Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / దీఘనికాయ (టీకా) • Dīghanikāya (ṭīkā)

    ౭. మహాసమయసుత్తవణ్ణనా

    7. Mahāsamayasuttavaṇṇanā

    నిదానవణ్ణనా

    Nidānavaṇṇanā

    ౩౩౧. ఉదానన్తి రఞ్ఞా ఓక్కాకేన జాతిసమ్భేదపరిహారనిమిత్తం పవత్తితం ఉదానం పటిచ్చ. ఏకోపి జనపదో రుళ్హిసద్దేన ‘‘సక్కా’’తి వుచ్చతీతి ఏత్థ యం వత్తబ్బం, తం మహానిదానవణ్ణనాయం వుత్తనయేన వేదితబ్బం. అరోపితేతి కేనచి అరోపితే.

    331.Udānanti raññā okkākena jātisambhedaparihāranimittaṃ pavattitaṃ udānaṃ paṭicca. Ekopi janapado ruḷhisaddena ‘‘sakkā’’ti vuccatīti ettha yaṃ vattabbaṃ, taṃ mahānidānavaṇṇanāyaṃ vuttanayena veditabbaṃ. Aropiteti kenaci aropite.

    ఆవరణేనాతి సేతునా. బన్ధాపేత్వాతి పంసుపలాసపాసాణమత్తికాఖణ్డాదీహి ఆళిం థిరం కారాపేత్వా.

    Āvaraṇenāti setunā. Bandhāpetvāti paṃsupalāsapāsāṇamattikākhaṇḍādīhi āḷiṃ thiraṃ kārāpetvā.

    ‘‘జాతిం ఘట్టేత్వా కలహం వడ్ఢయింసూ’’తి సఙ్ఖేపేన వుత్తమత్థం పాకటతరం కాతుం ‘‘కోలియకమ్మకరా వదన్తీ’’తిఆది వుత్తం.

    ‘‘Jātiṃ ghaṭṭetvā kalahaṃ vaḍḍhayiṃsū’’ti saṅkhepena vuttamatthaṃ pākaṭataraṃ kātuṃ ‘‘koliyakammakarā vadantī’’tiādi vuttaṃ.

    తీణి జాతకానీతి ఫన్దనజాతకపథవీఉన్ద్రియజాతకలటుకికజాతకాని ద్వే జాతకానీతి రుక్ఖధమ్మ వట్టకజాతకాని.

    Tīṇi jātakānīti phandanajātakapathavīundriyajātakalaṭukikajātakāni dve jātakānīti rukkhadhamma vaṭṭakajātakāni.

    తేనాతి భగవతా. కలహకారణభావోతి కలహకారణస్స అత్థిభావో.

    Tenāti bhagavatā. Kalahakāraṇabhāvoti kalahakāraṇassa atthibhāvo.

    అట్ఠానేతి అకారణే. వేరం కత్వాతి విరోధం ఉప్పాదేత్వా. ‘‘కుఠారిహత్థో పురిసో’’తిఆదినా ఫన్దనజాతకం కథేసి. ‘‘దుద్దుభాయతి భద్దన్తే’’తిఆదినా పథవీఉన్ద్రియజాతకం కథేసి. ‘‘వన్దామి తం కుఞ్జరా’’తిఆదినా లటుకికజాతకం కథేసి.

    Aṭṭhāneti akāraṇe. Veraṃ katvāti virodhaṃ uppādetvā. ‘‘Kuṭhārihattho puriso’’tiādinā phandanajātakaṃ kathesi. ‘‘Duddubhāyati bhaddante’’tiādinā pathavīundriyajātakaṃ kathesi. ‘‘Vandāmi taṃ kuñjarā’’tiādinā laṭukikajātakaṃ kathesi.

    ‘‘సాధూ సమ్బహులా ఞాతీ; అపి రుక్ఖా అరఞ్ఞజా;

    ‘‘Sādhū sambahulā ñātī; api rukkhā araññajā;

    వాతో వహతి ఏకట్ఠం, బ్రహన్తమ్పి వనప్పతి’’న్తి. –

    Vāto vahati ekaṭṭhaṃ, brahantampi vanappati’’nti. –

    ఆదినా రుక్ఖధమ్మజాతకం కథేసి.

    Ādinā rukkhadhammajātakaṃ kathesi.

    ‘‘సమ్మోదమానా గచ్ఛన్తి, జాలం ఆదాయ పక్ఖినో;

    ‘‘Sammodamānā gacchanti, jālaṃ ādāya pakkhino;

    యదా తే వివదిస్సన్తి, తదా ఏహిన్తి మే వస’’న్తి. –

    Yadā te vivadissanti, tadā ehinti me vasa’’nti. –

    ఆదినా వట్టకజాతకం కథేసి.

    Ādinā vaṭṭakajātakaṃ kathesi.

    ‘‘అత్తదణ్డా భయం జాతం, జనం పస్సథ మేధగం;

    ‘‘Attadaṇḍā bhayaṃ jātaṃ, janaṃ passatha medhagaṃ;

    సంవేగం కిత్తయిస్సామి, యథా సంవిజితం మయా’’తి. (సు॰ ని॰ ౧.౯౪౧);

    Saṃvegaṃ kittayissāmi, yathā saṃvijitaṃ mayā’’ti. (su. ni. 1.941);

    ఆదినా అత్తదణ్డసుత్తం కథేసి.

    Ādinā attadaṇḍasuttaṃ kathesi.

    తంతంపలోభనకిరియా కాయవాచాహి పరక్కమన్తియో ‘‘ఉక్కణ్ఠన్తూ’’తి సాసనం పేసేన్తి.

    Taṃtaṃpalobhanakiriyā kāyavācāhi parakkamantiyo ‘‘ukkaṇṭhantū’’ti sāsanaṃ pesenti.

    కుణాలదహేతి కుణాలదహతీరే పతిట్ఠాయ. పుచ్ఛితపుచ్ఛితం కథేసి (జా॰ ౨.కుణాలజాతక) ‘‘అనుక్కమేన కుణాలసకుణరాజస్స పుచ్ఛనప్పసఙ్గేన కుణాలజాతకం కథేస్సామీ’’తి. అనభిరతిం వినోదేసి ఇత్థీనం దోసదస్సనముఖేన కామానం ఆదీనవోకారసంకిలేసవిభావనేన.

    Kuṇāladaheti kuṇāladahatīre patiṭṭhāya. Pucchitapucchitaṃ kathesi (jā. 2.kuṇālajātaka) ‘‘anukkamena kuṇālasakuṇarājassa pucchanappasaṅgena kuṇālajātakaṃ kathessāmī’’ti. Anabhiratiṃ vinodesi itthīnaṃ dosadassanamukhena kāmānaṃ ādīnavokārasaṃkilesavibhāvanena.

    కోసజ్జం విధమిత్వా పురిసథామపరిబ్రూహనేన ‘‘ఉత్తమపురిససదిసేహి నో భవితుం వట్టతీ’’తి ఉప్పన్నచిత్తా.

    Kosajjaṃ vidhamitvā purisathāmaparibrūhanena ‘‘uttamapurisasadisehi no bhavituṃ vaṭṭatī’’ti uppannacittā.

    అవిస్సట్ఠకమ్మన్తాతి అరతివినోదనతో పట్ఠాయ అవిస్సట్ఠసమణకమ్మన్తా, అపరిచత్తకమ్మట్ఠానాతి అత్థో. నిసీదితుం వట్టతీతి భగవా చిన్తేసీతి యోజనా.

    Avissaṭṭhakammantāti arativinodanato paṭṭhāya avissaṭṭhasamaṇakammantā, aparicattakammaṭṭhānāti attho. Nisīdituṃ vaṭṭatīti bhagavā cintesīti yojanā.

    పదుమినియన్తి పదుమస్సరే. వికసింసు గుణగణవిబోధేన. ‘‘అయం ఇమస్స…పే॰… న కథేసీ’’తి ఇమినా సబ్బేపి తే భిక్ఖూ తావదేవ పటిపాటియా ఆగతత్తా అఞ్ఞమఞ్ఞస్స లజ్జమానా అత్తనా పటివిద్ధవిసేసం భగవతో నారోచేసున్తి దస్సేతి. ‘‘ఖీణాసవాన’’న్తిఆదినా తత్థ కారణమాహ.

    Paduminiyanti padumassare. Vikasiṃsu guṇagaṇavibodhena. ‘‘Ayaṃ imassa…pe… na kathesī’’ti iminā sabbepi te bhikkhū tāvadeva paṭipāṭiyā āgatattā aññamaññassa lajjamānā attanā paṭividdhavisesaṃ bhagavato nārocesunti dasseti. ‘‘Khīṇāsavāna’’ntiādinā tattha kāraṇamāha.

    ఓసీదమత్తేతి భగవతో సన్తికం ఉపగతమత్తే. అరియమణ్డలేతి అరియసమూహే. పాచీనయుగన్ధరపరిక్ఖేపతోతి యుగన్ధరపబ్బతస్స పాచీనపరిక్ఖేపతో, న బాహిరకేహి ఉచ్చమానఉదయపబ్బతతో. రామణేయ్యకదస్సనత్థన్తి బుద్ధుప్పాదపటిమణ్డితత్తా విసేసతో రమణీయస్స లోకస్స రమణీయభావదస్సనత్థం. ఉల్లఙ్ఘిత్వాతి ఉట్ఠహిత్వా. ఏవరూపే ఖణే లయే ముహుత్తేతి యథావుత్తే చన్దమణ్డలస్స ఉట్ఠితక్ఖణే ఉట్ఠితవేలాయం ఉట్ఠితముహుత్తేతి ఉపరూపరి కాలస్స వడ్ఢితభావదస్సనత్థం వుత్తం.

    Osīdamatteti bhagavato santikaṃ upagatamatte. Ariyamaṇḍaleti ariyasamūhe. Pācīnayugandharaparikkhepatoti yugandharapabbatassa pācīnaparikkhepato, na bāhirakehi uccamānaudayapabbatato. Rāmaṇeyyakadassanatthanti buddhuppādapaṭimaṇḍitattā visesato ramaṇīyassa lokassa ramaṇīyabhāvadassanatthaṃ. Ullaṅghitvāti uṭṭhahitvā. Evarūpe khaṇe laye muhutteti yathāvutte candamaṇḍalassa uṭṭhitakkhaṇe uṭṭhitavelāyaṃ uṭṭhitamuhutteti uparūpari kālassa vaḍḍhitabhāvadassanatthaṃ vuttaṃ.

    తథా తేసం భిక్ఖూనం జాతిఆదివసేన భగవతో అనురూపపరివారితం దస్సేన్తో ‘‘తత్థా’’తి ఆదిమాహ.

    Tathā tesaṃ bhikkhūnaṃ jātiādivasena bhagavato anurūpaparivāritaṃ dassento ‘‘tatthā’’ti ādimāha.

    సమాపన్నదేవతాతి ఆసన్నట్ఠానే ఝానసమాపత్తి సమాపన్నదేవతా. చలింసూతి ఉట్ఠహింసు. కోసమత్తం ఠానం సద్దన్తరం. జమ్బుదీపే కిర ఆదితో తేసట్ఠిమత్తాని నగరసహస్సాని ఉప్పన్నాని, తథా దుతియం, తథా తతియం, తం సన్ధాయాహ ‘‘తిక్ఖత్తుం తేసట్ఠియా నగరసహస్సేసూ’’తి. తే పన సమ్పిణ్డేత్వా సతసహస్సతో పరం అసీతిసహస్సాని, నవసహస్సాని చ హోన్తి. నవనవుతియా దోణముఖసతసహస్సేసూతి నవసతసహస్సాధికేసు నవుతిసతసహస్సేసు దోణముఖేసు. దోణముఖన్తి చ మహానగరస్స ఆయుప్పత్తిట్ఠానభూతం పాదనగరం వుచ్చతి. ఛన్నవుతియా పట్టనకోటిసతసహస్సేసూతి ఛకోటిఅధికనవుతికోటిసతసహస్సపట్టనేసు. తమ్బపణ్ణిదీపాదీసు ఛపణ్ణాసాయ రతనాకరేసు. ఏవం పన నగరదోణిముఖపట్టనరతనాకరాదివిభాగేన కథనం తంతంఅధివత్థాయ వసన్తీనం దేవతానం బహుభావదస్సనత్థం. యది దససహస్సచక్కవాళేసు దేవతా సన్నిపతితా, అథ కస్మా పాళియం ‘‘దసహి చ లోకధాతూహీ’’తి వుత్తన్తి ఆహ ‘‘దససహస్స…పే॰… అధిప్పేతా’’తి, తేన సహస్సిలోకధాతు ఇధ ‘‘ఏకా లోకధాతూ’’తి వుత్తాతి వేదితబ్బం.

    Samāpannadevatāti āsannaṭṭhāne jhānasamāpatti samāpannadevatā. Caliṃsūti uṭṭhahiṃsu. Kosamattaṃ ṭhānaṃ saddantaraṃ. Jambudīpe kira ādito tesaṭṭhimattāni nagarasahassāni uppannāni, tathā dutiyaṃ, tathā tatiyaṃ, taṃ sandhāyāha ‘‘tikkhattuṃ tesaṭṭhiyā nagarasahassesū’’ti. Te pana sampiṇḍetvā satasahassato paraṃ asītisahassāni, navasahassāni ca honti. Navanavutiyā doṇamukhasatasahassesūti navasatasahassādhikesu navutisatasahassesu doṇamukhesu. Doṇamukhanti ca mahānagarassa āyuppattiṭṭhānabhūtaṃ pādanagaraṃ vuccati. Channavutiyā paṭṭanakoṭisatasahassesūti chakoṭiadhikanavutikoṭisatasahassapaṭṭanesu. Tambapaṇṇidīpādīsu chapaṇṇāsāya ratanākaresu. Evaṃ pana nagaradoṇimukhapaṭṭanaratanākarādivibhāgena kathanaṃ taṃtaṃadhivatthāya vasantīnaṃ devatānaṃ bahubhāvadassanatthaṃ. Yadi dasasahassacakkavāḷesu devatā sannipatitā, atha kasmā pāḷiyaṃ ‘‘dasahi ca lokadhātūhī’’ti vuttanti āha ‘‘dasasahassa…pe… adhippetā’’ti, tena sahassilokadhātu idha ‘‘ekā lokadhātū’’ti vuttāti veditabbaṃ.

    లోహపాసాదేతి ఆదితో కతే లోహపాసాదే. బ్రహ్మలోకేతి హేట్ఠిమే బ్రహ్మలోకే. యది తా దేవతా ఏవం నిరన్తరా, పచ్ఛా ఆగతానం ఓకాసో ఏవ న భవేయ్యాతి చోదనం సన్ధాయాహ ‘‘యథా ఖో పనా’’తిఆది. సుద్ధావాసకాయం ఉపపన్నా సుద్ధావాసకాయికా, తాసం పన యస్మా సుద్ధావాసభూమి నివాసట్ఠానం, తస్మా వుత్తం ‘‘సుద్ధావాసవాసీన’’న్తి. ఆవాసాతి ఆవాసనట్ఠానభూతా , దేవతా పన ఓరమ్భాగియానం, ఇతరేసఞ్చ సంయోజనానం సముచ్ఛిన్దనేన సుద్ధో ఆవాసో ఏతేసన్తి సుద్ధావాసా.

    Lohapāsādeti ādito kate lohapāsāde. Brahmaloketi heṭṭhime brahmaloke. Yadi tā devatā evaṃ nirantarā, pacchā āgatānaṃ okāso eva na bhaveyyāti codanaṃ sandhāyāha ‘‘yathā kho panā’’tiādi. Suddhāvāsakāyaṃ upapannā suddhāvāsakāyikā, tāsaṃ pana yasmā suddhāvāsabhūmi nivāsaṭṭhānaṃ, tasmā vuttaṃ ‘‘suddhāvāsavāsīna’’nti. Āvāsāti āvāsanaṭṭhānabhūtā , devatā pana orambhāgiyānaṃ, itaresañca saṃyojanānaṃ samucchindanena suddho āvāso etesanti suddhāvāsā.

    ౩౩౨. పురత్థిమచక్కవాళముఖవట్టియం ఓతరి అఞ్ఞత్థ ఓకాసం అలభమానో. ఏవం సేసాపి. బుద్ధానం అభిముఖమగ్గో బుద్ధవీథి. యావ చక్కవాళా ఓత్థరితుం ఓవరితుం న సక్కా. పహటబుద్ధవీథియావాతి బుద్ధానం సన్తికం ఉపసఙ్కమన్తేహి తేహి దేవబ్రహ్మేహి వళఞ్జితవీథియావ. సమితి సఙ్గతి సన్నిపాతో సమయో, మహన్తో సమయో మహాసమయోతి ఆహ ‘‘మహాసమూహో’’తి . పవద్ధం వనం పవనన్తి ఆహ ‘‘వనసణ్డో’’తి. దేవఘటాతి దేవసమూహా.

    332.Puratthimacakkavāḷamukhavaṭṭiyaṃ otari aññattha okāsaṃ alabhamāno. Evaṃ sesāpi. Buddhānaṃ abhimukhamaggo buddhavīthi. Yāva cakkavāḷā ottharituṃ ovarituṃ na sakkā. Pahaṭabuddhavīthiyāvāti buddhānaṃ santikaṃ upasaṅkamantehi tehi devabrahmehi vaḷañjitavīthiyāva. Samiti saṅgati sannipāto samayo, mahanto samayo mahāsamayoti āha ‘‘mahāsamūho’’ti . Pavaddhaṃ vanaṃ pavananti āha ‘‘vanasaṇḍo’’ti. Devaghaṭāti devasamūhā.

    సమాదహంసూతి సమాదహితం లోకుత్తరసమాధినా సుట్ఠు అప్పితం అకంసు, యథాసమాహితం పన సమాధినా యోజితం నామ హోతీతి వుత్తం ‘‘సమాధినా యోజేసు’’న్తి. సబ్బేసం గోముత్తవఙ్కాదీనం దూరసమూహనితత్తా సబ్బే…పే॰… అకరింసు. నయతి అస్సే ఏతేహీతి నేత్తాని, యోత్తాని. అవీథిపటిపన్నానం అస్సానం వీథిపటిపాదనం రస్మిగ్గహణేన పహోతీతి ‘‘సబ్బయోత్తాని గహేత్వా అచోదేన్తో’’తి వత్వా తం పన అచోదనం అవారణం ఏవాతి ఆహ ‘‘అచోదేన్తో అవారేన్తో’’తి.

    Samādahaṃsūti samādahitaṃ lokuttarasamādhinā suṭṭhu appitaṃ akaṃsu, yathāsamāhitaṃ pana samādhinā yojitaṃ nāma hotīti vuttaṃ ‘‘samādhinā yojesu’’nti. Sabbesaṃ gomuttavaṅkādīnaṃ dūrasamūhanitattā sabbe…pe… akariṃsu. Nayati asse etehīti nettāni, yottāni. Avīthipaṭipannānaṃ assānaṃ vīthipaṭipādanaṃ rasmiggahaṇena pahotīti ‘‘sabbayottāni gahetvā acodento’’ti vatvā taṃ pana acodanaṃ avāraṇaṃ evāti āha ‘‘acodento avārento’’ti.

    యథా ఖీలం భిత్తియం వా భూమియం వా ఆకోటితం దున్నీహరణం, యథా చ పలిఘం నగరప్పవేసనివారణం, యథా చ ఇన్దఖీలం గమ్భీరనేమి సునిఖాతం దున్నీహరణం, ఏవం రాగాదయో సత్తసన్తానతో దున్నీహరణా, నిబ్బాననగరప్పవేసనివారణా చాతి తే ‘‘ఖీలం, పలిఘం, ఇన్దఖీల’’న్తి చ వుత్తా. తణ్హాఏజాయ అభావేన అనేజా పరమసన్తుట్ఠభావేన చాతుద్దిసత్తా అప్పటిహతచారికం చరన్తి.

    Yathā khīlaṃ bhittiyaṃ vā bhūmiyaṃ vā ākoṭitaṃ dunnīharaṇaṃ, yathā ca palighaṃ nagarappavesanivāraṇaṃ, yathā ca indakhīlaṃ gambhīranemi sunikhātaṃ dunnīharaṇaṃ, evaṃ rāgādayo sattasantānato dunnīharaṇā, nibbānanagarappavesanivāraṇā cāti te ‘‘khīlaṃ, palighaṃ, indakhīla’’nti ca vuttā. Taṇhāejāya abhāvena anejā paramasantuṭṭhabhāvena cātuddisattā appaṭihatacārikaṃ caranti.

    గతాసేతి గతా ఏవ, న పన గమిస్సన్తి పరినిట్ఠితసరణగమనత్తాతి . లోకుత్తరసరణగమనం అధిప్పేతన్తి ఆహ ‘‘నిబ్బేమతికసరణగమనేన గతా’’తి. తే హి నియమేన అపాయభూమిం న గమిస్సన్తి, దేవకాయఞ్చ పరిపూరేస్సన్తి. యే పన లోకియేన సరణగమనేన బుద్ధం సరణం గతాసే, న తే గమిస్సన్తి అపాయభూమిం, సతి చ పచ్చయన్తరసమవాయే పహాయ మానుసం దేహం, దేవకాయం పరిపూరేస్సన్తీతి అయమేత్థ అత్థో.

    Gatāseti gatā eva, na pana gamissanti pariniṭṭhitasaraṇagamanattāti . Lokuttarasaraṇagamanaṃ adhippetanti āha ‘‘nibbematikasaraṇagamanena gatā’’ti. Te hi niyamena apāyabhūmiṃ na gamissanti, devakāyañca paripūressanti. Ye pana lokiyena saraṇagamanena buddhaṃ saraṇaṃ gatāse, na te gamissanti apāyabhūmiṃ, sati ca paccayantarasamavāye pahāya mānusaṃ dehaṃ, devakāyaṃ paripūressantīti ayamettha attho.

    దేవతాసన్నిపాతవణ్ణనా

    Devatāsannipātavaṇṇanā

    ౩౩౩. ఏతేసన్తి దేవతాసన్నిపాతానం. ఇదానీతి ఇమస్మిం కాలే. బుద్ధానన్తి అఞ్ఞేసం బుద్ధానం అభావా. చిత్తకల్లతా చిత్తమద్దవం.

    333.Etesanti devatāsannipātānaṃ. Idānīti imasmiṃ kāle. Buddhānanti aññesaṃ buddhānaṃ abhāvā. Cittakallatā cittamaddavaṃ.

    కిం పన భగవతావ మహన్తే దేవతాసమాగమే తేసం నామగోత్తం కథేతుం సక్కాతి? ఆమ సక్కాతి దస్సేతుం ‘‘బుద్ధా నామ మహన్తా’’తిఆది వుత్తం. తత్థ దిట్ఠన్తి రూపాయతనమాహ, సుతన్తి సద్దాయతనం, ముతన్తి సమ్పత్తగ్గాహిఇన్ద్రియవిసయం గన్ధరసఫోట్ఠబ్బాయతనం, విఞ్ఞాతన్తి వుత్తావసేసం సబ్బం ఞేయ్యం, పత్తన్తి పరియేసిత్వా, అపరియేసిత్వా వా సమ్పత్తం, పరియేసితన్తి పత్తం, అప్పత్తం వా పరియిట్ఠం. అనువిచరితం మనసాతి కేవలం మనసా ఆలోచితం. కత్థచి నీలాదివసేన విభత్తరూపారమ్మణేతి అభిధమ్మే (ధ॰ స॰ ౬౧౫) ‘‘నీలం పీతక’’న్తిఆదినా విభత్తే యత్థ కత్థచి రూపారమ్మణే కిఞ్చి రూపారమ్మణం వా న అత్థీతి యోజనా. భేరిసద్దాదివసేనాతి ఏత్థాపి ఏసేవ నయో. న్తి యం ఆరమ్మణం. ఏతేసన్తి బుద్ధానం.

    Kiṃ pana bhagavatāva mahante devatāsamāgame tesaṃ nāmagottaṃ kathetuṃ sakkāti? Āma sakkāti dassetuṃ ‘‘buddhā nāma mahantā’’tiādi vuttaṃ. Tattha diṭṭhanti rūpāyatanamāha, sutanti saddāyatanaṃ, mutanti sampattaggāhiindriyavisayaṃ gandharasaphoṭṭhabbāyatanaṃ, viññātanti vuttāvasesaṃ sabbaṃ ñeyyaṃ, pattanti pariyesitvā, apariyesitvā vā sampattaṃ, pariyesitanti pattaṃ, appattaṃ vā pariyiṭṭhaṃ. Anuvicaritaṃ manasāti kevalaṃ manasā ālocitaṃ. Katthaci nīlādivasena vibhattarūpārammaṇeti abhidhamme (dha. sa. 615) ‘‘nīlaṃ pītaka’’ntiādinā vibhatte yattha katthaci rūpārammaṇe kiñci rūpārammaṇaṃ vā na atthīti yojanā. Bherisaddādivasenāti etthāpi eseva nayo. Yanti yaṃ ārammaṇaṃ. Etesanti buddhānaṃ.

    ఇదాని యథావుత్తమత్థం పాళియా సమత్థేతుం ‘‘యథాహా’’తిఆది వుత్తం. తదా జాననకిరియాయ అపరియోసితభావదస్సనత్థం ‘‘జానామీ’’తి వత్వా యస్మా యం కిఞ్చి నేయ్యం నామ, సబ్బం తం భగవతా అఞ్ఞాతం నామ నత్థి, తస్మా వుత్తం ‘‘తమహం అబ్భఞ్ఞాసి’’న్తి.

    Idāni yathāvuttamatthaṃ pāḷiyā samatthetuṃ ‘‘yathāhā’’tiādi vuttaṃ. Tadā jānanakiriyāya apariyositabhāvadassanatthaṃ ‘‘jānāmī’’ti vatvā yasmā yaṃ kiñci neyyaṃ nāma, sabbaṃ taṃ bhagavatā aññātaṃ nāma natthi, tasmā vuttaṃ ‘‘tamahaṃ abbhaññāsi’’nti.

    న ఓలోకేన్తి పయోజనాభావతో. విపరీతా ‘‘న కమ్మావరణేన సమన్నాగతా’’తిఆదినా నయేన వుత్తా. ‘‘యస్స మఙ్గలా సమూహతా’’తి (సు॰ ని॰ ౩౬౨) ఆరభిత్వా ‘‘రాగం వినయేథ మానుసేసు దిబ్బేసు కామేసు చా’’తిఆదినా (సు॰ ని॰ ౩౬౩) చ రాగనిగ్గహకథాబాహుల్లతో సమ్మాపరిబ్బాజనీయసుత్తం రాగచరితానం సప్పాయం, ‘‘పియమప్పియభూతా కలహ వివాదా పరిదేవసోకా సహమచ్ఛరా చా’’తిఆదినా (సు॰ ని॰ ౮౬౯; మహాని॰ ౯౮) కలహాదయో యతో దోసతో సముట్ఠహన్తి, సో చ దోసో యతో పియభావతో, సో చ పియభావో యతో ఛన్దతో సముట్ఠహన్తి, ఇతి ఫలతో, కారణపరమ్పరతో చ దోసే ఆదీనవవిభావనబాహుల్లతో కలహవివాదసుత్తం (సు॰ ని॰ ౮౬౯; మహాని॰ ౯౮) దోసచరితానం సప్పాయం –

    Na olokenti payojanābhāvato. Viparītā ‘‘na kammāvaraṇena samannāgatā’’tiādinā nayena vuttā. ‘‘Yassa maṅgalā samūhatā’’ti (su. ni. 362) ārabhitvā ‘‘rāgaṃ vinayetha mānusesu dibbesu kāmesu cā’’tiādinā (su. ni. 363) ca rāganiggahakathābāhullato sammāparibbājanīyasuttaṃ rāgacaritānaṃ sappāyaṃ, ‘‘piyamappiyabhūtā kalaha vivādā paridevasokā sahamaccharā cā’’tiādinā (su. ni. 869; mahāni. 98) kalahādayo yato dosato samuṭṭhahanti, so ca doso yato piyabhāvato, so ca piyabhāvo yato chandato samuṭṭhahanti, iti phalato, kāraṇaparamparato ca dose ādīnavavibhāvanabāhullato kalahavivādasuttaṃ (su. ni. 869; mahāni. 98) dosacaritānaṃ sappāyaṃ –

    ‘‘అప్పఞ్హి ఏతం న అలం సమాయ,

    ‘‘Appañhi etaṃ na alaṃ samāya,

    దువే వివాదస్స ఫలాని బ్రూమి;

    Duve vivādassa phalāni brūmi;

    ఏతమ్పి దిస్వా న వివాదయేథ,

    Etampi disvā na vivādayetha,

    ఖేమాభిపస్సం అవివాదభూమి’’న్తి. (సు॰ ని॰ ౯౦౨; మహాని॰ ౧౩౧) –

    Khemābhipassaṃ avivādabhūmi’’nti. (su. ni. 902; mahāni. 131) –

    ఆదినా నయేన సమ్మోహవిధమనతో, పఞ్ఞాపరిబ్రూహనతో చ మహాబ్యూహసుత్తం మోహచరితానం సప్పాయం –

    Ādinā nayena sammohavidhamanato, paññāparibrūhanato ca mahābyūhasuttaṃ mohacaritānaṃ sappāyaṃ –

    ‘‘పరస్స చే ధమ్మం అనానుజానం,

    ‘‘Parassa ce dhammaṃ anānujānaṃ,

    బాలో, మగో హోతి నిహీనపఞ్ఞో;

    Bālo, mago hoti nihīnapañño;

    సబ్బేవ బాలా సునిహీనపఞ్ఞా,

    Sabbeva bālā sunihīnapaññā,

    సబ్బేవిమే దిట్ఠిపరిబ్బసానా’’తి. (సు॰ ని॰ ౮౮౬; మహాని॰ ౧౧౫) –

    Sabbevime diṭṭhiparibbasānā’’ti. (su. ni. 886; mahāni. 115) –

    ఆదినా నయేన సన్దిట్ఠిపరామాసితాపనయనముఖేన సవిసయేసు దిట్ఠిగ్గహణేసు విసటవితక్కవిచ్ఛిన్దనవసేన పవత్తత్తా చూళబ్యూహసుత్తం వితక్కచరితానం సప్పాయం –

    Ādinā nayena sandiṭṭhiparāmāsitāpanayanamukhena savisayesu diṭṭhiggahaṇesu visaṭavitakkavicchindanavasena pavattattā cūḷabyūhasuttaṃ vitakkacaritānaṃ sappāyaṃ –

    ‘‘మూలం పపఞ్చసఙ్ఖాయ (ఇతి భగవా),

    ‘‘Mūlaṃ papañcasaṅkhāya (iti bhagavā),

    మన్తా అస్మీతి సబ్బం ఉపరున్ధే;

    Mantā asmīti sabbaṃ uparundhe;

    యా కాచి తణ్హా అజ్ఝత్తం,

    Yā kāci taṇhā ajjhattaṃ,

    తాసం వినయా సదా సతో సిక్ఖే’’తి. (సు॰ ని॰ ౯౨౨; మహాని॰ ౧౫౧) –

    Tāsaṃ vinayā sadā sato sikkhe’’ti. (su. ni. 922; mahāni. 151) –

    పపఞ్చసఙ్ఖాయ మూలం అవిజ్జాదికిలేసజాతం అస్మీతి పవత్తమానఞ్చాతి సబ్బం మన్తా పఞ్ఞాయ ఉపరున్ధేయ్య. యా కాచి అజ్ఝత్తం రూపతణ్హాదిభేదా తణ్హా ఉప్పజ్జేయ్య, తాసం వినయా వూపసమాయ సదా సతో ఉపట్ఠితస్సతి హుత్వా సిక్ఖేయ్యాతి ఏవమాది ఉపదేసస్స సద్ధోవ భాజనం. తస్స హి సో అత్థావహోతి తువట్టకసుత్తం సద్ధాచరితానం సప్పాయం –

    Papañcasaṅkhāya mūlaṃ avijjādikilesajātaṃ asmīti pavattamānañcāti sabbaṃ mantā paññāya uparundheyya. Yā kāci ajjhattaṃ rūpataṇhādibhedā taṇhā uppajjeyya, tāsaṃ vinayā vūpasamāya sadā sato upaṭṭhitassati hutvā sikkheyyāti evamādi upadesassa saddhova bhājanaṃ. Tassa hi so atthāvahoti tuvaṭṭakasuttaṃ saddhācaritānaṃ sappāyaṃ –

    ‘‘వీతతణ్హో పురా భేదా (ఇతి భగవా),

    ‘‘Vītataṇho purā bhedā (iti bhagavā),

    పుబ్బమన్తమనిస్సితో;

    Pubbamantamanissito;

    వేమజ్ఝే నుపసఙ్ఖేయ్యో,

    Vemajjhe nupasaṅkheyyo,

    తస్స నత్థి పురక్ఖత’’న్తి. (సు॰ ని॰ ౮౫౫; మహాని॰ ౮౪) –

    Tassa natthi purakkhata’’nti. (su. ni. 855; mahāni. 84) –

    యో సరీరభేదతో పుబ్బేవ పహీనతణ్హో, తతో ఏవ అతీతద్ధసఞ్ఞితం పురిమకోట్ఠాసం తణ్హానిస్సయేన అనిస్సితో, వేమజ్ఝే పచ్చుప్పన్నేపి అద్ధని ‘‘రత్తో’’తిఆదినా ఉపసఙ్ఖాతబ్బో, తస్స అరహతో తణ్హాదిట్ఠిపురక్ఖారానం అభావా అనాగతే అద్ధని కిఞ్చి పురక్ఖతం నత్థీతి ఆదినా ఏవం గమ్భీరకథాబాహుల్లతో పూరాభేదసుత్తం (సు॰ ని॰ ౮౫౫; మహాని॰ ౮౪) బుద్ధిచరితానం సప్పాయన్తి కత్వా వుత్తం ‘‘అథ నేసం సప్పాయం …పే॰… వవత్థపేత్వా’’తి. మనసాకాసీతి ఏవం చరియాయ వసేన మనసి కత్వా పున తం సదిసం అత్తనో దేసనానిక్ఖేపయోగ్యతావసేన మనసి అకాసి. అత్తజ్ఝాసయేన ను ఖో జానేయ్యాతి పరజ్ఝాసయాదిం అనపేక్ఖిత్వా మయ్హంయేవ అజ్ఝాసయేన ఆరద్ధ దేసనం జానేయ్య ను ఖో. పరజ్ఝాసయేనాతి సన్నిపతితాయ పరిసాయ కస్సచి అజ్ఝాసయేన. అట్ఠుప్పత్తికేనాతి ఇధ సముట్ఠితఅట్ఠుప్పత్తియా. పుచ్ఛావసేనాతి కస్సచి పుచ్ఛన్తస్స పుచ్ఛావసేన. ఆరద్ధదేసనం జానేయ్యాతి. ‘‘సచే పచ్చేకబుద్ధో భవేయ్యా’’తి ఇదం ఇమేసం సుత్తానం దేసనాయ పుచ్ఛా పచ్చేకబుద్ధానం భారియా, అవిసయా చాతి దస్సనత్థం వుత్తం. తేనాహ ‘‘సోపి న సక్కుణేయ్యా’’తి.

    Yo sarīrabhedato pubbeva pahīnataṇho, tato eva atītaddhasaññitaṃ purimakoṭṭhāsaṃ taṇhānissayena anissito, vemajjhe paccuppannepi addhani ‘‘ratto’’tiādinā upasaṅkhātabbo, tassa arahato taṇhādiṭṭhipurakkhārānaṃ abhāvā anāgate addhani kiñci purakkhataṃ natthīti ādinā evaṃ gambhīrakathābāhullato pūrābhedasuttaṃ (su. ni. 855; mahāni. 84) buddhicaritānaṃ sappāyanti katvā vuttaṃ ‘‘atha nesaṃ sappāyaṃ …pe… vavatthapetvā’’ti. Manasākāsīti evaṃ cariyāya vasena manasi katvā puna taṃ sadisaṃ attano desanānikkhepayogyatāvasena manasi akāsi. Attajjhāsayena nu kho jāneyyāti parajjhāsayādiṃ anapekkhitvā mayhaṃyeva ajjhāsayena āraddha desanaṃ jāneyya nu kho. Parajjhāsayenāti sannipatitāya parisāya kassaci ajjhāsayena. Aṭṭhuppattikenāti idha samuṭṭhitaaṭṭhuppattiyā. Pucchāvasenāti kassaci pucchantassa pucchāvasena. Āraddhadesanaṃ jāneyyāti. ‘‘Sace paccekabuddho bhaveyyā’’ti idaṃ imesaṃ suttānaṃ desanāya pucchā paccekabuddhānaṃ bhāriyā, avisayā cāti dassanatthaṃ vuttaṃ. Tenāha ‘‘sopi na sakkuṇeyyā’’ti.

    ఏత్థ చ యస్మా న అనుమతిపుచ్ఛా, కథేతుకమ్యతాపుచ్ఛా వా యుత్తా, అథ ఖో దిట్ఠసంసన్దనపుచ్ఛాసదిసీ వా విమతిచ్ఛేదనపుచ్ఛాసదిసీ వా పుచ్ఛా యుత్తా, తావ పుగ్గలజ్ఝాసయవసేన పవత్తితా నామ హోన్తి, న యథాధమ్మవసేన, తత్థ యది భగవా తథా సయమేవ పుచ్ఛిత్వా సయమేవ విస్సజ్జేయ్య, సుణన్తీనం దేవతానం సమ్మోహో భవేయ్య ‘‘కిం నామేతం భగవా పఠమం ఏవమాహ, పునపి ఏవమాహా’’తి, అన్ధకారం పవిట్ఠా వియ హోన్తి, తస్మా వుత్తం ‘‘ఏవం పేతా దేవతా న సక్ఖిస్సన్తి పటివిజ్ఝితు’’న్తి. యథాధమ్మదేసనాయం పన కథేతుకమ్యతావసేన పుచ్ఛనేన సమ్మోహో హోతీతి. సూరియో ఉగ్గతోతి ఆహ దేవసఙ్ఘో ఆసన్నతరభావేన ఓభాసస్స విపులఉళారభావతో. ఏకిస్సా లోకధాతుయాతి సుత్తే (దీ॰ ని॰ ౩.౧౬౧; మ॰ ని॰ ౩.౧౨౯; అ॰ ని॰ ౧.౨౭౭; విభ॰ ౮౦౯; నేత్తి॰ ౫౭; మి॰ ప॰ ౫.౧.౧) ఆగతనయేన సబ్బత్థేవ పన అపుబ్బం అచరిమం ద్వే బుద్ధా న హోన్తేవ. తేనేవాహ – ‘‘అనన్తాసు…పే॰… అద్దసా’’తి.

    Ettha ca yasmā na anumatipucchā, kathetukamyatāpucchā vā yuttā, atha kho diṭṭhasaṃsandanapucchāsadisī vā vimaticchedanapucchāsadisī vā pucchā yuttā, tāva puggalajjhāsayavasena pavattitā nāma honti, na yathādhammavasena, tattha yadi bhagavā tathā sayameva pucchitvā sayameva vissajjeyya, suṇantīnaṃ devatānaṃ sammoho bhaveyya ‘‘kiṃ nāmetaṃ bhagavā paṭhamaṃ evamāha, punapi evamāhā’’ti, andhakāraṃ paviṭṭhā viya honti, tasmā vuttaṃ ‘‘evaṃ petā devatā na sakkhissanti paṭivijjhitu’’nti. Yathādhammadesanāyaṃ pana kathetukamyatāvasena pucchanena sammoho hotīti. Sūriyo uggatoti āha devasaṅgho āsannatarabhāvena obhāsassa vipulauḷārabhāvato. Ekissā lokadhātuyāti sutte (dī. ni. 3.161; ma. ni. 3.129; a. ni. 1.277; vibha. 809; netti. 57; mi. pa. 5.1.1) āgatanayena sabbattheva pana apubbaṃ acarimaṃ dve buddhā na honteva. Tenevāha – ‘‘anantāsu…pe… addasā’’ti.

    గాథాయం పుచ్ఛామీతి నిమ్మితబుద్ధో భగవన్తం పుచ్ఛితుం ఓకాసం కారాపేసి. మునిన్తి బుద్ధమునిం . పహూతపఞ్ఞన్తి మహాపఞ్ఞం. తిణ్ణన్తి చతురోఘతిణ్ణం. పారఙ్గతన్తి నిబ్బానప్పత్తం, సబ్బస్స వా ఞేయ్యస్స పారం పరియన్తం గతం. పరినిబ్బుతం సఉపాదిసేసనిబ్బానవసేన. ఠితత్తన్తి అవట్ఠితచిత్తం లోకధమ్మేహి అకమ్పనేయ్యతాయ. నిక్ఖమ్మ ఘరా పనుజ్జ కామేతి వత్థుకామే పనూదిత్వా ఘరావాసా నిక్ఖమ్మ. కథం భిక్ఖు సమ్మా సో లోకే పరిబ్బజేయ్యాతి సో భిక్ఖు కథం సమ్మా పరిబ్బజేయ్య గచ్ఛేయ్య విహరేయ్య, అనుపలిత్తో హుత్వా లోకం అతిక్కమేయ్యాతి అత్థో.

    Gāthāyaṃ pucchāmīti nimmitabuddho bhagavantaṃ pucchituṃ okāsaṃ kārāpesi. Muninti buddhamuniṃ . Pahūtapaññanti mahāpaññaṃ. Tiṇṇanti caturoghatiṇṇaṃ. Pāraṅgatanti nibbānappattaṃ, sabbassa vā ñeyyassa pāraṃ pariyantaṃ gataṃ. Parinibbutaṃ saupādisesanibbānavasena. Ṭhitattanti avaṭṭhitacittaṃ lokadhammehi akampaneyyatāya. Nikkhamma gharā panujja kāmeti vatthukāme panūditvā gharāvāsā nikkhamma. Kathaṃ bhikkhu sammā so loke paribbajeyyāti so bhikkhu kathaṃ sammā paribbajeyya gaccheyya vihareyya, anupalitto hutvā lokaṃ atikkameyyāti attho.

    ౩౩౪. సిలోకం అనుకస్సామీతి ఏత్థ సిలోకో నామ పాదసముదయో, ఇసీహి వుచ్చమానా గాథాతిపి వుచ్చతి. పాదోవ నియతవణ్ణానుపుబ్బికానం పదానం సమూహో, తం సిలోకం అనుకస్సామి పవత్తయిస్సామీతి అత్థోతి ఆహ ‘‘అక్ఖర…పే॰… పవత్తయిస్సామీ’’తి. యత్థాతి అధికరణే భుమ్మం. ఆమేడితలోపేనాయం నిద్దేసోతి ఆహ ‘‘యేసు యేసు ఠానేసూ’’తి. భుమ్మాతి భూమిపటిబద్ధనివాసా. తం తం నిస్సితా తం తం ఠానం నిస్సితవన్తో నిస్సాయ వసమానా, తేహి సద్ధిం సిలోకం అనుకస్సామీతి అధిప్పాయో. ‘‘యే సితా గిరిగబ్భర’’న్తి ఇమినా తేసం వివేకవాసం దస్సేతి, ‘‘పహితత్తా సమాహితా’’తి ఇమినా భావనాభియోగం.

    334.Silokaṃanukassāmīti ettha siloko nāma pādasamudayo, isīhi vuccamānā gāthātipi vuccati. Pādova niyatavaṇṇānupubbikānaṃ padānaṃ samūho, taṃ silokaṃ anukassāmi pavattayissāmīti atthoti āha ‘‘akkhara…pe… pavattayissāmī’’ti. Yatthāti adhikaraṇe bhummaṃ. Āmeḍitalopenāyaṃ niddesoti āha ‘‘yesu yesu ṭhānesū’’ti. Bhummāti bhūmipaṭibaddhanivāsā. Taṃ taṃ nissitā taṃ taṃ ṭhānaṃ nissitavanto nissāya vasamānā, tehi saddhiṃ silokaṃ anukassāmīti adhippāyo. ‘‘Ye sitā girigabbhara’’nti iminā tesaṃ vivekavāsaṃ dasseti, ‘‘pahitattā samāhitā’’ti iminā bhāvanābhiyogaṃ.

    బహుజనా పఞ్చసతసఙ్ఖ్యత్తా. పటిపక్ఖాభిభవనతో, తేజుస్సదతాయ చ సీహా వియ పవివిత్తతాయ నిలీనా. ఏకత్తన్తి ఏకీభావం. ఓదాతచిత్తా హుత్వా సుద్ధాతి అరహత్తమగ్గాధిగమేన పరియోదాతచిత్తా హుత్వా సుద్ధా, న కేవలం సరీరసుద్ధియావ. విప్పసన్నాతి అరియమగ్గప్పసాదేన విసేసతో పసన్నా. చిత్తస్స ఆవిలభావకరానం కిలేసానం అభావేన అనావిలా.

    Bahujanā pañcasatasaṅkhyattā. Paṭipakkhābhibhavanato, tejussadatāya ca sīhā viya pavivittatāya nilīnā. Ekattanti ekībhāvaṃ. Odātacittā hutvā suddhāti arahattamaggādhigamena pariyodātacittā hutvā suddhā, na kevalaṃ sarīrasuddhiyāva. Vippasannāti ariyamaggappasādena visesato pasannā. Cittassa āvilabhāvakarānaṃ kilesānaṃ abhāvena anāvilā.

    భిక్ఖూ జానిత్వాతి భిన్నకిలేసే భిక్ఖూ ‘‘ఇమే దిబ్బచక్ఖునా ఏతే దేవకాయే పస్సన్తీతి జానిత్వా. సవనన్తే జాతత్తాతి ధమ్మస్సవనపరియోసానే అరియజాతియా జాతత్తా. ఇదం సబ్బన్తి ఇదం ‘‘భియ్యో పఞ్చసతే’’తిఆదికం సబ్బం.

    Bhikkhū jānitvāti bhinnakilese bhikkhū ‘‘ime dibbacakkhunā ete devakāye passantīti jānitvā. Savanante jātattāti dhammassavanapariyosāne ariyajātiyā jātattā. Idaṃ sabbanti idaṃ ‘‘bhiyyo pañcasate’’tiādikaṃ sabbaṃ.

    తదత్థాయ వీరియం కరింసూతి దిబ్బచక్ఖుఞాణాభినీహారవసేన వీరియం ఉస్సాహం అకంసు. తేనాహ ‘‘న తం తేహీ’’తిఆది. సత్తరిన్తి త-కారస్స ర-కారాదేసం కత్వా వుత్తం, సత్తతిన్తి అత్థో. ‘‘సహస్స’’న్తి పన అనువత్తతి, సత్తతియోగేన బహువచనం. తేనాహ ‘‘ఏకే సహస్సం. ఏకే సత్తతిసహస్సానీ’’తి.

    Tadatthāya vīriyaṃ kariṃsūti dibbacakkhuñāṇābhinīhāravasena vīriyaṃ ussāhaṃ akaṃsu. Tenāha ‘‘na taṃ tehī’’tiādi. Sattarinti ta-kārassa ra-kārādesaṃ katvā vuttaṃ, sattatinti attho. ‘‘Sahassa’’nti pana anuvattati, sattatiyogena bahuvacanaṃ. Tenāha ‘‘eke sahassaṃ. Eke sattatisahassānī’’ti.

    అనన్తన్తి అన్తరహితం, తం పన అతివియ మహన్తం నామ హోతీతి ఆహ ‘‘విపుల’’న్తి.

    Anantanti antarahitaṃ, taṃ pana ativiya mahantaṃ nāma hotīti āha ‘‘vipula’’nti.

    అవేక్ఖిత్వాతి ఞాణచక్ఖునా విసుం విసుం అవేక్ఖిత్వా ‘‘వవత్థిత్వానా’’తిపి పఠన్తి, సో ఏవత్థో. తం అవేక్ఖనం నిచ్ఛయకరణం హోతీతి ఆహ ‘‘వవత్థపేత్వా’’తి. పుబ్బే వుత్తగాథాసు తతియగాథాయ పచ్ఛిమద్ధం, చతుత్థగాథాయ పురిమద్ధఞ్చ సన్ధాయాహ ‘‘పుబ్బే వుత్తగాథమేవా’’తి.

    Avekkhitvāti ñāṇacakkhunā visuṃ visuṃ avekkhitvā ‘‘vavatthitvānā’’tipi paṭhanti, so evattho. Taṃ avekkhanaṃ nicchayakaraṇaṃ hotīti āha ‘‘vavatthapetvā’’ti. Pubbe vuttagāthāsu tatiyagāthāya pacchimaddhaṃ, catutthagāthāya purimaddhañca sandhāyāha ‘‘pubbe vuttagāthamevā’’ti.

    విజాననమ్పి దస్సనం ఏవాతి ఆహ ‘‘పస్సథ ఓలోకేథా’’తి. వాచాయతపవత్తితభావతో ‘‘అనుపటిపాటియావ కిత్తయిస్సామీ’’తి వదతి.

    Vijānanampi dassanaṃ evāti āha ‘‘passatha olokethā’’ti. Vācāyatapavattitabhāvato ‘‘anupaṭipāṭiyāva kittayissāmī’’ti vadati.

    ౩౩౫. సత్త సహస్సాని సఙ్ఖాయాతి సత్త సహస్సా. యక్ఖాయేవాతి యక్ఖజాతికా ఏవ. ఆనుభావసమ్పన్నాతి మహేసక్ఖా. ఇద్ధిమన్తోతి వా మహానుభావా. జుతిమన్తోతి మహప్పభా. వణ్ణవన్తోతి అతిక్కన్తవణ్ణా. యసస్సినోతి మహాపరివారా చేవ పత్థటకిత్తిసద్దా చ. సమితి-సద్దో సమీపత్థోతి అధిప్పాయేనాహ ‘‘భిక్ఖూనం సన్తిక’’న్తి.

    335. Satta sahassāni saṅkhāyāti satta sahassā. Yakkhāyevāti yakkhajātikā eva. Ānubhāvasampannāti mahesakkhā. Iddhimantoti vā mahānubhāvā. Jutimantoti mahappabhā. Vaṇṇavantoti atikkantavaṇṇā. Yasassinoti mahāparivārā ceva patthaṭakittisaddā ca. Samiti-saddo samīpatthoti adhippāyenāha ‘‘bhikkhūnaṃ santika’’nti.

    హేమవతపబ్బతేతి హిమవతో సమీపే ఠితపబ్బతే.

    Hemavatapabbateti himavato samīpe ṭhitapabbate.

    ఏతే సబ్బేపీతి ఏతే సత్తసహస్సా కాపిలవత్థవా, ఛసహస్సా హేమవతా, తిసహస్సా సాతాగిరాతి యథావుత్తా సబ్బేపి సోళససహస్సా.

    Ete sabbepīti ete sattasahassā kāpilavatthavā, chasahassā hemavatā, tisahassā sātāgirāti yathāvuttā sabbepi soḷasasahassā.

    రాజగహనగరేతి రాజగహనగరస్స సమీపే. న్తి కుమ్భీరం.

    Rājagahanagareti rājagahanagarassa samīpe. Tanti kumbhīraṃ.

    ౩౩౬. కామం పాచీనదిసం పసాసతి, తథాపి చతూసుపి దిసాసు సపరివారదీపేసు చతూసుపి మహాదీపేసు గన్ధబ్బానం జేట్ఠకో, కథం? సబ్బే తే తస్స వసే వత్తన్తి. కుమ్భణ్డానం అధిపతీతిఆదీసుపి ఏసేవ నయో.

    336. Kāmaṃ pācīnadisaṃ pasāsati, tathāpi catūsupi disāsu saparivāradīpesu catūsupi mahādīpesu gandhabbānaṃ jeṭṭhako, kathaṃ? Sabbe te tassa vase vattanti.Kumbhaṇḍānaṃ adhipatītiādīsupi eseva nayo.

    తస్సాపి విరుళ్హస్స. తాదిసాయేవాతి ధతరట్ఠస్స పుత్తసదిసా ఏవ పుథుత్థతో, నామతో, బలతో, ఇద్ధిఆదివిసేసతో చ.

    Tassāpi viruḷhassa. Tādisāyevāti dhataraṭṭhassa puttasadisā eva puthutthato, nāmato, balato, iddhiādivisesato ca.

    సబ్బసఙ్గాహికవసేనాతి దససహస్సిలోకధాతుయా పచ్చేకం చత్తారో చత్తారో మహారాజానోతి తేసం సబ్బేసం సఙ్గణ్హనవసేన. తేనాహ ‘‘అయఞ్చేత్థా’’తిఆది.

    Sabbasaṅgāhikavasenāti dasasahassilokadhātuyā paccekaṃ cattāro cattāro mahārājānoti tesaṃ sabbesaṃ saṅgaṇhanavasena. Tenāha ‘‘ayañcetthā’’tiādi.

    చతురో దిసాతి చతూసు దిసాసు. చతురో దిసా జలమానా సముజ్జలన్తా ఓభాసేన్తా. యది ఏవం మహతియా పరిసాయ ఆగతానం కథం కాపిలవత్థవే వనే ఠితాతి ఆహ ‘‘తే పనా’’తిఆది.

    Caturo disāti catūsu disāsu. Caturo disā jalamānā samujjalantā obhāsentā. Yadi evaṃ mahatiyā parisāya āgatānaṃ kathaṃ kāpilavatthave vane ṭhitāti āha ‘‘te panā’’tiādi.

    ౩౩౭. తేసం మహారాజానం దాసాతి యోజనా. మాయాయ యుత్తా, తస్మా మాయావినో. వఞ్చనం ఏతేసు అత్థి, వఞ్చనే వా నియుత్తాతి వఞ్చనికా. కేరాటియసాఠేయ్యేనాతి నిహీనసఠేన కమ్మేన. మాయా ఏతేసం అత్థీతి మాయా, తే చ పరేసం వఞ్చనత్థం యేన మాయాకరణేన ‘‘మాయా’’తి వుత్తా, తం దస్సేన్తో ‘‘మాయాకారకా’’తి ఆహ.

    337. Tesaṃ mahārājānaṃ dāsāti yojanā. Māyāya yuttā, tasmā māyāvino. Vañcanaṃ etesu atthi, vañcane vā niyuttāti vañcanikā. Kerāṭiyasāṭheyyenāti nihīnasaṭhena kammena. Māyā etesaṃ atthīti māyā, te ca paresaṃ vañcanatthaṃ yena māyākaraṇena ‘‘māyā’’ti vuttā, taṃ dassento ‘‘māyākārakā’’ti āha.

    ఏత్తకా దాసాతి ఏత్తకా కుటేణ్డుఆదికా నిఘణ్డుపరియోసానా అట్ఠమహారాజానం దాసా.

    Ettakā dāsāti ettakā kuṭeṇḍuādikā nighaṇḍupariyosānā aṭṭhamahārājānaṃ dāsā.

    దేవరాజానోతి దేవా హుత్వా తంతందేవకాయస్స రాజానో. చిత్తో చ సేనో చ చిత్తసేనో చాతి తయో ఏతే దేవపుత్తా పాళియం ఏకసేసనయేన వుత్తాతి ఆహ ‘‘చిత్తో చా’’తిఆది.

    Devarājānoti devā hutvā taṃtaṃdevakāyassa rājāno. Citto ca seno ca cittaseno cāti tayo ete devaputtā pāḷiyaṃ ekasesanayena vuttāti āha ‘‘citto cā’’tiādi.

    భిక్ఖుసఙ్ఘో సమితో సన్నిపతితో ఏత్థాతి భిక్ఖుసఙ్ఘసమితి, ఇమం వనం.

    Bhikkhusaṅgho samito sannipatito etthāti bhikkhusaṅghasamiti, imaṃ vanaṃ.

    ౩౩౮. నాగసదహవాసికాతి నాగసదహనివాసినో. తత్థేకో కిర నాగరాజా, చిరకాలం వసతో తస్స పరిసా మహతీ పరమ్పరాగతా అత్థి, తం సన్ధాయాహ ‘‘తచ్ఛకనాగపరిసాయా’’తి.

    338.Nāgasadahavāsikāti nāgasadahanivāsino. Tattheko kira nāgarājā, cirakālaṃ vasato tassa parisā mahatī paramparāgatā atthi, taṃ sandhāyāha ‘‘tacchakanāgaparisāyā’’ti.

    యమునవాసినోతి యమునాయం వసనకనాగా. నాగవోహారేనాతి హత్థినాగవోహారేన.

    Yamunavāsinoti yamunāyaṃ vasanakanāgā. Nāgavohārenāti hatthināgavohārena.

    వుత్తప్పకారేతి కమ్బలస్సతరే ఠపేత్వా ఇతరే వుత్తప్పకారనాగా. లోభాభిభూతాతి ఆహారలోభేన అభిభూతా. దిబ్బానుభావతాతి దిబ్బానుభావతో, దిబ్బానుభావహేతు వా దిబ్బా. ‘‘చిత్రసుపణ్ణా’’తి నామం విచిత్రసున్దరపత్తవన్తతాయ.

    Vuttappakāreti kambalassatare ṭhapetvā itare vuttappakāranāgā. Lobhābhibhūtāti āhāralobhena abhibhūtā. Dibbānubhāvatāti dibbānubhāvato, dibbānubhāvahetu vā dibbā. ‘‘Citrasupaṇṇā’’ti nāmaṃ vicitrasundarapattavantatāya.

    ఉపవ్హయన్తాతి ఉపేచ్చ కథేన్తా. కాకోలూకఅహినకులాదయో వియ అఞ్ఞమఞ్ఞం జాతిసముదాగతవేరాపి సమానా మిత్తా వియ…పే॰… హట్ఠతుట్ఠచిత్తా అఞ్ఞమఞ్ఞస్మిన్తి అధిప్పాయో. బుద్ధంయేవ తే సరణం గతా ‘‘బుద్ధానుభావేనేవ మయం అఞ్ఞమఞ్ఞస్మిం మేత్తిం పటిలభిమ్హా’’తి.

    Upavhayantāti upecca kathentā. Kākolūkaahinakulādayo viya aññamaññaṃ jātisamudāgataverāpi samānā mittā viya…pe… haṭṭhatuṭṭhacittā aññamaññasminti adhippāyo. Buddhaṃyeva te saraṇaṃ gatā ‘‘buddhānubhāveneva mayaṃ aññamaññasmiṃ mettiṃ paṭilabhimhā’’ti.

    ౩౩౯. భాతరోతి మేథునభాతరో. తేనాహ ‘‘సుజాయ అసురకఞ్ఞాయ కారణా’’తి.

    339.Bhātaroti methunabhātaro. Tenāha ‘‘sujāya asurakaññāya kāraṇā’’ti.

    తేసూతి అసురేసు. కాలకఞ్చాతి ఏవం నామా. మహాభిస్మాతి భింసనకమహాసరీరా. అభబ్బాతి సమ్మత్తనియామం ఓక్కమితుం న భబ్బా అచ్ఛన్దికత్తా తాదిసస్స ఛన్దస్సేవ అభావతో.

    Tesūti asuresu. Kālakañcāti evaṃ nāmā. Mahābhismāti bhiṃsanakamahāsarīrā. Abhabbāti sammattaniyāmaṃ okkamituṃ na bhabbā acchandikattā tādisassa chandasseva abhāvato.

    బలినో మహాఅసురస్స అబ్భతీతత్తా తస్స పుత్తే ఏవ కిత్తేన్తో భగవా ‘‘సతఞ్చ బలిపుత్తాన’’న్తి ఆదిమాహ. సో కిర సుఖుమం అత్తభావం మాపేత్వా ఉపగచ్ఛి.

    Balino mahāasurassa abbhatītattā tassa putte eva kittento bhagavā ‘‘satañca baliputtāna’’nti ādimāha. So kira sukhumaṃ attabhāvaṃ māpetvā upagacchi.

    ౩౪౦. కమ్మం కత్వాతి పరికమ్మం కత్వా. నిబ్బత్తాతి ఉపచారజ్ఝానేన నిబ్బత్తా. అప్పనాఝానేన పన నిబ్బత్తా బ్రహ్మానో హోన్తి, తే పరతో వక్ఖతి ‘‘సుబ్రహ్మా’’తిఆదినా (దీ॰ ని॰ ౨.౩౪౧), అయఞ్చ కామావచరదేవతా వుచ్చతి. తేనేవాహ – ‘‘మేత్తాకరుణాకాయికాతి మేత్తాఝానే చ కరుణాఝానే చ పరికమ్మం కత్వా నిబ్బత్తదేవా’’తి. మేత్తాఝానే కరుణాఝానేతి మేత్తాఝాననిమిత్తం కరుణాఝాననిమిత్తం, తదత్థన్తి అత్థో.

    340.Kammaṃ katvāti parikammaṃ katvā. Nibbattāti upacārajjhānena nibbattā. Appanājhānena pana nibbattā brahmāno honti, te parato vakkhati ‘‘subrahmā’’tiādinā (dī. ni. 2.341), ayañca kāmāvacaradevatā vuccati. Tenevāha – ‘‘mettākaruṇākāyikāti mettājhāne ca karuṇājhāne ca parikammaṃ katvā nibbattadevā’’ti. Mettājhāne karuṇājhāneti mettājhānanimittaṃ karuṇājhānanimittaṃ, tadatthanti attho.

    తే ఆపోదేవాదయో యథాసకం వగ్గవసేన ఠితత్తా దసధా ఠితా. యావ కరుణాకాయికా దస దేవకాయా. నానత్తవణ్ణాతి నానాసభావవణ్ణవన్తో.

    Te āpodevādayo yathāsakaṃ vaggavasena ṭhitattā dasadhā ṭhitā. Yāva karuṇākāyikā dasa devakāyā.Nānattavaṇṇāti nānāsabhāvavaṇṇavanto.

    వేణ్డుదేవతాతి వేణ్డు నామ దేవతా, ఏవం సహలి దేవతా. అసమదేవతా, యమకదేవతాతి ‘‘ద్వే అయనియో’’తి వదన్తి, తప్పముఖా ద్వే దేవనికాయాతి. చన్దస్సూపనిసా దేవా చన్దస్స ఉపనిస్సయతో వత్తమానా తస్స పురతో చ పచ్ఛతో చ పస్సతో చ ధావనకదేవా. తేనాహ ‘‘చన్దనిస్సితకా దేవా’’తి. సూరియస్సూపనిసా, నక్ఖత్తనిస్సితాతి ఏత్థాపి ఏసేవ నయో. కేవలం వాతవాయనహేతవో దేవతా వాతవలాహకా. తథా కేవలం అబ్భపటలసఞ్చరణహేతవో అబ్భవలాహకా. ఉణ్హప్పవత్తిహేతవో ఉణ్హవలాహకా. వస్సవలాహకా పన పజ్జున్నసదిసాతి. తే ఇధ న వుత్తా. వసుదేవతా నామ ఏకో దేవనికాయో, తేసం పుబ్బఙ్గమత్తా వాసవో, సక్కో.

    Veṇḍudevatāti veṇḍu nāma devatā, evaṃ sahali devatā. Asamadevatā, yamakadevatāti ‘‘dve ayaniyo’’ti vadanti, tappamukhā dve devanikāyāti. Candassūpanisā devā candassa upanissayato vattamānā tassa purato ca pacchato ca passato ca dhāvanakadevā. Tenāha ‘‘candanissitakā devā’’ti. Sūriyassūpanisā, nakkhattanissitāti etthāpi eseva nayo. Kevalaṃ vātavāyanahetavo devatā vātavalāhakā. Tathā kevalaṃ abbhapaṭalasañcaraṇahetavo abbhavalāhakā. Uṇhappavattihetavo uṇhavalāhakā. Vassavalāhakā pana pajjunnasadisāti. Te idha na vuttā. Vasudevatā nāma eko devanikāyo, tesaṃ pubbaṅgamattā vāsavo, sakko.

    దసేతేతి ఏతే వేణ్డుదేవతాదయో వాసవపరియోసానా దస దేవకాయా.

    Daseteti ete veṇḍudevatādayo vāsavapariyosānā dasa devakāyā.

    ఇమానీతి ‘‘జలమగ్గీ’’తి చ ‘‘సిఖారివా’’తి చ ఇమాని తేసం నామాని. కేచి పన మ-కారో పదసన్ధికరో ‘‘జలా’’తి చ ‘‘అగ్గీ’’తి చ ‘‘సిఖారివా’’తి చ ఇమాని తేసం నామానీతి వదన్తి. ఏతేతి తేసు ఏవ ‘‘అరిట్ఠకా, రోజా’’తి చ వుత్తదేవేసు ఏకచ్చే,ఉమాపుప్ఫనిభాసినో వణ్ణతో ఉమాపుప్ఫసదిసాతి ఏవమత్థో గహేతబ్బో, అఞ్ఞథా ఏకాదస దేవకాయా సియుం.

    Imānīti ‘‘jalamaggī’’ti ca ‘‘sikhārivā’’ti ca imāni tesaṃ nāmāni. Keci pana ma-kāro padasandhikaro ‘‘jalā’’ti ca ‘‘aggī’’ti ca ‘‘sikhārivā’’ti ca imāni tesaṃ nāmānīti vadanti. Eteti tesu eva ‘‘ariṭṭhakā, rojā’’ti ca vuttadevesu ekacce,umāpupphanibhāsino vaṇṇato umāpupphasadisāti evamattho gahetabbo, aññathā ekādasa devakāyā siyuṃ.

    దసేతేతి ఏతే దస సహభూదేవాదయో వాసవనేసిపరియోసానా దస దేవకాయా. తేనేవ నికాయభేదవసేన దసధావ ఆగతా.

    Daseteti ete dasa sahabhūdevādayo vāsavanesipariyosānā dasa devakāyā. Teneva nikāyabhedavasena dasadhāva āgatā.

    ‘‘సమానా’’తిఆది తేసం దేవానం నికాయసముదాయగతం నామం. ఏవం సేసానమ్పి.

    ‘‘Samānā’’tiādi tesaṃ devānaṃ nikāyasamudāyagataṃ nāmaṃ. Evaṃ sesānampi.

    దసేతేతి ఏతే సమానాదికా మహాపారగపరియోసానా దస దేవకాయా. తేనేవ నికాయభేదేన దసధా ఆగతా.

    Daseteti ete samānādikā mahāpāragapariyosānā dasa devakāyā. Teneva nikāyabhedena dasadhā āgatā.

    సుక్కాదయో తయో దేవకాయా. పామోక్ఖదేవాతి పముఖా పధానభూతా దేవా.

    Sukkādayo tayo devakāyā. Pāmokkhadevāti pamukhā padhānabhūtā devā.

    దిసాతి దిసాసు. దేవోతి మేఘో. దసేతేతి ఏతే సుక్కాదయో పజ్జున్నపరియోసానా దస దేవకాయా, తే దేవనికాయభేదేన దసధా ఆగతా.

    Disāti disāsu. Devoti megho. Daseteti ete sukkādayo pajjunnapariyosānā dasa devakāyā, te devanikāyabhedena dasadhā āgatā.

    దసేతేతి ఏతే ఖేమియాదయో పరనిమ్మితపరియోసానా దస దేవకాయా, తే దేవనికాయభేదేన దసధావ ఆగతా. తత్థ ‘‘ఖేమియా, కట్ఠకాదయో చ పఞ్చాపి సదేవకాయా తావతింసకాయికా’’తి వదన్తి. నామన్వయేనాతి నామానుగమేన ‘‘ఆపోదేవతా’’తిఆదినామసభాగేన. తేనేవాహ ‘‘నామభాగేన నామకోట్ఠాసేనా’’తి. సబ్బా దేవతాతి దససహస్సిలోకధాతూసు సబ్బాపి దేవతా. నిద్దిసతి తంతంనామసభాగేన ఏకజ్ఝం కత్వా.

    Daseteti ete khemiyādayo paranimmitapariyosānā dasa devakāyā, te devanikāyabhedena dasadhāva āgatā. Tattha ‘‘khemiyā, kaṭṭhakādayo ca pañcāpi sadevakāyā tāvatiṃsakāyikā’’ti vadanti. Nāmanvayenāti nāmānugamena ‘‘āpodevatā’’tiādināmasabhāgena. Tenevāha ‘‘nāmabhāgena nāmakoṭṭhāsenā’’ti. Sabbā devatāti dasasahassilokadhātūsu sabbāpi devatā. Niddisati taṃtaṃnāmasabhāgena ekajjhaṃ katvā.

    పవుత్థాతి పవాసం గతా వియ అపేతాతి ఆహ ‘‘విగతా’’తి. పవుత్థా వా పకారతో వుత్థా వుసితా, తేన జాతి వుసితబ్బా అస్సాతి పవుట్ఠజాతి. కాళకభావా సంకిలేసధమ్మా, సబ్బసో తదభావతో కాళకభావాతీతం దసబలం. లఞ్చనాభావేన వా అసితాతిగో కాళకభావాతీతాయ సిరియా చన్దో, తాదిసం చన్దం వియ సిరియా విరోచమానం.

    Pavutthāti pavāsaṃ gatā viya apetāti āha ‘‘vigatā’’ti. Pavutthā vā pakārato vutthā vusitā, tena jāti vusitabbā assāti pavuṭṭhajāti. Kāḷakabhāvā saṃkilesadhammā, sabbaso tadabhāvato kāḷakabhāvātītaṃ dasabalaṃ. Lañcanābhāvena vā asitātigo kāḷakabhāvātītāya siriyā cando, tādisaṃ candaṃ viya siriyā virocamānaṃ.

    ౩౪౧. ఏకో బ్రహ్మాతి సగాథకవగ్గే (సం॰ ని॰ ౧.౯౮) ఆగతో సుబ్రహ్మదేవపుత్తో. బ్రహ్మలోకే నిబ్బత్తిత్వా హేట్ఠిమేసు పతిట్ఠితా అరియబ్రహ్మానో, న సుద్ధావాసబ్రహ్మానో. తిస్సమహాబ్రహ్మా పుథుజ్జనో, యో అపరభాగే మనుస్సేసు నిబ్బత్తిత్వా మోగ్గలిపుత్తతిస్సత్థేరో జాతో.

    341.Eko brahmāti sagāthakavagge (saṃ. ni. 1.98) āgato subrahmadevaputto. Brahmaloke nibbattitvā heṭṭhimesu patiṭṭhitā ariyabrahmāno, na suddhāvāsabrahmāno. Tissamahābrahmā puthujjano, yo aparabhāge manussesu nibbattitvā moggaliputtatissatthero jāto.

    సహస్సం బ్రహ్మలోకానన్తి బ్రహ్మలోకో ఏతేసన్తి బ్రహ్మలోకా, బ్రహ్మానో, తేసం బ్రహ్మలోకానం సహస్సం సత్తలోకపరియాయో చాయం లోకసద్దోతి ఆహ ‘‘మహాబ్రహ్మానం సహస్సం ఆగత’’న్తి. అనన్తరగాథాయం ‘‘ఆగతా’’తి వుత్తపదమేవ అత్థవసేన వదతి. యత్థాతి యస్మిం బ్రహ్మసహస్సే. అఞ్ఞే బ్రహ్మేతి తదఞ్ఞే బ్రహ్మానో. అభిభవిత్వా తిట్ఠతి వణ్ణేన, యససా ఆయునా చ.

    Sahassaṃbrahmalokānanti brahmaloko etesanti brahmalokā, brahmāno, tesaṃ brahmalokānaṃ sahassaṃ sattalokapariyāyo cāyaṃ lokasaddoti āha ‘‘mahābrahmānaṃ sahassaṃ āgata’’nti. Anantaragāthāyaṃ ‘‘āgatā’’ti vuttapadameva atthavasena vadati. Yatthāti yasmiṃ brahmasahasse. Aññe brahmeti tadaññe brahmāno. Abhibhavitvā tiṭṭhati vaṇṇena, yasasā āyunā ca.

    ఇస్సరాతి తేనేవ వసపవత్తనేన సేసబ్రహ్మానం అధిపతినో.

    Issarāti teneva vasapavattanena sesabrahmānaṃ adhipatino.

    ౩౪౨. కాళకధమ్మసమన్నాగతో కాళకస్స పాపిమస్స మారస్స బాలభావం పస్సథ, యో అత్తనో అవిసయే నిరత్థకం పరక్కమితుం వాయమతి.

    342. Kāḷakadhammasamannāgato kāḷakassa pāpimassa mārassa bālabhāvaṃ passatha, yo attano avisaye niratthakaṃ parakkamituṃ vāyamati.

    వీతరాగభావావహస్స ధమ్మస్సవనస్స అన్తరాయకరణేన అవీతరాగా రాగేన బద్ధా ఏవ నామ హోన్తీతి వుత్తం ‘‘రాగేన బద్ధం హోతూ’’తి.

    Vītarāgabhāvāvahassa dhammassavanassa antarāyakaraṇena avītarāgā rāgena baddhā eva nāma hontīti vuttaṃ ‘‘rāgena baddhaṃ hotū’’ti.

    భయానకం సరఞ్చ కత్వాతి భేరవం మహన్తం సద్దం సముట్ఠపేత్వా.

    Bhayānakaṃ sarañca katvāti bheravaṃ mahantaṃ saddaṃ samuṭṭhapetvā.

    ఇదాని తం సద్దం ఉపమాయ దస్సేన్తో ‘‘యథా’’తి ఆదిమాహ. కఞ్చీతి తస్మిం సమాగమే కఞ్చి దేవతం, మానుసకం వా అత్తనో వసే వత్తేతుం అసక్కోన్తో అసయంవసే సయఞ్చ న అత్తనో వసే ఠితో. తేనాహ ‘‘అసయంవసీ’’తిఆది.

    Idāni taṃ saddaṃ upamāya dassento ‘‘yathā’’ti ādimāha. Kañcīti tasmiṃ samāgame kañci devataṃ, mānusakaṃ vā attano vase vattetuṃ asakkonto asayaṃvase sayañca na attano vase ṭhito. Tenāha ‘‘asayaṃvasī’’tiādi.

    ౩౪౩. ‘‘వీతరాగేహీ’’తి దేసనాసీసమేతం. సబ్బాయపి హి తత్థ సమాగతపరిసాయ మారసేనా అపక్కన్తావ. నేసం లోమమ్పి ఇఞ్జయుం తేసం లోమమత్తమ్పి న చాలేసుం, కుతో అన్తరాయకరణం. ఇతి యత్తకా తత్థ విసేసం అధిగచ్ఛింసు, తేసం సబ్బేసమ్పి అన్తరాయాకరణవసేన అత్థో విభావేతబ్బో, వీతరాగగ్గహణేన వా సరాగవీతరాగవిభావినో చ తత్థ సఙ్గహితాతి వేదితబ్బం. మారో ఇమం గాథం అభాసి అచ్ఛరియబ్భుతచిత్తజాతో. కథఞ్హి నామ తావ ఘోరతరం మహతిం విభింసకం మయి కరోన్తేపి సబ్బే పిమే నిబ్బికారా సమాహితా ఏవ. కస్మా? విజితావినో ఇమే ఉత్తమపురిసాతి. తేనాహ ‘‘సబ్బే’’తిఆది. యాదిసో అరియానం ధమ్మనిస్సితో పమోదో, న కదాచి తాదిసో అనరియానం హోతీతి ‘‘సాసనే భూతేహి అరియేహి’’ ఇచ్చేతం వుత్తం. వి-సద్దేన వినా కేవలోపి సుత-సద్దో విఖ్యాతత్థవచనో హోతి ‘‘సుతధమ్మస్సా’’తిఆదీసు (మహావ॰ ౫; ఉదా॰ ౧౧) వియాతి ఆహ ‘‘జనే విస్సుతా’’తి.

    343.‘‘Vītarāgehī’’ti desanāsīsametaṃ. Sabbāyapi hi tattha samāgataparisāya mārasenā apakkantāva. Nesaṃ lomampi iñjayuṃ tesaṃ lomamattampi na cālesuṃ, kuto antarāyakaraṇaṃ. Iti yattakā tattha visesaṃ adhigacchiṃsu, tesaṃ sabbesampi antarāyākaraṇavasena attho vibhāvetabbo, vītarāgaggahaṇena vā sarāgavītarāgavibhāvino ca tattha saṅgahitāti veditabbaṃ. Māro imaṃ gāthaṃ abhāsi acchariyabbhutacittajāto. Kathañhi nāma tāva ghorataraṃ mahatiṃ vibhiṃsakaṃ mayi karontepi sabbe pime nibbikārā samāhitā eva. Kasmā? Vijitāvino ime uttamapurisāti. Tenāha ‘‘sabbe’’tiādi. Yādiso ariyānaṃ dhammanissito pamodo, na kadāci tādiso anariyānaṃ hotīti ‘‘sāsane bhūtehi ariyehi’’ iccetaṃ vuttaṃ. Vi-saddena vinā kevalopi suta-saddo vikhyātatthavacano hoti ‘‘sutadhammassā’’tiādīsu (mahāva. 5; udā. 11) viyāti āha ‘‘jane vissutā’’ti.

    దూరేతి దూరే పదేసే. దహరస్స అన్తరాయం పరిహరన్తీ ‘‘న సక్కా భన్తే సకలం కాయం దస్సేతు’’న్తి అవోచాతి.

    Dūreti dūre padese. Daharassa antarāyaṃ pariharantī ‘‘na sakkā bhante sakalaṃ kāyaṃ dassetu’’nti avocāti.

    మహాసమయసుత్తవణ్ణనాయ లీనత్థప్పకాసనా.

    Mahāsamayasuttavaṇṇanāya līnatthappakāsanā.







    Related texts:



    తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / దీఘనికాయ • Dīghanikāya / ౭. మహాసమయసుత్తం • 7. Mahāsamayasuttaṃ

    అట్ఠకథా • Aṭṭhakathā / సుత్తపిటక (అట్ఠకథా) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / దీఘ నికాయ (అట్ఠకథా) • Dīgha nikāya (aṭṭhakathā) / ౭. మహాసమయసుత్తవణ్ణనా • 7. Mahāsamayasuttavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact