Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಥೇರಗಾಥಾ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Theragāthā-aṭṭhakathā

    ೩. ಮಹಾಪನ್ಥಕತ್ಥೇರಗಾಥಾವಣ್ಣನಾ

    3. Mahāpanthakattheragāthāvaṇṇanā

    ಯದಾ ಪಠಮಮದ್ದಕ್ಖಿನ್ತಿಆದಿಕಾ ಆಯಸ್ಮತೋ ಮಹಾಪನ್ಥಕತ್ಥೇರಸ್ಸ ಗಾಥಾ। ಕಾ ಉಪ್ಪತ್ತಿ? ಅಯಂ ಕಿರ ಪದುಮುತ್ತರಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಕಾಲೇ ಹಂಸವತೀನಗರೇ ವಿಭವಸಮ್ಪನ್ನೋ ಕುಟುಮ್ಬಿಯೋ ಹುತ್ವಾ ಏಕದಿವಸಂ ಸತ್ಥು ಸನ್ತಿಕೇ ಧಮ್ಮಂ ಸುಣನ್ತೋ ಸತ್ಥಾರಂ ಏಕಂ ಭಿಕ್ಖುಂ ಸಞ್ಞಾವಿವಟ್ಟಕುಸಲಾನಂ ಅಗ್ಗಟ್ಠಾನೇ ಠಪೇನ್ತಂ ದಿಸ್ವಾ ಸಯಮ್ಪಿ ತಂ ಠಾನನ್ತರಂ ಪತ್ಥೇನ್ತೋ ಬುದ್ಧಪ್ಪಮುಖಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಸ್ಸ ಸತ್ತಾಹಂ ಮಹಾದಾನಂ ಪವತ್ತೇತ್ವಾ, ‘‘ಭನ್ತೇ, ಯಂ ಭಿಕ್ಖುಂ ತುಮ್ಹೇ ಇತೋ ಸತ್ತದಿವಸಮತ್ಥಕೇ – ‘ಸಞ್ಞಾವಿವಟ್ಟಕುಸಲಾನಂ ಅಯಂ ಮಮ ಸಾಸನೇ ಅಗ್ಗೋ’ತಿ ಏತದಗ್ಗೇ ಠಪಯಿತ್ಥ, ಅಹಮ್ಪಿ ಇಮಸ್ಸ ಅಧಿಕಾರಕಮ್ಮಸ್ಸ ಬಲೇನ ಸೋ ಭಿಕ್ಖು ವಿಯ ಅನಾಗತೇ ಏಕಸ್ಸ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಸಾಸನೇ ಅಗ್ಗೋ ಭವೇಯ್ಯ’’ನ್ತಿ ಪತ್ಥನಂ ಅಕಾಸಿ। ಕನಿಟ್ಠಭಾತಾ ಪನಸ್ಸ ತಥೇವ ಭಗವತಿ ಅಧಿಕಾರಕಮ್ಮಂ ಕತ್ವಾ ಮನೋಮಯಸ್ಸ ಕಾಯಸ್ಸಾಭಿನಿಮ್ಮಾನಂ ಚೇತೋವಿವಟ್ಟಕೋಸಲ್ಲನ್ತಿ ದ್ವಿನ್ನಂ ಅಙ್ಗಾನಂ ವಸೇನ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ಪಣಿಧಾನಂ ಅಕಾಸಿ। ಭಗವಾ ದ್ವಿನ್ನಮ್ಪಿ ಪತ್ಥನಂ ಅನನ್ತರಾಯೇನ ಸಮಿಜ್ಝನಭಾವಂ ದಿಸ್ವಾ ‘‘ಅನಾಗತೇ ಕಪ್ಪಸತಸಹಸ್ಸಮತ್ಥಕೇ ಗೋತಮಸ್ಸ ನಾಮ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಸಾಸನೇ ತುಮ್ಹಾಕಂ ಪತ್ಥನಾ ಸಮಿಜ್ಝಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಬ್ಯಾಕಾಸಿ।

    Yadāpaṭhamamaddakkhintiādikā āyasmato mahāpanthakattherassa gāthā. Kā uppatti? Ayaṃ kira padumuttarassa bhagavato kāle haṃsavatīnagare vibhavasampanno kuṭumbiyo hutvā ekadivasaṃ satthu santike dhammaṃ suṇanto satthāraṃ ekaṃ bhikkhuṃ saññāvivaṭṭakusalānaṃ aggaṭṭhāne ṭhapentaṃ disvā sayampi taṃ ṭhānantaraṃ patthento buddhappamukhassa bhikkhusaṅghassa sattāhaṃ mahādānaṃ pavattetvā, ‘‘bhante, yaṃ bhikkhuṃ tumhe ito sattadivasamatthake – ‘saññāvivaṭṭakusalānaṃ ayaṃ mama sāsane aggo’ti etadagge ṭhapayittha, ahampi imassa adhikārakammassa balena so bhikkhu viya anāgate ekassa buddhassa sāsane aggo bhaveyya’’nti patthanaṃ akāsi. Kaniṭṭhabhātā panassa tatheva bhagavati adhikārakammaṃ katvā manomayassa kāyassābhinimmānaṃ cetovivaṭṭakosallanti dvinnaṃ aṅgānaṃ vasena vuttanayeneva paṇidhānaṃ akāsi. Bhagavā dvinnampi patthanaṃ anantarāyena samijjhanabhāvaṃ disvā ‘‘anāgate kappasatasahassamatthake gotamassa nāma sammāsambuddhassa sāsane tumhākaṃ patthanā samijjhissatī’’ti byākāsi.

    ತೇ ಉಭೋಪಿ ಜನಾ ತತ್ಥ ಯಾವಜೀವಂ ಪುಞ್ಞಾನಿ ಕತ್ವಾ ತತೋ ಚುತೋ ದೇವಲೋಕೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಿಂಸು। ತತ್ಥ ಮಹಾಪನ್ಥಕಸ್ಸ ಅನ್ತರಾಕತಂ ಕಲ್ಯಾಣಧಮ್ಮಂ ನ ಕಥೀಯತಿ। ಚೂಳಪನ್ಥಕೋ ಪನ ಕಸ್ಸಪಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಸಾಸನೇ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ವೀಸತಿ ವಸ್ಸಸಹಸ್ಸಾನಿ ಓದಾತಕಸಿಣಕಮ್ಮಂ ಕತ್ವಾ ದೇವಪುರೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಿ। ಅಪದಾನೇ ಪನ ‘‘ಚೂಳಪನ್ಥಕೋ ಪದುಮುತ್ತರಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಕಾಲೇ ತಾಪಸೋ ಹುತ್ವಾ ಹಿಮವನ್ತೇ ವಸನ್ತೋ ತತ್ಥ ಭಗವನ್ತಂ ದಿಸ್ವಾ ಪುಪ್ಫಚ್ಛತ್ತೇನ ಪೂಜಂ ಅಕಾಸೀ’’ತಿ ಆಗತಂ। ತೇಸಂ ದೇವಮನುಸ್ಸೇಸು ಸಂಸರನ್ತಾನಂಯೇವ ಕಪ್ಪಸತಸಹಸ್ಸಂ ಅತಿಕ್ಕನ್ತಂ। ಅಥ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಸತ್ಥಾ ಅಭಿಸಮ್ಬೋಧಿಂ ಪತ್ವಾ ಪವತ್ತಿತವರಧಮ್ಮಚಕ್ಕೋ ರಾಜಗಹಂ ಉಪನಿಸ್ಸಾಯ ವೇಳುವನೇ ಮಹಾವಿಹಾರೇ ವಿಹರತಿ।

    Te ubhopi janā tattha yāvajīvaṃ puññāni katvā tato cuto devaloke nibbattiṃsu. Tattha mahāpanthakassa antarākataṃ kalyāṇadhammaṃ na kathīyati. Cūḷapanthako pana kassapassa bhagavato sāsane pabbajitvā vīsati vassasahassāni odātakasiṇakammaṃ katvā devapure nibbatti. Apadāne pana ‘‘cūḷapanthako padumuttarassa bhagavato kāle tāpaso hutvā himavante vasanto tattha bhagavantaṃ disvā pupphacchattena pūjaṃ akāsī’’ti āgataṃ. Tesaṃ devamanussesu saṃsarantānaṃyeva kappasatasahassaṃ atikkantaṃ. Atha amhākaṃ satthā abhisambodhiṃ patvā pavattitavaradhammacakko rājagahaṃ upanissāya veḷuvane mahāvihāre viharati.

    ತೇನ ಚ ಸಮಯೇನ ರಾಜಗಹೇ ಧನಸೇಟ್ಠಿಸ್ಸ ಧೀತಾ ಅತ್ತನೋ ದಾಸೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಸನ್ಥವಂ ಕತ್ವಾ ಞಾತಕೇಹಿ ಭೀತಾ ಹತ್ಥಸಾರಂ ಗಹೇತ್ವಾ ತೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಪಲಾಯಿತ್ವಾ ಅಞ್ಞತ್ಥ ವಸನ್ತೀ ತಂ ಪಟಿಚ್ಚ ಗಬ್ಭಂ ಲಭಿತ್ವಾ ಪರಿಪಕ್ಕಗಬ್ಭಾ ‘‘ಞಾತಿಘರಂ ಗನ್ತ್ವಾ ವಿಜಾಯಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಗಚ್ಛನ್ತೀ ಅನ್ತರಾಮಗ್ಗೇಯೇವ ಪುತ್ತಂ ವಿಜಾಯಿತ್ವಾ ಸಾಮಿನಾ ನಿವತ್ತಿತಾ ಪುಬ್ಬೇ ವಸಿತಟ್ಠಾನೇ ವಸನ್ತೀ ಪುತ್ತಸ್ಸ ಪನ್ಥೇ ಜಾತತ್ತಾ ಪನ್ಥಕೋತಿ, ನಾಮಂ ಅಕಾಸಿ। ತಸ್ಮಿಂ ಆಧಾವಿತ್ವಾ ವಿಧಾವಿತ್ವಾ ವಿಚರಣಕಾಲೇ ತಮೇವ ಪಟಿಚ್ಚ ದುತಿಯಂ ಗಬ್ಭಂ ಪಟಿಲಭಿತ್ವಾ ಪರಿಪಕ್ಕಗಬ್ಭಾ ಪುಬ್ಬೇ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ಅನ್ತರಾಮಗ್ಗೇ ಪುತ್ತಂ ವಿಜಾಯಿತ್ವಾ ಸಾಮಿನಾ ನಿವತ್ತಿತಾ ಜೇಟ್ಠಪುತ್ತಸ್ಸ ಮಹಾಪನ್ಥಕೋತಿ ಕನಿಟ್ಠಸ್ಸ ಚೂಳಪನ್ಥಕೋತಿ ನಾಮಂ ಕತ್ವಾ ಯಥಾವಸಿತಟ್ಠಾನೇಯೇವ ವಸನ್ತೀ ಅನುಕ್ಕಮೇನ ದಾರಕೇಸು ವಡ್ಢನ್ತೇಸು ತೇಹಿ, ‘‘ಅಮ್ಮ, ಅಯ್ಯಕಕುಲಂ ನೋ ದಸ್ಸೇಹೀ’’ತಿ ನಿಬುನ್ಧಿಯಮಾನಾ ದಾರಕೇ ಮಾತಾಪಿತೂನಂ ಸನ್ತಿಕಂ ಪೇಸೇಸಿ। ತತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ದಾರಕಾ ಧನಸೇಟ್ಠಿನೋ ಗೇಹೇ ವಡ್ಢನ್ತಿ। ತೇಸು ಚೂಳಪನ್ಥಕೋ ಅತಿದಹರೋ। ಮಹಾಪನ್ಥಕೋ ಪನ ಅಯ್ಯಕೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಭಗವತೋ ಸನ್ತಿಕಂ ಗತೋ ಸತ್ಥಾರಂ ದಿಸ್ವಾ ಸಹ ದಸ್ಸನೇನ ಪಟಿಲದ್ಧಸದ್ಧೋ ಧಮ್ಮಂ ಸುತ್ವಾ ಉಪನಿಸ್ಸಯಸಮ್ಪನ್ನತಾಯ ಪಬ್ಬಜಿತುಕಾಮೋ ಹುತ್ವಾ ಪಿತಾಮಹಂ ಆಪುಚ್ಛಿ। ಸೋ ಸತ್ಥು ತಮತ್ಥಂ ಆರೋಚೇತ್ವಾ ತಂ ಪಬ್ಬಾಜೇಸಿ। ಸೋ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ಬಹುಂ ಬುದ್ಧವಚನಂ ಉಗ್ಗಣ್ಹಿತ್ವಾ ಪರಿಪುಣ್ಣವಸ್ಸೋ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ಯೋನಿಸೋಮನಸಿಕಾರೇ ಕಮ್ಮಂ ಕರೋನ್ತೋ ವಿಸೇಸತೋ ಚತುನ್ನಂ ಅರೂಪಜ್ಝಾನಾನಂ ಲಾಭೀ ಹುತ್ವಾ ತತೋ ವುಟ್ಠಾಯ ವಿಪಸ್ಸನಂ ಉಸ್ಸುಕ್ಕಾಪೇತ್ವಾ ಅರಹತ್ತಂ ಪಾಪುಣಿ। ಇತಿ ಸೋ ಸಞ್ಞಾವಿವಟ್ಟಕುಸಲಾನಂ ಅಗ್ಗೋ ಜಾತೋ। ಸೋ ಝಾನಸುಖೇನ ಫಲಸುಖೇನ ವೀತಿನಾಮೇನ್ತೋ ಏಕದಿವಸಂ ಅತ್ತನೋ ಪಟಿಪತ್ತಿಂ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಿತ್ವಾ ಅಧಿಗತಸಮ್ಪತ್ತಿಂ ಪಟಿಚ್ಚ ಸಞ್ಜಾತಸೋಮನಸ್ಸೋ ಸೀಹನಾದಂ ನದನ್ತೋ –

    Tena ca samayena rājagahe dhanaseṭṭhissa dhītā attano dāsena saddhiṃ santhavaṃ katvā ñātakehi bhītā hatthasāraṃ gahetvā tena saddhiṃ palāyitvā aññattha vasantī taṃ paṭicca gabbhaṃ labhitvā paripakkagabbhā ‘‘ñātigharaṃ gantvā vijāyissāmī’’ti gacchantī antarāmaggeyeva puttaṃ vijāyitvā sāminā nivattitā pubbe vasitaṭṭhāne vasantī puttassa panthe jātattā panthakoti, nāmaṃ akāsi. Tasmiṃ ādhāvitvā vidhāvitvā vicaraṇakāle tameva paṭicca dutiyaṃ gabbhaṃ paṭilabhitvā paripakkagabbhā pubbe vuttanayeneva antarāmagge puttaṃ vijāyitvā sāminā nivattitā jeṭṭhaputtassa mahāpanthakoti kaniṭṭhassa cūḷapanthakoti nāmaṃ katvā yathāvasitaṭṭhāneyeva vasantī anukkamena dārakesu vaḍḍhantesu tehi, ‘‘amma, ayyakakulaṃ no dassehī’’ti nibundhiyamānā dārake mātāpitūnaṃ santikaṃ pesesi. Tato paṭṭhāya dārakā dhanaseṭṭhino gehe vaḍḍhanti. Tesu cūḷapanthako atidaharo. Mahāpanthako pana ayyakena saddhiṃ bhagavato santikaṃ gato satthāraṃ disvā saha dassanena paṭiladdhasaddho dhammaṃ sutvā upanissayasampannatāya pabbajitukāmo hutvā pitāmahaṃ āpucchi. So satthu tamatthaṃ ārocetvā taṃ pabbājesi. So pabbajitvā bahuṃ buddhavacanaṃ uggaṇhitvā paripuṇṇavasso upasampajjitvā yonisomanasikāre kammaṃ karonto visesato catunnaṃ arūpajjhānānaṃ lābhī hutvā tato vuṭṭhāya vipassanaṃ ussukkāpetvā arahattaṃ pāpuṇi. Iti so saññāvivaṭṭakusalānaṃ aggo jāto. So jhānasukhena phalasukhena vītināmento ekadivasaṃ attano paṭipattiṃ paccavekkhitvā adhigatasampattiṃ paṭicca sañjātasomanasso sīhanādaṃ nadanto –

    ೫೧೦.

    510.

    ‘‘ಯದಾ ಪಠಮಮದ್ದಕ್ಖಿಂ, ಸತ್ಥಾರಮಕುತೋಭಯಂ।

    ‘‘Yadā paṭhamamaddakkhiṃ, satthāramakutobhayaṃ;

    ತತೋ ಮೇ ಅಹು ಸಂವೇಗೋ, ಪಸ್ಸಿತ್ವಾ ಪುರಿಸುತ್ತಮಂ॥

    Tato me ahu saṃvego, passitvā purisuttamaṃ.

    ೫೧೧.

    511.

    ‘‘ಸಿರಿಂ ಹತ್ಥೇಹಿ ಪಾದೇಹಿ, ಯೋ ಪಣಾಮೇಯ್ಯ ಆಗತಂ।

    ‘‘Siriṃ hatthehi pādehi, yo paṇāmeyya āgataṃ;

    ಏತಾದಿಸಂ ಸೋ ಸತ್ಥಾರಂ, ಆರಾಧೇತ್ವಾ ವಿರಾಧಯೇ॥

    Etādisaṃ so satthāraṃ, ārādhetvā virādhaye.

    ೫೧೨.

    512.

    ‘‘ತದಾಹಂ ಪುತ್ತದಾರಞ್ಚ, ಧನಧಞ್ಞಞ್ಚ ಛಡ್ಡಯಿಂ।

    ‘‘Tadāhaṃ puttadārañca, dhanadhaññañca chaḍḍayiṃ;

    ಕೇಸಮಸ್ಸೂನಿ ಛೇದೇತ್ವಾ, ಪಬ್ಬಜಿಂ ಅನಗಾರಿಯಂ॥

    Kesamassūni chedetvā, pabbajiṃ anagāriyaṃ.

    ೫೧೩.

    513.

    ‘‘ಸಿಕ್ಖಾಸಾಜೀವಸಮ್ಪನ್ನೋ, ಇನ್ದ್ರಿಯೇಸು ಸುಸಂವುತೋ।

    ‘‘Sikkhāsājīvasampanno, indriyesu susaṃvuto;

    ನಮಸ್ಸಮಾನೋ ಸಮ್ಬುದ್ಧಂ, ವಿಹಾಸಿಂ ಅಪರಾಜಿತೋ॥

    Namassamāno sambuddhaṃ, vihāsiṃ aparājito.

    ೫೧೪.

    514.

    ‘‘ತತೋ ಮೇ ಪಣಿಧೀ ಆಸಿ, ಚೇತಸೋ ಅಭಿಪತ್ಥಿತೋ।

    ‘‘Tato me paṇidhī āsi, cetaso abhipatthito;

    ನ ನಿಸೀದೇ ಮುಹುತ್ತಮ್ಪಿ, ತಣ್ಹಾಸಲ್ಲೇ ಅನೂಹತೇ॥

    Na nisīde muhuttampi, taṇhāsalle anūhate.

    ೫೧೫.

    515.

    ‘‘ತಸ್ಸ ಮೇವಂ ವಿಹರತೋ, ಪಸ್ಸ ವೀರಿಯಪರಕ್ಕಮಂ।

    ‘‘Tassa mevaṃ viharato, passa vīriyaparakkamaṃ;

    ತಿಸ್ಸೋ ವಿಜ್ಜಾ ಅನುಪ್ಪತ್ತಾ, ಕತಂ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಸಾಸನಂ॥

    Tisso vijjā anuppattā, kataṃ buddhassa sāsanaṃ.

    ೫೧೬.

    516.

    ‘‘ಪುಬ್ಬೇನಿವಾಸಂ ಜಾನಾಮಿ, ದಿಬ್ಬಚಕ್ಖು ವಿಸೋಧಿತಂ।

    ‘‘Pubbenivāsaṃ jānāmi, dibbacakkhu visodhitaṃ;

    ಅರಹಾ ದಕ್ಖಿಣೇಯ್ಯೋಮ್ಹಿ, ವಿಪ್ಪಮುತ್ತೋ ನಿರೂಪಧಿ॥

    Arahā dakkhiṇeyyomhi, vippamutto nirūpadhi.

    ೫೧೭.

    517.

    ‘‘ತತೋ ರತ್ಯಾವಿವಸಾನೇ, ಸೂರಿಯುಗ್ಗಮನಂ ಪತಿ।

    ‘‘Tato ratyāvivasāne, sūriyuggamanaṃ pati;

    ಸಬ್ಬಂ ತಣ್ಹಂ ವಿಸೋಸೇತ್ವಾ, ಪಲ್ಲಙ್ಕೇನ ಉಪಾವಿಸಿ’’ನ್ತಿ॥ – ಇಮಾ ಗಾಥಾ ಅಭಾಸಿ।

    Sabbaṃ taṇhaṃ visosetvā, pallaṅkena upāvisi’’nti. – imā gāthā abhāsi;

    ತತ್ಥ ಯದಾತಿ ಯಸ್ಮಿಂ ಕಾಲೇ। ಪಠಮನ್ತಿ ಆದಿತೋ। ಅದ್ದಕ್ಖಿನ್ತಿ ಪಸ್ಸಿಂ, ಸತ್ಥಾರನ್ತಿ, ಭಗವನ್ತಂ। ಅಕುತೋಭಯನ್ತಿ ನಿಬ್ಭಯಂ। ಅಯಞ್ಹೇತ್ಥ ಅತ್ಥೋ – ಸಬ್ಬೇಸಂ ಭಯಹೇತೂನಂ ಬೋಧಿಮೂಲೇಯೇವ ಪಹೀನತ್ತಾ ಕುತೋಚಿಪಿ ಭಯಾಭಾವತೋ ಅಕುತೋಭಯಂ ನಿಬ್ಭಯಂ, ಚತುವೇಸಾರಜ್ಜವಿಸಾರದಂ ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮಿಕಸಮ್ಪರಾಯಿಕಪರಮತ್ಥೇಹಿ ವೇನೇಯ್ಯಾನಂ ಯಥಾರಹಮನುಸಾಸನತೋ ಸತ್ಥಾರಂ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಂ ಮಯ್ಹಂ ಪಿತಾಮಹೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಯಾಯ ವೇಲಾಯ ಸಬ್ಬಪಠಮಂ ಪಸ್ಸಿಂ, ತಂ ಪುರಿಸುತ್ತಮಂ ಸದೇವಕೇ ಲೋಕೇ ಅಗ್ಗಪುಗ್ಗಲಂ ಪಸ್ಸಿತ್ವಾ ತತೋ ದಸ್ಸನಹೇತು ತತೋ ದಸ್ಸನತೋ ಪಚ್ಛಾ ‘‘ಏತ್ತಕಂ ಕಾಲಂ ಸತ್ಥಾರಂ ದಟ್ಠುಂ ಧಮ್ಮಞ್ಚ ಸೋತುಂ ನಾಲತ್ಥ’’ನ್ತಿ ಮಯ್ಹಂ ಸಂವೇಗೋ ಅಹು ಸಹೋತ್ತಪ್ಪಂ ಞಾಣಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜಿ। ಉಪ್ಪನ್ನಸಂವೇಗೋ ಪನಾಹಂ ಏವಂ ಚಿನ್ತೇಸಿನ್ತಿ ದಸ್ಸೇತಿ ಸಿರಿಂ ಹತ್ಥೇಹೀತಿ ಗಾಥಾಯ। ತಸ್ಸತ್ಥೋ – ಯೋ ವಿಭವತ್ಥಿಕೋ ಪುರಿಸೋ ‘‘ಉಪಟ್ಠಾಯಿಕೋ ಹುತ್ವಾ ತವ ಸನ್ತಿಕೇ ವಸಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಸವಿಗ್ಗಹಂ ಸಿರಿಂ ಸಯನೇ ಉಪಗತಂ ಹತ್ಥೇಹಿ ಚ ಪಾದೇಹಿ ಚ ಕೋಟ್ಟೇನ್ತೋ ಪಣಾಮೇಯ್ಯ ನೀಹರೇಯ್ಯ, ಸೋ ತಥಾರೂಪೋ ಅಲಕ್ಖಿಕಪುರಿಸೋ ಏತಾದಿಸಂ ಸತ್ಥಾರಂ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಂ ಆರಾಧೇತ್ವಾ ಇಮಸ್ಮಿಂ ನವಮೇ ಖಣೇ ಪಟಿಲಭಿತ್ವಾ ವಿರಾಧಯೇ ತಸ್ಸ ಓವಾದಾಕರಣೇನ ತಂ ವಿರಜ್ಝೇಯ್ಯ, ಅಹಂ ಪನೇವಂ ನ ಕರೋಮೀತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ತೇನಾಹ ‘‘ತದಾಹಂ…ಪೇ॰… ಅನಗಾರಿಯ’’ನ್ತಿ। ತತ್ಥ ಛಡ್ಡಯಿನ್ತಿ, ಪಜಹಿಂ। ‘‘ಛಡ್ಡಿಯ’’ನ್ತಿಪಿ ಪಾಠೋ। ನನು ಅಯಂ ಥೇರೋ ದಾರಪರಿಗ್ಗಹಂ ಅಕತ್ವಾವ ಪಬ್ಬಜಿತೋ, ಸೋ ಕಸ್ಮಾ ‘‘ಪುತ್ತದಾರಞ್ಚ ಛಡ್ಡಯಿ’’ನ್ತಿ ಅವೋಚಾತಿ? ಯಥಾ ನಾಮ ಪುರಿಸೋ ಅನಿಬ್ಬತ್ತಫಲಮೇವ ರುಕ್ಖಂ ಛಿನ್ದನ್ತೋ ಅಚ್ಛಿನ್ನೇ ತತೋ ಲದ್ಧಫಲೇಹಿ ಪರಿಹೀನೋ ನಾಮ ಹೋತಿ। ಏವಂಸಮ್ಪದಮಿದಂ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ।

    Tattha yadāti yasmiṃ kāle. Paṭhamanti ādito. Addakkhinti passiṃ, satthāranti, bhagavantaṃ. Akutobhayanti nibbhayaṃ. Ayañhettha attho – sabbesaṃ bhayahetūnaṃ bodhimūleyeva pahīnattā kutocipi bhayābhāvato akutobhayaṃ nibbhayaṃ, catuvesārajjavisāradaṃ diṭṭhadhammikasamparāyikaparamatthehi veneyyānaṃ yathārahamanusāsanato satthāraṃ sammāsambuddhaṃ mayhaṃ pitāmahena saddhiṃ gantvā yāya velāya sabbapaṭhamaṃ passiṃ, taṃ purisuttamaṃ sadevake loke aggapuggalaṃ passitvā tato dassanahetu tato dassanato pacchā ‘‘ettakaṃ kālaṃ satthāraṃ daṭṭhuṃ dhammañca sotuṃ nālattha’’nti mayhaṃ saṃvego ahu sahottappaṃ ñāṇaṃ uppajji. Uppannasaṃvego panāhaṃ evaṃ cintesinti dasseti siriṃ hatthehīti gāthāya. Tassattho – yo vibhavatthiko puriso ‘‘upaṭṭhāyiko hutvā tava santike vasissāmī’’ti saviggahaṃ siriṃ sayane upagataṃ hatthehi ca pādehi ca koṭṭento paṇāmeyya nīhareyya, so tathārūpo alakkhikapuriso etādisaṃ satthāraṃ sammāsambuddhaṃ ārādhetvā imasmiṃ navame khaṇe paṭilabhitvā virādhaye tassa ovādākaraṇena taṃ virajjheyya, ahaṃ panevaṃ na karomīti adhippāyo. Tenāha ‘‘tadāhaṃ…pe… anagāriya’’nti. Tattha chaḍḍayinti, pajahiṃ. ‘‘Chaḍḍiya’’ntipi pāṭho. Nanu ayaṃ thero dārapariggahaṃ akatvāva pabbajito, so kasmā ‘‘puttadārañca chaḍḍayi’’nti avocāti? Yathā nāma puriso anibbattaphalameva rukkhaṃ chindanto acchinne tato laddhaphalehi parihīno nāma hoti. Evaṃsampadamidaṃ daṭṭhabbaṃ.

    ಸಿಕ್ಖಾಸಾಜೀವಸಮಾಪನ್ನೋತಿ ಯಾ ಅಧಿಸೀಲಸಿಕ್ಖಾ, ತಾಯ ಚ, ಯತ್ಥ ಭಿಕ್ಖೂ ಸಹ ಜೀವನ್ತಿ, ಏಕಜೀವಿಕಾ ಸಭಾಗವುತ್ತಿನೋ ಹೋನ್ತಿ, ತೇನ ಭಗವತಾ ಪಞ್ಞತ್ತಸಿಕ್ಖಾಪದಸಙ್ಖಾತೇನ ಸಾಜೀವೇನ ಚ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಸಿಕ್ಖನಭಾವೇನ ಸಮಙ್ಗೀಭೂತೋ, ಸಿಕ್ಖಂ ಪರಿಪೂರೇನ್ತೋ ಸಾಜೀವಞ್ಚ ಅವೀತಿಕ್ಕಮನ್ತೋ ಹುತ್ವಾ ತದುಭಯಂ ಸಮ್ಪಾದೇನ್ತೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ತೇನ ಸುವಿಸುದ್ಧೇ ಪಾತಿಮೋಕ್ಖೇ ಸೀಲೇ ಪತಿಟ್ಠಿತಭಾವಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ಇನ್ದ್ರಿಯೇಸು ಸುಸಂವುತೋತಿ ಮನಚ್ಛಟ್ಠೇಸು ಇನ್ದ್ರಿಯೇಸು ಸುಟ್ಠು ಸಂವುತೋ। ರೂಪಾದಿವಿಸಯೇಸು ಉಪ್ಪಜ್ಜನಕಾನಂ ಅಭಿಜ್ಝಾದೀನಂ ಪವತ್ತಿನಿವಾರಣವಸೇನ ಸತಿಕವಾಟೇನ ಸುಪಿಹಿತಚಕ್ಖಾದಿದ್ವಾರೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ಏವಂ ಪಾತಿಮೋಕ್ಖಸಂವರಇನ್ದ್ರಿಯಸಂವರಸೀಲಸಮ್ಪತ್ತಿದಸ್ಸನೇನ ಇತರಸೀಲಮ್ಪಿ ಅತ್ಥತೋ ದಸ್ಸಿತಮೇವ ಹೋತೀತಿ ಥೇರೋ ಅತ್ತನೋ ಚತುಪಾರಿಸುದ್ಧಿಸೀಲಸಮ್ಪದಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ‘‘ನಮಸ್ಸಮಾನೋ ಸಮ್ಬುದ್ಧ’’ನ್ತಿ ಇಮಿನಾ ಬುದ್ಧಾನುಸ್ಸತಿಭಾವನಾನುಯೋಗಮಾಹ। ವಿಹಾಸಿಂ ಅಪರಾಜಿತೋತಿ ಕಿಲೇಸಮಾರಾದೀಹಿ ಅಪರಾಜಿತೋ ಏವ ಹುತ್ವಾ ವಿಹರಿಂ, ಯಾವ ಅರಹತ್ತಪ್ಪತ್ತಿ, ತಾವ ತೇಹಿ ಅನಭಿಭೂತೋ, ಅಞ್ಞದತ್ಥು ತೇ ಅಭಿಭವನ್ತೋ ಏವ ವಿಹಾಸಿನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ।

    Sikkhāsājīvasamāpannoti yā adhisīlasikkhā, tāya ca, yattha bhikkhū saha jīvanti, ekajīvikā sabhāgavuttino honti, tena bhagavatā paññattasikkhāpadasaṅkhātena sājīvena ca samannāgato sikkhanabhāvena samaṅgībhūto, sikkhaṃ paripūrento sājīvañca avītikkamanto hutvā tadubhayaṃ sampādentoti attho. Tena suvisuddhe pātimokkhe sīle patiṭṭhitabhāvaṃ dasseti. Indriyesu susaṃvutoti manacchaṭṭhesu indriyesu suṭṭhu saṃvuto. Rūpādivisayesu uppajjanakānaṃ abhijjhādīnaṃ pavattinivāraṇavasena satikavāṭena supihitacakkhādidvāroti attho. Evaṃ pātimokkhasaṃvaraindriyasaṃvarasīlasampattidassanena itarasīlampi atthato dassitameva hotīti thero attano catupārisuddhisīlasampadaṃ dassetvā ‘‘namassamāno sambuddha’’nti iminā buddhānussatibhāvanānuyogamāha. Vihāsiṃ aparājitoti kilesamārādīhi aparājito eva hutvā vihariṃ, yāva arahattappatti, tāva tehi anabhibhūto, aññadatthu te abhibhavanto eva vihāsinti attho.

    ತತೋತಿ ತಸ್ಮಾ, ಯಸ್ಮಾ ಸುವಿಸುದ್ಧಸೀಲೋ ಸತ್ಥರಿ ಅಭಿಪ್ಪಸನ್ನೋ ಕಿಲೇಸಾಭಿಭವನಪಟಿಪತ್ತಿಯಞ್ಚ ಠಿತೋ, ತಸ್ಮಾ। ಪಣಿಧೀತಿ ಪಣಿಧಾನಂ। ತತೋ ವಾ ಚಿತ್ತಾಭಿನೀಹಾರೋ। ಆಸೀತಿ ಅಹೋಸಿ। ಚೇತಸೋ ಅಭಿಪತ್ಥಿತೋತಿ, ಮಮ ಚಿತ್ತೇನ ಇಚ್ಛಿತೋ। ಕೀದಿಸೋ ಪನ ಸೋತಿ ಆಹ ‘‘ನ ನಿಸೀದೇ ಮುಹುತ್ತಮ್ಪಿ, ತಣ್ಹಾಸಲ್ಲೇ ಅನೂಹತೇ’’ತಿ। ‘‘ಅಗ್ಗಮಗ್ಗಸಣ್ಡಾಸೇನ ಮಮ ಹದಯತೋ ತಣ್ಹಾಸಲ್ಲೇ ಅನುದ್ಧಟೇ ಮುಹುತ್ತಮ್ಪಿ ನ ನಿಸೀದೇ, ನಿಸಜ್ಜಂ ನ ಕಪ್ಪೇಯ್ಯ’’ನ್ತಿ ಏವಂ ಮೇ ಚಿತ್ತಾಭಿನೀಹಾರೋ ಅಹೋಸೀತಿ ಅತ್ಥೋ।

    Tatoti tasmā, yasmā suvisuddhasīlo satthari abhippasanno kilesābhibhavanapaṭipattiyañca ṭhito, tasmā. Paṇidhīti paṇidhānaṃ. Tato vā cittābhinīhāro. Āsīti ahosi. Cetaso abhipatthitoti, mama cittena icchito. Kīdiso pana soti āha ‘‘na nisīde muhuttampi, taṇhāsalle anūhate’’ti. ‘‘Aggamaggasaṇḍāsena mama hadayato taṇhāsalle anuddhaṭe muhuttampi na nisīde, nisajjaṃ na kappeyya’’nti evaṃ me cittābhinīhāro ahosīti attho.

    ಏವಂ ಪನ ಚಿತ್ತಂ ಅಧಿಟ್ಠಾಯ ಭಾವನಂ ಭಾವಯಿತ್ವಾ ಠಾನಚಙ್ಕಮೇಹೇವ ರತ್ತಿಂ ವೀತಿನಾಮೇನ್ತೋ ಅರೂಪಸಮಾಪತ್ತಿತೋ ವುಟ್ಠಾಯ ಝಾನಙ್ಗಮುಖೇನ ವಿಪಸ್ಸನಂ ಪಟ್ಠಪೇತ್ವಾ ಅರಹತ್ತಂ ಸಚ್ಛಾಕಾಸಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ ‘‘ತಸ್ಸ ಮೇ’’ತಿಆದಿ। ನಿರೂಪಧೀತಿ ಕಿಲೇಸುಪಧಿಆದೀನಂ ಅಭಾವೇನ ನಿರುಪಧಿ। ರತ್ಯಾವಿವಸಾನೇತಿ ರತ್ತಿಭಾಗಸ್ಸ ವಿಗಮನೇ ವಿಭಾತಾಯ ರತ್ತಿಯಾ। ಸೂರಿಯುಗ್ಗಮನಂ ಪತೀತಿ ಸೂರಿಯುಗ್ಗಮನಂ ಲಕ್ಖಣಂ ಕತ್ವಾ। ಸಬ್ಬಂ ತಣ್ಹನ್ತಿ ಕಾಮತಣ್ಹಾದಿಭೇದಂ ಸಬ್ಬಂ ತಣ್ಹಾಸೋತಂ ಅಗ್ಗಮಗ್ಗೇನ ವಿಸೋಸೇತ್ವಾ ಸುಕ್ಖಾಪೇತ್ವಾ ‘‘ತಣ್ಹಾಸಲ್ಲೇ ಅನೂಹತೇ ನ ನಿಸೀದೇ’’ತಿ, ಪಟಿಞ್ಞಾಯ ಮೋಚಿತತ್ತಾ। ಪಲ್ಲಙ್ಕೇನ ಉಪಾವಿಸಿನ್ತಿ ಪಲ್ಲಙ್ಕಂ ಆಭುಜಿತ್ವಾ ನಿಸೀದಿನ್ತಿ। ಸೇಸಂ ಉತ್ತಾನತ್ಥಮೇವ।

    Evaṃ pana cittaṃ adhiṭṭhāya bhāvanaṃ bhāvayitvā ṭhānacaṅkameheva rattiṃ vītināmento arūpasamāpattito vuṭṭhāya jhānaṅgamukhena vipassanaṃ paṭṭhapetvā arahattaṃ sacchākāsi. Tena vuttaṃ ‘‘tassa me’’tiādi. Nirūpadhīti kilesupadhiādīnaṃ abhāvena nirupadhi. Ratyāvivasāneti rattibhāgassa vigamane vibhātāya rattiyā. Sūriyuggamanaṃ patīti sūriyuggamanaṃ lakkhaṇaṃ katvā. Sabbaṃ taṇhanti kāmataṇhādibhedaṃ sabbaṃ taṇhāsotaṃ aggamaggena visosetvā sukkhāpetvā ‘‘taṇhāsalle anūhate na nisīde’’ti, paṭiññāya mocitattā. Pallaṅkena upāvisinti pallaṅkaṃ ābhujitvā nisīdinti. Sesaṃ uttānatthameva.

    ಮಹಾಪನ್ಥಕತ್ಥೇರಗಾಥಾವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।

    Mahāpanthakattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.

    ಅಟ್ಠಕನಿಪಾತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।

    Aṭṭhakanipātavaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ • Khuddakanikāya / ಥೇರಗಾಥಾಪಾಳಿ • Theragāthāpāḷi / ೩. ಮಹಾಪನ್ಥಕತ್ಥೇರಗಾಥಾ • 3. Mahāpanthakattheragāthā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact