Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / దీఘనికాయ • Dīghanikāya

    ౯. మహాసతిపట్ఠానసుత్తం

    9. Mahāsatipaṭṭhānasuttaṃ

    ౩౭౨. ఏవం మే సుతం – ఏకం సమయం భగవా కురూసు విహరతి కమ్మాసధమ్మం నామ కురూనం నిగమో. తత్ర ఖో భగవా భిక్ఖూ ఆమన్తేసి – ‘‘భిక్ఖవో’’తి. ‘‘భద్దన్తే’’తి 1 తే భిక్ఖూ భగవతో పచ్చస్సోసుం. భగవా ఏతదవోచ –

    372. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā kurūsu viharati kammāsadhammaṃ nāma kurūnaṃ nigamo. Tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi – ‘‘bhikkhavo’’ti. ‘‘Bhaddante’’ti 2 te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ. Bhagavā etadavoca –

    ఉద్దేసో

    Uddeso

    ౩౭౩. ‘‘ఏకాయనో అయం, భిక్ఖవే, మగ్గో సత్తానం విసుద్ధియా, సోకపరిదేవానం సమతిక్కమాయ దుక్ఖదోమనస్సానం అత్థఙ్గమాయ ఞాయస్స అధిగమాయ నిబ్బానస్స సచ్ఛికిరియాయ, యదిదం చత్తారో సతిపట్ఠానా.

    373. ‘‘Ekāyano ayaṃ, bhikkhave, maggo sattānaṃ visuddhiyā, sokaparidevānaṃ samatikkamāya dukkhadomanassānaṃ atthaṅgamāya ñāyassa adhigamāya nibbānassa sacchikiriyāya, yadidaṃ cattāro satipaṭṭhānā.

    ‘‘కతమే చత్తారో? ఇధ, భిక్ఖవే, భిక్ఖు కాయే కాయానుపస్సీ విహరతి ఆతాపీ సమ్పజానో సతిమా వినేయ్య లోకే అభిజ్ఝాదోమనస్సం, వేదనాసు వేదనానుపస్సీ విహరతి ఆతాపీ సమ్పజానో సతిమా, వినేయ్య లోకే అభిజ్ఝాదోమనస్సం, చిత్తే చిత్తానుపస్సీ విహరతి ఆతాపీ సమ్పజానో సతిమా వినేయ్య లోకే అభిజ్ఝాదోమనస్సం, ధమ్మేసు ధమ్మానుపస్సీ విహరతి ఆతాపీ సమ్పజానో సతిమా వినేయ్య లోకే అభిజ్ఝాదోమనస్సం.

    ‘‘Katame cattāro? Idha, bhikkhave, bhikkhu kāye kāyānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ, vedanāsu vedanānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā, vineyya loke abhijjhādomanassaṃ, citte cittānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ, dhammesu dhammānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ.

    ఉద్దేసో నిట్ఠితో.

    Uddeso niṭṭhito.

    కాయానుపస్సనా ఆనాపానపబ్బం

    Kāyānupassanā ānāpānapabbaṃ

    ౩౭౪. ‘‘కథఞ్చ పన, భిక్ఖవే, భిక్ఖు కాయే కాయానుపస్సీ విహరతి? ఇధ, భిక్ఖవే, భిక్ఖు అరఞ్ఞగతో వా రుక్ఖమూలగతో వా సుఞ్ఞాగారగతో వా నిసీదతి పల్లఙ్కం ఆభుజిత్వా ఉజుం కాయం పణిధాయ పరిముఖం సతిం ఉపట్ఠపేత్వా. సో సతోవ అస్ససతి, సతోవ పస్ససతి. దీఘం వా అస్ససన్తో ‘దీఘం అస్ససామీ’తి పజానాతి, దీఘం వా పస్ససన్తో ‘దీఘం పస్ససామీ’తి పజానాతి. రస్సం వా అస్ససన్తో ‘రస్సం అస్ససామీ’తి పజానాతి, రస్సం వా పస్ససన్తో ‘రస్సం పస్ససామీ’తి పజానాతి. ‘సబ్బకాయపటిసంవేదీ అస్ససిస్సామీ’తి సిక్ఖతి , ‘సబ్బకాయపటిసంవేదీ పస్ససిస్సామీ’తి సిక్ఖతి. ‘పస్సమ్భయం కాయసఙ్ఖారం అస్ససిస్సామీ’తి సిక్ఖతి, ‘పస్సమ్భయం కాయసఙ్ఖారం పస్ససిస్సామీ’తి సిక్ఖతి.

    374. ‘‘Kathañca pana, bhikkhave, bhikkhu kāye kāyānupassī viharati? Idha, bhikkhave, bhikkhu araññagato vā rukkhamūlagato vā suññāgāragato vā nisīdati pallaṅkaṃ ābhujitvā ujuṃ kāyaṃ paṇidhāya parimukhaṃ satiṃ upaṭṭhapetvā. So satova assasati, satova passasati. Dīghaṃ vā assasanto ‘dīghaṃ assasāmī’ti pajānāti, dīghaṃ vā passasanto ‘dīghaṃ passasāmī’ti pajānāti. Rassaṃ vā assasanto ‘rassaṃ assasāmī’ti pajānāti, rassaṃ vā passasanto ‘rassaṃ passasāmī’ti pajānāti. ‘Sabbakāyapaṭisaṃvedī assasissāmī’ti sikkhati , ‘sabbakāyapaṭisaṃvedī passasissāmī’ti sikkhati. ‘Passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ assasissāmī’ti sikkhati, ‘passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ passasissāmī’ti sikkhati.

    ‘‘సేయ్యథాపి, భిక్ఖవే, దక్ఖో భమకారో వా భమకారన్తేవాసీ వా దీఘం వా అఞ్ఛన్తో ‘దీఘం అఞ్ఛామీ’తి పజానాతి, రస్సం వా అఞ్ఛన్తో ‘రస్సం అఞ్ఛామీ’తి పజానాతి ఏవమేవ ఖో, భిక్ఖవే, భిక్ఖు దీఘం వా అస్ససన్తో ‘దీఘం అస్ససామీ’తి పజానాతి, దీఘం వా పస్ససన్తో ‘దీఘం పస్ససామీ’తి పజానాతి, రస్సం వా అస్ససన్తో ‘రస్సం అస్ససామీ’తి పజానాతి, రస్సం వా పస్ససన్తో ‘రస్సం పస్ససామీ’తి పజానాతి. ‘సబ్బకాయపటిసంవేదీ అస్ససిస్సామీ’తి సిక్ఖతి, ‘సబ్బకాయపటిసంవేదీ పస్ససిస్సామీ’తి సిక్ఖతి, ‘పస్సమ్భయం కాయసఙ్ఖారం అస్ససిస్సామీ’తి సిక్ఖతి, ‘పస్సమ్భయం కాయసఙ్ఖారం పస్ససిస్సామీ’తి సిక్ఖతి. ఇతి అజ్ఝత్తం వా కాయే కాయానుపస్సీ విహరతి, బహిద్ధా వా కాయే కాయానుపస్సీ విహరతి, అజ్ఝత్తబహిద్ధా వా కాయే కాయానుపస్సీ విహరతి. సముదయధమ్మానుపస్సీ వా కాయస్మిం విహరతి, వయధమ్మానుపస్సీ వా కాయస్మిం విహరతి, సముదయవయధమ్మానుపస్సీ వా కాయస్మిం విహరతి. ‘అత్థి కాయో’తి వా పనస్స సతి పచ్చుపట్ఠితా హోతి యావదేవ ఞాణమత్తాయ పటిస్సతిమత్తాయ అనిస్సితో చ విహరతి, న చ కిఞ్చి లోకే ఉపాదియతి. ఏవమ్పి ఖో 3, భిక్ఖవే, భిక్ఖు కాయే కాయానుపస్సీ విహరతి.

    ‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, dakkho bhamakāro vā bhamakārantevāsī vā dīghaṃ vā añchanto ‘dīghaṃ añchāmī’ti pajānāti, rassaṃ vā añchanto ‘rassaṃ añchāmī’ti pajānāti evameva kho, bhikkhave, bhikkhu dīghaṃ vā assasanto ‘dīghaṃ assasāmī’ti pajānāti, dīghaṃ vā passasanto ‘dīghaṃ passasāmī’ti pajānāti, rassaṃ vā assasanto ‘rassaṃ assasāmī’ti pajānāti, rassaṃ vā passasanto ‘rassaṃ passasāmī’ti pajānāti. ‘Sabbakāyapaṭisaṃvedī assasissāmī’ti sikkhati, ‘sabbakāyapaṭisaṃvedī passasissāmī’ti sikkhati, ‘passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ assasissāmī’ti sikkhati, ‘passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ passasissāmī’ti sikkhati. Iti ajjhattaṃ vā kāye kāyānupassī viharati, bahiddhā vā kāye kāyānupassī viharati, ajjhattabahiddhā vā kāye kāyānupassī viharati. Samudayadhammānupassī vā kāyasmiṃ viharati, vayadhammānupassī vā kāyasmiṃ viharati, samudayavayadhammānupassī vā kāyasmiṃ viharati. ‘Atthi kāyo’ti vā panassa sati paccupaṭṭhitā hoti yāvadeva ñāṇamattāya paṭissatimattāya anissito ca viharati, na ca kiñci loke upādiyati. Evampi kho 4, bhikkhave, bhikkhu kāye kāyānupassī viharati.

    ఆనాపానపబ్బం నిట్ఠితం.

    Ānāpānapabbaṃ niṭṭhitaṃ.

    కాయానుపస్సనా ఇరియాపథపబ్బం

    Kāyānupassanā iriyāpathapabbaṃ

    ౩౭౫. ‘‘పున చపరం, భిక్ఖవే, భిక్ఖు గచ్ఛన్తో వా ‘గచ్ఛామీ’తి పజానాతి, ఠితో వా ‘ఠితోమ్హీ’తి పజానాతి, నిసిన్నో వా ‘నిసిన్నోమ్హీ’తి పజానాతి, సయానో వా ‘సయానోమ్హీ’తి పజానాతి, యథా యథా వా పనస్స కాయో పణిహితో హోతి, తథా తథా నం పజానాతి. ఇతి అజ్ఝత్తం వా కాయే కాయానుపస్సీ విహరతి, బహిద్ధా వా కాయే కాయానుపస్సీ విహరతి, అజ్ఝత్తబహిద్ధా వా కాయే కాయానుపస్సీ విహరతి. సముదయధమ్మానుపస్సీ వా కాయస్మిం విహరతి, వయధమ్మానుపస్సీ వా కాయస్మిం విహరతి, సముదయవయధమ్మానుపస్సీ వా కాయస్మిం విహరతి. ‘అత్థి కాయో’తి వా పనస్స సతి పచ్చుపట్ఠితా హోతి యావదేవ ఞాణమత్తాయ పటిస్సతిమత్తాయ అనిస్సితో చ విహరతి, న చ కిఞ్చి లోకే ఉపాదియతి. ఏవమ్పి ఖో, భిక్ఖవే, భిక్ఖు కాయే కాయానుపస్సీ విహరతి.

    375. ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu gacchanto vā ‘gacchāmī’ti pajānāti, ṭhito vā ‘ṭhitomhī’ti pajānāti, nisinno vā ‘nisinnomhī’ti pajānāti, sayāno vā ‘sayānomhī’ti pajānāti, yathā yathā vā panassa kāyo paṇihito hoti, tathā tathā naṃ pajānāti. Iti ajjhattaṃ vā kāye kāyānupassī viharati, bahiddhā vā kāye kāyānupassī viharati, ajjhattabahiddhā vā kāye kāyānupassī viharati. Samudayadhammānupassī vā kāyasmiṃ viharati, vayadhammānupassī vā kāyasmiṃ viharati, samudayavayadhammānupassī vā kāyasmiṃ viharati. ‘Atthi kāyo’ti vā panassa sati paccupaṭṭhitā hoti yāvadeva ñāṇamattāya paṭissatimattāya anissito ca viharati, na ca kiñci loke upādiyati. Evampi kho, bhikkhave, bhikkhu kāye kāyānupassī viharati.

    ఇరియాపథపబ్బం నిట్ఠితం.

    Iriyāpathapabbaṃ niṭṭhitaṃ.

    కాయానుపస్సనా సమ్పజానపబ్బం

    Kāyānupassanā sampajānapabbaṃ

    ౩౭౬. ‘‘పున చపరం, భిక్ఖవే, భిక్ఖు అభిక్కన్తే పటిక్కన్తే సమ్పజానకారీ హోతి, ఆలోకితే విలోకితే సమ్పజానకారీ హోతి, సమిఞ్జితే పసారితే సమ్పజానకారీ హోతి, సఙ్ఘాటిపత్తచీవరధారణే సమ్పజానకారీ హోతి, అసితే పీతే ఖాయితే సాయితే సమ్పజానకారీ హోతి, ఉచ్చారపస్సావకమ్మే సమ్పజానకారీ హోతి, గతే ఠితే నిసిన్నే సుత్తే జాగరితే భాసితే తుణ్హీభావే సమ్పజానకారీ హోతి. ఇతి అజ్ఝత్తం వా…పే॰… ఏవమ్పి ఖో, భిక్ఖవే, భిక్ఖు కాయే కాయానుపస్సీ విహరతి.

    376. ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu abhikkante paṭikkante sampajānakārī hoti, ālokite vilokite sampajānakārī hoti, samiñjite pasārite sampajānakārī hoti, saṅghāṭipattacīvaradhāraṇe sampajānakārī hoti, asite pīte khāyite sāyite sampajānakārī hoti, uccārapassāvakamme sampajānakārī hoti, gate ṭhite nisinne sutte jāgarite bhāsite tuṇhībhāve sampajānakārī hoti. Iti ajjhattaṃ vā…pe… evampi kho, bhikkhave, bhikkhu kāye kāyānupassī viharati.

    సమ్పజానపబ్బం నిట్ఠితం.

    Sampajānapabbaṃ niṭṭhitaṃ.

    కాయానుపస్సనా పటికూలమనసికారపబ్బం

    Kāyānupassanā paṭikūlamanasikārapabbaṃ

    ౩౭౭. ‘‘పున చపరం, భిక్ఖవే, భిక్ఖు ఇమమేవ కాయం ఉద్ధం పాదతలా అధో కేసమత్థకా తచపరియన్తం పూరం నానప్పకారస్స అసుచినో పచ్చవేక్ఖతి – ‘అత్థి ఇమస్మిం కాయే కేసా లోమా నఖా దన్తా తచో, మంసం న్హారు అట్ఠి అట్ఠిమిఞ్జం వక్కం, హదయం యకనం కిలోమకం పిహకం పప్ఫాసం, అన్తం అన్తగుణం ఉదరియం కరీసం 5, పిత్తం సేమ్హం పుబ్బో లోహితం సేదో మేదో, అస్సు వసా ఖేళో సిఙ్ఘాణికా లసికా ముత్త’న్తి.

    377. ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu imameva kāyaṃ uddhaṃ pādatalā adho kesamatthakā tacapariyantaṃ pūraṃ nānappakārassa asucino paccavekkhati – ‘atthi imasmiṃ kāye kesā lomā nakhā dantā taco, maṃsaṃ nhāru aṭṭhi aṭṭhimiñjaṃ vakkaṃ, hadayaṃ yakanaṃ kilomakaṃ pihakaṃ papphāsaṃ, antaṃ antaguṇaṃ udariyaṃ karīsaṃ 6, pittaṃ semhaṃ pubbo lohitaṃ sedo medo, assu vasā kheḷo siṅghāṇikā lasikā mutta’nti.

    ‘‘సేయ్యథాపి, భిక్ఖవే, ఉభతోముఖా పుతోళి 7 పూరా నానావిహితస్స ధఞ్ఞస్స, సేయ్యథిదం సాలీనం వీహీనం ముగ్గానం మాసానం తిలానం తణ్డులానం. తమేనం చక్ఖుమా పురిసో ముఞ్చిత్వా పచ్చవేక్ఖేయ్య – ‘ఇమే సాలీ, ఇమే వీహీ ఇమే ముగ్గా ఇమే మాసా ఇమే తిలా ఇమే తణ్డులా’తి. ఏవమేవ ఖో, భిక్ఖవే, భిక్ఖు ఇమమేవ కాయం ఉద్ధం పాదతలా అధో కేసమత్థకా తచపరియన్తం పూరం నానప్పకారస్స అసుచినో పచ్చవేక్ఖతి – ‘అత్థి ఇమస్మిం కాయే కేసా లోమా…పే॰… ముత్త’న్తి.

    ‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, ubhatomukhā putoḷi 8 pūrā nānāvihitassa dhaññassa, seyyathidaṃ sālīnaṃ vīhīnaṃ muggānaṃ māsānaṃ tilānaṃ taṇḍulānaṃ. Tamenaṃ cakkhumā puriso muñcitvā paccavekkheyya – ‘ime sālī, ime vīhī ime muggā ime māsā ime tilā ime taṇḍulā’ti. Evameva kho, bhikkhave, bhikkhu imameva kāyaṃ uddhaṃ pādatalā adho kesamatthakā tacapariyantaṃ pūraṃ nānappakārassa asucino paccavekkhati – ‘atthi imasmiṃ kāye kesā lomā…pe… mutta’nti.

    ఇతి అజ్ఝత్తం వా…పే॰… ఏవమ్పి ఖో, భిక్ఖవే, భిక్ఖు కాయే కాయానుపస్సీ విహరతి.

    Iti ajjhattaṃ vā…pe… evampi kho, bhikkhave, bhikkhu kāye kāyānupassī viharati.

    పటికూలమనసికారపబ్బం నిట్ఠితం.

    Paṭikūlamanasikārapabbaṃ niṭṭhitaṃ.

    కాయానుపస్సనా ధాతుమనసికారపబ్బం

    Kāyānupassanā dhātumanasikārapabbaṃ

    ౩౭౮. ‘‘పున చపరం, భిక్ఖవే, భిక్ఖు ఇమమేవ కాయం యథాఠితం యథాపణిహితం ధాతుసో పచ్చవేక్ఖతి – ‘అత్థి ఇమస్మిం కాయే పథవీధాతు ఆపోధాతు తేజోధాతు వాయోధాతూ’తి.

    378. ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu imameva kāyaṃ yathāṭhitaṃ yathāpaṇihitaṃ dhātuso paccavekkhati – ‘atthi imasmiṃ kāye pathavīdhātu āpodhātu tejodhātu vāyodhātū’ti.

    ‘‘సేయ్యథాపి , భిక్ఖవే, దక్ఖో గోఘాతకో వా గోఘాతకన్తేవాసీ వా గావిం వధిత్వా చతుమహాపథే బిలసో విభజిత్వా నిసిన్నో అస్స, ఏవమేవ ఖో, భిక్ఖవే, భిక్ఖు ఇమమేవ కాయం యథాఠితం యథాపణిహితం ధాతుసో పచ్చవేక్ఖతి – ‘అత్థి ఇమస్మిం కాయే పథవీధాతు ఆపోధాతు తేజోధాతు వాయోధాతూ’తి.

    ‘‘Seyyathāpi , bhikkhave, dakkho goghātako vā goghātakantevāsī vā gāviṃ vadhitvā catumahāpathe bilaso vibhajitvā nisinno assa, evameva kho, bhikkhave, bhikkhu imameva kāyaṃ yathāṭhitaṃ yathāpaṇihitaṃ dhātuso paccavekkhati – ‘atthi imasmiṃ kāye pathavīdhātu āpodhātu tejodhātu vāyodhātū’ti.

    ‘‘ఇతి అజ్ఝత్తం వా కాయే కాయానుపస్సీ విహరతి…పే॰… ఏవమ్పి ఖో, భిక్ఖవే, భిక్ఖు కాయే కాయానుపస్సీ విహరతి.

    ‘‘Iti ajjhattaṃ vā kāye kāyānupassī viharati…pe… evampi kho, bhikkhave, bhikkhu kāye kāyānupassī viharati.

    ధాతుమనసికారపబ్బం నిట్ఠితం.

    Dhātumanasikārapabbaṃ niṭṭhitaṃ.

    కాయానుపస్సనా నవసివథికపబ్బం

    Kāyānupassanā navasivathikapabbaṃ

    ౩౭౯. ‘‘పున చపరం, భిక్ఖవే, భిక్ఖు సేయ్యథాపి పస్సేయ్య సరీరం సివథికాయ ఛడ్డితం ఏకాహమతం వా ద్వీహమతం వా తీహమతం వా ఉద్ధుమాతకం వినీలకం విపుబ్బకజాతం. సో ఇమమేవ కాయం ఉపసంహరతి – ‘అయమ్పి ఖో కాయో ఏవంధమ్మో ఏవంభావీ ఏవంఅనతీతో’తి.

    379. ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu seyyathāpi passeyya sarīraṃ sivathikāya chaḍḍitaṃ ekāhamataṃ vā dvīhamataṃ vā tīhamataṃ vā uddhumātakaṃ vinīlakaṃ vipubbakajātaṃ. So imameva kāyaṃ upasaṃharati – ‘ayampi kho kāyo evaṃdhammo evaṃbhāvī evaṃanatīto’ti.

    ‘‘ఇతి అజ్ఝత్తం వా …పే॰… ఏవమ్పి ఖో, భిక్ఖవే, భిక్ఖు కాయే కాయానుపస్సీ విహరతి.

    ‘‘Iti ajjhattaṃ vā …pe… evampi kho, bhikkhave, bhikkhu kāye kāyānupassī viharati.

    ‘‘పున చపరం, భిక్ఖవే, భిక్ఖు సేయ్యథాపి పస్సేయ్య సరీరం సివథికాయ ఛడ్డితం కాకేహి వా ఖజ్జమానం కులలేహి వా ఖజ్జమానం గిజ్ఝేహి వా ఖజ్జమానం కఙ్కేహి వా ఖజ్జమానం సునఖేహి వా ఖజ్జమానం బ్యగ్ఘేహి వా ఖజ్జమానం దీపీహి వా ఖజ్జమానం సిఙ్గాలేహి వా 9 ఖజ్జమానం వివిధేహి వా పాణకజాతేహి ఖజ్జమానం. సో ఇమమేవ కాయం ఉపసంహరతి – ‘అయమ్పి ఖో కాయో ఏవంధమ్మో ఏవంభావీ ఏవంఅనతీతో’తి.

    ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu seyyathāpi passeyya sarīraṃ sivathikāya chaḍḍitaṃ kākehi vā khajjamānaṃ kulalehi vā khajjamānaṃ gijjhehi vā khajjamānaṃ kaṅkehi vā khajjamānaṃ sunakhehi vā khajjamānaṃ byagghehi vā khajjamānaṃ dīpīhi vā khajjamānaṃ siṅgālehi vā 10 khajjamānaṃ vividhehi vā pāṇakajātehi khajjamānaṃ. So imameva kāyaṃ upasaṃharati – ‘ayampi kho kāyo evaṃdhammo evaṃbhāvī evaṃanatīto’ti.

    ‘‘ఇతి అజ్ఝత్తం వా…పే॰… ఏవమ్పి ఖో, భిక్ఖవే, భిక్ఖు కాయే కాయానుపస్సీ విహరతి.

    ‘‘Iti ajjhattaṃ vā…pe… evampi kho, bhikkhave, bhikkhu kāye kāyānupassī viharati.

    ‘‘పున చపరం, భిక్ఖవే, భిక్ఖు సేయ్యథాపి పస్సేయ్య సరీరం సివథికాయ ఛడ్డితం అట్ఠికసఙ్ఖలికం సమంసలోహితం న్హారుసమ్బన్ధం…పే॰… అట్ఠికసఙ్ఖలికం నిమంసలోహితమక్ఖితం న్హారుసమ్బన్ధం…పే॰… అట్ఠికసఙ్ఖలికం అపగతమంసలోహితం న్హారుసమ్బన్ధం…పే॰… అట్ఠికాని అపగతసమ్బన్ధాని 11 దిసా విదిసా విక్ఖిత్తాని, అఞ్ఞేన హత్థట్ఠికం అఞ్ఞేన పాదట్ఠికం అఞ్ఞేన గోప్ఫకట్ఠికం 12 అఞ్ఞేన జఙ్ఘట్ఠికం అఞ్ఞేన ఊరుట్ఠికం అఞ్ఞేన కటిట్ఠికం 13 అఞ్ఞేన ఫాసుకట్ఠికం అఞ్ఞేన పిట్ఠిట్ఠికం అఞ్ఞేన ఖన్ధట్ఠికం 14 అఞ్ఞేన గీవట్ఠికం అఞ్ఞేన హనుకట్ఠికం అఞ్ఞేన దన్తట్ఠికం అఞ్ఞేన సీసకటాహం. సో ఇమమేవ కాయం ఉపసంహరతి – ‘అయమ్పి ఖో కాయో ఏవంధమ్మో ఏవంభావీ ఏవంఅనతీతో’తి.

    ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu seyyathāpi passeyya sarīraṃ sivathikāya chaḍḍitaṃ aṭṭhikasaṅkhalikaṃ samaṃsalohitaṃ nhārusambandhaṃ…pe… aṭṭhikasaṅkhalikaṃ nimaṃsalohitamakkhitaṃ nhārusambandhaṃ…pe… aṭṭhikasaṅkhalikaṃ apagatamaṃsalohitaṃ nhārusambandhaṃ…pe… aṭṭhikāni apagatasambandhāni 15 disā vidisā vikkhittāni, aññena hatthaṭṭhikaṃ aññena pādaṭṭhikaṃ aññena gopphakaṭṭhikaṃ 16 aññena jaṅghaṭṭhikaṃ aññena ūruṭṭhikaṃ aññena kaṭiṭṭhikaṃ 17 aññena phāsukaṭṭhikaṃ aññena piṭṭhiṭṭhikaṃ aññena khandhaṭṭhikaṃ 18 aññena gīvaṭṭhikaṃ aññena hanukaṭṭhikaṃ aññena dantaṭṭhikaṃ aññena sīsakaṭāhaṃ. So imameva kāyaṃ upasaṃharati – ‘ayampi kho kāyo evaṃdhammo evaṃbhāvī evaṃanatīto’ti.

    ‘‘ఇతి అజ్ఝత్తం వా …పే॰… విహరతి.

    ‘‘Iti ajjhattaṃ vā …pe… viharati.

    ‘‘పున చపరం, భిక్ఖవే, భిక్ఖు సేయ్యథాపి పస్సేయ్య సరీరం సివథికాయ ఛడ్డితం అట్ఠికాని సేతాని సఙ్ఖవణ్ణపటిభాగాని…పే॰… అట్ఠికాని పుఞ్జకితాని తేరోవస్సికాని …పే॰… అట్ఠికాని పూతీని చుణ్ణకజాతాని. సో ఇమమేవ కాయం ఉపసంహరతి – ‘అయమ్పి ఖో కాయో ఏవంధమ్మో ఏవంభావీ ఏవంఅనతీతో’తి. ఇతి అజ్ఝత్తం వా కాయే కాయానుపస్సీ విహరతి, బహిద్ధా వా కాయే కాయానుపస్సీ విహరతి, అజ్ఝత్తబహిద్ధా వా కాయే కాయానుపస్సీ విహరతి. సముదయధమ్మానుపస్సీ వా కాయస్మిం విహరతి, వయధమ్మానుపస్సీ వా కాయస్మిం విహరతి, సముదయవయధమ్మానుపస్సీ వా కాయస్మిం విహరతి. ‘అత్థి కాయో’తి వా పనస్స సతి పచ్చుపట్ఠితా హోతి యావదేవ ఞాణమత్తాయ పటిస్సతిమత్తాయ అనిస్సితో చ విహరతి, న చ కిఞ్చి లోకే ఉపాదియతి. ఏవమ్పి ఖో, భిక్ఖవే, భిక్ఖు కాయే కాయానుపస్సీ విహరతి.

    ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu seyyathāpi passeyya sarīraṃ sivathikāya chaḍḍitaṃ aṭṭhikāni setāni saṅkhavaṇṇapaṭibhāgāni…pe… aṭṭhikāni puñjakitāni terovassikāni …pe… aṭṭhikāni pūtīni cuṇṇakajātāni. So imameva kāyaṃ upasaṃharati – ‘ayampi kho kāyo evaṃdhammo evaṃbhāvī evaṃanatīto’ti. Iti ajjhattaṃ vā kāye kāyānupassī viharati, bahiddhā vā kāye kāyānupassī viharati, ajjhattabahiddhā vā kāye kāyānupassī viharati. Samudayadhammānupassī vā kāyasmiṃ viharati, vayadhammānupassī vā kāyasmiṃ viharati, samudayavayadhammānupassī vā kāyasmiṃ viharati. ‘Atthi kāyo’ti vā panassa sati paccupaṭṭhitā hoti yāvadeva ñāṇamattāya paṭissatimattāya anissito ca viharati, na ca kiñci loke upādiyati. Evampi kho, bhikkhave, bhikkhu kāye kāyānupassī viharati.

    నవసివథికపబ్బం నిట్ఠితం.

    Navasivathikapabbaṃ niṭṭhitaṃ.

    చుద్దస కాయానుపస్సనా నిట్ఠితా.

    Cuddasa kāyānupassanā niṭṭhitā.

    వేదనానుపస్సనా

    Vedanānupassanā

    ౩౮౦. ‘‘కథఞ్చ పన, భిక్ఖవే, భిక్ఖు వేదనాసు వేదనానుపస్సీ విహరతి? ఇధ, భిక్ఖవే, భిక్ఖు సుఖం వా వేదనం వేదయమానో ‘సుఖం వేదనం వేదయామీ’తి పజానాతి . దుక్ఖం వా వేదనం వేదయమానో ‘దుక్ఖం వేదనం వేదయామీ’తి పజానాతి. అదుక్ఖమసుఖం వా వేదనం వేదయమానో ‘అదుక్ఖమసుఖం వేదనం వేదయామీ’తి పజానాతి. సామిసం వా సుఖం వేదనం వేదయమానో ‘సామిసం సుఖం వేదనం వేదయామీ’తి పజానాతి, నిరామిసం వా సుఖం వేదనం వేదయమానో ‘నిరామిసం సుఖం వేదనం వేదయామీ’తి పజానాతి. సామిసం వా దుక్ఖం వేదనం వేదయమానో ‘సామిసం దుక్ఖం వేదనం వేదయామీ’తి పజానాతి, నిరామిసం వా దుక్ఖం వేదనం వేదయమానో ‘నిరామిసం దుక్ఖం వేదనం వేదయామీ’తి పజానాతి. సామిసం వా అదుక్ఖమసుఖం వేదనం వేదయమానో ‘సామిసం అదుక్ఖమసుఖం వేదనం వేదయామీ’తి పజానాతి, నిరామిసం వా అదుక్ఖమసుఖం వేదనం వేదయమానో ‘నిరామిసం అదుక్ఖమసుఖం వేదనం వేదయామీ’తి పజానాతి. ఇతి అజ్ఝత్తం వా వేదనాసు వేదనానుపస్సీ విహరతి, బహిద్ధా వా వేదనాసు వేదనానుపస్సీ విహరతి, అజ్ఝత్తబహిద్ధా వా వేదనాసు వేదనానుపస్సీ విహరతి. సముదయధమ్మానుపస్సీ వా వేదనాసు విహరతి, వయధమ్మానుపస్సీ వా వేదనాసు విహరతి, సముదయవయధమ్మానుపస్సీ వా వేదనాసు విహరతి. ‘అత్థి వేదనా’తి వా పనస్స సతి పచ్చుపట్ఠితా హోతి యావదేవ ఞాణమత్తాయ పటిస్సతిమత్తాయ అనిస్సితో చ విహరతి, న చ కిఞ్చి లోకే ఉపాదియతి. ఏవమ్పి ఖో, భిక్ఖవే, భిక్ఖు వేదనాసు వేదనానుపస్సీ విహరతి.

    380. ‘‘Kathañca pana, bhikkhave, bhikkhu vedanāsu vedanānupassī viharati? Idha, bhikkhave, bhikkhu sukhaṃ vā vedanaṃ vedayamāno ‘sukhaṃ vedanaṃ vedayāmī’ti pajānāti . Dukkhaṃ vā vedanaṃ vedayamāno ‘dukkhaṃ vedanaṃ vedayāmī’ti pajānāti. Adukkhamasukhaṃ vā vedanaṃ vedayamāno ‘adukkhamasukhaṃ vedanaṃ vedayāmī’ti pajānāti. Sāmisaṃ vā sukhaṃ vedanaṃ vedayamāno ‘sāmisaṃ sukhaṃ vedanaṃ vedayāmī’ti pajānāti, nirāmisaṃ vā sukhaṃ vedanaṃ vedayamāno ‘nirāmisaṃ sukhaṃ vedanaṃ vedayāmī’ti pajānāti. Sāmisaṃ vā dukkhaṃ vedanaṃ vedayamāno ‘sāmisaṃ dukkhaṃ vedanaṃ vedayāmī’ti pajānāti, nirāmisaṃ vā dukkhaṃ vedanaṃ vedayamāno ‘nirāmisaṃ dukkhaṃ vedanaṃ vedayāmī’ti pajānāti. Sāmisaṃ vā adukkhamasukhaṃ vedanaṃ vedayamāno ‘sāmisaṃ adukkhamasukhaṃ vedanaṃ vedayāmī’ti pajānāti, nirāmisaṃ vā adukkhamasukhaṃ vedanaṃ vedayamāno ‘nirāmisaṃ adukkhamasukhaṃ vedanaṃ vedayāmī’ti pajānāti. Iti ajjhattaṃ vā vedanāsu vedanānupassī viharati, bahiddhā vā vedanāsu vedanānupassī viharati, ajjhattabahiddhā vā vedanāsu vedanānupassī viharati. Samudayadhammānupassī vā vedanāsu viharati, vayadhammānupassī vā vedanāsu viharati, samudayavayadhammānupassī vā vedanāsu viharati. ‘Atthi vedanā’ti vā panassa sati paccupaṭṭhitā hoti yāvadeva ñāṇamattāya paṭissatimattāya anissito ca viharati, na ca kiñci loke upādiyati. Evampi kho, bhikkhave, bhikkhu vedanāsu vedanānupassī viharati.

    వేదనానుపస్సనా నిట్ఠితా.

    Vedanānupassanā niṭṭhitā.

    చిత్తానుపస్సనా

    Cittānupassanā

    ౩౮౧. ‘‘కథఞ్చ పన, భిక్ఖవే, భిక్ఖు చిత్తే చిత్తానుపస్సీ విహరతి? ఇధ, భిక్ఖవే, భిక్ఖు సరాగం వా చిత్తం ‘సరాగం చిత్త’న్తి పజానాతి, వీతరాగం వా చిత్తం ‘వీతరాగం చిత్త’న్తి పజానాతి. సదోసం వా చిత్తం ‘సదోసం చిత్త’న్తి పజానాతి, వీతదోసం వా చిత్తం ‘వీతదోసం చిత్త’న్తి పజానాతి. సమోహం వా చిత్తం ‘సమోహం చిత్త’న్తి పజానాతి, వీతమోహం వా చిత్తం ‘వీతమోహం చిత్త’న్తి పజానాతి. సఙ్ఖిత్తం వా చిత్తం ‘సఙ్ఖిత్తం చిత్త’న్తి పజానాతి, విక్ఖిత్తం వా చిత్తం ‘విక్ఖిత్తం చిత్త’న్తి పజానాతి. మహగ్గతం వా చిత్తం ‘మహగ్గతం చిత్త’న్తి పజానాతి, అమహగ్గతం వా చిత్తం ‘అమహగ్గతం చిత్త’న్తి పజానాతి. సఉత్తరం వా చిత్తం ‘సఉత్తరం చిత్త’న్తి పజానాతి, అనుత్తరం వా చిత్తం ‘అనుత్తరం చిత్త’న్తి పజానాతి. సమాహితం వా చిత్తం ‘సమాహితం చిత్త’న్తి పజానాతి, అసమాహితం వా చిత్తం ‘అసమాహితం చిత్త’న్తి పజానాతి. విముత్తం వా చిత్తం ‘విముత్తం చిత్త’న్తి పజానాతి. అవిముత్తం వా చిత్తం ‘అవిముత్తం చిత్త’న్తి పజానాతి. ఇతి అజ్ఝత్తం వా చిత్తే చిత్తానుపస్సీ విహరతి, బహిద్ధా వా చిత్తే చిత్తానుపస్సీ విహరతి, అజ్ఝత్తబహిద్ధా వా చిత్తే చిత్తానుపస్సీ విహరతి. సముదయధమ్మానుపస్సీ వా చిత్తస్మిం విహరతి, వయధమ్మానుపస్సీ వా చిత్తస్మిం విహరతి, సముదయవయధమ్మానుపస్సీ వా చిత్తస్మిం విహరతి, ‘అత్థి చిత్త’న్తి వా పనస్స సతి పచ్చుపట్ఠితా హోతి యావదేవ ఞాణమత్తాయ పటిస్సతిమత్తాయ అనిస్సితో చ విహరతి, న చ కిఞ్చి లోకే ఉపాదియతి . ఏవమ్పి ఖో, భిక్ఖవే, భిక్ఖు చిత్తే చిత్తానుపస్సీ విహరతి.

    381. ‘‘Kathañca pana, bhikkhave, bhikkhu citte cittānupassī viharati? Idha, bhikkhave, bhikkhu sarāgaṃ vā cittaṃ ‘sarāgaṃ citta’nti pajānāti, vītarāgaṃ vā cittaṃ ‘vītarāgaṃ citta’nti pajānāti. Sadosaṃ vā cittaṃ ‘sadosaṃ citta’nti pajānāti, vītadosaṃ vā cittaṃ ‘vītadosaṃ citta’nti pajānāti. Samohaṃ vā cittaṃ ‘samohaṃ citta’nti pajānāti, vītamohaṃ vā cittaṃ ‘vītamohaṃ citta’nti pajānāti. Saṅkhittaṃ vā cittaṃ ‘saṅkhittaṃ citta’nti pajānāti, vikkhittaṃ vā cittaṃ ‘vikkhittaṃ citta’nti pajānāti. Mahaggataṃ vā cittaṃ ‘mahaggataṃ citta’nti pajānāti, amahaggataṃ vā cittaṃ ‘amahaggataṃ citta’nti pajānāti. Sauttaraṃ vā cittaṃ ‘sauttaraṃ citta’nti pajānāti, anuttaraṃ vā cittaṃ ‘anuttaraṃ citta’nti pajānāti. Samāhitaṃ vā cittaṃ ‘samāhitaṃ citta’nti pajānāti, asamāhitaṃ vā cittaṃ ‘asamāhitaṃ citta’nti pajānāti. Vimuttaṃ vā cittaṃ ‘vimuttaṃ citta’nti pajānāti. Avimuttaṃ vā cittaṃ ‘avimuttaṃ citta’nti pajānāti. Iti ajjhattaṃ vā citte cittānupassī viharati, bahiddhā vā citte cittānupassī viharati, ajjhattabahiddhā vā citte cittānupassī viharati. Samudayadhammānupassī vā cittasmiṃ viharati, vayadhammānupassī vā cittasmiṃ viharati, samudayavayadhammānupassī vā cittasmiṃ viharati, ‘atthi citta’nti vā panassa sati paccupaṭṭhitā hoti yāvadeva ñāṇamattāya paṭissatimattāya anissito ca viharati, na ca kiñci loke upādiyati . Evampi kho, bhikkhave, bhikkhu citte cittānupassī viharati.

    చిత్తానుపస్సనా నిట్ఠితా.

    Cittānupassanā niṭṭhitā.

    ధమ్మానుపస్సనా నీవరణపబ్బం

    Dhammānupassanā nīvaraṇapabbaṃ

    ౩౮౨. ‘‘కథఞ్చ పన, భిక్ఖవే, భిక్ఖు ధమ్మేసు ధమ్మానుపస్సీ విహరతి? ఇధ, భిక్ఖవే, భిక్ఖు ధమ్మేసు ధమ్మానుపస్సీ విహరతి పఞ్చసు నీవరణేసు. కథఞ్చ పన, భిక్ఖవే, భిక్ఖు ధమ్మేసు ధమ్మానుపస్సీ విహరతి పఞ్చసు నీవరణేసు?

    382. ‘‘Kathañca pana, bhikkhave, bhikkhu dhammesu dhammānupassī viharati? Idha, bhikkhave, bhikkhu dhammesu dhammānupassī viharati pañcasu nīvaraṇesu. Kathañca pana, bhikkhave, bhikkhu dhammesu dhammānupassī viharati pañcasu nīvaraṇesu?

    ‘‘ఇధ, భిక్ఖవే, భిక్ఖు సన్తం వా అజ్ఝత్తం కామచ్ఛన్దం ‘అత్థి మే అజ్ఝత్తం కామచ్ఛన్దో’తి పజానాతి, అసన్తం వా అజ్ఝత్తం కామచ్ఛన్దం ‘నత్థి మే అజ్ఝత్తం కామచ్ఛన్దో’తి పజానాతి, యథా చ అనుప్పన్నస్స కామచ్ఛన్దస్స ఉప్పాదో హోతి తఞ్చ పజానాతి, యథా చ ఉప్పన్నస్స కామచ్ఛన్దస్స పహానం హోతి తఞ్చ పజానాతి, యథా చ పహీనస్స కామచ్ఛన్దస్స ఆయతిం అనుప్పాదో హోతి తఞ్చ పజానాతి.

    ‘‘Idha, bhikkhave, bhikkhu santaṃ vā ajjhattaṃ kāmacchandaṃ ‘atthi me ajjhattaṃ kāmacchando’ti pajānāti, asantaṃ vā ajjhattaṃ kāmacchandaṃ ‘natthi me ajjhattaṃ kāmacchando’ti pajānāti, yathā ca anuppannassa kāmacchandassa uppādo hoti tañca pajānāti, yathā ca uppannassa kāmacchandassa pahānaṃ hoti tañca pajānāti, yathā ca pahīnassa kāmacchandassa āyatiṃ anuppādo hoti tañca pajānāti.

    ‘‘సన్తం వా అజ్ఝత్తం బ్యాపాదం ‘అత్థి మే అజ్ఝత్తం బ్యాపాదో’తి పజానాతి, అసన్తం వా అజ్ఝత్తం బ్యాపాదం ‘నత్థి మే అజ్ఝత్తం బ్యాపాదో’తి పజానాతి, యథా చ అనుప్పన్నస్స బ్యాపాదస్స ఉప్పాదో హోతి తఞ్చ పజానాతి, యథా చ ఉప్పన్నస్స బ్యాపాదస్స పహానం హోతి తఞ్చ పజానాతి, యథా చ పహీనస్స బ్యాపాదస్స ఆయతిం అనుప్పాదో హోతి తఞ్చ పజానాతి.

    ‘‘Santaṃ vā ajjhattaṃ byāpādaṃ ‘atthi me ajjhattaṃ byāpādo’ti pajānāti, asantaṃ vā ajjhattaṃ byāpādaṃ ‘natthi me ajjhattaṃ byāpādo’ti pajānāti, yathā ca anuppannassa byāpādassa uppādo hoti tañca pajānāti, yathā ca uppannassa byāpādassa pahānaṃ hoti tañca pajānāti, yathā ca pahīnassa byāpādassa āyatiṃ anuppādo hoti tañca pajānāti.

    ‘‘సన్తం వా అజ్ఝత్తం థినమిద్ధం ‘అత్థి మే అజ్ఝత్తం థినమిద్ధ’న్తి పజానాతి, అసన్తం వా అజ్ఝత్తం థినమిద్ధం ‘నత్థి మే అజ్ఝత్తం థినమిద్ధ’న్తి పజానాతి, యథా చ అనుప్పన్నస్స థినమిద్ధస్స ఉప్పాదో హోతి తఞ్చ పజానాతి, యథా చ ఉప్పన్నస్స థినమిద్ధస్స పహానం హోతి తఞ్చ పజానాతి, యథా చ పహీనస్స థినమిద్ధస్స ఆయతిం అనుప్పాదో హోతి తఞ్చ పజానాతి.

    ‘‘Santaṃ vā ajjhattaṃ thinamiddhaṃ ‘atthi me ajjhattaṃ thinamiddha’nti pajānāti, asantaṃ vā ajjhattaṃ thinamiddhaṃ ‘natthi me ajjhattaṃ thinamiddha’nti pajānāti, yathā ca anuppannassa thinamiddhassa uppādo hoti tañca pajānāti, yathā ca uppannassa thinamiddhassa pahānaṃ hoti tañca pajānāti, yathā ca pahīnassa thinamiddhassa āyatiṃ anuppādo hoti tañca pajānāti.

    ‘‘సన్తం వా అజ్ఝత్తం ఉద్ధచ్చకుక్కుచ్చం ‘అత్థి మే అజ్ఝత్తం ఉద్ధచ్చకుక్కుచ్చ’న్తి పజానాతి, అసన్తం వా అజ్ఝత్తం ఉద్ధచ్చకుక్కుచ్చం ‘నత్థి మే అజ్ఝత్తం ఉద్ధచ్చకుక్కుచ్చ’న్తి పజానాతి, యథా చ అనుప్పన్నస్స ఉద్ధచ్చకుక్కుచ్చస్స ఉప్పాదో హోతి తఞ్చ పజానాతి, యథా చ ఉప్పన్నస్స ఉద్ధచ్చకుక్కుచ్చస్స పహానం హోతి తఞ్చ పజానాతి, యథా చ పహీనస్స ఉద్ధచ్చకుక్కుచ్చస్స ఆయతిం అనుప్పాదో హోతి తఞ్చ పజానాతి.

    ‘‘Santaṃ vā ajjhattaṃ uddhaccakukkuccaṃ ‘atthi me ajjhattaṃ uddhaccakukkucca’nti pajānāti, asantaṃ vā ajjhattaṃ uddhaccakukkuccaṃ ‘natthi me ajjhattaṃ uddhaccakukkucca’nti pajānāti, yathā ca anuppannassa uddhaccakukkuccassa uppādo hoti tañca pajānāti, yathā ca uppannassa uddhaccakukkuccassa pahānaṃ hoti tañca pajānāti, yathā ca pahīnassa uddhaccakukkuccassa āyatiṃ anuppādo hoti tañca pajānāti.

    ‘‘సన్తం వా అజ్ఝత్తం విచికిచ్ఛం ‘అత్థి మే అజ్ఝత్తం విచికిచ్ఛా’తి పజానాతి, అసన్తం వా అజ్ఝత్తం విచికిచ్ఛం ‘నత్థి మే అజ్ఝత్తం విచికిచ్ఛా’తి పజానాతి, యథా చ అనుప్పన్నాయ విచికిచ్ఛాయ ఉప్పాదో హోతి తఞ్చ పజానాతి, యథా చ ఉప్పన్నాయ విచికిచ్ఛాయ పహానం హోతి తఞ్చ పజానాతి, యథా చ పహీనాయ విచికిచ్ఛాయ ఆయతిం అనుప్పాదో హోతి తఞ్చ పజానాతి.

    ‘‘Santaṃ vā ajjhattaṃ vicikicchaṃ ‘atthi me ajjhattaṃ vicikicchā’ti pajānāti, asantaṃ vā ajjhattaṃ vicikicchaṃ ‘natthi me ajjhattaṃ vicikicchā’ti pajānāti, yathā ca anuppannāya vicikicchāya uppādo hoti tañca pajānāti, yathā ca uppannāya vicikicchāya pahānaṃ hoti tañca pajānāti, yathā ca pahīnāya vicikicchāya āyatiṃ anuppādo hoti tañca pajānāti.

    ‘‘ఇతి అజ్ఝత్తం వా ధమ్మేసు ధమ్మానుపస్సీ విహరతి, బహిద్ధా వా ధమ్మేసు ధమ్మానుపస్సీ విహరతి, అజ్ఝత్తబహిద్ధా వా ధమ్మేసు ధమ్మానుపస్సీ విహరతి సముదయధమ్మానుపస్సీ వా ధమ్మేసు విహరతి, వయధమ్మానుపస్సీ వా ధమ్మేసు విహరతి, సముదయవయధమ్మానుపస్సీ వా ధమ్మేసు విహరతి ‘అత్థి ధమ్మా’తి వా పనస్స సతి పచ్చుపట్ఠితా హోతి యావదేవ ఞాణమత్తాయ పటిస్సతిమత్తాయ అనిస్సితో చ విహరతి, న చ కిఞ్చి లోకే ఉపాదియతి. ఏవమ్పి ఖో, భిక్ఖవే, భిక్ఖు ధమ్మేసు ధమ్మానుపస్సీ విహరతి పఞ్చసు నీవరణేసు.

    ‘‘Iti ajjhattaṃ vā dhammesu dhammānupassī viharati, bahiddhā vā dhammesu dhammānupassī viharati, ajjhattabahiddhā vā dhammesu dhammānupassī viharati samudayadhammānupassī vā dhammesu viharati, vayadhammānupassī vā dhammesu viharati, samudayavayadhammānupassī vā dhammesu viharati ‘atthi dhammā’ti vā panassa sati paccupaṭṭhitā hoti yāvadeva ñāṇamattāya paṭissatimattāya anissito ca viharati, na ca kiñci loke upādiyati. Evampi kho, bhikkhave, bhikkhu dhammesu dhammānupassī viharati pañcasu nīvaraṇesu.

    నీవరణపబ్బం నిట్ఠితం.

    Nīvaraṇapabbaṃ niṭṭhitaṃ.

    ధమ్మానుపస్సనా ఖన్ధపబ్బం

    Dhammānupassanā khandhapabbaṃ

    ౩౮౩. ‘‘పున చపరం, భిక్ఖవే, భిక్ఖు ధమ్మేసు ధమ్మానుపస్సీ విహరతి పఞ్చసు ఉపాదానక్ఖన్ధేసు. కథఞ్చ పన, భిక్ఖవే, భిక్ఖు ధమ్మేసు ధమ్మానుపస్సీ విహరతి పఞ్చసు ఉపాదానక్ఖన్ధేసు? ఇధ, భిక్ఖవే, భిక్ఖు – ‘ఇతి రూపం, ఇతి రూపస్స సముదయో, ఇతి రూపస్స అత్థఙ్గమో; ఇతి వేదనా, ఇతి వేదనాయ సముదయో, ఇతి వేదనాయ అత్థఙ్గమో; ఇతి సఞ్ఞా, ఇతి సఞ్ఞాయ సముదయో, ఇతి సఞ్ఞాయ అత్థఙ్గమో; ఇతి సఙ్ఖారా, ఇతి సఙ్ఖారానం సముదయో, ఇతి సఙ్ఖారానం అత్థఙ్గమో, ఇతి విఞ్ఞాణం, ఇతి విఞ్ఞాణస్స సముదయో, ఇతి విఞ్ఞాణస్స అత్థఙ్గమో’తి, ఇతి అజ్ఝత్తం వా ధమ్మేసు ధమ్మానుపస్సీ విహరతి, బహిద్ధా వా ధమ్మేసు ధమ్మానుపస్సీ విహరతి, అజ్ఝత్తబహిద్ధా వా ధమ్మేసు ధమ్మానుపస్సీ విహరతి. సముదయధమ్మానుపస్సీ వా ధమ్మేసు విహరతి, వయధమ్మానుపస్సీ వా ధమ్మేసు విహరతి, సముదయవయధమ్మానుపస్సీ వా ధమ్మేసు విహరతి. ‘అత్థి ధమ్మా’తి వా పనస్స సతి పచ్చుపట్ఠితా హోతి యావదేవ ఞాణమత్తాయ పటిస్సతిమత్తాయ, అనిస్సితో చ విహరతి, న చ కిఞ్చి లోకే ఉపాదియతి . ఏవమ్పి ఖో, భిక్ఖవే, భిక్ఖు ధమ్మేసు ధమ్మానుపస్సీ విహరతి పఞ్చసు ఉపాదానక్ఖన్ధేసు.

    383. ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu dhammesu dhammānupassī viharati pañcasu upādānakkhandhesu. Kathañca pana, bhikkhave, bhikkhu dhammesu dhammānupassī viharati pañcasu upādānakkhandhesu? Idha, bhikkhave, bhikkhu – ‘iti rūpaṃ, iti rūpassa samudayo, iti rūpassa atthaṅgamo; iti vedanā, iti vedanāya samudayo, iti vedanāya atthaṅgamo; iti saññā, iti saññāya samudayo, iti saññāya atthaṅgamo; iti saṅkhārā, iti saṅkhārānaṃ samudayo, iti saṅkhārānaṃ atthaṅgamo, iti viññāṇaṃ, iti viññāṇassa samudayo, iti viññāṇassa atthaṅgamo’ti, iti ajjhattaṃ vā dhammesu dhammānupassī viharati, bahiddhā vā dhammesu dhammānupassī viharati, ajjhattabahiddhā vā dhammesu dhammānupassī viharati. Samudayadhammānupassī vā dhammesu viharati, vayadhammānupassī vā dhammesu viharati, samudayavayadhammānupassī vā dhammesu viharati. ‘Atthi dhammā’ti vā panassa sati paccupaṭṭhitā hoti yāvadeva ñāṇamattāya paṭissatimattāya, anissito ca viharati, na ca kiñci loke upādiyati . Evampi kho, bhikkhave, bhikkhu dhammesu dhammānupassī viharati pañcasu upādānakkhandhesu.

    ఖన్ధపబ్బం నిట్ఠితం.

    Khandhapabbaṃ niṭṭhitaṃ.

    ధమ్మానుపస్సనా ఆయతనపబ్బం

    Dhammānupassanā āyatanapabbaṃ

    ౩౮౪. ‘‘పున చపరం, భిక్ఖవే, భిక్ఖు ధమ్మేసు ధమ్మానుపస్సీ విహరతి ఛసు అజ్ఝత్తికబాహిరేసు ఆయతనేసు. కథఞ్చ పన, భిక్ఖవే, భిక్ఖు ధమ్మేసు ధమ్మానుపస్సీ విహరతి ఛసు అజ్ఝత్తికబాహిరేసు ఆయతనేసు?

    384. ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu dhammesu dhammānupassī viharati chasu ajjhattikabāhiresu āyatanesu. Kathañca pana, bhikkhave, bhikkhu dhammesu dhammānupassī viharati chasu ajjhattikabāhiresu āyatanesu?

    ‘‘ఇధ, భిక్ఖవే, భిక్ఖు చక్ఖుఞ్చ పజానాతి, రూపే చ పజానాతి, యఞ్చ తదుభయం పటిచ్చ ఉప్పజ్జతి సంయోజనం తఞ్చ పజానాతి, యథా చ అనుప్పన్నస్స సంయోజనస్స ఉప్పాదో హోతి తఞ్చ పజానాతి, యథా చ ఉప్పన్నస్స సంయోజనస్స పహానం హోతి తఞ్చ పజానాతి, యథా చ పహీనస్స సంయోజనస్స ఆయతిం అనుప్పాదో హోతి తఞ్చ పజానాతి.

    ‘‘Idha, bhikkhave, bhikkhu cakkhuñca pajānāti, rūpe ca pajānāti, yañca tadubhayaṃ paṭicca uppajjati saṃyojanaṃ tañca pajānāti, yathā ca anuppannassa saṃyojanassa uppādo hoti tañca pajānāti, yathā ca uppannassa saṃyojanassa pahānaṃ hoti tañca pajānāti, yathā ca pahīnassa saṃyojanassa āyatiṃ anuppādo hoti tañca pajānāti.

    ‘‘సోతఞ్చ పజానాతి, సద్దే చ పజానాతి, యఞ్చ తదుభయం పటిచ్చ ఉప్పజ్జతి సంయోజనం తఞ్చ పజానాతి, యథా చ అనుప్పన్నస్స సంయోజనస్స ఉప్పాదో హోతి తఞ్చ పజానాతి, యథా చ ఉప్పన్నస్స సంయోజనస్స పహానం హోతి తఞ్చ పజానాతి, యథా చ పహీనస్స సంయోజనస్స ఆయతిం అనుప్పాదో హోతి తఞ్చ పజానాతి.

    ‘‘Sotañca pajānāti, sadde ca pajānāti, yañca tadubhayaṃ paṭicca uppajjati saṃyojanaṃ tañca pajānāti, yathā ca anuppannassa saṃyojanassa uppādo hoti tañca pajānāti, yathā ca uppannassa saṃyojanassa pahānaṃ hoti tañca pajānāti, yathā ca pahīnassa saṃyojanassa āyatiṃ anuppādo hoti tañca pajānāti.

    ‘‘ఘానఞ్చ పజానాతి, గన్ధే చ పజానాతి, యఞ్చ తదుభయం పటిచ్చ ఉప్పజ్జతి సంయోజనం తఞ్చ పజానాతి, యథా చ అనుప్పన్నస్స సంయోజనస్స ఉప్పాదో హోతి తఞ్చ పజానాతి, యథా చ ఉప్పన్నస్స సంయోజనస్స పహానం హోతి తఞ్చ పజానాతి, యథా చ పహీనస్స సంయోజనస్స ఆయతిం అనుప్పాదో హోతి తఞ్చ పజానాతి.

    ‘‘Ghānañca pajānāti, gandhe ca pajānāti, yañca tadubhayaṃ paṭicca uppajjati saṃyojanaṃ tañca pajānāti, yathā ca anuppannassa saṃyojanassa uppādo hoti tañca pajānāti, yathā ca uppannassa saṃyojanassa pahānaṃ hoti tañca pajānāti, yathā ca pahīnassa saṃyojanassa āyatiṃ anuppādo hoti tañca pajānāti.

    ‘‘జివ్హఞ్చ పజానాతి, రసే చ పజానాతి, యఞ్చ తదుభయం పటిచ్చ ఉప్పజ్జతి సంయోజనం తఞ్చ పజానాతి, యథా చ అనుప్పన్నస్స సంయోజనస్స ఉప్పాదో హోతి తఞ్చ పజానాతి , యథా చ ఉప్పన్నస్స సంయోజనస్స పహానం హోతి తఞ్చ పజానాతి, యథా చ పహీనస్స సంయోజనస్స ఆయతిం అనుప్పాదో హోతి తఞ్చ పజానాతి.

    ‘‘Jivhañca pajānāti, rase ca pajānāti, yañca tadubhayaṃ paṭicca uppajjati saṃyojanaṃ tañca pajānāti, yathā ca anuppannassa saṃyojanassa uppādo hoti tañca pajānāti , yathā ca uppannassa saṃyojanassa pahānaṃ hoti tañca pajānāti, yathā ca pahīnassa saṃyojanassa āyatiṃ anuppādo hoti tañca pajānāti.

    ‘‘కాయఞ్చ పజానాతి, ఫోట్ఠబ్బే చ పజానాతి, యఞ్చ తదుభయం పటిచ్చ ఉప్పజ్జతి సంయోజనం తఞ్చ పజానాతి, యథా చ అనుప్పన్నస్స సంయోజనస్స ఉప్పాదో హోతి తఞ్చ పజానాతి, యథా చ ఉప్పన్నస్స సంయోజనస్స పహానం హోతి తఞ్చ పజానాతి, యథా చ పహీనస్స సంయోజనస్స ఆయతిం అనుప్పాదో హోతి తఞ్చ పజానాతి.

    ‘‘Kāyañca pajānāti, phoṭṭhabbe ca pajānāti, yañca tadubhayaṃ paṭicca uppajjati saṃyojanaṃ tañca pajānāti, yathā ca anuppannassa saṃyojanassa uppādo hoti tañca pajānāti, yathā ca uppannassa saṃyojanassa pahānaṃ hoti tañca pajānāti, yathā ca pahīnassa saṃyojanassa āyatiṃ anuppādo hoti tañca pajānāti.

    ‘‘మనఞ్చ పజానాతి, ధమ్మే చ పజానాతి, యఞ్చ తదుభయం పటిచ్చ ఉప్పజ్జతి సంయోజనం తఞ్చ పజానాతి, యథా చ అనుప్పన్నస్స సంయోజనస్స ఉప్పాదో హోతి తఞ్చ పజానాతి, యథా చ ఉప్పన్నస్స సంయోజనస్స పహానం హోతి తఞ్చ పజానాతి, యథా చ పహీనస్స సంయోజనస్స ఆయతిం అనుప్పాదో హోతి తఞ్చ పజానాతి.

    ‘‘Manañca pajānāti, dhamme ca pajānāti, yañca tadubhayaṃ paṭicca uppajjati saṃyojanaṃ tañca pajānāti, yathā ca anuppannassa saṃyojanassa uppādo hoti tañca pajānāti, yathā ca uppannassa saṃyojanassa pahānaṃ hoti tañca pajānāti, yathā ca pahīnassa saṃyojanassa āyatiṃ anuppādo hoti tañca pajānāti.

    ‘‘ఇతి అజ్ఝత్తం వా ధమ్మేసు ధమ్మానుపస్సీ విహరతి, బహిద్ధా వా ధమ్మేసు ధమ్మానుపస్సీ విహరతి, అజ్ఝత్తబహిద్ధా వా ధమ్మేసు ధమ్మానుపస్సీ విహరతి. సముదయధమ్మానుపస్సీ వా ధమ్మేసు విహరతి, వయధమ్మానుపస్సీ వా ధమ్మేసు విహరతి, సముదయవయధమ్మానుపస్సీ వా ధమ్మేసు విహరతి. ‘అత్థి ధమ్మా’తి వా పనస్స సతి పచ్చుపట్ఠితా హోతి యావదేవ ఞాణమత్తాయ పటిస్సతిమత్తాయ, అనిస్సితో చ విహరతి, న చ కిఞ్చి లోకే ఉపాదియతి. ఏవమ్పి ఖో, భిక్ఖవే, భిక్ఖు ధమ్మేసు ధమ్మానుపస్సీ విహరతి ఛసు అజ్ఝత్తికబాహిరేసు ఆయతనేసు.

    ‘‘Iti ajjhattaṃ vā dhammesu dhammānupassī viharati, bahiddhā vā dhammesu dhammānupassī viharati, ajjhattabahiddhā vā dhammesu dhammānupassī viharati. Samudayadhammānupassī vā dhammesu viharati, vayadhammānupassī vā dhammesu viharati, samudayavayadhammānupassī vā dhammesu viharati. ‘Atthi dhammā’ti vā panassa sati paccupaṭṭhitā hoti yāvadeva ñāṇamattāya paṭissatimattāya, anissito ca viharati, na ca kiñci loke upādiyati. Evampi kho, bhikkhave, bhikkhu dhammesu dhammānupassī viharati chasu ajjhattikabāhiresu āyatanesu.

    ఆయతనపబ్బం నిట్ఠితం.

    Āyatanapabbaṃ niṭṭhitaṃ.

    ధమ్మానుపస్సనా బోజ్ఝఙ్గపబ్బం

    Dhammānupassanā bojjhaṅgapabbaṃ

    ౩౮౫. ‘‘పున చపరం, భిక్ఖవే, భిక్ఖు ధమ్మేసు ధమ్మానుపస్సీ విహరతి సత్తసు బోజ్ఝఙ్గేసు. కథఞ్చ పన, భిక్ఖవే, భిక్ఖు ధమ్మేసు ధమ్మానుపస్సీ విహరతి సత్తసు బోజ్ఝఙ్గేసు? ఇధ, భిక్ఖవే, భిక్ఖు సన్తం వా అజ్ఝత్తం సతిసమ్బోజ్ఝఙ్గం ‘అత్థి మే అజ్ఝత్తం సతిసమ్బోజ్ఝఙ్గో’తి పజానాతి, అసన్తం వా అజ్ఝత్తం సతిసమ్బోజ్ఝఙ్గం ‘నత్థి మే అజ్ఝత్తం సతిసమ్బోజ్ఝఙ్గో’తి పజానాతి, యథా చ అనుప్పన్నస్స సతిసమ్బోజ్ఝఙ్గస్స ఉప్పాదో హోతి తఞ్చ పజానాతి, యథా చ ఉప్పన్నస్స సతిసమ్బోజ్ఝఙ్గస్స భావనాయ పారిపూరీ హోతి తఞ్చ పజానాతి.

    385. ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu dhammesu dhammānupassī viharati sattasu bojjhaṅgesu. Kathañca pana, bhikkhave, bhikkhu dhammesu dhammānupassī viharati sattasu bojjhaṅgesu? Idha, bhikkhave, bhikkhu santaṃ vā ajjhattaṃ satisambojjhaṅgaṃ ‘atthi me ajjhattaṃ satisambojjhaṅgo’ti pajānāti, asantaṃ vā ajjhattaṃ satisambojjhaṅgaṃ ‘natthi me ajjhattaṃ satisambojjhaṅgo’ti pajānāti, yathā ca anuppannassa satisambojjhaṅgassa uppādo hoti tañca pajānāti, yathā ca uppannassa satisambojjhaṅgassa bhāvanāya pāripūrī hoti tañca pajānāti.

    ‘‘సన్తం వా అజ్ఝత్తం ధమ్మవిచయసమ్బోజ్ఝఙ్గం ‘అత్థి మే అజ్ఝత్తం ధమ్మవిచయసమ్బోజ్ఝఙ్గో’తి పజానాతి, అసన్తం వా అజ్ఝత్తం ధమ్మవిచయసమ్బోజ్ఝఙ్గం ‘నత్థి మే అజ్ఝత్తం ధమ్మవిచయసమ్బోజ్ఝఙ్గో’తి పజానాతి, యథా చ అనుప్పన్నస్స ధమ్మవిచయసమ్బోజ్ఝఙ్గస్స ఉప్పాదో హోతి తఞ్చ పజానాతి, యథా చ ఉప్పన్నస్స ధమ్మవిచయసమ్బోజ్ఝఙ్గస్స భావనాయ పారిపూరీ హోతి తఞ్చ పజానాతి.

    ‘‘Santaṃ vā ajjhattaṃ dhammavicayasambojjhaṅgaṃ ‘atthi me ajjhattaṃ dhammavicayasambojjhaṅgo’ti pajānāti, asantaṃ vā ajjhattaṃ dhammavicayasambojjhaṅgaṃ ‘natthi me ajjhattaṃ dhammavicayasambojjhaṅgo’ti pajānāti, yathā ca anuppannassa dhammavicayasambojjhaṅgassa uppādo hoti tañca pajānāti, yathā ca uppannassa dhammavicayasambojjhaṅgassa bhāvanāya pāripūrī hoti tañca pajānāti.

    ‘‘సన్తం వా అజ్ఝత్తం వీరియసమ్బోజ్ఝఙ్గం ‘అత్థి మే అజ్ఝత్తం వీరియసమ్బోజ్ఝఙ్గో’తి పజానాతి, అసన్తం వా అజ్ఝత్తం వీరియసమ్బోజ్ఝఙ్గం ‘నత్థి మే అజ్ఝత్తం వీరియసమ్బోజ్ఝఙ్గో’తి పజానాతి, యథా చ అనుప్పన్నస్స వీరియసమ్బోజ్ఝఙ్గస్స ఉప్పాదో హోతి తఞ్చ పజానాతి, యథా చ ఉప్పన్నస్స వీరియసమ్బోజ్ఝఙ్గస్స భావనాయ పారిపూరీ హోతి తఞ్చ పజానాతి.

    ‘‘Santaṃ vā ajjhattaṃ vīriyasambojjhaṅgaṃ ‘atthi me ajjhattaṃ vīriyasambojjhaṅgo’ti pajānāti, asantaṃ vā ajjhattaṃ vīriyasambojjhaṅgaṃ ‘natthi me ajjhattaṃ vīriyasambojjhaṅgo’ti pajānāti, yathā ca anuppannassa vīriyasambojjhaṅgassa uppādo hoti tañca pajānāti, yathā ca uppannassa vīriyasambojjhaṅgassa bhāvanāya pāripūrī hoti tañca pajānāti.

    ‘‘సన్తం వా అజ్ఝత్తం పీతిసమ్బోజ్ఝఙ్గం ‘అత్థి మే అజ్ఝత్తం పీతిసమ్బోజ్ఝఙ్గో’తి పజానాతి, అసన్తం వా అజ్ఝత్తం పీతిసమ్బోజ్ఝఙ్గం ‘నత్థి మే అజ్ఝత్తం పీతిసమ్బోజ్ఝఙ్గో’తి పజానాతి, యథా చ అనుప్పన్నస్స పీతిసమ్బోజ్ఝఙ్గస్స ఉప్పాదో హోతి తఞ్చ పజానాతి, యథా చ ఉప్పన్నస్స పీతిసమ్బోజ్ఝఙ్గస్స భావనాయ పారిపూరీ హోతి తఞ్చ పజానాతి.

    ‘‘Santaṃ vā ajjhattaṃ pītisambojjhaṅgaṃ ‘atthi me ajjhattaṃ pītisambojjhaṅgo’ti pajānāti, asantaṃ vā ajjhattaṃ pītisambojjhaṅgaṃ ‘natthi me ajjhattaṃ pītisambojjhaṅgo’ti pajānāti, yathā ca anuppannassa pītisambojjhaṅgassa uppādo hoti tañca pajānāti, yathā ca uppannassa pītisambojjhaṅgassa bhāvanāya pāripūrī hoti tañca pajānāti.

    ‘‘సన్తం వా అజ్ఝత్తం పస్సద్ధిసమ్బోజ్ఝఙ్గం ‘అత్థి మే అజ్ఝత్తం పస్సద్ధిసమ్బోజ్ఝఙ్గో’తి పజానాతి, అసన్తం వా అజ్ఝత్తం పస్సద్ధిసమ్బోజ్ఝఙ్గం ‘నత్థి మే అజ్ఝత్తం పస్సద్ధిసమ్బోజ్ఝఙ్గో’తి పజానాతి, యథా చ అనుప్పన్నస్స పస్సద్ధిసమ్బోజ్ఝఙ్గస్స ఉప్పాదో హోతి తఞ్చ పజానాతి, యథా చ ఉప్పన్నస్స పస్సద్ధిసమ్బోజ్ఝఙ్గస్స భావనాయ పారిపూరీ హోతి తఞ్చ పజానాతి.

    ‘‘Santaṃ vā ajjhattaṃ passaddhisambojjhaṅgaṃ ‘atthi me ajjhattaṃ passaddhisambojjhaṅgo’ti pajānāti, asantaṃ vā ajjhattaṃ passaddhisambojjhaṅgaṃ ‘natthi me ajjhattaṃ passaddhisambojjhaṅgo’ti pajānāti, yathā ca anuppannassa passaddhisambojjhaṅgassa uppādo hoti tañca pajānāti, yathā ca uppannassa passaddhisambojjhaṅgassa bhāvanāya pāripūrī hoti tañca pajānāti.

    ‘‘సన్తం వా అజ్ఝత్తం సమాధిసమ్బోజ్ఝఙ్గం ‘అత్థి మే అజ్ఝత్తం సమాధిసమ్బోజ్ఝఙ్గో’తి పజానాతి, అసన్తం వా అజ్ఝత్తం సమాధిసమ్బోజ్ఝఙ్గం ‘నత్థి మే అజ్ఝత్తం సమాధిసమ్బోజ్ఝఙ్గో’తి పజానాతి, యథా చ అనుప్పన్నస్స సమాధిసమ్బోజ్ఝఙ్గస్స ఉప్పాదో హోతి తఞ్చ పజానాతి, యథా చ ఉప్పన్నస్స సమాధిసమ్బోజ్ఝఙ్గస్స భావనాయ పారిపూరీ హోతి తఞ్చ పజానాతి.

    ‘‘Santaṃ vā ajjhattaṃ samādhisambojjhaṅgaṃ ‘atthi me ajjhattaṃ samādhisambojjhaṅgo’ti pajānāti, asantaṃ vā ajjhattaṃ samādhisambojjhaṅgaṃ ‘natthi me ajjhattaṃ samādhisambojjhaṅgo’ti pajānāti, yathā ca anuppannassa samādhisambojjhaṅgassa uppādo hoti tañca pajānāti, yathā ca uppannassa samādhisambojjhaṅgassa bhāvanāya pāripūrī hoti tañca pajānāti.

    ‘‘సన్తం వా అజ్ఝత్తం ఉపేక్ఖాసమ్బోజ్ఝఙ్గం ‘అత్థి మే అజ్ఝత్తం ఉపేక్ఖాసమ్బోజ్ఝఙ్గో’తి పజానాతి , అసన్తం వా అజ్ఝత్తం ఉపేక్ఖాసమ్బోజ్ఝఙ్గం ‘నత్థి మే అజ్ఝత్తం ఉపేక్ఖాసమ్బోజ్ఝఙ్గో’తి పజానాతి, యథా చ అనుప్పన్నస్స ఉపేక్ఖాసమ్బోజ్ఝఙ్గస్స ఉప్పాదో హోతి తఞ్చ పజానాతి, యథా చ ఉప్పన్నస్స ఉపేక్ఖాసమ్బోజ్ఝఙ్గస్స భావనాయ పారిపూరీ హోతి తఞ్చ పజానాతి.

    ‘‘Santaṃ vā ajjhattaṃ upekkhāsambojjhaṅgaṃ ‘atthi me ajjhattaṃ upekkhāsambojjhaṅgo’ti pajānāti , asantaṃ vā ajjhattaṃ upekkhāsambojjhaṅgaṃ ‘natthi me ajjhattaṃ upekkhāsambojjhaṅgo’ti pajānāti, yathā ca anuppannassa upekkhāsambojjhaṅgassa uppādo hoti tañca pajānāti, yathā ca uppannassa upekkhāsambojjhaṅgassa bhāvanāya pāripūrī hoti tañca pajānāti.

    ‘‘ఇతి అజ్ఝత్తం వా ధమ్మేసు ధమ్మానుపస్సీ విహరతి, బహిద్ధా వా ధమ్మేసు ధమ్మానుపస్సీ విహరతి, అజ్ఝత్తబహిద్ధా వా ధమ్మేసు ధమ్మానుపస్సీ విహరతి. సముదయధమ్మానుపస్సీ వా ధమ్మేసు విహరతి, వయధమ్మానుపస్సీ వా ధమ్మేసు విహరతి, సముదయవయధమ్మానుపస్సీ వా ధమ్మేసు విహరతి ‘అత్థి ధమ్మా’తి వా పనస్స సతి పచ్చుపట్ఠితా హోతి యావదేవ ఞాణమత్తాయ పటిస్సతిమత్తాయ అనిస్సితో చ విహరతి, న చ కిఞ్చి లోకే ఉపాదియతి. ఏవమ్పి ఖో, భిక్ఖవే, భిక్ఖు ధమ్మేసు ధమ్మానుపస్సీ విహరతి సత్తసు బోజ్ఝఙ్గేసు.

    ‘‘Iti ajjhattaṃ vā dhammesu dhammānupassī viharati, bahiddhā vā dhammesu dhammānupassī viharati, ajjhattabahiddhā vā dhammesu dhammānupassī viharati. Samudayadhammānupassī vā dhammesu viharati, vayadhammānupassī vā dhammesu viharati, samudayavayadhammānupassī vā dhammesu viharati ‘atthi dhammā’ti vā panassa sati paccupaṭṭhitā hoti yāvadeva ñāṇamattāya paṭissatimattāya anissito ca viharati, na ca kiñci loke upādiyati. Evampi kho, bhikkhave, bhikkhu dhammesu dhammānupassī viharati sattasu bojjhaṅgesu.

    బోజ్ఝఙ్గపబ్బం నిట్ఠితం. 19

    Bojjhaṅgapabbaṃ niṭṭhitaṃ. 20

    ధమ్మానుపస్సనా సచ్చపబ్బం

    Dhammānupassanā saccapabbaṃ

    ౩౮౬. ‘‘పున చపరం, భిక్ఖవే, భిక్ఖు ధమ్మేసు ధమ్మానుపస్సీ విహరతి చతూసు అరియసచ్చేసు. కథఞ్చ పన, భిక్ఖవే, భిక్ఖు ధమ్మేసు ధమ్మానుపస్సీ విహరతి చతూసు అరియసచ్చేసు? ఇధ, భిక్ఖవే, భిక్ఖు ‘ఇదం దుక్ఖ’న్తి యథాభూతం పజానాతి, ‘అయం దుక్ఖసముదయో’తి యథాభూతం పజానాతి, ‘అయం దుక్ఖనిరోధో’తి యథాభూతం పజానాతి, ‘అయం దుక్ఖనిరోధగామినీ పటిపదా’తి యథాభూతం పజానాతి.

    386. ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu dhammesu dhammānupassī viharati catūsu ariyasaccesu. Kathañca pana, bhikkhave, bhikkhu dhammesu dhammānupassī viharati catūsu ariyasaccesu? Idha, bhikkhave, bhikkhu ‘idaṃ dukkha’nti yathābhūtaṃ pajānāti, ‘ayaṃ dukkhasamudayo’ti yathābhūtaṃ pajānāti, ‘ayaṃ dukkhanirodho’ti yathābhūtaṃ pajānāti, ‘ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadā’ti yathābhūtaṃ pajānāti.

    పఠమభాణవారో నిట్ఠితో.

    Paṭhamabhāṇavāro niṭṭhito.

    దుక్ఖసచ్చనిద్దేసో

    Dukkhasaccaniddeso

    ౩౮౭. ‘‘కతమఞ్చ , భిక్ఖవే, దుక్ఖం అరియసచ్చం? జాతిపి దుక్ఖా, జరాపి దుక్ఖా, మరణమ్పి దుక్ఖం, సోకపరిదేవదుక్ఖదోమనస్సుపాయాసాపి దుక్ఖా, అప్పియేహి సమ్పయోగోపి దుక్ఖో, పియేహి విప్పయోగోపి దుక్ఖో 21, యమ్పిచ్ఛం న లభతి తమ్పి దుక్ఖం, సఙ్ఖిత్తేన పఞ్చుపాదానక్ఖన్ధా 22 దుక్ఖా.

    387. ‘‘Katamañca , bhikkhave, dukkhaṃ ariyasaccaṃ? Jātipi dukkhā, jarāpi dukkhā, maraṇampi dukkhaṃ, sokaparidevadukkhadomanassupāyāsāpi dukkhā, appiyehi sampayogopi dukkho, piyehi vippayogopi dukkho 23, yampicchaṃ na labhati tampi dukkhaṃ, saṅkhittena pañcupādānakkhandhā24dukkhā.

    ౩౮౮. ‘‘కతమా చ, భిక్ఖవే, జాతి? యా తేసం తేసం సత్తానం తమ్హి తమ్హి సత్తనికాయే జాతి సఞ్జాతి ఓక్కన్తి అభినిబ్బత్తి ఖన్ధానం పాతుభావో ఆయతనానం పటిలాభో, అయం వుచ్చతి, భిక్ఖవే, జాతి.

    388. ‘‘Katamā ca, bhikkhave, jāti? Yā tesaṃ tesaṃ sattānaṃ tamhi tamhi sattanikāye jāti sañjāti okkanti abhinibbatti khandhānaṃ pātubhāvo āyatanānaṃ paṭilābho, ayaṃ vuccati, bhikkhave, jāti.

    ౩౮౯. ‘‘కతమా చ, భిక్ఖవే, జరా? యా తేసం తేసం సత్తానం తమ్హి తమ్హి సత్తనికాయే జరా జీరణతా ఖణ్డిచ్చం పాలిచ్చం వలిత్తచతా ఆయునో సంహాని ఇన్ద్రియానం పరిపాకో, అయం వుచ్చతి, భిక్ఖవే, జరా.

    389. ‘‘Katamā ca, bhikkhave, jarā? Yā tesaṃ tesaṃ sattānaṃ tamhi tamhi sattanikāye jarā jīraṇatā khaṇḍiccaṃ pāliccaṃ valittacatā āyuno saṃhāni indriyānaṃ paripāko, ayaṃ vuccati, bhikkhave, jarā.

    ౩౯౦. ‘‘కతమఞ్చ, భిక్ఖవే, మరణం? యం 25 తేసం తేసం సత్తానం తమ్హా తమ్హా సత్తనికాయా చుతి చవనతా భేదో అన్తరధానం మచ్చు మరణం కాలకిరియా ఖన్ధానం భేదో కళేవరస్స నిక్ఖేపో జీవితిన్ద్రియస్సుపచ్ఛేదో, ఇదం వుచ్చతి, భిక్ఖవే, మరణం.

    390. ‘‘Katamañca, bhikkhave, maraṇaṃ? Yaṃ 26 tesaṃ tesaṃ sattānaṃ tamhā tamhā sattanikāyā cuti cavanatā bhedo antaradhānaṃ maccu maraṇaṃ kālakiriyā khandhānaṃ bhedo kaḷevarassa nikkhepo jīvitindriyassupacchedo, idaṃ vuccati, bhikkhave, maraṇaṃ.

    ౩౯౧. ‘‘కతమో చ, భిక్ఖవే, సోకో? యో ఖో, భిక్ఖవే, అఞ్ఞతరఞ్ఞతరేన బ్యసనేన సమన్నాగతస్స అఞ్ఞతరఞ్ఞతరేన దుక్ఖధమ్మేన ఫుట్ఠస్స సోకో సోచనా సోచితత్తం అన్తోసోకో అన్తోపరిసోకో, అయం వుచ్చతి, భిక్ఖవే, సోకో.

    391. ‘‘Katamo ca, bhikkhave, soko? Yo kho, bhikkhave, aññataraññatarena byasanena samannāgatassa aññataraññatarena dukkhadhammena phuṭṭhassa soko socanā socitattaṃ antosoko antoparisoko, ayaṃ vuccati, bhikkhave, soko.

    ౩౯౨. ‘‘కతమో చ, భిక్ఖవే, పరిదేవో? యో ఖో, భిక్ఖవే, అఞ్ఞతరఞ్ఞతరేన బ్యసనేన సమన్నాగతస్స అఞ్ఞతరఞ్ఞతరేన దుక్ఖధమ్మేన ఫుట్ఠస్స ఆదేవో పరిదేవో ఆదేవనా పరిదేవనా ఆదేవితత్తం పరిదేవితత్తం, అయం వుచ్చతి, భిక్ఖవే పరిదేవో.

    392. ‘‘Katamo ca, bhikkhave, paridevo? Yo kho, bhikkhave, aññataraññatarena byasanena samannāgatassa aññataraññatarena dukkhadhammena phuṭṭhassa ādevo paridevo ādevanā paridevanā ādevitattaṃ paridevitattaṃ, ayaṃ vuccati, bhikkhave paridevo.

    ౩౯౩. ‘‘కతమఞ్చ , భిక్ఖవే, దుక్ఖం? యం ఖో, భిక్ఖవే, కాయికం దుక్ఖం కాయికం అసాతం కాయసమ్ఫస్సజం దుక్ఖం అసాతం వేదయితం, ఇదం వుచ్చతి, భిక్ఖవే, దుక్ఖం.

    393. ‘‘Katamañca , bhikkhave, dukkhaṃ? Yaṃ kho, bhikkhave, kāyikaṃ dukkhaṃ kāyikaṃ asātaṃ kāyasamphassajaṃ dukkhaṃ asātaṃ vedayitaṃ, idaṃ vuccati, bhikkhave, dukkhaṃ.

    ౩౯౪. ‘‘కతమఞ్చ , భిక్ఖవే, దోమనస్సం? యం ఖో, భిక్ఖవే, చేతసికం దుక్ఖం చేతసికం అసాతం మనోసమ్ఫస్సజం దుక్ఖం అసాతం వేదయితం, ఇదం వుచ్చతి, భిక్ఖవే, దోమనస్సం.

    394. ‘‘Katamañca , bhikkhave, domanassaṃ? Yaṃ kho, bhikkhave, cetasikaṃ dukkhaṃ cetasikaṃ asātaṃ manosamphassajaṃ dukkhaṃ asātaṃ vedayitaṃ, idaṃ vuccati, bhikkhave, domanassaṃ.

    ౩౯౫. ‘‘కతమో చ, భిక్ఖవే, ఉపాయాసో? యో ఖో, భిక్ఖవే, అఞ్ఞతరఞ్ఞతరేన బ్యసనేన సమన్నాగతస్స అఞ్ఞతరఞ్ఞతరేన దుక్ఖధమ్మేన ఫుట్ఠస్స ఆయాసో ఉపాయాసో ఆయాసితత్తం ఉపాయాసితత్తం, అయం వుచ్చతి, భిక్ఖవే, ఉపాయాసో.

    395. ‘‘Katamo ca, bhikkhave, upāyāso? Yo kho, bhikkhave, aññataraññatarena byasanena samannāgatassa aññataraññatarena dukkhadhammena phuṭṭhassa āyāso upāyāso āyāsitattaṃ upāyāsitattaṃ, ayaṃ vuccati, bhikkhave, upāyāso.

    ౩౯౬. ‘‘కతమో చ, భిక్ఖవే, అప్పియేహి సమ్పయోగో దుక్ఖో? ఇధ యస్స తే హోన్తి అనిట్ఠా అకన్తా అమనాపా రూపా సద్దా గన్ధా రసా ఫోట్ఠబ్బా ధమ్మా, యే వా పనస్స తే హోన్తి అనత్థకామా అహితకామా అఫాసుకకామా అయోగక్ఖేమకామా, యా తేహి సద్ధిం సఙ్గతి సమాగమో సమోధానం మిస్సీభావో, అయం వుచ్చతి, భిక్ఖవే, అప్పియేహి సమ్పయోగో దుక్ఖో.

    396. ‘‘Katamo ca, bhikkhave, appiyehi sampayogo dukkho? Idha yassa te honti aniṭṭhā akantā amanāpā rūpā saddā gandhā rasā phoṭṭhabbā dhammā, ye vā panassa te honti anatthakāmā ahitakāmā aphāsukakāmā ayogakkhemakāmā, yā tehi saddhiṃ saṅgati samāgamo samodhānaṃ missībhāvo, ayaṃ vuccati, bhikkhave, appiyehi sampayogo dukkho.

    ౩౯౭. ‘‘కతమో చ, భిక్ఖవే, పియేహి విప్పయోగో దుక్ఖో? ఇధ యస్స తే హోన్తి ఇట్ఠా కన్తా మనాపా రూపా సద్దా గన్ధా రసా ఫోట్ఠబ్బా ధమ్మా, యే వా పనస్స తే హోన్తి అత్థకామా హితకామా ఫాసుకకామా యోగక్ఖేమకామా మాతా వా పితా వా భాతా వా భగినీ వా మిత్తా వా అమచ్చా వా ఞాతిసాలోహితా వా, యా తేహి సద్ధిం అసఙ్గతి అసమాగమో అసమోధానం అమిస్సీభావో, అయం వుచ్చతి, భిక్ఖవే, పియేహి విప్పయోగో దుక్ఖో.

    397. ‘‘Katamo ca, bhikkhave, piyehi vippayogo dukkho? Idha yassa te honti iṭṭhā kantā manāpā rūpā saddā gandhā rasā phoṭṭhabbā dhammā, ye vā panassa te honti atthakāmā hitakāmā phāsukakāmā yogakkhemakāmā mātā vā pitā vā bhātā vā bhaginī vā mittā vā amaccā vā ñātisālohitā vā, yā tehi saddhiṃ asaṅgati asamāgamo asamodhānaṃ amissībhāvo, ayaṃ vuccati, bhikkhave, piyehi vippayogo dukkho.

    ౩౯౮. ‘‘కతమఞ్చ , భిక్ఖవే, యమ్పిచ్ఛం న లభతి తమ్పి దుక్ఖం? జాతిధమ్మానం, భిక్ఖవే, సత్తానం ఏవం ఇచ్ఛా ఉప్పజ్జతి – ‘అహో వత మయం న జాతిధమ్మా అస్సామ, న చ వత నో జాతి ఆగచ్ఛేయ్యా’తి. న ఖో పనేతం ఇచ్ఛాయ పత్తబ్బం, ఇదమ్పి యమ్పిచ్ఛం న లభతి తమ్పి దుక్ఖం. జరాధమ్మానం, భిక్ఖవే, సత్తానం ఏవం ఇచ్ఛా ఉప్పజ్జతి – ‘అహో వత మయం న జరాధమ్మా అస్సామ, న చ వత నో జరా ఆగచ్ఛేయ్యా’తి. న ఖో పనేతం ఇచ్ఛాయ పత్తబ్బం, ఇదమ్పి యమ్పిచ్ఛం న లభతి తమ్పి దుక్ఖం. బ్యాధిధమ్మానం, భిక్ఖవే, సత్తానం ఏవం ఇచ్ఛా ఉప్పజ్జతి ‘అహో వత మయం న బ్యాధిధమ్మా అస్సామ, న చ వత నో బ్యాధి ఆగచ్ఛేయ్యా’తి. న ఖో పనేతం ఇచ్ఛాయ పత్తబ్బం, ఇదమ్పి యమ్పిచ్ఛం న లభతి తమ్పి దుక్ఖం. మరణధమ్మానం, భిక్ఖవే, సత్తానం ఏవం ఇచ్ఛా ఉప్పజ్జతి ‘అహో వత మయం న మరణధమ్మా అస్సామ, న చ వత నో మరణం ఆగచ్ఛేయ్యా’తి. న ఖో పనేతం ఇచ్ఛాయ పత్తబ్బం, ఇదమ్పి యమ్పిచ్ఛం న లభతి తమ్పి దుక్ఖం. సోకపరిదేవదుక్ఖదోమనస్సుపాయాసధమ్మానం, భిక్ఖవే, సత్తానం ఏవం ఇచ్ఛా ఉప్పజ్జతి ‘అహో వత మయం న సోకపరిదేవదుక్ఖదోమనస్సుపాయాసధమ్మా అస్సామ, న చ వత నో సోకపరిదేవదుక్ఖదోమనస్సుపాయాసధమ్మా ఆగచ్ఛేయ్యు’న్తి. న ఖో పనేతం ఇచ్ఛాయ పత్తబ్బం, ఇదమ్పి యమ్పిచ్ఛం న లభతి తమ్పి దుక్ఖం.

    398. ‘‘Katamañca , bhikkhave, yampicchaṃ na labhati tampi dukkhaṃ? Jātidhammānaṃ, bhikkhave, sattānaṃ evaṃ icchā uppajjati – ‘aho vata mayaṃ na jātidhammā assāma, na ca vata no jāti āgaccheyyā’ti. Na kho panetaṃ icchāya pattabbaṃ, idampi yampicchaṃ na labhati tampi dukkhaṃ. Jarādhammānaṃ, bhikkhave, sattānaṃ evaṃ icchā uppajjati – ‘aho vata mayaṃ na jarādhammā assāma, na ca vata no jarā āgaccheyyā’ti. Na kho panetaṃ icchāya pattabbaṃ, idampi yampicchaṃ na labhati tampi dukkhaṃ. Byādhidhammānaṃ, bhikkhave, sattānaṃ evaṃ icchā uppajjati ‘aho vata mayaṃ na byādhidhammā assāma, na ca vata no byādhi āgaccheyyā’ti. Na kho panetaṃ icchāya pattabbaṃ, idampi yampicchaṃ na labhati tampi dukkhaṃ. Maraṇadhammānaṃ, bhikkhave, sattānaṃ evaṃ icchā uppajjati ‘aho vata mayaṃ na maraṇadhammā assāma, na ca vata no maraṇaṃ āgaccheyyā’ti. Na kho panetaṃ icchāya pattabbaṃ, idampi yampicchaṃ na labhati tampi dukkhaṃ. Sokaparidevadukkhadomanassupāyāsadhammānaṃ, bhikkhave, sattānaṃ evaṃ icchā uppajjati ‘aho vata mayaṃ na sokaparidevadukkhadomanassupāyāsadhammā assāma, na ca vata no sokaparidevadukkhadomanassupāyāsadhammā āgaccheyyu’nti. Na kho panetaṃ icchāya pattabbaṃ, idampi yampicchaṃ na labhati tampi dukkhaṃ.

    ౩౯౯. ‘‘కతమే చ, భిక్ఖవే, సఙ్ఖిత్తేన పఞ్చుపాదానక్ఖన్ధా దుక్ఖా? సేయ్యథిదం – రూపుపాదానక్ఖన్ధో, వేదనుపాదానక్ఖన్ధో, సఞ్ఞుపాదానక్ఖన్ధో, సఙ్ఖారుపాదానక్ఖన్ధో, విఞ్ఞాణుపాదానక్ఖన్ధో. ఇమే వుచ్చన్తి, భిక్ఖవే, సఙ్ఖిత్తేన పఞ్చుపాదానక్ఖన్ధా దుక్ఖా. ఇదం వుచ్చతి, భిక్ఖవే, దుక్ఖం అరియసచ్చం.

    399. ‘‘Katame ca, bhikkhave, saṅkhittena pañcupādānakkhandhā dukkhā? Seyyathidaṃ – rūpupādānakkhandho, vedanupādānakkhandho, saññupādānakkhandho, saṅkhārupādānakkhandho, viññāṇupādānakkhandho. Ime vuccanti, bhikkhave, saṅkhittena pañcupādānakkhandhā dukkhā. Idaṃ vuccati, bhikkhave, dukkhaṃ ariyasaccaṃ.

    సముదయసచ్చనిద్దేసో

    Samudayasaccaniddeso

    ౪౦౦. ‘‘కతమఞ్చ , భిక్ఖవే, దుక్ఖసముదయం 27 అరియసచ్చం? యాయం తణ్హా పోనోబ్భవికా 28 నన్దీరాగసహగతా 29 తత్రతత్రాభినన్దినీ, సేయ్యథిదం – కామతణ్హా భవతణ్హా విభవతణ్హా.

    400. ‘‘Katamañca , bhikkhave, dukkhasamudayaṃ 30 ariyasaccaṃ? Yāyaṃ taṇhā ponobbhavikā 31 nandīrāgasahagatā 32 tatratatrābhinandinī, seyyathidaṃ – kāmataṇhā bhavataṇhā vibhavataṇhā.

    ‘‘సా ఖో పనేసా, భిక్ఖవే, తణ్హా కత్థ ఉప్పజ్జమానా ఉప్పజ్జతి, కత్థ నివిసమానా నివిసతి? యం లోకే పియరూపం సాతరూపం, ఏత్థేసా తణ్హా ఉప్పజ్జమానా ఉప్పజ్జతి, ఏత్థ నివిసమానా నివిసతి.

    ‘‘Sā kho panesā, bhikkhave, taṇhā kattha uppajjamānā uppajjati, kattha nivisamānā nivisati? Yaṃ loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ, etthesā taṇhā uppajjamānā uppajjati, ettha nivisamānā nivisati.

    ‘‘కిఞ్చ లోకే పియరూపం సాతరూపం? చక్ఖు లోకే పియరూపం సాతరూపం, ఏత్థేసా తణ్హా ఉప్పజ్జమానా ఉప్పజ్జతి, ఏత్థ నివిసమానా నివిసతి. సోతం లోకే…పే॰… ఘానం లోకే… జివ్హా లోకే… కాయో లోకే… మనో లోకే పియరూపం సాతరూపం, ఏత్థేసా తణ్హా ఉప్పజ్జమానా ఉప్పజ్జతి, ఏత్థ నివిసమానా నివిసతి.

    ‘‘Kiñca loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ? Cakkhu loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ, etthesā taṇhā uppajjamānā uppajjati, ettha nivisamānā nivisati. Sotaṃ loke…pe… ghānaṃ loke… jivhā loke… kāyo loke… mano loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ, etthesā taṇhā uppajjamānā uppajjati, ettha nivisamānā nivisati.

    ‘‘రూపా లోకే… సద్దా లోకే… గన్ధా లోకే… రసా లోకే… ఫోట్ఠబ్బా లోకే… ధమ్మా లోకే పియరూపం సాతరూపం, ఏత్థేసా తణ్హా ఉప్పజ్జమానా ఉప్పజ్జతి, ఏత్థ నివిసమానా నివిసతి.

    ‘‘Rūpā loke… saddā loke… gandhā loke… rasā loke… phoṭṭhabbā loke… dhammā loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ, etthesā taṇhā uppajjamānā uppajjati, ettha nivisamānā nivisati.

    ‘‘చక్ఖువిఞ్ఞాణం లోకే… సోతవిఞ్ఞాణం లోకే… ఘానవిఞ్ఞాణం లోకే… జివ్హావిఞ్ఞాణం లోకే… కాయవిఞ్ఞాణం లోకే… మనోవిఞ్ఞాణం లోకే పియరూపం సాతరూపం, ఏత్థేసా తణ్హా ఉప్పజ్జమానా ఉప్పజ్జతి, ఏత్థ నివిసమానా నివిసతి.

    ‘‘Cakkhuviññāṇaṃ loke… sotaviññāṇaṃ loke… ghānaviññāṇaṃ loke… jivhāviññāṇaṃ loke… kāyaviññāṇaṃ loke… manoviññāṇaṃ loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ, etthesā taṇhā uppajjamānā uppajjati, ettha nivisamānā nivisati.

    ‘‘చక్ఖుసమ్ఫస్సో లోకే… సోతసమ్ఫస్సో లోకే… ఘానసమ్ఫస్సో లోకే… జివ్హాసమ్ఫస్సో లోకే… కాయసమ్ఫస్సో లోకే… మనోసమ్ఫస్సో లోకే పియరూపం సాతరూపం, ఏత్థేసా తణ్హా ఉప్పజ్జమానా ఉప్పజ్జతి, ఏత్థ నివిసమానా నివిసతి.

    ‘‘Cakkhusamphasso loke… sotasamphasso loke… ghānasamphasso loke… jivhāsamphasso loke… kāyasamphasso loke… manosamphasso loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ, etthesā taṇhā uppajjamānā uppajjati, ettha nivisamānā nivisati.

    ‘‘చక్ఖుసమ్ఫస్సజా వేదనా లోకే… సోతసమ్ఫస్సజా వేదనా లోకే… ఘానసమ్ఫస్సజా వేదనా లోకే… జివ్హాసమ్ఫస్సజా వేదనా లోకే… కాయసమ్ఫస్సజా వేదనా లోకే… మనోసమ్ఫస్సజా వేదనా లోకే పియరూపం సాతరూపం, ఏత్థేసా తణ్హా ఉప్పజ్జమానా ఉప్పజ్జతి, ఏత్థ నివిసమానా నివిసతి.

    ‘‘Cakkhusamphassajā vedanā loke… sotasamphassajā vedanā loke… ghānasamphassajā vedanā loke… jivhāsamphassajā vedanā loke… kāyasamphassajā vedanā loke… manosamphassajā vedanā loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ, etthesā taṇhā uppajjamānā uppajjati, ettha nivisamānā nivisati.

    ‘‘రూపసఞ్ఞా లోకే… సద్దసఞ్ఞా లోకే… గన్ధసఞ్ఞా లోకే… రససఞ్ఞా లోకే… ఫోట్ఠబ్బసఞ్ఞా లోకే… ధమ్మసఞ్ఞా లోకే పియరూపం సాతరూపం, ఏత్థేసా తణ్హా ఉప్పజ్జమానా ఉప్పజ్జతి, ఏత్థ నివిసమానా నివిసతి.

    ‘‘Rūpasaññā loke… saddasaññā loke… gandhasaññā loke… rasasaññā loke… phoṭṭhabbasaññā loke… dhammasaññā loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ, etthesā taṇhā uppajjamānā uppajjati, ettha nivisamānā nivisati.

    ‘‘రూపసఞ్చేతనా లోకే… సద్దసఞ్చేతనా లోకే… గన్ధసఞ్చేతనా లోకే… రససఞ్చేతనా లోకే… ఫోట్ఠబ్బసఞ్చేతనా లోకే… ధమ్మసఞ్చేతనా లోకే పియరూపం సాతరూపం, ఏత్థేసా తణ్హా ఉప్పజ్జమానా ఉప్పజ్జతి, ఏత్థ నివిసమానా నివిసతి.

    ‘‘Rūpasañcetanā loke… saddasañcetanā loke… gandhasañcetanā loke… rasasañcetanā loke… phoṭṭhabbasañcetanā loke… dhammasañcetanā loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ, etthesā taṇhā uppajjamānā uppajjati, ettha nivisamānā nivisati.

    ‘‘రూపతణ్హా లోకే… సద్దతణ్హా లోకే… గన్ధతణ్హా లోకే… రసతణ్హా లోకే… ఫోట్ఠబ్బతణ్హా లోకే… ధమ్మతణ్హా లోకే పియరూపం సాతరూపం, ఏత్థేసా తణ్హా ఉప్పజ్జమానా ఉప్పజ్జతి, ఏత్థ నివిసమానా నివిసతి.

    ‘‘Rūpataṇhā loke… saddataṇhā loke… gandhataṇhā loke… rasataṇhā loke… phoṭṭhabbataṇhā loke… dhammataṇhā loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ, etthesā taṇhā uppajjamānā uppajjati, ettha nivisamānā nivisati.

    ‘‘రూపవితక్కో లోకే… సద్దవితక్కో లోకే… గన్ధవితక్కో లోకే… రసవితక్కో లోకే… ఫోట్ఠబ్బవితక్కో లోకే… ధమ్మవితక్కో లోకే పియరూపం సాతరూపం, ఏత్థేసా తణ్హా ఉప్పజ్జమానా ఉప్పజ్జతి, ఏత్థ నివిసమానా నివిసతి.

    ‘‘Rūpavitakko loke… saddavitakko loke… gandhavitakko loke… rasavitakko loke… phoṭṭhabbavitakko loke… dhammavitakko loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ, etthesā taṇhā uppajjamānā uppajjati, ettha nivisamānā nivisati.

    ‘‘రూపవిచారో లోకే… సద్దవిచారో లోకే… గన్ధవిచారో లోకే… రసవిచారో లోకే… ఫోట్ఠబ్బవిచారో లోకే… ధమ్మవిచారో లోకే పియరూపం సాతరూపం, ఏత్థేసా తణ్హా ఉప్పజ్జమానా ఉప్పజ్జతి, ఏత్థ నివిసమానా నివిసతి. ఇదం వుచ్చతి, భిక్ఖవే, దుక్ఖసముదయం అరియసచ్చం.

    ‘‘Rūpavicāro loke… saddavicāro loke… gandhavicāro loke… rasavicāro loke… phoṭṭhabbavicāro loke… dhammavicāro loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ, etthesā taṇhā uppajjamānā uppajjati, ettha nivisamānā nivisati. Idaṃ vuccati, bhikkhave, dukkhasamudayaṃ ariyasaccaṃ.

    నిరోధసచ్చనిద్దేసో

    Nirodhasaccaniddeso

    ౪౦౧. ‘‘కతమఞ్చ , భిక్ఖవే, దుక్ఖనిరోధం 33 అరియసచ్చం? యో తస్సాయేవ తణ్హాయ అసేసవిరాగనిరోధో చాగో పటినిస్సగ్గో ముత్తి అనాలయో.

    401. ‘‘Katamañca , bhikkhave, dukkhanirodhaṃ 34 ariyasaccaṃ? Yo tassāyeva taṇhāya asesavirāganirodho cāgo paṭinissaggo mutti anālayo.

    ‘‘సా ఖో పనేసా, భిక్ఖవే, తణ్హా కత్థ పహీయమానా పహీయతి, కత్థ నిరుజ్ఝమానా నిరుజ్ఝతి? యం లోకే పియరూపం సాతరూపం, ఏత్థేసా తణ్హా పహీయమానా పహీయతి, ఏత్థ నిరుజ్ఝమానా నిరుజ్ఝతి.

    ‘‘Sā kho panesā, bhikkhave, taṇhā kattha pahīyamānā pahīyati, kattha nirujjhamānā nirujjhati? Yaṃ loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ, etthesā taṇhā pahīyamānā pahīyati, ettha nirujjhamānā nirujjhati.

    ‘‘కిఞ్చ లోకే పియరూపం సాతరూపం? చక్ఖు లోకే పియరూపం సాతరూపం, ఏత్థేసా తణ్హా పహీయమానా పహీయతి, ఏత్థ నిరుజ్ఝమానా నిరుజ్ఝతి. సోతం లోకే…పే॰… ఘానం లోకే… జివ్హా లోకే… కాయో లోకే… మనో లోకే పియరూపం సాతరూపం, ఏత్థేసా తణ్హా పహీయమానా పహీయతి, ఏత్థ నిరుజ్ఝమానా నిరుజ్ఝతి.

    ‘‘Kiñca loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ? Cakkhu loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ, etthesā taṇhā pahīyamānā pahīyati, ettha nirujjhamānā nirujjhati. Sotaṃ loke…pe… ghānaṃ loke… jivhā loke… kāyo loke… mano loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ, etthesā taṇhā pahīyamānā pahīyati, ettha nirujjhamānā nirujjhati.

    ‘‘రూపా లోకే… సద్దా లోకే… గన్ధా లోకే… రసా లోకే… ఫోట్ఠబ్బా లోకే… ధమ్మా లోకే పియరూపం సాతరూపం, ఏత్థేసా తణ్హా పహీయమానా పహీయతి, ఏత్థ నిరుజ్ఝమానా నిరుజ్ఝతి.

    ‘‘Rūpā loke… saddā loke… gandhā loke… rasā loke… phoṭṭhabbā loke… dhammā loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ, etthesā taṇhā pahīyamānā pahīyati, ettha nirujjhamānā nirujjhati.

    ‘‘చక్ఖువిఞ్ఞాణం లోకే… సోతవిఞ్ఞాణం లోకే… ఘానవిఞ్ఞాణం లోకే… జివ్హావిఞ్ఞాణం లోకే… కాయవిఞ్ఞాణం లోకే… మనోవిఞ్ఞాణం లోకే పియరూపం సాతరూపం, ఏత్థేసా తణ్హా పహీయమానా పహీయతి, ఏత్థ నిరుజ్ఝమానా నిరుజ్ఝతి.

    ‘‘Cakkhuviññāṇaṃ loke… sotaviññāṇaṃ loke… ghānaviññāṇaṃ loke… jivhāviññāṇaṃ loke… kāyaviññāṇaṃ loke… manoviññāṇaṃ loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ, etthesā taṇhā pahīyamānā pahīyati, ettha nirujjhamānā nirujjhati.

    ‘‘చక్ఖుసమ్ఫస్సో లోకే… సోతసమ్ఫస్సో లోకే… ఘానసమ్ఫస్సో లోకే… జివ్హాసమ్ఫస్సో లోకే… కాయసమ్ఫస్సో లోకే… మనోసమ్ఫస్సో లోకే పియరూపం సాతరూపం, ఏత్థేసా తణ్హా పహీయమానా పహీయతి, ఏత్థ నిరుజ్ఝమానా నిరుజ్ఝతి.

    ‘‘Cakkhusamphasso loke… sotasamphasso loke… ghānasamphasso loke… jivhāsamphasso loke… kāyasamphasso loke… manosamphasso loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ, etthesā taṇhā pahīyamānā pahīyati, ettha nirujjhamānā nirujjhati.

    ‘‘చక్ఖుసమ్ఫస్సజా వేదనా లోకే… సోతసమ్ఫస్సజా వేదనా లోకే … ఘానసమ్ఫస్సజా వేదనా లోకే… జివ్హాసమ్ఫస్సజా వేదనా లోకే… కాయసమ్ఫస్సజా వేదనా లోకే… మనోసమ్ఫస్సజా వేదనా లోకే పియరూపం సాతరూపం, ఏత్థేసా తణ్హా పహీయమానా పహీయతి, ఏత్థ నిరుజ్ఝమానా నిరుజ్ఝతి.

    ‘‘Cakkhusamphassajā vedanā loke… sotasamphassajā vedanā loke … ghānasamphassajā vedanā loke… jivhāsamphassajā vedanā loke… kāyasamphassajā vedanā loke… manosamphassajā vedanā loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ, etthesā taṇhā pahīyamānā pahīyati, ettha nirujjhamānā nirujjhati.

    ‘‘రూపసఞ్ఞా లోకే… సద్దసఞ్ఞా లోకే… గన్ధసఞ్ఞా లోకే… రససఞ్ఞా లోకే… ఫోట్ఠబ్బసఞ్ఞా లోకే… ధమ్మసఞ్ఞా లోకే పియరూపం సాతరూపం, ఏత్థేసా తణ్హా పహీయమానా పహీయతి, ఏత్థ నిరుజ్ఝమానా నిరుజ్ఝతి.

    ‘‘Rūpasaññā loke… saddasaññā loke… gandhasaññā loke… rasasaññā loke… phoṭṭhabbasaññā loke… dhammasaññā loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ, etthesā taṇhā pahīyamānā pahīyati, ettha nirujjhamānā nirujjhati.

    ‘‘రూపసఞ్చేతనా లోకే… సద్దసఞ్చేతనా లోకే… గన్ధసఞ్చేతనా లోకే… రససఞ్చేతనా లోకే… ఫోట్ఠబ్బసఞ్చేతనా లోకే… ధమ్మసఞ్చేతనా లోకే పియరూపం సాతరూపం, ఏత్థేసా తణ్హా పహీయమానా పహీయతి, ఏత్థ నిరుజ్ఝమానా నిరుజ్ఝతి.

    ‘‘Rūpasañcetanā loke… saddasañcetanā loke… gandhasañcetanā loke… rasasañcetanā loke… phoṭṭhabbasañcetanā loke… dhammasañcetanā loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ, etthesā taṇhā pahīyamānā pahīyati, ettha nirujjhamānā nirujjhati.

    ‘‘రూపతణ్హా లోకే… సద్దతణ్హా లోకే… గన్ధతణ్హా లోకే… రసతణ్హా లోకే… ఫోట్ఠబ్బతణ్హా లోకే… ధమ్మతణ్హా లోకే పియరూపం సాతరూపం, ఏత్థేసా తణ్హా పహీయమానా పహీయతి, ఏత్థ నిరుజ్ఝమానా నిరుజ్ఝతి.

    ‘‘Rūpataṇhā loke… saddataṇhā loke… gandhataṇhā loke… rasataṇhā loke… phoṭṭhabbataṇhā loke… dhammataṇhā loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ, etthesā taṇhā pahīyamānā pahīyati, ettha nirujjhamānā nirujjhati.

    ‘‘రూపవితక్కో లోకే… సద్దవితక్కో లోకే… గన్ధవితక్కో లోకే… రసవితక్కో లోకే… ఫోట్ఠబ్బవితక్కో లోకే… ధమ్మవితక్కో లోకే పియరూపం సాతరూపం, ఏత్థేసా తణ్హా పహీయమానా పహీయతి, ఏత్థ నిరుజ్ఝమానా నిరుజ్ఝతి.

    ‘‘Rūpavitakko loke… saddavitakko loke… gandhavitakko loke… rasavitakko loke… phoṭṭhabbavitakko loke… dhammavitakko loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ, etthesā taṇhā pahīyamānā pahīyati, ettha nirujjhamānā nirujjhati.

    ‘‘రూపవిచారో లోకే… సద్దవిచారో లోకే… గన్ధవిచారో లోకే… రసవిచారో లోకే… ఫోట్ఠబ్బవిచారో లోకే… ధమ్మవిచారో లోకే పియరూపం సాతరూపం , ఏత్థేసా తణ్హా పహీయమానా పహీయతి, ఏత్థ నిరుజ్ఝమానా నిరుజ్ఝతి. ఇదం వుచ్చతి, భిక్ఖవే, దుక్ఖనిరోధం అరియసచ్చం.

    ‘‘Rūpavicāro loke… saddavicāro loke… gandhavicāro loke… rasavicāro loke… phoṭṭhabbavicāro loke… dhammavicāro loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ , etthesā taṇhā pahīyamānā pahīyati, ettha nirujjhamānā nirujjhati. Idaṃ vuccati, bhikkhave, dukkhanirodhaṃ ariyasaccaṃ.

    మగ్గసచ్చనిద్దేసో

    Maggasaccaniddeso

    ౪౦౨. ‘‘కతమఞ్చ, భిక్ఖవే, దుక్ఖనిరోధగామినీ పటిపదా అరియసచ్చం? అయమేవ అరియో అట్ఠఙ్గికో మగ్గో సేయ్యథిదం – సమ్మాదిట్ఠి సమ్మాసఙ్కప్పో సమ్మావాచా సమ్మాకమ్మన్తో సమ్మాఆజీవో సమ్మావాయామో సమ్మాసతి సమ్మాసమాధి.

    402. ‘‘Katamañca, bhikkhave, dukkhanirodhagāminī paṭipadā ariyasaccaṃ? Ayameva ariyo aṭṭhaṅgiko maggo seyyathidaṃ – sammādiṭṭhi sammāsaṅkappo sammāvācā sammākammanto sammāājīvo sammāvāyāmo sammāsati sammāsamādhi.

    ‘‘కతమా చ, భిక్ఖవే, సమ్మాదిట్ఠి? యం ఖో, భిక్ఖవే, దుక్ఖే ఞాణం, దుక్ఖసముదయే ఞాణం, దుక్ఖనిరోధే ఞాణం, దుక్ఖనిరోధగామినియా పటిపదాయ ఞాణం, అయం వుచ్చతి, భిక్ఖవే, సమ్మాదిట్ఠి.

    ‘‘Katamā ca, bhikkhave, sammādiṭṭhi? Yaṃ kho, bhikkhave, dukkhe ñāṇaṃ, dukkhasamudaye ñāṇaṃ, dukkhanirodhe ñāṇaṃ, dukkhanirodhagāminiyā paṭipadāya ñāṇaṃ, ayaṃ vuccati, bhikkhave, sammādiṭṭhi.

    ‘‘కతమో చ, భిక్ఖవే, సమ్మాసఙ్కప్పో? నేక్ఖమ్మసఙ్కప్పో అబ్యాపాదసఙ్కప్పో అవిహింసాసఙ్కప్పో, అయం వుచ్చతి భిక్ఖవే, సమ్మాసఙ్కప్పో.

    ‘‘Katamo ca, bhikkhave, sammāsaṅkappo? Nekkhammasaṅkappo abyāpādasaṅkappo avihiṃsāsaṅkappo, ayaṃ vuccati bhikkhave, sammāsaṅkappo.

    ‘‘కతమా చ, భిక్ఖవే, సమ్మావాచా? ముసావాదా వేరమణీ 35 పిసుణాయ వాచాయ వేరమణీ ఫరుసాయ వాచాయ వేరమణీ సమ్ఫప్పలాపా వేరమణీ, అయం వుచ్చతి, భిక్ఖవే, సమ్మావాచా.

    ‘‘Katamā ca, bhikkhave, sammāvācā? Musāvādā veramaṇī 36 pisuṇāya vācāya veramaṇī pharusāya vācāya veramaṇī samphappalāpā veramaṇī, ayaṃ vuccati, bhikkhave, sammāvācā.

    ‘‘కతమో చ, భిక్ఖవే, సమ్మాకమ్మన్తో? పాణాతిపాతా వేరమణీ అదిన్నాదానా వేరమణీ కామేసుమిచ్ఛాచారా వేరమణీ, అయం వుచ్చతి, భిక్ఖవే, సమ్మాకమ్మన్తో.

    ‘‘Katamo ca, bhikkhave, sammākammanto? Pāṇātipātā veramaṇī adinnādānā veramaṇī kāmesumicchācārā veramaṇī, ayaṃ vuccati, bhikkhave, sammākammanto.

    ‘‘కతమో చ, భిక్ఖవే, సమ్మాఆజీవో? ఇధ, భిక్ఖవే, అరియసావకో మిచ్ఛాఆజీవం పహాయ సమ్మాఆజీవేన జీవితం కప్పేతి, అయం వుచ్చతి, భిక్ఖవే, సమ్మాఆజీవో.

    ‘‘Katamo ca, bhikkhave, sammāājīvo? Idha, bhikkhave, ariyasāvako micchāājīvaṃ pahāya sammāājīvena jīvitaṃ kappeti, ayaṃ vuccati, bhikkhave, sammāājīvo.

    ‘‘కతమో చ, భిక్ఖవే, సమ్మావాయామో? ఇధ, భిక్ఖవే, భిక్ఖు అనుప్పన్నానం పాపకానం అకుసలానం ధమ్మానం అనుప్పాదాయ ఛన్దం జనేతి వాయమతి వీరియం ఆరభతి చిత్తం పగ్గణ్హాతి పదహతి; ఉప్పన్నానం పాపకానం అకుసలానం ధమ్మానం పహానాయ ఛన్దం జనేతి వాయమతి వీరియం ఆరభతి చిత్తం పగ్గణ్హాతి పదహతి; అనుప్పన్నానం కుసలానం ధమ్మానం ఉప్పాదాయ ఛన్దం జనేతి వాయమతి వీరియం ఆరభతి చిత్తం పగ్గణ్హాతి పదహతి; ఉప్పన్నానం కుసలానం ధమ్మానం ఠితియా అసమ్మోసాయ భియ్యోభావాయ వేపుల్లాయ భావనాయ పారిపూరియా ఛన్దం జనేతి వాయమతి వీరియం ఆరభతి చిత్తం పగ్గణ్హాతి పదహతి. అయం వుచ్చతి, భిక్ఖవే, సమ్మావాయామో.

    ‘‘Katamo ca, bhikkhave, sammāvāyāmo? Idha, bhikkhave, bhikkhu anuppannānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ anuppādāya chandaṃ janeti vāyamati vīriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati; uppannānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya chandaṃ janeti vāyamati vīriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati; anuppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ uppādāya chandaṃ janeti vāyamati vīriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati; uppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ ṭhitiyā asammosāya bhiyyobhāvāya vepullāya bhāvanāya pāripūriyā chandaṃ janeti vāyamati vīriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati. Ayaṃ vuccati, bhikkhave, sammāvāyāmo.

    ‘‘కతమా చ, భిక్ఖవే, సమ్మాసతి? ఇధ, భిక్ఖవే, భిక్ఖు కాయే కాయానుపస్సీ విహరతి ఆతాపీ సమ్పజానో సతిమా వినేయ్య లోకే అభిజ్ఝాదోమనస్సం; వేదనాసు వేదనానుపస్సీ విహరతి ఆతాపీ సమ్పజానో సతిమా వినేయ్య లోకే అభిజ్ఝాదోమనస్సం; చిత్తే చిత్తానుపస్సీ విహరతి ఆతాపీ సమ్పజానో సతిమా వినేయ్య లోకే అభిజ్ఝాదోమనస్సం; ధమ్మేసు ధమ్మానుపస్సీ విహరతి ఆతాపీ సమ్పజానో సతిమా వినేయ్య లోకే అభిజ్ఝాదోమనస్సం. అయం వుచ్చతి, భిక్ఖవే, సమ్మాసతి.

    ‘‘Katamā ca, bhikkhave, sammāsati? Idha, bhikkhave, bhikkhu kāye kāyānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ; vedanāsu vedanānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ; citte cittānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ; dhammesu dhammānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ. Ayaṃ vuccati, bhikkhave, sammāsati.

    ‘‘కతమో చ, భిక్ఖవే, సమ్మాసమాధి? ఇధ, భిక్ఖవే, భిక్ఖు వివిచ్చేవ కామేహి వివిచ్చ అకుసలేహి ధమ్మేహి సవితక్కం సవిచారం వివేకజం పీతిసుఖం పఠమం ఝానం ఉపసమ్పజ్జ విహరతి. వితక్కవిచారానం వూపసమా అజ్ఝత్తం సమ్పసాదనం చేతసో ఏకోదిభావం అవితక్కం అవిచారం సమాధిజం పీతిసుఖం దుతియం ఝానం ఉపసమ్పజ్జ విహరతి. పీతియా చ విరాగా ఉపేక్ఖకో చ విహరతి, సతో చ సమ్పజానో, సుఖఞ్చ కాయేన పటిసంవేదేతి, యం తం అరియా ఆచిక్ఖన్తి ‘ఉపేక్ఖకో సతిమా సుఖవిహారీ’తి తతియం ఝానం ఉపసమ్పజ్జ విహరతి. సుఖస్స చ పహానా దుక్ఖస్స చ పహానా పుబ్బేవ సోమనస్సదోమనస్సానం అత్థఙ్గమా అదుక్ఖమసుఖం ఉపేక్ఖాసతిపారిసుద్ధిం చతుత్థం ఝానం ఉపసమ్పజ్జ విహరతి. అయం వుచ్చతి, భిక్ఖవే , సమ్మాసమాధి. ఇదం వుచ్చతి, భిక్ఖవే, దుక్ఖనిరోధగామినీ పటిపదా అరియసచ్చం.

    ‘‘Katamo ca, bhikkhave, sammāsamādhi? Idha, bhikkhave, bhikkhu vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Vitakkavicārānaṃ vūpasamā ajjhattaṃ sampasādanaṃ cetaso ekodibhāvaṃ avitakkaṃ avicāraṃ samādhijaṃ pītisukhaṃ dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Pītiyā ca virāgā upekkhako ca viharati, sato ca sampajāno, sukhañca kāyena paṭisaṃvedeti, yaṃ taṃ ariyā ācikkhanti ‘upekkhako satimā sukhavihārī’ti tatiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbeva somanassadomanassānaṃ atthaṅgamā adukkhamasukhaṃ upekkhāsatipārisuddhiṃ catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Ayaṃ vuccati, bhikkhave , sammāsamādhi. Idaṃ vuccati, bhikkhave, dukkhanirodhagāminī paṭipadā ariyasaccaṃ.

    ౪౦౩. ‘‘ఇతి అజ్ఝత్తం వా ధమ్మేసు ధమ్మానుపస్సీ విహరతి, బహిద్ధా వా ధమ్మేసు ధమ్మానుపస్సీ విహరతి, అజ్ఝత్తబహిద్ధా వా ధమ్మేసు ధమ్మానుపస్సీ విహరతి. సముదయధమ్మానుపస్సీ వా ధమ్మేసు విహరతి, వయధమ్మానుపస్సీ వా ధమ్మేసు విహరతి, సముదయవయధమ్మానుపస్సీ వా ధమ్మేసు విహరతి. ‘అత్థి ధమ్మా’తి వా పనస్స సతి పచ్చుపట్ఠితా హోతి యావదేవ ఞాణమత్తాయ పటిస్సతిమత్తాయ అనిస్సితో చ విహరతి, న చ కిఞ్చి లోకే ఉపాదియతి. ఏవమ్పి ఖో, భిక్ఖవే, భిక్ఖు ధమ్మేసు ధమ్మానుపస్సీ విహరతి చతూసు అరియసచ్చేసు.

    403. ‘‘Iti ajjhattaṃ vā dhammesu dhammānupassī viharati, bahiddhā vā dhammesu dhammānupassī viharati, ajjhattabahiddhā vā dhammesu dhammānupassī viharati. Samudayadhammānupassī vā dhammesu viharati, vayadhammānupassī vā dhammesu viharati, samudayavayadhammānupassī vā dhammesu viharati. ‘Atthi dhammā’ti vā panassa sati paccupaṭṭhitā hoti yāvadeva ñāṇamattāya paṭissatimattāya anissito ca viharati, na ca kiñci loke upādiyati. Evampi kho, bhikkhave, bhikkhu dhammesu dhammānupassī viharati catūsu ariyasaccesu.

    సచ్చపబ్బం నిట్ఠితం.

    Saccapabbaṃ niṭṭhitaṃ.

    ధమ్మానుపస్సనా నిట్ఠితా.

    Dhammānupassanā niṭṭhitā.

    ౪౦౪. ‘‘యో హి కోచి, భిక్ఖవే, ఇమే చత్తారో సతిపట్ఠానే ఏవం భావేయ్య సత్తవస్సాని, తస్స ద్విన్నం ఫలానం అఞ్ఞతరం ఫలం పాటికఙ్ఖం దిట్ఠేవ ధమ్మే అఞ్ఞా; సతి వా ఉపాదిసేసే అనాగామితా.

    404. ‘‘Yo hi koci, bhikkhave, ime cattāro satipaṭṭhāne evaṃ bhāveyya sattavassāni, tassa dvinnaṃ phalānaṃ aññataraṃ phalaṃ pāṭikaṅkhaṃ diṭṭheva dhamme aññā; sati vā upādisese anāgāmitā.

    ‘‘తిట్ఠన్తు, భిక్ఖవే, సత్తవస్సాని. యో హి కోచి, భిక్ఖవే, ఇమే చత్తారో సతిపట్ఠానే ఏవం భావేయ్య ఛ వస్సాని…పే॰… పఞ్చ వస్సాని… చత్తారి వస్సాని… తీణి వస్సాని… ద్వే వస్సాని… ఏకం వస్సం… తిట్ఠతు, భిక్ఖవే, ఏకం వస్సం. యో హి కోచి, భిక్ఖవే, ఇమే చత్తారో సతిపట్ఠానే ఏవం భావేయ్య సత్తమాసాని, తస్స ద్విన్నం ఫలానం అఞ్ఞతరం ఫలం పాటికఙ్ఖం దిట్ఠేవ ధమ్మే అఞ్ఞా; సతి వా ఉపాదిసేసే అనాగామితా.

    ‘‘Tiṭṭhantu, bhikkhave, sattavassāni. Yo hi koci, bhikkhave, ime cattāro satipaṭṭhāne evaṃ bhāveyya cha vassāni…pe… pañca vassāni… cattāri vassāni… tīṇi vassāni… dve vassāni… ekaṃ vassaṃ… tiṭṭhatu, bhikkhave, ekaṃ vassaṃ. Yo hi koci, bhikkhave, ime cattāro satipaṭṭhāne evaṃ bhāveyya sattamāsāni, tassa dvinnaṃ phalānaṃ aññataraṃ phalaṃ pāṭikaṅkhaṃ diṭṭheva dhamme aññā; sati vā upādisese anāgāmitā.

    ‘‘తిట్ఠన్తు , భిక్ఖవే, సత్త మాసాని. యో హి కోచి, భిక్ఖవే, ఇమే చత్తారో సతిపట్ఠానే ఏవం భావేయ్య ఛ మాసాని…పే॰… పఞ్చ మాసాని… చత్తారి మాసాని… తీణి మాసాని … ద్వే మాసాని… ఏకం మాసం… అడ్ఢమాసం… తిట్ఠతు, భిక్ఖవే, అడ్ఢమాసో. యో హి కోచి, భిక్ఖవే, ఇమే చత్తారో సతిపట్ఠానే ఏవం భావేయ్య సత్తాహం, తస్స ద్విన్నం ఫలానం అఞ్ఞతరం ఫలం పాటికఙ్ఖం దిట్ఠేవ ధమ్మే అఞ్ఞా; సతి వా ఉపాదిసేసే అనాగామితాతి.

    ‘‘Tiṭṭhantu , bhikkhave, satta māsāni. Yo hi koci, bhikkhave, ime cattāro satipaṭṭhāne evaṃ bhāveyya cha māsāni…pe… pañca māsāni… cattāri māsāni… tīṇi māsāni … dve māsāni… ekaṃ māsaṃ… aḍḍhamāsaṃ… tiṭṭhatu, bhikkhave, aḍḍhamāso. Yo hi koci, bhikkhave, ime cattāro satipaṭṭhāne evaṃ bhāveyya sattāhaṃ, tassa dvinnaṃ phalānaṃ aññataraṃ phalaṃ pāṭikaṅkhaṃ diṭṭheva dhamme aññā; sati vā upādisese anāgāmitāti.

    ౪౦౫. ‘‘ఏకాయనో అయం, భిక్ఖవే, మగ్గో సత్తానం విసుద్ధియా సోకపరిదేవానం సమతిక్కమాయ దుక్ఖదోమనస్సానం అత్థఙ్గమాయ ఞాయస్స అధిగమాయ నిబ్బానస్స సచ్ఛికిరియాయ యదిదం చత్తారో సతిపట్ఠానాతి. ఇతి యం తం వుత్తం, ఇదమేతం పటిచ్చ వుత్త’’న్తి. ఇదమవోచ భగవా. అత్తమనా తే భిక్ఖూ భగవతో భాసితం అభినన్దున్తి.

    405. ‘‘Ekāyano ayaṃ, bhikkhave, maggo sattānaṃ visuddhiyā sokaparidevānaṃ samatikkamāya dukkhadomanassānaṃ atthaṅgamāya ñāyassa adhigamāya nibbānassa sacchikiriyāya yadidaṃ cattāro satipaṭṭhānāti. Iti yaṃ taṃ vuttaṃ, idametaṃ paṭicca vutta’’nti. Idamavoca bhagavā. Attamanā te bhikkhū bhagavato bhāsitaṃ abhinandunti.

    మహాసతిపట్ఠానసుత్తం నిట్ఠితం నవమం.

    Mahāsatipaṭṭhānasuttaṃ niṭṭhitaṃ navamaṃ.







    Footnotes:
    1. భదన్తేతి (సీ॰ స్యా॰ పీ॰)
    2. bhadanteti (sī. syā. pī.)
    3. ఏవమ్పి (సీ॰ స్యా॰ పీ॰)
    4. evampi (sī. syā. pī.)
    5. కరీసం మత్థలుఙ్గం (క॰)
    6. karīsaṃ matthaluṅgaṃ (ka.)
    7. మూతోళీ (స్యా॰), ముతోలి (పీ॰)
    8. mūtoḷī (syā.), mutoli (pī.)
    9. గిజ్ఝేహి వా ఖజ్జమానం, సువానేహి వా ఖజ్జమానం, సిగాలేహి వా ఖజ్జమానం, (స్యా॰ పీ॰)
    10. gijjhehi vā khajjamānaṃ, suvānehi vā khajjamānaṃ, sigālehi vā khajjamānaṃ, (syā. pī.)
    11. అపగతన్హారుసమ్బన్ధాని (స్యా॰)
    12. ‘‘అఞ్ఞేన గోప్ఫకట్ఠిక’’న్తి ఇదం సీ॰ స్యా॰ పీ॰ పోత్థకేసు నత్థి
    13. అఞ్ఞేన కటట్ఠికం అఞ్ఞేన పిట్ఠట్ఠికం అఞ్ఞేన కణ్డకట్ఠికం అఞ్ఞేన ఫాసుకట్ఠికం అఞ్ఞేన ఉరట్ఠికం అఞ్ఞేన అంసట్ఠికం అఞ్ఞేన బాహుట్ఠికం (స్యా॰)
    14. అఞ్ఞేన కటట్ఠికం అఞ్ఞేన పిట్ఠట్ఠికం అఞ్ఞేన కణ్డకట్ఠికం అఞ్ఞేన ఫాసుకట్ఠికం అఞ్ఞేన ఉరట్ఠికం అఞ్ఞేన అంసట్ఠికం అఞ్ఞేన బాహుట్ఠికం (స్యా॰)
    15. apagatanhārusambandhāni (syā.)
    16. ‘‘aññena gopphakaṭṭhika’’nti idaṃ sī. syā. pī. potthakesu natthi
    17. aññena kaṭaṭṭhikaṃ aññena piṭṭhaṭṭhikaṃ aññena kaṇḍakaṭṭhikaṃ aññena phāsukaṭṭhikaṃ aññena uraṭṭhikaṃ aññena aṃsaṭṭhikaṃ aññena bāhuṭṭhikaṃ (syā.)
    18. aññena kaṭaṭṭhikaṃ aññena piṭṭhaṭṭhikaṃ aññena kaṇḍakaṭṭhikaṃ aññena phāsukaṭṭhikaṃ aññena uraṭṭhikaṃ aññena aṃsaṭṭhikaṃ aññena bāhuṭṭhikaṃ (syā.)
    19. బోజ్ఝఙ్గపబ్బం నిట్ఠితం, పఠమభాణవారం (స్యా॰)
    20. bojjhaṅgapabbaṃ niṭṭhitaṃ, paṭhamabhāṇavāraṃ (syā.)
    21. అప్పియేహి…పే॰… విప్పయోగో దుక్ఖోతిపాఠో చేవ తంనిద్దేసో చ కత్థచి న దిస్సతి, అట్ఠకథాయంపి తంసంవణ్ణనా నత్థి
    22. పఞ్చుపాదానక్ఖన్ధాపి (క॰)
    23. appiyehi…pe… vippayogo dukkhotipāṭho ceva taṃniddeso ca katthaci na dissati, aṭṭhakathāyaṃpi taṃsaṃvaṇṇanā natthi
    24. pañcupādānakkhandhāpi (ka.)
    25. అట్ఠకథా ఓలోకేతబ్బా
    26. aṭṭhakathā oloketabbā
    27. దుక్ఖసముదయో (స్యా॰)
    28. పోనోభవికా (సీ॰ పీ॰)
    29. నన్దిరాగసహగతా (సీ॰ స్యా॰ పీ॰)
    30. dukkhasamudayo (syā.)
    31. ponobhavikā (sī. pī.)
    32. nandirāgasahagatā (sī. syā. pī.)
    33. దుక్ఖనిరోధో (స్యా॰)
    34. dukkhanirodho (syā.)
    35. వేరమణి (క॰)
    36. veramaṇi (ka.)



    Related texts:



    అట్ఠకథా • Aṭṭhakathā / సుత్తపిటక (అట్ఠకథా) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / దీఘ నికాయ (అట్ఠకథా) • Dīgha nikāya (aṭṭhakathā) / ౯. మహాసతిపట్ఠానసుత్తవణ్ణనా • 9. Mahāsatipaṭṭhānasuttavaṇṇanā

    టీకా • Tīkā / సుత్తపిటక (టీకా) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / దీఘనికాయ (టీకా) • Dīghanikāya (ṭīkā) / ౯. మహాసతిపట్ఠానసుత్తవణ్ణనా • 9. Mahāsatipaṭṭhānasuttavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact