| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਸਾਰਤ੍ਥਦੀਪਨੀ-ਟੀਕਾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā |
ਮਹਾਸਮੁਦ੍ਦੇ ਅਟ੍ਠਚ੍ਛਰਿਯਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ
Mahāsamudde aṭṭhacchariyakathāvaṇṇanā
੩੮੪. ਅਟ੍ਠਿਮੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਮਹਾਸਮੁਦ੍ਦੇਤਿ (ਉਦਾ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੪੫) ਕੋ ਅਨੁਸਨ੍ਧਿ? ਯ੍વਾਯਂ ਅਪਰਿਸੁਦ੍ਧਾਯ ਪਰਿਸਾਯ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਸ੍ਸ ਅਨੁਦ੍ਦੇਸੋ, ਸੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਧਮ੍ਮવਿਨਯੇ ਅਚ੍ਛਰਿਯੋ ਅਬ੍ਭੁਤੋ ਧਮ੍ਮੋਤਿ ਤਂ ਅਪਰੇਹਿ ਸਤ੍ਤਹਿ ਅਚ੍ਛਰਿਯਅਬ੍ਭੁਤਧਮ੍ਮੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ વਿਭਜਿਤ੍વਾ ਦਸ੍ਸੇਤੁਕਾਮੋ ਪਠਮਂ ਤਾવ ਤੇਸਂ ਉਪਮਾਭਾવੇਨ ਮਹਾਸਮੁਦ੍ਦੇ ਅਚ੍ਛਰਿਯਅਬ੍ਭੁਤਧਮ੍ਮੇ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥਾ ‘‘ਅਟ੍ਠਿਮੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਮਹਾਸਮੁਦ੍ਦੇ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਅਸੁਰਾਤਿ ਦੇવਾ વਿਯ ਨ ਸੁਰਨ੍ਤਿ ਨ ਈਸਨ੍ਤਿ ਨ વਿਰੋਚਨ੍ਤੀਤਿ ਅਸੁਰਾ। ਸੁਰਾ ਨਾਮ ਦੇવਾ, ਤੇਸਂ ਪਟਿਪਕ੍ਖਾਤਿ વਾ ਅਸੁਰਾ, વੇਪਚਿਤ੍ਤਿਪਹਾਰਾਦਾਦਯੋ। ਤੇਸਂ ਭવਨਂ ਸਿਨੇਰੁਸ੍ਸ ਹੇਟ੍ਠਾਭਾਗੇ, ਤੇ ਤਤ੍ਥ ਪવਿਸਨ੍ਤਾ ਨਿਕ੍ਖਮਨ੍ਤਾ ਸਿਨੇਰੁਪਾਦੇ ਮਣ੍ਡਪਾਦੀਨਿ ਨਿਮ੍ਮਿਨਿਤ੍વਾ ਕੀਲ਼ਨ੍ਤਾવ ਅਭਿਰਮਨ੍ਤਿ। ਸਾ ਤਤ੍ਥ ਤੇਸਂ ਅਭਿਰਤਿ ਇਮੇ ਗੁਣੇ ਦਿਸ੍વਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਯੇ ਦਿਸ੍વਾ ਦਿਸ੍વਾ ਅਸੁਰਾ ਮਹਾਸਮੁਦ੍ਦੇ ਅਭਿਰਮਨ੍ਤੀ’’ਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਅਭਿਰਮਨ੍ਤੀਤਿ ਰਤਿਂ વਿਨ੍ਦਨ੍ਤਿ, ਅਨੁਕ੍ਕਣ੍ਠਮਾਨਾ વਸਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
384.Aṭṭhime, bhikkhave, mahāsamuddeti (udā. aṭṭha. 45) ko anusandhi? Yvāyaṃ aparisuddhāya parisāya pātimokkhassa anuddeso, so imasmiṃ dhammavinaye acchariyo abbhuto dhammoti taṃ aparehi sattahi acchariyaabbhutadhammehi saddhiṃ vibhajitvā dassetukāmo paṭhamaṃ tāva tesaṃ upamābhāvena mahāsamudde acchariyaabbhutadhamme dassento satthā ‘‘aṭṭhime, bhikkhave, mahāsamudde’’tiādimāha. Asurāti devā viya na suranti na īsanti na virocantīti asurā. Surā nāma devā, tesaṃ paṭipakkhāti vā asurā, vepacittipahārādādayo. Tesaṃ bhavanaṃ sinerussa heṭṭhābhāge, te tattha pavisantā nikkhamantā sinerupāde maṇḍapādīni nimminitvā kīḷantāva abhiramanti. Sā tattha tesaṃ abhirati ime guṇe disvāti āha ‘‘ye disvā disvā asurā mahāsamudde abhiramantī’’ti. Tattha abhiramantīti ratiṃ vindanti, anukkaṇṭhamānā vasantīti attho.
ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਨਿਨ੍ਨੋਤਿਆਦੀਨਿ ਸਬ੍ਬਾਨਿ ਅਨੁਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਨਿਨ੍ਨਭਾવਸ੍ਸੇવ વੇવਚਨਾਨਿ। ਨ ਆਯਤਕੇਨੇવ ਪਪਾਤੋਤਿ ਨਚ੍ਛਿਨ੍ਨਤਟਮਹਾਸੋਬ੍ਭੋ વਿਯ ਆਦਿਤੋ ਏવ ਪਪਾਤੋ। ਸੋ ਹਿ ਤੀਰਦੇਸਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਏਕਙ੍ਗੁਲਦ੍વਙ੍ਗੁਲવਿਦਤ੍ਥਿਰਤਨਯਟ੍ਠਿਉਸਭਅਡ੍ਢਗਾવੁਤਗਾવੁਤਅਡ੍ਢਯੋਜਨਯੋਜਨਾਦਿવਸੇਨ ਗਮ੍ਭੀਰੋ ਹੁਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਸਿਨੇਰੁਪਾਦਮੂਲੇ ਚਤੁਰਾਸੀਤਿਯੋਜਨਸਹਸ੍ਸਗਮ੍ਭੀਰੋ ਹੁਤ੍વਾ ਠਿਤੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ।
Anupubbaninnotiādīni sabbāni anupaṭipāṭiyā ninnabhāvasseva vevacanāni. Na āyatakeneva papātoti nacchinnataṭamahāsobbho viya ādito eva papāto. So hi tīradesato paṭṭhāya ekaṅguladvaṅgulavidatthiratanayaṭṭhiusabhaaḍḍhagāvutagāvutaaḍḍhayojanayojanādivasena gambhīro hutvā gacchanto gacchanto sinerupādamūle caturāsītiyojanasahassagambhīro hutvā ṭhitoti dasseti.
ਠਿਤਧਮ੍ਮੋਤਿ ਠਿਤਸਭਾવੋ ਅવਟ੍ਠਿਤਸਭਾવੋ। ਕੁਣਪੇਨਾਤਿ ਯੇਨ ਕੇਨਚਿ ਹਤ੍ਥਿਅਸ੍ਸਾਦਿਕਲ਼ੇવਰੇਨ। વਾਹੇਤੀਤਿ ਹਤ੍ਥੇਨ ਗਹੇਤ੍વਾ વਿਯ વੀਚਿਪ੍ਪਹਾਰੇਨੇવ ਥਲੇ ਖਿਪਤਿ। ਗਙ੍ਗਾ ਯਮੁਨਾਤਿ ਅਨੋਤਤ੍ਤਦਹਸ੍ਸ ਦਕ੍ਖਿਣਮੁਖਤੋ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤਨਦੀ ਪਞ੍ਚਧਾਰਾ ਹੁਤ੍વਾ ਪવਤ੍ਤਟ੍ਠਾਨੇ ਗਙ੍ਗਾਤਿਆਦਿਨਾ ਪਞ੍ਚਧਾ ਸਙ੍ਖਂ ਗਤਾ। ਤਤ੍ਥ ਨਦੀ ਨਿਨ੍ਨਗਾਤਿਆਦਿਕਂ ਗੋਤ੍ਤਂ, ਗਙ੍ਗਾ ਯਮੁਨਾਤਿਆਦਿਕਂ ਨਾਮਂ। ਸવਨ੍ਤਿਯੋਤਿ ਯਾ ਕਾਚਿ ਸવਮਾਨਾ ਸਨ੍ਦਮਾਨਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿਯੋ ਮਹਾਨਦਿਯੋ વਾ ਕੁਨ੍ਨਦਿਯੋ વਾ। ਅਪ੍ਪੇਨ੍ਤੀਤਿ ਅਲ੍ਲੀਯਨ੍ਤਿ ਓਸਰਨ੍ਤਿ। ਧਾਰਾਤਿ વੁਟ੍ਠਿਧਾਰਾ। ਪੂਰਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਪੁਣ੍ਣਭਾવੋ। ਮਹਾਸਮੁਦ੍ਦਸ੍ਸ ਹਿ ਅਯਂ ਧਮ੍ਮਤਾ – ‘‘ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਕਾਲੇ ਦੇવੋ ਮਨ੍ਦੋ ਜਾਤੋ, ਜਾਲਕ੍ਖਿਪਾਦੀਨਿ ਆਦਾਯ ਮਚ੍ਛਕਚ੍ਛਪੇ ਗਣ੍ਹਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ વਾ ‘‘ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਕਾਲੇ ਅਤਿਮਹਨ੍ਤਾ વੁਟ੍ਠਿ, ਲਭਿਸ੍ਸਾਮ ਨੁ ਖੋ ਪਿਟ੍ਠਿਪਸਾਰਣਟ੍ਠਾਨ’’ਨ੍ਤਿ વਾ ਨ ਸਕ੍ਕਾ વਤ੍ਤੁਂ। ਪਠਮਕਪ੍ਪਿਕਕਾਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਹਿ ਤੀਰਂ ਭਸ੍ਸਿਤ੍વਾ ਸਿਨੇਰੁਮੇਖਲਂ ਆਹਚ੍ਚ ਉਦਕਂ ਠਿਤਂ, ਤਤੋ ਏਕਙ੍ਗੁਲਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਉਦਕਂ ਨੇવ ਹੇਟ੍ਠਾ ਓਤਰਤਿ, ਨ ਉਦ੍ਧਂ ਉਤ੍ਤਰਤਿ। ਏਕਰਸੋਤਿ ਅਸਮ੍ਭਿਨ੍ਨਰਸੋ।
Ṭhitadhammoti ṭhitasabhāvo avaṭṭhitasabhāvo. Kuṇapenāti yena kenaci hatthiassādikaḷevarena. Vāhetīti hatthena gahetvā viya vīcippahāreneva thale khipati. Gaṅgā yamunāti anotattadahassa dakkhiṇamukhato nikkhantanadī pañcadhārā hutvā pavattaṭṭhāne gaṅgātiādinā pañcadhā saṅkhaṃ gatā. Tattha nadī ninnagātiādikaṃ gottaṃ, gaṅgā yamunātiādikaṃ nāmaṃ. Savantiyoti yā kāci savamānā sandamānā gacchantiyo mahānadiyo vā kunnadiyo vā. Appentīti allīyanti osaranti. Dhārāti vuṭṭhidhārā. Pūrattanti puṇṇabhāvo. Mahāsamuddassa hi ayaṃ dhammatā – ‘‘imasmiṃ kāle devo mando jāto, jālakkhipādīni ādāya macchakacchape gaṇhissāmī’’ti vā ‘‘imasmiṃ kāle atimahantā vuṭṭhi, labhissāma nu kho piṭṭhipasāraṇaṭṭhāna’’nti vā na sakkā vattuṃ. Paṭhamakappikakālato paṭṭhāya hi tīraṃ bhassitvā sinerumekhalaṃ āhacca udakaṃ ṭhitaṃ, tato ekaṅgulamattampi udakaṃ neva heṭṭhā otarati, na uddhaṃ uttarati. Ekarasoti asambhinnaraso.
ਮੁਤ੍ਤਾਤਿ ਖੁਦ੍ਦਕਮਹਨ੍ਤવਟ੍ਟਦੀਘਾਦਿਭੇਦਾ ਅਨੇਕવਿਧਮੁਤ੍ਤਾ। ਮਣੀਤਿ ਰਤ੍ਤਨੀਲਾਦਿਭੇਦੋ ਅਨੇਕવਿਧੋ ਮਣਿ। વੇਲ਼ੁਰਿਯੋਤਿ વਂਸવਣ੍ਣਸਿਰੀਸਪੁਪ੍ਫવਣ੍ਣਾਦਿਸਣ੍ਠਾਨਤੋ ਅਨੇਕવਿਧੋ। ਸਙ੍ਖੋਤਿ ਦਕ੍ਖਿਣਾવਟ੍ਟਕਤੁਮ੍ਬਕੁਚ੍ਛਿਧਮਨਸਙ੍ਖਾਦਿਭੇਦੋ ਅਨੇਕવਿਧੋ। ਸਿਲਾਤਿ ਸੇਤਕਾਲ਼ਮੁਗ੍ਗવਣ੍ਣਾਦਿਭੇਦਾ ਅਨੇਕવਿਧਾ। ਪવਾਲ਼ਮ੍ਪਿ ਖੁਦ੍ਦਕਮਹਨ੍ਤਰਤ੍ਤਘਨਰਤ੍ਤਾਦਿਭੇਦਂ ਅਨੇਕવਿਧਂ। ਲੋਹਿਤਕੋ ਪਦੁਮਰਾਗਾਦਿਭੇਦੋ ਅਨੇਕવਿਧੋ। ਮਸਾਰਗਲ੍ਲਂ ਕਬਰਮਣਿ। ਚਿਤ੍ਤਫਲਿਕਨ੍ਤਿਪਿ વਦਨ੍ਤਿ। ਮਹਤਂ ਭੂਤਾਨਨ੍ਤਿ ਮਹਨ੍ਤਾਨਂ ਸਤ੍ਤਾਨਂ। ਤਿਮਿ ਤਿਮਿਙ੍ਗਲੋ ਤਿਮਿਤਿਮਿਙ੍ਗਲੋਤਿ ਤਿਸ੍ਸੋ ਮਚ੍ਛਜਾਤਿਯੋ। ਤਿਮਿਂ ਗਿਲਨਸਮਤ੍ਥੋ ਤਿਮਿਙ੍ਗਲੋ, ਤਿਮਿਞ੍ਚ ਤਿਮਿਙ੍ਗਲਞ੍ਚ ਗਿਲਨਸਮਤ੍ਥੋ ਤਿਮਿਤਿਮਿਙ੍ਗਲੋਤਿ વਦਨ੍ਤਿ। ਨਾਗਾਤਿ ਊਮਿਪਿਟ੍ਠਿવਾਸਿਨੋਪਿ વਿਮਾਨਟ੍ਠਕਨਾਗਾਪਿ।
Muttāti khuddakamahantavaṭṭadīghādibhedā anekavidhamuttā. Maṇīti rattanīlādibhedo anekavidho maṇi. Veḷuriyoti vaṃsavaṇṇasirīsapupphavaṇṇādisaṇṭhānato anekavidho. Saṅkhoti dakkhiṇāvaṭṭakatumbakucchidhamanasaṅkhādibhedo anekavidho. Silāti setakāḷamuggavaṇṇādibhedā anekavidhā. Pavāḷampi khuddakamahantarattaghanarattādibhedaṃ anekavidhaṃ. Lohitako padumarāgādibhedo anekavidho. Masāragallaṃ kabaramaṇi. Cittaphalikantipi vadanti. Mahataṃ bhūtānanti mahantānaṃ sattānaṃ. Timi timiṅgalo timitimiṅgaloti tisso macchajātiyo. Timiṃ gilanasamattho timiṅgalo, timiñca timiṅgalañca gilanasamattho timitimiṅgaloti vadanti. Nāgāti ūmipiṭṭhivāsinopi vimānaṭṭhakanāgāpi.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / વਿਨਯਪਿਟਕ • Vinayapiṭaka / ਚੂਲ਼વਗ੍ਗਪਾਲ਼ਿ • Cūḷavaggapāḷi / ੨. ਮਹਾਸਮੁਦ੍ਦੇਅਟ੍ਠਚ੍ਛਰਿਯਂ • 2. Mahāsamuddeaṭṭhacchariyaṃ
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਚੂਲ਼વਗ੍ਗ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Cūḷavagga-aṭṭhakathā / ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖੁਦ੍ਦੇਸਯਾਚਨਕਥਾ • Pātimokkhuddesayācanakathā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વਜਿਰਬੁਦ੍ਧਿ-ਟੀਕਾ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖੁਦ੍ਦੇਸਯਾਚਨਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Pātimokkhuddesayācanakathāvaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વਿਮਤਿવਿਨੋਦਨੀ-ਟੀਕਾ • Vimativinodanī-ṭīkā / ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖੁਦ੍ਦੇਸਯਾਚਨਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Pātimokkhuddesayācanakathāvaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ਪਾਚਿਤ੍ਯਾਦਿਯੋਜਨਾਪਾਲ਼ਿ • Pācityādiyojanāpāḷi / ੧. ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖੁਦ੍ਦੇਸਯਾਚਨਕਥਾ • 1. Pātimokkhuddesayācanakathā
