Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / మజ్ఝిమనికాయ (టీకా) • Majjhimanikāya (ṭīkā)

    ౨. మహారాహులోవాదసుత్తవణ్ణనా

    2. Mahārāhulovādasuttavaṇṇanā

    ౧౧౩. ఇరియాపథానుబన్ధనేనాతి ఇరియాపథగమనానుబన్ధనేన, న పటిపత్తిగమనానుబన్ధనేన. అఞ్ఞమేవ హి బుద్ధానం పటిపత్తిగమనం అఞ్ఞం సావకానం. విలాసితగమనేనాతి – ‘‘దూరే పాదం న ఉద్ధరతి, న అచ్చాసన్నే పాదం నిక్ఖిపతి, నాతిసీఘం గచ్ఛతి నాతిసణిక’’న్తిఆదినా (సం॰ ని॰ అట్ఠ॰ ౩.౪.౨౪౩; ఉదా॰ అట్ఠ॰ ౭౬; సారత్థ॰ టీ॰ మహావగ్గ ౩.౨౮౫) వుత్తేన సభావసీలేన బుద్ధానం చాతురియగమనేన. తదేవ హి సన్ధాయ ‘‘పదే పదం నిక్ఖిపన్తో’’తి వుత్తం. పదానుపదికోతి రాహులత్థేరస్సపి లక్ఖణపారిపూరియా తాదిసమేవ గమనన్తి యత్తకం పదేసం అన్తరం అదత్వా భగవతో పిట్ఠితో గన్తుం ఆరద్ధో, సబ్బత్థ తమేవ గమనపదానుపదం గచ్ఛతీతి పదానుపదికో.

    113.Iriyāpathānubandhanenāti iriyāpathagamanānubandhanena, na paṭipattigamanānubandhanena. Aññameva hi buddhānaṃ paṭipattigamanaṃ aññaṃ sāvakānaṃ. Vilāsitagamanenāti – ‘‘dūre pādaṃ na uddharati, na accāsanne pādaṃ nikkhipati, nātisīghaṃ gacchati nātisaṇika’’ntiādinā (saṃ. ni. aṭṭha. 3.4.243; udā. aṭṭha. 76; sārattha. ṭī. mahāvagga 3.285) vuttena sabhāvasīlena buddhānaṃ cāturiyagamanena. Tadeva hi sandhāya ‘‘pade padaṃ nikkhipanto’’ti vuttaṃ. Padānupadikoti rāhulattherassapi lakkhaṇapāripūriyā tādisameva gamananti yattakaṃ padesaṃ antaraṃ adatvā bhagavato piṭṭhito gantuṃ āraddho, sabbattha tameva gamanapadānupadaṃ gacchatīti padānupadiko.

    వణ్ణనాభూమి చాయం తత్థ భగవన్తం థేరఞ్చ అనేకరూపాహి ఉపమాహి వణ్ణేన్తో ‘‘తత్థ భగవా’’తిఆదిమాహ. నిక్ఖన్తగజపోతకో వియ విరోచిత్థాతి పదం ఆనేత్వా యోజనా. ఏవం తం కేసరసీహో వియాతిఆదీసుపి ఆనేత్వా యోజేతబ్బం. తారకరాజా నామ చన్దో. ద్విన్నం చన్దమణ్డలానన్తిఆది పరికప్పవచనం, బుద్ధావేణికసన్తకం వియ బుద్ధానం ఆకప్పసోభా అహోసి, అహో సిరీసమ్పత్తీతి యోజనా.

    Vaṇṇanābhūmi cāyaṃ tattha bhagavantaṃ therañca anekarūpāhi upamāhi vaṇṇento ‘‘tattha bhagavā’’tiādimāha. Nikkhantagajapotako viya virocitthāti padaṃ ānetvā yojanā. Evaṃ taṃ kesarasīho viyātiādīsupi ānetvā yojetabbaṃ. Tārakarājā nāma cando. Dvinnaṃ candamaṇḍalānantiādi parikappavacanaṃ, buddhāveṇikasantakaṃ viya buddhānaṃ ākappasobhā ahosi, aho sirīsampattīti yojanā.

    ఆదియమానాతి గణ్హన్తి. ‘‘పచ్ఛా జానిస్సామా’’తి న అజ్జుపేక్ఖితబ్బో. ఇదం న కత్తబ్బన్తి వుత్తేతి ఇదం పాణఅతిపాతనం న కత్తబ్బన్తి వుత్తే ఇదం దణ్డేన వా లేడ్డునా వా విహేఠనం న కత్తబ్బం, ఇదం పాణినా దణ్డకదానఞ్చ అన్తమసో కుజ్ఝిత్వా ఓలోకనమత్తమ్పి న కత్తబ్బమేవాతి నయసతేనపి నయసహస్సేనపి పటివిజ్ఝతి, తథా ఇధ తావ సమ్మజ్జనం కత్తబ్బన్తి వుత్తేపి తత్థ పరిభణ్డకరణం విహారఙ్గణసమ్మజ్జనం కచవరఛడ్డనం వాలికాసమకిరణన్తి ఏవమాదినా నయసతేన నయసహస్సేన పటివిజ్ఝతి. తేనాహ – ‘‘ఇదం కత్తబ్బన్తి వుత్తేపి ఏసేవ నయో’’తి. పరిభాసన్తి తజ్జనం. లభామీతి పచ్చాసీసతి.

    Ādiyamānāti gaṇhanti. ‘‘Pacchā jānissāmā’’ti na ajjupekkhitabbo. Idaṃ na kattabbanti vutteti idaṃ pāṇaatipātanaṃ na kattabbanti vutte idaṃ daṇḍena vā leḍḍunā vā viheṭhanaṃ na kattabbaṃ, idaṃ pāṇinā daṇḍakadānañca antamaso kujjhitvā olokanamattampi na kattabbamevāti nayasatenapi nayasahassenapi paṭivijjhati, tathā idha tāva sammajjanaṃ kattabbanti vuttepi tattha paribhaṇḍakaraṇaṃ vihāraṅgaṇasammajjanaṃ kacavarachaḍḍanaṃ vālikāsamakiraṇanti evamādinā nayasatena nayasahassena paṭivijjhati. Tenāha – ‘‘idaṃ kattabbanti vuttepi eseva nayo’’ti. Paribhāsanti tajjanaṃ. Labhāmīti paccāsīsati.

    సబ్బమేతన్తి సబ్బం ఏతం మయి లబ్భమానం సిక్ఖాకామతం. అభిఞ్ఞాయాతి జానిత్వా. సహాయోతి రట్ఠపాలత్థేరం సన్ధాయాహ. సో హి భగవతా సద్ధాపబ్బజితభావే ఏతదగ్గే ఠపితో. ధమ్మారక్ఖోతి సత్థు సద్ధమ్మరతనానుపాలకో ధమ్మభణ్డాగారికో. పేత్తియోతి చూళపితా. సబ్బం మే జినసాసనన్తి సబ్బమ్పి బుద్ధసాసనం మయ్హమేవ.

    Sabbametanti sabbaṃ etaṃ mayi labbhamānaṃ sikkhākāmataṃ. Abhiññāyāti jānitvā. Sahāyoti raṭṭhapālattheraṃ sandhāyāha. So hi bhagavatā saddhāpabbajitabhāve etadagge ṭhapito. Dhammārakkhoti satthu saddhammaratanānupālako dhammabhaṇḍāgāriko. Pettiyoti cūḷapitā. Sabbaṃ me jinasāsananti sabbampi buddhasāsanaṃ mayhameva.

    ఛన్దరాగం ఞత్వాతి ఛన్దరాగం మమ చిత్తే ఉప్పన్నం ఞత్వా. అఞ్ఞతరస్మిం రుక్ఖమూలేతి విహారపరియన్తే అఞ్ఞతరస్మిం రుక్ఖమూలట్ఠానే అనుచ్ఛవికే.

    Chandarāgaṃ ñatvāti chandarāgaṃ mama citte uppannaṃ ñatvā. Aññatarasmiṃ rukkhamūleti vihārapariyante aññatarasmiṃ rukkhamūlaṭṭhāne anucchavike.

    తదాతి అగ్గసావకేహి పసాదాపనకాలే. అఞ్ఞకమ్మట్ఠానాని చఙ్కమనఇరియాపథేపి పిట్ఠిపసారణకాలేపి సమిజ్ఝన్తి, న ఏవమిదన్తి ఆహ – ‘‘ఇదమస్స ఏతిస్సా నిసజ్జాయ కమ్మట్ఠానం అనుచ్ఛవిక’’న్తి. ఆనాపానస్సతిన్తి ఆనాపానస్సతికమ్మట్ఠానం.

    Tadāti aggasāvakehi pasādāpanakāle. Aññakammaṭṭhānāni caṅkamanairiyāpathepi piṭṭhipasāraṇakālepi samijjhanti, na evamidanti āha – ‘‘idamassa etissā nisajjāya kammaṭṭhānaṃ anucchavika’’nti. Ānāpānassatinti ānāpānassatikammaṭṭhānaṃ.

    సమసీసీ హోతీతి సచే సమసీసీ హుత్వా న పరినిబ్బాయతి. పచ్చేకబోధిం సచ్ఛికరోతి నో చే పచ్చేకబోధిం సచ్ఛికరోతి. ఖిప్పాభిఞ్ఞోతి ఖిప్పం లహుంయేవ పత్తబ్బఛళభిఞ్ఞో.

    Samasīsī hotīti sace samasīsī hutvā na parinibbāyati. Paccekabodhiṃ sacchikaroti no ce paccekabodhiṃ sacchikaroti. Khippābhiññoti khippaṃ lahuṃyeva pattabbachaḷabhiñño.

    పరిపుణ్ణాతి సోళససు ఆకారేసు కస్సచిపి అతాపనేన సబ్బసో పుణ్ణా. సుభావితాతి సమథభావనాయ విపస్సనాభావనాయ చ అనుపుబ్బసమ్పాదనేన సుభావితా. గణనావిధానానుపుబ్బియా ఆసేవితత్తా అనుపుబ్బం పరిచితా.

    Paripuṇṇāti soḷasasu ākāresu kassacipi atāpanena sabbaso puṇṇā. Subhāvitāti samathabhāvanāya vipassanābhāvanāya ca anupubbasampādanena subhāvitā. Gaṇanāvidhānānupubbiyā āsevitattā anupubbaṃ paricitā.

    ఓమానం వాతి అవజాననం ఉఞ్ఞాతన్తి ఏవంవిధం మానం వా. అతిమానం వాతి ‘‘కిం ఇమేహి, మమేవ ఆనుభావేన జీవిస్సామీ’’తి ఏవం అతిమానం వా కుతో జనేస్సతీతి.

    Omānaṃ vāti avajānanaṃ uññātanti evaṃvidhaṃ mānaṃ vā. Atimānaṃ vāti ‘‘kiṃ imehi, mameva ānubhāvena jīvissāmī’’ti evaṃ atimānaṃ vā kuto janessatīti.

    ౧౧౪. విసఙ్ఖరిత్వాతి విసంయుత్తే కత్వా, యథా సఙ్గాకారేన గహణం న గచ్ఛతి, ఏవం వినిభుఞ్జిత్వాతి అత్థో. మహాభూతాని తావ విత్థారేతు, సమ్మసనూపగత్తా, అసమ్మసనూపగం ఆకాసధాతుం అథ కస్మా విత్థారేసీతి ఆహ ‘‘ఉపాదారూపదస్సనత్థ’’న్తి. ఆపోధాతు సుఖుమరూపం. ఇతరాసు ఓళారికసుఖుమతాపి లబ్భతీతి ఆహ ‘‘ఉపాదారూపదస్సనత్థ’’న్తి. హేట్ఠా చత్తారి మహాభూతానేవ కథితాని, న ఉపాదారూపన్తి తస్స పనేత్థ లక్ఖణహారనయేన ఆకాసదస్సనేన దస్సితతా వేదితబ్బా. తేనాహ ‘‘ఇమినా ముఖేన తం దస్సేతు’’న్తి. న కేవలం ఉపాదారూపగ్గహణదస్సనత్థమేవ ఆకాసధాతు విత్థారితా, అథ ఖో పరిగ్గహసుఖతాయపీతి దస్సేన్తో ‘‘అపిచా’’తిఆదిమాహ. తత్థ పరిచ్ఛిన్దితబ్బస్స రూపస్స నిరవసేసపరియాదానత్థం ‘‘అజ్ఝత్తికేనా’’తి విసేసనమాహ. ఆకాసేనాతి ఆకాసధాతుయా గహితాయ. పరిచ్ఛిన్నరూపన్తి తాయ పరిచ్ఛిన్దితకలాపగతమ్పి పాకటం హోతి విభూతం హుత్వా ఉపట్ఠాతి.

    114.Visaṅkharitvāti visaṃyutte katvā, yathā saṅgākārena gahaṇaṃ na gacchati, evaṃ vinibhuñjitvāti attho. Mahābhūtāni tāva vitthāretu, sammasanūpagattā, asammasanūpagaṃ ākāsadhātuṃ atha kasmā vitthāresīti āha ‘‘upādārūpadassanattha’’nti. Āpodhātu sukhumarūpaṃ. Itarāsu oḷārikasukhumatāpi labbhatīti āha ‘‘upādārūpadassanattha’’nti. Heṭṭhā cattāri mahābhūtāneva kathitāni, na upādārūpanti tassa panettha lakkhaṇahāranayena ākāsadassanena dassitatā veditabbā. Tenāha ‘‘iminā mukhena taṃ dassetu’’nti. Na kevalaṃ upādārūpaggahaṇadassanatthameva ākāsadhātu vitthāritā, atha kho pariggahasukhatāyapīti dassento ‘‘apicā’’tiādimāha. Tattha paricchinditabbassa rūpassa niravasesapariyādānatthaṃ ‘‘ajjhattikenā’’ti visesanamāha. Ākāsenāti ākāsadhātuyā gahitāya. Paricchinnarūpanti tāya paricchinditakalāpagatampi pākaṭaṃ hoti vibhūtaṃ hutvā upaṭṭhāti.

    ఇదాని వుత్తమేవత్థం సుఖగ్గహణత్థం గాథాయ దస్సేతి. తస్సాతి ఉపాదాయరూపస్స. ఏవం ఆవిభావత్థన్తి ఏవం పరిచ్ఛిన్నతాయ ఆకాసస్స వసేన విభూతభావత్థం. న్తి ఆకాసధాతుం.

    Idāni vuttamevatthaṃ sukhaggahaṇatthaṃ gāthāya dasseti. Tassāti upādāyarūpassa. Evaṃ āvibhāvatthanti evaṃ paricchinnatāya ākāsassa vasena vibhūtabhāvatthaṃ. Tanti ākāsadhātuṃ.

    ౧౧౮. ఆకాసభావం గతన్తి చతూహి మహాభూతేహి అసమ్ఫుట్ఠానం తేసం పరిచ్ఛేదకభావేన ఆకాసన్తి గహేతబ్బతం గతం, ఆకాసమేవ వా ఆకాసగతం యథా ‘‘దిట్ఠిగతం (ధ॰ స॰ ౩౮౧; మహాని॰ ౧౨), అత్థఙ్గత’’న్తి (అ॰ ని॰ అట్ఠ॰ ౧.౧.౧౩౦) చ. ఆదిన్నన్తి ఇమన్తి తణ్హాదిట్ఠీహి ఆదిన్నం. తేనాహ ‘‘గహితం పరామట్ఠ’’న్తి. అఞ్ఞత్థ కమ్మజం ‘‘ఉపాదిన్న’’న్తి వుచ్చతి, న తథా ఇధాతి ఆహ ‘‘సరీరట్ఠకన్తి అత్థో’’తి. పథవీధాతుఆదీసు వుత్తనయేనేవాతి మహాహత్థిపదోపమే (మ॰ ని॰ ౧.౩౦౦ ఆదయో) వుత్తనయదస్సనం సన్ధాయ వదతి.

    118.Ākāsabhāvaṃ gatanti catūhi mahābhūtehi asamphuṭṭhānaṃ tesaṃ paricchedakabhāvena ākāsanti gahetabbataṃ gataṃ, ākāsameva vā ākāsagataṃ yathā ‘‘diṭṭhigataṃ (dha. sa. 381; mahāni. 12), atthaṅgata’’nti (a. ni. aṭṭha. 1.1.130) ca. Ādinnanti imanti taṇhādiṭṭhīhi ādinnaṃ. Tenāha ‘‘gahitaṃ parāmaṭṭha’’nti. Aññattha kammajaṃ ‘‘upādinna’’nti vuccati, na tathā idhāti āha ‘‘sarīraṭṭhakanti attho’’ti. Pathavīdhātuādīsuvuttanayenevāti mahāhatthipadopame (ma. ni. 1.300 ādayo) vuttanayadassanaṃ sandhāya vadati.

    ౧౧౯. తాదిభావో నామ నిట్ఠితకిచ్చస్స హోతి, అయఞ్చ విపస్సనం అనుయుఞ్జతి, అథ కిమత్థం తాదిభావతా వుత్తాతి? పథవీసమతాదిలక్ఖణాచిక్ఖణాహి విపస్సనాయ సుఖప్పవత్తిఅత్థం. తేనాహ ‘‘ఇట్ఠానిట్ఠేసూ’’తిఆది. గహేత్వాతి కుసలప్పవత్తియా ఓకాసదానవసేన పరిగ్గహేత్వా. న పతిట్ఠితోతి న నిస్సితో న లగ్గో.

    119.Tādibhāvo nāma niṭṭhitakiccassa hoti, ayañca vipassanaṃ anuyuñjati, atha kimatthaṃ tādibhāvatā vuttāti? Pathavīsamatādilakkhaṇācikkhaṇāhi vipassanāya sukhappavattiatthaṃ. Tenāha ‘‘iṭṭhāniṭṭhesū’’tiādi. Gahetvāti kusalappavattiyā okāsadānavasena pariggahetvā. Na patiṭṭhitoti na nissito na laggo.

    ౧౨౦. బ్రహ్మవిహారభావనా అసుభభావనా ఆనాపానస్సతిభావనా చ ఉపచారం వా అప్పనం వా పాపేన్తో విపస్సనాయ పాదకభావాయ అనిచ్చాదిసఞ్ఞాయ విపస్సనాభావేన ఉస్సక్కిత్వా మగ్గపటిపాటియా అరహత్తాధిగమాయ హోతీతి ‘‘మేత్తాదిభావనాయ పన హోతీ’’తి వుత్తం. యత్థ కత్థచి సత్తేసు సఙ్ఖారేసు చ పటిహఞ్ఞనకిలేసోతి ఆఘాతభావమేవ వదతి ఞాయభావతో అఞ్ఞేసమ్పి. అస్మిమానోతి రూపాదికే పచ్చేకం ఏకజ్ఝం గహేత్వా ‘‘అయమహమస్మీ’’తి ఏవం పవత్తమానో.

    120. Brahmavihārabhāvanā asubhabhāvanā ānāpānassatibhāvanā ca upacāraṃ vā appanaṃ vā pāpento vipassanāya pādakabhāvāya aniccādisaññāya vipassanābhāvena ussakkitvā maggapaṭipāṭiyā arahattādhigamāya hotīti ‘‘mettādibhāvanāya pana hotī’’ti vuttaṃ. Yattha katthaci sattesu saṅkhāresu ca paṭihaññanakilesoti āghātabhāvameva vadati ñāyabhāvato aññesampi. Asmimānoti rūpādike paccekaṃ ekajjhaṃ gahetvā ‘‘ayamahamasmī’’ti evaṃ pavattamāno.

    ౧౨౧. ఇదం కమ్మట్ఠానన్తి ఏత్థ గణనాదివసేన ఆసేవియమానా అస్సాసపస్సాసా యోగకమ్మస్స పతిట్ఠానతాయ కమ్మట్ఠానం. తత్థ పన తథాపవత్తో మనసికారో భావనా. ఏత్థ చ తస్సేవ థేరస్స భగవతా బహూనం కమ్మట్ఠానానం దేసితత్తా చరితం అనాదియిత్వా కమ్మట్ఠానాని సబ్బేసం పుగ్గలానం సప్పాయానీతి అయమత్థో సిద్ధో, అతిసప్పాయవసేన పన కమ్మట్ఠానేసు విభాగకథా కథితాతి వేదితబ్బా.

    121.Idaṃ kammaṭṭhānanti ettha gaṇanādivasena āseviyamānā assāsapassāsā yogakammassa patiṭṭhānatāya kammaṭṭhānaṃ. Tattha pana tathāpavatto manasikāro bhāvanā. Ettha ca tasseva therassa bhagavatā bahūnaṃ kammaṭṭhānānaṃ desitattā caritaṃ anādiyitvā kammaṭṭhānāni sabbesaṃ puggalānaṃ sappāyānīti ayamattho siddho, atisappāyavasena pana kammaṭṭhānesu vibhāgakathā kathitāti veditabbā.

    మహారాహులోవాదసుత్తవణ్ణనాయ లీనత్థప్పకాసనా సమత్తా.

    Mahārāhulovādasuttavaṇṇanāya līnatthappakāsanā samattā.







    Related texts:



    తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / మజ్ఝిమనికాయ • Majjhimanikāya / ౨. మహారాహులోవాదసుత్తం • 2. Mahārāhulovādasuttaṃ

    అట్ఠకథా • Aṭṭhakathā / సుత్తపిటక (అట్ఠకథా) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / మజ్ఝిమనికాయ (అట్ఠకథా) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ౨. మహారాహులోవాదసుత్తవణ్ణనా • 2. Mahārāhulovādasuttavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact