહાબ્રહ્મુનો વિપસ્સિસ્સ ભગવતો અરહતો સમ્માસમ્બુદ્ધસ્સ ચેતસા ચેતોપરિવિતક્કમઞ્ઞાય એતદહોસિ – ‘નસ્સતિ વત ભો લોકો, વિનસ્સતિ વત ભો લોકો, યત્ર હિ નામ વિપસ્સિસ્સ ભગવતો અરહતો સમ્માસમ્બુદ્ધસ્સ અપ્પોસ્સુક્કતાય ચિત્તં નમતિ 75, નો ધમ્મદેસનાયા’તિ. અથ ખો સો, ભિક્ખવે, મહાબ્રહ્મા સેય્યથાપિ નામ બલવા પુરિસો સમિઞ્જિતં વા બાહં પસારેય્ય, પસારિતં વા બાહં સમિઞ્જેય્ય; એવમેવ બ્રહ્મલોકે અન્તરહિતો વિપસ્સિસ્સ ભગવતો અરહતો સમ્માસમ્બુદ્ધસ્સ પુરતો પાતુરહોસિ. અથ ખો સો, ભિક્ખવે, મહાબ્રહ્મા એકંસં ઉત્તરાસઙ્ગં કરિત્વા દક્ખિણં જાણુમણ્ડલં પથવિયં નિહન્ત્વા 76 યેન વિપસ્સી ભગવા અરહં સમ્માસમ્બુદ્ધો તેનઞ્જલિં પણામેત્વા વિપસ્સિં ભગવન્તં અરહન્તં સમ્માસમ્બુદ્ધં એતદવોચ – ‘દેસેતુ, ભન્તે, ભગવા ધમ્મં, દેસેતુ સુગતો ધમ્મં, સન્તિ 77 સત્તા અપ્પરજક્ખજાતિકા; અસ્સવનતા ધમ્મસ્સ પરિહાયન્તિ, ભવિસ્સન્તિ ધમ્મસ્સ અઞ્ઞાતારો’તિ.

    66. ‘‘Atha kho, bhikkhave, aññatarassa mahābrahmuno vipassissa bhagavato arahato sammāsambuddhassa cetasā cetoparivitakkamaññāya etadahosi – ‘nassati vata bho loko, vinassati vata bho loko, yatra hi nāma vipassissa bhagavato arahato sammāsambuddhassa appossukkatāya cittaṃ namati 78, no dhammadesanāyā’ti. Atha kho so, bhikkhave, mahābrahmā seyyathāpi nāma balavā puriso samiñjitaṃ vā bāhaṃ pasāreyya, pasāritaṃ vā bāhaṃ samiñjeyya; evameva brahmaloke antarahito vipassissa bhagavato arahato sammāsambuddhassa purato pāturahosi. Atha kho so, bhikkhave, mahābrahmā ekaṃsaṃ uttarāsaṅgaṃ karitvā dakkhiṇaṃ jāṇumaṇḍalaṃ pathaviyaṃ nihantvā 79 yena vipassī bhagavā arahaṃ sammāsambuddho tenañjaliṃ paṇāmetvā vipassiṃ bhagavantaṃ arahantaṃ sammāsambuddhaṃ etadavoca – ‘desetu, bhante, bhagavā dhammaṃ, desetu sugato dhammaṃ, santi 80 sattā apparajakkhajātikā; assavanatā dhammassa parihāyanti, bhavissanti dhammassa aññātāro’ti.

    ૬૭. ‘‘એવં વુત્તે 81, ભિક્ખવે, વિપસ્સી ભગવા અરહં સમ્માસમ્બુદ્ધો તં મહાબ્રહ્માનં એતદવોચ – ‘મય્હમ્પિ ખો, બ્રહ્મે, એતદહોસિ – ‘‘યંનૂનાહં ધમ્મં દેસેય્ય’’ન્તિ. તસ્સ મય્હં, બ્રહ્મે, એતદહોસિ – ‘‘અધિગતો ખો મ્યાયં ધમ્મો ગમ્ભીરો દુદ્દસો દુરનુબોધો સન્તો પણીતો અતક્કાવચરો નિપુણો પણ્ડિતવેદનીયો. આલયરામા ખો પનાયં પજા આલયરતા આલયસમ્મુદિતા. આલયરામાય ખો પન પજાય આલયરતાય આલયસમ્મુદિતાય દુદ્દસં ઇદં ઠાનં યદિદં ઇદપ્પચ્ચયતાપટિચ્ચસમુપ્પાદો. ઇદમ્પિ ખો ઠાનં દુદ્દસં યદિદં સબ્બસઙ્ખારસમથો સબ્બૂપધિપટિનિસ્સગ્ગો તણ્હાક્ખયો વિરાગો નિરોધો નિબ્બાનં. અહઞ્ચેવ ખો પન ધમ્મં દેસેય્યં, પરે ચ મે ન આજાનેય્યું; સો મમસ્સ કિલમથો, સા મમસ્સ વિહેસા’’તિ. અપિસ્સુ મં, બ્રહ્મે , ઇમા અનચ્છરિયા ગાથાયો પટિભંસુ પુબ્બે અસ્સુતપુબ્બા –

    67. ‘‘Evaṃ vutte 82, bhikkhave, vipassī bhagavā arahaṃ sammāsambuddho taṃ mahābrahmānaṃ etadavoca – ‘mayhampi kho, brahme, etadahosi – ‘‘yaṃnūnāhaṃ dhammaṃ deseyya’’nti. Tassa mayhaṃ, brahme, etadahosi – ‘‘adhigato kho myāyaṃ dhammo gambhīro duddaso duranubodho santo paṇīto atakkāvacaro nipuṇo paṇḍitavedanīyo. Ālayarāmā kho panāyaṃ pajā ālayaratā ālayasammuditā. Ālayarāmāya kho pana pajāya ālayaratāya ālayasammuditāya duddasaṃ idaṃ ṭhānaṃ yadidaṃ idappaccayatāpaṭiccasamuppādo. Idampi kho ṭhānaṃ duddasaṃ yadidaṃ sabbasaṅkhārasamatho sabbūpadhipaṭinissaggo taṇhākkhayo virāgo nirodho nibbānaṃ. Ahañceva kho pana dhammaṃ deseyyaṃ, pare ca me na ājāneyyuṃ; so mamassa kilamatho, sā mamassa vihesā’’ti. Apissu maṃ, brahme , imā anacchariyā gāthāyo paṭibhaṃsu pubbe assutapubbā –

    ‘‘કિચ્છેન મે અધિગતં, હલં દાનિ પકાસિતું;

    ‘‘Kicchena me adhigataṃ, halaṃ dāni pakāsituṃ;

    રાગદોસપરેતેહિ, નાયં ધમ્મો સુસમ્બુધો.

    Rāgadosaparetehi, nāyaṃ dhammo susambudho.

    ‘‘પટિસોતગામિં નિપુણં, ગમ્ભીરં દુદ્દસં અણું;

    ‘‘Paṭisotagāmiṃ nipuṇaṃ, gambhīraṃ duddasaṃ aṇuṃ;

    રાગરત્તા ન દક્ખન્તિ, તમોખન્ધેન આવુટા’’તિ.

    Rāgarattā na dakkhanti, tamokhandhena āvuṭā’’ti.

    ‘ઇતિહ મે, બ્રહ્મે, પટિસઞ્ચિક્ખતો અપ્પોસ્સુક્કતાય ચિત્તં નમિ, નો ધમ્મદેસનાયા’તિ.

    ‘Itiha me, brahme, paṭisañcikkhato appossukkatāya cittaṃ nami, no dhammadesanāyā’ti.

    ૬૮. ‘‘દુતિયમ્પિ ખો, ભિક્ખવે, સો મહાબ્રહ્મા…પે॰… તતિયમ્પિ ખો, ભિક્ખવે, સો મહાબ્રહ્મા વિપસ્સિં ભગવન્તં અરહન્તં સમ્માસમ્બુદ્ધં એતદવોચ – ‘દેસેતુ, ભન્તે, ભગવા ધમ્મં, દેસેતુ સુગતો ધમ્મં, સન્તિ સત્તા અપ્પરજક્ખજાતિકા, અસ્સવનતા ધમ્મસ્સ પરિહાયન્તિ, ભવિસ્સન્તિ ધમ્મસ્સ અઞ્ઞાતારો’તિ.

    68. ‘‘Dutiyampi kho, bhikkhave, so mahābrahmā…pe… tatiyampi kho, bhikkhave, so mahābrahmā vipassiṃ bhagavantaṃ arahantaṃ sammāsambuddhaṃ etadavoca – ‘desetu, bhante, bhagavā dhammaṃ, desetu sugato dhammaṃ, santi sattā apparajakkhajātikā, assavanatā dhammassa parihāyanti, bhavissanti dhammassa aññātāro’ti.

    ૬૯. ‘‘અથ ખો, ભિક્ખવે, વિપસ્સી ભગવા અરહં સમ્માસમ્બુદ્ધો બ્રહ્મુનો ચ અજ્ઝેસનં વિદિત્વા સત્તેસુ ચ કારુઞ્ઞતં પટિચ્ચ બુદ્ધચક્ખુના લોકં વોલોકેસિ. અદ્દસા ખો, ભિક્ખવે, વિપસ્સી ભગવા અરહં સમ્માસમ્બુદ્ધો બુદ્ધચક્ખુના લોકં વોલોકેન્તો સત્તે અપ્પરજક્ખે મહારજક્ખે તિક્ખિન્દ્રિયે મુદિન્દ્રિયે સ્વાકારે દ્વાકારે સુવિઞ્ઞાપયે દુવિઞ્ઞાપયે 83 અપ્પેકચ્ચે પરલોકવજ્જભયદસ્સાવિને 84 વિહરન્તે, અપ્પેકચ્ચે ન પરલોકવજ્જભયદસ્સાવિને 85 વિહરન્તે. સેય્યથાપિ નામ ઉપ્પલિનિયં વા પદુમિનિયં વા પુણ્ડરીકિનિયં વા અપ્પેકચ્ચાનિ ઉપ્પલાનિ વા પદુમાનિ વા પુણ્ડરીકાનિ વા ઉદકે જાતાનિ ઉદકે સંવડ્ઢાનિ ઉદકાનુગ્ગતાનિ અન્તો નિમુગ્ગપોસીનિ. અપ્પેકચ્ચાનિ ઉપ્પલાનિ વા પદુમાનિ વા પુણ્ડરીકાનિ વા ઉદકે જાતાનિ ઉદકે સંવડ્ઢાનિ સમોદકં ઠિતાનિ. અપ્પેકચ્ચાનિ ઉપ્પલાનિ વા પદુમાનિ વા પુણ્ડરીકાનિ વા ઉદકે જાતાનિ ઉદકે સંવડ્ઢાનિ ઉદકા અચ્ચુગ્ગમ્મ ઠિતાનિ અનુપલિત્તાનિ ઉદકેન. એવમેવ ખો, ભિક્ખવે, વિપસ્સી ભગવા અરહં સમ્માસમ્બુદ્ધો બુદ્ધચક્ખુના લોકં વોલોકેન્તો અદ્દસ સત્તે અપ્પરજક્ખે મહારજક્ખે તિક્ખિન્દ્રિયે મુદિન્દ્રિયે સ્વાકારે દ્વાકારે સુવિઞ્ઞાપયે દુવિઞ્ઞાપયે અપ્પેકચ્ચે પરલોકવજ્જભયદસ્સાવિને વિહરન્તે, અપ્પેકચ્ચે ન પરલોકવજ્જભયદસ્સાવિને વિહરન્તે.

    69. ‘‘Atha kho, bhikkhave, vipassī bhagavā arahaṃ sammāsambuddho brahmuno ca ajjhesanaṃ viditvā sattesu ca kāruññataṃ paṭicca buddhacakkhunā lokaṃ volokesi. Addasā kho, bhikkhave, vipassī bhagavā arahaṃ sammāsambuddho buddhacakkhunā lokaṃ volokento satte apparajakkhe mahārajakkhe tikkhindriye mudindriye svākāre dvākāre suviññāpaye duviññāpaye 86 appekacce paralokavajjabhayadassāvine 87 viharante, appekacce na paralokavajjabhayadassāvine 88 viharante. Seyyathāpi nāma uppaliniyaṃ vā paduminiyaṃ vā puṇḍarīkiniyaṃ vā appekaccāni uppalāni vā padumāni vā puṇḍarīkāni vā udake jātāni udake saṃvaḍḍhāni udakānuggatāni anto nimuggaposīni. Appekaccāni uppalāni vā padumāni vā puṇḍarīkāni vā udake jātāni udake saṃvaḍḍhāni samodakaṃ ṭhitāni. Appekaccāni uppalāni vā padumāni vā puṇḍarīkāni vā udake jātāni udake saṃvaḍḍhāni udakā accuggamma ṭhitāni anupalittāni udakena. Evameva kho, bhikkhave, vipassī bhagavā arahaṃ sammāsambuddho buddhacakkhunā lokaṃ volokento addasa satte apparajakkhe mahārajakkhe tikkhindriye mudindriye svākāre dvākāre suviññāpaye duviññāpaye appekacce paralokavajjabhayadassāvine viharante, appekacce na paralokavajjabhayadassāvine viharante.

    ૭૦. ‘‘અથ ખો સો, ભિક્ખવે, મહાબ્રહ્મા વિપસ્સિસ્સ ભગવતો અરહતો સમ્માસમ્બુદ્ધસ્સ ચેતસા ચેતોપરિવિતક્કમઞ્ઞાય વિપસ્સિં ભગવન્તં અરહન્તં સમ્માસમ્બુદ્ધં ગાથાહિ અજ્ઝભાસિ –

    70. ‘‘Atha kho so, bhikkhave, mahābrahmā vipassissa bhagavato arahato sammāsambuddhassa cetasā cetoparivitakkamaññāya vipassiṃ bhagavantaṃ arahantaṃ sammāsambuddhaṃ gāthāhi ajjhabhāsi –

    ‘સેલે યથા પબ્બતમુદ્ધનિટ્ઠિતો, યથાપિ પસ્સે જનતં સમન્તતો;

    ‘Sele yathā pabbatamuddhaniṭṭhito, yathāpi passe janataṃ samantato;

    તથૂપમં ધમ્મમયં સુમેધ, પાસાદમારુય્હ સમન્તચક્ખુ.

    Tathūpamaṃ dhammamayaṃ sumedha, pāsādamāruyha samantacakkhu.

    ‘સોકાવતિણ્ણં 89 જનતમપેતસોકો,

    ‘Sokāvatiṇṇaṃ 90 janatamapetasoko,

    અવેક્ખસ્સુ જાતિજરાભિભૂતં;

    Avekkhassu jātijarābhibhūtaṃ;

    ઉટ્ઠેહિ વીર વિજિતસઙ્ગામ,

    Uṭṭhehi vīra vijitasaṅgāma,

    સત્થવાહ અણણ વિચર લોકે.

    Satthavāha aṇaṇa vicara loke.

    દેસસ્સુ 91 ભગવા ધમ્મં,

    Desassu 92 bhagavā dhammaṃ,

    અઞ્ઞાતારો ભવિસ્સન્તી’તિ.

    Aññātāro bhavissantī’ti.

    ૭૧. ‘‘અથ ખો, ભિક્ખવે, વિપસ્સી ભગવા અરહં સમ્માસમ્બુદ્ધો તં મહાબ્રહ્માનં ગાથાય અજ્ઝભાસિ –

    71. ‘‘Atha kho, bhikkhave, vipassī bhagavā arahaṃ sammāsambuddho taṃ mahābrahmānaṃ gāthāya ajjhabhāsi –

    ‘અપારુતા તેસં અમતસ્સ દ્વારા,

    ‘Apārutā tesaṃ amatassa dvārā,

    યે સોતવન્તો પમુઞ્ચન્તુ સદ્ધં;

    Ye sotavanto pamuñcantu saddhaṃ;

    વિહિંસસઞ્ઞી પગુણં ન ભાસિં,

    Vihiṃsasaññī paguṇaṃ na bhāsiṃ,

    ધમ્મં પણીતં મનુજેસુ બ્રહ્મે’તિ.

    Dhammaṃ paṇītaṃ manujesu brahme’ti.

    ‘‘અથ ખો સો, ભિક્ખવે, મહાબ્રહ્મા ‘કતાવકાસો ખોમ્હિ વિપસ્સિના ભગવતા અરહતા સમ્માસમ્બુદ્ધેન ધમ્મદેસનાયા’તિ વિપસ્સિં ભગવન્તં અરહન્તં સમ્માસમ્બુદ્ધં અભિવાદેત્વા પદક્ખિણં કત્વા તત્થેવ અન્તરધાયિ.

    ‘‘Atha kho so, bhikkhave, mahābrahmā ‘katāvakāso khomhi vipassinā bhagavatā arahatā sammāsambuddhena dhammadesanāyā’ti vipassiṃ bhagavantaṃ arahantaṃ sammāsambuddhaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā tattheva antaradhāyi.

    અગ્ગસાવકયુગં

    Aggasāvakayugaṃ

    ૭૨. ‘‘અથ ખો, ભિક્ખવે, વિપસ્સિસ્સ ભગવતો અરહતો સમ્માસમ્બુદ્ધસ્સ એતદહોસિ – ‘કસ્સ નુ ખો અહં પઠમં ધમ્મં દેસેય્યં, કો ઇમં ધમ્મં ખિપ્પમેવ આજાનિસ્સતી’તિ? અથ ખો, ભિક્ખવે, વિપસ્સિસ્સ ભગવતો અરહતો સમ્માસમ્બુદ્ધસ્સ એતદહોસિ – ‘અયં ખો ખણ્ડો ચ રાજપુત્તો તિસ્સો ચ પુરોહિતપુત્તો બન્ધુમતિયા રાજધાનિયા પટિવસન્તિ પણ્ડિતા વિયત્તા મેધાવિનો દીઘરત્તં અપ્પરજક્ખજાતિકા. યંનૂનાહં ખણ્ડસ્સ ચ રાજપુત્તસ્સ, તિસ્સસ્સ ચ પુરોહિતપુત્તસ્સ પઠમં ધમ્મં દેસેય્યં , તે ઇમં ધમ્મં ખિપ્પમેવ આજાનિસ્સન્તી’તિ.

    72. ‘‘Atha kho, bhikkhave, vipassissa bhagavato arahato sammāsambuddhassa etadahosi – ‘kassa nu kho ahaṃ paṭhamaṃ dhammaṃ deseyyaṃ, ko imaṃ dhammaṃ khippameva ājānissatī’ti? Atha kho, bhikkhave, vipassissa bhagavato arahato sammāsambuddhassa etadahosi – ‘ayaṃ kho khaṇḍo ca rājaputto tisso ca purohitaputto bandhumatiyā rājadhāniyā paṭivasanti paṇḍitā viyattā medhāvino dīgharattaṃ apparajakkhajātikā. Yaṃnūnāhaṃ khaṇḍassa ca rājaputtassa, tissassa ca purohitaputtassa paṭhamaṃ dhammaṃ deseyyaṃ , te imaṃ dhammaṃ khippameva ājānissantī’ti.

    ૭૩. ‘‘અથ ખો, ભિક્ખવે, વિપસ્સી ભગવા અરહં સમ્માસમ્બુદ્ધો સેય્યથાપિ નામ બલવા પુરિસો સમિઞ્જિતં વા બાહં પસારેય્ય, પસારિતં વા બાહં સમિઞ્જેય્ય; એવમેવ બોધિરુક્ખમૂલે અન્તરહિતો બન્ધુમતિયા રાજધાનિયા ખેમે મિગદાયે પાતુરહોસિ. અથ ખો, ભિક્ખવે, વિપસ્સી ભગવા અરહં સમ્માસમ્બુદ્ધો દાયપાલં 93 આમન્તેસિ – ‘એહિ ત્વં, સમ્મ દાયપાલ, બન્ધુમતિં રાજધાનિં પવિસિત્વા ખણ્ડઞ્ચ રાજપુત્તં તિસ્સઞ્ચ પુરોહિતપુત્તં એવં વદેહિ – વિપસ્સી, ભન્તે, ભગવા અરહં સમ્માસમ્બુદ્ધો બન્ધુમતિં રાજધાનિં અનુપ્પત્તો ખેમે મિગદાયે વિહરતિ, સો તુમ્હાકં દસ્સનકામો’તિ. ‘એવં, ભન્તે’તિ ખો, ભિક્ખવે, દાયપાલો વિપસ્સિસ્સ ભગવતો અરહતો સમ્માસમ્બુદ્ધસ્સ પટિસ્સુત્વા બન્ધુમતિં રાજધાનિં પવિસિત્વા ખણ્ડઞ્ચ રાજપુત્તં તિસ્સઞ્ચ પુરોહિતપુત્તં એતદવોચ – ‘વિપસ્સી, ભન્તે, ભગવા અરહં સમ્માસમ્બુદ્ધો બન્ધુમતિં રાજધાનિં અનુપ્પત્તો ખેમે મિગદાયે વિહરતિ; સો તુમ્હાકં દસ્સનકામો’તિ.

    73. ‘‘Atha kho, bhikkhave, vipassī bhagavā arahaṃ sammāsambuddho seyyathāpi nāma balavā puriso samiñjitaṃ vā bāhaṃ pasāreyya, pasāritaṃ vā bāhaṃ samiñjeyya; evameva bodhirukkhamūle antarahito bandhumatiyā rājadhāniyā kheme migadāye pāturahosi. Atha kho, bhikkhave, vipassī bhagavā arahaṃ sammāsambuddho dāyapālaṃ 94 āmantesi – ‘ehi tvaṃ, samma dāyapāla, bandhumatiṃ rājadhāniṃ pavisitvā khaṇḍañca rājaputtaṃ tissañca purohitaputtaṃ evaṃ vadehi – vipassī, bhante, bhagavā arahaṃ sammāsambuddho bandhumatiṃ rājadhāniṃ anuppatto kheme migadāye viharati, so tumhākaṃ dassanakāmo’ti. ‘Evaṃ, bhante’ti kho, bhikkhave, dāyapālo vipassissa bhagavato arahato sammāsambuddhassa paṭissutvā bandhumatiṃ rājadhāniṃ pavisitvā khaṇḍañca rājaputtaṃ tissañca purohitaputtaṃ etadavoca – ‘vipassī, bhante, bhagavā arahaṃ sammāsambuddho bandhumatiṃ rājadhāniṃ anuppatto kheme migadāye viharati; so tumhākaṃ dassanakāmo’ti.

    ૭૪. ‘‘અથ ખો, ભિક્ખવે, ખણ્ડો ચ રાજપુત્તો તિસ્સો ચ પુરોહિતપુત્તો ભદ્દાનિ ભદ્દાનિ યાનાનિ યોજાપેત્વા ભદ્દં ભદ્દં યાનં અભિરુહિત્વા ભદ્દેહિ ભદ્દેહિ યાનેહિ બન્ધુમતિયા રાજધાનિયા નિય્યિંસુ. યેન ખેમો મિગદાયો તેન પાયિંસુ. યાવતિકા યાનસ્સ ભૂમિ, યાનેન ગન્ત્વા યાના પચ્ચોરોહિત્વા પત્તિકાવ 95 યેન વિપસ્સી ભગવા અરહં સમ્માસમ્બુદ્ધો તેનુપસઙ્કમિંસુ. ઉપસઙ્કમિત્વા વિપસ્સિં ભગવન્તં અરહન્તં સમ્માસમ્બુદ્ધં અભિવાદેત્વા એકમન્તં નિસીદિંસુ.

    74. ‘‘Atha kho, bhikkhave, khaṇḍo ca rājaputto tisso ca purohitaputto bhaddāni bhaddāni yānāni yojāpetvā bhaddaṃ bhaddaṃ yānaṃ abhiruhitvā bhaddehi bhaddehi yānehi bandhumatiyā rājadhāniyā niyyiṃsu. Yena khemo migadāyo tena pāyiṃsu. Yāvatikā yānassa bhūmi, yānena gantvā yānā paccorohitvā pattikāva 96 yena vipassī bhagavā arahaṃ sammāsambuddho tenupasaṅkamiṃsu. Upasaṅkamitvā vipassiṃ bhagavantaṃ arahantaṃ sammāsambuddhaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu.

    ૭૫. ‘‘તેસં વિપસ્સી ભગવા અરહં સમ્માસમ્બુદ્ધો અનુપુબ્બિં કથં 97 કથેસિ, સેય્યથિદં – દાનકથં સીલકથં સગ્ગકથં કામાનં આદીનવં ઓકારં સંકિલેસં નેક્ખમ્મે આનિસંસં પકાસેસિ. યદા તે ભગવા અઞ્ઞાસિ કલ્લચિત્તે મુદુચિત્તે વિનીવરણચિત્તે ઉદગ્ગચિત્તે પસન્નચિત્તે, અથ યા બુદ્ધાનં સામુક્કંસિકા ધમ્મદેસના, તં પકાસેસિ – દુક્ખં સમુદયં નિરોધં મગ્ગં. સેય્યથાપિ નામ સુદ્ધં વત્થં અપગતકાળકં સમ્મદેવ રજનં પટિગ્ગણ્હેય્ય, એવમેવ ખણ્ડસ્સ ચ રાજપુત્તસ્સ તિસ્સસ્સ ચ પુરોહિતપુત્તસ્સ તસ્મિંયેવ આસને વિરજં વીતમલં ધમ્મચક્ખું ઉદપાદિ – ‘યં કિઞ્ચિ સમુદયધમ્મં, સબ્બં તં નિરોધધમ્મ’ન્તિ.

    75. ‘‘Tesaṃ vipassī bhagavā arahaṃ sammāsambuddho anupubbiṃ kathaṃ 98 kathesi, seyyathidaṃ – dānakathaṃ sīlakathaṃ saggakathaṃ kāmānaṃ ādīnavaṃ okāraṃ saṃkilesaṃ nekkhamme ānisaṃsaṃ pakāsesi. Yadā te bhagavā aññāsi kallacitte muducitte vinīvaraṇacitte udaggacitte pasannacitte, atha yā buddhānaṃ sāmukkaṃsikā dhammadesanā, taṃ pakāsesi – dukkhaṃ samudayaṃ nirodhaṃ maggaṃ. Seyyathāpi nāma suddhaṃ vatthaṃ apagatakāḷakaṃ sammadeva rajanaṃ paṭiggaṇheyya, evameva khaṇḍassa ca rājaputtassa tissassa ca purohitaputtassa tasmiṃyeva āsane virajaṃ vītamalaṃ dhammacakkhuṃ udapādi – ‘yaṃ kiñci samudayadhammaṃ, sabbaṃ taṃ nirodhadhamma’nti.

    ૭૬. ‘‘તે દિટ્ઠધમ્મા પત્તધમ્મા વિદિતધમ્મા પરિયોગાળ્હધમ્મા તિણ્ણવિચિકિચ્છા વિગતકથંકથા વેસારજ્જપ્પત્તા અપરપ્પચ્ચયા સત્થુસાસને વિપસ્સિં ભગવન્તં અરહન્તં સમ્માસમ્બુદ્ધં એતદવોચું – ‘અભિક્કન્તં, ભન્તે, અભિક્કન્તં, ભન્તે. સેય્યથાપિ, ભન્તે, નિક્કુજ્જિતં વા ઉક્કુજ્જેય્ય, પટિચ્છન્નં વા વિવરેય્ય, મૂળ્હસ્સ વા મગ્ગં આચિક્ખેય્ય, અન્ધકારે વા તેલપજ્જોતં ધારેય્ય ‘‘ચક્ખુમન્તો રૂપાનિ દક્ખન્તી’’તિ. એવમેવં ભગવતા અનેકપરિયાયેન ધમ્મો પકાસિતો. એતે મયં, ભન્તે, ભગવન્તં સરણં ગચ્છામ ધમ્મઞ્ચ. લભેય્યામ મયં, ભન્તે, ભગવતો સન્તિકે પબ્બજ્જં, લભેય્યામ ઉપસમ્પદ’ન્તિ.

    76. ‘‘Te diṭṭhadhammā pattadhammā viditadhammā pariyogāḷhadhammā tiṇṇavicikicchā vigatakathaṃkathā vesārajjappattā aparappaccayā satthusāsane vipassiṃ bhagavantaṃ arahantaṃ sammāsambuddhaṃ etadavocuṃ – ‘abhikkantaṃ, bhante, abhikkantaṃ, bhante. Seyyathāpi, bhante, nikkujjitaṃ vā ukkujjeyya, paṭicchannaṃ vā vivareyya, mūḷhassa vā maggaṃ ācikkheyya, andhakāre vā telapajjotaṃ dhāreyya ‘‘cakkhumanto rūpāni dakkhantī’’ti. Evamevaṃ bhagavatā anekapariyāyena dhammo pakāsito. Ete mayaṃ, bhante, bhagavantaṃ saraṇaṃ gacchāma dhammañca. Labheyyāma mayaṃ, bhante, bhagavato santike pabbajjaṃ, labheyyāma upasampada’nti.

    ૭૭. ‘‘અલત્થું ખો , ભિક્ખવે, ખણ્ડો ચ રાજપુત્તો, તિસ્સો ચ પુરોહિતપુત્તો વિપસ્સિસ્સ ભગવતો અરહતો સમ્માસમ્બુદ્ધસ્સ સન્તિકે પબ્બજ્જં અલત્થું ઉપસમ્પદં. તે વિપસ્સી ભગવા અરહં સમ્માસમ્બુદ્ધો ધમ્મિયા કથાય સન્દસ્સેસિ સમાદપેસિ સમુત્તેજેસિ સમ્પહંસેસિ; સઙ્ખારાનં આદીનવં ઓકારં સંકિલેસં નિબ્બાને 99 આનિસંસં પકાસેસિ. તેસં વિપસ્સિના ભગવતા અરહતા સમ્માસમ્બુદ્ધેન ધમ્મિયા કથાય સન્દસ્સિયમાનાનં સમાદપિયમાનાનં સમુત્તેજિયમાનાનં સમ્પહંસિયમાનાનં નચિરસ્સેવ અનુપાદાય આસવેહિ ચિત્તાનિ વિમુચ્ચિંસુ.

    77. ‘‘Alatthuṃ kho , bhikkhave, khaṇḍo ca rājaputto, tisso ca purohitaputto vipassissa bhagavato arahato sammāsambuddhassa santike pabbajjaṃ alatthuṃ upasampadaṃ. Te vipassī bhagavā arahaṃ sammāsambuddho dhammiyā kathāya sandassesi samādapesi samuttejesi sampahaṃsesi; saṅkhārānaṃ ādīnavaṃ okāraṃ saṃkilesaṃ nibbāne 100 ānisaṃsaṃ pakāsesi. Tesaṃ vipassinā bhagavatā arahatā sammāsambuddhena dhammiyā kathāya sandassiyamānānaṃ samādapiyamānānaṃ samuttejiyamānānaṃ sampahaṃsiyamānānaṃ nacirasseva anupādāya āsavehi cittāni vimucciṃsu.

    મહાજનકાયપબ્બજ્જા

    Mahājanakāyapabbajjā

    ૭૮. ‘‘અસ્સોસિ ખો, ભિક્ખવે, બન્ધુમતિયા રાજધાનિયા મહાજનકાયો ચતુરાસીતિપાણસહસ્સાનિ – ‘વિપસ્સી કિર ભગવા અરહં સમ્માસમ્બુદ્ધો બન્ધુમતિં રાજધાનિં અનુપ્પત્તો ખેમે મિગદાયે વિહરતિ. ખણ્ડો ચ કિર રાજપુત્તો તિસ્સો ચ પુરોહિતપુત્તો વિપસ્સિસ્સ ભગવતો અરહતો સમ્માસમ્બુદ્ધસ્સ સન્તિકે કેસમસ્સું ઓહારેત્વા કાસાયાનિ વત્થાનિ અચ્છાદેત્વા અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજિતા’તિ. સુત્વાન નેસં એતદહોસિ – ‘ન હિ નૂન સો ઓરકો ધમ્મવિનયો, ન સા ઓરકા પબ્બજ્જા, યત્થ ખણ્ડો ચ રાજપુત્તો તિસ્સો ચ પુરોહિતપુત્તો કેસમસ્સું ઓહારેત્વા કાસાયાનિ વત્થાનિ અચ્છાદેત્વા અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજિતા. ખણ્ડો ચ રાજપુત્તો તિસ્સો ચ પુરોહિતપુત્તો કેસમસ્સું ઓહારેત્વા કાસાયાનિ વત્થાનિ અચ્છાદેત્વા અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજિસ્સન્તિ, કિમઙ્ગં પન મય’ન્તિ. અથ ખો સો, ભિક્ખવે, મહાજનકાયો ચતુરાસીતિપાણસહસ્સાનિ બન્ધુમતિયા રાજધાનિયા નિક્ખમિત્વા યેન ખેમો મિગદાયો યેન વિપસ્સી ભગવા અરહં સમ્માસમ્બુદ્ધો તેનુપસઙ્કમિંસુ; ઉપસઙ્કમિત્વા વિપસ્સિં ભગવન્તં અરહન્તં સમ્માસમ્બુદ્ધં અભિવાદેત્વા એકમન્તં નિસીદિંસુ.

    78. ‘‘Assosi kho, bhikkhave, bandhumatiyā rājadhāniyā mahājanakāyo caturāsītipāṇasahassāni – ‘vipassī kira bhagavā arahaṃ sammāsambuddho bandhumatiṃ rājadhāniṃ anuppatto kheme migadāye viharati. Khaṇḍo ca kira rājaputto tisso ca purohitaputto vipassissa bhagavato arahato sammāsambuddhassa santike kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajitā’ti. Sutvāna nesaṃ etadahosi – ‘na hi nūna so orako dhammavinayo, na sā orakā pabbajjā, yattha khaṇḍo ca rājaputto tisso ca purohitaputto kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajitā. Khaṇḍo ca rājaputto tisso ca purohitaputto kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajissanti, kimaṅgaṃ pana maya’nti. Atha kho so, bhikkhave, mahājanakāyo caturāsītipāṇasahassāni bandhumatiyā rājadhāniyā nikkhamitvā yena khemo migadāyo yena vipassī bhagavā arahaṃ sammāsambuddho tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā vipassiṃ bhagavantaṃ arahantaṃ sammāsambuddhaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu.

    ૭૯. ‘‘તેસં વિપસ્સી ભગવા અરહં સમ્માસમ્બુદ્ધો અનુપુબ્બિં કથં કથેસિ. સેય્યથિદં – દાનકથં સીલકથં સગ્ગકથં કામાનં આદીનવં ઓકારં સંકિલેસં નેક્ખમ્મે આનિસંસં પકાસેસિ. યદા તે ભગવા અઞ્ઞાસિ કલ્લચિત્તે મુદુચિત્તે વિનીવરણચિત્તે ઉદગ્ગચિત્તે પસન્નચિત્તે , અથ યા બુદ્ધાનં સામુક્કંસિકા ધમ્મદેસના, તં પકાસેસિ – દુક્ખં સમુદયં નિરોધં મગ્ગં. સેય્યથાપિ નામ સુદ્ધં વત્થં અપગતકાળકં સમ્મદેવ રજનં પટિગ્ગણ્હેય્ય, એવમેવ તેસં ચતુરાસીતિપાણસહસ્સાનં તસ્મિંયેવ આસને વિરજં વીતમલં ધમ્મચક્ખું ઉદપાદિ – ‘યં કિઞ્ચિ સમુદયધમ્મં સબ્બં તં નિરોધધમ્મ’ન્તિ.

    79. ‘‘Tesaṃ vipassī bhagavā arahaṃ sammāsambuddho anupubbiṃ kathaṃ kathesi. Seyyathidaṃ – dānakathaṃ sīlakathaṃ saggakathaṃ kāmānaṃ ādīnavaṃ okāraṃ saṃkilesaṃ nekkhamme ānisaṃsaṃ pakāsesi. Yadā te bhagavā aññāsi kallacitte muducitte vinīvaraṇacitte udaggacitte pasannacitte , atha yā buddhānaṃ sāmukkaṃsikā dhammadesanā, taṃ pakāsesi – dukkhaṃ samudayaṃ nirodhaṃ maggaṃ. Seyyathāpi nāma suddhaṃ vatthaṃ apagatakāḷakaṃ sammadeva rajanaṃ paṭiggaṇheyya, evameva tesaṃ caturāsītipāṇasahassānaṃ tasmiṃyeva āsane virajaṃ vītamalaṃ dhammacakkhuṃ udapādi – ‘yaṃ kiñci samudayadhammaṃ sabbaṃ taṃ nirodhadhamma’nti.

    ૮૦. ‘‘તે દિટ્ઠધમ્મા પત્તધમ્મા વિદિતધમ્મા પરિયોગાળ્હધમ્મા તિણ્ણવિચિકિચ્છા વિગતકથંકથા વેસારજ્જપ્પત્તા અપરપ્પચ્ચયા સત્થુસાસને વિપસ્સિં ભગવન્તં અરહન્તં સમ્માસમ્બુદ્ધં એતદવોચું – ‘અભિક્કન્તં, ભન્તે, અભિક્કન્તં, ભન્તે. સેય્યથાપિ, ભન્તે, નિક્કુજ્જિતં વા ઉક્કુજ્જેય્ય, પટિચ્છન્નં વા વિવરેય્ય, મૂળ્હસ્સ વા મગ્ગં આચિક્ખેય્ય, અન્ધકારે વા તેલપજ્જોતં ધારેય્ય ‘‘ચક્ખુમન્તો રૂપાનિ દક્ખન્તી’’તિ. એવમેવં ભગવતા અનેકપરિયાયેન ધમ્મો પકાસિતો. એતે મયં, ભન્તે, ભગવન્તં સરણં ગચ્છામ ધમ્મઞ્ચ ભિક્ખુસઙ્ઘઞ્ચ 101. લભેય્યામ મયં, ભન્તે, ભગવતો સન્તિકે પબ્બજ્જં લભેય્યામ ઉપસમ્પદ’’ન્તિ.

    80. ‘‘Te diṭṭhadhammā pattadhammā viditadhammā pariyogāḷhadhammā tiṇṇavicikicchā vigatakathaṃkathā vesārajjappattā aparappaccayā satthusāsane vipassiṃ bhagavantaṃ arahantaṃ sammāsambuddhaṃ etadavocuṃ – ‘abhikkantaṃ, bhante, abhikkantaṃ, bhante. Seyyathāpi, bhante, nikkujjitaṃ vā ukkujjeyya, paṭicchannaṃ vā vivareyya, mūḷhassa vā maggaṃ ācikkheyya, andhakāre vā telapajjotaṃ dhāreyya ‘‘cakkhumanto rūpāni dakkhantī’’ti. Evamevaṃ bhagavatā anekapariyāyena dhammo pakāsito. Ete mayaṃ, bhante, bhagavantaṃ saraṇaṃ gacchāma dhammañca bhikkhusaṅghañca 102. Labheyyāma mayaṃ, bhante, bhagavato santike pabbajjaṃ labheyyāma upasampada’’nti.

    ૮૧. ‘‘અલત્થું ખો, ભિક્ખવે, તાનિ ચતુરાસીતિપાણસહસ્સાનિ વિપસ્સિસ્સ ભગવતો અરહતો સમ્માસમ્બુદ્ધસ્સ સન્તિકે પબ્બજ્જં, અલત્થું ઉપસમ્પદં. તે વિપસ્સી ભગવા અરહં સમ્માસમ્બુદ્ધો ધમ્મિયા કથાય સન્દસ્સેસિ સમાદપેસિ સમુત્તેજેસિ સમ્પહંસેસિ; સઙ્ખારાનં આદીનવં ઓકારં સંકિલેસં નિબ્બાને આનિસંસં પકાસેસિ. તેસં વિપસ્સિના ભગવતા અરહતા સમ્માસમ્બુદ્ધેન ધમ્મિયા કથાય સન્દસ્સિયમાનાનં સમાદપિયમાનાનં સમુત્તેજિયમાનાનં સમ્પહંસિયમાનાનં નચિરસ્સેવ અનુપાદાય આસવેહિ ચિત્તાનિ વિમુચ્ચિંસુ.

    81. ‘‘Alatthuṃ kho, bhikkhave, tāni caturāsītipāṇasahassāni vipassissa bhagavato arahato sammāsambuddhassa santike pabbajjaṃ, alatthuṃ upasampadaṃ. Te vipassī bhagavā arahaṃ sammāsambuddho dhammiyā kathāya sandassesi samādapesi samuttejesi sampahaṃsesi; saṅkhārānaṃ ādīnavaṃ okāraṃ saṃkilesaṃ nibbāne ānisaṃsaṃ pakāsesi. Tesaṃ vipassinā bhagavatā arahatā sammāsambuddhena dhammiyā kathāya sandassiyamānānaṃ samādapiyamānānaṃ samuttejiyamānānaṃ sampahaṃsiyamānānaṃ nacirasseva anupādāya āsavehi cittāni vimucciṃsu.

    પુરિમપબ્બજિતાનં ધમ્માભિસમયો

    Purimapabbajitānaṃ dhammābhisamayo

    ૮૨. ‘‘અસ્સોસું ખો, ભિક્ખવે, તાનિ પુરિમાનિ ચતુરાસીતિપબ્બજિતસહસ્સાનિ – ‘વિપસ્સી કિર ભગવા અરહં સમ્માસમ્બુદ્ધો બન્ધુમતિં રાજધાનિં અનુપ્પત્તો ખેમે મિગદાયે વિહરતિ, ધમ્મઞ્ચ કિર દેસેતી’તિ. અથ ખો, ભિક્ખવે, તાનિ ચતુરાસીતિપબ્બજિતસહસ્સાનિ યેન બન્ધુમતી રાજધાની યેન ખેમો મિગદાયો યેન વિપસ્સી ભગવા અરહં સમ્માસમ્બુદ્ધો તેનુપસઙ્કમિંસુ; ઉપસઙ્કમિત્વા વિપસ્સિં ભગવન્તં અરહન્તં સમ્માસમ્બુદ્ધં અભિવાદેત્વા એકમન્તં નિસીદિંસુ.

    82. ‘‘Assosuṃ kho, bhikkhave, tāni purimāni caturāsītipabbajitasahassāni – ‘vipassī kira bhagavā arahaṃ sammāsambuddho bandhumatiṃ rājadhāniṃ anuppatto kheme migadāye viharati, dhammañca kira desetī’ti. Atha kho, bhikkhave, tāni caturāsītipabbajitasahassāni yena bandhumatī rājadhānī yena khemo migadāyo yena vipassī bhagavā arahaṃ sammāsambuddho tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā vipassiṃ bhagavantaṃ arahantaṃ sammāsambuddhaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu.

    ૮૩. ‘‘તેસં વિપસ્સી ભગવા અરહં સમ્માસમ્બુદ્ધો અનુપુબ્બિં કથં કથેસિ. સેય્યથિદં – દાનકથં સીલકથં સગ્ગકથં કામાનં આદીનવં ઓકારં સંકિલેસં નેક્ખમ્મે આનિસંસં પકાસેસિ. યદા તે ભગવા અઞ્ઞાસિ કલ્લચિત્તે મુદુચિત્તે વિનીવરણચિત્તે ઉદગ્ગચિત્તે પસન્નચિત્તે, અથ યા બુદ્ધાનં સામુક્કંસિકા ધમ્મદેસના, તં પકાસેસિ – દુક્ખં સમુદયં નિરોધં મગ્ગં. સેય્યથાપિ નામ સુદ્ધં વત્થં અપગતકાળકં સમ્મદેવ રજનં પટિગ્ગણ્હેય્ય, એવમેવ તેસં ચતુરાસીતિપબ્બજિતસહસ્સાનં તસ્મિંયેવ આસને વિરજં વીતમલં ધમ્મચક્ખું ઉદપાદિ – ‘યં કિઞ્ચિ સમુદયધમ્મં સબ્બં તં નિરોધધમ્મ’ન્તિ.

    83. ‘‘Tesaṃ vipassī bhagavā arahaṃ sammāsambuddho anupubbiṃ kathaṃ kathesi. Seyyathidaṃ – dānakathaṃ sīlakathaṃ saggakathaṃ kāmānaṃ ādīnavaṃ okāraṃ saṃkilesaṃ nekkhamme ānisaṃsaṃ pakāsesi. Yadā te bhagavā aññāsi kallacitte muducitte vinīvaraṇacitte udaggacitte pasannacitte, atha yā buddhānaṃ sāmukkaṃsikā dhammadesanā, taṃ pakāsesi – dukkhaṃ samudayaṃ nirodhaṃ maggaṃ. Seyyathāpi nāma suddhaṃ vatthaṃ apagatakāḷakaṃ sammadeva rajanaṃ paṭiggaṇheyya, evameva tesaṃ caturāsītipabbajitasahassānaṃ tasmiṃyeva āsane virajaṃ vītamalaṃ dhammacakkhuṃ udapādi – ‘yaṃ kiñci samudayadhammaṃ sabbaṃ taṃ nirodhadhamma’nti.

    ૮૪. ‘‘તે દિટ્ઠધમ્મા પત્તધમ્મા વિદિતધમ્મા પરિયોગાળ્હધમ્મા તિણ્ણવિચિકિચ્છા વિગતકથંકથા વેસારજ્જપ્પત્તા અપરપ્પચ્ચયા સત્થુસાસને વિપસ્સિં ભગવન્તં અરહન્તં સમ્માસમ્બુદ્ધં એતદવોચું – ‘અભિક્કન્તં , ભન્તે, અભિક્કન્તં, ભન્તે. સેય્યથાપિ, ભન્તે, નિક્કુજ્જિતં વા ઉક્કુજ્જેય્ય, પટિચ્છન્નં વા વિવરેય્ય, મૂળ્હસ્સ વા મગ્ગં આચિક્ખેય્ય, અન્ધકારે વા તેલપજ્જોતં ધારેય્ય ‘‘ચક્ખુમન્તો રૂપાનિ દક્ખન્તી’’તિ. એવમેવં ભગવતા અનેકપરિયાયેન ધમ્મો પકાસિતો. એતે મયં, ભન્તે, ભગવન્તં સરણં ગચ્છામ ધમ્મઞ્ચ ભિક્ખુસઙ્ઘઞ્ચ. લભેય્યામ મયં, ભન્તે, ભગવતો સન્તિકે પબ્બજ્જં લભેય્યામ ઉપસમ્પદ’’ન્તિ.

    84. ‘‘Te diṭṭhadhammā pattadhammā viditadhammā pariyogāḷhadhammā tiṇṇavicikicchā vigatakathaṃkathā vesārajjappattā aparappaccayā satthusāsane vipassiṃ bhagavantaṃ arahantaṃ sammāsambuddhaṃ etadavocuṃ – ‘abhikkantaṃ , bhante, abhikkantaṃ, bhante. Seyyathāpi, bhante, nikkujjitaṃ vā ukkujjeyya, paṭicchannaṃ vā vivareyya, mūḷhassa vā maggaṃ ācikkheyya, andhakāre vā telapajjotaṃ dhāreyya ‘‘cakkhumanto rūpāni dakkhantī’’ti. Evamevaṃ bhagavatā anekapariyāyena dhammo pakāsito. Ete mayaṃ, bhante, bhagavantaṃ saraṇaṃ gacchāma dhammañca bhikkhusaṅghañca. Labheyyāma mayaṃ, bhante, bhagavato santike pabbajjaṃ labheyyāma upasampada’’nti.

    ૮૫. ‘‘અલત્થું ખો, ભિક્ખવે, તાનિ ચતુરાસીતિપબ્બજિતસહસ્સાનિ વિપસ્સિસ્સ ભગવતો અરહતો સમ્માસમ્બુદ્ધસ્સ સન્તિકે પબ્બજ્જં અલત્થું ઉપસમ્પદં. તે વિપસ્સી ભગવા અરહં સમ્માસમ્બુદ્ધો ધમ્મિયા કથાય સન્દસ્સેસિ સમાદપેસિ સમુત્તેજેસિ સમ્પહંસેસિ; સઙ્ખારાનં આદીનવં ઓકારં સંકિલેસં નિબ્બાને આનિસંસં પકાસેસિ. તેસં વિપસ્સિના ભગવતા અરહતા સમ્માસમ્બુદ્ધેન ધમ્મિયા કથાય સન્દસ્સિયમાનાનં સમાદપિયમાનાનં સમુત્તેજિયમાનાનં સમ્પહંસિયમાનાનં નચિરસ્સેવ અનુપાદાય આસવેહિ ચિત્તાનિ વિમુચ્ચિંસુ.

    85. ‘‘Alatthuṃ kho, bhikkhave, tāni caturāsītipabbajitasahassāni vipassissa bhagavato arahato sammāsambuddhassa santike pabbajjaṃ alatthuṃ upasampadaṃ. Te vipassī bhagavā arahaṃ sammāsambuddho dhammiyā kathāya sandassesi samādapesi samuttejesi sampahaṃsesi; saṅkhārānaṃ ādīnavaṃ okāraṃ saṃkilesaṃ nibbāne ānisaṃsaṃ pakāsesi. Tesaṃ vipassinā bhagavatā arahatā sammāsambuddhena dhammiyā kathāya sandassiyamānānaṃ samādapiyamānānaṃ samuttejiyamānānaṃ sampahaṃsiyamānānaṃ nacirasseva anupādāya āsavehi cittāni vimucciṃsu.

    ચારિકાઅનુજાનનં

    Cārikāanujānanaṃ

    ૮૬. ‘‘તેન ખો પન, ભિક્ખવે, સમયેન બન્ધુમતિયા રાજધાનિયા મહાભિક્ખુસઙ્ઘો પટિવસતિ અટ્ઠસટ્ઠિભિક્ખુસતસહસ્સં. અથ ખો, ભિક્ખવે, વિપસ્સિસ્સ ભગવતો અરહતો સમ્માસમ્બુદ્ધસ્સ રહોગતસ્સ પટિસલ્લીનસ્સ એવં ચેતસો પરિવિતક્કો ઉદપાદિ – ‘મહા ખો એતરહિ ભિક્ખુસઙ્ઘો બન્ધુમતિયા રાજધાનિયા પટિવસતિ અટ્ઠસટ્ઠિભિક્ખુસતસહસ્સં, યંનૂનાહં ભિક્ખૂ અનુજાનેય્યં – ‘ચરથ, ભિક્ખવે, ચારિકં બહુજનહિતાય બહુજનસુખાય લોકાનુકમ્પાય અત્થાય હિતાય સુખાય દેવમનુસ્સાનં; મા એકેન દ્વે અગમિત્થ; દેસેથ, ભિક્ખવે , ધમ્મં આદિકલ્યાણં મજ્ઝેકલ્યાણં પરિયોસાનકલ્યાણં સાત્થં સબ્યઞ્જનં કેવલપરિપુણ્ણં પરિસુદ્ધં બ્રહ્મચરિયં પકાસેથ. સન્તિ સત્તા અપ્પરજક્ખજાતિકા, અસ્સવનતા ધમ્મસ્સ પરિહાયન્તિ, ભવિસ્સન્તિ ધમ્મસ્સ અઞ્ઞાતારો. અપિ ચ છન્નં છન્નં વસ્સાનં અચ્ચયેન બન્ધુમતી રાજધાની ઉપસઙ્કમિતબ્બા પાતિમોક્ખુદ્દેસાયા’’’તિ.

    86. ‘‘Tena kho pana, bhikkhave, samayena bandhumatiyā rājadhāniyā mahābhikkhusaṅgho paṭivasati aṭṭhasaṭṭhibhikkhusatasahassaṃ. Atha kho, bhikkhave, vipassissa bhagavato arahato sammāsambuddhassa rahogatassa paṭisallīnassa evaṃ cetaso parivitakko udapādi – ‘mahā kho etarahi bhikkhusaṅgho bandhumatiyā rājadhāniyā paṭivasati aṭṭhasaṭṭhibhikkhusatasahassaṃ, yaṃnūnāhaṃ bhikkhū anujāneyyaṃ – ‘caratha, bhikkhave, cārikaṃ bahujanahitāya bahujanasukhāya lokānukampāya atthāya hitāya sukhāya devamanussānaṃ; mā ekena dve agamittha; desetha, bhikkhave , dhammaṃ ādikalyāṇaṃ majjhekalyāṇaṃ pariyosānakalyāṇaṃ sātthaṃ sabyañjanaṃ kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ pakāsetha. Santi sattā apparajakkhajātikā, assavanatā dhammassa parihāyanti, bhavissanti dhammassa aññātāro. Api ca channaṃ channaṃ vassānaṃ accayena bandhumatī rājadhānī upasaṅkamitabbā pātimokkhuddesāyā’’’ti.

    ૮૭. ‘‘અથ ખો, ભિક્ખવે, અઞ્ઞતરો મહાબ્રહ્મા વિપસ્સિસ્સ ભગવતો અરહતો સમ્માસમ્બુદ્ધસ્સ ચેતસા ચેતોપરિવિતક્કમઞ્ઞાય સેય્યથાપિ નામ બલવા પુરિસો સમિઞ્જિતં વા બાહં પસારેય્ય, પસારિતં વા બાહં સમિઞ્જેય્ય. એવમેવ બ્રહ્મલોકે અન્તરહિતો વિપસ્સિસ્સ ભગવતો અરહતો સમ્માસમ્બુદ્ધસ્સ પુરતો પાતુરહોસિ. અથ ખો સો, ભિક્ખવે, મહાબ્રહ્મા એકંસં ઉત્તરાસઙ્ગં કરિત્વા યેન વિપસ્સી ભગવા અરહં સમ્માસમ્બુદ્ધો તેનઞ્જલિં પણામેત્વા વિપસ્સિં ભગવન્તં અરહન્તં સમ્માસમ્બુદ્ધં એતદવોચ – ‘એવમેતં, ભગવા, એવમેતં, સુગત. મહા ખો, ભન્તે, એતરહિ ભિક્ખુસઙ્ઘો બન્ધુમતિયા રાજધાનિયા પટિવસતિ અટ્ઠસટ્ઠિભિક્ખુસતસહસ્સં, અનુજાનાતુ, ભન્તે, ભગવા ભિક્ખૂ – ‘‘ચરથ, ભિક્ખવે, ચારિકં બહુજનહિતાય બહુજનસુખાય લોકાનુકમ્પાય અત્થાય હિતાય સુખાય દેવમનુસ્સાનં; મા એકેન દ્વે અગમિત્થ; દેસેથ, ભિક્ખવે, ધમ્મં આદિકલ્યાણં મજ્ઝેકલ્યાણં પરિયોસાનકલ્યાણં સાત્થં સબ્યઞ્જનં કેવલપરિપુણ્ણં પરિસુદ્ધં બ્રહ્મચરિયં પકાસેથ. સન્તિ સત્તા અપ્પરજક્ખજાતિકા, અસ્સવનતા ધમ્મસ્સ પરિહાયન્તિ, ભવિસ્સન્તિ ધમ્મસ્સ અઞ્ઞાતારો’’તિ 103. અપિ ચ, ભન્તે, મયં તથા કરિસ્સામ યથા ભિક્ખૂ છન્નં છન્નં વસ્સાનં અચ્ચયેન બન્ધુમતિં રાજધાનિં ઉપસઙ્કમિસ્સન્તિ પાતિમોક્ખુદ્દેસાયા’તિ. ઇદમવોચ, ભિક્ખવે, સો મહાબ્રહ્મા, ઇદં વત્વા વિપસ્સિં ભગવન્તં અરહન્તં સમ્માસમ્બુદ્ધં અભિવાદેત્વા પદક્ખિણં કત્વા તત્થેવ અન્તરધાયિ.

    87. ‘‘Atha kho, bhikkhave, aññataro mahābrahmā vipassissa bhagavato arahato sammāsambuddhassa cetasā cetoparivitakkamaññāya seyyathāpi nāma balavā puriso samiñjitaṃ vā bāhaṃ pasāreyya, pasāritaṃ vā bāhaṃ samiñjeyya. Evameva brahmaloke antarahito vipassissa bhagavato arahato sammāsambuddhassa purato pāturahosi. Atha kho so, bhikkhave, mahābrahmā ekaṃsaṃ uttarāsaṅgaṃ karitvā yena vipassī bhagavā arahaṃ sammāsambuddho tenañjaliṃ paṇāmetvā vipassiṃ bhagavantaṃ arahantaṃ sammāsambuddhaṃ etadavoca – ‘evametaṃ, bhagavā, evametaṃ, sugata. Mahā kho, bhante, etarahi bhikkhusaṅgho bandhumatiyā rājadhāniyā paṭivasati aṭṭhasaṭṭhibhikkhusatasahassaṃ, anujānātu, bhante, bhagavā bhikkhū – ‘‘caratha, bhikkhave, cārikaṃ bahujanahitāya bahujanasukhāya lokānukampāya atthāya hitāya sukhāya devamanussānaṃ; mā ekena dve agamittha; desetha, bhikkhave, dhammaṃ ādikalyāṇaṃ majjhekalyāṇaṃ pariyosānakalyāṇaṃ sātthaṃ sabyañjanaṃ kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ pakāsetha. Santi sattā apparajakkhajātikā, assavanatā dhammassa parihāyanti, bhavissanti dhammassa aññātāro’’ti 104. Api ca, bhante, mayaṃ tathā karissāma yathā bhikkhū channaṃ channaṃ vassānaṃ accayena bandhumatiṃ rājadhāniṃ upasaṅkamissanti pātimokkhuddesāyā’ti. Idamavoca, bhikkhave, so mahābrahmā, idaṃ vatvā vipassiṃ bhagavantaṃ arahantaṃ sammāsambuddhaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā tattheva antaradhāyi.

    ૮૮. ‘‘અથ ખો, ભિક્ખવે, વિપસ્સી ભગવા અરહં સમ્માસમ્બુદ્ધો સાયન્હસમયં પટિસલ્લાના વુટ્ઠિતો ભિક્ખૂ આમન્તેસિ – ‘ઇધ મય્હં, ભિક્ખવે, રહોગતસ્સ પટિસલ્લીનસ્સ એવં ચેતસો પરિવિતક્કો ઉદપાદિ – મહા ખો એતરહિ ભિક્ખુસઙ્ઘો બન્ધુમતિયા રાજધાનિયા પટિવસતિ અટ્ઠસટ્ઠિભિક્ખુસતસહસ્સં . યંનૂનાહં ભિક્ખૂ અનુજાનેય્યં – ‘ચરથ, ભિક્ખવે, ચારિકં બહુજનહિતાય બહુજનસુખાય લોકાનુકમ્પાય અત્થાય હિતાય સુખાય દેવમનુસ્સાનં; મા એકેન દ્વે અગમિત્થ; દેસેથ, ભિક્ખવે, ધમ્મં આદિકલ્યાણં મજ્ઝેકલ્યાણં પરિયોસાનકલ્યાણં સાત્થં સબ્યઞ્જનં કેવલપરિપુણ્ણં પરિસુદ્ધં બ્રહ્મચરિયં પકાસેથ. સન્તિ સત્તા અપ્પરજક્ખજાતિકા, અસ્સવનતા ધમ્મસ્સ પરિહાયન્તિ, ભવિસ્સન્તિ ધમ્મસ્સ અઞ્ઞાતારો. અપિ ચ, છન્નં છન્નં વસ્સાનં અચ્ચયેન બન્ધુમતી રાજધાની ઉપસઙ્કમિતબ્બા પાતિમોક્ખુદ્દેસાયાતિ.

    88. ‘‘Atha kho, bhikkhave, vipassī bhagavā arahaṃ sammāsambuddho sāyanhasamayaṃ paṭisallānā vuṭṭhito bhikkhū āmantesi – ‘idha mayhaṃ, bhikkhave, rahogatassa paṭisallīnassa evaṃ cetaso parivitakko udapādi – mahā kho etarahi bhikkhusaṅgho bandhumatiyā rājadhāniyā paṭivasati aṭṭhasaṭṭhibhikkhusatasahassaṃ . Yaṃnūnāhaṃ bhikkhū anujāneyyaṃ – ‘caratha, bhikkhave, cārikaṃ bahujanahitāya bahujanasukhāya lokānukampāya atthāya hitāya sukhāya devamanussānaṃ; mā ekena dve agamittha; desetha, bhikkhave, dhammaṃ ādikalyāṇaṃ majjhekalyāṇaṃ pariyosānakalyāṇaṃ sātthaṃ sabyañjanaṃ kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ pakāsetha. Santi sattā apparajakkhajātikā, assavanatā dhammassa parihāyanti, bhavissanti dhammassa aññātāro. Api ca, channaṃ channaṃ vassānaṃ accayena bandhumatī rājadhānī upasaṅkamitabbā pātimokkhuddesāyāti.

    ‘‘‘અથ ખો, ભિક્ખવે, અઞ્ઞતરો મહાબ્રહ્મા મમ ચેતસા ચેતોપરિવિતક્કમઞ્ઞાય સેય્યથાપિ નામ બલવા પુરિસો સમિઞ્જિતં વા બાહં પસારેય્ય, પસારિતં વા બાહં સમિઞ્જેય્ય, એવમેવ બ્રહ્મલોકે અન્તરહિતો મમ પુરતો પાતુરહોસિ. અથ ખો સો, ભિક્ખવે, મહાબ્રહ્મા એકંસં ઉત્તરાસઙ્ગં કરિત્વા યેનાહં તેનઞ્જલિં પણામેત્વા મં એતદવોચ – ‘‘એવમેતં, ભગવા, એવમેતં, સુગત. મહા ખો, ભન્તે, એતરહિ ભિક્ખુસઙ્ઘો બન્ધુમતિયા રાજધાનિયા પટિવસતિ અટ્ઠસટ્ઠિભિક્ખુસતસહસ્સં. અનુજાનાતુ, ભન્તે, ભગવા ભિક્ખૂ – ‘ચરથ, ભિક્ખવે, ચારિકં બહુજનહિતાય બહુજનસુખાય લોકાનુકમ્પાય અત્થાય હિતાય સુખાય દેવમનુસ્સાનં; મા એકેન દ્વે અગમિત્થ; દેસેથ, ભિક્ખવે, ધમ્મં…પે॰… સન્તિ સત્તા અપ્પરજક્ખજાતિકા , અસ્સવનતા ધમ્મસ્સ પરિહાયન્તિ, ભવિસ્સન્તિ ધમ્મસ્સ અઞ્ઞાતારો’તિ. અપિ ચ, ભન્તે, મયં તથા કરિસ્સામ, યથા ભિક્ખૂ છન્નં છન્નં વસ્સાનં અચ્ચયેન બન્ધુમતિં રાજધાનિં ઉપસઙ્કમિસ્સન્તિ પાતિમોક્ખુદ્દેસાયા’’તિ. ઇદમવોચ, ભિક્ખવે, સો મહાબ્રહ્મા, ઇદં વત્વા મં અભિવાદેત્વા પદક્ખિણં કત્વા તત્થેવ અન્તરધાયિ’.

    ‘‘‘Atha kho, bhikkhave, aññataro mahābrahmā mama cetasā cetoparivitakkamaññāya seyyathāpi nāma balavā puriso samiñjitaṃ vā bāhaṃ pasāreyya, pasāritaṃ vā bāhaṃ samiñjeyya, evameva brahmaloke antarahito mama purato pāturahosi. Atha kho so, bhikkhave, mahābrahmā ekaṃsaṃ uttarāsaṅgaṃ karitvā yenāhaṃ tenañjaliṃ paṇāmetvā maṃ etadavoca – ‘‘evametaṃ, bhagavā, evametaṃ, sugata. Mahā kho, bhante, etarahi bhikkhusaṅgho bandhumatiyā rājadhāniyā paṭivasati aṭṭhasaṭṭhibhikkhusatasahassaṃ. Anujānātu, bhante, bhagavā bhikkhū – ‘caratha, bhikkhave, cārikaṃ bahujanahitāya bahujanasukhāya lokānukampāya atthāya hitāya sukhāya devamanussānaṃ; mā ekena dve agamittha; desetha, bhikkhave, dhammaṃ…pe… santi sattā apparajakkhajātikā , assavanatā dhammassa parihāyanti, bhavissanti dhammassa aññātāro’ti. Api ca, bhante, mayaṃ tathā karissāma, yathā bhikkhū channaṃ channaṃ vassānaṃ accayena bandhumatiṃ rājadhāniṃ upasaṅkamissanti pātimokkhuddesāyā’’ti. Idamavoca, bhikkhave, so mahābrahmā, idaṃ vatvā maṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā tattheva antaradhāyi’.

    ‘‘‘અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, ચરથ ચારિકં બહુજનહિતાય બહુજનસુખાય લોકાનુકમ્પાય અત્થાય હિતાય સુખાય દેવમનુસ્સાનં; મા એકેન દ્વે અગમિત્થ; દેસેથ, ભિક્ખવે, ધમ્મં આદિકલ્યાણં મજ્ઝેકલ્યાણં પરિયોસાનકલ્યાણં સાત્થં સબ્યઞ્જનં કેવલપરિપુણ્ણં પરિસુદ્ધં બ્રહ્મચરિયં પકાસેથ. સન્તિ સત્તા અપ્પરજક્ખજાતિકા, અસ્સવનતા ધમ્મસ્સ પરિહાયન્તિ, ભવિસ્સન્તિ ધમ્મસ્સ અઞ્ઞાતારો. અપિ ચ, ભિક્ખવે, છન્નં છન્નં વસ્સાનં અચ્ચયેન બન્ધુમતી રાજધાની ઉપસઙ્કમિતબ્બા પાતિમોક્ખુદ્દેસાયા’તિ. અથ ખો, ભિક્ખવે, ભિક્ખૂ યેભુય્યેન એકાહેનેવ જનપદચારિકં પક્કમિંસુ.

    ‘‘‘Anujānāmi, bhikkhave, caratha cārikaṃ bahujanahitāya bahujanasukhāya lokānukampāya atthāya hitāya sukhāya devamanussānaṃ; mā ekena dve agamittha; desetha, bhikkhave, dhammaṃ ādikalyāṇaṃ majjhekalyāṇaṃ pariyosānakalyāṇaṃ sātthaṃ sabyañjanaṃ kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ pakāsetha. Santi sattā apparajakkhajātikā, assavanatā dhammassa parihāyanti, bhavissanti dhammassa aññātāro. Api ca, bhikkhave, channaṃ channaṃ vassānaṃ accayena bandhumatī rājadhānī upasaṅkamitabbā pātimokkhuddesāyā’ti. Atha kho, bhikkhave, bhikkhū yebhuyyena ekāheneva janapadacārikaṃ pakkamiṃsu.

    ૮૯. ‘‘તેન ખો પન સમયેન જમ્બુદીપે ચતુરાસીતિ આવાસસહસ્સાનિ હોન્તિ. એકમ્હિ હિ વસ્સે નિક્ખન્તે દેવતા સદ્દમનુસ્સાવેસું – ‘નિક્ખન્તં ખો, મારિસા, એકં વસ્સં; પઞ્ચ દાનિ વસ્સાનિ સેસાનિ ; પઞ્ચન્નં વસ્સાનં અચ્ચયેન બન્ધુમતી રાજધાની ઉપસઙ્કમિતબ્બા પાતિમોક્ખુદ્દેસાયા’તિ. દ્વીસુ વસ્સેસુ નિક્ખન્તેસુ… તીસુ વસ્સેસુ નિક્ખન્તેસુ… ચતૂસુ વસ્સેસુ નિક્ખન્તેસુ… પઞ્ચસુ વસ્સેસુ નિક્ખન્તેસુ દેવતા સદ્દમનુસ્સાવેસું – ‘નિક્ખન્તાનિ ખો , મારિસા, પઞ્ચવસ્સાનિ; એકં દાનિ વસ્સં સેસં; એકસ્સ વસ્સસ્સ અચ્ચયેન બન્ધુમતી રાજધાની ઉપસઙ્કમિતબ્બા પાતિમોક્ખુદ્દેસાયા’તિ. છસુ વસ્સેસુ નિક્ખન્તેસુ દેવતા સદ્દમનુસ્સાવેસું – ‘નિક્ખન્તાનિ ખો, મારિસા, છબ્બસ્સાનિ, સમયો દાનિ બન્ધુમતિં રાજધાનિં ઉપસઙ્કમિતું પાતિમોક્ખુદ્દેસાયા’તિ. અથ ખો તે, ભિક્ખવે, ભિક્ખૂ અપ્પેકચ્ચે સકેન ઇદ્ધાનુભાવેન અપ્પેકચ્ચે દેવતાનં ઇદ્ધાનુભાવેન એકાહેનેવ બન્ધુમતિં રાજધાનિં ઉપસઙ્કમિંસુ પાતિમોક્ખુદ્દેસાયાતિ 105.

    89. ‘‘Tena kho pana samayena jambudīpe caturāsīti āvāsasahassāni honti. Ekamhi hi vasse nikkhante devatā saddamanussāvesuṃ – ‘nikkhantaṃ kho, mārisā, ekaṃ vassaṃ; pañca dāni vassāni sesāni ; pañcannaṃ vassānaṃ accayena bandhumatī rājadhānī upasaṅkamitabbā pātimokkhuddesāyā’ti. Dvīsu vassesu nikkhantesu… tīsu vassesu nikkhantesu… catūsu vassesu nikkhantesu… pañcasu vassesu nikkhantesu devatā saddamanussāvesuṃ – ‘nikkhantāni kho , mārisā, pañcavassāni; ekaṃ dāni vassaṃ sesaṃ; ekassa vassassa accayena bandhumatī rājadhānī upasaṅkamitabbā pātimokkhuddesāyā’ti. Chasu vassesu nikkhantesu devatā saddamanussāvesuṃ – ‘nikkhantāni kho, mārisā, chabbassāni, samayo dāni bandhumatiṃ rājadhāniṃ upasaṅkamituṃ pātimokkhuddesāyā’ti. Atha kho te, bhikkhave, bhikkhū appekacce sakena iddhānubhāvena appekacce devatānaṃ iddhānubhāvena ekāheneva bandhumatiṃ rājadhāniṃ upasaṅkamiṃsu pātimokkhuddesāyāti 106.

    ૯૦. ‘‘તત્ર સુદં, ભિક્ખવે, વિપસ્સી ભગવા અરહં સમ્માસમ્બુદ્ધો ભિક્ખુસઙ્ઘે એવં પાતિમોક્ખં ઉદ્દિસતિ –

    90. ‘‘Tatra sudaṃ, bhikkhave, vipassī bhagavā arahaṃ sammāsambuddho bhikkhusaṅghe evaṃ pātimokkhaṃ uddisati –

    ‘ખન્તી પરમં તપો તિતિક્ખા,

    ‘Khantī paramaṃ tapo titikkhā,

    નિબ્બાનં પરમં વદન્તિ બુદ્ધા;

    Nibbānaṃ paramaṃ vadanti buddhā;

    ન હિ પબ્બજિતો પરૂપઘાતી,

    Na hi pabbajito parūpaghātī,

    ન સમણો 107 હોતિ પરં વિહેઠયન્તો.

    Na samaṇo 108 hoti paraṃ viheṭhayanto.

    ‘સબ્બપાપસ્સ અકરણં, કુસલસ્સ ઉપસમ્પદા;

    ‘Sabbapāpassa akaraṇaṃ, kusalassa upasampadā;

    સચિત્તપરિયોદપનં, એતં બુદ્ધાનસાસનં.

    Sacittapariyodapanaṃ, etaṃ buddhānasāsanaṃ.

    ‘અનૂપવાદો અનૂપઘાતો 109, પાતિમોક્ખે ચ સંવરો;

    ‘Anūpavādo anūpaghāto 110, pātimokkhe ca saṃvaro;

    મત્તઞ્ઞુતા ચ ભત્તસ્મિં, પન્તઞ્ચ સયનાસનં;

    Mattaññutā ca bhattasmiṃ, pantañca sayanāsanaṃ;

    અધિચિત્તે ચ આયોગો, એતં બુદ્ધાનસાસન’ન્તિ.

    Adhicitte ca āyogo, etaṃ buddhānasāsana’nti.

    દેવતારોચનં

    Devatārocanaṃ

    ૯૧. ‘‘એકમિદાહં, ભિક્ખવે, સમયં ઉક્કટ્ઠાયં વિહરામિ સુભગવને સાલરાજમૂલે. તસ્સ મય્હં, ભિક્ખવે, રહોગતસ્સ પટિસલ્લીનસ્સ એવં ચેતસો પરિવિતક્કો ઉદપાદિ – ‘ન ખો સો સત્તાવાસો સુલભરૂપો, યો મયા અનાવુત્થપુબ્બો 111 ઇમિના દીઘેન અદ્ધુના અઞ્ઞત્ર સુદ્ધાવાસેહિ દેવેહિ. યંનૂનાહં યેન સુદ્ધાવાસા દેવા તેનુપસઙ્કમેય્ય’ન્તિ. અથ ખ્વાહં, ભિક્ખવે, સેય્યથાપિ નામ બલવા પુરિસો સમિઞ્જિતં વા બાહં પસારેય્ય, પસારિતં વા બાહં સમિઞ્જેય્ય, એવમેવ ઉક્કટ્ઠાયં સુભગવને સાલરાજમૂલે અન્તરહિતો અવિહેસુ દેવેસુ પાતુરહોસિં . તસ્મિં, ભિક્ખવે, દેવનિકાયે અનેકાનિ દેવતાસહસ્સાનિ અનેકાનિ દેવતાસતસહસ્સાનિ 112 યેનાહં તેનુપસઙ્કમિંસુ; ઉપસઙ્કમિત્વા મં અભિવાદેત્વા એકમન્તં અટ્ઠંસુ. એકમન્તં ઠિતા ખો, ભિક્ખવે, તા દેવતા મં એતદવોચું – ‘ઇતો સો, મારિસા, એકનવુતિકપ્પે યં વિપસ્સી ભગવા અરહં સમ્માસમ્બુદ્ધો લોકે ઉદપાદિ. વિપસ્સી, મારિસા, ભગવા અરહં સમ્માસમ્બુદ્ધો ખત્તિયો જાતિયા અહોસિ, ખત્તિયકુલે ઉદપાદિ. વિપસ્સી, મારિસા, ભગવા અરહં સમ્માસમ્બુદ્ધો કોણ્ડઞ્ઞો ગોત્તેન અહોસિ . વિપસ્સિસ્સ, મારિસા, ભગવતો અરહતો સમ્માસમ્બુદ્ધસ્સ અસીતિવસ્સસહસ્સાનિ આયુપ્પમાણં અહોસિ. વિપસ્સી, મારિસા, ભગવા અરહં સમ્માસમ્બુદ્ધો પાટલિયા મૂલે અભિસમ્બુદ્ધો. વિપસ્સિસ્સ, મારિસા, ભગવતો અરહતો સમ્માસમ્બુદ્ધસ્સ ખણ્ડતિસ્સં નામ સાવકયુગં અહોસિ અગ્ગં ભદ્દયુગં. વિપસ્સિસ્સ, મારિસા, ભગવતો અરહતો સમ્માસમ્બુદ્ધસ્સ તયો સાવકાનં સન્નિપાતા અહેસું. એકો સાવકાનં સન્નિપાતો અહોસિ અટ્ઠસટ્ઠિભિક્ખુસતસહસ્સં. એકો સાવકાનં સન્નિપાતો અહોસિ ભિક્ખુસતસહસ્સં. એકો સાવકાનં સન્નિપાતો અહોસિ અસીતિભિક્ખુસહસ્સાનિ. વિપસ્સિસ્સ, મારિસા, ભગવતો અરહતો સમ્માસમ્બુદ્ધસ્સ ઇમે તયો સાવકાનં સન્નિપાતા અહેસું સબ્બેસંયેવ ખીણાસવાનં. વિપસ્સિસ્સ, મારિસા, ભગવતો અરહતો સમ્માસમ્બુદ્ધસ્સ અસોકો નામ ભિક્ખુ ઉપટ્ઠાકો અહોસિ અગ્ગુપટ્ઠાકો. વિપસ્સિસ્સ, મારિસ, ભગવતો અરહતો સમ્માસમ્બુદ્ધસ્સ બન્ધુમા નામ રાજા પિતા અહોસિ. બન્ધુમતી નામ દેવી માતા અહોસિ જનેત્તિ. બન્ધુમસ્સ રઞ્ઞો બન્ધુમતી નામ નગરં રાજધાની અહોસિ. વિપસ્સિસ્સ, મારિસા , ભગવતો અરહતો સમ્માસમ્બુદ્ધસ્સ એવં અભિનિક્ખમનં અહોસિ એવં પબ્બજ્જા એવં પધાનં એવં અભિસમ્બોધિ એવં ધમ્મચક્કપ્પવત્તનં. તે મયં, મારિસા, વિપસ્સિમ્હિ ભગવતિ બ્રહ્મચરિયં ચરિત્વા કામેસુ કામચ્છન્દં વિરાજેત્વા ઇધૂપપન્ના’તિ …પે॰…

    91. ‘‘Ekamidāhaṃ, bhikkhave, samayaṃ ukkaṭṭhāyaṃ viharāmi subhagavane sālarājamūle. Tassa mayhaṃ, bhikkhave, rahogatassa paṭisallīnassa evaṃ cetaso parivitakko udapādi – ‘na kho so sattāvāso sulabharūpo, yo mayā anāvutthapubbo 113 iminā dīghena addhunā aññatra suddhāvāsehi devehi. Yaṃnūnāhaṃ yena suddhāvāsā devā tenupasaṅkameyya’nti. Atha khvāhaṃ, bhikkhave, seyyathāpi nāma balavā puriso samiñjitaṃ vā bāhaṃ pasāreyya, pasāritaṃ vā bāhaṃ samiñjeyya, evameva ukkaṭṭhāyaṃ subhagavane sālarājamūle antarahito avihesu devesu pāturahosiṃ . Tasmiṃ, bhikkhave, devanikāye anekāni devatāsahassāni anekāni devatāsatasahassāni 114 yenāhaṃ tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā maṃ abhivādetvā ekamantaṃ aṭṭhaṃsu. Ekamantaṃ ṭhitā kho, bhikkhave, tā devatā maṃ etadavocuṃ – ‘ito so, mārisā, ekanavutikappe yaṃ vipassī bhagavā arahaṃ sammāsambuddho loke udapādi. Vipassī, mārisā, bhagavā arahaṃ sammāsambuddho khattiyo jātiyā ahosi, khattiyakule udapādi. Vipassī, mārisā, bhagavā arahaṃ sammāsambuddho koṇḍañño gottena ahosi . Vipassissa, mārisā, bhagavato arahato sammāsambuddhassa asītivassasahassāni āyuppamāṇaṃ ahosi. Vipassī, mārisā, bhagavā arahaṃ sammāsambuddho pāṭaliyā mūle abhisambuddho. Vipassissa, mārisā, bhagavato arahato sammāsambuddhassa khaṇḍatissaṃ nāma sāvakayugaṃ ahosi aggaṃ bhaddayugaṃ. Vipassissa, mārisā, bhagavato arahato sammāsambuddhassa tayo sāvakānaṃ sannipātā ahesuṃ. Eko sāvakānaṃ sannipāto ahosi aṭṭhasaṭṭhibhikkhusatasahassaṃ. Eko sāvakānaṃ sannipāto ahosi bhikkhusatasahassaṃ. Eko sāvakānaṃ sannipāto ahosi asītibhikkhusahassāni. Vipassissa, mārisā, bhagavato arahato sammāsambuddhassa ime tayo sāvakānaṃ sannipātā ahesuṃ sabbesaṃyeva khīṇāsavānaṃ. Vipassissa, mārisā, bhagavato arahato sammāsambuddhassa asoko nāma bhikkhu upaṭṭhāko ahosi aggupaṭṭhāko. Vipassissa, mārisa, bhagavato arahato sammāsambuddhassa bandhumā nāma rājā pitā ahosi. Bandhumatī nāma devī mātā ahosi janetti. Bandhumassa rañño bandhumatī nāma nagaraṃ rājadhānī ahosi. Vipassissa, mārisā , bhagavato arahato sammāsambuddhassa evaṃ abhinikkhamanaṃ ahosi evaṃ pabbajjā evaṃ padhānaṃ evaṃ abhisambodhi evaṃ dhammacakkappavattanaṃ. Te mayaṃ, mārisā, vipassimhi bhagavati brahmacariyaṃ caritvā kāmesu kāmacchandaṃ virājetvā idhūpapannā’ti …pe…

    ‘‘તસ્મિંયેવ ખો, ભિક્ખવે, દેવનિકાયે અનેકાનિ દેવતાસહસ્સાનિ અનેકાનિ દેવતાસતસહસ્સાનિ 115 યેનાહં તેનુપસઙ્કમિંસુ; ઉપસઙ્કમિત્વા મં અભિવાદેત્વા એકમન્તં અટ્ઠંસુ. એકમન્તં ઠિતા ખો, ભિક્ખવે, તા દેવતા મં એતદવોચું – ‘ઇમસ્મિંયેવ ખો, મારિસા, ભદ્દકપ્પે ભગવા એતરહિ અરહં સમ્માસમ્બુદ્ધો લોકે ઉપ્પન્નો. ભગવા, મારિસા, ખત્તિયો જાતિયા ખત્તિયકુલે ઉપ્પન્નો. ભગવા, મારિસા, ગોતમો ગોત્તેન. ભગવતો, મારિસા, અપ્પકં આયુપ્પમાણં પરિત્તં લહુકં યો ચિરં જીવતિ, સો વસ્સસતં અપ્પં વા ભિય્યો. ભગવા, મારિસા, અસ્સત્થસ્સ મૂલે અભિસમ્બુદ્ધો. ભગવતો, મારિસા, સારિપુત્તમોગ્ગલ્લાનં નામ સાવકયુગં અહોસિ અગ્ગં ભદ્દયુગં . ભગવતો, મારિસા, એકો સાવકાનં સન્નિપાતો અહોસિ અડ્ઢતેળસાનિ ભિક્ખુસતાનિ. ભગવતો, મારિસા, અયં એકો સાવકાનં સન્નિપાતો અહોસિ સબ્બેસંયેવ ખીણાસવાનં. ભગવતો, મારિસા, આનન્દો નામ ભિક્ખુ ઉપટ્ઠાકો અહોસિ અગ્ગુપટ્ઠાકો. ભગવતો, મારિસા, સુદ્ધોદનો નામ રાજા પિતા અહોસિ. માયા નામ દેવી માતા અહોસિ જનેત્તિ. કપિલવત્થુ નામ નગરં રાજધાની અહોસિ. ભગવતો, મારિસા, એવં અભિનિક્ખમનં અહોસિ એવં પબ્બજ્જા એવં પધાનં એવં અભિસમ્બોધિ એવં ધમ્મચક્કપ્પવત્તનં. તે મયં, મારિસા, ભગવતિ બ્રહ્મચરિયં ચરિત્વા કામેસુ કામચ્છન્દં વિરાજેત્વા ઇધૂપપન્ના’તિ.

    ‘‘Tasmiṃyeva kho, bhikkhave, devanikāye anekāni devatāsahassāni anekāni devatāsatasahassāni 116 yenāhaṃ tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā maṃ abhivādetvā ekamantaṃ aṭṭhaṃsu. Ekamantaṃ ṭhitā kho, bhikkhave, tā devatā maṃ etadavocuṃ – ‘imasmiṃyeva kho, mārisā, bhaddakappe bhagavā etarahi arahaṃ sammāsambuddho loke uppanno. Bhagavā, mārisā, khattiyo jātiyā khattiyakule uppanno. Bhagavā, mārisā, gotamo gottena. Bhagavato, mārisā, appakaṃ āyuppamāṇaṃ parittaṃ lahukaṃ yo ciraṃ jīvati, so vassasataṃ appaṃ vā bhiyyo. Bhagavā, mārisā, assatthassa mūle abhisambuddho. Bhagavato, mārisā, sāriputtamoggallānaṃ nāma sāvakayugaṃ ahosi aggaṃ bhaddayugaṃ . Bhagavato, mārisā, eko sāvakānaṃ sannipāto ahosi aḍḍhateḷasāni bhikkhusatāni. Bhagavato, mārisā, ayaṃ eko sāvakānaṃ sannipāto ahosi sabbesaṃyeva khīṇāsavānaṃ. Bhagavato, mārisā, ānando nāma bhikkhu upaṭṭhāko ahosi aggupaṭṭhāko. Bhagavato, mārisā, suddhodano nāma rājā pitā ahosi. Māyā nāma devī mātā ahosi janetti. Kapilavatthu nāma nagaraṃ rājadhānī ahosi. Bhagavato, mārisā, evaṃ abhinikkhamanaṃ ahosi evaṃ pabbajjā evaṃ padhānaṃ evaṃ abhisambodhi evaṃ dhammacakkappavattanaṃ. Te mayaṃ, mārisā, bhagavati brahmacariyaṃ caritvā kāmesu kāmacchandaṃ virājetvā idhūpapannā’ti.

    ૯૨. ‘‘અથ ખ્વાહં, ભિક્ખવે, અવિહેહિ દેવેહિ સદ્ધિં યેન અતપ્પા દેવા તેનુપસઙ્કમિં…પે॰… અથ ખ્વાહં, ભિક્ખવે, અવિહેહિ ચ દેવેહિ અતપ્પેહિ ચ દેવેહિ સદ્ધિં યેન સુદસ્સા દેવા તેનુપસઙ્કમિં. અથ ખ્વાહં, ભિક્ખવે, અવિહેહિ ચ દેવેહિ અતપ્પેહિ ચ દેવેહિ સુદસ્સેહિ ચ દેવેહિ સદ્ધિં યેન સુદસ્સી દેવા તેનુપસઙ્કમિં. અથ ખ્વાહં, ભિક્ખવે, અવિહેહિ ચ દેવેહિ અતપ્પેહિ ચ દેવેહિ સુદસ્સેહિ ચ દેવેહિ સુદસ્સીહિ ચ દેવેહિ સદ્ધિં યેન અકનિટ્ઠા દેવા તેનુપસઙ્કમિં. તસ્મિં, ભિક્ખવે, દેવનિકાયે અનેકાનિ દેવતાસહસ્સાનિ અનેકાનિ દેવતાસતસહસ્સાનિ યેનાહં તેનુપસઙ્કમિંસુ, ઉપસઙ્કમિત્વા મં અભિવાદેત્વા એકમન્તં અટ્ઠંસુ .

    92. ‘‘Atha khvāhaṃ, bhikkhave, avihehi devehi saddhiṃ yena atappā devā tenupasaṅkamiṃ…pe… atha khvāhaṃ, bhikkhave, avihehi ca devehi atappehi ca devehi saddhiṃ yena sudassā devā tenupasaṅkamiṃ. Atha khvāhaṃ, bhikkhave, avihehi ca devehi atappehi ca devehi sudassehi ca devehi saddhiṃ yena sudassī devā tenupasaṅkamiṃ. Atha khvāhaṃ, bhikkhave, avihehi ca devehi atappehi ca devehi sudassehi ca devehi sudassīhi ca devehi saddhiṃ yena akaniṭṭhā devā tenupasaṅkamiṃ. Tasmiṃ, bhikkhave, devanikāye anekāni devatāsahassāni anekāni devatāsatasahassāni yenāhaṃ tenupasaṅkamiṃsu, upasaṅkamitvā maṃ abhivādetvā ekamantaṃ aṭṭhaṃsu .

    ‘‘એકમન્તં ઠિતા ખો, ભિક્ખવે, તા દેવતા મં એતદવોચું – ‘ઇતો સો, મારિસા, એકનવુતિકપ્પે યં વિપસ્સી ભગવા અરહં સમ્માસમ્બુદ્ધો લોકે ઉદપાદિ. વિપસ્સી, મારિસા, ભગવા અરહં સમ્માસમ્બુદ્ધો ખત્તિયો જાતિયા અહોસિ. ખત્તિયકુલે ઉદપાદિ. વિપસ્સી, મારિસા, ભગવા અરહં સમ્માસમ્બુદ્ધો કોણ્ડઞ્ઞો ગોત્તેન અહોસિ. વિપસ્સિસ્સ, મારિસા, ભગવતો અરહતો સમ્માસમ્બુદ્ધસ્સ અસીતિવસ્સસહસ્સાનિ આયુપ્પમાણં અહોસિ. વિપસ્સી, મારિસા, ભગવા અરહં સમ્માસમ્બુદ્ધો પાટલિયા મૂલે અભિસમ્બુદ્ધો. વિપસ્સિસ્સ, મારિસા, ભગવતો અરહતો સમ્માસમ્બુદ્ધસ્સ ખણ્ડતિસ્સં નામ સાવકયુગં અહોસિ અગ્ગં ભદ્દયુગં. વિપસ્સિસ્સ, મારિસા, ભગવતો અરહતો સમ્માસમ્બુદ્ધસ્સ તયો સાવકાનં સન્નિપાતા અહેસું. એકો સાવકાનં સન્નિપાતો અહોસિ અટ્ઠસટ્ઠિભિક્ખુસતસહસ્સં. એકો સાવકાનં સન્નિપાતો અહોસિ ભિક્ખુસતસહસ્સં. એકો સાવકાનં સન્નિપાતો અહોસિ અસીતિભિક્ખુસહસ્સાનિ. વિપસ્સિસ્સ, મારિસા, ભગવતો અરહતો સમ્માસમ્બુદ્ધસ્સ ઇમે તયો સાવકાનં સન્નિપાતા અહેસું સબ્બેસંયેવ ખીણાસવાનં. વિપસ્સિસ્સ, મારિસા, ભગવતો અરહતો સમ્માસમ્બુદ્ધસ્સ અસોકો નામ ભિક્ખુ ઉપટ્ઠાકો અહોસિ અગ્ગુપટ્ઠાકો. વિપસ્સિસ્સ, મારિસા, ભગવતો અરહતો સમ્માસમ્બુદ્ધસ્સ બન્ધુમા નામ રાજા પિતા અહોસિ બન્ધુમતી નામ દેવી માતા અહોસિ જનેત્તિ. બન્ધુમસ્સ રઞ્ઞો બન્ધુમતી નામ નગરં રાજધાની અહોસિ. વિપસ્સિસ્સ, મારિસા, ભગવતો અરહતો સમ્માસમ્બુદ્ધસ્સ એવં અભિનિક્ખમનં અહોસિ એવં પબ્બજ્જા એવં પધાનં એવં અભિસમ્બોધિ, એવં ધમ્મચક્કપ્પવત્તનં. તે મયં, મારિસા, વિપસ્સિમ્હિ ભગવતિ બ્રહ્મચરિયં ચરિત્વા કામેસુ કામચ્છન્દં વિરાજેત્વા ઇધૂપપન્ના’તિ. તસ્મિંયેવ ખો, ભિક્ખવે, દેવનિકાયે અનેકાનિ દેવતાસહસ્સાનિ અનેકાનિ દેવતાસતસહસ્સાનિ યેનાહં તેનુપસઙ્કમિંસુ; ઉપસઙ્કમિત્વા મં અભિવાદેત્વા એકમન્તં અટ્ઠંસુ. એકમન્તં ઠિતા ખો, ભિક્ખવે, તા દેવતા મં એતદવોચું – ‘ઇતો સો, મારિસા, એકતિંસે કપ્પે યં સિખી ભગવા…પે॰… તે મયં, મારિસા, સિખિમ્હિ ભગવતિ તસ્મિઞ્ઞેવ ખો મારિસા, એકતિંસે કપ્પે યં વેસ્સભૂ ભગવા…પે॰… તે મયં, મારિસા, વેસ્સભુમ્હિ ભગવતિ…પે॰… ઇમસ્મિંયેવ ખો, મારિસા, ભદ્દકપ્પે કકુસન્ધો કોણાગમનો કસ્સપો ભગવા…પે॰… તે મયં, મારિસા, કકુસન્ધમ્હિ કોણાગમનમ્હિ કસ્સપમ્હિ ભગવતિ બ્રહ્મચરિયં ચરિત્વા કામેસુ કામચ્છન્દં વિરાજેત્વા ઇધૂપપન્ના’તિ.

    ‘‘Ekamantaṃ ṭhitā kho, bhikkhave, tā devatā maṃ etadavocuṃ – ‘ito so, mārisā, ekanavutikappe yaṃ vipassī bhagavā arahaṃ sammāsambuddho loke udapādi. Vipassī, mārisā, bhagavā arahaṃ sammāsambuddho khattiyo jātiyā ahosi. Khattiyakule udapādi. Vipassī, mārisā, bhagavā arahaṃ sammāsambuddho koṇḍañño gottena ahosi. Vipassissa, mārisā, bhagavato arahato sammāsambuddhassa asītivassasahassāni āyuppamāṇaṃ ahosi. Vipassī, mārisā, bhagavā arahaṃ sammāsambuddho pāṭaliyā mūle abhisambuddho. Vipassissa, mārisā, bhagavato arahato sammāsambuddhassa khaṇḍatissaṃ nāma sāvakayugaṃ ahosi aggaṃ bhaddayugaṃ. Vipassissa, mārisā, bhagavato arahato sammāsambuddhassa tayo sāvakānaṃ sannipātā ahesuṃ. Eko sāvakānaṃ sannipāto ahosi aṭṭhasaṭṭhibhikkhusatasahassaṃ. Eko sāvakānaṃ sannipāto ahosi bhikkhusatasahassaṃ. Eko sāvakānaṃ sannipāto ahosi asītibhikkhusahassāni. Vipassissa, mārisā, bhagavato arahato sammāsambuddhassa ime tayo sāvakānaṃ sannipātā ahesuṃ sabbesaṃyeva khīṇāsavānaṃ. Vipassissa, mārisā, bhagavato arahato sammāsambuddhassa asoko nāma bhikkhu upaṭṭhāko ahosi aggupaṭṭhāko. Vipassissa, mārisā, bhagavato arahato sammāsambuddhassa bandhumā nāma rājā pitā ahosi bandhumatī nāma devī mātā ahosi janetti. Bandhumassa rañño bandhumatī nāma nagaraṃ rājadhānī ahosi. Vipassissa, mārisā, bhagavato arahato sammāsambuddhassa evaṃ abhinikkhamanaṃ ahosi evaṃ pabbajjā evaṃ padhānaṃ evaṃ abhisambodhi, evaṃ dhammacakkappavattanaṃ. Te mayaṃ, mārisā, vipassimhi bhagavati brahmacariyaṃ caritvā kāmesu kāmacchandaṃ virājetvā idhūpapannā’ti. Tasmiṃyeva kho, bhikkhave, devanikāye anekāni devatāsahassāni anekāni devatāsatasahassāni yenāhaṃ tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā maṃ abhivādetvā ekamantaṃ aṭṭhaṃsu. Ekamantaṃ ṭhitā kho, bhikkhave, tā devatā maṃ etadavocuṃ – ‘ito so, mārisā, ekatiṃse kappe yaṃ sikhī bhagavā…pe… te mayaṃ, mārisā, sikhimhi bhagavati tasmiññeva kho mārisā, ekatiṃse kappe yaṃ vessabhū bhagavā…pe… te mayaṃ, mārisā, vessabhumhi bhagavati…pe… imasmiṃyeva kho, mārisā, bhaddakappe kakusandho koṇāgamano kassapo bhagavā…pe… te mayaṃ, mārisā, kakusandhamhi koṇāgamanamhi kassapamhi bhagavati brahmacariyaṃ caritvā kāmesu kāmacchandaṃ virājetvā idhūpapannā’ti.

    ૯૩. ‘‘તસ્મિંયેવ ખો, ભિક્ખવે, દેવનિકાયે અનેકાનિ દેવતાસહસ્સાનિ અનેકાનિ દેવતાસતસહસ્સાનિ યેનાહં તેનુપસઙ્કમિંસુ; ઉપસઙ્કમિત્વા મં અભિવાદેત્વા એકમન્તં અટ્ઠંસુ. એકમન્તં ઠિતા ખો, ભિક્ખવે, તા દેવતા મં એતદવોચું – ‘ઇમસ્મિંયેવ ખો, મારિસા, ભદ્દકપ્પે ભગવા એતરહિ અરહં સમ્માસમ્બુદ્ધો લોકે ઉપ્પન્નો. ભગવા, મારિસા, ખત્તિયો જાતિયા, ખત્તિયકુલે ઉપ્પન્નો. ભગવા, મારિસા, ગોતમો ગોત્તેન. ભગવતો, મારિસા, અપ્પકં આયુપ્પમાણં પરિત્તં લહુકં યો ચિરં જીવતિ, સો વસ્સસતં અપ્પં વા ભિય્યો. ભગવા, મારિસા, અસ્સત્થસ્સ મૂલે અભિસમ્બુદ્ધો. ભગવતો, મારિસા, સારિપુત્તમોગ્ગલ્લાનં નામ સાવકયુગં અહોસિ અગ્ગં ભદ્દયુગં. ભગવતો , મારિસા, એકો સાવકાનં સન્નિપાતો અહોસિ અડ્ઢતેળસાનિ ભિક્ખુસતાનિ. ભગવતો, મારિસા, અયં એકો સાવકાનં સન્નિપાતો અહોસિ સબ્બેસંયેવ ખીણાસવાનં. ભગવતો, મારિસા, આનન્દો નામ ભિક્ખુ ઉપટ્ઠાકો અગ્ગુપટ્ઠાકો અહોસિ. ભગવતો, મારિસા, સુદ્ધોદનો નામ રાજા પિતા અહોસિ. માયા નામ દેવી માતા અહોસિ જનેત્તિ. કપિલવત્થુ નામ નગરં રાજધાની અહોસિ. ભગવતો, મારિસા, એવં અભિનિક્ખમનં અહોસિ, એવં પબ્બજ્જા, એવં પધાનં, એવં અભિસમ્બોધિ, એવં ધમ્મચક્કપ્પવત્તનં. તે મયં, મારિસા, ભગવતિ બ્રહ્મચરિયં ચરિત્વા કામેસુ કામચ્છન્દં વિરાજેત્વા ઇધૂપપન્ના’તિ.

    93. ‘‘Tasmiṃyeva kho, bhikkhave, devanikāye anekāni devatāsahassāni anekāni devatāsatasahassāni yenāhaṃ tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā maṃ abhivādetvā ekamantaṃ aṭṭhaṃsu. Ekamantaṃ ṭhitā kho, bhikkhave, tā devatā maṃ etadavocuṃ – ‘imasmiṃyeva kho, mārisā, bhaddakappe bhagavā etarahi arahaṃ sammāsambuddho loke uppanno. Bhagavā, mārisā, khattiyo jātiyā, khattiyakule uppanno. Bhagavā, mārisā, gotamo gottena. Bhagavato, mārisā, appakaṃ āyuppamāṇaṃ parittaṃ lahukaṃ yo ciraṃ jīvati, so vassasataṃ appaṃ vā bhiyyo. Bhagavā, mārisā, assatthassa mūle abhisambuddho. Bhagavato, mārisā, sāriputtamoggallānaṃ nāma sāvakayugaṃ ahosi aggaṃ bhaddayugaṃ. Bhagavato , mārisā, eko sāvakānaṃ sannipāto ahosi aḍḍhateḷasāni bhikkhusatāni. Bhagavato, mārisā, ayaṃ eko sāvakānaṃ sannipāto ahosi sabbesaṃyeva khīṇāsavānaṃ. Bhagavato, mārisā, ānando nāma bhikkhu upaṭṭhāko aggupaṭṭhāko ahosi. Bhagavato, mārisā, suddhodano nāma rājā pitā ahosi. Māyā nāma devī mātā ahosi janetti. Kapilavatthu nāma nagaraṃ rājadhānī ahosi. Bhagavato, mārisā, evaṃ abhinikkhamanaṃ ahosi, evaṃ pabbajjā, evaṃ padhānaṃ, evaṃ abhisambodhi, evaṃ dhammacakkappavattanaṃ. Te mayaṃ, mārisā, bhagavati brahmacariyaṃ caritvā kāmesu kāmacchandaṃ virājetvā idhūpapannā’ti.

    ૯૪. ‘‘ઇતિ ખો, ભિક્ખવે, તથાગતસ્સેવેસા ધમ્મધાતુ સુપ્પટિવિદ્ધા, યસ્સા ધમ્મધાતુયા સુપ્પટિવિદ્ધત્તા તથાગતો અતીતે બુદ્ધે પરિનિબ્બુતે છિન્નપપઞ્ચે છિન્નવટુમે પરિયાદિન્નવટ્ટે સબ્બદુક્ખવીતિવત્તે જાતિતોપિ અનુસ્સરતિ, નામતોપિ અનુસ્સરતિ, ગોત્તતોપિ અનુસ્સરતિ, આયુપ્પમાણતોપિ અનુસ્સરતિ, સાવકયુગતોપિ અનુસ્સરતિ, સાવકસન્નિપાતતોપિ અનુસ્સરતિ ‘એવંજચ્ચા તે ભગવન્તો અહેસું’ ઇતિપિ. ‘એવંનામા એવંગોત્તા એવંસીલા એવંધમ્મા એવંપઞ્ઞા એવંવિહારી એવંવિમુત્તા તે ભગવન્તો અહેસું’ ઇતિપીતિ.

    94. ‘‘Iti kho, bhikkhave, tathāgatassevesā dhammadhātu suppaṭividdhā, yassā dhammadhātuyā suppaṭividdhattā tathāgato atīte buddhe parinibbute chinnapapañce chinnavaṭume pariyādinnavaṭṭe sabbadukkhavītivatte jātitopi anussarati, nāmatopi anussarati, gottatopi anussarati, āyuppamāṇatopi anussarati, sāvakayugatopi anussarati, sāvakasannipātatopi anussarati ‘evaṃjaccā te bhagavanto ahesuṃ’ itipi. ‘Evaṃnāmā evaṃgottā evaṃsīlā evaṃdhammā evaṃpaññā evaṃvihārī evaṃvimuttā te bhagavanto ahesuṃ’ itipīti.

    ‘‘દેવતાપિ તથાગતસ્સ એતમત્થં આરોચેસું, યેન તથાગતો અતીતે બુદ્ધે પરિનિબ્બુતે છિન્નપપઞ્ચે છિન્નવટુમે પરિયાદિન્નવટ્ટે સબ્બદુક્ખવીતિવત્તે જાતિતોપિ અનુસ્સરતિ, નામતોપિ અનુસ્સરતિ, ગોત્તતોપિ અનુસ્સરતિ, આયુપ્પમાણતોપિ અનુસ્સરતિ, સાવકયુગતોપિ અનુસ્સરતિ, સાવકસન્નિપાતતોપિ અનુસ્સરતિ ‘એવંજચ્ચા તે ભગવન્તો અહેસું’ ઇતિપિ. ‘એવંનામા એવંગોત્તા એવંસીલા એવંધમ્મા એવંપઞ્ઞા એવંવિહારી એવંવિમુત્તા તે ભગવન્તો અહેસું’ ઇતિપી’’તિ.

    ‘‘Devatāpi tathāgatassa etamatthaṃ ārocesuṃ, yena tathāgato atīte buddhe parinibbute chinnapapañce chinnavaṭume pariyādinnavaṭṭe sabbadukkhavītivatte jātitopi anussarati, nāmatopi anussarati, gottatopi anussarati, āyuppamāṇatopi anussarati, sāvakayugatopi anussarati, sāvakasannipātatopi anussarati ‘evaṃjaccā te bhagavanto ahesuṃ’ itipi. ‘Evaṃnāmā evaṃgottā evaṃsīlā evaṃdhammā evaṃpaññā evaṃvihārī evaṃvimuttā te bhagavanto ahesuṃ’ itipī’’ti.

    ઇદમવોચ ભગવા. અત્તમના તે ભિક્ખૂ ભગવતો ભાસિતં અભિનન્દુન્તિ.

    Idamavoca bhagavā. Attamanā te bhikkhū bhagavato bhāsitaṃ abhinandunti.

    મહાપદાનસુત્તં નિટ્ઠિતં પઠમં.

    Mahāpadānasuttaṃ niṭṭhitaṃ paṭhamaṃ.







    Footnotes:
    1. ભગવતો વચનં સુત્વા (સ્યા॰)
    2. bhagavato vacanaṃ sutvā (syā.)
    3. એકનવુતો કપ્પો (સ્યા॰ કં॰ પી॰)
    4. એકતિં સકપ્પો (સી॰) એકતિં સો કપ્પો (સ્યા॰ કં॰ પી॰)
    5. ઇમસ્મિં (કત્થચી)
    6. ekanavuto kappo (syā. kaṃ. pī.)
    7. ekatiṃ sakappo (sī.) ekatiṃ so kappo (syā. kaṃ. pī.)
    8. imasmiṃ (katthacī)
    9. જનેત્તી (સ્યા॰)
    10. janettī (syā.)
    11. સુપ્પતીતો નામ (સ્યા॰)
    12. યસવતી નામ (સ્યા॰ પી॰)
    13. suppatīto nāma (syā.)
    14. yasavatī nāma (syā. pī.)
    15. કિં કી નામ (સ્યા॰)
    16. kiṃ kī nāma (syā.)
    17. ચાતુદ્દિસં (સ્યા॰)
    18. cātuddisaṃ (syā.)
    19. તત્રસ્સ (સ્યા॰)
    20. tatrassa (syā.)
    21. ઉદ્દેન (સ્યા॰), ઉદરેન (કત્થચિ)
    22. વિસુદ્ધો (સ્યા॰)
    23. uddena (syā.), udarena (katthaci)
    24. visuddho (syā.)
    25. ઉત્તરેનાભિમુખો (સ્યા॰) ઉત્તરેનમુખો (ક॰)
    26. uttarenābhimukho (syā.) uttarenamukho (ka.)
    27. દેવ તે (ક॰)
    28. deva te (ka.)
    29. ઇમસ્સ હિ દેવ (?)
    30. imassa hi deva (?)
    31. પરામસતિ (ક॰)
    32. parāmasati (ka.)
    33. ઉપલિપ્પતિ (સ્યા॰)
    34. upalippati (syā.)
    35. પિતન્તરંસો (સ્યા॰)
    36. pitantaraṃso (syā.)
    37. ધમ્મેન સમેન (સ્યા॰)
    38. dhammena samena (syā.)
    39. અચ્છાદેત્વા (સ્યા॰)
    40. acchādetvā (syā.)
    41. કુમારો બ્રહ્મસ્સરો મઞ્જુસ્સરો ચ (સી॰ ક॰)
    42. kumāro brahmassaro mañjussaro ca (sī. ka.)
    43. યેન દૂરં (સ્યા॰)
    44. yena dūraṃ (syā.)
    45. અનિમિસન્તો પેક્ખતિ, જાતસ્સ ખો પન ભિક્ખવે (ક॰)
    46. animisanto pekkhati, jātassa kho pana bhikkhave (ka.)
    47. અટ્ટ કરણે (સ્યા॰)
    48. અટ્ટે પનાયતિ ઞાણેન (સ્યા॰)
    49. aṭṭa karaṇe (syā.)
    50. aṭṭe panāyati ñāṇena (syā.)
    51. વસ્સિકે પાસાદે વસ્સિકે
    52. vassike pāsāde vassike
    53. ભદ્રં યાનં (સ્યા॰), ભદ્દં યાનં (પી॰) ચત્તારો માસે (સી॰ પી॰)
    54. bhadraṃ yānaṃ (syā.), bhaddaṃ yānaṃ (pī.) cattāro māse (sī. pī.)
    55. ભગ્ગં (સ્યા॰)
    56. bhaggaṃ (syā.)
    57. સયમાનં (સ્યા॰ ક॰)
    58. સિરોપિસ્સ (સ્યા॰)
    59. sayamānaṃ (syā. ka.)
    60. siropissa (syā.)
    61. સમ્મચરિયા (ક॰)
    62. કુસલચરિયા (સ્યા॰)
    63. sammacariyā (ka.)
    64. kusalacariyā (syā.)
    65. ઓરિકા (સી॰ સ્યા॰)
    66. કિમઙ્ગ (સી॰)
    67. orikā (sī. syā.)
    68. kimaṅga (sī.)
    69. મહાજનકાયો (સ્યા॰)
    70. mahājanakāyo (syā.)
    71. ન ખો પનેતં (સ્યા॰)
    72. na kho panetaṃ (syā.)
    73. જિય્યતિ ચ મિય્યતિ ચ (ક॰)
    74. jiyyati ca miyyati ca (ka.)
    75. નમિ (સ્યા॰ ક॰), નમિસ્સતિ (?)
    76. નિદહન્તો (સ્યા॰)
    77. સન્તી (સ્યા॰)
    78. nami (syā. ka.), namissati (?)
    79. nidahanto (syā.)
    80. santī (syā.)
    81. અથ ખો (ક॰)
    82. atha kho (ka.)
    83. દુવિઞ્ઞાપયે ભબ્બે અભબ્બે (સ્યા॰)
    84. દસ્સાવિનો (સી॰ સ્યા॰ કં॰ ક॰)
    85. દસ્સાવિનો (સી॰ સ્યા॰ કં॰ ક॰)
    86. duviññāpaye bhabbe abhabbe (syā.)
    87. dassāvino (sī. syā. kaṃ. ka.)
    88. dassāvino (sī. syā. kaṃ. ka.)
    89. સોકાવકિણ્ણં (સ્યા॰)
    90. sokāvakiṇṇaṃ (syā.)
    91. દેસેતુ (સ્યા॰ પી॰)
    92. desetu (syā. pī.)
    93. મિગદાયપાલં (સ્યા॰)
    94. migadāyapālaṃ (syā.)
    95. પદિકાવ (સ્યા॰)
    96. padikāva (syā.)
    97. આનુપુબ્બિકથં (સી॰ પી॰)
    98. ānupubbikathaṃ (sī. pī.)
    99. નેક્ખમ્મે (સ્યા॰)
    100. nekkhamme (syā.)
    101. ( ) નત્થિ અટ્ઠકથાયં, પાળિયં પન સબ્બત્થપિ દિસ્સતિ
    102. ( ) natthi aṭṭhakathāyaṃ, pāḷiyaṃ pana sabbatthapi dissati
    103. અઞ્ઞાતારો (સ્સબ્બત્થ)
    104. aññātāro (ssabbattha)
    105. પાતિમોક્ખુદ્દેસાય (?)
    106. pātimokkhuddesāya (?)
    107. સમણો (સી॰ સ્યા॰ પી॰)
    108. samaṇo (sī. syā. pī.)
    109. અનુપવાદો અનુપઘાતો (પી॰ ક॰)
    110. anupavādo anupaghāto (pī. ka.)
    111. અનજ્ઝાવુટ્ઠપુબ્બો (ક॰ સી॰ ક॰)
    112. અનેકાનિ દેવતાસતાનિ અનેકાનિ દેવતાસહસ્સાનિ (સ્યા॰)
    113. anajjhāvuṭṭhapubbo (ka. sī. ka.)
    114. anekāni devatāsatāni anekāni devatāsahassāni (syā.)
    115. અનેકાનિ દેવતાસતાનિ અનેકાનિ દેવતાસહસ્સાનિ (સ્યા॰ એવમુપરિપિ)
    116. anekāni devatāsatāni anekāni devatāsahassāni (syā. evamuparipi)



    Related texts:



    અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / સુત્તપિટક (અટ્ઠકથા) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / દીઘ નિકાય (અટ્ઠકથા) • Dīgha nikāya (aṭṭhakathā) / ૧. મહાપદાનસુત્તવણ્ણના • 1. Mahāpadānasuttavaṇṇanā

    ટીકા • Tīkā / સુત્તપિટક (ટીકા) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / દીઘનિકાય (ટીકા) • Dīghanikāya (ṭīkā) / ૧. મહાપદાનસુત્તવણ્ણના • 1. Mahāpadānasuttavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact