Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / મજ્ઝિમનિકાય • Majjhimanikāya |
૬. મહાસચ્ચકસુત્તં
6. Mahāsaccakasuttaṃ
૩૬૪. એવં મે સુતં – એકં સમયં ભગવા વેસાલિયં વિહરતિ મહાવને કૂટાગારસાલાયં. તેન ખો પન સમયેન ભગવા પુબ્બણ્હસમયં સુનિવત્થો હોતિ પત્તચીવરમાદાય વેસાલિં પિણ્ડાય પવિસિતુકામો 1. અથ ખો સચ્ચકો નિગણ્ઠપુત્તો જઙ્ઘાવિહારં અનુચઙ્કમમાનો અનુવિચરમાનો યેન મહાવનં કૂટાગારસાલા તેનુપસઙ્કમિ. અદ્દસા ખો આયસ્મા આનન્દો સચ્ચકં નિગણ્ઠપુત્તં દૂરતોવ આગચ્છન્તં. દિસ્વાન ભગવન્તં એતદવોચ – ‘‘અયં, ભન્તે, સચ્ચકો નિગણ્ઠપુત્તો આગચ્છતિ ભસ્સપ્પવાદકો પણ્ડિતવાદો સાધુસમ્મતો બહુજનસ્સ. એસો ખો, ભન્તે, અવણ્ણકામો બુદ્ધસ્સ, અવણ્ણકામો ધમ્મસ્સ, અવણ્ણકામો સઙ્ઘસ્સ. સાધુ, ભન્તે, ભગવા મુહુત્તં નિસીદતુ અનુકમ્પં ઉપાદાયા’’તિ. નિસીદિ ભગવા પઞ્ઞત્તે આસને. અથ ખો સચ્ચકો નિગણ્ઠપુત્તો યેન ભગવા તેનુપસઙ્કમિ; ઉપસઙ્કમિત્વા ભગવતા સદ્ધિં સમ્મોદિ, સમ્મોદનીયં કથં સારણીયં વીતિસારેત્વા એકમન્તં નિસીદિ. એકમન્તં નિસિન્નો ખો સચ્ચકો નિગણ્ઠપુત્તો ભગવન્તં એતદવોચ –
364. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā vesāliyaṃ viharati mahāvane kūṭāgārasālāyaṃ. Tena kho pana samayena bhagavā pubbaṇhasamayaṃ sunivattho hoti pattacīvaramādāya vesāliṃ piṇḍāya pavisitukāmo 2. Atha kho saccako nigaṇṭhaputto jaṅghāvihāraṃ anucaṅkamamāno anuvicaramāno yena mahāvanaṃ kūṭāgārasālā tenupasaṅkami. Addasā kho āyasmā ānando saccakaṃ nigaṇṭhaputtaṃ dūratova āgacchantaṃ. Disvāna bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘ayaṃ, bhante, saccako nigaṇṭhaputto āgacchati bhassappavādako paṇḍitavādo sādhusammato bahujanassa. Eso kho, bhante, avaṇṇakāmo buddhassa, avaṇṇakāmo dhammassa, avaṇṇakāmo saṅghassa. Sādhu, bhante, bhagavā muhuttaṃ nisīdatu anukampaṃ upādāyā’’ti. Nisīdi bhagavā paññatte āsane. Atha kho saccako nigaṇṭhaputto yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavatā saddhiṃ sammodi, sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho saccako nigaṇṭhaputto bhagavantaṃ etadavoca –
૩૬૫. ‘‘સન્તિ, ભો ગોતમ, એકે સમણબ્રાહ્મણા કાયભાવનાનુયોગમનુયુત્તા વિહરન્તિ, નો ચિત્તભાવનં. ફુસન્તિ હિ તે, ભો ગોતમ, સારીરિકં દુક્ખં વેદનં. ભૂતપુબ્બં, ભો ગોતમ, સારીરિકાય દુક્ખાય વેદનાય ફુટ્ઠસ્સ સતો ઊરુક્ખમ્ભોપિ નામ ભવિસ્સતિ, હદયમ્પિ નામ ફલિસ્સતિ, ઉણ્હમ્પિ લોહિતં મુખતો ઉગ્ગમિસ્સતિ, ઉમ્માદમ્પિ પાપુણિસ્સતિ 3 ચિત્તક્ખેપં. તસ્સ ખો એતં, ભો ગોતમ, કાયન્વયં ચિત્તં હોતિ, કાયસ્સ વસેન વત્તતિ. તં કિસ્સ હેતુ? અભાવિતત્તા ચિત્તસ્સ. સન્તિ પન, ભો ગોતમ, એકે સમણબ્રાહ્મણા ચિત્તભાવનાનુયોગમનુયુત્તા વિહરન્તિ, નો કાયભાવનં. ફુસન્તિ હિ તે, ભો ગોતમ, ચેતસિકં દુક્ખં વેદનં. ભૂતપુબ્બં, ભો ગોતમ, ચેતસિકાય દુક્ખાય વેદનાય ફુટ્ઠસ્સ સતો ઊરુક્ખમ્ભોપિ નામ ભવિસ્સતિ, હદયમ્પિ નામ ફલિસ્સતિ, ઉણ્હમ્પિ લોહિતં મુખતો ઉગ્ગમિસ્સતિ, ઉમ્માદમ્પિ પાપુણિસ્સતિ ચિત્તક્ખેપં. તસ્સ ખો એસો, ભો ગોતમ, ચિત્તન્વયો કાયો હોતિ, ચિત્તસ્સ વસેન વત્તતિ. તં કિસ્સ હેતુ? અભાવિતત્તા કાયસ્સ . તસ્સ મય્હં, ભો ગોતમ, એવં હોતિ – ‘અદ્ધા ભોતો ગોતમસ્સ સાવકા ચિત્તભાવનાનુયોગમનુયુત્તા વિહરન્તિ, નો કાયભાવન’’’ન્તિ.
365. ‘‘Santi, bho gotama, eke samaṇabrāhmaṇā kāyabhāvanānuyogamanuyuttā viharanti, no cittabhāvanaṃ. Phusanti hi te, bho gotama, sārīrikaṃ dukkhaṃ vedanaṃ. Bhūtapubbaṃ, bho gotama, sārīrikāya dukkhāya vedanāya phuṭṭhassa sato ūrukkhambhopi nāma bhavissati, hadayampi nāma phalissati, uṇhampi lohitaṃ mukhato uggamissati, ummādampi pāpuṇissati 4 cittakkhepaṃ. Tassa kho etaṃ, bho gotama, kāyanvayaṃ cittaṃ hoti, kāyassa vasena vattati. Taṃ kissa hetu? Abhāvitattā cittassa. Santi pana, bho gotama, eke samaṇabrāhmaṇā cittabhāvanānuyogamanuyuttā viharanti, no kāyabhāvanaṃ. Phusanti hi te, bho gotama, cetasikaṃ dukkhaṃ vedanaṃ. Bhūtapubbaṃ, bho gotama, cetasikāya dukkhāya vedanāya phuṭṭhassa sato ūrukkhambhopi nāma bhavissati, hadayampi nāma phalissati, uṇhampi lohitaṃ mukhato uggamissati, ummādampi pāpuṇissati cittakkhepaṃ. Tassa kho eso, bho gotama, cittanvayo kāyo hoti, cittassa vasena vattati. Taṃ kissa hetu? Abhāvitattā kāyassa . Tassa mayhaṃ, bho gotama, evaṃ hoti – ‘addhā bhoto gotamassa sāvakā cittabhāvanānuyogamanuyuttā viharanti, no kāyabhāvana’’’nti.
૩૬૬. ‘‘કિન્તિ પન તે, અગ્ગિવેસ્સન, કાયભાવના સુતા’’તિ? ‘‘સેય્યથિદં – નન્દો વચ્છો, કિસો સંકિચ્ચો, મક્ખલિ ગોસાલો – એતેહિ, ભો ગોતમ, અચેલકા મુત્તાચારા હત્થાપલેખના નએહિભદ્દન્તિકા નતિટ્ઠભદ્દન્તિકા 5 ન અભિહટં ન ઉદ્દિસ્સકતં ન નિમન્તનં સાદિયન્તિ, તે ન કુમ્ભિમુખા પટિગ્ગણ્હન્તિ ન કળોપિમુખા પટિગ્ગણ્હન્તિ ન એળકમન્તરં ન દણ્ડમન્તરં ન મુસલમન્તરં ન દ્વિન્નં ભુઞ્જમાનાનં ન ગબ્ભિનિયા ન પાયમાનાય ન પુરિસન્તરગતાય ન સઙ્કિત્તીસુ ન યત્થ સા ઉપટ્ઠિતો હોતિ ન યત્થ મક્ખિકા સણ્ડસણ્ડચારિની , ન મચ્છં ન મંસં ન સુરં ન મેરયં ન થુસોદકં પિવન્તિ. તે એકાગારિકા વા હોન્તિ એકાલોપિકા, દ્વાગારિકા વા હોન્તિ દ્વાલોપિકા…પે॰… સત્તાગારિકા વા હોન્તિ સત્તાલોપિકા. એકિસ્સાપિ દત્તિયા યાપેન્તિ, દ્વીહિપિ દત્તીહિ યાપેન્તિ…પે॰… સત્તહિપિ દત્તીહિ યાપેન્તિ. એકાહિકમ્પિ આહારં આહારેન્તિ, દ્વીહિકમ્પિ આહારં આહારેન્તિ…પે॰… સત્તાહિકમ્પિ આહારં આહારેન્તિ. ઇતિ એવરૂપં અદ્ધમાસિકમ્પિ પરિયાયભત્તભોજનાનુયોગમનુયુત્તા વિહરન્તી’’તિ.
366. ‘‘Kinti pana te, aggivessana, kāyabhāvanā sutā’’ti? ‘‘Seyyathidaṃ – nando vaccho, kiso saṃkicco, makkhali gosālo – etehi, bho gotama, acelakā muttācārā hatthāpalekhanā naehibhaddantikā natiṭṭhabhaddantikā 6 na abhihaṭaṃ na uddissakataṃ na nimantanaṃ sādiyanti, te na kumbhimukhā paṭiggaṇhanti na kaḷopimukhā paṭiggaṇhanti na eḷakamantaraṃ na daṇḍamantaraṃ na musalamantaraṃ na dvinnaṃ bhuñjamānānaṃ na gabbhiniyā na pāyamānāya na purisantaragatāya na saṅkittīsu na yattha sā upaṭṭhito hoti na yattha makkhikā saṇḍasaṇḍacārinī , na macchaṃ na maṃsaṃ na suraṃ na merayaṃ na thusodakaṃ pivanti. Te ekāgārikā vā honti ekālopikā, dvāgārikā vā honti dvālopikā…pe… sattāgārikā vā honti sattālopikā. Ekissāpi dattiyā yāpenti, dvīhipi dattīhi yāpenti…pe… sattahipi dattīhi yāpenti. Ekāhikampi āhāraṃ āhārenti, dvīhikampi āhāraṃ āhārenti…pe… sattāhikampi āhāraṃ āhārenti. Iti evarūpaṃ addhamāsikampi pariyāyabhattabhojanānuyogamanuyuttā viharantī’’ti.
‘‘કિં પન તે, અગ્ગિવેસ્સન, તાવતકેનેવ યાપેન્તી’’તિ? ‘‘નો હિદં, ભો ગોતમ. અપ્પેકદા, ભો ગોતમ, ઉળારાનિ ઉળારાનિ ખાદનીયાનિ ખાદન્તિ, ઉળારાનિ ઉળારાનિ ભોજનાનિ ભુઞ્જન્તિ, ઉળારાનિ ઉળારાનિ સાયનીયાનિ સાયન્તિ, ઉળારાનિ ઉળારાનિ પાનાનિ પિવન્તિ. તે ઇમં કાયં બલં ગાહેન્તિ નામ, બ્રૂહેન્તિ નામ, મેદેન્તિ નામા’’તિ.
‘‘Kiṃ pana te, aggivessana, tāvatakeneva yāpentī’’ti? ‘‘No hidaṃ, bho gotama. Appekadā, bho gotama, uḷārāni uḷārāni khādanīyāni khādanti, uḷārāni uḷārāni bhojanāni bhuñjanti, uḷārāni uḷārāni sāyanīyāni sāyanti, uḷārāni uḷārāni pānāni pivanti. Te imaṃ kāyaṃ balaṃ gāhenti nāma, brūhenti nāma, medenti nāmā’’ti.
‘‘યં ખો તે, અગ્ગિવેસ્સન, પુરિમં પહાય પચ્છા ઉપચિનન્તિ, એવં ઇમસ્સ કાયસ્સ આચયાપચયો હોતિ. કિન્તિ પન તે, અગ્ગિવેસ્સન, ચિત્તભાવના સુતા’’તિ? ચિત્તભાવનાય ખો સચ્ચકો નિગણ્ઠપુત્તો ભગવતા પુટ્ઠો સમાનો ન સમ્પાયાસિ.
‘‘Yaṃ kho te, aggivessana, purimaṃ pahāya pacchā upacinanti, evaṃ imassa kāyassa ācayāpacayo hoti. Kinti pana te, aggivessana, cittabhāvanā sutā’’ti? Cittabhāvanāya kho saccako nigaṇṭhaputto bhagavatā puṭṭho samāno na sampāyāsi.
૩૬૭. અથ ખો ભગવા સચ્ચકં નિગણ્ઠપુત્તં એતદવોચ – ‘‘યાપિ ખો તે એસા, અગ્ગિવેસ્સન, પુરિમા કાયભાવના ભાસિતા સાપિ અરિયસ્સ વિનયે નો ધમ્મિકા કાયભાવના. કાયભાવનમ્પિ 7 ખો ત્વં, અગ્ગિવેસ્સન, ન અઞ્ઞાસિ, કુતો પન ત્વં ચિત્તભાવનં જાનિસ્સસિ ? અપિ ચ, અગ્ગિવેસ્સન, યથા અભાવિતકાયો ચ હોતિ અભાવિતચિત્તો ચ, ભાવિતકાયો ચ હોતિ ભાવિતચિત્તો ચ. તં સુણાહિ, સાધુકં મનસિ કરોહિ, ભાસિસ્સામી’’તિ. ‘‘એવં, ભો’’તિ ખો સચ્ચકો નિગણ્ઠપુત્તો ભગવતો પચ્ચસ્સોસિ. ભગવા એતદવોચ –
367. Atha kho bhagavā saccakaṃ nigaṇṭhaputtaṃ etadavoca – ‘‘yāpi kho te esā, aggivessana, purimā kāyabhāvanā bhāsitā sāpi ariyassa vinaye no dhammikā kāyabhāvanā. Kāyabhāvanampi 8 kho tvaṃ, aggivessana, na aññāsi, kuto pana tvaṃ cittabhāvanaṃ jānissasi ? Api ca, aggivessana, yathā abhāvitakāyo ca hoti abhāvitacitto ca, bhāvitakāyo ca hoti bhāvitacitto ca. Taṃ suṇāhi, sādhukaṃ manasi karohi, bhāsissāmī’’ti. ‘‘Evaṃ, bho’’ti kho saccako nigaṇṭhaputto bhagavato paccassosi. Bhagavā etadavoca –
૩૬૮. ‘‘કથઞ્ચ , અગ્ગિવેસ્સન, અભાવિતકાયો ચ હોતિ અભાવિતચિત્તો ચ? ઇધ, અગ્ગિવેસ્સન, અસ્સુતવતો પુથુજ્જનસ્સ ઉપ્પજ્જતિ સુખા વેદના. સો સુખાય વેદનાય ફુટ્ઠો સમાનો સુખસારાગી ચ હોતિ સુખસારાગિતઞ્ચ આપજ્જતિ. તસ્સ સા સુખા વેદના નિરુજ્ઝતિ. સુખાય વેદનાય નિરોધા ઉપ્પજ્જતિ દુક્ખા વેદના. સો દુક્ખાય વેદનાય ફુટ્ઠો સમાનો સોચતિ કિલમતિ પરિદેવતિ ઉરત્તાળિં કન્દતિ સમ્મોહં આપજ્જતિ. તસ્સ ખો એસા, અગ્ગિવેસ્સન, ઉપ્પન્નાપિ સુખા વેદના ચિત્તં પરિયાદાય તિટ્ઠતિ અભાવિતત્તા કાયસ્સ, ઉપ્પન્નાપિ દુક્ખા વેદના ચિત્તં પરિયાદાય તિટ્ઠતિ અભાવિતત્તા ચિત્તસ્સ. યસ્સ કસ્સચિ, અગ્ગિવેસ્સન, એવં ઉભતોપક્ખં ઉપ્પન્નાપિ સુખા વેદના ચિત્તં પરિયાદાય તિટ્ઠતિ અભાવિતત્તા કાયસ્સ, ઉપ્પન્નાપિ દુક્ખા વેદના ચિત્તં પરિયાદાય તિટ્ઠતિ અભાવિતત્તા ચિત્તસ્સ, એવં ખો, અગ્ગિવેસ્સન, અભાવિતકાયો ચ હોતિ અભાવિતચિત્તો ચ.
368. ‘‘Kathañca , aggivessana, abhāvitakāyo ca hoti abhāvitacitto ca? Idha, aggivessana, assutavato puthujjanassa uppajjati sukhā vedanā. So sukhāya vedanāya phuṭṭho samāno sukhasārāgī ca hoti sukhasārāgitañca āpajjati. Tassa sā sukhā vedanā nirujjhati. Sukhāya vedanāya nirodhā uppajjati dukkhā vedanā. So dukkhāya vedanāya phuṭṭho samāno socati kilamati paridevati urattāḷiṃ kandati sammohaṃ āpajjati. Tassa kho esā, aggivessana, uppannāpi sukhā vedanā cittaṃ pariyādāya tiṭṭhati abhāvitattā kāyassa, uppannāpi dukkhā vedanā cittaṃ pariyādāya tiṭṭhati abhāvitattā cittassa. Yassa kassaci, aggivessana, evaṃ ubhatopakkhaṃ uppannāpi sukhā vedanā cittaṃ pariyādāya tiṭṭhati abhāvitattā kāyassa, uppannāpi dukkhā vedanā cittaṃ pariyādāya tiṭṭhati abhāvitattā cittassa, evaṃ kho, aggivessana, abhāvitakāyo ca hoti abhāvitacitto ca.
૩૬૯. ‘‘કથઞ્ચ, અગ્ગિવેસ્સન, ભાવિતકાયો ચ હોતિ ભાવિતચિત્તો ચ? ઇધ, અગ્ગિવેસ્સન, સુતવતો અરિયસાવકસ્સ ઉપ્પજ્જતિ સુખા વેદના. સો સુખાય વેદનાય ફુટ્ઠો સમાનો ન સુખસારાગી ચ હોતિ, ન સુખસારાગિતઞ્ચ આપજ્જતિ. તસ્સ સા સુખા વેદના નિરુજ્ઝતિ. સુખાય વેદનાય નિરોધા ઉપ્પજ્જતિ દુક્ખા વેદના. સો દુક્ખાય વેદનાય ફુટ્ઠો સમાનો ન સોચતિ ન કિલમતિ ન પરિદેવતિ ન ઉરત્તાળિં કન્દતિ ન સમ્મોહં આપજ્જતિ. તસ્સ ખો એસા, અગ્ગિવેસ્સન, ઉપ્પન્નાપિ સુખા વેદના ચિત્તં ન પરિયાદાય તિટ્ઠતિ ભાવિતત્તા કાયસ્સ, ઉપ્પન્નાપિ દુક્ખા વેદના ચિત્તં ન પરિયાદાય તિટ્ઠતિ ભાવિતત્તા ચિત્તસ્સ. યસ્સ કસ્સચિ, અગ્ગિવેસ્સન, એવં ઉભતોપક્ખં ઉપ્પન્નાપિ સુખા વેદના ચિત્તં ન પરિયાદાય તિટ્ઠતિ ભાવિતત્તા કાયસ્સ, ઉપ્પન્નાપિ દુક્ખા વેદના ચિત્તં ન પરિયાદાય તિટ્ઠતિ ભાવિતત્તા ચિત્તસ્સ. એવં ખો, અગ્ગિવેસ્સન, ભાવિતકાયો ચ હોતિ ભાવિતચિત્તો ચા’’તિ.
369. ‘‘Kathañca, aggivessana, bhāvitakāyo ca hoti bhāvitacitto ca? Idha, aggivessana, sutavato ariyasāvakassa uppajjati sukhā vedanā. So sukhāya vedanāya phuṭṭho samāno na sukhasārāgī ca hoti, na sukhasārāgitañca āpajjati. Tassa sā sukhā vedanā nirujjhati. Sukhāya vedanāya nirodhā uppajjati dukkhā vedanā. So dukkhāya vedanāya phuṭṭho samāno na socati na kilamati na paridevati na urattāḷiṃ kandati na sammohaṃ āpajjati. Tassa kho esā, aggivessana, uppannāpi sukhā vedanā cittaṃ na pariyādāya tiṭṭhati bhāvitattā kāyassa, uppannāpi dukkhā vedanā cittaṃ na pariyādāya tiṭṭhati bhāvitattā cittassa. Yassa kassaci, aggivessana, evaṃ ubhatopakkhaṃ uppannāpi sukhā vedanā cittaṃ na pariyādāya tiṭṭhati bhāvitattā kāyassa, uppannāpi dukkhā vedanā cittaṃ na pariyādāya tiṭṭhati bhāvitattā cittassa. Evaṃ kho, aggivessana, bhāvitakāyo ca hoti bhāvitacitto cā’’ti.
૩૭૦. ‘‘એવં પસન્નો અહં ભોતો ગોતમસ્સ! ભવઞ્હિ ગોતમો ભાવિતકાયો ચ હોતિ ભાવિતચિત્તો ચા’’તિ . ‘‘અદ્ધા ખો તે અયં, અગ્ગિવેસ્સન, આસજ્જ ઉપનીય વાચા ભાસિતા, અપિ ચ તે અહં બ્યાકરિસ્સામિ . યતો ખો અહં, અગ્ગિવેસ્સન, કેસમસ્સું ઓહારેત્વા કાસાયાનિ વત્થાનિ અચ્છાદેત્વા અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજિતો, તં વત મે ઉપ્પન્ના વા સુખા વેદના ચિત્તં પરિયાદાય ઠસ્સતિ, ઉપ્પન્ના વા દુક્ખા વેદના ચિત્તં પરિયાદાય ઠસ્સતીતિ નેતં ઠાનં 9 વિજ્જતી’’તિ.
370. ‘‘Evaṃ pasanno ahaṃ bhoto gotamassa! Bhavañhi gotamo bhāvitakāyo ca hoti bhāvitacitto cā’’ti . ‘‘Addhā kho te ayaṃ, aggivessana, āsajja upanīya vācā bhāsitā, api ca te ahaṃ byākarissāmi . Yato kho ahaṃ, aggivessana, kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajito, taṃ vata me uppannā vā sukhā vedanā cittaṃ pariyādāya ṭhassati, uppannā vā dukkhā vedanā cittaṃ pariyādāya ṭhassatīti netaṃ ṭhānaṃ 10 vijjatī’’ti.
‘‘ન હિ નૂન 11 ભોતો ગોતમસ્સ ઉપ્પજ્જતિ તથારૂપા સુખા વેદના યથારૂપા ઉપ્પન્ના સુખા વેદના ચિત્તં પરિયાદાય તિટ્ઠેય્ય; ન હિ નૂન ભોતો ગોતમસ્સ ઉપ્પજ્જતિ તથારૂપા દુક્ખા વેદના યથારૂપા ઉપ્પન્ના દુક્ખા વેદના ચિત્તં પરિયાદાય તિટ્ઠેય્યા’’તિ.
‘‘Na hi nūna 12 bhoto gotamassa uppajjati tathārūpā sukhā vedanā yathārūpā uppannā sukhā vedanā cittaṃ pariyādāya tiṭṭheyya; na hi nūna bhoto gotamassa uppajjati tathārūpā dukkhā vedanā yathārūpā uppannā dukkhā vedanā cittaṃ pariyādāya tiṭṭheyyā’’ti.
૩૭૧. ‘‘કિઞ્હિ નો સિયા, અગ્ગિવેસ્સન? ઇધ મે, અગ્ગિવેસ્સન, પુબ્બેવ સમ્બોધા અનભિસમ્બુદ્ધસ્સ બોધિસત્તસ્સેવ સતો એતદહોસિ – ‘સમ્બાધો ઘરાવાસો રજાપથો, અબ્ભોકાસો પબ્બજ્જા. નયિદં સુકરં અગારં અજ્ઝાવસતા એકન્તપરિપુણ્ણં એકન્તપરિસુદ્ધં સઙ્ખલિખિતં બ્રહ્મચરિયં ચરિતું. યંનૂનાહં કેસમસ્સું ઓહારેત્વા કાસાયાનિ વત્થાનિ અચ્છાદેત્વા અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજેય્ય’ન્તિ. સો ખો અહં, અગ્ગિવેસ્સન, અપરેન સમયેન દહરોવ સમાનો, સુસુકાળકેસો ભદ્રેન યોબ્બનેન સમન્નાગતો પઠમેન વયસા, અકામકાનં માતાપિતૂનં અસ્સુમુખાનં રુદન્તાનં, કેસમસ્સું ઓહારેત્વા કાસાયાનિ વત્થાનિ અચ્છાદેત્વા અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજિં. સો એવં પબ્બજિતો સમાનો કિંકુસલગવેસી અનુત્તરં સન્તિવરપદં પરિયેસમાનો યેન આળારો કાલામો તેનુપસઙ્કમિં; ઉપસઙ્કમિત્વા આળારં કાલામં એતદવોચં – ‘ઇચ્છામહં, આવુસો કાલામ, ઇમસ્મિં ધમ્મવિનયે બ્રહ્મચરિયં ચરિતુ’ન્તિ. એવં વુત્તે, અગ્ગિવેસ્સન, આળારો કાલામો મં એતદવોચ – ‘વિહરતાયસ્મા, તાદિસો અયં ધમ્મો યત્થ વિઞ્ઞૂ પુરિસો નચિરસ્સેવ સકં આચરિયકં સયં અભિઞ્ઞા સચ્છિકત્વા ઉપસમ્પજ્જ વિહરેય્યા’તિ. સો ખો અહં, અગ્ગિવેસ્સન, નચિરસ્સેવ ખિપ્પમેવ તં ધમ્મં પરિયાપુણિં. સો ખો અહં, અગ્ગિવેસ્સન, તાવતકેનેવ ઓટ્ઠપહતમત્તેન લપિતલાપનમત્તેન ઞાણવાદઞ્ચ વદામિ થેરવાદઞ્ચ, ‘જાનામિ પસ્સામી’તિ ચ પટિજાનામિ, અહઞ્ચેવ અઞ્ઞે ચ. તસ્સ મય્હં, અગ્ગિવેસ્સન, એતદહોસિ – ‘ન ખો આળારો કાલામો ઇમં ધમ્મં કેવલં સદ્ધામત્તકેન સયં અભિઞ્ઞા સચ્છિકત્વા ઉપસમ્પજ્જ વિહરામીતિ પવેદેતિ, અદ્ધા આળારો કાલામો ઇમં ધમ્મં જાનં પસ્સં વિહરતી’’’તિ.
371. ‘‘Kiñhi no siyā, aggivessana? Idha me, aggivessana, pubbeva sambodhā anabhisambuddhassa bodhisattasseva sato etadahosi – ‘sambādho gharāvāso rajāpatho, abbhokāso pabbajjā. Nayidaṃ sukaraṃ agāraṃ ajjhāvasatā ekantaparipuṇṇaṃ ekantaparisuddhaṃ saṅkhalikhitaṃ brahmacariyaṃ carituṃ. Yaṃnūnāhaṃ kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajeyya’nti. So kho ahaṃ, aggivessana, aparena samayena daharova samāno, susukāḷakeso bhadrena yobbanena samannāgato paṭhamena vayasā, akāmakānaṃ mātāpitūnaṃ assumukhānaṃ rudantānaṃ, kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajiṃ. So evaṃ pabbajito samāno kiṃkusalagavesī anuttaraṃ santivarapadaṃ pariyesamāno yena āḷāro kālāmo tenupasaṅkamiṃ; upasaṅkamitvā āḷāraṃ kālāmaṃ etadavocaṃ – ‘icchāmahaṃ, āvuso kālāma, imasmiṃ dhammavinaye brahmacariyaṃ caritu’nti. Evaṃ vutte, aggivessana, āḷāro kālāmo maṃ etadavoca – ‘viharatāyasmā, tādiso ayaṃ dhammo yattha viññū puriso nacirasseva sakaṃ ācariyakaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja vihareyyā’ti. So kho ahaṃ, aggivessana, nacirasseva khippameva taṃ dhammaṃ pariyāpuṇiṃ. So kho ahaṃ, aggivessana, tāvatakeneva oṭṭhapahatamattena lapitalāpanamattena ñāṇavādañca vadāmi theravādañca, ‘jānāmi passāmī’ti ca paṭijānāmi, ahañceva aññe ca. Tassa mayhaṃ, aggivessana, etadahosi – ‘na kho āḷāro kālāmo imaṃ dhammaṃ kevalaṃ saddhāmattakena sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharāmīti pavedeti, addhā āḷāro kālāmo imaṃ dhammaṃ jānaṃ passaṃ viharatī’’’ti.
‘‘અથ ખ્વાહં, અગ્ગિવેસ્સન, યેન આળારો કાલામો તેનુપસઙ્કમિં; ઉપસઙ્કમિત્વા આળારં કાલામં એતદવોચં – ‘કિત્તાવતા નો, આવુસો કાલામ, ઇમં ધમ્મં સયં અભિઞ્ઞા સચ્છિકત્વા ઉપસમ્પજ્જ વિહરામીતિ પવેદેસી’તિ? એવં વુત્તે, અગ્ગિવેસ્સન, આળારો કાલામો આકિઞ્ચઞ્ઞાયતનં પવેદેસિ. તસ્સ મય્હં, અગ્ગિવેસ્સન, એતદહોસિ – ‘ન ખો આળારસ્સેવ કાલામસ્સ અત્થિ સદ્ધા, મય્હંપત્થિ સદ્ધા; ન ખો આળારસ્સેવ કાલામસ્સ અત્થિ વીરિયં, મય્હંપત્થિ વીરિયં; ન ખો આળારસ્સેવ કાલામસ્સ અત્થિ સતિ, મય્હંપત્થિ સતિ; ન ખો આળારસ્સેવ કાલામસ્સ અત્થિ સમાધિ, મય્હંપત્થિ સમાધિ; ન ખો આળારસ્સેવ કાલામસ્સ અત્થિ પઞ્ઞા, મય્હંપત્થિ પઞ્ઞા; યંનૂનાહં યં ધમ્મં આળારો કાલામો સયં અભિઞ્ઞા સચ્છિકત્વા ઉપસમ્પજ્જ વિહરામીતિ પવેદેતિ તસ્સ ધમ્મસ્સ સચ્છિકિરિયાય પદહેય્ય’ન્તિ. સો ખો અહં, અગ્ગિવેસ્સન, નચિરસ્સેવ ખિપ્પમેવ તં ધમ્મં સયં અભિઞ્ઞા સચ્છિકત્વા ઉપસમ્પજ્જ વિહાસિં.
‘‘Atha khvāhaṃ, aggivessana, yena āḷāro kālāmo tenupasaṅkamiṃ; upasaṅkamitvā āḷāraṃ kālāmaṃ etadavocaṃ – ‘kittāvatā no, āvuso kālāma, imaṃ dhammaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharāmīti pavedesī’ti? Evaṃ vutte, aggivessana, āḷāro kālāmo ākiñcaññāyatanaṃ pavedesi. Tassa mayhaṃ, aggivessana, etadahosi – ‘na kho āḷārasseva kālāmassa atthi saddhā, mayhaṃpatthi saddhā; na kho āḷārasseva kālāmassa atthi vīriyaṃ, mayhaṃpatthi vīriyaṃ; na kho āḷārasseva kālāmassa atthi sati, mayhaṃpatthi sati; na kho āḷārasseva kālāmassa atthi samādhi, mayhaṃpatthi samādhi; na kho āḷārasseva kālāmassa atthi paññā, mayhaṃpatthi paññā; yaṃnūnāhaṃ yaṃ dhammaṃ āḷāro kālāmo sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharāmīti pavedeti tassa dhammassa sacchikiriyāya padaheyya’nti. So kho ahaṃ, aggivessana, nacirasseva khippameva taṃ dhammaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja vihāsiṃ.
‘‘અથ ખ્વાહં, અગ્ગિવેસ્સન, યેન આળારો કાલામો તેનુપસઙ્કમિં; ઉપસઙ્કમિત્વા આળારં કાલામં એતદવોચં – ‘એત્તાવતા નો, આવુસો કાલામ , ઇમં ધમ્મં સયં અભિઞ્ઞા સચ્છિકત્વા ઉપસમ્પજ્જ પવેદેસી’તિ? ‘એત્તાવતા ખો અહં, આવુસો, ઇમં ધમ્મં સયં અભિઞ્ઞા સચ્છિકત્વા ઉપસમ્પજ્જ પવેદેમી’તિ. ‘અહમ્પિ ખો, આવુસો, એત્તાવતા ઇમં ધમ્મં સયં અભિઞ્ઞા સચ્છિકત્વા ઉપસમ્પજ્જ વિહરામી’તિ. ‘લાભા નો, આવુસો, સુલદ્ધં નો, આવુસો, યે મયં આયસ્મન્તં તાદિસં સબ્રહ્મચારિં પસ્સામ. ઇતિ યાહં ધમ્મં સયં અભિઞ્ઞા સચ્છિકત્વા ઉપસમ્પજ્જ પવેદેમિ તં ત્વં ધમ્મં સયં અભિઞ્ઞા સચ્છિકત્વા ઉપસમ્પજ્જ વિહરસિ; યં ત્વં ધમ્મં સયં અભિઞ્ઞા સચ્છિકત્વા ઉપસમ્પજ્જ વિહરસિ તમહં ધમ્મં સયં અભિઞ્ઞા સચ્છિકત્વા ઉપસમ્પજ્જ પવેદેમિ. ઇતિ યાહં ધમ્મં જાનામિ તં ત્વં ધમ્મં જાનાસિ; યં ત્વં ધમ્મં જાનાસિ તમહં ધમ્મં જાનામિ. ઇતિ યાદિસો અહં તાદિસો તુવં, યાદિસો તુવં તાદિસો અહં. એહિ દાનિ, આવુસો, ઉભોવ સન્તા ઇમં ગણં પરિહરામા’તિ. ઇતિ ખો, અગ્ગિવેસ્સન, આળારો કાલામો આચરિયો મે સમાનો (અત્તનો) 13 અન્તેવાસિં મં સમાનં અત્તના સમસમં ઠપેસિ, ઉળારાય ચ મં પૂજાય પૂજેસિ. તસ્સ મય્હં, અગ્ગિવેસ્સન, એતદહોસિ – ‘નાયં ધમ્મો નિબ્બિદાય ન વિરાગાય ન નિરોધાય ન ઉપસમાય ન અભિઞ્ઞાય ન સમ્બોધાય ન નિબ્બાનાય સંવત્તતિ, યાવદેવ આકિઞ્ચઞ્ઞાયતનૂપપત્તિયા’તિ. સો ખો અહં, અગ્ગિવેસ્સન, તં ધમ્મં અનલઙ્કરિત્વા તસ્મા ધમ્મા નિબ્બિજ્જ અપક્કમિં.
‘‘Atha khvāhaṃ, aggivessana, yena āḷāro kālāmo tenupasaṅkamiṃ; upasaṅkamitvā āḷāraṃ kālāmaṃ etadavocaṃ – ‘ettāvatā no, āvuso kālāma , imaṃ dhammaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja pavedesī’ti? ‘Ettāvatā kho ahaṃ, āvuso, imaṃ dhammaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja pavedemī’ti. ‘Ahampi kho, āvuso, ettāvatā imaṃ dhammaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharāmī’ti. ‘Lābhā no, āvuso, suladdhaṃ no, āvuso, ye mayaṃ āyasmantaṃ tādisaṃ sabrahmacāriṃ passāma. Iti yāhaṃ dhammaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja pavedemi taṃ tvaṃ dhammaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharasi; yaṃ tvaṃ dhammaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharasi tamahaṃ dhammaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja pavedemi. Iti yāhaṃ dhammaṃ jānāmi taṃ tvaṃ dhammaṃ jānāsi; yaṃ tvaṃ dhammaṃ jānāsi tamahaṃ dhammaṃ jānāmi. Iti yādiso ahaṃ tādiso tuvaṃ, yādiso tuvaṃ tādiso ahaṃ. Ehi dāni, āvuso, ubhova santā imaṃ gaṇaṃ pariharāmā’ti. Iti kho, aggivessana, āḷāro kālāmo ācariyo me samāno (attano) 14 antevāsiṃ maṃ samānaṃ attanā samasamaṃ ṭhapesi, uḷārāya ca maṃ pūjāya pūjesi. Tassa mayhaṃ, aggivessana, etadahosi – ‘nāyaṃ dhammo nibbidāya na virāgāya na nirodhāya na upasamāya na abhiññāya na sambodhāya na nibbānāya saṃvattati, yāvadeva ākiñcaññāyatanūpapattiyā’ti. So kho ahaṃ, aggivessana, taṃ dhammaṃ analaṅkaritvā tasmā dhammā nibbijja apakkamiṃ.
૩૭૨. ‘‘સો ખો અહં, અગ્ગિવેસ્સન, કિંકુસલગવેસી અનુત્તરં સન્તિવરપદં પરિયેસમાનો યેન ઉદકો રામપુત્તો તેનુપસઙ્કમિં; ઉપસઙ્કમિત્વા ઉદકં રામપુત્તં એતદવોચં – ‘ઇચ્છામહં, આવુસો 15 ઇમસ્મિં ધમ્મવિનયે બ્રહ્મચરિયં ચરિતુ’ન્તિ. એવં વુત્તે, અગ્ગિવેસ્સન, ઉદકો રામપુત્તો મં એતદવોચ – ‘વિહરતાયસ્મા, તાદિસો અયં ધમ્મો યત્થ વિઞ્ઞૂ પુરિસો નચિરસ્સેવ સકં આચરિયકં સયં અભિઞ્ઞા સચ્છિકત્વા ઉપસમ્પજ્જ વિહરેય્યા’તિ. સો ખો અહં, અગ્ગિવેસ્સન, નચિરસ્સેવ ખિપ્પમેવ તં ધમ્મં પરિયાપુણિં. સો ખો અહં, અગ્ગિવેસ્સન, તાવતકેનેવ ઓટ્ઠપહતમત્તેન લપિતલાપનમત્તેન ઞાણવાદઞ્ચ વદામિ થેરવાદઞ્ચ, ‘જાનામિ પસ્સામી’તિ ચ પટિજાનામિ, અહઞ્ચેવ અઞ્ઞે ચ. તસ્સ મય્હં, અગ્ગિવેસ્સન, એતદહોસિ – ‘ન ખો રામો ઇમં ધમ્મં કેવલં સદ્ધામત્તકેન સયં અભિઞ્ઞા સચ્છિકત્વા ઉપસમ્પજ્જ વિહરામીતિ પવેદેસિ. અદ્ધા રામો ઇમં ધમ્મં જાનં પસ્સં વિહાસી’તિ. અથ ખ્વાહં, અગ્ગિવેસ્સન, યેન ઉદકો રામપુત્તો તેનુપસઙ્કમિં; ઉપસઙ્કમિત્વા ઉદકં રામપુત્તં એતદવોચં – ‘કિત્તાવતા નો, આવુસો રામો, ઇમં ધમ્મં સયં અભિઞ્ઞા સચ્છિકત્વા ઉપસમ્પજ્જ વિહરામીતિ પવેદેસી’તિ? એવં વુત્તે, અગ્ગિવેસ્સન, ઉદકો રામપુત્તો નેવસઞ્ઞાનાસઞ્ઞાયતનં પવેદેસિ. તસ્સ મય્હં, અગ્ગિવેસ્સન, એતદહોસિ – ‘ન ખો રામસ્સેવ અહોસિ સદ્ધા, મય્હંપત્થિ સદ્ધા; ન ખો રામસ્સેવ અહોસિ વીરિયં, મય્હંપત્થિ વીરિયં; ન ખો રામસ્સેવ અહોસિ સતિ, મય્હંપત્થિ સતિ; ન ખો રામસ્સેવ અહોસિ સમાધિ, મય્હંપત્થિ સમાધિ; ન ખો રામસ્સેવ અહોસિ પઞ્ઞા, મય્હંપત્થિ પઞ્ઞા; યંનૂનાહં યં ધમ્મં રામો સયં અભિઞ્ઞા સચ્છિકત્વા ઉપસમ્પજ્જ વિહરામીતિ પવેદેસિ તસ્સ ધમ્મસ્સ સચ્છિકિરિયાય પદહેય્ય’ન્તિ. સો ખો અહં, અગ્ગિવેસ્સન, નચિરસ્સેવ ખિપ્પમેવ તં ધમ્મં સયં અભિઞ્ઞા સચ્છિકત્વા ઉપસમ્પજ્જ વિહાસિં.
372. ‘‘So kho ahaṃ, aggivessana, kiṃkusalagavesī anuttaraṃ santivarapadaṃ pariyesamāno yena udako rāmaputto tenupasaṅkamiṃ; upasaṅkamitvā udakaṃ rāmaputtaṃ etadavocaṃ – ‘icchāmahaṃ, āvuso 16 imasmiṃ dhammavinaye brahmacariyaṃ caritu’nti. Evaṃ vutte, aggivessana, udako rāmaputto maṃ etadavoca – ‘viharatāyasmā, tādiso ayaṃ dhammo yattha viññū puriso nacirasseva sakaṃ ācariyakaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja vihareyyā’ti. So kho ahaṃ, aggivessana, nacirasseva khippameva taṃ dhammaṃ pariyāpuṇiṃ. So kho ahaṃ, aggivessana, tāvatakeneva oṭṭhapahatamattena lapitalāpanamattena ñāṇavādañca vadāmi theravādañca, ‘jānāmi passāmī’ti ca paṭijānāmi, ahañceva aññe ca. Tassa mayhaṃ, aggivessana, etadahosi – ‘na kho rāmo imaṃ dhammaṃ kevalaṃ saddhāmattakena sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharāmīti pavedesi. Addhā rāmo imaṃ dhammaṃ jānaṃ passaṃ vihāsī’ti. Atha khvāhaṃ, aggivessana, yena udako rāmaputto tenupasaṅkamiṃ; upasaṅkamitvā udakaṃ rāmaputtaṃ etadavocaṃ – ‘kittāvatā no, āvuso rāmo, imaṃ dhammaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharāmīti pavedesī’ti? Evaṃ vutte, aggivessana, udako rāmaputto nevasaññānāsaññāyatanaṃ pavedesi. Tassa mayhaṃ, aggivessana, etadahosi – ‘na kho rāmasseva ahosi saddhā, mayhaṃpatthi saddhā; na kho rāmasseva ahosi vīriyaṃ, mayhaṃpatthi vīriyaṃ; na kho rāmasseva ahosi sati, mayhaṃpatthi sati; na kho rāmasseva ahosi samādhi, mayhaṃpatthi samādhi; na kho rāmasseva ahosi paññā, mayhaṃpatthi paññā; yaṃnūnāhaṃ yaṃ dhammaṃ rāmo sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharāmīti pavedesi tassa dhammassa sacchikiriyāya padaheyya’nti. So kho ahaṃ, aggivessana, nacirasseva khippameva taṃ dhammaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja vihāsiṃ.
‘‘અથ ખ્વાહં, અગ્ગિવેસ્સન, યેન ઉદકો રામપુત્તો તેનુપસઙ્કમિં; ઉપસઙ્કમિત્વા ઉદકં રામપુત્તં એતદવોચં – ‘એત્તાવતા નો, આવુસો, રામો ઇમં ધમ્મં સયં અભિઞ્ઞા સચ્છિકત્વા ઉપસમ્પજ્જ પવેદેસી’તિ? ‘એત્તાવતા ખો, આવુસો, રામો ઇમં ધમ્મં સયં અભિઞ્ઞા સચ્છિકત્વા ઉપસમ્પજ્જ પવેદેસી’તિ. ‘અહમ્પિ ખો, આવુસો, એત્તાવતા ઇમં ધમ્મં સયં અભિઞ્ઞા સચ્છિકત્વા ઉપસમ્પજ્જ વિહરામી’તિ. ‘લાભા નો, આવુસો, સુલદ્ધં નો, આવુસો, યે મયં આયસ્મન્તં તાદિસં સબ્રહ્મચારિં પસ્સામ. ઇતિ યં ધમ્મં રામો સયં અભિઞ્ઞા સચ્છિકત્વા ઉપસમ્પજ્જ પવેદેસિ, તં ત્વં ધમ્મં સયં અભિઞ્ઞા સચ્છિકત્વા ઉપસમ્પજ્જ વિહરસિ; યં ત્વં ધમ્મં સયં અભિઞ્ઞા સચ્છિકત્વા ઉપસમ્પજ્જ વિહરસિ, તં ધમ્મં રામો સયં અભિઞ્ઞા સચ્છિકત્વા ઉપસમ્પજ્જ પવેદેસિ. ઇતિ યં ધમ્મં રામો અભિઞ્ઞાસિ તં ત્વં ધમ્મં જાનાસિ; યં ત્વં ધમ્મં જાનાસિ તં ધમ્મં રામો અભિઞ્ઞાસિ. ઇતિ યાદિસો રામો અહોસિ તાદિસો તુવં; યાદિસો તુવં તાદિસો રામો અહોસિ. એહિ દાનિ, આવુસો, તુવં ઇમં ગણં પરિહરા’તિ. ઇતિ ખો, અગ્ગિવેસ્સન, ઉદકો રામપુત્તો સબ્રહ્મચારી મે સમાનો આચરિયટ્ઠાને ચ મં ઠપેસિ, ઉળારાય ચ મં પૂજાય પૂજેસિ. તસ્સ મય્હં, અગ્ગિવેસ્સન, એતદહોસિ – ‘નાયં ધમ્મો નિબ્બિદાય ન વિરાગાય ન નિરોધાય ન ઉપસમાય ન અભિઞ્ઞાય ન સમ્બોધાય ન નિબ્બાનાય સંવત્તતિ, યાવદેવ નેવસઞ્ઞાનાસઞ્ઞાયતનૂપપત્તિયા’તિ. સો ખો અહં, અગ્ગિવેસ્સન, તં ધમ્મં અનલઙ્કરિત્વા તસ્મા ધમ્મા નિબ્બિજ્જ અપક્કમિં.
‘‘Atha khvāhaṃ, aggivessana, yena udako rāmaputto tenupasaṅkamiṃ; upasaṅkamitvā udakaṃ rāmaputtaṃ etadavocaṃ – ‘ettāvatā no, āvuso, rāmo imaṃ dhammaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja pavedesī’ti? ‘Ettāvatā kho, āvuso, rāmo imaṃ dhammaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja pavedesī’ti. ‘Ahampi kho, āvuso, ettāvatā imaṃ dhammaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharāmī’ti. ‘Lābhā no, āvuso, suladdhaṃ no, āvuso, ye mayaṃ āyasmantaṃ tādisaṃ sabrahmacāriṃ passāma. Iti yaṃ dhammaṃ rāmo sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja pavedesi, taṃ tvaṃ dhammaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharasi; yaṃ tvaṃ dhammaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharasi, taṃ dhammaṃ rāmo sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja pavedesi. Iti yaṃ dhammaṃ rāmo abhiññāsi taṃ tvaṃ dhammaṃ jānāsi; yaṃ tvaṃ dhammaṃ jānāsi taṃ dhammaṃ rāmo abhiññāsi. Iti yādiso rāmo ahosi tādiso tuvaṃ; yādiso tuvaṃ tādiso rāmo ahosi. Ehi dāni, āvuso, tuvaṃ imaṃ gaṇaṃ pariharā’ti. Iti kho, aggivessana, udako rāmaputto sabrahmacārī me samāno ācariyaṭṭhāne ca maṃ ṭhapesi, uḷārāya ca maṃ pūjāya pūjesi. Tassa mayhaṃ, aggivessana, etadahosi – ‘nāyaṃ dhammo nibbidāya na virāgāya na nirodhāya na upasamāya na abhiññāya na sambodhāya na nibbānāya saṃvattati, yāvadeva nevasaññānāsaññāyatanūpapattiyā’ti. So kho ahaṃ, aggivessana, taṃ dhammaṃ analaṅkaritvā tasmā dhammā nibbijja apakkamiṃ.
૩૭૩. ‘‘સો ખો અહં, અગ્ગિવેસ્સન, કિંકુસલગવેસી અનુત્તરં સન્તિવરપદં પરિયેસમાનો મગધેસુ અનુપુબ્બેન ચારિકં ચરમાનો યેન ઉરુવેલા સેનાનિગમો તદવસરિં. તત્થદ્દસં રમણીયં ભૂમિભાગં, પાસાદિકઞ્ચ વનસણ્ડં, નદિઞ્ચ સન્દન્તિં સેતકં સુપતિત્થં રમણીયં, સમન્તા ચ ગોચરગામં. તસ્સ મય્હં, અગ્ગિવેસ્સન, એતદહોસિ – ‘રમણીયો વત, ભો, ભૂમિભાગો, પાસાદિકો ચ વનસણ્ડો, નદી ચ સન્દતિ સેતકા સુપતિત્થા રમણીયા, સમન્તા ચ ગોચરગામો. અલં વતિદં કુલપુત્તસ્સ પધાનત્થિકસ્સ પધાનાયા’તિ. સો ખો અહં, અગ્ગિવેસ્સન, તત્થેવ નિસીદિં ‘અલમિદં પધાનાયા’તિ.
373. ‘‘So kho ahaṃ, aggivessana, kiṃkusalagavesī anuttaraṃ santivarapadaṃ pariyesamāno magadhesu anupubbena cārikaṃ caramāno yena uruvelā senānigamo tadavasariṃ. Tatthaddasaṃ ramaṇīyaṃ bhūmibhāgaṃ, pāsādikañca vanasaṇḍaṃ, nadiñca sandantiṃ setakaṃ supatitthaṃ ramaṇīyaṃ, samantā ca gocaragāmaṃ. Tassa mayhaṃ, aggivessana, etadahosi – ‘ramaṇīyo vata, bho, bhūmibhāgo, pāsādiko ca vanasaṇḍo, nadī ca sandati setakā supatitthā ramaṇīyā, samantā ca gocaragāmo. Alaṃ vatidaṃ kulaputtassa padhānatthikassa padhānāyā’ti. So kho ahaṃ, aggivessana, tattheva nisīdiṃ ‘alamidaṃ padhānāyā’ti.
૩૭૪. ‘‘અપિસ્સુમં, અગ્ગિવેસ્સન, તિસ્સો ઉપમા પટિભંસુ અનચ્છરિયા પુબ્બે અસ્સુતપુબ્બા. સેય્યથાપિ, અગ્ગિવેસ્સન, અલ્લં કટ્ઠં સસ્નેહં ઉદકે નિક્ખિત્તં. અથ પુરિસો આગચ્છેય્ય ઉત્તરારણિં આદાય – ‘અગ્ગિં અભિનિબ્બત્તેસ્સામિ, તેજો પાતુકરિસ્સામી’તિ. તં કિં મઞ્ઞસિ, અગ્ગિવેસ્સન, અપિ નુ સો પુરિસો અમું અલ્લં કટ્ઠં સસ્નેહં, ઉદકે નિક્ખિત્તં , ઉત્તરારણિં આદાય અભિમન્થેન્તો અગ્ગિં અભિનિબ્બત્તેય્ય, તેજો પાતુકરેય્યા’’તિ? ‘‘નો હિદં, ભો ગોતમ’’. ‘‘તં કિસ્સ હેતુ’’? ‘‘અદુઞ્હિ, ભો ગોતમ, અલ્લં કટ્ઠં સસ્નેહં, તઞ્ચ પન ઉદકે નિક્ખિત્તં. યાવદેવ ચ પન સો પુરિસો કિલમથસ્સ વિઘાતસ્સ ભાગી અસ્સા’’તિ. ‘‘એવમેવ ખો, અગ્ગિવેસ્સન, યે હિ કેચિ સમણા વા બ્રાહ્મણા વા કાયેન ચેવ ચિત્તેન ચ કામેહિ અવૂપકટ્ઠા વિહરન્તિ, યો ચ નેસં કામેસુ કામચ્છન્દો કામસ્નેહો કામમુચ્છા કામપિપાસા કામપરિળાહો, સો ચ અજ્ઝત્તં ન સુપ્પહીનો હોતિ, ન સુપ્પટિપ્પસ્સદ્ધો, ઓપક્કમિકા ચેપિ તે ભોન્તો સમણબ્રાહ્મણા દુક્ખા તિબ્બા ખરા કટુકા વેદના વેદયન્તિ, અભબ્બાવ તે ઞાણાય દસ્સનાય અનુત્તરાય સમ્બોધાય. નો ચેપિ તે ભોન્તો સમણબ્રાહ્મણા ઓપક્કમિકા દુક્ખા તિબ્બા ખરા કટુકા વેદના વેદયન્તિ, અભબ્બાવ તે ઞાણાય દસ્સનાય અનુત્તરાય સમ્બોધાય. અયં ખો મં, અગ્ગિવેસ્સન, પઠમા ઉપમા પટિભાસિ અનચ્છરિયા પુબ્બે અસ્સુતપુબ્બા.
374. ‘‘Apissumaṃ, aggivessana, tisso upamā paṭibhaṃsu anacchariyā pubbe assutapubbā. Seyyathāpi, aggivessana, allaṃ kaṭṭhaṃ sasnehaṃ udake nikkhittaṃ. Atha puriso āgaccheyya uttarāraṇiṃ ādāya – ‘aggiṃ abhinibbattessāmi, tejo pātukarissāmī’ti. Taṃ kiṃ maññasi, aggivessana, api nu so puriso amuṃ allaṃ kaṭṭhaṃ sasnehaṃ, udake nikkhittaṃ , uttarāraṇiṃ ādāya abhimanthento aggiṃ abhinibbatteyya, tejo pātukareyyā’’ti? ‘‘No hidaṃ, bho gotama’’. ‘‘Taṃ kissa hetu’’? ‘‘Aduñhi, bho gotama, allaṃ kaṭṭhaṃ sasnehaṃ, tañca pana udake nikkhittaṃ. Yāvadeva ca pana so puriso kilamathassa vighātassa bhāgī assā’’ti. ‘‘Evameva kho, aggivessana, ye hi keci samaṇā vā brāhmaṇā vā kāyena ceva cittena ca kāmehi avūpakaṭṭhā viharanti, yo ca nesaṃ kāmesu kāmacchando kāmasneho kāmamucchā kāmapipāsā kāmapariḷāho, so ca ajjhattaṃ na suppahīno hoti, na suppaṭippassaddho, opakkamikā cepi te bhonto samaṇabrāhmaṇā dukkhā tibbā kharā kaṭukā vedanā vedayanti, abhabbāva te ñāṇāya dassanāya anuttarāya sambodhāya. No cepi te bhonto samaṇabrāhmaṇā opakkamikā dukkhā tibbā kharā kaṭukā vedanā vedayanti, abhabbāva te ñāṇāya dassanāya anuttarāya sambodhāya. Ayaṃ kho maṃ, aggivessana, paṭhamā upamā paṭibhāsi anacchariyā pubbe assutapubbā.
૩૭૫. ‘‘અપરાપિ ખો મં, અગ્ગિવેસ્સન, દુતિયા ઉપમા પટિભાસિ અનચ્છરિયા પુબ્બે અસ્સુતપુબ્બા. સેય્યથાપિ, અગ્ગિવેસ્સન, અલ્લં કટ્ઠં સસ્નેહં, આરકા ઉદકા થલે નિક્ખિત્તં. અથ પુરિસો આગચ્છેય્ય ઉત્તરારણિં આદાય – ‘અગ્ગિં અભિનિબ્બત્તેસ્સામિ, તેજો પાતુકરિસ્સામી’તિ. તં કિં મઞ્ઞસિ, અગ્ગિવેસ્સન, અપિ નુ સો પુરિસો અમું અલ્લં કટ્ઠં સસ્નેહં, આરકા ઉદકા થલે નિક્ખિત્તં, ઉત્તરારણિં આદાય અભિમન્થેન્તો અગ્ગિં અભિનિબ્બત્તેય્ય તેજો પાતુકરેય્યા’’તિ? ‘‘નો હિદં, ભો ગોતમ’’. ‘‘તં કિસ્સ હેતુ’’? ‘‘અદુઞ્હિ, ભો ગોતમ, અલ્લં કટ્ઠં સસ્નેહં, કિઞ્ચાપિ આરકા ઉદકા થલે નિક્ખિત્તં. યાવદેવ ચ પન સો પુરિસો કિલમથસ્સ વિઘાતસ્સ ભાગી અસ્સાતિ. એવમેવ ખો, અગ્ગિવેસ્સન, યે હિ કેચિ સમણા વા બ્રાહ્મણા વા કાયેન ચેવ ચિત્તેન ચ કામેહિ વૂપકટ્ઠા વિહરન્તિ, યો ચ નેસં કામેસુ કામચ્છન્દો કામસ્નેહો કામમુચ્છા કામપિપાસા કામપરિળાહો સો ચ અજ્ઝત્તં ન સુપ્પહીનો હોતિ, ન સુપ્પટિપ્પસ્સદ્ધો, ઓપક્કમિકા ચેપિ તે ભોન્તો સમણબ્રાહ્મણા દુક્ખા તિબ્બા ખરા કટુકા વેદના વેદયન્તિ, અભબ્બાવ તે ઞાણાય દસ્સનાય અનુત્તરાય સમ્બોધાય. નો ચેપિ તે ભોન્તો સમણબ્રાહ્મણા ઓપક્કમિકા દુક્ખા તિબ્બા ખરા કટુકા વેદના વેદયન્તિ, અભબ્બાવ તે ઞાણાય દસ્સનાય અનુત્તરાય સમ્બોધાય. અયં ખો મં, અગ્ગિવેસ્સન, દુતિયા ઉપમા પટિભાસિ અનચ્છરિયા પુબ્બે અસ્સુતપુબ્બા’’.
375. ‘‘Aparāpi kho maṃ, aggivessana, dutiyā upamā paṭibhāsi anacchariyā pubbe assutapubbā. Seyyathāpi, aggivessana, allaṃ kaṭṭhaṃ sasnehaṃ, ārakā udakā thale nikkhittaṃ. Atha puriso āgaccheyya uttarāraṇiṃ ādāya – ‘aggiṃ abhinibbattessāmi, tejo pātukarissāmī’ti. Taṃ kiṃ maññasi, aggivessana, api nu so puriso amuṃ allaṃ kaṭṭhaṃ sasnehaṃ, ārakā udakā thale nikkhittaṃ, uttarāraṇiṃ ādāya abhimanthento aggiṃ abhinibbatteyya tejo pātukareyyā’’ti? ‘‘No hidaṃ, bho gotama’’. ‘‘Taṃ kissa hetu’’? ‘‘Aduñhi, bho gotama, allaṃ kaṭṭhaṃ sasnehaṃ, kiñcāpi ārakā udakā thale nikkhittaṃ. Yāvadeva ca pana so puriso kilamathassa vighātassa bhāgī assāti. Evameva kho, aggivessana, ye hi keci samaṇā vā brāhmaṇā vā kāyena ceva cittena ca kāmehi vūpakaṭṭhā viharanti, yo ca nesaṃ kāmesu kāmacchando kāmasneho kāmamucchā kāmapipāsā kāmapariḷāho so ca ajjhattaṃ na suppahīno hoti, na suppaṭippassaddho, opakkamikā cepi te bhonto samaṇabrāhmaṇā dukkhā tibbā kharā kaṭukā vedanā vedayanti, abhabbāva te ñāṇāya dassanāya anuttarāya sambodhāya. No cepi te bhonto samaṇabrāhmaṇā opakkamikā dukkhā tibbā kharā kaṭukā vedanā vedayanti, abhabbāva te ñāṇāya dassanāya anuttarāya sambodhāya. Ayaṃ kho maṃ, aggivessana, dutiyā upamā paṭibhāsi anacchariyā pubbe assutapubbā’’.
૩૭૬. ‘‘અપરાપિ ખો મં, અગ્ગિવેસ્સન, તતિયા ઉપમા પટિભાસિ અનચ્છરિયા પુબ્બે અસ્સુતપુબ્બા. સેય્યથાપિ, અગ્ગિવેસ્સન, સુક્ખં કટ્ઠં કોળાપં, આરકા ઉદકા થલે નિક્ખિત્તં. અથ પુરિસો આગચ્છેય્ય ઉત્તરારણિં આદાય – ‘અગ્ગિં અભિનિબ્બત્તેસ્સામિ, તેજો પાતુકરિસ્સામી’તિ. તં કિં મઞ્ઞસિ, અગ્ગિવેસ્સન, અપિ નુ સો પુરિસો અમું સુક્ખં કટ્ઠં કોળાપં, આરકા ઉદકા થલે નિક્ખિત્તં, ઉત્તરારણિં આદાય અભિમન્થેન્તો અગ્ગિં અભિનિબ્બત્તેય્ય, તેજો પાતુકરેય્યા’’તિ? ‘‘એવં, ભો ગોતમ’’. ‘‘તં કિસ્સ હેતુ’’? ‘‘અદુઞ્હિ, ભો ગોતમ, સુક્ખં કટ્ઠં કોળાપં, તઞ્ચ પન આરકા ઉદકા થલે નિક્ખિત્ત’’ન્તિ . ‘‘એવમેવ ખો, અગ્ગિવેસ્સન, યે હિ કેચિ સમણા વા બ્રાહ્મણા વા કાયેન ચેવ ચિત્તેન ચ કામેહિ વૂપકટ્ઠા વિહરન્તિ, યો ચ નેસં કામેસુ કામચ્છન્દો કામસ્નેહો કામમુચ્છા કામપિપાસા કામપરિળાહો, સો ચ અજ્ઝત્તં સુપ્પહીનો હોતિ સુપ્પટિપ્પસ્સદ્ધો, ઓપક્કમિકા ચેપિ તે ભોન્તો સમણબ્રાહ્મણા દુક્ખા તિબ્બા ખરા કટુકા વેદના વેદયન્તિ, ભબ્બાવ તે ઞાણાય દસ્સનાય અનુત્તરાય સમ્બોધાય. નો ચેપિ તે ભોન્તો સમણબ્રાહ્મણા ઓપક્કમિકા દુક્ખા તિબ્બા ખરા કટુકા વેદના વેદયન્તિ, ભબ્બાવ તે ઞાણાય દસ્સનાય અનુત્તરાય સમ્બોધાય. અયં ખો મં, અગ્ગિવેસ્સન, તતિયા ઉપમા પટિભાસિ અનચ્છરિયા પુબ્બે અસ્સુતપુબ્બા. ઇમા ખો મં, અગ્ગિવેસ્સન, તિસ્સો ઉપમા પટિભંસુ અનચ્છરિયા પુબ્બે અસ્સુતપુબ્બા.’’
376. ‘‘Aparāpi kho maṃ, aggivessana, tatiyā upamā paṭibhāsi anacchariyā pubbe assutapubbā. Seyyathāpi, aggivessana, sukkhaṃ kaṭṭhaṃ koḷāpaṃ, ārakā udakā thale nikkhittaṃ. Atha puriso āgaccheyya uttarāraṇiṃ ādāya – ‘aggiṃ abhinibbattessāmi, tejo pātukarissāmī’ti. Taṃ kiṃ maññasi, aggivessana, api nu so puriso amuṃ sukkhaṃ kaṭṭhaṃ koḷāpaṃ, ārakā udakā thale nikkhittaṃ, uttarāraṇiṃ ādāya abhimanthento aggiṃ abhinibbatteyya, tejo pātukareyyā’’ti? ‘‘Evaṃ, bho gotama’’. ‘‘Taṃ kissa hetu’’? ‘‘Aduñhi, bho gotama, sukkhaṃ kaṭṭhaṃ koḷāpaṃ, tañca pana ārakā udakā thale nikkhitta’’nti . ‘‘Evameva kho, aggivessana, ye hi keci samaṇā vā brāhmaṇā vā kāyena ceva cittena ca kāmehi vūpakaṭṭhā viharanti, yo ca nesaṃ kāmesu kāmacchando kāmasneho kāmamucchā kāmapipāsā kāmapariḷāho, so ca ajjhattaṃ suppahīno hoti suppaṭippassaddho, opakkamikā cepi te bhonto samaṇabrāhmaṇā dukkhā tibbā kharā kaṭukā vedanā vedayanti, bhabbāva te ñāṇāya dassanāya anuttarāya sambodhāya. No cepi te bhonto samaṇabrāhmaṇā opakkamikā dukkhā tibbā kharā kaṭukā vedanā vedayanti, bhabbāva te ñāṇāya dassanāya anuttarāya sambodhāya. Ayaṃ kho maṃ, aggivessana, tatiyā upamā paṭibhāsi anacchariyā pubbe assutapubbā. Imā kho maṃ, aggivessana, tisso upamā paṭibhaṃsu anacchariyā pubbe assutapubbā.’’
૩૭૭. ‘‘તસ્સ મય્હં, અગ્ગિવેસ્સન, એતદહોસિ – ‘યંનૂનાહં દન્તેભિ દન્તમાધાય 17, જિવ્હાય તાલું આહચ્ચ, ચેતસા ચિત્તં અભિનિગ્ગણ્હેય્યં અભિનિપ્પીળેય્યં અભિસન્તાપેય્ય’ન્તિ. સો ખો અહં, અગ્ગિવેસ્સન, દન્તેભિ દન્તમાધાય, જિવ્હાય તાલું આહચ્ચ, ચેતસા ચિત્તં અભિનિગ્ગણ્હામિ અભિનિપ્પીળેમિ અભિસન્તાપેમિ. તસ્સ મય્હં, અગ્ગિવેસ્સન, દન્તેભિ દન્તમાધાય જિવ્હાય તાલું આહચ્ચ ચેતસા ચિત્તં અભિનિગ્ગણ્હતો અભિનિપ્પીળયતો અભિસન્તાપયતો કચ્છેહિ સેદા મુચ્ચન્તિ. સેય્યથાપિ, અગ્ગિવેસ્સન, બલવા પુરિસો દુબ્બલતરં પુરિસં સીસે વા ગહેત્વા ખન્ધે વા ગહેત્વા અભિનિગ્ગણ્હેય્ય અભિનિપ્પીળેય્ય અભિસન્તાપેય્ય, એવમેવ ખો મે, અગ્ગિવેસ્સન, દન્તેભિ દન્તમાધાય, જિવ્હાય તાલું આહચ્ચ, ચેતસા ચિત્તં અભિનિગ્ગણ્હતો અભિનિપ્પીળયતો અભિસન્તાપયતો કચ્છેહિ સેદા મુચ્ચન્તિ. આરદ્ધં ખો પન મે, અગ્ગિવેસ્સન, વીરિયં હોતિ અસલ્લીનં, ઉપટ્ઠિતા સતિ અસમ્મુટ્ઠા, સારદ્ધો ચ પન મે કાયો હોતિ અપ્પટિપ્પસ્સદ્ધો તેનેવ દુક્ખપ્પધાનેન પધાનાભિતુન્નસ્સ સતો. એવરૂપાપિ ખો મે, અગ્ગિવેસ્સન, ઉપ્પન્ના દુક્ખા વેદના ચિત્તં ન પરિયાદાય તિટ્ઠતિ.
377. ‘‘Tassa mayhaṃ, aggivessana, etadahosi – ‘yaṃnūnāhaṃ dantebhi dantamādhāya 18, jivhāya tāluṃ āhacca, cetasā cittaṃ abhiniggaṇheyyaṃ abhinippīḷeyyaṃ abhisantāpeyya’nti. So kho ahaṃ, aggivessana, dantebhi dantamādhāya, jivhāya tāluṃ āhacca, cetasā cittaṃ abhiniggaṇhāmi abhinippīḷemi abhisantāpemi. Tassa mayhaṃ, aggivessana, dantebhi dantamādhāya jivhāya tāluṃ āhacca cetasā cittaṃ abhiniggaṇhato abhinippīḷayato abhisantāpayato kacchehi sedā muccanti. Seyyathāpi, aggivessana, balavā puriso dubbalataraṃ purisaṃ sīse vā gahetvā khandhe vā gahetvā abhiniggaṇheyya abhinippīḷeyya abhisantāpeyya, evameva kho me, aggivessana, dantebhi dantamādhāya, jivhāya tāluṃ āhacca, cetasā cittaṃ abhiniggaṇhato abhinippīḷayato abhisantāpayato kacchehi sedā muccanti. Āraddhaṃ kho pana me, aggivessana, vīriyaṃ hoti asallīnaṃ, upaṭṭhitā sati asammuṭṭhā, sāraddho ca pana me kāyo hoti appaṭippassaddho teneva dukkhappadhānena padhānābhitunnassa sato. Evarūpāpi kho me, aggivessana, uppannā dukkhā vedanā cittaṃ na pariyādāya tiṭṭhati.
૩૭૮. ‘‘તસ્સ મય્હં, અગ્ગિવેસ્સન, એતદહોસિ – ‘યંનૂનાહં અપ્પાણકંયેવ ઝાનં ઝાયેય્ય’ન્તિ. સો ખો અહં, અગ્ગિવેસ્સન, મુખતો ચ નાસતો ચ અસ્સાસપસ્સાસે ઉપરુન્ધિં. તસ્સ મય્હં, અગ્ગિવેસ્સન, મુખતો ચ નાસતો ચ અસ્સાસપસ્સાસેસુ ઉપરુદ્ધેસુ કણ્ણસોતેહિ વાતાનં નિક્ખમન્તાનં અધિમત્તો સદ્દો હોતિ. સેય્યથાપિ નામ કમ્મારગગ્ગરિયા ધમમાનાય અધિમત્તો સદ્દો હોતિ, એવમેવ ખો મે, અગ્ગિવેસ્સન, મુખતો ચ નાસતો ચ અસ્સાસપસ્સાસેસુ ઉપરુદ્ધેસુ કણ્ણસોતેહિ વાતાનં નિક્ખમન્તાનં અધિમત્તો સદ્દો હોતિ. આરદ્ધં ખો પન મે, અગ્ગિવેસ્સન, વીરિયં હોતિ અસલ્લીનં ઉપટ્ઠિતા સતિ અસમ્મુટ્ઠા. સારદ્ધો ચ પન મે કાયો હોતિ અપ્પટિપ્પસ્સદ્ધો તેનેવ દુક્ખપ્પધાનેન પધાનાભિતુન્નસ્સ સતો. એવરૂપાપિ ખો મે, અગ્ગિવેસ્સન, ઉપ્પન્ના દુક્ખા વેદના ચિત્તં ન પરિયાદાય તિટ્ઠતિ.
378. ‘‘Tassa mayhaṃ, aggivessana, etadahosi – ‘yaṃnūnāhaṃ appāṇakaṃyeva jhānaṃ jhāyeyya’nti. So kho ahaṃ, aggivessana, mukhato ca nāsato ca assāsapassāse uparundhiṃ. Tassa mayhaṃ, aggivessana, mukhato ca nāsato ca assāsapassāsesu uparuddhesu kaṇṇasotehi vātānaṃ nikkhamantānaṃ adhimatto saddo hoti. Seyyathāpi nāma kammāragaggariyā dhamamānāya adhimatto saddo hoti, evameva kho me, aggivessana, mukhato ca nāsato ca assāsapassāsesu uparuddhesu kaṇṇasotehi vātānaṃ nikkhamantānaṃ adhimatto saddo hoti. Āraddhaṃ kho pana me, aggivessana, vīriyaṃ hoti asallīnaṃ upaṭṭhitā sati asammuṭṭhā. Sāraddho ca pana me kāyo hoti appaṭippassaddho teneva dukkhappadhānena padhānābhitunnassa sato. Evarūpāpi kho me, aggivessana, uppannā dukkhā vedanā cittaṃ na pariyādāya tiṭṭhati.
‘‘તસ્સ મય્હં, અગ્ગિવેસ્સન, એતદહોસિ – ‘યંનૂનાહં અપ્પાણકંયેવ ઝાનં ઝાયેય્ય’ન્તિ. સો ખો અહં, અગ્ગિવેસ્સન, મુખતો ચ નાસતો ચ કણ્ણતો ચ અસ્સાસપસ્સાસે ઉપરુન્ધિં. તસ્સ મય્હં, અગ્ગિવેસ્સન, મુખતો ચ નાસતો ચ કણ્ણતો ચ અસ્સાસપસ્સાસેસુ ઉપરુદ્ધેસુ અધિમત્તા વાતા મુદ્ધનિ ઊહનન્તિ 19. સેય્યથાપિ, અગ્ગિવેસ્સન, બલવા પુરિસો તિણ્હેન સિખરેન મુદ્ધનિ અભિમત્થેય્ય 20, એવમેવ ખો મે, અગ્ગિવેસ્સન, મુખતો ચ નાસતો ચ કણ્ણતો ચ અસ્સાસપસ્સાસેસુ ઉપરુદ્ધેસુ અધિમત્તા વાતા મુદ્ધનિ ઊહનન્તિ. આરદ્ધં ખો પન મે, અગ્ગિવેસ્સન, વીરિયં હોતિ અસલ્લીનં ઉપટ્ઠિતા સતિ અસમ્મુટ્ઠા. સારદ્ધો ચ પન મે કાયો હોતિ અપ્પટિપ્પસ્સદ્ધો તેનેવ દુક્ખપ્પધાનેન પધાનાભિતુન્નસ્સ સતો. એવરૂપાપિ ખો મે, અગ્ગિવેસ્સન, ઉપ્પન્ના દુક્ખા વેદના ચિત્તં ન પરિયાદાય તિટ્ઠતિ.
‘‘Tassa mayhaṃ, aggivessana, etadahosi – ‘yaṃnūnāhaṃ appāṇakaṃyeva jhānaṃ jhāyeyya’nti. So kho ahaṃ, aggivessana, mukhato ca nāsato ca kaṇṇato ca assāsapassāse uparundhiṃ. Tassa mayhaṃ, aggivessana, mukhato ca nāsato ca kaṇṇato ca assāsapassāsesu uparuddhesu adhimattā vātā muddhani ūhananti 21. Seyyathāpi, aggivessana, balavā puriso tiṇhena sikharena muddhani abhimattheyya 22, evameva kho me, aggivessana, mukhato ca nāsato ca kaṇṇato ca assāsapassāsesu uparuddhesu adhimattā vātā muddhani ūhananti. Āraddhaṃ kho pana me, aggivessana, vīriyaṃ hoti asallīnaṃ upaṭṭhitā sati asammuṭṭhā. Sāraddho ca pana me kāyo hoti appaṭippassaddho teneva dukkhappadhānena padhānābhitunnassa sato. Evarūpāpi kho me, aggivessana, uppannā dukkhā vedanā cittaṃ na pariyādāya tiṭṭhati.
‘‘તસ્સ મય્હં, અગ્ગિવેસ્સન, એતદહોસિ – ‘યંનૂનાહં અપ્પાણકંયેવ ઝાનં ઝાયેય્ય’ન્તિ. સો ખો અહં, અગ્ગિવેસ્સન, મુખતો ચ નાસતો ચ કણ્ણતો ચ અસ્સાસપસ્સાસે ઉપરુન્ધિં. તસ્સ મય્હં, અગ્ગિવેસ્સન, મુખતો ચ નાસતો ચ કણ્ણતો ચ અસ્સાસપસ્સાસેસુ ઉપરુદ્ધેસુ અધિમત્તા સીસે સીસવેદના હોન્તિ. સેય્યથાપિ, અગ્ગિવેસ્સન, બલવા પુરિસો દળ્હેન વરત્તક્ખણ્ડેન 23 સીસે સીસવેઠં દદેય્ય, એવમેવ ખો મે, અગ્ગિવેસ્સન, મુખતો ચ નાસતો ચ કણ્ણતો ચ અસ્સાસપસ્સાસેસુ ઉપરુદ્ધેસુ અધિમત્તા સીસે સીસવેદના હોન્તિ. આરદ્ધં ખો પન મે, અગ્ગિવેસ્સન, વીરિયં હોતિ અસલ્લીનં ઉપટ્ઠિતા સતિ અસમ્મુટ્ઠા. સારદ્ધો ચ પન મે કાયો હોતિ અપ્પટિપ્પસ્સદ્ધો તેનેવ દુક્ખપ્પધાનેન પધાનાભિતુન્નસ્સ સતો. એવરૂપાપિ ખો મે, અગ્ગિવેસ્સન, ઉપ્પન્ના દુક્ખા વેદના ચિત્તં ન પરિયાદાય તિટ્ઠતિ.
‘‘Tassa mayhaṃ, aggivessana, etadahosi – ‘yaṃnūnāhaṃ appāṇakaṃyeva jhānaṃ jhāyeyya’nti. So kho ahaṃ, aggivessana, mukhato ca nāsato ca kaṇṇato ca assāsapassāse uparundhiṃ. Tassa mayhaṃ, aggivessana, mukhato ca nāsato ca kaṇṇato ca assāsapassāsesu uparuddhesu adhimattā sīse sīsavedanā honti. Seyyathāpi, aggivessana, balavā puriso daḷhena varattakkhaṇḍena 24 sīse sīsaveṭhaṃ dadeyya, evameva kho me, aggivessana, mukhato ca nāsato ca kaṇṇato ca assāsapassāsesu uparuddhesu adhimattā sīse sīsavedanā honti. Āraddhaṃ kho pana me, aggivessana, vīriyaṃ hoti asallīnaṃ upaṭṭhitā sati asammuṭṭhā. Sāraddho ca pana me kāyo hoti appaṭippassaddho teneva dukkhappadhānena padhānābhitunnassa sato. Evarūpāpi kho me, aggivessana, uppannā dukkhā vedanā cittaṃ na pariyādāya tiṭṭhati.
‘‘તસ્સ મય્હં, અગ્ગિવેસ્સન, એતદહોસિ – ‘યંનૂનાહં અપ્પાણકંયેવ ઝાનં ઝાયેય્ય’ન્તિ. સો ખો અહં, અગ્ગિવેસ્સન, મુખતો ચ નાસતો ચ કણ્ણતો ચ અસ્સાસપસ્સાસે ઉપરુન્ધિં. તસ્સ મય્હં, અગ્ગિવેસ્સન, મુખતો ચ નાસતો ચ કણ્ણતો ચ અસ્સાસપસ્સાસેસુ ઉપરુદ્ધેસુ અધિમત્તા વાતા કુચ્છિં પરિકન્તન્તિ. સેય્યથાપિ, અગ્ગિવેસ્સન, દક્ખો ગોઘાતકો વા ગોઘાતકન્તેવાસી વા તિણ્હેન ગોવિકન્તનેન કુચ્છિં પરિકન્તેય્ય, એવમેવ ખો મે, અગ્ગિવેસ્સન, મુખતો ચ નાસતો ચ કણ્ણતો ચ અસ્સાસપસ્સાસેસુ ઉપરુદ્ધેસુ અધિમત્તા વાતા કુચ્છિં પરિકન્તન્તિ. આરદ્ધં ખો પન મે, અગ્ગિવેસ્સન, વીરિયં હોતિ અસલ્લીનં ઉપટ્ઠિતા સતિ અસમ્મુટ્ઠા. સારદ્ધો ચ પન મે કાયો હોતિ અપ્પટિપ્પસ્સદ્ધો તેનેવ દુક્ખપ્પધાનેન પધાનાભિતુન્નસ્સ સતો. એવરૂપાપિ ખો મે, અગ્ગિવેસ્સન, ઉપ્પન્ના દુક્ખા વેદના ચિત્તં ન પરિયાદાય તિટ્ઠતિ.
‘‘Tassa mayhaṃ, aggivessana, etadahosi – ‘yaṃnūnāhaṃ appāṇakaṃyeva jhānaṃ jhāyeyya’nti. So kho ahaṃ, aggivessana, mukhato ca nāsato ca kaṇṇato ca assāsapassāse uparundhiṃ. Tassa mayhaṃ, aggivessana, mukhato ca nāsato ca kaṇṇato ca assāsapassāsesu uparuddhesu adhimattā vātā kucchiṃ parikantanti. Seyyathāpi, aggivessana, dakkho goghātako vā goghātakantevāsī vā tiṇhena govikantanena kucchiṃ parikanteyya, evameva kho me, aggivessana, mukhato ca nāsato ca kaṇṇato ca assāsapassāsesu uparuddhesu adhimattā vātā kucchiṃ parikantanti. Āraddhaṃ kho pana me, aggivessana, vīriyaṃ hoti asallīnaṃ upaṭṭhitā sati asammuṭṭhā. Sāraddho ca pana me kāyo hoti appaṭippassaddho teneva dukkhappadhānena padhānābhitunnassa sato. Evarūpāpi kho me, aggivessana, uppannā dukkhā vedanā cittaṃ na pariyādāya tiṭṭhati.
‘‘તસ્સ મય્હં, અગ્ગિવેસ્સન, એતદહોસિ – ‘યંનૂનાહં અપ્પાણકંયેવ ઝાનં ઝાયેય્ય’ન્તિ. સો ખો અહં, અગ્ગિવેસ્સન, મુખતો ચ નાસતો ચ કણ્ણતો ચ અસ્સાસપસ્સાસે ઉપરુન્ધિં. તસ્સ મય્હં, અગ્ગિવેસ્સન, મુખતો ચ નાસતો ચ કણ્ણતો ચ અસ્સાસપસ્સાસેસુ ઉપરુદ્ધેસુ અધિમત્તો કાયસ્મિં ડાહો હોતિ. સેય્યથાપિ, અગ્ગિવેસ્સન, દ્વે બલવન્તો પુરિસા દુબ્બલતરં પુરિસં નાનાબાહાસુ ગહેત્વા અઙ્ગારકાસુયા સન્તાપેય્યું સમ્પરિતાપેય્યું, એવમેવ ખો મે, અગ્ગિવેસ્સન, મુખતો ચ નાસતો ચ કણ્ણતો ચ અસ્સાસપસ્સાસેસુ ઉપરુદ્ધેસુ અધિમત્તો કાયસ્મિં ડાહો હોતિ. આરદ્ધં ખો પન મે, અગ્ગિવેસ્સન, વીરિયં હોતિ અસલ્લીનં ઉપટ્ઠિતા સતિ અસમ્મુટ્ઠા. સારદ્ધો ચ પન મે કાયો હોતિ અપ્પટિપ્પસ્સદ્ધો તેનેવ દુક્ખપ્પધાનેન પધાનાભિતુન્નસ્સ સતો. એવરૂપાપિ ખો મે, અગ્ગિવેસ્સન, ઉપ્પન્ના દુક્ખા વેદના ચિત્તં ન પરિયાદાય તિટ્ઠતિ. અપિસ્સુ મં, અગ્ગિવેસ્સન, દેવતા દિસ્વા એવમાહંસુ – ‘કાલઙ્કતો સમણો ગોતમો’તિ. એકચ્ચા દેવતા એવમાહંસુ – ‘ન કાલઙ્કતો સમણો ગોતમો, અપિ ચ કાલઙ્કરોતી’તિ. એકચ્ચા દેવતા એવમાહંસુ – ‘ન કાલઙ્કતો સમણો ગોતમો, નપિ કાલઙ્કરોતિ, અરહં સમણો ગોતમો, વિહારોત્વેવ સો 25 અરહતો એવરૂપો હોતી’તિ 26.
‘‘Tassa mayhaṃ, aggivessana, etadahosi – ‘yaṃnūnāhaṃ appāṇakaṃyeva jhānaṃ jhāyeyya’nti. So kho ahaṃ, aggivessana, mukhato ca nāsato ca kaṇṇato ca assāsapassāse uparundhiṃ. Tassa mayhaṃ, aggivessana, mukhato ca nāsato ca kaṇṇato ca assāsapassāsesu uparuddhesu adhimatto kāyasmiṃ ḍāho hoti. Seyyathāpi, aggivessana, dve balavanto purisā dubbalataraṃ purisaṃ nānābāhāsu gahetvā aṅgārakāsuyā santāpeyyuṃ samparitāpeyyuṃ, evameva kho me, aggivessana, mukhato ca nāsato ca kaṇṇato ca assāsapassāsesu uparuddhesu adhimatto kāyasmiṃ ḍāho hoti. Āraddhaṃ kho pana me, aggivessana, vīriyaṃ hoti asallīnaṃ upaṭṭhitā sati asammuṭṭhā. Sāraddho ca pana me kāyo hoti appaṭippassaddho teneva dukkhappadhānena padhānābhitunnassa sato. Evarūpāpi kho me, aggivessana, uppannā dukkhā vedanā cittaṃ na pariyādāya tiṭṭhati. Apissu maṃ, aggivessana, devatā disvā evamāhaṃsu – ‘kālaṅkato samaṇo gotamo’ti. Ekaccā devatā evamāhaṃsu – ‘na kālaṅkato samaṇo gotamo, api ca kālaṅkarotī’ti. Ekaccā devatā evamāhaṃsu – ‘na kālaṅkato samaṇo gotamo, napi kālaṅkaroti, arahaṃ samaṇo gotamo, vihārotveva so 27 arahato evarūpo hotī’ti 28.
૩૭૯. ‘‘તસ્સ મય્હં, અગ્ગિવેસ્સન, એતદહોસિ – ‘યંનૂનાહં સબ્બસો આહારુપચ્છેદાય પટિપજ્જેય્ય’ન્તિ. અથ ખો મં, અગ્ગિવેસ્સન, દેવતા ઉપસઙ્કમિત્વા એતદવોચું – ‘મા ખો ત્વં, મારિસ, સબ્બસો આહારુપચ્છેદાય પટિપજ્જિ. સચે ખો ત્વં, મારિસ, સબ્બસો આહારુપચ્છેદાય પટિપજ્જિસ્સસિ, તસ્સ તે મયં દિબ્બં ઓજં લોમકૂપેહિ અજ્ઝોહારેસ્સામ 29, તાય ત્વં યાપેસ્સસી’તિ. તસ્સ મય્હં, અગ્ગિવેસ્સન, એતદહોસિ – ‘અહઞ્ચેવ ખો પન સબ્બસો અજજ્જિતં 30 પટિજાનેય્યં, ઇમા ચ મે દેવતા દિબ્બં ઓજં લોમકૂપેહિ અજ્ઝોહારેય્યું 31, તાય ચાહં યાપેય્યં, તં મમસ્સ મુસા’તિ. સો ખો અહં, અગ્ગિવેસ્સન, તા દેવતા પચ્ચાચિક્ખામિ, ‘હલ’ન્તિ વદામિ.
379. ‘‘Tassa mayhaṃ, aggivessana, etadahosi – ‘yaṃnūnāhaṃ sabbaso āhārupacchedāya paṭipajjeyya’nti. Atha kho maṃ, aggivessana, devatā upasaṅkamitvā etadavocuṃ – ‘mā kho tvaṃ, mārisa, sabbaso āhārupacchedāya paṭipajji. Sace kho tvaṃ, mārisa, sabbaso āhārupacchedāya paṭipajjissasi, tassa te mayaṃ dibbaṃ ojaṃ lomakūpehi ajjhohāressāma 32, tāya tvaṃ yāpessasī’ti. Tassa mayhaṃ, aggivessana, etadahosi – ‘ahañceva kho pana sabbaso ajajjitaṃ 33 paṭijāneyyaṃ, imā ca me devatā dibbaṃ ojaṃ lomakūpehi ajjhohāreyyuṃ 34, tāya cāhaṃ yāpeyyaṃ, taṃ mamassa musā’ti. So kho ahaṃ, aggivessana, tā devatā paccācikkhāmi, ‘hala’nti vadāmi.
૩૮૦. ‘‘તસ્સ મય્હં, અગ્ગિવેસ્સન, એતદહોસિ – ‘યંનૂનાહં થોકં થોકં આહારં આહારેય્યં, પસતં પસતં, યદિ વા મુગ્ગયૂસં, યદિ વા કુલત્થયૂસં, યદિ વા કળાયયૂસં, યદિ વા હરેણુકયૂસ’ન્તિ. સો ખો અહં, અગ્ગિવેસ્સન, થોકં થોકં આહારં આહારેસિં, પસતં પસતં, યદિ વા મુગ્ગયૂસં, યદિ વા કુલત્થયૂસં, યદિ વા કળાયયૂસં, યદિ વા હરેણુકયૂસં. તસ્સ મય્હં, અગ્ગિવેસ્સન, થોકં થોકં આહારં આહારયતો, પસતં પસતં, યદિ વા મુગ્ગયૂસં, યદિ વા કુલત્થયૂસં, યદિ વા કળાયયૂસં, યદિ વા હરેણુકયૂસં, અધિમત્તકસિમાનં પત્તો કાયો હોતિ. સેય્યથાપિ નામ આસીતિકપબ્બાનિ વા કાળપબ્બાનિ વા, એવમેવસ્સુ મે અઙ્ગપચ્ચઙ્ગાનિ ભવન્તિ તાયેવપ્પાહારતાય. સેય્યથાપિ નામ ઓટ્ઠપદં, એવમેવસ્સુ મે આનિસદં હોતિ તાયેવપ્પાહારતાય. સેય્યથાપિ નામ વટ્ટનાવળી, એવમેવસ્સુ મે પિટ્ઠિકણ્ટકો ઉણ્ણતાવનતો હોતિ તાયેવપ્પાહારતાય. સેય્યથાપિ નામ જરસાલાય ગોપાણસિયો ઓલુગ્ગવિલુગ્ગા ભવન્તિ, એવમેવસ્સુ મે ફાસુળિયો ઓલુગ્ગવિલુગ્ગા ભવન્તિ તાયેવપ્પાહારતાય. સેય્યથાપિ નામ ગમ્ભીરે ઉદપાને ઉદકતારકા ગમ્ભીરગતા ઓક્ખાયિકા દિસ્સન્તિ, એવમેવસ્સુ મે અક્ખિકૂપેસુ અક્ખિતારકા ગમ્ભીરગતા ઓક્ખાયિકા દિસ્સન્તિ તાયેવપ્પાહારતાય. સેય્યથાપિ નામ તિત્તકાલાબુ આમકચ્છિન્નો વાતાતપેન સંફુટિતો હોતિ સમ્મિલાતો, એવમેવસ્સુ મે સીસચ્છવિ સંફુટિતા હોતિ સમ્મિલાતા તાયેવપ્પાહારતાય.
380. ‘‘Tassa mayhaṃ, aggivessana, etadahosi – ‘yaṃnūnāhaṃ thokaṃ thokaṃ āhāraṃ āhāreyyaṃ, pasataṃ pasataṃ, yadi vā muggayūsaṃ, yadi vā kulatthayūsaṃ, yadi vā kaḷāyayūsaṃ, yadi vā hareṇukayūsa’nti. So kho ahaṃ, aggivessana, thokaṃ thokaṃ āhāraṃ āhāresiṃ, pasataṃ pasataṃ, yadi vā muggayūsaṃ, yadi vā kulatthayūsaṃ, yadi vā kaḷāyayūsaṃ, yadi vā hareṇukayūsaṃ. Tassa mayhaṃ, aggivessana, thokaṃ thokaṃ āhāraṃ āhārayato, pasataṃ pasataṃ, yadi vā muggayūsaṃ, yadi vā kulatthayūsaṃ, yadi vā kaḷāyayūsaṃ, yadi vā hareṇukayūsaṃ, adhimattakasimānaṃ patto kāyo hoti. Seyyathāpi nāma āsītikapabbāni vā kāḷapabbāni vā, evamevassu me aṅgapaccaṅgāni bhavanti tāyevappāhāratāya. Seyyathāpi nāma oṭṭhapadaṃ, evamevassu me ānisadaṃ hoti tāyevappāhāratāya. Seyyathāpi nāma vaṭṭanāvaḷī, evamevassu me piṭṭhikaṇṭako uṇṇatāvanato hoti tāyevappāhāratāya. Seyyathāpi nāma jarasālāya gopāṇasiyo oluggaviluggā bhavanti, evamevassu me phāsuḷiyo oluggaviluggā bhavanti tāyevappāhāratāya. Seyyathāpi nāma gambhīre udapāne udakatārakā gambhīragatā okkhāyikā dissanti, evamevassu me akkhikūpesu akkhitārakā gambhīragatā okkhāyikā dissanti tāyevappāhāratāya. Seyyathāpi nāma tittakālābu āmakacchinno vātātapena saṃphuṭito hoti sammilāto, evamevassu me sīsacchavi saṃphuṭitā hoti sammilātā tāyevappāhāratāya.
‘‘સો ખો અહં, અગ્ગિવેસ્સન, ઉદરચ્છવિં પરિમસિસ્સામીતિ પિટ્ઠિકણ્ટકંયેવ પરિગ્ગણ્હામિ, પિટ્ઠિકણ્ટકં પરિમસિસ્સામીતિ ઉદરચ્છવિંયેવ પરિગ્ગણ્હામિ, યાવસ્સુ મે, અગ્ગિવેસ્સન, ઉદરચ્છવિ પિટ્ઠિકણ્ટકં અલ્લીના હોતિ તાયેવપ્પાહારતાય. સો ખો અહં, અગ્ગિવેસ્સન, વચ્ચં વા મુત્તં વા કરિસ્સામીતિ તત્થેવ અવકુજ્જો પપતામિ તાયેવપ્પાહારતાય. સો ખો અહં, અગ્ગિવેસ્સન, ઇમમેવ કાયં અસ્સાસેન્તો પાણિના ગત્તાનિ અનુમજ્જામિ. તસ્સ મય્હં, અગ્ગિવેસ્સન, પાણિના ગત્તાનિ અનુમજ્જતો પૂતિમૂલાનિ લોમાનિ કાયસ્મા પપતન્તિ તાયેવપ્પાહારતાય. અપિસ્સુ મં, અગ્ગિવેસ્સન, મનુસ્સા દિસ્વા એવમાહંસુ – ‘કાળો સમણો ગોતમો’તિ. એકચ્ચે મનુસ્સા એવમાહંસુ – ‘ન કાળો સમણો ગોતમો, સામો સમણો ગોતમો’તિ. એકચ્ચે મનુસ્સા એવમાહંસુ – ‘ન કાળો સમણો ગોતમો , નપિ સામો, મઙ્ગુરચ્છવિ સમણો ગોતમો’તિ. યાવસ્સુ મે, અગ્ગિવેસ્સન, તાવ પરિસુદ્ધો છવિવણ્ણો પરિયોદાતો ઉપહતો હોતિ તાયેવપ્પાહારતાય.
‘‘So kho ahaṃ, aggivessana, udaracchaviṃ parimasissāmīti piṭṭhikaṇṭakaṃyeva pariggaṇhāmi, piṭṭhikaṇṭakaṃ parimasissāmīti udaracchaviṃyeva pariggaṇhāmi, yāvassu me, aggivessana, udaracchavi piṭṭhikaṇṭakaṃ allīnā hoti tāyevappāhāratāya. So kho ahaṃ, aggivessana, vaccaṃ vā muttaṃ vā karissāmīti tattheva avakujjo papatāmi tāyevappāhāratāya. So kho ahaṃ, aggivessana, imameva kāyaṃ assāsento pāṇinā gattāni anumajjāmi. Tassa mayhaṃ, aggivessana, pāṇinā gattāni anumajjato pūtimūlāni lomāni kāyasmā papatanti tāyevappāhāratāya. Apissu maṃ, aggivessana, manussā disvā evamāhaṃsu – ‘kāḷo samaṇo gotamo’ti. Ekacce manussā evamāhaṃsu – ‘na kāḷo samaṇo gotamo, sāmo samaṇo gotamo’ti. Ekacce manussā evamāhaṃsu – ‘na kāḷo samaṇo gotamo , napi sāmo, maṅguracchavi samaṇo gotamo’ti. Yāvassu me, aggivessana, tāva parisuddho chavivaṇṇo pariyodāto upahato hoti tāyevappāhāratāya.
૩૮૧. ‘‘તસ્સ મય્હં, અગ્ગિવેસ્સન, એતદહોસિ – ‘યે ખો કેચિ અતીતમદ્ધાનં સમણા વા બ્રાહ્મણા વા ઓપક્કમિકા દુક્ખા તિબ્બા ખરા કટુકા વેદના વેદયિંસુ, એતાવપરમં, નયિતો ભિય્યો. યેપિ હિ કેચિ અનાગતમદ્ધાનં સમણા વા બ્રાહ્મણા વા ઓપક્કમિકા દુક્ખા તિબ્બા ખરા કટુકા વેદના વેદયિસ્સન્તિ, એતાવપરમં, નયિતો ભિય્યો. યેપિ હિ કેચિ એતરહિ સમણા વા બ્રાહ્મણા વા ઓપક્કમિકા દુક્ખા તિબ્બા ખરા કટુકા વેદના વેદયન્તિ, એતાવપરમં, નયિતો ભિય્યો. ન ખો પનાહં ઇમાય કટુકાય દુક્કરકારિકાય અધિગચ્છામિ ઉત્તરિ મનુસ્સધમ્મા અલમરિયઞાણદસ્સનવિસેસં. સિયા નુ ખો અઞ્ઞો મગ્ગો બોધાયા’તિ? તસ્સ મય્હં, અગ્ગિવેસ્સન, એતદહોસિ – ‘અભિજાનામિ ખો પનાહં પિતુ સક્કસ્સ કમ્મન્તે સીતાય જમ્બુચ્છાયાય નિસિન્નો વિવિચ્ચેવ કામેહિ વિવિચ્ચ અકુસલેહિ ધમ્મેહિ સવિતક્કં સવિચારં વિવેકજં પીતિસુખં પઠમં ઝાનં ઉપસમ્પજ્જ વિહરિતા. સિયા નુ ખો એસો મગ્ગો બોધાયા’તિ? તસ્સ મય્હં, અગ્ગિવેસ્સન, સતાનુસારિ વિઞ્ઞાણં અહોસિ – ‘એસેવ મગ્ગો બોધાયા’તિ. તસ્સ મય્હં, અગ્ગિવેસ્સન, એતદહોસિ – ‘કિં નુ ખો અહં તસ્સ સુખસ્સ ભાયામિ, યં તં સુખં અઞ્ઞત્રેવ કામેહિ અઞ્ઞત્ર અકુસલેહિ ધમ્મેહી’તિ? તસ્સ મય્હં, અગ્ગિવેસ્સન, એતદહોસિ – ‘ન ખો અહં તસ્સ સુખસ્સ ભાયામિ, યં તં સુખં અઞ્ઞત્રેવ કામેહિ અઞ્ઞત્ર અકુસલેહિ ધમ્મેહી’તિ.
381. ‘‘Tassa mayhaṃ, aggivessana, etadahosi – ‘ye kho keci atītamaddhānaṃ samaṇā vā brāhmaṇā vā opakkamikā dukkhā tibbā kharā kaṭukā vedanā vedayiṃsu, etāvaparamaṃ, nayito bhiyyo. Yepi hi keci anāgatamaddhānaṃ samaṇā vā brāhmaṇā vā opakkamikā dukkhā tibbā kharā kaṭukā vedanā vedayissanti, etāvaparamaṃ, nayito bhiyyo. Yepi hi keci etarahi samaṇā vā brāhmaṇā vā opakkamikā dukkhā tibbā kharā kaṭukā vedanā vedayanti, etāvaparamaṃ, nayito bhiyyo. Na kho panāhaṃ imāya kaṭukāya dukkarakārikāya adhigacchāmi uttari manussadhammā alamariyañāṇadassanavisesaṃ. Siyā nu kho añño maggo bodhāyā’ti? Tassa mayhaṃ, aggivessana, etadahosi – ‘abhijānāmi kho panāhaṃ pitu sakkassa kammante sītāya jambucchāyāya nisinno vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharitā. Siyā nu kho eso maggo bodhāyā’ti? Tassa mayhaṃ, aggivessana, satānusāri viññāṇaṃ ahosi – ‘eseva maggo bodhāyā’ti. Tassa mayhaṃ, aggivessana, etadahosi – ‘kiṃ nu kho ahaṃ tassa sukhassa bhāyāmi, yaṃ taṃ sukhaṃ aññatreva kāmehi aññatra akusalehi dhammehī’ti? Tassa mayhaṃ, aggivessana, etadahosi – ‘na kho ahaṃ tassa sukhassa bhāyāmi, yaṃ taṃ sukhaṃ aññatreva kāmehi aññatra akusalehi dhammehī’ti.
૩૮૨. ‘‘તસ્સ મય્હં, અગ્ગિવેસ્સન, એતદહોસિ – ‘ન ખો તં સુકરં સુખં અધિગન્તું એવં અધિમત્તકસિમાનં પત્તકાયેન, યંનૂનાહં ઓળારિકં આહારં આહારેય્યં ઓદનકુમ્માસ’ન્તિ. સો ખો અહં, અગ્ગિવેસ્સન, ઓળારિકં આહારં આહારેસિં ઓદનકુમ્માસં. તેન ખો પન મં, અગ્ગિવેસ્સન, સમયેન પઞ્ચ 35 ભિક્ખૂ પચ્ચુપટ્ઠિતા હોન્તિ – ‘યં ખો સમણો ગોતમો ધમ્મં અધિગમિસ્સતિ, તં નો આરોચેસ્સતી’તિ. યતો ખો અહં, અગ્ગિવેસ્સન, ઓળારિકં આહારં આહારેસિં ઓદનકુમ્માસં, અથ મે તે પઞ્ચ ભિક્ખૂ નિબ્બિજ્જ પક્કમિંસુ – ‘બાહુલ્લિકો 36 સમણો ગોતમો, પધાનવિબ્ભન્તો, આવત્તો બાહુલ્લાયા’તિ.
382. ‘‘Tassa mayhaṃ, aggivessana, etadahosi – ‘na kho taṃ sukaraṃ sukhaṃ adhigantuṃ evaṃ adhimattakasimānaṃ pattakāyena, yaṃnūnāhaṃ oḷārikaṃ āhāraṃ āhāreyyaṃ odanakummāsa’nti. So kho ahaṃ, aggivessana, oḷārikaṃ āhāraṃ āhāresiṃ odanakummāsaṃ. Tena kho pana maṃ, aggivessana, samayena pañca 37 bhikkhū paccupaṭṭhitā honti – ‘yaṃ kho samaṇo gotamo dhammaṃ adhigamissati, taṃ no ārocessatī’ti. Yato kho ahaṃ, aggivessana, oḷārikaṃ āhāraṃ āhāresiṃ odanakummāsaṃ, atha me te pañca bhikkhū nibbijja pakkamiṃsu – ‘bāhulliko 38 samaṇo gotamo, padhānavibbhanto, āvatto bāhullāyā’ti.
૩૮૩. ‘‘સો ખો અહં, અગ્ગિવેસ્સન, ઓળારિકં આહારં આહારેત્વા, બલં ગહેત્વા, વિવિચ્ચેવ કામેહિ વિવિચ્ચ અકુસલેહિ ધમ્મેહિ સવિતક્કં સવિચારં વિવેકજં પીતિસુખં પઠમં ઝાનં ઉપસમ્પજ્જ વિહાસિં. એવરૂપાપિ ખો મે, અગ્ગિવેસ્સન, ઉપ્પન્ના સુખા વેદના ચિત્તં ન પરિયાદાય તિટ્ઠતિ. વિતક્કવિચારાનં વૂપસમા અજ્ઝત્તં સમ્પસાદનં ચેતસો એકોદિભાવં અવિતક્કં અવિચારં સમાધિજં પીતિસુખં દુતિયં ઝાનં ઉપસમ્પજ્જ વિહાસિં. એવરૂપાપિ ખો મે, અગ્ગિવેસ્સન, ઉપ્પન્ના સુખા વેદના ચિત્તં ન પરિયાદાય તિટ્ઠતિ. પીતિયા ચ વિરાગા ઉપેક્ખકો ચ વિહાસિં, સતો ચ સમ્પજાનો. સુખઞ્ચ કાયેન પટિસંવેદેસિં યં તં અરિયા આચિક્ખન્તિ – ‘ઉપેક્ખકો સતિમા સુખવિહારી’તિ તતિયં ઝાનં ઉપસમ્પજ્જ વિહાસિં. એવરૂપાપિ ખો મે, અગ્ગિવેસ્સન, ઉપ્પન્ના સુખા વેદના ચિત્તં ન પરિયાદાય તિટ્ઠતિ. સુખસ્સ ચ પહાના દુક્ખસ્સ ચ પહાના, પુબ્બેવ સોમનસ્સદોમનસ્સાનં અત્થઙ્ગમા, અદુક્ખમસુખં ઉપેક્ખાસતિપારિસુદ્ધિં ચતુત્થં ઝાનં ઉપસમ્પજ્જ વિહાસિં. એવરૂપાપિ ખો મે, અગ્ગિવેસ્સન, ઉપ્પન્ના સુખા વેદના ચિત્તં ન પરિયાદાય તિટ્ઠતિ.
383. ‘‘So kho ahaṃ, aggivessana, oḷārikaṃ āhāraṃ āhāretvā, balaṃ gahetvā, vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja vihāsiṃ. Evarūpāpi kho me, aggivessana, uppannā sukhā vedanā cittaṃ na pariyādāya tiṭṭhati. Vitakkavicārānaṃ vūpasamā ajjhattaṃ sampasādanaṃ cetaso ekodibhāvaṃ avitakkaṃ avicāraṃ samādhijaṃ pītisukhaṃ dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja vihāsiṃ. Evarūpāpi kho me, aggivessana, uppannā sukhā vedanā cittaṃ na pariyādāya tiṭṭhati. Pītiyā ca virāgā upekkhako ca vihāsiṃ, sato ca sampajāno. Sukhañca kāyena paṭisaṃvedesiṃ yaṃ taṃ ariyā ācikkhanti – ‘upekkhako satimā sukhavihārī’ti tatiyaṃ jhānaṃ upasampajja vihāsiṃ. Evarūpāpi kho me, aggivessana, uppannā sukhā vedanā cittaṃ na pariyādāya tiṭṭhati. Sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā, pubbeva somanassadomanassānaṃ atthaṅgamā, adukkhamasukhaṃ upekkhāsatipārisuddhiṃ catutthaṃ jhānaṃ upasampajja vihāsiṃ. Evarūpāpi kho me, aggivessana, uppannā sukhā vedanā cittaṃ na pariyādāya tiṭṭhati.
૩૮૪. ‘‘સો એવં સમાહિતે ચિત્તે પરિસુદ્ધે પરિયોદાતે અનઙ્ગણે વિગતૂપક્કિલેસે મુદુભૂતે કમ્મનિયે ઠિતે આનેઞ્જપ્પત્તે પુબ્બેનિવાસાનુસ્સતિઞાણાય ચિત્તં અભિનિન્નામેસિં. સો અનેકવિહિતં પુબ્બેનિવાસં અનુસ્સરામિ , સેય્યથિદં – એકમ્પિ જાતિં…પે॰… ઇતિ સાકારં સઉદ્દેસં અનેકવિહિતં પુબ્બેનિવાસં અનુસ્સરામિ. અયં ખો મે, અગ્ગિવેસ્સન, રત્તિયા પઠમે યામે પઠમા વિજ્જા અધિગતા; અવિજ્જા વિહતા, વિજ્જા ઉપ્પન્ના; તમો વિહતો, આલોકો ઉપ્પન્નો; યથા તં અપ્પમત્તસ્સ આતાપિનો પહિતત્તસ્સ વિહરતો. એવરૂપાપિ ખો મે, અગ્ગિવેસ્સન, ઉપ્પન્ના સુખા વેદના ચિત્તં ન પરિયાદાય તિટ્ઠતિ.
384. ‘‘So evaṃ samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaṅgaṇe vigatūpakkilese mudubhūte kammaniye ṭhite āneñjappatte pubbenivāsānussatiñāṇāya cittaṃ abhininnāmesiṃ. So anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarāmi , seyyathidaṃ – ekampi jātiṃ…pe… iti sākāraṃ sauddesaṃ anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarāmi. Ayaṃ kho me, aggivessana, rattiyā paṭhame yāme paṭhamā vijjā adhigatā; avijjā vihatā, vijjā uppannā; tamo vihato, āloko uppanno; yathā taṃ appamattassa ātāpino pahitattassa viharato. Evarūpāpi kho me, aggivessana, uppannā sukhā vedanā cittaṃ na pariyādāya tiṭṭhati.
૩૮૫. ‘‘સો એવં સમાહિતે ચિત્તે પરિસુદ્ધે પરિયોદાતે અનઙ્ગણે વિગતૂપક્કિલેસે મુદુભૂતે કમ્મનિયે ઠિતે આનેઞ્જપ્પત્તે સત્તાનં ચુતૂપપાતઞાણાય ચિત્તં અભિનિન્નામેસિં. સો દિબ્બેન ચક્ખુના વિસુદ્ધેન અતિક્કન્તમાનુસકેન સત્તે પસ્સામિ ચવમાને ઉપપજ્જમાને હીને પણીતે સુવણ્ણે દુબ્બણ્ણે સુગતે દુગ્ગતે યથાકમ્મૂપગે સત્તે પજાનામિ…પે॰… અયં ખો મે, અગ્ગિવેસ્સન, રત્તિયા મજ્ઝિમે યામે દુતિયા વિજ્જા અધિગતા; અવિજ્જા વિહતા, વિજ્જા ઉપ્પન્ના; તમો વિહતો, આલોકો ઉપ્પન્નો; યથા તં અપ્પમત્તસ્સ આતાપિનો પહિતત્તસ્સ વિહરતો . એવરૂપાપિ ખો મે, અગ્ગિવેસ્સન , ઉપ્પન્ના સુખા વેદના ચિત્તં ન પરિયાદાય તિટ્ઠતિ.
385. ‘‘So evaṃ samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaṅgaṇe vigatūpakkilese mudubhūte kammaniye ṭhite āneñjappatte sattānaṃ cutūpapātañāṇāya cittaṃ abhininnāmesiṃ. So dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passāmi cavamāne upapajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate yathākammūpage satte pajānāmi…pe… ayaṃ kho me, aggivessana, rattiyā majjhime yāme dutiyā vijjā adhigatā; avijjā vihatā, vijjā uppannā; tamo vihato, āloko uppanno; yathā taṃ appamattassa ātāpino pahitattassa viharato . Evarūpāpi kho me, aggivessana , uppannā sukhā vedanā cittaṃ na pariyādāya tiṭṭhati.
૩૮૬. ‘‘સો એવં સમાહિતે ચિત્તે પરિસુદ્ધે પરિયોદાતે અનઙ્ગણે વિગતૂપક્કિલેસે મુદુભૂતે કમ્મનિયે ઠિતે આનેઞ્જપ્પત્તે આસવાનં ખયઞાણાય ચિત્તં અભિનિન્નામેસિં. સો ‘ઇદં દુક્ખ’ન્તિ યથાભૂતં અબ્ભઞ્ઞાસિં, ‘અયં દુક્ખસમુદયો’તિ યથાભૂતં અબ્ભઞ્ઞાસિં, ‘અયં દુક્ખનિરોધો’તિ યથાભૂતં અબ્ભઞ્ઞાસિં, ‘અયં દુક્ખનિરોધગામિની પટિપદા’તિ યથાભૂતં અબ્ભઞ્ઞાસિં. ‘ઇમે આસવા’તિ યથાભૂતં અબ્ભઞ્ઞાસિં, ‘અયં આસવસમુદયો’તિ યથાભૂતં અબ્ભઞ્ઞાસિં, ‘અયં આસવનિરોધો’તિ યથાભૂતં અબ્ભઞ્ઞાસિં, ‘અયં આસવનિરોધગામિની પટિપદા’તિ યથાભૂતં અબ્ભઞ્ઞાસિં. તસ્સ મે એવં જાનતો એવં પસ્સતો કામાસવાપિ ચિત્તં વિમુચ્ચિત્થ, ભવાસવાપિ ચિત્તં વિમુચ્ચિત્થ, અવિજ્જાસવાપિ ચિત્તં વિમુચ્ચિત્થ. વિમુત્તસ્મિં વિમુત્તમિતિ ઞાણં અહોસિ. ‘ખીણા જાતિ, વુસિતં બ્રહ્મચરિયં, કતં કરણીયં, નાપરં ઇત્થત્તાયા’તિ અબ્ભઞ્ઞાસિં. અયં ખો મે, અગ્ગિવેસ્સન, રત્તિયા પચ્છિમે યામે તતિયા વિજ્જા અધિગતા; અવિજ્જા વિહતા, વિજ્જા ઉપ્પન્ના; તમો વિહતો, આલોકો ઉપ્પન્નો; યથા તં અપ્પમત્તસ્સ આતાપિનો પહિતત્તસ્સ વિહરતો. એવરૂપાપિ ખો મે, અગ્ગિવેસ્સન, ઉપ્પન્ના સુખા વેદના ચિત્તં ન પરિયાદાય તિટ્ઠતિ.
386. ‘‘So evaṃ samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaṅgaṇe vigatūpakkilese mudubhūte kammaniye ṭhite āneñjappatte āsavānaṃ khayañāṇāya cittaṃ abhininnāmesiṃ. So ‘idaṃ dukkha’nti yathābhūtaṃ abbhaññāsiṃ, ‘ayaṃ dukkhasamudayo’ti yathābhūtaṃ abbhaññāsiṃ, ‘ayaṃ dukkhanirodho’ti yathābhūtaṃ abbhaññāsiṃ, ‘ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadā’ti yathābhūtaṃ abbhaññāsiṃ. ‘Ime āsavā’ti yathābhūtaṃ abbhaññāsiṃ, ‘ayaṃ āsavasamudayo’ti yathābhūtaṃ abbhaññāsiṃ, ‘ayaṃ āsavanirodho’ti yathābhūtaṃ abbhaññāsiṃ, ‘ayaṃ āsavanirodhagāminī paṭipadā’ti yathābhūtaṃ abbhaññāsiṃ. Tassa me evaṃ jānato evaṃ passato kāmāsavāpi cittaṃ vimuccittha, bhavāsavāpi cittaṃ vimuccittha, avijjāsavāpi cittaṃ vimuccittha. Vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ ahosi. ‘Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’ti abbhaññāsiṃ. Ayaṃ kho me, aggivessana, rattiyā pacchime yāme tatiyā vijjā adhigatā; avijjā vihatā, vijjā uppannā; tamo vihato, āloko uppanno; yathā taṃ appamattassa ātāpino pahitattassa viharato. Evarūpāpi kho me, aggivessana, uppannā sukhā vedanā cittaṃ na pariyādāya tiṭṭhati.
૩૮૭. ‘‘અભિજાનામિ ખો પનાહં, અગ્ગિવેસ્સન, અનેકસતાય પરિસાય ધમ્મં દેસેતા. અપિસ્સુ મં એકમેકો એવં મઞ્ઞતિ – ‘મમેવારબ્ભ સમણો ગોતમો ધમ્મં દેસેતી’તિ. ‘ન ખો પનેતં, અગ્ગિવેસ્સન, એવં દટ્ઠબ્બં; યાવદેવ વિઞ્ઞાપનત્થાય તથાગતો પરેસં ધમ્મં દેસેતિ. સો ખો અહં, અગ્ગિવેસ્સન, તસ્સાયેવ કથાય પરિયોસાને, તસ્મિંયેવ પુરિમસ્મિં સમાધિનિમિત્તે અજ્ઝત્તમેવ ચિત્તં સણ્ઠપેમિ સન્નિસાદેમિ એકોદિં કરોમિ સમાદહામિ, યેન સુદં નિચ્ચકપ્પં વિહરામી’’’તિ.
387. ‘‘Abhijānāmi kho panāhaṃ, aggivessana, anekasatāya parisāya dhammaṃ desetā. Apissu maṃ ekameko evaṃ maññati – ‘mamevārabbha samaṇo gotamo dhammaṃ desetī’ti. ‘Na kho panetaṃ, aggivessana, evaṃ daṭṭhabbaṃ; yāvadeva viññāpanatthāya tathāgato paresaṃ dhammaṃ deseti. So kho ahaṃ, aggivessana, tassāyeva kathāya pariyosāne, tasmiṃyeva purimasmiṃ samādhinimitte ajjhattameva cittaṃ saṇṭhapemi sannisādemi ekodiṃ karomi samādahāmi, yena sudaṃ niccakappaṃ viharāmī’’’ti.
‘‘ઓકપ્પનિયમેતં ભોતો ગોતમસ્સ યથા તં અરહતો સમ્માસમ્બુદ્ધસ્સ. અભિજાનાતિ ખો પન ભવં ગોતમો દિવા સુપિતા’’તિ? ‘‘અભિજાનામહં, અગ્ગિવેસ્સન, ગિમ્હાનં પચ્છિમે માસે પચ્છાભત્તં પિણ્ડપાતપટિક્કન્તો ચતુગ્ગુણં સઙ્ઘાટિં પઞ્ઞપેત્વા દક્ખિણેન પસ્સેન સતો સમ્પજાનો નિદ્દં ઓક્કમિતા’’તિ. ‘‘એતં ખો, ભો ગોતમ, એકે સમણબ્રાહ્મણા સમ્મોહવિહારસ્મિં વદન્તી’’તિ ? ‘‘ન ખો, અગ્ગિવેસ્સન, એત્તાવતા સમ્મૂળ્હો વા હોતિ અસમ્મૂળ્હો વા. અપિ ચ, અગ્ગિવેસ્સન, યથા સમ્મૂળ્હો ચ હોતિ અસમ્મૂળ્હો ચ, તં સુણાહિ, સાધુકં મનસિ કરોહિ, ભાસિસ્સામી’’તિ. ‘‘એવં, ભો’’તિ ખો સચ્ચકો નિગણ્ઠપુત્તો ભગવતો પચ્ચસ્સોસિ. ભગવા એતદવોચ –
‘‘Okappaniyametaṃ bhoto gotamassa yathā taṃ arahato sammāsambuddhassa. Abhijānāti kho pana bhavaṃ gotamo divā supitā’’ti? ‘‘Abhijānāmahaṃ, aggivessana, gimhānaṃ pacchime māse pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkanto catugguṇaṃ saṅghāṭiṃ paññapetvā dakkhiṇena passena sato sampajāno niddaṃ okkamitā’’ti. ‘‘Etaṃ kho, bho gotama, eke samaṇabrāhmaṇā sammohavihārasmiṃ vadantī’’ti ? ‘‘Na kho, aggivessana, ettāvatā sammūḷho vā hoti asammūḷho vā. Api ca, aggivessana, yathā sammūḷho ca hoti asammūḷho ca, taṃ suṇāhi, sādhukaṃ manasi karohi, bhāsissāmī’’ti. ‘‘Evaṃ, bho’’ti kho saccako nigaṇṭhaputto bhagavato paccassosi. Bhagavā etadavoca –
૩૮૮. ‘‘યસ્સ કસ્સચિ, અગ્ગિવેસ્સન, યે આસવા સંકિલેસિકા પોનોબ્ભવિકા સદરા દુક્ખવિપાકા આયતિં જાતિજરામરણિયા અપ્પહીના, તમહં ‘સમ્મૂળ્હો’તિ વદામિ. આસવાનઞ્હિ, અગ્ગિવેસ્સન, અપ્પહાના સમ્મૂળ્હો હોતિ. યસ્સ કસ્સચિ, અગ્ગિવેસ્સન, યે આસવા સંકિલેસિકા પોનોબ્ભવિકા સદરા દુક્ખવિપાકા આયતિં જાતિજરામરણિયા પહીના, તમહં ‘અસમ્મૂળ્હો’તિ વદામિ. આસવાનઞ્હિ, અગ્ગિવેસ્સન, પહાના અસમ્મૂળ્હો હોતિ.
388. ‘‘Yassa kassaci, aggivessana, ye āsavā saṃkilesikā ponobbhavikā sadarā dukkhavipākā āyatiṃ jātijarāmaraṇiyā appahīnā, tamahaṃ ‘sammūḷho’ti vadāmi. Āsavānañhi, aggivessana, appahānā sammūḷho hoti. Yassa kassaci, aggivessana, ye āsavā saṃkilesikā ponobbhavikā sadarā dukkhavipākā āyatiṃ jātijarāmaraṇiyā pahīnā, tamahaṃ ‘asammūḷho’ti vadāmi. Āsavānañhi, aggivessana, pahānā asammūḷho hoti.
‘‘તથાગતસ્સ ખો, અગ્ગિવેસ્સન, યે આસવા સંકિલેસિકા પોનોબ્ભવિકા સદરા દુક્ખવિપાકા આયતિં જાતિજરામરણિયા પહીના ઉચ્છિન્નમૂલા તાલાવત્થુકતા અનભાવંકતા આયતિં અનુપ્પાદધમ્મા . સેય્યથાપિ, અગ્ગિવેસ્સન, તાલો મત્થકચ્છિન્નો અભબ્બો પુન વિરૂળ્હિયા, એવમેવ ખો, અગ્ગિવેસ્સન, તથાગતસ્સ યે આસવા સંકિલેસિકા પોનોબ્ભવિકા સદરા દુક્ખવિપાકા આયતિં જાતિજરામરણિયા પહીના ઉચ્છિન્નમૂલા તાલાવત્થુકતા અનભાવંકતા આયતિં અનુપ્પાદધમ્મા’’તિ.
‘‘Tathāgatassa kho, aggivessana, ye āsavā saṃkilesikā ponobbhavikā sadarā dukkhavipākā āyatiṃ jātijarāmaraṇiyā pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṃkatā āyatiṃ anuppādadhammā . Seyyathāpi, aggivessana, tālo matthakacchinno abhabbo puna virūḷhiyā, evameva kho, aggivessana, tathāgatassa ye āsavā saṃkilesikā ponobbhavikā sadarā dukkhavipākā āyatiṃ jātijarāmaraṇiyā pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṃkatā āyatiṃ anuppādadhammā’’ti.
૩૮૯. એવં વુત્તે, સચ્ચકો નિગણ્ઠપુત્તો ભગવન્તં એતદવોચ – ‘‘અચ્છરિયં, ભો ગોતમ, અબ્ભુતં, ભો ગોતમ! યાવઞ્ચિદં ભોતો ગોતમસ્સ એવં આસજ્જ આસજ્જ વુચ્ચમાનસ્સ, ઉપનીતેહિ વચનપ્પથેહિ સમુદાચરિયમાનસ્સ, છવિવણ્ણો ચેવ પરિયોદાયતિ, મુખવણ્ણો ચ વિપ્પસીદતિ, યથા તં અરહતો સમ્માસમ્બુદ્ધસ્સ. અભિજાનામહં, ભો ગોતમ, પૂરણં કસ્સપં વાદેન વાદં સમારભિતા. સોપિ મયા વાદેન વાદં સમારદ્ધો અઞ્ઞેનઞ્ઞં પટિચરિ, બહિદ્ધા કથં અપનામેસિ, કોપઞ્ચ દોસઞ્ચ અપ્પચ્ચયઞ્ચ પાત્વાકાસિ. ભોતો પન 39 ગોતમસ્સ એવં આસજ્જ આસજ્જ વુચ્ચમાનસ્સ, ઉપનીતેહિ વચનપ્પથેહિ સમુદાચરિયમાનસ્સ, છવિવણ્ણો ચેવ પરિયોદાયતિ, મુખવણ્ણો ચ વિપ્પસીદતિ, યથા તં અરહતો સમ્માસમ્બુદ્ધસ્સ. અભિજાનામહં, ભો ગોતમ, મક્ખલિં ગોસાલં…પે॰… અજિતં કેસકમ્બલં… પકુધં કચ્ચાયનં… સઞ્જયં બેલટ્ઠપુત્તં… નિગણ્ઠં નાટપુત્તં વાદેન વાદં સમારભિતા . સોપિ મયા વાદેન વાદં સમારદ્ધો અઞ્ઞેનઞ્ઞં પટિચરિ, બહિદ્ધા કથં અપનામેસિ, કોપઞ્ચ દોસઞ્ચ અપ્પચ્ચયઞ્ચ પાત્વાકાસિ. ભોતો પન ગોતમસ્સ એવં આસજ્જ આસજ્જ વુચ્ચમાનસ્સ, ઉપનીતેહિ વચનપ્પથેહિ સમુદાચરિયમાનસ્સ, છવિવણ્ણો ચેવ પરિયોદાયતિ, મુખવણ્ણો ચ વિપ્પસીદતિ, યથા તં અરહતો સમ્માસમ્બુદ્ધસ્સ. હન્દ ચ દાનિ મયં, ભો ગોતમ, ગચ્છામ. બહુકિચ્ચા મયં, બહુકરણીયા’’તિ. ‘‘યસ્સદાનિ ત્વં, અગ્ગિવેસ્સન, કાલં મઞ્ઞસી’’તિ.
389. Evaṃ vutte, saccako nigaṇṭhaputto bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘acchariyaṃ, bho gotama, abbhutaṃ, bho gotama! Yāvañcidaṃ bhoto gotamassa evaṃ āsajja āsajja vuccamānassa, upanītehi vacanappathehi samudācariyamānassa, chavivaṇṇo ceva pariyodāyati, mukhavaṇṇo ca vippasīdati, yathā taṃ arahato sammāsambuddhassa. Abhijānāmahaṃ, bho gotama, pūraṇaṃ kassapaṃ vādena vādaṃ samārabhitā. Sopi mayā vādena vādaṃ samāraddho aññenaññaṃ paṭicari, bahiddhā kathaṃ apanāmesi, kopañca dosañca appaccayañca pātvākāsi. Bhoto pana 40 gotamassa evaṃ āsajja āsajja vuccamānassa, upanītehi vacanappathehi samudācariyamānassa, chavivaṇṇo ceva pariyodāyati, mukhavaṇṇo ca vippasīdati, yathā taṃ arahato sammāsambuddhassa. Abhijānāmahaṃ, bho gotama, makkhaliṃ gosālaṃ…pe… ajitaṃ kesakambalaṃ… pakudhaṃ kaccāyanaṃ… sañjayaṃ belaṭṭhaputtaṃ… nigaṇṭhaṃ nāṭaputtaṃ vādena vādaṃ samārabhitā . Sopi mayā vādena vādaṃ samāraddho aññenaññaṃ paṭicari, bahiddhā kathaṃ apanāmesi, kopañca dosañca appaccayañca pātvākāsi. Bhoto pana gotamassa evaṃ āsajja āsajja vuccamānassa, upanītehi vacanappathehi samudācariyamānassa, chavivaṇṇo ceva pariyodāyati, mukhavaṇṇo ca vippasīdati, yathā taṃ arahato sammāsambuddhassa. Handa ca dāni mayaṃ, bho gotama, gacchāma. Bahukiccā mayaṃ, bahukaraṇīyā’’ti. ‘‘Yassadāni tvaṃ, aggivessana, kālaṃ maññasī’’ti.
અથ ખો સચ્ચકો નિગણ્ઠપુત્તો ભગવતો ભાસિતં અભિનન્દિત્વા અનુમોદિત્વા ઉટ્ઠાયાસના પક્કામીતિ.
Atha kho saccako nigaṇṭhaputto bhagavato bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā uṭṭhāyāsanā pakkāmīti.
મહાસચ્ચકસુત્તં નિટ્ઠિતં છટ્ઠં.
Mahāsaccakasuttaṃ niṭṭhitaṃ chaṭṭhaṃ.
Footnotes:
Related texts:
અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / સુત્તપિટક (અટ્ઠકથા) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / મજ્ઝિમનિકાય (અટ્ઠકથા) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ૬. મહાસચ્ચકસુતવણ્ણના • 6. Mahāsaccakasutavaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / સુત્તપિટક (ટીકા) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / મજ્ઝિમનિકાય (ટીકા) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ૬. મહાસચ્ચકસુત્તવણ્ણના • 6. Mahāsaccakasuttavaṇṇanā