A World of Knowledge
    Library / Tipiṭaka / д̇ибидага • Tipiṭaka / д̣̇ийгханигааяа (дийгаа) • Dīghanikāya (ṭīkā)

    9. махаасад̇ибадтаанасуд̇д̇аван̣н̣анаа

    9. Mahāsatipaṭṭhānasuttavaṇṇanā

    уд̣̇д̣̇зсаваарагат̇ааван̣н̣анаа

    Uddesavārakathāvaṇṇanā

    373. ‘‘гасмаа бхаг̇аваа ид̣̇ам̣ суд̇д̇амабхаасий’’д̇и асаад̇хааран̣ам̣ самудтаанам̣ бужчад̇и, саад̇хааран̣ам̣ бана ‘‘баагада’’нд̇и анаамасид̇ваа ‘‘гурурадтаваасийна’’нд̇иаад̣̇и вуд̇д̇ам̣. самудтаананд̇и хи д̣̇зсанаанид̣̇аанам̣, д̇ам̣ саад̇хааран̣аасаад̇хааран̣абхзд̣̇ад̇о д̣̇увид̇хам̣, саад̇хааран̣амби аж̇жхад̇д̇игаб̣аахирабхзд̣̇ад̇о д̣̇увид̇хам̣. д̇ад̇т̇а саад̇хааран̣ам̣ аж̇жхад̇д̇игам̣ самудтаанам̣ наама бхаг̇авад̇о махаагарун̣аа. д̇ааяа хи самуссаахид̇асса бхаг̇авад̇о взнзяяаанам̣ д̇хаммад̣̇зсанааяа жид̇д̇ам̣ уд̣̇абаад̣̇и. яат̇ааха ‘‘сад̇д̇зсу жа гаарун̃н̃ад̇ам̣ бадижжа б̣уд̣̇д̇хажагкунаа логам̣ вологзсий’’д̇иаад̣̇и. (д̣̇ий. ни. 2.69; ма. ни. 1.283; 2.339; сам̣. ни. 1.172; махаава. 9) б̣аахирам̣ бана саад̇хааран̣ам̣ самудтаанам̣ наама д̣̇асасахассамахааб̣рахмабариваарасса сахамбад̇имахааб̣рахмуно аж̇жхзсанам̣. д̇ат̇аа жааха ‘‘б̣рахмуно жа аж̇жхзсанам̣ вид̣̇ид̇ваа’’д̇и. (д̣̇ий. ни. 2.69; ма. ни. 1.283; 2.339; сам̣. ни. 1.179; махаава. 9) д̇ад̣̇аж̇жхзсануд̇д̇арагаалан̃хи д̇хаммабажжавзгкан̣ааж̇анид̇ам̣ аббоссуггад̇ам̣ бадибассамбхзд̇ваа бхаг̇аваа д̇хаммам̣ д̣̇зсзд̇ум̣ уссаахаж̇аад̇о ахоси. яат̇аа жа махаагарун̣аа, звам̣ д̣̇асаб̣алан̃аан̣аад̣̇аяо жа д̣̇зсанааяа аж̇жхад̇д̇асамудтаанабхаавз вад̇д̇аб̣б̣аа. саб̣б̣ан̃хи н̃зяяад̇хаммам̣, д̇зсам̣ д̣̇зсзд̇аб̣б̣аббагаарам̣, сад̇д̇аанан̃жа аасаяаанусаяаад̣̇им̣ яаат̇аавад̇о ж̇аанид̇ваа бхаг̇аваа таанаадтаанаад̣̇ийсу госаллзна взнзяяаж̇жхаасаяаануруубам̣ вижид̇д̇анаяад̣̇зсанам̣ бавад̇д̇зсийд̇и. асаад̇хааран̣амби аж̇жхад̇д̇игаб̣аахирабхзд̣̇ад̇о д̣̇увид̇хамзва. д̇ад̇т̇а аж̇жхад̇д̇игам̣ яааяа махаагарун̣ааяа, язна жа д̣̇зсанаан̃аан̣зна ид̣̇ам̣ суд̇д̇ам̣ бавад̇д̇ид̇ам̣, д̇ад̣̇убхаяам̣ взд̣̇ид̇аб̣б̣ам̣, б̣аахирам̣ бана д̣̇ассзд̇ум̣ ‘‘гурурадтаваасийна’’нд̇иаад̣̇имааха. д̇зна вуд̇д̇ам̣ ‘‘асаад̇хааран̣ам̣ самудтаанам̣ бужчад̇ий’’д̇и, д̇зна ‘‘ад̇д̇аж̇жхаасаяаад̣̇ийсу жад̇уусу суд̇д̇анигкзбзсу гад̇арояа’’нд̇и суд̇д̇анигкзбо бужчид̇о ход̇ийд̇и ид̇аро ‘‘гурурадтаваасийна’’нд̇иаад̣̇инаа ‘‘бараж̇жхаасаяояам̣ суд̇д̇анигкзбо’’д̇и д̣̇ассзд̇и.

    373. ‘‘Kasmā bhagavā idaṃ suttamabhāsī’’ti asādhāraṇaṃ samuṭṭhānaṃ pucchati, sādhāraṇaṃ pana ‘‘pākaṭa’’nti anāmasitvā ‘‘kururaṭṭhavāsīna’’ntiādi vuttaṃ. Samuṭṭhānanti hi desanānidānaṃ, taṃ sādhāraṇāsādhāraṇabhedato duvidhaṃ, sādhāraṇampi ajjhattikabāhirabhedato duvidhaṃ. Tattha sādhāraṇaṃ ajjhattikaṃ samuṭṭhānaṃ nāma bhagavato mahākaruṇā. Tāya hi samussāhitassa bhagavato veneyyānaṃ dhammadesanāya cittaṃ udapādi. Yathāha ‘‘sattesu ca kāruññataṃ paṭicca buddhacakkhunā lokaṃ volokesī’’tiādi. (Dī. ni. 2.69; ma. ni. 1.283; 2.339; saṃ. ni. 1.172; mahāva. 9) bāhiraṃ pana sādhāraṇaṃ samuṭṭhānaṃ nāma dasasahassamahābrahmaparivārassa sahampatimahābrahmuno ajjhesanaṃ. Tathā cāha ‘‘brahmuno ca ajjhesanaṃ viditvā’’ti. (Dī. ni. 2.69; ma. ni. 1.283; 2.339; saṃ. ni. 1.179; mahāva. 9) tadajjhesanuttarakālañhi dhammapaccavekkhaṇājanitaṃ appossukkataṃ paṭipassambhetvā bhagavā dhammaṃ desetuṃ ussāhajāto ahosi. Yathā ca mahākaruṇā, evaṃ dasabalañāṇādayo ca desanāya ajjhattasamuṭṭhānabhāve vattabbā. Sabbañhi ñeyyadhammaṃ, tesaṃ desetabbappakāraṃ, sattānañca āsayānusayādiṃ yāthāvato jānitvā bhagavā ṭhānāṭṭhānādīsu kosallena veneyyajjhāsayānurūpaṃ vicittanayadesanaṃ pavattesīti. Asādhāraṇampi ajjhattikabāhirabhedato duvidhameva. Tattha ajjhattikaṃ yāya mahākaruṇāya, yena ca desanāñāṇena idaṃ suttaṃ pavattitaṃ, tadubhayaṃ veditabbaṃ, bāhiraṃ pana dassetuṃ ‘‘kururaṭṭhavāsīna’’ntiādimāha. Tena vuttaṃ ‘‘asādhāraṇaṃ samuṭṭhānaṃ pucchatī’’ti, tena ‘‘attajjhāsayādīsu catūsu suttanikkhepesu kataroya’’nti suttanikkhepo pucchito hotīti itaro ‘‘kururaṭṭhavāsīna’’ntiādinā ‘‘parajjhāsayoyaṃ suttanikkhepo’’ti dasseti.

    гурурадтам̣ гира д̇ад̣̇аа д̇ам̣ниваасисад̇д̇аанам̣ яонисоманасигаараванд̇ад̇аад̣̇инаа язбхуяязна суббадибаннад̇ааяа, буб̣б̣з жа гад̇абун̃н̃ад̇ааб̣алзна д̇ад̣̇аа уд̇уаад̣̇исамбад̇д̇ияуд̇д̇амзва ахоси. д̇зна вуд̇д̇ам̣ ‘‘уд̇убажжаяаад̣̇исамбаннад̇д̇аа’’д̇и. аад̣̇и-сад̣̇д̣̇зна бхож̇анаад̣̇исамбад̇д̇им̣ сан̇г̇ан̣хаад̇и. гзжи бана ‘‘буб̣б̣з бавад̇д̇агурувад̇д̇ад̇хаммаанудтаанаваасанааяа уд̇д̇арагуру вияа язбхуяязна уд̇уаад̣̇исамбаннамзва хонд̇ам̣ бхаг̇авад̇о гаалз саад̇исаяам̣ уд̇усаббааяаад̣̇ияуд̇д̇ам̣ д̇ам̣ радтам̣ ахосий’’д̇и вад̣̇анд̇и. жид̇д̇асарийрагаллад̇ааяаад̇и жид̇д̇асса, сарийрасса жа арог̇ад̇ааяа. ануг̇г̇ахид̇абан̃н̃ааб̣алаад̇и лад̣̇д̇хуубагааран̃аан̣аанубхааваа, ану ану ваа аажин̣н̣абан̃н̃аад̇зж̇аа. згавийсад̇ияаа таанзсуд̇и гааяаанубассанаавасзна жуд̣̇д̣̇асасу таанзсу, взд̣̇анаанубассанаавасзна згасмим̣ таанз, д̇ат̇аа жид̇д̇аанубассанаавасзна, д̇хаммаанубассанаавасзна бан̃жасу таанзсууд̇и звам̣ згавийсад̇ияаа таанзсу. гаммадтаанам̣ арахад̇д̇з багкибид̇ваад̇и жад̇усажжагаммадтаанам̣ яат̇аа арахад̇д̇ам̣ баабзд̇и, звам̣ д̣̇зсанаавасзна арахад̇д̇з багкибид̇ваа. суван̣н̣ажан̇годагасуван̣н̣аман̃ж̇уусаасу багкид̇д̇аани суманажамбагаад̣̇инаанаабубпаани, ман̣имуд̇д̇аад̣̇исад̇д̇арад̇анаани жа яат̇аа бхааж̇анасамбад̇д̇ияаа сависзсам̣ собханд̇и, гижжагараани жа хонд̇и манун̃н̃абхаавад̇о, звам̣ сийлад̣̇ассанаад̣̇исамбад̇д̇ияаа бхааж̇анависзсабхууд̇ааяа гурурадтаваасибарисааяа д̣̇зсид̇аа бхаг̇авад̇о аяам̣ д̣̇зсанаа бхияяосо мад̇д̇ааяа собхад̇и, гижжагаарий жа ход̇ийд̇и имамад̇т̇ам̣ д̣̇ассзд̇и ‘‘яат̇аа хи бурисо’’д̇иаад̣̇инаа. зд̇т̇аад̇и гурурадтз.

    Kururaṭṭhaṃ kira tadā taṃnivāsisattānaṃ yonisomanasikāravantatādinā yebhuyyena suppaṭipannatāya, pubbe ca katapuññatābalena tadā utuādisampattiyuttameva ahosi. Tena vuttaṃ ‘‘utupaccayādisampannattā’’ti. Ādi-saddena bhojanādisampattiṃ saṅgaṇhāti. Keci pana ‘‘pubbe pavattakuruvattadhammānuṭṭhānavāsanāya uttarakuru viya yebhuyyena utuādisampannameva hontaṃ bhagavato kāle sātisayaṃ utusappāyādiyuttaṃ taṃ raṭṭhaṃ ahosī’’ti vadanti. Cittasarīrakallatāyāti cittassa, sarīrassa ca arogatāya. Anuggahitapaññābalāti laddhūpakārañāṇānubhāvā, anu anu vā āciṇṇapaññātejā. Ekavīsatiyā ṭhānesuti kāyānupassanāvasena cuddasasu ṭhānesu, vedanānupassanāvasena ekasmiṃ ṭhāne, tathā cittānupassanāvasena, dhammānupassanāvasena pañcasu ṭhānesūti evaṃ ekavīsatiyā ṭhānesu. Kammaṭṭhānaṃ arahatte pakkhipitvāti catusaccakammaṭṭhānaṃ yathā arahattaṃ pāpeti, evaṃ desanāvasena arahatte pakkhipitvā. Suvaṇṇacaṅkoṭakasuvaṇṇamañjūsāsu pakkhittāni sumanacampakādinānāpupphāni, maṇimuttādisattaratanāni ca yathā bhājanasampattiyā savisesaṃ sobhanti, kiccakarāni ca honti manuññabhāvato, evaṃ sīladassanādisampattiyā bhājanavisesabhūtāya kururaṭṭhavāsiparisāya desitā bhagavato ayaṃ desanā bhiyyoso mattāya sobhati, kiccakārī ca hotīti imamatthaṃ dasseti ‘‘yathā hi puriso’’tiādinā. Etthāti kururaṭṭhe.

    багад̇ияаад̇и сарасад̇оби, имиссаа сад̇ибадтаанасуд̇д̇ад̣̇зсанааяа буб̣б̣збийд̇и ад̇хиббааяо. ануяуд̇д̇аа вихаранд̇и сад̇т̇у д̣̇зсанаанусаарад̇о бхааванаануяог̇ам̣.

    Pakatiyāti sarasatopi, imissā satipaṭṭhānasuttadesanāya pubbepīti adhippāyo. Anuyuttā viharanti satthu desanānusārato bhāvanānuyogaṃ.

    виссадтаад̇д̇абхаавзнаад̇и анижжаад̣̇ивасзна гисмин̃жи яонисоманасигаарз жид̇д̇ам̣ анияож̇зд̇ваа руубаад̣̇иаарамман̣з абхирад̇ивасзна виссадтажид̇д̇зна бхавид̇ум̣ на ваддад̇и, бамаад̣̇авихаарам̣ бахааяа аббамад̇д̇зна бхавид̇аб̣б̣анд̇и ад̇хиббааяо.

    Vissaṭṭhaattabhāvenāti aniccādivasena kismiñci yonisomanasikāre cittaṃ aniyojetvā rūpādiārammaṇe abhirativasena vissaṭṭhacittena bhavituṃ na vaṭṭati, pamādavihāraṃ pahāya appamattena bhavitabbanti adhippāyo.

    згааяанод̇и зд̇т̇а аяана-сад̣̇д̣̇о маг̇г̇абарияааяо. на гзвалам̣ аяанамзва, ат̇а ко ан̃н̃зби б̣ахуу маг̇г̇абарияааяаад̇и бад̣̇уд̣̇д̇хаарам̣ гаронд̇о ‘‘маг̇г̇асса хий’’д̇и аад̣̇им̣ вад̇ваа яад̣̇и маг̇г̇абарияааяо аяана-сад̣̇д̣̇о, гасмаа буна ‘‘маг̇г̇о’’д̇и вуд̇д̇анд̇и жод̣̇анам̣ санд̇хааяааха ‘‘д̇асмаа’’д̇иаад̣̇и. д̇ад̇т̇а згамаг̇г̇од̇и зго зва маг̇г̇о. на хи ниб̣б̣аанаг̇аамимаг̇г̇о ан̃н̃о ад̇т̇ийд̇и. нану сад̇ибадтаанам̣ ид̇ха маг̇г̇од̇и ад̇хиббзд̇ам̣, д̇ад̣̇ан̃н̃з жа б̣ахуу маг̇г̇ад̇хаммаа ад̇т̇ийд̇и? сажжам̣ ад̇т̇и, д̇з бана сад̇ибадтаанаг̇г̇ахан̣знзва г̇ахид̇аа д̇ад̣̇авинаабхаавад̇о. д̇ат̇аа хи н̃аан̣авийрияаад̣̇аяо нид̣̇д̣̇зсз г̇ахид̇аа, уд̣̇д̣̇зсз бана сад̇ияаа зва г̇ахан̣ам̣ взнзяяаж̇жхаасаяавасзнаад̇и д̣̇адтаб̣б̣ам̣. ‘‘на д̣̇вид̇хаабат̇абхууд̇о’’д̇и иминаа имасса маг̇г̇асса анзгамаг̇г̇абхааваабхаавам̣ вияа аниб̣б̣аанаг̇аамибхааваабхааван̃жа д̣̇ассзд̇и. згзнаад̇и асахааязна. асахааяад̇аа жа д̣̇увид̇хаа ад̇д̇ад̣̇уд̇ияад̇аабхаавзна ваа, яаа ‘‘вуубагадтагааяад̇аа’’д̇и вужжад̇и, д̇ан̣хаад̣̇уд̇ияад̇аабхаавзна ваа, яаа ‘‘бавивид̇д̇ажид̇д̇ад̇аа’’д̇и вужжад̇и. д̇знааха ‘‘вуубагадтзна бавивид̇д̇ажид̇д̇знаа’’д̇и. сздтоби логз ‘‘зго’’д̇и вужжад̇и ‘‘яаава барз згаахам̣ во гаромий’’д̇иаад̣̇ийсууд̇и ааха ‘‘згассаад̇и сздтассаа’’д̇и. яад̣̇и сам̣саарад̇о ниссаран̣адто аяанадто, ан̃н̃зсамби убаниссаяасамбаннаанам̣ саад̇хааран̣ад̇о, гат̇ам̣ бхаг̇авад̇од̇и ааха ‘‘гин̃жаабий’’д̇иаад̣̇и. имасмим̣ код̇и зд̇т̇а ко-сад̣̇д̣̇о авад̇хааран̣з, д̇асмаа имасмим̣ язваад̇и ад̇т̇о. д̣̇зсанаабхзд̣̇оязва хзсо, яад̣̇ид̣̇ам̣ ‘‘маг̇г̇о’’д̇и ваа ‘‘аяано’’д̇и ваа. аяана-сад̣̇д̣̇о ваа гаммагаран̣аад̣̇ивибхааг̇о. д̇знааха ‘‘ад̇т̇ад̇о бана зго ваа’’д̇и.

    Ekāyanoti ettha ayana-saddo maggapariyāyo. Na kevalaṃ ayanameva, atha kho aññepi bahū maggapariyāyāti paduddhāraṃ karonto ‘‘maggassa hī’’ti ādiṃ vatvā yadi maggapariyāyo ayana-saddo, kasmā puna ‘‘maggo’’ti vuttanti codanaṃ sandhāyāha ‘‘tasmā’’tiādi. Tattha ekamaggoti eko eva maggo. Na hi nibbānagāmimaggo añño atthīti. Nanu satipaṭṭhānaṃ idha maggoti adhippetaṃ, tadaññe ca bahū maggadhammā atthīti? Saccaṃ atthi, te pana satipaṭṭhānaggahaṇeneva gahitā tadavinābhāvato. Tathā hi ñāṇavīriyādayo niddese gahitā, uddese pana satiyā eva gahaṇaṃ veneyyajjhāsayavasenāti daṭṭhabbaṃ. ‘‘Na dvidhāpathabhūto’’ti iminā imassa maggassa anekamaggabhāvābhāvaṃ viya anibbānagāmibhāvābhāvañca dasseti. Ekenāti asahāyena. Asahāyatā ca duvidhā attadutiyatābhāvena vā, yā ‘‘vūpakaṭṭhakāyatā’’ti vuccati, taṇhādutiyatābhāvena vā, yā ‘‘pavivittacittatā’’ti vuccati. Tenāha ‘‘vūpakaṭṭhena pavivittacittenā’’ti. Seṭṭhopi loke ‘‘eko’’ti vuccati ‘‘yāva pare ekāhaṃ vo karomī’’tiādīsūti āha ‘‘ekassāti seṭṭhassā’’ti. Yadi saṃsārato nissaraṇaṭṭho ayanaṭṭho, aññesampi upanissayasampannānaṃ sādhāraṇato, kathaṃ bhagavatoti āha ‘‘kiñcāpī’’tiādi. Imasmiṃ khoti ettha kho-saddo avadhāraṇe, tasmā imasmiṃ yevāti attho. Desanābhedoyeva heso, yadidaṃ ‘‘maggo’’ti vā ‘‘ayano’’ti vā. Ayana-saddo vā kammakaraṇādivibhāgo. Tenāha ‘‘atthato pana eko vā’’ti.

    наанаамукабхааванаанаяаббавад̇д̇од̇и гааяаанубассанаад̣̇имукзна д̇ад̇т̇ааби аанаабаанаад̣̇имукзна бхааванаанаязна бавад̇д̇о. згааяананд̇и згаг̇ааминам̣, ниб̣б̣аанаг̇ааминанд̇и ад̇т̇о. ниб̣б̣аанан̃хи ад̣̇уд̇ияабхаавад̇о, сздтабхаавад̇о жа ‘‘зга’’нд̇и вужжад̇и. яат̇ааха ‘‘зган̃хи сажжам̣ на д̣̇уд̇ийяамад̇т̇ий’’д̇и (су. ни. 890). ‘‘яаавад̇аа бхигкавз д̇хаммаа сан̇кад̇аа ваа асан̇кад̇аа ваа вирааг̇о д̇зсам̣ аг̇г̇ам̣ агкааяад̇ий’’д̇и. (а. ни. 4.34; ид̇иву. 90) каяо зва анд̇од̇и каяанд̇о, ж̇аад̇ияаа каяанд̇ам̣ д̣̇идтаваад̇и ж̇аад̇икаяанд̇ад̣̇ассий. авибхааг̇зна саб̣б̣зби сад̇д̇з хид̇зна анугамбад̇ийд̇и хид̇аанугамбий. ад̇арим̣сууд̇и д̇арим̣су. буб̣б̣зд̇и буримагаа б̣уд̣̇д̇хаа, буб̣б̣з ваа ад̇ийд̇агаалз.

    Nānāmukhabhāvanānayappavattoti kāyānupassanādimukhena tatthāpi ānāpānādimukhena bhāvanānayena pavatto. Ekāyananti ekagāminaṃ, nibbānagāminanti attho. Nibbānañhi adutiyabhāvato, seṭṭhabhāvato ca ‘‘eka’’nti vuccati. Yathāha ‘‘ekañhi saccaṃ na dutīyamatthī’’ti (su. ni. 890). ‘‘Yāvatā bhikkhave dhammā saṅkhatā vā asaṅkhatā vā virāgo tesaṃ aggaṃ akkhāyatī’’ti. (A. ni. 4.34; itivu. 90) khayo eva antoti khayanto, jātiyā khayantaṃ diṭṭhavāti jātikhayantadassī. Avibhāgena sabbepi satte hitena anukampatīti hitānukampī. Atariṃsūti tariṃsu. Pubbeti purimakā buddhā, pubbe vā atītakāle.

    д̇анд̇и д̇зсам̣ важанам̣, д̇ам̣ ваа гирияаавуд̇д̇иваажагад̇д̇ам̣ на яуж̇ж̇ад̇и. на хи сан̇кзяяаббад̇хаанад̇ааяа сад̇д̇аваажино згасад̣̇д̣̇асса гирияаавуд̇д̇иваажагад̇аа ад̇т̇и. ‘‘сагимби уд̣̇д̇хам̣ г̇ажчзяяаа’’д̇иаад̣̇ийсу (а. ни. 7.72) вияа сагим̣ аяанод̇и иминаа б̣яан̃ж̇анзна бхавид̇аб̣б̣ам̣. звамад̇т̇ам̣ яож̇зд̇ваад̇и ‘‘згам̣ аяанам̣ ассаа’’д̇и звам̣ самаасабад̣̇ад̇т̇ам̣ яож̇зд̇ваа. убхаяат̇аабийд̇и буриманаязна, бажчиманаязна жа. на яуж̇ж̇ад̇и ид̇хаад̇хиббзд̇амаг̇г̇асса анзгаваарам̣ бавад̇д̇исаб̣бхаавад̇о. д̇знааха ‘‘гасмаа’’д̇иаад̣̇и. ‘‘анзгаваарамби аяад̇ий’’д̇и буриманаяасса аяуд̇д̇ад̇аад̣̇ассанам̣, ‘‘анзган̃жасса аяанам̣ ход̇ий’’д̇и бажчиманаяасса.

    Tanti tesaṃ vacanaṃ, taṃ vā kiriyāvuttivācakattaṃ na yujjati. Na hi saṅkheyyappadhānatāya sattavācino ekasaddassa kiriyāvuttivācakatā atthi. ‘‘Sakimpi uddhaṃ gaccheyyā’’tiādīsu (a. ni. 7.72) viya sakiṃ ayanoti iminā byañjanena bhavitabbaṃ. Evamatthaṃ yojetvāti ‘‘ekaṃ ayanaṃ assā’’ti evaṃ samāsapadatthaṃ yojetvā. Ubhayathāpīti purimanayena, pacchimanayena ca. Na yujjati idhādhippetamaggassa anekavāraṃ pavattisabbhāvato. Tenāha ‘‘kasmā’’tiādi. ‘‘Anekavārampi ayatī’’ti purimanayassa ayuttatādassanaṃ, ‘‘anekañcassa ayanaṃ hotī’’ti pacchimanayassa.

    имасмим̣ бад̣̇зд̇и ‘‘згааяано аяам̣ бхигкавз маг̇г̇о’’д̇и имасмим̣ ваагяз, имасмим̣ ваа ‘‘буб̣б̣абхааг̇амаг̇г̇о, логуд̇д̇арамаг̇г̇о’’д̇и вид̇хаанабад̣̇з. миссагамаг̇г̇од̇и логиязна миссаго логуд̇д̇арамаг̇г̇о . висуд̣̇д̇хиаад̣̇ийнам̣ ниббарияааяахзд̇угам̣ сан̇г̇ан̣ханд̇о аажарияад̇т̇зро ‘‘миссагамаг̇г̇о’’д̇и ааха. ид̇аро барияааяахзд̇у ид̇хаад̇хиббзд̇од̇и ‘‘буб̣б̣абхааг̇амаг̇г̇о’’д̇и авожа.

    Imasmiṃpadeti ‘‘ekāyano ayaṃ bhikkhave maggo’’ti imasmiṃ vākye, imasmiṃ vā ‘‘pubbabhāgamaggo, lokuttaramaggo’’ti vidhānapade. Missakamaggoti lokiyena missako lokuttaramaggo . Visuddhiādīnaṃ nippariyāyahetukaṃ saṅgaṇhanto ācariyatthero ‘‘missakamaggo’’ti āha. Itaro pariyāyahetu idhādhippetoti ‘‘pubbabhāgamaggo’’ti avoca.

    сад̣̇д̣̇ам̣ суд̇ваад̇и ‘‘гаало бханд̇з д̇хаммасаванааяаа’’д̇и гаалаарожанасад̣̇д̣̇ам̣ бажжагкад̇о, барамбарааяа жа суд̇ваа. звам̣ угкибид̇ваад̇и звам̣ ‘‘сунд̣̇арам̣ манохарам̣ имам̣ гат̇ам̣ чад̣д̣змаа’’д̇и ачад̣д̣знд̇аа ужчубхаарам̣ вияа баг̇г̇ахзд̇ваа на вижаранд̇и. аалул̣зд̇ийд̇и вилул̣ид̇о аагуло ход̇ийд̇и ад̇т̇о. згааяанамаг̇г̇о вужжад̇и буб̣б̣абхааг̇асад̇ибадтаанамаг̇г̇од̇и зд̇д̇аавад̇аа ид̇хаад̇хиббзд̇ад̇т̇з сид̣̇д̇хз д̇ассзва алан̇гаарад̇т̇ам̣ со бана яасса буб̣б̣абхааг̇амаг̇г̇о, д̇ам̣ д̣̇ассзд̇ум̣ ‘‘маг̇г̇аанадтан̇г̇иго’’д̇иаад̣̇игаа г̇аат̇ааби бадисамбхид̣̇аамаг̇г̇ад̇ова аанзд̇ваа табид̇аа.

    Saddaṃ sutvāti ‘‘kālo bhante dhammasavanāyā’’ti kālārocanasaddaṃ paccakkhato, paramparāya ca sutvā. Evaṃ ukkhipitvāti evaṃ ‘‘sundaraṃ manoharaṃ imaṃ kathaṃ chaḍḍemā’’ti achaḍḍentā ucchubhāraṃ viya paggahetvā na vicaranti. Āluḷetīti viluḷito ākulo hotīti attho. Ekāyanamaggo vuccati pubbabhāgasatipaṭṭhānamaggoti ettāvatā idhādhippetatthe siddhe tasseva alaṅkāratthaṃ so pana yassa pubbabhāgamaggo, taṃ dassetuṃ ‘‘maggānaṭṭhaṅgiko’’tiādikā gāthāpi paṭisambhidāmaggatova ānetvā ṭhapitā.

    ниб̣б̣аанаг̇аманадтзнаад̇и ниб̣б̣аанам̣ г̇ажчад̇и ад̇хиг̇ажчад̇и зд̇знаад̇и ниб̣б̣аанаг̇аманам̣,соязва авибарийд̇асабхаавад̇ааяа ад̇т̇о, д̇зна ниб̣б̣аанаг̇аманадтзна, ниб̣б̣аанаад̇хиг̇амуубааяад̇ааяаад̇и ад̇т̇о. маг̇г̇анийяадтзнаад̇и г̇авзсид̇аб̣б̣ад̇ааяа. ‘‘г̇аманийяадтзнаа’’д̇и ваа баато, убаг̇анд̇аб̣б̣ад̇ааяаад̇и ад̇т̇о. ‘‘рааг̇аад̣̇ийхий’’д̇и иминаа рааг̇ад̣̇осамохаанам̣язва г̇ахан̣ам̣ ‘‘рааг̇о малам̣, д̣̇осо малам̣, мохо мала’’нд̇и (вибха. 924) важанад̇о. ‘‘абхиж̇жхаависамалобхаад̣̇ийхий’’д̇и бана иминаа саб̣б̣зсамби убаггилзсаанам̣ сан̇г̇ан̣ханад̇т̇ам̣ д̇з висум̣ уд̣̇д̇хадаа. ‘‘сад̇д̇аанам̣ висуд̣̇д̇хияаа’’д̇и вуд̇д̇асса ад̇т̇асса зганд̇игад̇ам̣ д̣̇ассзнд̇о ‘‘д̇ат̇аа хий’’д̇иаад̣̇имааха. гаамам̣ ‘‘висуд̣̇д̇хияаа’’д̇и сааман̃н̃аж̇од̇анаа, жид̇д̇ассзва бана висуд̣̇д̇хи ид̇хаад̇хиббзд̇аад̇и д̣̇ассзд̇ум̣ ‘‘руубамалавасзна банаа’’д̇иаад̣̇и вуд̇д̇ам̣. на гзвалам̣ адтагат̇ааважанамзва, ат̇а ко ид̣̇ам̣ зд̇т̇а аахажжа бхаасид̇анд̇и д̣̇ассзнд̇о ‘‘д̇ат̇аа хий’’д̇иаад̣̇имааха.

    Nibbānagamanaṭṭhenāti nibbānaṃ gacchati adhigacchati etenāti nibbānagamanaṃ,soyeva aviparītasabhāvatāya attho, tena nibbānagamanaṭṭhena, nibbānādhigamūpāyatāyāti attho. Magganīyaṭṭhenāti gavesitabbatāya. ‘‘Gamanīyaṭṭhenā’’ti vā pāṭho, upagantabbatāyāti attho. ‘‘Rāgādīhī’’ti iminā rāgadosamohānaṃyeva gahaṇaṃ ‘‘rāgo malaṃ, doso malaṃ, moho mala’’nti (vibha. 924) vacanato. ‘‘Abhijjhāvisamalobhādīhī’’ti pana iminā sabbesampi upakkilesānaṃ saṅgaṇhanatthaṃ te visuṃ uddhaṭā. ‘‘Sattānaṃ visuddhiyā’’ti vuttassa atthassa ekantikataṃ dassento ‘‘tathā hī’’tiādimāha. Kāmaṃ ‘‘visuddhiyā’’ti sāmaññajotanā, cittasseva pana visuddhi idhādhippetāti dassetuṃ ‘‘rūpamalavasena panā’’tiādi vuttaṃ. Na kevalaṃ aṭṭhakathāvacanameva, atha kho idaṃ ettha āhacca bhāsitanti dassento ‘‘tathā hī’’tiādimāha.

    саа банааяам̣ жид̇д̇ависуд̣̇д̇хи сиж̇жхамаанаа яасмаа согаад̣̇ийнам̣ ануббаад̣̇ааяа сам̣вад̇д̇ад̇и, д̇асмаа вуд̇д̇ам̣ ‘‘согабарид̣̇зваанам̣ самад̇иггамааяаа’’д̇иаад̣̇и. д̇ад̇т̇а сожанам̣ н̃аад̇иб̣яасанаад̣̇инимид̇д̇ам̣ жзд̇асо санд̇аабо анд̇ониж̇жхаанам̣ сого. н̃аад̇иб̣яасанаад̣̇инимид̇д̇амзва согаавад̇ин̣н̣ад̇о ‘‘гахам̣ згабуд̇д̇ага гахам̣ згабуд̇д̇агаа’’д̇иаад̣̇инаа (ма. ни. 2.353, 354; сам̣. ни. 2.63) барид̣̇званавасзна ваажаавиббалаабо барид̣̇аванам̣ барид̣̇зво. ааяад̇им̣ ануббаж̇ж̇анам̣ ид̇ха самад̇иггамод̇и ааха ‘‘бахаанааяаа’’д̇и. д̇ам̣ банасса самад̇иггамаавахад̇ам̣ нид̣̇ассанавасзна д̣̇ассзнд̇о ‘‘аяан̃хий’’д̇иаад̣̇имааха.

    Sā panāyaṃ cittavisuddhi sijjhamānā yasmā sokādīnaṃ anuppādāya saṃvattati, tasmā vuttaṃ ‘‘sokaparidevānaṃ samatikkamāyā’’tiādi. Tattha socanaṃ ñātibyasanādinimittaṃ cetaso santāpo antonijjhānaṃ soko. Ñātibyasanādinimittameva sokāvatiṇṇato ‘‘kahaṃ ekaputtaka kahaṃ ekaputtakā’’tiādinā (ma. ni. 2.353, 354; saṃ. ni. 2.63) paridevanavasena vācāvippalāpo paridavanaṃ paridevo. Āyatiṃ anuppajjanaṃ idha samatikkamoti āha ‘‘pahānāyā’’ti. Taṃ panassa samatikkamāvahataṃ nidassanavasena dassento ‘‘ayañhī’’tiādimāha.

    д̇ад̇т̇а яам̣ буб̣б̣з, д̇ам̣ висод̇хзхийд̇и ад̇ийд̇зсу канд̇хзсу д̇ан̣хаасам̣гилзсависод̇ханам̣ вуд̇д̇ам̣. бажчаад̇и барад̇о . д̇зд̇и д̇уяхам̣. маахууд̇и маа аху. гин̃жананд̇и рааг̇аад̣̇игин̃жанам̣, зд̇зна анааг̇ад̇зсу канд̇хзсу сам̣гилзсависод̇ханам̣ вуд̇д̇ам̣. маж̇жхзд̇и д̇ад̣̇убхаяавзмаж̇жхз. но жз г̇ахзссасийд̇и на убаад̣̇ияиссаси жз, зд̇зна бажжуббаннз канд̇хаббаб̣анд̇хз убаад̣̇аанаббавад̇д̇и вуд̇д̇аа. убасанд̇о жариссасийд̇и звам̣ ад̣̇д̇хад̇д̇аяаг̇ад̇асам̣гилзсависод̇ханз сад̇и ниб̣б̣уд̇асаб̣б̣абарил̣аахад̇ааяа убасанд̇о худ̇ваа вихариссасийд̇и арахад̇д̇анигуудзна г̇аат̇ам̣ нидтабзси. д̇знааха ‘‘имам̣ г̇аат̇а’’нд̇иаад̣̇и.

    Tattha yaṃ pubbe, taṃ visodhehīti atītesu khandhesu taṇhāsaṃkilesavisodhanaṃ vuttaṃ. Pacchāti parato . Teti tuyhaṃ. Māhūti mā ahu. Kiñcananti rāgādikiñcanaṃ, etena anāgatesu khandhesu saṃkilesavisodhanaṃ vuttaṃ. Majjheti tadubhayavemajjhe. No ce gahessasīti na upādiyissasi ce, etena paccuppanne khandhappabandhe upādānappavatti vuttā. Upasanto carissasīti evaṃ addhattayagatasaṃkilesavisodhane sati nibbutasabbapariḷāhatāya upasanto hutvā viharissasīti arahattanikūṭena gāthaṃ niṭṭhapesi. Tenāha ‘‘imaṃ gātha’’ntiādi.

    буд̇д̇аад̇и орасаа, ан̃н̃зби ваа д̣̇иннагагид̇д̇имаад̣̇аяо яз гзжи. бид̇аад̇и ж̇анаго, ан̃н̃зби ваа бид̇удтаанияаа. б̣анд̇хаваад̇и н̃аад̇агаа. аяан̃хзд̇т̇а ад̇т̇о – буд̇д̇аа ваа бид̇аа ваа б̣анд̇хаваа ваа анд̇агзна мажжунаа ад̇хибаннасса абхибхууд̇асса маран̣ад̇о д̇аан̣ааяа на хонд̇и. гасмаа? над̇т̇и н̃аад̇ийсу д̇аан̣ад̇аад̇и. на хи н̃аад̇ийнам̣ васзна маран̣ад̇о аарагкаа ад̇т̇и, д̇асмаа бадаажаарз ‘‘убхо буд̇д̇аа гаалан̇гад̇аа’’д̇иаад̣̇инаа (аба. т̇зрий 1.498) маа нирад̇т̇агам̣ барид̣̇зви, д̇хаммам̣язва бана яаат̇аавад̇о бассаад̇и ад̇хиббааяо. сод̇аабад̇д̇ипалз бад̇идтид̇аад̇и яат̇аануломам̣ бавад̇д̇ид̇ааяа саамуггам̣сигааяа д̇хаммад̣̇зсанааяа барияосаанз сахассанаяабадиман̣д̣ид̇з сод̇аабад̇д̇ипалз бад̇идтахи. гат̇ам̣ банааяам̣ сад̇ибадтаанамаг̇г̇авасзна сод̇аабад̇д̇ипалз бад̇идтаасийд̇и ааха ‘‘яасмаа банаа’’д̇иаад̣̇и. на хи жад̇усажжагаммадтаанагат̇ааяа винаа саавагаанам̣ арияамаг̇г̇аад̇хиг̇амо ад̇т̇и. ‘‘имам̣ г̇аат̇ам̣ суд̇ваа’’д̇и банид̣̇ам̣ согавинод̣̇анавасзна бавад̇д̇ид̇ааяа г̇аат̇ааяа батамам̣ суд̇ад̇д̇аа вуд̇д̇ам̣, сааби хи сажжад̣̇зсанааяа бариваараб̣анд̇хаа зва анижжад̇аагат̇аад̇и гад̇ваа. ид̇араг̇аат̇ааяам̣ бана вад̇д̇аб̣б̣амзва над̇т̇и. бхааванаад̇и бан̃н̃аабхааванаа. саа хи ид̇ха ад̇хиббзд̇аа. д̇асмаад̇и яасмаа руубаад̣̇ийнам̣ анижжаад̣̇ид̇о анубассанааби сад̇ибадтаанабхааванаава, д̇асмаа. д̇збийд̇и санд̇ад̇имахаамад̇д̇абадаажаарааби.

    Puttāti orasā, aññepi vā dinnakakittimādayo ye keci. Pitāti janako, aññepi vā pituṭṭhāniyā. Bandhavāti ñātakā. Ayañhettha attho – puttā vā pitā vā bandhavā vā antakena maccunā adhipannassa abhibhūtassa maraṇato tāṇāya na honti. Kasmā? Natthi ñātīsu tāṇatāti. Na hi ñātīnaṃ vasena maraṇato ārakkhā atthi, tasmā paṭācāre ‘‘ubho puttā kālaṅkatā’’tiādinā (apa. therī 1.498) mā niratthakaṃ paridevi, dhammaṃyeva pana yāthāvato passāti adhippāyo. Sotāpattiphale patiṭṭhitāti yathānulomaṃ pavattitāya sāmukkaṃsikāya dhammadesanāya pariyosāne sahassanayapaṭimaṇḍite sotāpattiphale patiṭṭhahi. Kathaṃ panāyaṃ satipaṭṭhānamaggavasena sotāpattiphale patiṭṭhāsīti āha ‘‘yasmā panā’’tiādi. Na hi catusaccakammaṭṭhānakathāya vinā sāvakānaṃ ariyamaggādhigamo atthi. ‘‘Imaṃ gāthaṃ sutvā’’ti panidaṃ sokavinodanavasena pavattitāya gāthāya paṭhamaṃ sutattā vuttaṃ, sāpi hi saccadesanāya parivārabandhā eva aniccatākathāti katvā. Itaragāthāyaṃ pana vattabbameva natthi. Bhāvanāti paññābhāvanā. Sā hi idha adhippetā. Tasmāti yasmā rūpādīnaṃ aniccādito anupassanāpi satipaṭṭhānabhāvanāva, tasmā. Tepīti santatimahāmattapaṭācārāpi.

    бан̃жасад̇з жорзд̇и сад̇асад̇ажорабариваарз бан̃жажорз бадибаадияаа бзсзси, д̇з аран̃н̃ам̣ бависид̇ваа т̇зрам̣ бариязсанд̇аа ануггамзна т̇зрасса самийбз самааг̇ажчим̣су. д̇знааха ‘‘д̇з г̇анд̇ваа т̇зрам̣ бариваарзд̇ваа нисийд̣̇им̣суу’’д̇и. взд̣̇анам̣ вигкамбхзд̇ваад̇и уурудтибхзд̣̇абажжаяам̣ д̣̇угкавзд̣̇анам̣ аманасигаарзна винод̣̇зд̇ваа. бийд̇ибаамож̇ж̇ам̣ уббаж̇ж̇и виббадисааралзсассаби асамбхавад̇о. д̇знааха ‘‘барисуд̣̇д̇хам̣ сийлам̣ ниссааяаа’’д̇и. т̇зрасса хи сийлам̣ бажжавзгкад̇о барисуд̣̇д̇хам̣ сийлам̣ ниссааяа ул̣аарам̣ бийд̇ибаамож̇ж̇ам̣ уббаж̇ж̇амаанам̣ уурудтибхзд̣̇аж̇анид̇ам̣ д̣̇угкавзд̣̇анам̣ вигкамбхзси. д̇ияаамарад̇д̇инд̇и ажжанд̇асам̣яог̇з убаяог̇аважанам̣, д̇знасса вибассанааяам̣ аббамаад̣̇ам̣, бадибад̇д̇иуссуггаабанан̃жа д̣̇ассзд̇и. баад̣̇аанийд̇и баад̣̇з. сам̣яамзссаамийд̇и сан̃н̃абзссаами, сан̃н̃ад̇д̇им̣ гариссаамийд̇и ад̇т̇о. аддияаамийд̇и ж̇иг̇ужчаами. харааяаамийд̇и лаж̇ж̇аами. вибассисанд̇и самбассим̣.

    Pañcasatecoreti satasatacoraparivāre pañcacore paṭipāṭiyā pesesi, te araññaṃ pavisitvā theraṃ pariyesantā anukkamena therassa samīpe samāgacchiṃsu. Tenāha ‘‘te gantvā theraṃ parivāretvā nisīdiṃsū’’ti. Vedanaṃ vikkhambhetvāti ūruṭṭhibhedapaccayaṃ dukkhavedanaṃ amanasikārena vinodetvā. Pītipāmojjaṃ uppajji vippaṭisāralesassapi asambhavato. Tenāha ‘‘parisuddhaṃ sīlaṃ nissāyā’’ti. Therassa hi sīlaṃ paccavekkhato parisuddhaṃ sīlaṃ nissāya uḷāraṃ pītipāmojjaṃ uppajjamānaṃ ūruṭṭhibhedajanitaṃ dukkhavedanaṃ vikkhambhesi. Tiyāmarattinti accantasaṃyoge upayogavacanaṃ, tenassa vipassanāyaṃ appamādaṃ, paṭipattiussukkāpanañca dasseti. Pādānīti pāde. Saṃyamessāmīti saññapessāmi, saññattiṃ karissāmīti attho. Aṭṭiyāmīti jigucchāmi. Harāyāmīti lajjāmi. Vipassisanti sampassiṃ.

    бажалааяанд̇аананд̇и бажалааяигаанам̣ нид̣̇д̣̇ам̣ убаг̇ад̇аанам̣. аг̇ад̇инд̇и аг̇ожарам̣. вад̇асамбаннод̇и д̇худ̇аг̇ун̣асамбанно. бамаад̣̇анд̇и бажалааяанам̣ санд̇хааяааха. оруд̣̇д̇хамаанасод̇и убаруд̣̇д̇хаад̇хижид̇д̇о. бан̃ж̇арасминд̇и сарийрз. сарийран̃хи нхаарусамб̣анд̇хаадтисан̇гхаадад̇ааяа ид̇ха ‘‘бан̃ж̇ара’’нд̇и вуд̇д̇ам̣.

    Pacalāyantānanti pacalāyikānaṃ niddaṃ upagatānaṃ. Agatinti agocaraṃ. Vatasampannoti dhutaguṇasampanno. Pamādanti pacalāyanaṃ sandhāyāha. Oruddhamānasoti uparuddhaadhicitto. Pañjarasminti sarīre. Sarīrañhi nhārusambandhaaṭṭhisaṅghāṭatāya idha ‘‘pañjara’’nti vuttaṃ.

    бийд̇аван̣н̣ааяа бана бадаагааяа гааяам̣ барихаран̣ад̇о, маллаяуд̣̇д̇хажид̇д̇агад̇ааяа жа ‘‘бийд̇амалло’’д̇и бан̃н̃аад̇о баб̣б̣аж̇ид̇ваа бийд̇амаллад̇т̇зро наама ж̇аад̇о. д̇ийсу раж̇ж̇зсууд̇и бан̣д̣ужол̣аг̇ол̣араж̇ж̇зсу. ‘‘саб̣б̣амаллаа сийхал̣ад̣̇ийбз саггаарасаммаанам̣ лабханд̇ий’’д̇и д̇амб̣абан̣н̣ид̣̇ийбам̣ ааг̇амма. д̇ам̣язва ан̇гусам̣ гад̇ваад̇и ‘‘руубаад̣̇аяо ‘мамаа’д̇и на г̇ахзд̇аб̣б̣аа’’д̇и над̇умхаагаваг̇г̇зна багаасид̇амад̇т̇ам̣ ад̇д̇ано жид̇д̇амад̇д̇ахад̇т̇ино ан̇гусам̣ гад̇ваа. баад̣̇зсу аваханд̇зсууд̇и ад̇ивзлам̣ жан̇гаманзна аггамид̇ум̣ асамад̇т̇зсу. ж̇ан̣н̣угзхи жан̇гамад̇и ‘‘нисиннз нид̣̇д̣̇ааяа авасаро ход̇ий’’д̇и. б̣яаагарид̇ваад̇и ад̇д̇ано вийрияаарамбхасса сапалад̇аабавзд̣̇анамукзна саб̣рахмажаарийнам̣ д̇ад̇т̇а уссаахам̣ ж̇анзнд̇о ан̃н̃ам̣ б̣яаагарид̇ваа. бхаасид̇анд̇и важанам̣, гасса бана д̇анд̇и ааха ‘‘б̣уд̣̇д̇хасздтасса саб̣б̣алогаг̇г̇аваад̣̇ино’’д̇и. ‘‘на д̇умхаага’’нд̇иаад̣̇и д̇асса бавад̇д̇иаагаарад̣̇ассанам̣. д̇аяид̣̇ам̣ мз сан̇каараанам̣ ажжанд̇авуубасамагааран̣анд̇и д̣̇ассзнд̇о ‘‘анижжаа вад̇аа’’д̇и г̇аат̇амаахари, д̇зна ид̣̇аанаахам̣ сан̇каараанам̣ кан̣з кан̣з бхан̇г̇асан̇каад̇асса рог̇асса абхаавзна арог̇о бариниб̣б̣уд̇од̇и д̣̇ассзд̇и.

    Pītavaṇṇāya pana paṭākāya kāyaṃ pariharaṇato, mallayuddhacittakatāya ca ‘‘pītamallo’’ti paññāto pabbajitvā pītamallatthero nāma jāto. Tīsu rajjesūti paṇḍucoḷagoḷarajjesu. ‘‘Sabbamallā sīhaḷadīpe sakkārasammānaṃ labhantī’’ti tambapaṇṇidīpaṃ āgamma. Taṃyeva aṅkusaṃ katvāti ‘‘rūpādayo ‘mamā’ti na gahetabbā’’ti natumhākavaggena pakāsitamatthaṃ attano cittamattahatthino aṅkusaṃ katvā. Pādesu avahantesūti ativelaṃ caṅkamanena akkamituṃ asamatthesu. Jaṇṇukehi caṅkamati ‘‘nisinne niddāya avasaro hotī’’ti. Byākaritvāti attano vīriyārambhassa saphalatāpavedanamukhena sabrahmacārīnaṃ tattha ussāhaṃ janento aññaṃ byākaritvā. Bhāsitanti vacanaṃ, kassa pana tanti āha ‘‘buddhaseṭṭhassa sabbalokaggavādino’’ti. ‘‘Na tumhāka’’ntiādi tassa pavattiākāradassanaṃ. Tayidaṃ me saṅkhārānaṃ accantavūpasamakāraṇanti dassento ‘‘aniccā vatā’’ti gāthamāhari, tena idānāhaṃ saṅkhārānaṃ khaṇe khaṇe bhaṅgasaṅkhātassa rogassa abhāvena arogo parinibbutoti dasseti.

    ассаад̇и саггасса. убабад̇д̇ийд̇и д̣̇звуубабад̇д̇и. буна баагад̇игаава ахоси саггабхаавзнзва убабаннад̇д̇аа.

    Assāti sakkassa. Upapattīti devūpapatti. Puna pākatikāva ahosi sakkabhāveneva upapannattā.

    суб̣рахмаад̇и звам̣наамо. ажчараанам̣ нираяуубабад̇д̇им̣ д̣̇исваа д̇ад̇о бабхуд̇и сад̇ад̇ам̣ бавад̇д̇амаанам̣ ад̇д̇ано жид̇д̇уд̇раасам̣ санд̇хааяааха ‘‘нижжам̣ уд̇расд̇амид̣̇ам̣ жид̇д̇а’’нд̇иаад̣̇и. д̇ад̇т̇а уд̇расд̇анд̇и санд̇асд̇ам̣ бхийд̇ам̣ . уб̣б̣иг̇г̇анд̇и сам̣виг̇г̇ам̣. уд̇расд̇анд̇и ваа сам̣виг̇г̇ам̣. уб̣б̣иг̇г̇анд̇и бхаяавасзна саха ниссаязна сан̃жалид̇ам̣. ануббаннзсууд̇и анааг̇ад̇зсу. гижжзсууд̇и д̇зсу д̇зсу ид̇игад̇д̇аб̣б̣зсу. ‘‘гижчзсуу’’д̇и ваа баато, д̣̇угкзсууд̇и ад̇т̇о, нимид̇д̇ад̇т̇з жзд̇ам̣ бхуммам̣, бхаавид̣̇угканимид̇д̇анд̇и ад̇т̇о. уббад̇ид̇зсууд̇и уббаннзсу гижжзсууд̇и яож̇анаа. д̇ад̣̇аа ад̇д̇ано бариваарасса уббаннам̣ д̣̇угкам̣ санд̇хааяа вад̣̇ад̇и.

    Subrahmāti evaṃnāmo. Accharānaṃ nirayūpapattiṃ disvā tato pabhuti satataṃ pavattamānaṃ attano cittutrāsaṃ sandhāyāha ‘‘niccaṃ utrastamidaṃ citta’’ntiādi. Tattha utrastanti santastaṃ bhītaṃ . Ubbigganti saṃviggaṃ. Utrastanti vā saṃviggaṃ. Ubbigganti bhayavasena saha nissayena sañcalitaṃ. Anuppannesūti anāgatesu. Kiccesūti tesu tesu itikattabbesu. ‘‘Kicchesū’’ti vā pāṭho, dukkhesūti attho, nimittatthe cetaṃ bhummaṃ, bhāvidukkhanimittanti attho. Uppatitesūti uppannesu kiccesūti yojanā. Tadā attano parivārassa uppannaṃ dukkhaṃ sandhāya vadati.

    б̣ож̇жхаад̇и б̣од̇хид̇о, арияамаг̇г̇ад̇од̇и ад̇т̇о. ‘‘ан̃н̃ад̇раа’’д̇и жа бад̣̇ам̣ абзгкид̇ваа ниссаггаважанам̣, б̣од̇хим̣ табзд̇ваад̇и ад̇т̇о. сзсзсуби зсзва наяо. д̇абасаад̇и д̇абогаммад̇о, д̇зна маг̇г̇аад̇хиг̇амасса убааяабхууд̇ам̣ саллзкабадибад̣̇ам̣ д̣̇ассзд̇и. инд̣̇рияасам̣вараад̇и манажчадтаанам̣ инд̣̇рияаанам̣ сам̣варан̣ад̇о , зд̇зна сад̇исам̣варасийсзна саб̣б̣амби сам̣варасийлам̣, лагкан̣ахааранаязна ваа саб̣б̣амби жад̇убаарисуд̣̇д̇хисийлам̣ д̣̇ассзд̇и. саб̣б̣аниссаг̇г̇аад̇и саб̣б̣ассаби ниссаж̇ж̇анад̇о саб̣б̣агилзсаббахаанад̇о. гилзсзсу хи ниссадтзсу гаммаваддам̣, вибаагаваддан̃жа ниссадтамзва ход̇ийд̇и. сод̇т̇инд̇и кзмам̣ анубад̣̇д̣̇авад̇ам̣.

    Bojjhāti bodhito, ariyamaggatoti attho. ‘‘Aññatrā’’ti ca padaṃ apekkhitvā nissakkavacanaṃ, bodhiṃ ṭhapetvāti attho. Sesesupi eseva nayo. Tapasāti tapokammato, tena maggādhigamassa upāyabhūtaṃ sallekhapaṭipadaṃ dasseti. Indriyasaṃvarāti manacchaṭṭhānaṃ indriyānaṃ saṃvaraṇato , etena satisaṃvarasīsena sabbampi saṃvarasīlaṃ, lakkhaṇahāranayena vā sabbampi catupārisuddhisīlaṃ dasseti. Sabbanissaggāti sabbassapi nissajjanato sabbakilesappahānato. Kilesesu hi nissaṭṭhesu kammavaṭṭaṃ, vipākavaṭṭañca nissaṭṭhameva hotīti. Sotthinti khemaṃ anupaddavataṃ.

    н̃ааяад̇и нижчаязна гамад̇и ниб̣б̣аанам̣, д̇ам̣ ваа н̃ааяад̇и бадивиж̇жхийяад̇и зд̇знаад̇и н̃ааяо, арияамаг̇г̇од̇и ааха ‘‘н̃ааяо вужжад̇и арияо адтан̇г̇иго маг̇г̇о’’д̇и. д̇ан̣хааваанавирахид̇ад̇д̇аад̇и д̇ан̣хаасан̇каад̇аваанавивид̇д̇ад̇д̇аа. д̇ан̣хаа хи канд̇хзхи канд̇хам̣, гаммунаа палам̣, сад̇д̇зхи жа д̣̇угкам̣ винад̇и сам̣сиб̣б̣ад̇ийд̇и ‘‘ваана’’нд̇и вужжад̇и, д̇аяид̣̇ам̣ над̇т̇и зд̇т̇а ваанам̣, на ваа зд̇асмим̣ ад̇хиг̇ад̇з буг̇г̇аласса ваананд̇и ниб̣б̣аанам̣, асан̇кад̇аа д̇хаад̇у. бараббажжаязна винаа бажжагкагаран̣ам̣ сажчигирияаад̇и ааха ‘‘ад̇д̇абажжагкад̇ааяаа’’д̇и.

    Ñāyati nicchayena kamati nibbānaṃ, taṃ vā ñāyati paṭivijjhīyati etenāti ñāyo, ariyamaggoti āha ‘‘ñāyo vuccati ariyo aṭṭhaṅgiko maggo’’ti. Taṇhāvānavirahitattāti taṇhāsaṅkhātavānavivittattā. Taṇhā hi khandhehi khandhaṃ, kammunā phalaṃ, sattehi ca dukkhaṃ vinati saṃsibbatīti ‘‘vāna’’nti vuccati, tayidaṃ natthi ettha vānaṃ, na vā etasmiṃ adhigate puggalassa vānanti nibbānaṃ, asaṅkhatā dhātu. Parappaccayena vinā paccakkhakaraṇaṃ sacchikiriyāti āha ‘‘attapaccakkhatāyā’’ti.

    нану ‘‘висуд̣̇д̇хияаа’’д̇и жид̇д̇ависуд̣̇д̇хияаа ад̇хиббзд̇ад̇д̇аа висуд̣̇д̇хиг̇г̇ахан̣знзвзд̇т̇а согасамад̇иггамаад̣̇аяоби г̇ахид̇аа зва хонд̇и, д̇з буна гасмаа г̇ахид̇аад̇и ануяог̇ам̣ санд̇хааяа ‘‘д̇ад̇т̇а гин̃жаабий’’д̇иаад̣̇и вуд̇д̇ам̣. саасанаяуд̇д̇иговид̣̇зд̇и сажжабадижжасамуббаад̣̇аад̣̇илагкан̣ааяам̣ д̇хамманийд̇ияам̣ чзгз. д̇ам̣ д̇амад̇т̇ам̣ н̃аабзд̇ийд̇и яз яз б̣од̇ханзяяабуг̇г̇алаа сан̇кзбавид̇т̇аараад̣̇ивасзна яат̇аа яат̇аа б̣од̇хзд̇аб̣б̣аа, ад̇д̇ано д̣̇зсанаавилаасзна бхаг̇аваа д̇з д̇з д̇ат̇аа д̇ат̇аа б̣од̇хзнд̇о д̇ам̣ д̇амад̇т̇ам̣ н̃аабзд̇и. д̇ам̣ д̇ам̣ баагадам̣ гад̇ваа д̣̇ассзнд̇од̇и ад̇т̇аабад̇д̇им̣ аг̇ан̣знд̇о д̇ам̣ д̇амад̇т̇ам̣ баагадам̣ гад̇ваа д̣̇ассзнд̇о. на хи саммаасамб̣уд̣̇д̇хо ад̇т̇аабад̇д̇ин̃аабагаад̣̇исаад̇ханийяаважанаад̇и. сам̣вад̇д̇ад̇ийд̇и ж̇ааяад̇и, ход̇ийд̇и ад̇т̇о. яасмаа анад̇игганд̇асогабарид̣̇звасса на гад̣̇аажи жид̇д̇ависуд̣̇д̇хи ад̇т̇и согабарид̣̇звасамад̇иггаманамукзнзва жид̇д̇ависуд̣̇д̇хияаа иж̇жханад̇о, д̇асмаа ааха ‘‘согабарид̣̇зваанам̣ самад̇иггамзна ход̇ий’’д̇и. яасмаа бана д̣̇оманассабажжаязхи д̣̇угкад̇хаммзхи пудтам̣ бут̇уж̇ж̇анам̣ согаад̣̇аяо абхибхаванд̇и, барин̃н̃аад̇зсу жа д̇зсу д̇з на хонд̇и, д̇асмаа вуд̇д̇ам̣ ‘‘согабарид̣̇зваанам̣ самад̇иггамо д̣̇угкад̣̇оманассаанам̣ ад̇т̇ан̇г̇амзнаа’’д̇и. н̃ааяассаад̇и аг̇г̇амаг̇г̇асса, д̇ад̇ияамаг̇г̇асса жа. д̇ад̣̇ад̇хиг̇амзна хи яат̇ааггамам̣ д̣̇угкад̣̇оманассаанам̣ ад̇т̇ан̇г̇амо. сажчигирияаабхисамаяасахабхаавийби ид̇араабхисамаяо д̇ад̣̇авинаабхаавад̇о сажчигирияаабхисамаяахзд̇уго вияа вуд̇д̇о. н̃ааяассаад̇хиг̇амо ниб̣б̣аанасса сажчигирияааяаад̇и палан̃аан̣зна ваа бажжагкагаран̣ам̣ санд̇хааяа вуд̇д̇ам̣, ‘‘ниб̣б̣аанасса сажчигирияааяаа’’д̇и самбад̣̇аанаважанан̃жзд̇ам̣ д̣̇адтаб̣б̣ам̣.

    Nanu ‘‘visuddhiyā’’ti cittavisuddhiyā adhippetattā visuddhiggahaṇenevettha sokasamatikkamādayopi gahitā eva honti, te puna kasmā gahitāti anuyogaṃ sandhāya ‘‘tattha kiñcāpī’’tiādi vuttaṃ. Sāsanayuttikovideti saccapaṭiccasamuppādādilakkhaṇāyaṃ dhammanītiyaṃ cheke. Taṃ tamatthaṃñāpetīti ye ye bodhaneyyapuggalā saṅkhepavitthārādivasena yathā yathā bodhetabbā, attano desanāvilāsena bhagavā te te tathā tathā bodhento taṃ tamatthaṃ ñāpeti. Taṃ taṃ pākaṭaṃ katvā dassentoti atthāpattiṃ agaṇento taṃ tamatthaṃ pākaṭaṃ katvā dassento. Na hi sammāsambuddho atthāpattiñāpakādisādhanīyavacanāti. Saṃvattatīti jāyati, hotīti attho. Yasmā anatikkantasokaparidevassa na kadāci cittavisuddhi atthi sokaparidevasamatikkamanamukheneva cittavisuddhiyā ijjhanato, tasmā āha ‘‘sokaparidevānaṃ samatikkamena hotī’’ti. Yasmā pana domanassapaccayehi dukkhadhammehi phuṭṭhaṃ puthujjanaṃ sokādayo abhibhavanti, pariññātesu ca tesu te na honti, tasmā vuttaṃ ‘‘sokaparidevānaṃ samatikkamo dukkhadomanassānaṃ atthaṅgamenā’’ti. Ñāyassāti aggamaggassa, tatiyamaggassa ca. Tadadhigamena hi yathākkamaṃ dukkhadomanassānaṃ atthaṅgamo. Sacchikiriyābhisamayasahabhāvīpi itarābhisamayo tadavinābhāvato sacchikiriyābhisamayahetuko viya vutto. Ñāyassādhigamo nibbānassa sacchikiriyāyāti phalañāṇena vā paccakkhakaraṇaṃ sandhāya vuttaṃ, ‘‘nibbānassa sacchikiriyāyā’’ti sampadānavacanañcetaṃ daṭṭhabbaṃ.

    ван̣н̣абхан̣ананд̇и басам̣сааважанам̣. д̇аяид̣̇ам̣ на ид̇хзва, ат̇а ко ан̃н̃ад̇т̇ааби сад̇т̇у аажин̣н̣ам̣ зваад̇и д̣̇ассзнд̇о ‘‘яат̇зва хий’’д̇иаад̣̇имааха. д̇ад̇т̇а аад̣̇имхи галяаан̣амаад̣̇и ваа галяаан̣ам̣ зд̇ассаад̇и аад̣̇игаляаан̣ам̣. сзсабад̣̇ад̣̇ваязби зсзва наяо. ад̇т̇асамбад̇д̇ияаа саад̇т̇ам̣. б̣яан̃ж̇анасамбад̇д̇ияаа саб̣яан̃ж̇анам̣. сийлаад̣̇ибан̃жад̇хаммагканд̇хабаарибуурид̇о, убанзд̇аб̣б̣асса абхаавад̇о жа гзвалабарибун̣н̣ам̣. нирубаггилзсад̇о абанзд̇аб̣б̣асса жа абхаавад̇о барисуд̣̇д̇хам̣. сздтажарияабхаавад̇о саасанаб̣рахмажарияам̣, маг̇г̇аб̣рахмажарияан̃жа во багаасзссаамийд̇и. аяамзд̇т̇а сан̇кзбо, вид̇т̇ааро бана висуд̣̇д̇химаг̇г̇з (висуд̣̇д̇хи. 1.147) вуд̇д̇анаязнзва взд̣̇ид̇аб̣б̣о. арияавам̣саад̇и арияаанам̣ б̣уд̣̇д̇хаад̣̇ийнам̣ вам̣саа бавзн̣ияо. аг̇г̇ан̃н̃аад̇и аг̇г̇аад̇и ж̇аанид̇аб̣б̣аа саб̣б̣авам̣сзхи сздтабхаавад̇о. рад̇д̇ан̃н̃аад̇и жирарад̇д̇аад̇и ж̇аанид̇аб̣б̣аа. вам̣сан̃н̃аад̇и б̣уд̣̇д̇хаад̣̇ийнам̣ вам̣саад̇и ж̇аанид̇аб̣б̣аа. бораан̣аад̇и бураад̇анаа анад̇хунаад̇анад̇д̇аа. асан̇гин̣н̣аад̇и авигин̣н̣аа анабанийд̇аа. асан̇гин̣н̣абуб̣б̣аад̇и ‘‘гим̣ имзхий’’д̇и ариязхи на абанийд̇абуб̣б̣аа . на сан̇гийяанд̇ийд̇и ид̣̇ааниби д̇зхи на абанийяанд̇и. на сан̇гийяиссанд̇ийд̇и анааг̇ад̇зби д̇зхи на абанийяиссанд̇и. аббадигудтаа…бз… вин̃н̃уухийд̇и яз логз вин̃н̃уу саман̣аб̣раахман̣аа, д̇зхи аббажжагкад̇аа анинд̣̇ид̇аа, аг̇арахид̇аад̇и ад̇т̇о. ‘‘висуд̣̇д̇хияаа’’д̇иаад̣̇ийхийд̇и висуд̣̇д̇хиаад̣̇ид̣̇ийбанзхи. бад̣̇зхийд̇и ваагязхи, висуд̣̇д̇хиад̇т̇ад̇аад̣̇ибхзд̣̇абхиннзхи ваа д̇хаммагодтаасзхи. убад̣̇д̣̇авзд̇и анад̇т̇з. висуд̣̇д̇хинд̇и висуж̇жханам̣ сам̣гилзсаббахаанам̣. ваажуг̇г̇ад̇агаран̣ам̣ уг̇г̇ахо. барияаабун̣анам̣ барижаяо. ад̇т̇асса хад̣̇аяз табанам̣ д̇хааран̣ам̣. баривад̇д̇анам̣ ваажанам̣.

    Vaṇṇabhaṇananti pasaṃsāvacanaṃ. Tayidaṃ na idheva, atha kho aññatthāpi satthu āciṇṇaṃ evāti dassento ‘‘yatheva hī’’tiādimāha. Tattha ādimhi kalyāṇamādi vā kalyāṇaṃ etassāti ādikalyāṇaṃ. Sesapadadvayepi eseva nayo. Atthasampattiyā sātthaṃ. Byañjanasampattiyā sabyañjanaṃ. Sīlādipañcadhammakkhandhapāripūrito, upanetabbassa abhāvato ca kevalaparipuṇṇaṃ. Nirupakkilesato apanetabbassa ca abhāvato parisuddhaṃ. Seṭṭhacariyabhāvato sāsanabrahmacariyaṃ, maggabrahmacariyañca vo pakāsessāmīti. Ayamettha saṅkhepo, vitthāro pana visuddhimagge (visuddhi. 1.147) vuttanayeneva veditabbo. Ariyavaṃsāti ariyānaṃ buddhādīnaṃ vaṃsā paveṇiyo. Aggaññāti aggāti jānitabbā sabbavaṃsehi seṭṭhabhāvato. Rattaññāti cirarattāti jānitabbā. Vaṃsaññāti buddhādīnaṃ vaṃsāti jānitabbā. Porāṇāti purātanā anadhunātanattā. Asaṅkiṇṇāti avikiṇṇā anapanītā. Asaṅkiṇṇapubbāti ‘‘kiṃ imehī’’ti ariyehi na apanītapubbā . Na saṅkīyantīti idānipi tehi na apanīyanti. Na saṅkīyissantīti anāgatepi tehi na apanīyissanti. Appaṭikuṭṭhā…pe… viññūhīti ye loke viññū samaṇabrāhmaṇā, tehi appaccakkhatā aninditā, agarahitāti attho. ‘‘Visuddhiyā’’tiādīhīti visuddhiādidīpanehi. Padehīti vākyehi, visuddhiatthatādibhedabhinnehi vā dhammakoṭṭhāsehi. Upaddaveti anatthe. Visuddhinti visujjhanaṃ saṃkilesappahānaṃ. Vācuggatakaraṇaṃ uggaho. Pariyāpuṇanaṃ paricayo. Atthassa hadaye ṭhapanaṃ dhāraṇaṃ. Parivattanaṃ vācanaṃ.

    г̇анд̇хаарагод̇и г̇анд̇хаарад̣̇зсз уббанно. бахонд̇ийд̇и саггонд̇и. анияяаанигамаг̇г̇аад̇и мижчаамаг̇г̇аа, мижчад̇д̇анияад̇аанияад̇амаг̇г̇ааби ваа. суван̣н̣анд̇и гуудасуван̣н̣амби вужжад̇и. ман̣ийд̇и гаажаман̣иби, муд̇д̇аад̇и взл̣уж̇ааби, баваал̣анд̇и баллавоби вужжад̇ийд̇и рад̇д̇аж̇амб̣унад̣̇аад̣̇ибад̣̇зхи д̇з висзсид̇аа.

    Gandhārakoti gandhāradese uppanno. Pahontīti sakkonti. Aniyyānikamaggāti micchāmaggā, micchattaniyatāniyatamaggāpi vā. Suvaṇṇanti kūṭasuvaṇṇampi vuccati. Maṇīti kācamaṇipi, muttāti veḷujāpi, pavāḷanti pallavopi vuccatīti rattajambunadādipadehi te visesitā.

    на д̇ад̇о хздтаад̇и ид̇хаад̇хиббзд̇агааяаад̣̇ийнам̣ взд̣̇анаад̣̇исабхаавад̇д̇аабхааваа, гааяавзд̣̇анаажид̇д̇авимуд̇д̇асса д̇збхуумагад̇хаммасса висум̣ вибаллаасавад̇т̇анд̇арабхаавзна г̇ахид̇ад̇д̇аа жа хздтаа г̇ахан̣зсу вибаллаасавад̇т̇уунам̣ анидтаанам̣ санд̇хааяа вуд̇д̇ам̣, бан̃жамасса бана вибаллаасавад̇т̇уно абхааваа ‘‘на уд̣̇д̇ха’’нд̇и ааха. аарамман̣авибхааг̇зна хзд̇т̇а сад̇ибадтаанавибхааг̇од̇и. д̇аяо сад̇ибадтаанаад̇и сад̇ибадтаана-сад̣̇д̣̇асса ад̇т̇уд̣̇д̇хаарад̣̇ассанам̣, на ид̇ха баал̣ияам̣ вуд̇д̇асса сад̇ибадтаана-сад̣̇д̣̇асса ад̇т̇ад̣̇ассананд̇и. аад̣̇ийсу хи сад̇иг̇ожарод̇и зд̇т̇а аад̣̇и-сад̣̇д̣̇зна ‘‘пассасамуд̣̇аяаа взд̣̇анаанам̣ самуд̣̇аяо, наамаруубасамуд̣̇аяаа жид̇д̇асса самуд̣̇аяо, манасигаарасамуд̣̇аяаа д̇хаммаанам̣ самуд̣̇аяо’’д̇и (сам̣. ни. 5.408) ‘‘сад̇ибадтаанаа’’д̇и вуд̇д̇аанам̣ сабхиг̇ожараанам̣ багаасагз суд̇д̇аббад̣̇зсз сан̇г̇ан̣хаад̇и. звам̣ ‘‘бадисамбхид̣̇аабаал̣ияа’’мби (бади. ма. 2.34) авасзсабаал̣иббад̣̇зсад̣̇ассанад̇т̇о аад̣̇и-сад̣̇д̣̇о д̣̇адтаб̣б̣о. сад̇ияаа бадтаананд̇и сад̇ияаа бад̇идтаад̇аб̣б̣адтаанам̣. д̣̇аанаад̣̇ийни гаронд̇асса руубаад̣̇ийни сад̇ияаа таанам̣ хонд̇ийд̇и д̇ам̣нивааран̣ад̇т̇амааха ‘‘бад̇хаанам̣ таана’’нд̇и. ба-сад̣̇д̣̇о хи ид̇ха ‘‘бан̣ийд̇аа д̇хаммаа’’д̇иаад̣̇ийсу (д̇ха. сам̣. маад̇игаа 14) вияа бад̇хаанад̇т̇ад̣̇ийбагод̇и ад̇хиббааяо.

    Na tato heṭṭhāti idhādhippetakāyādīnaṃ vedanādisabhāvattābhāvā, kāyavedanācittavimuttassa tebhūmakadhammassa visuṃ vipallāsavatthantarabhāvena gahitattā ca heṭṭhā gahaṇesu vipallāsavatthūnaṃ aniṭṭhānaṃ sandhāya vuttaṃ, pañcamassa pana vipallāsavatthuno abhāvā ‘‘na uddha’’nti āha. Ārammaṇavibhāgena hettha satipaṭṭhānavibhāgoti. Tayo satipaṭṭhānāti satipaṭṭhāna-saddassa atthuddhāradassanaṃ, na idha pāḷiyaṃ vuttassa satipaṭṭhāna-saddassa atthadassananti. Ādīsu hi satigocaroti ettha ādi-saddena ‘‘phassasamudayā vedanānaṃ samudayo, nāmarūpasamudayā cittassa samudayo, manasikārasamudayā dhammānaṃ samudayo’’ti (saṃ. ni. 5.408) ‘‘satipaṭṭhānā’’ti vuttānaṃ sabhigocarānaṃ pakāsake suttappadese saṅgaṇhāti. Evaṃ ‘‘paṭisambhidāpāḷiya’’mpi (paṭi. ma. 2.34) avasesapāḷippadesadassanattho ādi-saddo daṭṭhabbo. Satiyā paṭṭhānanti satiyā patiṭṭhātabbaṭṭhānaṃ. Dānādīni karontassa rūpādīni satiyā ṭhānaṃ hontīti taṃnivāraṇatthamāha ‘‘padhānaṃ ṭhāna’’nti. Pa-saddo hi idha ‘‘paṇītā dhammā’’tiādīsu (dha. saṃ. mātikā 14) viya padhānatthadīpakoti adhippāyo.

    арияод̇и арияам̣ саб̣б̣асад̇д̇асздтам̣ саммаасамб̣уд̣̇д̇хамааха. зд̇т̇аад̇и зд̇асмим̣ сал̣ааяад̇анавибхан̇г̇асуд̇д̇з.(ма. ни. 3.310) суд̇д̇згад̣̇зсзна хи суд̇д̇ам̣ д̣̇ассзд̇и. д̇ад̇т̇а хи –

    Ariyoti ariyaṃ sabbasattaseṭṭhaṃ sammāsambuddhamāha. Etthāti etasmiṃ saḷāyatanavibhaṅgasutte.(Ma. ni. 3.310) suttekadesena hi suttaṃ dasseti. Tattha hi –

    ‘‘д̇аяо сад̇ибадтаанаа яад̣̇арияо…бз… арахад̇ийд̇и ид̇и ко банзд̇ам̣ вуд̇д̇ам̣, гин̃жзд̇ам̣ бадижжа вуд̇д̇ам̣. ид̇ха, бхигкавз, сад̇т̇аа саавагаанам̣ д̇хаммам̣ д̣̇зсзд̇и анугамбаго хид̇зсий анугамбам̣ убаад̣̇ааяа ‘ид̣̇ам̣ во хид̇ааяа ид̣̇ам̣ во сукааяаа’д̇и. д̇асса саавагаа на суссуусанд̇и. на сод̇ам̣ од̣̇аханд̇и, на ан̃н̃аа жид̇д̇ам̣ убадтабзнд̇и, воггамма жа сад̇т̇у саасанаа вад̇д̇анд̇и. д̇ад̇ра, бхигкавз, д̇ат̇ааг̇ад̇о на жзва анад̇д̇амано ход̇и, на жа анад̇д̇аманад̇ам̣ бадисам̣взд̣̇зд̇и, анавассуд̇о жа вихарад̇и сад̇о самбаж̇аано. ид̣̇ам̣, бхигкавз, батамам̣ сад̇ибадтаанам̣. яад̣̇арияо сзвад̇и…бз… арахад̇и.

    ‘‘Tayo satipaṭṭhānā yadariyo…pe… arahatīti iti kho panetaṃ vuttaṃ, kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ. Idha, bhikkhave, satthā sāvakānaṃ dhammaṃ deseti anukampako hitesī anukampaṃ upādāya ‘idaṃ vo hitāya idaṃ vo sukhāyā’ti. Tassa sāvakā na sussūsanti. Na sotaṃ odahanti, na aññā cittaṃ upaṭṭhapenti, vokkamma ca satthu sāsanā vattanti. Tatra, bhikkhave, tathāgato na ceva anattamano hoti, na ca anattamanataṃ paṭisaṃvedeti, anavassuto ca viharati sato sampajāno. Idaṃ, bhikkhave, paṭhamaṃ satipaṭṭhānaṃ. Yadariyo sevati…pe… arahati.

    буна жабарам̣, бхигкавз, сад̇т̇аа…бз...ид̣̇ам̣ во сукааяаад̇и . д̇асса згажжз саавагаа на суссуусанд̇и…бз… на жа воггамма сад̇т̇у саасанаа вад̇д̇анд̇и. д̇ад̇ра, бхигкавз, д̇ат̇ааг̇ад̇о на жзва анад̇д̇амано ход̇и, на жа анад̇д̇аманад̇ам̣ бадисам̣взд̣̇зд̇и, на жа ад̇д̇амано ход̇и, на жа ад̇д̇аманад̇ам̣ бадисам̣взд̣̇зд̇и, анад̇д̇аманад̇аа жа ад̇д̇аманад̇аа жа д̇ад̣̇убхаяам̣ абхиниваж̇ж̇зд̇ваа убзгкаго вихарад̇и сад̇о самбаж̇аано. ид̣̇ам̣ вужжад̇и, бхигкавз, д̣̇уд̇ияам̣.

    Puna caparaṃ, bhikkhave, satthā…pe...idaṃ vo sukhāyāti . Tassa ekacce sāvakā na sussūsanti…pe… na ca vokkamma satthu sāsanā vattanti. Tatra, bhikkhave, tathāgato na ceva anattamano hoti, na ca anattamanataṃ paṭisaṃvedeti, na ca attamano hoti, na ca attamanataṃ paṭisaṃvedeti, anattamanatā ca attamanatā ca tadubhayaṃ abhinivajjetvā upekkhako viharati sato sampajāno. Idaṃ vuccati, bhikkhave, dutiyaṃ.

    буна жабарам̣, бхигкавз…бз… сукааяаад̇и, д̇асса саавагаа суссуусанд̇и…бз… вад̇д̇анд̇и. д̇ад̇ра, бхигкавз, д̇ат̇ааг̇ад̇о ад̇д̇амано жзва ход̇и, ад̇д̇аманад̇ан̃жа бадисам̣взд̣̇зд̇и, анавассуд̇о жа вихарад̇и сад̇о самбаж̇аано. ид̣̇ам̣ вужжад̇и, бхигкавз, д̇ад̇ияа’’нд̇и (ма. ни. 3.311).

    Puna caparaṃ, bhikkhave…pe… sukhāyāti, tassa sāvakā sussūsanti…pe… vattanti. Tatra, bhikkhave, tathāgato attamano ceva hoti, attamanatañca paṭisaṃvedeti, anavassuto ca viharati sato sampajāno. Idaṃ vuccati, bhikkhave, tatiya’’nti (ma. ni. 3.311).

    звам̣ бадигхаанунаязхи анавассуд̇ад̇аа, нижжам̣ убадтид̇ассад̇ид̇ааяа д̇ад̣̇убхаяавийд̇ивад̇д̇ад̇аа ‘‘сад̇ибадтаана’’нд̇и вуд̇д̇аа. б̣уд̣̇д̇хаанам̣язва хи нижжам̣ убадтид̇ассад̇ид̇аа ход̇и аавзн̣игад̇хаммабхаавад̇о, на бажжзгаб̣уд̣̇д̇хаад̣̇ийнам̣. ба-сад̣̇д̣̇о аарамбхам̣ ж̇од̇зд̇и, аарамбхо жа бавад̇д̇ийд̇и гад̇ваа ааха ‘‘бавад̇д̇аяид̇аб̣б̣ад̇од̇и ад̇т̇о’’д̇и. сад̇ияаа гаран̣абхууд̇ааяа бадтаанам̣ бадтабзд̇аб̣б̣ам̣ сад̇ибадтаанам̣. ана-сад̣̇д̣̇о хи б̣ахулам̣важанзна гаммад̇т̇оби ход̇ийд̇и. д̇ат̇аасса гад̇д̇уад̇т̇оби лаб̣бхад̇ийд̇и ‘‘бадтаад̇ийд̇и бадтаана’’нд̇и вуд̇д̇ам̣. бадтаад̇ийд̇и зд̇т̇а ба-сад̣̇д̣̇о бхусад̇т̇ависидтам̣ багканд̣̇анам̣ д̣̇ийбзд̇ийд̇и ‘‘огганд̣̇ид̇ваа багканд̣̇ид̇ваа бад̇т̇арид̇ваа бавад̇д̇ад̇ийд̇и ад̇т̇о’’д̇и ааха. буна бхаавад̇т̇ам̣ сад̇и, сад̣̇д̣̇ам̣, бадтаанасад̣̇д̣̇ан̃жа ван̣н̣знд̇о ‘‘ат̇а ваа’’д̇иаад̣̇имааха, д̇зна буримавигаббз сад̇и, сад̣̇д̣̇о, бадтаана-сад̣̇д̣̇о жа гад̇д̇уад̇т̇од̇и вин̃н̃ааяад̇и. саран̣адтзнаад̇и жирагад̇асса, жирабхаасид̇асса жа ануссаран̣адтзна. ид̣̇анд̇и яам̣ ‘‘сад̇иязва сад̇ибадтаана’’нд̇и вуд̇д̇ам̣, ид̣̇ам̣. ид̇ха имасмим̣ суд̇д̇абад̣̇зсз ад̇хиббзд̇ам̣.

    Evaṃ paṭighānunayehi anavassutatā, niccaṃ upaṭṭhitassatitāya tadubhayavītivattatā ‘‘satipaṭṭhāna’’nti vuttā. Buddhānaṃyeva hi niccaṃ upaṭṭhitassatitā hoti āveṇikadhammabhāvato, na paccekabuddhādīnaṃ. Pa-saddo ārambhaṃ joteti, ārambho ca pavattīti katvā āha ‘‘pavattayitabbatoti attho’’ti. Satiyā karaṇabhūtāya paṭṭhānaṃ paṭṭhapetabbaṃ satipaṭṭhānaṃ. Ana-saddo hi bahulaṃvacanena kammatthopi hotīti. Tathāssa kattuatthopi labbhatīti ‘‘paṭṭhātīti paṭṭhāna’’nti vuttaṃ. Paṭṭhātīti ettha pa-saddo bhusatthavisiṭṭhaṃ pakkhandanaṃ dīpetīti ‘‘okkanditvā pakkhanditvā pattharitvā pavattatīti attho’’ti āha. Puna bhāvatthaṃ sati, saddaṃ, paṭṭhānasaddañca vaṇṇento ‘‘atha vā’’tiādimāha, tena purimavikappe sati, saddo, paṭṭhāna-saddo ca kattuatthoti viññāyati. Saraṇaṭṭhenāti cirakatassa, cirabhāsitassa ca anussaraṇaṭṭhena. Idanti yaṃ ‘‘satiyeva satipaṭṭhāna’’nti vuttaṃ, idaṃ. Idha imasmiṃ suttapadese adhippetaṃ.

    яад̣̇и званд̇и. яад̣̇и сад̇и зва сад̇ибадтаанам̣, сад̇и наама зго д̇хаммо, звам̣ санд̇з гасмаа ‘‘сад̇ибадтаанаа’’д̇и б̣ахуважананд̇и ааха ‘‘сад̇иб̣ахуд̇д̇аа’’д̇иаад̣̇и. яад̣̇и б̣ахугаа д̇аа сад̇ияо, ат̇а гасмаа ‘‘маг̇г̇о’’д̇и згаважананд̇и яож̇анаа. маг̇г̇адтзнаад̇и нияяаанадтзна. нияяааниго хи маг̇г̇ад̇хаммо, д̇знзва нияяаанигабхаавзна згад̇д̇уубаг̇ад̇о зганд̇ад̇о ниб̣б̣аанам̣ г̇ажчад̇и, ад̇т̇игзхи жа д̇ад̣̇ад̇т̇ам̣ маг̇г̇ийяад̇ийд̇и ааха ‘‘вуд̇д̇ан̃хзд̇а’’нд̇и, ад̇д̇анаава буб̣б̣з вуд̇д̇ам̣ бажжаахарад̇и. д̇ад̇т̇а жад̇ассоби жзд̇аад̇и гааяаанубассанаад̣̇ивасзна жад̇уб̣б̣ид̇хааби жа зд̇аа сад̇ияо. абарабхааг̇зд̇и арияамаг̇г̇агкан̣з. гижжам̣ саад̇хаяамаанаад̇и буб̣б̣абхааг̇з гааяаад̣̇ийсу субхасан̃н̃аад̣̇ивид̇хаманавасзна висум̣ висум̣ бавад̇д̇ид̇ваа маг̇г̇агкан̣з сад̇иязва д̇ад̇т̇а жад̇уб̣б̣ид̇хассаби вибаллаасасса самужчзд̣̇авасзна бахаанагижжам̣ саад̇хаяамаанаа аарамман̣агаран̣авасзна ниб̣б̣аанам̣ г̇ажчад̇и. жад̇угижжасаад̇ханзнзва хзд̇т̇а б̣ахуважананид̣̇д̣̇зсо. зван̃жа сад̇ийд̇и звам̣ маг̇г̇адтзна згад̇д̇ам̣ убаад̣̇ааяа ‘‘маг̇г̇о’’д̇и згаважанзна, аарамман̣абхзд̣̇зна жад̇уб̣б̣ид̇хад̇ам̣ убаад̣̇ааяа ‘‘жад̇д̇ааро’’д̇и жа вад̇д̇аб̣б̣ад̇ааяа сад̇и виж̇ж̇амаанад̇д̇аа. важанаанусанд̇хинаа ‘‘згааяано аяа’’нд̇иаад̣̇игаа д̣̇зсанаа саанусанд̇хигаава, на ананусанд̇хигаад̇и ад̇хиббааяо. вуд̇д̇амзвад̇т̇ам̣ нид̣̇ассанзна бадибаад̣̇зд̇ум̣ ‘‘маарасзнаббамад̣̇д̣̇ана’’нд̇и (сам̣. ни. 5.224) суд̇д̇абад̣̇ам̣ аанзд̇ваа ‘‘яат̇аа’’д̇иаад̣̇инаа нид̣̇ассанам̣ сам̣санд̣̇ад̇и. ‘‘д̇асмаа’’д̇иаад̣̇и ниг̇аманам̣.

    Yadi evanti. Yadi sati eva satipaṭṭhānaṃ, sati nāma eko dhammo, evaṃ sante kasmā ‘‘satipaṭṭhānā’’ti bahuvacananti āha ‘‘satibahuttā’’tiādi. Yadi bahukā tā satiyo, atha kasmā ‘‘maggo’’ti ekavacananti yojanā. Maggaṭṭhenāti niyyānaṭṭhena. Niyyāniko hi maggadhammo, teneva niyyānikabhāvena ekattūpagato ekantato nibbānaṃ gacchati, atthikehi ca tadatthaṃ maggīyatīti āha ‘‘vuttañheta’’nti, attanāva pubbe vuttaṃ paccāharati. Tattha catassopi cetāti kāyānupassanādivasena catubbidhāpi ca etā satiyo. Aparabhāgeti ariyamaggakkhaṇe. Kiccaṃ sādhayamānāti pubbabhāge kāyādīsu subhasaññādividhamanavasena visuṃ visuṃ pavattitvā maggakkhaṇe satiyeva tattha catubbidhassapi vipallāsassa samucchedavasena pahānakiccaṃ sādhayamānā ārammaṇakaraṇavasena nibbānaṃ gacchati. Catukiccasādhaneneva hettha bahuvacananiddeso. Evañca satīti evaṃ maggaṭṭhena ekattaṃ upādāya ‘‘maggo’’ti ekavacanena, ārammaṇabhedena catubbidhataṃ upādāya ‘‘cattāro’’ti ca vattabbatāya sati vijjamānattā. Vacanānusandhinā ‘‘ekāyano aya’’ntiādikā desanā sānusandhikāva, na ananusandhikāti adhippāyo. Vuttamevatthaṃ nidassanena paṭipādetuṃ ‘‘mārasenappamaddana’’nti (saṃ. ni. 5.224) suttapadaṃ ānetvā ‘‘yathā’’tiādinā nidassanaṃ saṃsandati. ‘‘Tasmā’’tiādi nigamanaṃ.

    висзсад̇о гааяо, взд̣̇анаа жа ассаад̣̇асса гааран̣анд̇и д̇аббахаанад̇т̇ам̣ д̇зсу д̇ан̣хаавад̇т̇уусу ол̣ааригасукумзсу асубхад̣̇угкабхаавад̣̇ассанаани манд̣̇ад̇игкабан̃н̃зхи д̇ан̣хаажарид̇зхи сугараанийд̇и д̇аани д̇зсам̣ ‘‘висуд̣̇д̇химаг̇г̇о’’д̇и вуд̇д̇аани. д̇ат̇аа ‘‘нижжам̣ ад̇д̇аа’’д̇и абхинивзсавад̇т̇уд̇ааяа д̣̇идтияаа висзсагааран̣зсу жид̇д̇ад̇хаммзсу анижжаанад̇д̇ад̇аад̣̇ассанаани сарааг̇аад̣̇ивасзна, сан̃н̃аапассаад̣̇ивасзна, нийваран̣аад̣̇ивасзна жа наад̇иббабхзд̣̇аад̇иббабхзд̣̇аг̇ад̇зсу д̇зсу д̇аббахаанад̇т̇ам̣ манд̣̇ад̇игкабан̃н̃аанам̣ д̣̇идтижарид̇аанам̣ сугараанийд̇и д̇зсам̣ д̇аани ‘‘висуд̣̇д̇химаг̇г̇о’’д̇и вуд̇д̇аани. зд̇т̇а жа яат̇аа жид̇д̇ад̇хаммаанамби д̇ан̣хааяа вад̇т̇убхааво самбхавад̇и, д̇ат̇аа гааяавзд̣̇анаанамби д̣̇идтияаад̇и сад̇иби нзсам̣ жад̇уннамби д̇ан̣хаад̣̇идтивад̇т̇убхаавз яо яассаа саад̇исаяабажжаяо, д̇ам̣ д̣̇ассанад̇т̇ам̣ висзсаг̇г̇ахан̣ам̣ гад̇анд̇и д̣̇адтаб̣б̣ам̣. д̇игкабан̃н̃асамат̇аяааниго ол̣ааригаарамман̣ам̣ бариг̇г̇ан̣ханд̇о д̇ад̇т̇а адтад̇ваа жхаанам̣ самаабаж̇ж̇ид̇ваа удтааяа взд̣̇анам̣ бариг̇г̇ан̣хаад̇ийд̇и вуд̇д̇ам̣ ‘‘ол̣ааригаарамман̣з асан̣таханад̇о’’д̇и. вибассанааяаанигасса бана сукумз жид̇д̇з, д̇хаммзсу жа жид̇д̇ам̣ багканд̣̇ад̇ийд̇и жид̇д̇ад̇хаммаанубассанаанам̣ манд̣̇ад̇игкабан̃н̃авибассанааяаанигаанам̣ висуд̣̇д̇химаг̇г̇ад̇аа вуд̇д̇аа.

    Visesato kāyo, vedanā ca assādassa kāraṇanti tappahānatthaṃ tesu taṇhāvatthūsu oḷārikasukhumesu asubhadukkhabhāvadassanāni mandatikkhapaññehi taṇhācaritehi sukarānīti tāni tesaṃ ‘‘visuddhimaggo’’ti vuttāni. Tathā ‘‘niccaṃ attā’’ti abhinivesavatthutāya diṭṭhiyā visesakāraṇesu cittadhammesu aniccānattatādassanāni sarāgādivasena, saññāphassādivasena, nīvaraṇādivasena ca nātippabhedātippabhedagatesu tesu tappahānatthaṃ mandatikkhapaññānaṃ diṭṭhicaritānaṃ sukarānīti tesaṃ tāni ‘‘visuddhimaggo’’ti vuttāni. Ettha ca yathā cittadhammānampi taṇhāya vatthubhāvo sambhavati, tathā kāyavedanānampi diṭṭhiyāti satipi nesaṃ catunnampi taṇhādiṭṭhivatthubhāve yo yassā sātisayapaccayo, taṃ dassanatthaṃ visesaggahaṇaṃ katanti daṭṭhabbaṃ. Tikkhapaññasamathayāniko oḷārikārammaṇaṃ pariggaṇhanto tattha aṭṭhatvā jhānaṃ samāpajjitvā uṭṭhāya vedanaṃ pariggaṇhātīti vuttaṃ ‘‘oḷārikārammaṇe asaṇṭhahanato’’ti. Vipassanāyānikassa pana sukhume citte, dhammesu ca cittaṃ pakkhandatīti cittadhammānupassanānaṃ mandatikkhapaññavipassanāyānikānaṃ visuddhimaggatā vuttā.

    д̇зсам̣ д̇ад̇т̇аад̇и зд̇т̇а д̇ад̇т̇а-сад̣̇д̣̇асса ‘‘бахаанад̇т̇а’’нд̇и зд̇зна яож̇анаа. барад̇о д̇зсам̣ д̇ад̇т̇аад̇и зд̇т̇ааби зсзва наяо. бан̃жа гаамаг̇ун̣аа сависзсаа гааяз лаб̣бханд̇ийд̇и висзсзна гааяо гаамогхасса вад̇т̇у, бхавзсу сукаг̇г̇ахан̣авасзна бхавассаад̣̇о ход̇ийд̇и бхавогхасса взд̣̇анаа вад̇т̇у, санд̇ад̇игханаг̇г̇ахан̣авасзна висзсад̇о жид̇д̇з ад̇д̇аабхинивзсо ход̇ийд̇и д̣̇идтогхасса жид̇д̇ам̣ вад̇т̇у, д̇хаммзсу виниб̣бхог̇асса д̣̇уггарад̇д̇аа, д̇хаммаанам̣ д̇хаммамад̇д̇ад̇ааяа д̣̇уббадивиж̇жхад̇д̇аа жа саммохо ход̇ийд̇и авиж̇ж̇огхасса д̇хаммаа вад̇т̇у, д̇асмаа д̇зсу д̇зсам̣ бахаанад̇т̇ам̣ жад̇д̇аарова вуд̇д̇аа.

    Tesaṃ tatthāti ettha tattha-saddassa ‘‘pahānattha’’nti etena yojanā. Parato tesaṃ tatthāti etthāpi eseva nayo. Pañca kāmaguṇā savisesā kāye labbhantīti visesena kāyo kāmoghassa vatthu, bhavesu sukhaggahaṇavasena bhavassādo hotīti bhavoghassa vedanā vatthu, santatighanaggahaṇavasena visesato citte attābhiniveso hotīti diṭṭhoghassa cittaṃ vatthu, dhammesu vinibbhogassa dukkarattā, dhammānaṃ dhammamattatāya duppaṭivijjhattā ca sammoho hotīti avijjoghassa dhammā vatthu, tasmā tesu tesaṃ pahānatthaṃ cattārova vuttā.

    звам̣ гааяаад̣̇ийнам̣ гаамогхаад̣̇ивад̇т̇убхаавагат̇анзнзва гаамаяог̇агаамаасаваад̣̇ийнамби вад̇т̇убхааво д̣̇ийбид̇о ход̇и огхзхи д̇зсам̣ ад̇т̇ад̇о анан̃н̃ад̇д̇аа. яад̣̇аг̇г̇зна жа гааяо гаамогхаад̣̇ийнам̣ вад̇т̇у, д̇ад̣̇аг̇г̇зна абхиж̇жхаагааяаг̇ант̇асса вад̇т̇у. ‘‘д̣̇угкааяа взд̣̇анааяа бадигхаанусаяо анусзд̇ий’’д̇и д̣̇угкад̣̇угкавибарин̣аамад̣̇угкасан̇каарад̣̇угкабхууд̇аа взд̣̇анаа висзсзна б̣яаабаад̣̇агааяаг̇ант̇асса вад̇т̇у. жид̇д̇з нижжаг̇г̇ахан̣авасзна сассад̇асса ад̇д̇ано сийлзна суд̣̇д̇хийд̇и аад̣̇и бараамасанам̣ ход̇ийд̇и сийлаб̣б̣ад̇абараамаасасса жид̇д̇ам̣ вад̇т̇у. наамаруубабарижчзд̣̇зна бхууд̇ам̣ бхууд̇ад̇о абассанд̇асса бхававибхавад̣̇идтисан̇каад̇о ид̣̇ам̣сажжаабхинивзсо ход̇ийд̇и д̇асса д̇хаммаа вад̇т̇у. гааяасса гаамубаад̣̇аанавад̇т̇уд̇аа вуд̇д̇анаяаава. яад̣̇аг̇г̇зна хи гааяо гаамогхасса вад̇т̇у, д̇ад̣̇аг̇г̇зна гаамубаад̣̇аанассаби вад̇т̇у ад̇т̇ад̇о абхиннад̇д̇аа. сукавзд̣̇анассаад̣̇авасзна баралоганирабзгко ‘‘над̇т̇и д̣̇инна’’нд̇иаад̣̇игам̣ (д̣̇ий. ни. 1.171; ма. ни. 1.445; 2.95, 225; 3.91, 116; сам̣. ни. 3.210; д̇ха. са. 1221; вибха. 938) бараамаасам̣ уббаад̣̇зд̇ийд̇и д̣̇идтубаад̣̇аанасса взд̣̇анаа вад̇т̇у . жид̇д̇ад̇хаммаанам̣ ид̇арубаад̣̇аанавад̇т̇уд̇аа д̇ад̇ияажад̇уд̇т̇аг̇ант̇аяож̇анааяам̣ вуд̇д̇анаяаа зва. гааяавзд̣̇анаанам̣ чанд̣̇ад̣̇осааг̇ад̇ивад̇т̇уд̇аа гаамогхаб̣яаабаад̣̇агааяаг̇ант̇аяож̇анааяам̣ вуд̇д̇анаяаа зва. санд̇ад̇игханаг̇г̇ахан̣авасзна сарааг̇аад̣̇ижид̇д̇з саммохо ход̇ийд̇и мохааг̇ад̇ияаа жид̇д̇ам̣ вад̇т̇у. д̇хаммасабхааваанаваб̣од̇хз бхаяам̣ ход̇ийд̇и бхаяааг̇ад̇ияаа д̇хаммаа вад̇т̇у.

    Evaṃ kāyādīnaṃ kāmoghādivatthubhāvakathaneneva kāmayogakāmāsavādīnampi vatthubhāvo dīpito hoti oghehi tesaṃ atthato anaññattā. Yadaggena ca kāyo kāmoghādīnaṃ vatthu, tadaggena abhijjhākāyaganthassa vatthu. ‘‘Dukkhāya vedanāya paṭighānusayo anusetī’’ti dukkhadukkhavipariṇāmadukkhasaṅkhāradukkhabhūtā vedanā visesena byāpādakāyaganthassa vatthu. Citte niccaggahaṇavasena sassatassa attano sīlena suddhīti ādi parāmasanaṃ hotīti sīlabbataparāmāsassa cittaṃ vatthu. Nāmarūpaparicchedena bhūtaṃ bhūtato apassantassa bhavavibhavadiṭṭhisaṅkhāto idaṃsaccābhiniveso hotīti tassa dhammā vatthu. Kāyassa kāmupādānavatthutā vuttanayāva. Yadaggena hi kāyo kāmoghassa vatthu, tadaggena kāmupādānassapi vatthu atthato abhinnattā. Sukhavedanassādavasena paralokanirapekkho ‘‘natthi dinna’’ntiādikaṃ (dī. ni. 1.171; ma. ni. 1.445; 2.95, 225; 3.91, 116; saṃ. ni. 3.210; dha. sa. 1221; vibha. 938) parāmāsaṃ uppādetīti diṭṭhupādānassa vedanā vatthu . Cittadhammānaṃ itarupādānavatthutā tatiyacatutthaganthayojanāyaṃ vuttanayā eva. Kāyavedanānaṃ chandadosāgativatthutā kāmoghabyāpādakāyaganthayojanāyaṃ vuttanayā eva. Santatighanaggahaṇavasena sarāgādicitte sammoho hotīti mohāgatiyā cittaṃ vatthu. Dhammasabhāvānavabodhe bhayaṃ hotīti bhayāgatiyā dhammā vatthu.

    аахаарасамуд̣̇аяаа гааяасса самуд̣̇аяаа, пассасамуд̣̇аяаа взд̣̇анаанам̣ самуд̣̇аяо, (сам̣. ни. 5.408) сан̇каарабажжаяаа вин̃н̃аан̣ам̣, вин̃н̃аан̣абажжаяаа наамаруубанд̇и (ма. ни. 3.126; уд̣̇аа. 1; вибха. 225) важанад̇о гааяаад̣̇ийнам̣ самуд̣̇аяабхууд̇аа габ̣ал̣ийгаарапассаманосан̃жзд̇анаавин̃н̃аан̣аахаараа гааяаад̣̇ибариж̇аананзна барин̃н̃аад̇аа хонд̇ийд̇и ааха ‘‘жад̇уб̣б̣ид̇хаахаарабарин̃н̃ад̇т̇а’’нд̇и. багаран̣анаяод̇и нзд̇д̇ибагаран̣авасзна суд̇д̇анд̇асам̣ван̣н̣анаанаяо.

    Āhārasamudayā kāyassa samudayā, phassasamudayā vedanānaṃ samudayo, (saṃ. ni. 5.408) saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ, viññāṇapaccayā nāmarūpanti (ma. ni. 3.126; udā. 1; vibha. 225) vacanato kāyādīnaṃ samudayabhūtā kabaḷīkāraphassamanosañcetanāviññāṇāhārā kāyādiparijānanena pariññātā hontīti āha ‘‘catubbidhāhārapariññattha’’nti. Pakaraṇanayoti nettipakaraṇavasena suttantasaṃvaṇṇanānayo.

    саран̣авасзнаад̇и гааяаад̣̇ийнам̣, гусалаад̣̇ид̇хаммаанан̃жа убад̇хааран̣авасзна. саранд̇и г̇ажчанд̇и ниб̣б̣аанам̣ зд̇ааяаад̇и сад̇ийд̇и имасмим̣ ад̇т̇з згад̇д̇з згасабхаавз ниб̣б̣аанз самосаран̣ам̣ самааг̇амо згад̇д̇асамосаран̣ам̣. зд̇ад̣̇зва хи д̣̇ассзд̇ум̣ ‘‘яат̇аа хий’’д̇иаад̣̇и вуд̇д̇ам̣.

    Saraṇavasenāti kāyādīnaṃ, kusalādidhammānañca upadhāraṇavasena. Saranti gacchanti nibbānaṃ etāyāti satīti imasmiṃ atthe ekatte ekasabhāve nibbāne samosaraṇaṃ samāgamo ekattasamosaraṇaṃ. Etadeva hi dassetuṃ ‘‘yathā hī’’tiādi vuttaṃ.

    зганиб̣б̣аанабавзсахзд̇убхууд̇о ваа самаанад̇ааяа зго сад̇ибадтаанасабхааво згад̇д̇ам̣, д̇ад̇т̇а самосаран̣ам̣ згад̇д̇асамосаран̣ам̣, д̇ам̣сабхааг̇ад̇аава, зганиб̣б̣аанабавзсахзд̇убхаавам̣ бана д̣̇ассзд̇ум̣ ‘‘яат̇аа’’д̇иаад̣̇имааха. зд̇асмим̣ ад̇т̇з саран̣згад̇д̇асамосаран̣аани сахзва сад̇ибадтаанзгабхаавасса гааран̣ад̇д̇зна вуд̇д̇аанийд̇и д̣̇адтаб̣б̣аани, буримасмим̣ висум̣. саран̣авасзнаад̇и ваа г̇аманавасзнаад̇и ад̇т̇з сад̇и д̇ад̣̇зва г̇аманам̣ самосаран̣анд̇и, самосаран̣з ваа сад̇и-сад̣̇д̣̇ад̇т̇авасзна авужжамаанз д̇хааран̣ад̇аава сад̇ийд̇и сад̇и-сад̣̇д̣̇ад̇т̇анд̇араабхааваа буримам̣ сад̇ибхаавасса гааран̣ам̣, бажчимам̣ згабхаавассаад̇и ниб̣б̣аанасамосаран̣зби сахид̇аанзва д̇аани сад̇ибадтаанзгабхаавасса гааран̣аани вуд̇д̇аани хонд̇и.

    Ekanibbānapavesahetubhūto vā samānatāya eko satipaṭṭhānasabhāvo ekattaṃ, tattha samosaraṇaṃ ekattasamosaraṇaṃ, taṃsabhāgatāva, ekanibbānapavesahetubhāvaṃ pana dassetuṃ ‘‘yathā’’tiādimāha. Etasmiṃ atthe saraṇekattasamosaraṇāni saheva satipaṭṭhānekabhāvassa kāraṇattena vuttānīti daṭṭhabbāni, purimasmiṃ visuṃ. Saraṇavasenāti vā gamanavasenāti atthe sati tadeva gamanaṃ samosaraṇanti, samosaraṇe vā sati-saddatthavasena avuccamāne dhāraṇatāva satīti sati-saddatthantarābhāvā purimaṃ satibhāvassa kāraṇaṃ, pacchimaṃ ekabhāvassāti nibbānasamosaraṇepi sahitāneva tāni satipaṭṭhānekabhāvassa kāraṇāni vuttāni honti.

    ‘‘жуд̣̇д̣̇асавид̇хзна, нававид̇хзна, сол̣асавид̇хзна, бан̃жавид̇хзнаа’’д̇и ид̣̇ам̣ убари баал̣ияам̣ (д̣̇ий. ни. 2.374) ааг̇ад̇аанам̣ аанаабаанабаб̣б̣аад̣̇ийнам̣ васзна вуд̇д̇ам̣, д̇зсам̣ бана ананд̇арабхзд̣̇авасзна, д̇ад̣̇ануг̇ад̇абхзд̣̇авасзна жа бхааванааяа анзгавид̇хад̇аа лаб̣бхад̇иязва, жад̇уусу д̣̇исаасу удтаанагабхан̣д̣асад̣̇исад̇аа гааяаанубассанаад̣̇ид̇ам̣д̇ам̣сад̇ибадтаанабхааванаанубхаавасса д̣̇адтаб̣б̣аа.

    ‘‘Cuddasavidhena, navavidhena, soḷasavidhena, pañcavidhenā’’ti idaṃ upari pāḷiyaṃ (dī. ni. 2.374) āgatānaṃ ānāpānapabbādīnaṃ vasena vuttaṃ, tesaṃ pana anantarabhedavasena, tadanugatabhedavasena ca bhāvanāya anekavidhatā labbhatiyeva, catūsu disāsu uṭṭhānakabhaṇḍasadisatā kāyānupassanāditaṃtaṃsatipaṭṭhānabhāvanānubhāvassa daṭṭhabbā.

    гат̇зд̇угамяад̇аабужчаа ид̇араасам̣ бужчаанам̣ ид̇ха асамбхавад̇о, нид̣̇д̣̇зсаад̣̇ивасзна д̣̇зсзд̇угамяад̇ааяа жа д̇ат̇аа вуд̇д̇ад̇д̇аа. ‘‘ид̇хаа’’д̇и вужжамаанабадибад̇д̇исамбаад̣̇агасса бхигкуно санниссаяад̣̇ассанам̣, со жасса санниссаяо саасанад̇о ан̃н̃о над̇т̇ийд̇и вуд̇д̇ам̣ ‘‘ид̇хаад̇и имасмим̣ саасанз’’д̇и. д̇хамма…бз… лабанамзд̇ам̣ д̇зсам̣ ад̇д̇ано саммукаабхимукабхаавагаран̣ад̇т̇ам̣, д̇ан̃жа д̇хаммасса саггажжасаванад̇т̇ам̣. ‘‘г̇ожарз бхигкавз жарат̇а сагз бзд̇д̇игз висаяз’’д̇иаад̣̇и (д̣̇ий. ни. 3.80; сам̣. ни. 5.372) важанад̇о бхигкуг̇ожараа зд̇з д̇хаммаа, яад̣̇ид̣̇ам̣ гааяаанубассанаад̣̇аяо. д̇ад̇т̇а яасмаа гааяаанубассанаад̣̇ибадибад̇д̇ияаа бхигку ход̇и, д̇асмаа ‘‘гааяаанубассий вихарад̇ий’’д̇иаад̣̇инаа бхигкум̣ д̣̇ассзд̇и бхигкумхи д̇ам̣нияамад̇од̇и ааха ‘‘бадибад̇д̇ияаа бхигкубхаавад̣̇ассанад̇о’’д̇и. сад̇т̇ужарияаанувид̇хааяагад̇д̇аа, сагаласаасанасамбадиг̇г̇аахагад̇д̇аа жа саб̣б̣аббагаарааяа анусаасанияаа бхааж̇анабхааво. д̇асмим̣ г̇ахид̇зд̇и бхигкумхи г̇ахид̇з. бхигкубарисааяа ж̇здтабхаавад̇о рааж̇аг̇аманан̃ааязна ид̇араа барисааби ад̇т̇ад̇о г̇ахид̇аава хонд̇ийд̇и ааха ‘‘сзсаа’’д̇иаад̣̇и. звам̣ батамам̣ гааран̣ам̣ вибхаж̇ид̇ваа ид̇арамби вибхаж̇ид̇ум̣ ‘‘яо жа има’’нд̇иаад̣̇и вуд̇д̇ам̣.

    Kathetukamyatāpucchā itarāsaṃ pucchānaṃ idha asambhavato, niddesādivasena desetukamyatāya ca tathā vuttattā. ‘‘Idhā’’ti vuccamānapaṭipattisampādakassa bhikkhuno sannissayadassanaṃ, so cassa sannissayo sāsanato añño natthīti vuttaṃ ‘‘idhāti imasmiṃ sāsane’’ti. Dhamma…pe… lapanametaṃ tesaṃ attano sammukhābhimukhabhāvakaraṇatthaṃ, tañca dhammassa sakkaccasavanatthaṃ. ‘‘Gocare bhikkhave caratha sake pettike visaye’’tiādi (dī. ni. 3.80; saṃ. ni. 5.372) vacanato bhikkhugocarā ete dhammā, yadidaṃ kāyānupassanādayo. Tattha yasmā kāyānupassanādipaṭipattiyā bhikkhu hoti, tasmā ‘‘kāyānupassī viharatī’’tiādinā bhikkhuṃ dasseti bhikkhumhi taṃniyamatoti āha ‘‘paṭipattiyā bhikkhubhāvadassanato’’ti. Satthucariyānuvidhāyakattā, sakalasāsanasampaṭiggāhakattā ca sabbappakārāya anusāsaniyā bhājanabhāvo. Tasmiṃ gahiteti bhikkhumhi gahite. Bhikkhuparisāya jeṭṭhabhāvato rājagamanañāyena itarā parisāpi atthato gahitāva hontīti āha ‘‘sesā’’tiādi. Evaṃ paṭhamaṃ kāraṇaṃ vibhajitvā itarampi vibhajituṃ ‘‘yo ca ima’’ntiādi vuttaṃ.

    самам̣ жарзяяаад̇и гааяаад̣̇и висамажарияам̣ бахааяа гааяаад̣̇ийхи самам̣ жарзяяа. рааг̇аад̣̇ивуубасамзна санд̇о, инд̣̇рияад̣̇амзна д̣̇анд̇о, жад̇умаг̇г̇анияаамзна нияад̇о, сздтажарид̇ааяа б̣рахмажаарий, саб̣б̣ад̇т̇а гааяад̣̇ан̣д̣аад̣̇иоробанзна нид̇хааяа д̣̇ан̣д̣ам̣. арияабхаавз тид̇о со зваруубо б̣аахид̇абаабасамид̇абаабабхиннагилзсад̇аахи ‘‘б̣раахман̣о, саман̣о, бхигкуу’’д̇и жа взд̣̇ид̇аб̣б̣о.

    Samaṃ careyyāti kāyādi visamacariyaṃ pahāya kāyādīhi samaṃ careyya. Rāgādivūpasamena santo, indriyadamena danto, catumagganiyāmena niyato, seṭṭhacaritāya brahmacārī, sabbattha kāyadaṇḍādioropanena nidhāya daṇḍaṃ. Ariyabhāve ṭhito so evarūpo bāhitapāpasamitapāpabhinnakilesatāhi ‘‘brāhmaṇo, samaṇo, bhikkhū’’ti ca veditabbo.

    ‘‘аяан̃жзва гааяо, б̣ахид̣̇д̇хаа жа наамарууба’’нд̇иаад̣̇ийсу канд̇хабан̃жагам̣, д̇ат̇аа ‘‘сукан̃жа гааязна бадисам̣взд̣̇зд̇ий’’д̇иаад̣̇ийсу (ма. ни. 1.271, 287; баараа. 11), ‘‘яаа д̇асмим̣ самаяз гааяасса бассад̣̇д̇хи бадиббассад̣̇д̇хий’’д̇иаад̣̇ийсу жа взд̣̇анаад̣̇аяо жзд̇асигаа канд̇хаа гааяод̇и вужжанд̇ийд̇и д̇ад̇о висзсанад̇т̇ам̣ ‘‘гааязд̇и руубагааяз’’д̇и ааха. гзсаад̣̇ийнан̃жа д̇хаммаананд̇и гзсаад̣̇исан̃н̃ид̇аанам̣ бхууд̇убаад̣̇аад̇хаммаанам̣. звам̣ ‘‘жаяадто сарийрадто гааяадто’’д̇и сад̣̇д̣̇анаязна гааяа-сад̣̇д̣̇ам̣ д̣̇ассзд̇ваа ид̣̇аани нируд̇д̇инаязнаби д̇ам̣ д̣̇ассзд̇ум̣ ‘‘яат̇аа жаа’’д̇иаад̣̇и вуд̇д̇ам̣. ааяанд̇ийд̇и уббаж̇ж̇анд̇и.

    ‘‘Ayañceva kāyo, bahiddhā ca nāmarūpa’’ntiādīsu khandhapañcakaṃ, tathā ‘‘sukhañca kāyena paṭisaṃvedetī’’tiādīsu (ma. ni. 1.271, 287; pārā. 11), ‘‘yā tasmiṃ samaye kāyassa passaddhi paṭippassaddhī’’tiādīsu ca vedanādayo cetasikā khandhā kāyoti vuccantīti tato visesanatthaṃ ‘‘kāyeti rūpakāye’’ti āha. Kesādīnañca dhammānanti kesādisaññitānaṃ bhūtupādādhammānaṃ. Evaṃ ‘‘cayaṭṭho sarīraṭṭho kāyaṭṭho’’ti saddanayena kāya-saddaṃ dassetvā idāni niruttinayenapi taṃ dassetuṃ ‘‘yathā cā’’tiādi vuttaṃ. Āyantīti uppajjanti.

    асаммиссад̇од̇и взд̣̇анаад̣̇аяоби зд̇т̇а сид̇аа, зд̇т̇а бадиб̣ад̣̇д̇хаад̇и гааяз взд̣̇анаад̣̇ианубассанаабасан̇г̇зби аабаннз д̇ад̇о асаммиссад̇од̇и ад̇т̇о. самуухависаяад̇ааяа жасса гааяа-сад̣̇д̣̇асса, самуд̣̇ааяубаад̣̇аанад̇ааяа жа асубхаагаарасса ‘‘гааяз’’д̇и згаважанам̣, д̇ат̇аа аарамман̣аад̣̇ивибхааг̇зна анзгабхзд̣̇абхиннамби жид̇д̇ам̣ жид̇д̇абхаавасааман̃н̃зна згаж̇жхам̣ г̇ахзд̇ваа ‘‘жид̇д̇з’’д̇и згаважанам̣, взд̣̇анаа бана сукаад̣̇ибхзд̣̇абхиннаа висум̣ висум̣ анубассид̇аб̣б̣аад̇и д̣̇ассзнд̇зна ‘‘взд̣̇анаасуу’’д̇и б̣ахуважанзна вуд̇д̇аа, д̇ат̇зва жа нид̣̇д̣̇зсо бавад̇д̇ид̇о, д̇хаммаа жа баробан̣н̣аасабхзд̣̇аа, анубассид̇аб̣б̣аагаарзна жа анзгабхзд̣̇аа зваад̇и д̇зби б̣ахуважанавасзнзва вуд̇д̇аа.

    Asammissatoti vedanādayopi ettha sitā, ettha paṭibaddhāti kāye vedanādianupassanāpasaṅgepi āpanne tato asammissatoti attho. Samūhavisayatāya cassa kāya-saddassa, samudāyupādānatāya ca asubhākārassa ‘‘kāye’’ti ekavacanaṃ, tathā ārammaṇādivibhāgena anekabhedabhinnampi cittaṃ cittabhāvasāmaññena ekajjhaṃ gahetvā ‘‘citte’’ti ekavacanaṃ, vedanā pana sukhādibhedabhinnā visuṃ visuṃ anupassitabbāti dassentena ‘‘vedanāsū’’ti bahuvacanena vuttā, tatheva ca niddeso pavattito, dhammā ca paropaṇṇāsabhedā, anupassitabbākārena ca anekabhedā evāti tepi bahuvacanavaseneva vuttā.

    аваяавийг̇аахасаман̃н̃аад̇ид̇хааванасаараад̣̇аанаабхинивзсанисзд̇ханад̇т̇ам̣ гааяам̣ ан̇г̇абажжан̇г̇зхи, д̇аани жа гзсаад̣̇ийхи, гзсаад̣̇игз жа бхууд̇убаад̣̇ааяаруубзхи виниб̣бхун̃ж̇анд̇о ‘‘д̇ат̇аа на гааяз’’д̇иаад̣̇имааха. баасаад̣̇аад̣̇инаг̇арааваяавасамуухз аваяавийваад̣̇иноби аваяавийг̇аахам̣ на гаронд̇и, ‘‘наг̇арам̣ наама гожи ад̇т̇о ад̇т̇ий’’д̇и бана гзсан̃жи саман̃н̃аад̇ид̇хааванам̣ сияаад̇и ид̇т̇ибурисаад̣̇исаман̃н̃аад̇ид̇хааванз наг̇аранид̣̇ассанам̣ вуд̇д̇ам̣. ан̇г̇абажжан̇г̇асамуухо, гзсаломаад̣̇исамуухо, бхууд̇убаад̣̇ааяасамуухо жа яат̇аавуд̇д̇асамуухо, д̇аб̣б̣инимуд̇д̇о гааяоби наама гожи над̇т̇и, баг̇зва ид̇т̇иаад̣̇аяод̇и ааха ‘‘гааяо ваа ид̇т̇ий ваа бурисо ваа ан̃н̃о ваа гожи д̇хаммо д̣̇иссад̇ий’’д̇и. ‘‘гожи д̇хаммо’’д̇и иминаа сад̇д̇аж̇ийваад̣̇им̣ бадигкибад̇и, аваяавий бана гааяабадигкзбзнзва бадигкид̇д̇од̇и. яад̣̇и звам̣ гат̇ам̣ гааяаад̣̇исаман̃н̃аад̇ид̇хааванаанийд̇и ааха ‘‘яат̇аавуд̇д̇ад̇хамма…бз… гаронд̇ий’’д̇и. д̇ат̇аа д̇ат̇аад̇и гааяаад̣̇иаагаарзна.

    Avayavīgāhasamaññātidhāvanasārādānābhinivesanisedhanatthaṃ kāyaṃ aṅgapaccaṅgehi, tāni ca kesādīhi, kesādike ca bhūtupādāyarūpehi vinibbhuñjanto ‘‘tathā na kāye’’tiādimāha. Pāsādādinagarāvayavasamūhe avayavīvādinopi avayavīgāhaṃ na karonti, ‘‘nagaraṃ nāma koci attho atthī’’ti pana kesañci samaññātidhāvanaṃ siyāti itthipurisādisamaññātidhāvane nagaranidassanaṃ vuttaṃ. Aṅgapaccaṅgasamūho, kesalomādisamūho, bhūtupādāyasamūho ca yathāvuttasamūho, tabbinimutto kāyopi nāma koci natthi, pageva itthiādayoti āha ‘‘kāyo vā itthī vā puriso vā añño vā koci dhammo dissatī’’ti. ‘‘Koci dhammo’’ti iminā sattajīvādiṃ paṭikkhipati, avayavī pana kāyapaṭikkhepeneva paṭikkhittoti. Yadi evaṃ kathaṃ kāyādisamaññātidhāvanānīti āha ‘‘yathāvuttadhamma…pe… karontī’’ti. Tathā tathāti kāyādiākārena.

    яам̣ бассад̇ийд̇и яам̣ ид̇т̇им̣, бурисам̣ ваа бассад̇и. нану жагкунаа ид̇т̇ибурисад̣̇ассанам̣ над̇т̇ийд̇и? сажжамзд̇ам̣, ‘‘ид̇т̇им̣ бассаами, бурисам̣ бассаамий’’д̇и бана бавад̇д̇асан̃н̃ааяа васзна ‘‘яам̣ бассад̇ий’’д̇и вуд̇д̇ам̣ мижчаад̣̇ассанзна ваа д̣̇идтияаа яам̣ бассад̇и, на д̇ам̣ д̣̇идтам̣ д̇ам̣ руубааяад̇анам̣ на ход̇ийд̇и ад̇т̇о вибарийд̇аг̇г̇аахавасзна мижчаабаригаббид̇аруубад̇д̇аа. ат̇а ваа д̇ам̣ гзсаад̣̇ибхууд̇убаад̣̇ааяасамуухасан̇каад̇ам̣ д̣̇идтам̣ на ход̇и, ажагкувин̃н̃аан̣авин̃н̃зяяад̇д̇аа д̣̇идтам̣ ваа д̇ам̣ на ход̇и. яам̣ д̣̇идтам̣, д̇ам̣ на бассад̇ийд̇и яам̣ руубааяад̇анам̣ гзсаад̣̇ибхууд̇убаад̣̇ааяасамуухасан̇каад̇ам̣ д̣̇идтам̣, д̇ам̣ бан̃н̃аажагкунаа бхууд̇ад̇о на бассад̇ийд̇и ад̇т̇о. абассам̣ б̣аж̇жхад̇зд̇и имам̣ ад̇д̇абхаавам̣ яат̇аабхууд̇ам̣ бан̃н̃аажагкунаа абассанд̇о ‘‘зд̇ам̣ мама, зсо хамасми, зсо мз ад̇д̇аа’’д̇и гилзсаб̣анд̇ханзна б̣аж̇жхад̇и.

    Yaṃpassatīti yaṃ itthiṃ, purisaṃ vā passati. Nanu cakkhunā itthipurisadassanaṃ natthīti? Saccametaṃ, ‘‘itthiṃ passāmi, purisaṃ passāmī’’ti pana pavattasaññāya vasena ‘‘yaṃ passatī’’ti vuttaṃ micchādassanena vā diṭṭhiyā yaṃ passati, na taṃ diṭṭhaṃ taṃ rūpāyatanaṃ na hotīti attho viparītaggāhavasena micchāparikappitarūpattā. Atha vā taṃ kesādibhūtupādāyasamūhasaṅkhātaṃ diṭṭhaṃ na hoti, acakkhuviññāṇaviññeyyattā diṭṭhaṃ vā taṃ na hoti. Yaṃ diṭṭhaṃ, taṃ na passatīti yaṃ rūpāyatanaṃ kesādibhūtupādāyasamūhasaṅkhātaṃ diṭṭhaṃ, taṃ paññācakkhunā bhūtato na passatīti attho. Apassaṃ bajjhateti imaṃ attabhāvaṃ yathābhūtaṃ paññācakkhunā apassanto ‘‘etaṃ mama, eso hamasmi, eso me attā’’ti kilesabandhanena bajjhati.

    на ан̃н̃ад̇хаммаанубассийд̇и на ан̃н̃асабхааваанубассий, асубхаад̣̇ид̇о ан̃н̃аагаараанубассий на ход̇ийд̇и ад̇т̇о. ‘‘гим̣ вуд̇д̇ам̣ ход̇ий’’д̇иаад̣̇инаа д̇ам̣ звад̇т̇ам̣ баагадам̣ гарод̇и. бат̇авийгааяанд̇и гзсаад̣̇игодтаасам̣ бат̇авим̣ д̇хаммасамуухад̇д̇аа ‘‘гааяо’’д̇и вад̣̇ад̇и, лагкан̣абат̇авимзва ваа анзгаббабхзд̣̇ам̣ сагаласарийраг̇ад̇ам̣, буб̣б̣аабарияабхаавзна жа бавад̇д̇амаанам̣ самуухавасзна г̇ахзд̇ваа ‘‘гааяо’’д̇и вад̣̇ад̇и. ‘‘аабогааяа’’нд̇иаад̣̇ийсуби зсзва наяо.

    Na aññadhammānupassīti na aññasabhāvānupassī, asubhādito aññākārānupassī na hotīti attho. ‘‘Kiṃ vuttaṃ hotī’’tiādinā taṃ evatthaṃ pākaṭaṃ karoti. Pathavīkāyanti kesādikoṭṭhāsaṃ pathaviṃ dhammasamūhattā ‘‘kāyo’’ti vadati, lakkhaṇapathavimeva vā anekappabhedaṃ sakalasarīragataṃ, pubbāpariyabhāvena ca pavattamānaṃ samūhavasena gahetvā ‘‘kāyo’’ti vadati. ‘‘Āpokāya’’ntiādīsupi eseva nayo.

    звам̣ г̇ахзд̇аб̣б̣ассаад̇и ‘‘ахам̣ мама’’нд̇и звам̣ ад̇д̇ад̇д̇анияабхаавзна анд̇хаб̣аалзхи г̇ахзд̇аб̣б̣асса.

    Evaṃ gahetabbassāti ‘‘ahaṃ mama’’nti evaṃ attattaniyabhāvena andhabālehi gahetabbassa.

    ид̣̇аани сад̇д̇аннам̣ анубассанаагаараанамби васзна гааяаанубассанам̣ д̣̇ассзд̇ум̣ ‘‘абижаа’’д̇иаад̣̇и аарад̣̇д̇хам̣. д̇ад̇т̇а анижжад̇о анубассад̇ийд̇и жад̇усамудтаанигам̣ гааяам̣ ‘‘анижжа’’нд̇и анубассад̇и, звам̣ бассанд̇о зван̃жасса анижжаагаарамби ‘‘анубассад̇ий’’д̇и вужжад̇и. д̇ат̇аабхууд̇асса жасса нижжаг̇г̇аахасса лзсоби на ход̇ийд̇и вуд̇д̇ам̣ ‘‘но нижжад̇о’’д̇и. д̇ат̇аа хзса ‘‘нижжасан̃н̃ам̣ баж̇ахад̇ий’’д̇и (бади. ма. 3.35) вуд̇д̇о. зд̇т̇а жа ‘‘анижжад̇о зва анубассад̇ий’’д̇и зва-гааро луд̇д̇анид̣̇д̣̇идтод̇и д̇зна нивад̇д̇ид̇амад̇т̇ам̣ д̣̇ассзд̇ум̣ ‘‘но нижжад̇о’’д̇и вуд̇д̇ам̣. на жзд̇т̇а д̣̇угкад̇о анубассанаад̣̇инивад̇д̇анам̣ аасан̇гид̇аб̣б̣ам̣ бадияог̇ийнивад̇д̇анабарад̇д̇аа зва-гаарасса, убари д̣̇зсанаарул̣хад̇д̇аа жа д̇аасам̣. ‘‘д̣̇угкад̇о анубассад̇ий’’д̇иаад̣̇ийсуби зсзва наяо. аяам̣ бана висзсо – анижжасса д̣̇угкад̇д̇аа д̇амзва жа гааяам̣ д̣̇угкад̇о анубассад̇и, д̣̇угкасса анад̇д̇ад̇д̇аа анад̇д̇ад̇о анубассад̇и. яасмаа бана яам̣ анижжам̣ д̣̇угкам̣ анад̇д̇аа, на д̇ам̣ абхинанд̣̇ид̇аб̣б̣ам̣, яан̃жа на абхинанд̣̇ид̇аб̣б̣ам̣, на д̇ад̇т̇а ран̃ж̇ид̇аб̣б̣ам̣, д̇асмаа вуд̇д̇ам̣ ‘‘ниб̣б̣инд̣̇ад̇и, но нанд̣̇ад̇и. вираж̇ж̇ад̇и, но раж̇ж̇ад̇ий’’д̇и. со звам̣ араж̇ж̇анд̇о рааг̇ам̣ нирод̇хзд̇и, но самуд̣̇зд̇и самуд̣̇аяам̣ на гарод̇ийд̇и ад̇т̇о. звам̣ бадибанно жа бадиниссаж̇ж̇ад̇и, но аад̣̇ияад̇и. аяан̃хи анижжаад̣̇ианубассанаа д̇ад̣̇ан̇г̇авасзна сад̣̇д̇хим̣ гааяам̣ д̇анниссаяаканд̇хаабхисан̇каарзхи гилзсаанам̣ барижжаж̇анад̇о, сан̇кад̇ад̣̇осад̣̇ассанзна д̇аб̣б̣ибарийд̇з ниб̣б̣аанз д̇анниннад̇ааяа багканд̣̇анад̇о ‘‘барижжааг̇абадиниссаг̇г̇о жзва багканд̣̇анабадиниссаг̇г̇о жаа’’д̇и вужжад̇и, д̇асмаа д̇ааяа саманнааг̇ад̇о бхигку вуд̇д̇анаязна гилзсз барижжаж̇ад̇и, ниб̣б̣аанз жа багканд̣̇ад̇и, д̇ат̇аабхууд̇о жа ниб̣б̣ад̇д̇анавасзна гилзсз на аад̣̇ияад̇и, нааби ад̣̇осад̣̇ассид̇аавасзна сан̇кад̇аарамман̣ам̣, д̇зна вуд̇д̇ам̣ ‘‘бадиниссаж̇ж̇ад̇и, но аад̣̇ияад̇ий’’д̇и. ид̣̇аанисса д̇аахи анубассанаахи язсам̣ д̇хаммаанам̣ бахаанам̣ ход̇и, д̇ам̣ д̣̇ассзд̇ум̣ ‘‘анижжад̇о анубассанд̇о нижжасан̃н̃ам̣ баж̇ахад̇ий’’д̇иаад̣̇и вуд̇д̇ам̣. д̇ад̇т̇а нижжасан̃н̃анд̇и ‘‘сан̇каараа нижжаа’’д̇и звам̣ бавад̇д̇ам̣ вибарийд̇асан̃н̃ам̣. д̣̇идтижид̇д̇авибаллаасаббахаанамукзнзва сан̃н̃аавибаллаасаббахаананд̇и сан̃н̃ааг̇г̇ахан̣ам̣, сан̃н̃аасийсзна ваа д̇зсамби г̇ахан̣ам̣ д̣̇адтаб̣б̣ам̣. нанд̣̇инд̇и саббийд̇игад̇ан̣хам̣. сзсам̣ вуд̇д̇анаяамзва.

    Idāni sattannaṃ anupassanākārānampi vasena kāyānupassanaṃ dassetuṃ ‘‘apicā’’tiādi āraddhaṃ. Tattha aniccato anupassatīti catusamuṭṭhānikaṃ kāyaṃ ‘‘anicca’’nti anupassati, evaṃ passanto evañcassa aniccākārampi ‘‘anupassatī’’ti vuccati. Tathābhūtassa cassa niccaggāhassa lesopi na hotīti vuttaṃ ‘‘no niccato’’ti. Tathā hesa ‘‘niccasaññaṃ pajahatī’’ti (paṭi. ma. 3.35) vutto. Ettha ca ‘‘aniccato eva anupassatī’’ti eva-kāro luttaniddiṭṭhoti tena nivattitamatthaṃ dassetuṃ ‘‘no niccato’’ti vuttaṃ. Na cettha dukkhato anupassanādinivattanaṃ āsaṅkitabbaṃ paṭiyogīnivattanaparattā eva-kārassa, upari desanāruḷhattā ca tāsaṃ. ‘‘Dukkhato anupassatī’’tiādīsupi eseva nayo. Ayaṃ pana viseso – aniccassa dukkhattā tameva ca kāyaṃ dukkhato anupassati, dukkhassa anattattā anattato anupassati. Yasmā pana yaṃ aniccaṃ dukkhaṃ anattā, na taṃ abhinanditabbaṃ, yañca na abhinanditabbaṃ, na tattha rañjitabbaṃ, tasmā vuttaṃ ‘‘nibbindati, no nandati. Virajjati, no rajjatī’’ti. So evaṃ arajjanto rāgaṃ nirodheti, no samudeti samudayaṃ na karotīti attho. Evaṃ paṭipanno ca paṭinissajjati, no ādiyati. Ayañhi aniccādianupassanā tadaṅgavasena saddhiṃ kāyaṃ tannissayakhandhābhisaṅkhārehi kilesānaṃ pariccajanato, saṅkhatadosadassanena tabbiparīte nibbāne tanninnatāya pakkhandanato ‘‘pariccāgapaṭinissaggo ceva pakkhandanapaṭinissaggo cā’’ti vuccati, tasmā tāya samannāgato bhikkhu vuttanayena kilese pariccajati, nibbāne ca pakkhandati, tathābhūto ca nibbattanavasena kilese na ādiyati, nāpi adosadassitāvasena saṅkhatārammaṇaṃ, tena vuttaṃ ‘‘paṭinissajjati, no ādiyatī’’ti. Idānissa tāhi anupassanāhi yesaṃ dhammānaṃ pahānaṃ hoti, taṃ dassetuṃ ‘‘aniccato anupassanto niccasaññaṃ pajahatī’’tiādi vuttaṃ. Tattha niccasaññanti ‘‘saṅkhārā niccā’’ti evaṃ pavattaṃ viparītasaññaṃ. Diṭṭhicittavipallāsappahānamukheneva saññāvipallāsappahānanti saññāggahaṇaṃ, saññāsīsena vā tesampi gahaṇaṃ daṭṭhabbaṃ. Nandinti sappītikataṇhaṃ. Sesaṃ vuttanayameva.

    ‘‘вихарад̇ий’’д̇и иминаа гааяаанубассанаасаман̇г̇ино ирияаабат̇авихааро вуд̇д̇од̇и ааха ‘‘ирияад̇ий’’д̇и, ирияаабат̇ам̣ бавад̇д̇зд̇ийд̇и ад̇т̇о. аарамман̣агаран̣авасзна абхиб̣яаабанад̇о ‘‘д̇ийсу бхавзсуу’’д̇и вуд̇д̇ам̣, уббаж̇ж̇анавасзна бана гилзсаа барид̇д̇абхуумагаа зваад̇и. яад̣̇иби гилзсаанам̣ бахаанам̣ аад̇аабананд̇и д̇ам̣ саммаад̣̇идтиаад̣̇ийнамби ад̇т̇зва, аад̇абба-сад̣̇д̣̇о вияа бана аад̇аабасад̣̇д̣̇о вийриязязва нирул̣ход̇и вуд̇д̇ам̣ ‘‘вийрияассзд̇ам̣ наама’’нд̇и. ат̇а ваа бадибагкаббахаанз самбаяуд̇д̇ад̇хаммаанам̣ аб̣бхуссаханавасзна бавад̇д̇амаанасса вийрияасса саад̇исаяам̣ д̇ад̣̇аад̇аабананд̇и вийрияамзва д̇ат̇аа вужжад̇и, на ан̃н̃з д̇хаммаа. аад̇аабийд̇и жааяамийгааро басам̣сааяа, ад̇исаяасса ваа д̣̇ийбагод̇и аад̇аабийг̇ахан̣зна саммаббад̇хаанасаман̇г̇ид̇ам̣ д̣̇ассзд̇и. саммаа, саманд̇ад̇о, сааман̃жа баж̇аананд̇о самбаж̇аано, асаммиссад̇о вавад̇т̇аанз ан̃н̃ад̇хаммаанубассид̇аабхаавзна саммаа авибарийд̇ам̣, саб̣б̣аагаарабаж̇аананзна саманд̇ад̇о, убаруубари висзсаавахабхаавзна бавад̇д̇ияаа саамам̣ баж̇аананд̇од̇и ад̇т̇о . яад̣̇и бан̃н̃ааяа анубассад̇и, гат̇ам̣ сад̇ибадтаанад̇аад̇и ааха ‘‘на хий’’д̇иаад̣̇и. саб̣б̣ад̇т̇иганд̇и саб̣б̣ад̇т̇а бхавам̣ саб̣б̣ад̇т̇а лийнз, уд̣̇д̇хад̇з жа жид̇д̇з ижчид̇аб̣б̣ад̇д̇аа. саб̣б̣з ваа лийнз, уд̣̇д̇хад̇з жа бхаавзд̇аб̣б̣аа б̣ож̇жхан̇г̇аа ад̇т̇игаа зд̇ааяаад̇и саб̣б̣ад̇т̇игаа. сад̇ияаа лад̣̇д̇хубагаарааяа зва бан̃н̃ааяа зд̇т̇а яат̇аавуд̇д̇з гааяз гаммадтааниго бхигку гааяаанубассий вихарад̇и. анд̇о сан̇кзбо анд̇оолийяано, госаж̇ж̇анд̇и ад̇т̇о. убааяабариг̇г̇ахзд̇и зд̇т̇а сийлависод̇ханаад̣̇и, г̇ан̣анаад̣̇и, уг̇г̇ахагосаллаад̣̇и жа убааяо, д̇аб̣б̣ибарияааяад̇о анубааяо взд̣̇ид̇аб̣б̣о. яасмаа жа убадтид̇ассад̇и яат̇аавуд̇д̇ам̣ убааяам̣ на барижжаж̇ад̇и, анубааяан̃жа на убаад̣̇ияад̇и, д̇асмаа вуд̇д̇ам̣ ‘‘мудтассад̇ий …бз… асамад̇т̇о ход̇ий’’д̇и. д̇знаад̇и убааяаанубааяаанам̣ бариг̇г̇ахабариваж̇ж̇анзсу, барижжааг̇аабариг̇г̇ахзсу жа асамад̇т̇абхаавзна. асса яог̇ино.

    ‘‘Viharatī’’ti iminā kāyānupassanāsamaṅgino iriyāpathavihāro vuttoti āha ‘‘iriyatī’’ti, iriyāpathaṃ pavattetīti attho. Ārammaṇakaraṇavasena abhibyāpanato ‘‘tīsu bhavesū’’ti vuttaṃ, uppajjanavasena pana kilesā parittabhūmakā evāti. Yadipi kilesānaṃ pahānaṃ ātāpananti taṃ sammādiṭṭhiādīnampi attheva, ātappa-saddo viya pana ātāpasaddo vīriyeyeva niruḷhoti vuttaṃ ‘‘vīriyassetaṃ nāma’’nti. Atha vā paṭipakkhappahāne sampayuttadhammānaṃ abbhussahanavasena pavattamānassa vīriyassa sātisayaṃ tadātāpananti vīriyameva tathā vuccati, na aññe dhammā. Ātāpīti cāyamīkāro pasaṃsāya, atisayassa vā dīpakoti ātāpīgahaṇena sammappadhānasamaṅgitaṃ dasseti. Sammā, samantato, sāmañca pajānanto sampajāno, asammissato vavatthāne aññadhammānupassitābhāvena sammā aviparītaṃ, sabbākārapajānanena samantato, uparūpari visesāvahabhāvena pavattiyā sāmaṃ pajānantoti attho . Yadi paññāya anupassati, kathaṃ satipaṭṭhānatāti āha ‘‘na hī’’tiādi. Sabbatthikanti sabbattha bhavaṃ sabbattha līne, uddhate ca citte icchitabbattā. Sabbe vā līne, uddhate ca bhāvetabbā bojjhaṅgā atthikā etāyāti sabbatthikā. Satiyā laddhupakārāya eva paññāya ettha yathāvutte kāye kammaṭṭhāniko bhikkhu kāyānupassī viharati. Anto saṅkhepo antoolīyano, kosajjanti attho. Upāyapariggaheti ettha sīlavisodhanādi, gaṇanādi, uggahakosallādi ca upāyo, tabbipariyāyato anupāyo veditabbo. Yasmā ca upaṭṭhitassati yathāvuttaṃ upāyaṃ na pariccajati, anupāyañca na upādiyati, tasmā vuttaṃ ‘‘muṭṭhassatī…pe… asamattho hotī’’ti. Tenāti upāyānupāyānaṃ pariggahaparivajjanesu, pariccāgāpariggahesu ca asamatthabhāvena. Assa yogino.

    яасмаа сад̇иязвзд̇т̇а сад̇ибадтаанам̣ вуд̇д̇ам̣, д̇асмаасса самбаяуд̇д̇ад̇хаммаа вийрияаад̣̇аяо ан̇г̇анд̇и ааха ‘‘самбаяог̇ан̇г̇ан̃жасса д̣̇ассзд̇ваа’’д̇и. ан̇г̇а-сад̣̇д̣̇о жзд̇т̇а гааран̣абарияааяо д̣̇адтаб̣б̣о. сад̇иг̇г̇ахан̣знзва жзд̇т̇а самаад̇хиссааби г̇ахан̣ам̣ д̣̇адтаб̣б̣ам̣ д̇ассаа самаад̇хигканд̇хз сан̇г̇ахид̇ад̇д̇аа. яасмаа ваа сад̇исийсзнааяам̣ д̣̇зсанаа. на хи гзвалааяа сад̇ияаа гилзсаббахаанам̣ самбхавад̇и, ниб̣б̣аанаад̇хиг̇амо ваа, нааби гзвалаа сад̇и бавад̇д̇ад̇и, д̇асмаасса жхаанад̣̇зсанааяам̣ савид̇аггаад̣̇иважанасса вияа самбаяог̇ан̇г̇ад̣̇ассанад̇аад̇и ан̇г̇а-сад̣̇д̣̇асса аваяавабарияааяад̇аа д̣̇адтаб̣б̣аа. бахаанан̇г̇анд̇и ‘‘вивижжзва гаамзхий’’д̇иаад̣̇ийсу (д̣̇ий. ни. 1.226; ма. ни. 1.271, 287, 297; сам̣. ни. 2.152; а. ни. 4.123; баараа. 11) вияа бахаад̇аб̣б̣ан̇г̇ам̣ д̣̇ассзд̇ум̣. яасмаа зд̇т̇а логияамаг̇г̇о ад̇хиббзд̇о, на логуд̇д̇арамаг̇г̇о, д̇асмаа буб̣б̣абхааг̇ияамзва винаяам̣ д̣̇ассзнд̇о ‘‘д̇ад̣̇ан̇г̇авинаязна ваа вигкамбханавинаязна ваа’’д̇и ааха. д̇зсам̣ д̇хаммаананд̇и взд̣̇анаад̣̇ид̇хаммаанам̣. д̇зсан̃хи д̇ад̇т̇а анад̇хиббзд̇ад̇д̇аа ‘‘ад̇т̇уд̣̇д̇хааранаязнзд̇ам̣ вуд̇д̇а’’нд̇и вуд̇д̇ам̣. д̇ад̇т̇аад̇и вибхан̇г̇з. зд̇т̇аад̇и ‘‘логз’’д̇и зд̇асмим̣ бад̣̇з.

    Yasmā satiyevettha satipaṭṭhānaṃ vuttaṃ, tasmāssa sampayuttadhammā vīriyādayo aṅganti āha ‘‘sampayogaṅgañcassa dassetvā’’ti. Aṅga-saddo cettha kāraṇapariyāyo daṭṭhabbo. Satiggahaṇeneva cettha samādhissāpi gahaṇaṃ daṭṭhabbaṃ tassā samādhikkhandhe saṅgahitattā. Yasmā vā satisīsenāyaṃ desanā. Na hi kevalāya satiyā kilesappahānaṃ sambhavati, nibbānādhigamo vā, nāpi kevalā sati pavattati, tasmāssa jhānadesanāyaṃ savitakkādivacanassa viya sampayogaṅgadassanatāti aṅga-saddassa avayavapariyāyatā daṭṭhabbā. Pahānaṅganti ‘‘vivicceva kāmehī’’tiādīsu (dī. ni. 1.226; ma. ni. 1.271, 287, 297; saṃ. ni. 2.152; a. ni. 4.123; pārā. 11) viya pahātabbaṅgaṃ dassetuṃ. Yasmā ettha lokiyamaggo adhippeto, na lokuttaramaggo, tasmā pubbabhāgiyameva vinayaṃ dassento ‘‘tadaṅgavinayena vā vikkhambhanavinayena vā’’ti āha. Tesaṃ dhammānanti vedanādidhammānaṃ. Tesañhi tattha anadhippetattā ‘‘atthuddhāranayenetaṃ vutta’’nti vuttaṃ. Tatthāti vibhaṅge. Etthāti ‘‘loke’’ti etasmiṃ pade.

    ависзсзна д̣̇вийхиби нийваран̣аббахаанам̣ вуд̇д̇анд̇и гад̇ваа буна згзгзна вуд̇д̇ам̣ бахаанависзсам̣ д̣̇ассзд̇ум̣ ‘‘висзсзнаа’’д̇и ааха. ат̇а ваа ‘‘винзяяа нийваран̣ааний’’д̇и авад̇ваа абхиж̇жхаад̣̇оманассавинаяаважанасса баяож̇анам̣ д̣̇ассзнд̇о ‘‘висзсзнаа’’д̇иаад̣̇имааха. гааяаанубассанаабхааванааяа хи уж̇увибажжанийгаанам̣ анурод̇хавирод̇хаад̣̇ийнам̣ бахаанад̣̇ассанам̣ зд̇асса баяож̇ананд̇и. гааяасамбад̇д̇имуулагассаад̇и руубаб̣алаяоб̣б̣анаарог̇яаад̣̇исарийрасамбад̣̇аанимид̇д̇асса. вуд̇д̇авибарияааяад̇о гааяавибад̇д̇имуулаго вирод̇хо взд̣̇ид̇аб̣б̣о. гааяабхааванааяаад̇и гааяаанубассанаабхааванааяа. саа хи ид̇ха гааяабхааванаад̇и ад̇хиббзд̇аа. субхасукабхааваад̣̇ийнанд̇и аад̣̇и-сад̣̇д̣̇зна манун̃н̃анижжад̇аад̣̇исан̇г̇ахо д̣̇адтаб̣б̣о. асубхаасукабхааваад̣̇ийнанд̇и зд̇т̇а бана аад̣̇и-сад̣̇д̣̇зна аманун̃н̃аанижжад̇аад̣̇ийнам̣. д̇знаад̇и анурод̇хаад̣̇иббахаанаважанзна. ‘‘яог̇аанубхааво хий’’д̇иаад̣̇и вуд̇д̇ассзвад̇т̇асса баагадагаран̣ам̣. яог̇аанубхааво хи бхааванаанубхааво. яог̇асамад̇т̇од̇и яог̇амануяун̃ж̇ид̇ум̣ самад̇т̇о. буримзна хи ‘‘анурод̇хавирод̇хавиббамуд̇д̇о’’д̇иаад̣̇иважанзна бхааванам̣ ануяуд̇д̇асса аанисам̣со вуд̇д̇о, д̣̇уд̇иязна бхааванам̣ ануяун̃ж̇анд̇асса бадибад̇д̇и. на хи анурод̇хавирод̇хаад̣̇ийхи убад̣̇д̣̇уд̇асса бхааванаа иж̇жхад̇и.

    Avisesena dvīhipi nīvaraṇappahānaṃ vuttanti katvā puna ekekena vuttaṃ pahānavisesaṃ dassetuṃ ‘‘visesenā’’ti āha. Atha vā ‘‘vineyya nīvaraṇānī’’ti avatvā abhijjhādomanassavinayavacanassa payojanaṃ dassento ‘‘visesenā’’tiādimāha. Kāyānupassanābhāvanāya hi ujuvipaccanīkānaṃ anurodhavirodhādīnaṃ pahānadassanaṃ etassa payojananti. Kāyasampattimūlakassāti rūpabalayobbanārogyādisarīrasampadānimittassa. Vuttavipariyāyato kāyavipattimūlako virodho veditabbo. Kāyabhāvanāyāti kāyānupassanābhāvanāya. Sā hi idha kāyabhāvanāti adhippetā. Subhasukhabhāvādīnanti ādi-saddena manuññaniccatādisaṅgaho daṭṭhabbo. Asubhāsukhabhāvādīnanti ettha pana ādi-saddena amanuññaaniccatādīnaṃ. Tenāti anurodhādippahānavacanena. ‘‘Yogānubhāvo hī’’tiādi vuttassevatthassa pākaṭakaraṇaṃ. Yogānubhāvo hi bhāvanānubhāvo. Yogasamatthoti yogamanuyuñjituṃ samattho. Purimena hi ‘‘anurodhavirodhavippamutto’’tiādivacanena bhāvanaṃ anuyuttassa ānisaṃso vutto, dutiyena bhāvanaṃ anuyuñjantassa paṭipatti. Na hi anurodhavirodhādīhi upaddutassa bhāvanā ijjhati.

    анубассийд̇и зд̇т̇аад̇и ‘‘анубассий’’д̇и зд̇асмим̣ бад̣̇з лаб̣бхамаанааяа анубассанааяа анубассанааж̇од̇анааяа гаммадтаанам̣ вуд̇д̇анд̇и звамад̇т̇о д̣̇адтаб̣б̣о, ан̃н̃ат̇аа ‘‘анубассанааяаа’’д̇и гаран̣аважанам̣ на яуж̇ж̇зяяа. анубассанаа зва хи гаммадтаанам̣, на зд̇т̇а аарамман̣ам̣ ад̇хиббзд̇ам̣, яуж̇ж̇ад̇и ваа. гааяабарихаран̣ам̣ вуд̇д̇анд̇и самб̣анд̇хо. гаммадтаанабарихаран̣асса жзд̇т̇а ад̇т̇асид̣̇д̇хад̇д̇аа ‘‘гааяабарихаран̣а’’нд̇взва вуд̇д̇ам̣. гаммадтаанигасса хи гааяабарихаран̣ам̣ яаавад̣̇зва гаммадтаанам̣ барихаран̣ад̇т̇анд̇и. гаммадтаанабарихаран̣асса ваа ‘‘аад̇аабий’’д̇иаад̣̇инаа (д̣̇ий. ни. 2.373) вужжамаанад̇д̇аа ‘‘гааяабарихаран̣а’’нд̇взва вуд̇д̇ам̣. гааяаг̇г̇ахан̣зна ваа наамагааяассааби г̇ахан̣ам̣, на руубагааяассзва, д̇знзва гаммадтаанабарихаран̣амби сан̇г̇ахид̇ам̣ ход̇и, зван̃жа гад̇ваа ‘‘вихарад̇ийд̇и зд̇т̇а вуд̇д̇авихаарзнаа’’д̇и зд̇т̇аг̇г̇ахан̣ан̃жа самад̇т̇ид̇ам̣ ход̇и ‘‘гааяаанубассий вихарад̇ий’’д̇и вихаарасса висзсзд̇ваа вуд̇д̇ад̇д̇аа. ‘‘аад̇аабий’’д̇иаад̣̇и бана сан̇кзбад̇о вуд̇д̇асса гаммадтаанабарихаран̣асса саха саад̇ханзна вид̇т̇аарзд̇ваа д̣̇ассанам̣. аад̇аабзнаад̇и аад̇аабаг̇г̇ахан̣зна. ‘‘сад̇исамбаж̇ан̃н̃знаа’’д̇иаад̣̇ийсуби зсзва наяо. саб̣б̣ад̇т̇агагаммадтаананд̇и б̣уд̣̇д̇хаануссад̇и, мзд̇д̇аа, маран̣ассад̇и , асубхабхааванаа жа. ид̣̇ан̃хи жад̇уггам̣ яог̇инаа барихарияамаанам̣ ‘‘саб̣б̣ад̇т̇агагаммадтаана’’нд̇и вужжад̇и, саб̣б̣ад̇т̇а гаммадтаанаануяог̇ассаарагкабхууд̇ад̇д̇аа сад̇исамбаж̇ан̃н̃аб̣алзна авижчиннасса барихарид̇аб̣б̣ад̇д̇аа сад̇исамбаж̇ан̃н̃аг̇г̇ахан̣зна д̇асса вуд̇д̇ад̇аа вуд̇д̇аа. сад̇ияаа ваа самат̇о вуд̇д̇о д̇ассаа самаад̇хигканд̇хзна сан̇г̇ахид̇ад̇д̇аа.

    Anupassītietthāti ‘‘anupassī’’ti etasmiṃ pade labbhamānāya anupassanāya anupassanājotanāya kammaṭṭhānaṃ vuttanti evamattho daṭṭhabbo, aññathā ‘‘anupassanāyā’’ti karaṇavacanaṃ na yujjeyya. Anupassanā eva hi kammaṭṭhānaṃ, na ettha ārammaṇaṃ adhippetaṃ, yujjati vā. Kāyapariharaṇaṃ vuttanti sambandho. Kammaṭṭhānapariharaṇassa cettha atthasiddhattā ‘‘kāyapariharaṇa’’ntveva vuttaṃ. Kammaṭṭhānikassa hi kāyapariharaṇaṃ yāvadeva kammaṭṭhānaṃ pariharaṇatthanti. Kammaṭṭhānapariharaṇassa vā ‘‘ātāpī’’tiādinā (dī. ni. 2.373) vuccamānattā ‘‘kāyapariharaṇa’’ntveva vuttaṃ. Kāyaggahaṇena vā nāmakāyassāpi gahaṇaṃ, na rūpakāyasseva, teneva kammaṭṭhānapariharaṇampi saṅgahitaṃ hoti, evañca katvā ‘‘viharatīti ettha vuttavihārenā’’ti etthaggahaṇañca samatthitaṃ hoti ‘‘kāyānupassī viharatī’’ti vihārassa visesetvā vuttattā. ‘‘Ātāpī’’tiādi pana saṅkhepato vuttassa kammaṭṭhānapariharaṇassa saha sādhanena vitthāretvā dassanaṃ. Ātāpenāti ātāpaggahaṇena. ‘‘Satisampajaññenā’’tiādīsupi eseva nayo. Sabbatthakakammaṭṭhānanti buddhānussati, mettā, maraṇassati , asubhabhāvanā ca. Idañhi catukkaṃ yoginā parihariyamānaṃ ‘‘sabbatthakakammaṭṭhāna’’nti vuccati, sabbattha kammaṭṭhānānuyogassārakkhabhūtattā satisampajaññabalena avicchinnassa pariharitabbattā satisampajaññaggahaṇena tassa vuttatā vuttā. Satiyā vā samatho vutto tassā samādhikkhandhena saṅgahitattā.

    вибхан̇г̇з(вибха. гааяаанубассанаанид̣̇д̣̇зсз) бана ад̇т̇о вуд̇д̇од̇и яож̇анаа. д̇знаад̇и сад̣̇д̣̇ад̇т̇ам̣ анаад̣̇ияид̇ваа бхаавад̇т̇ассзва вибхаж̇анавасзна бавад̇д̇зна вибхан̇г̇абаатзна саха. адтагат̇аанаяод̇и сад̣̇д̣̇ад̇т̇ассааби виваран̣авасзна яат̇аарахам̣ вуд̇д̇о ад̇т̇асам̣ван̣н̣анаанаяо. яат̇аа сам̣санд̣̇ад̇ийд̇и яат̇аа ад̇т̇ад̇о, ад̇хиббааяад̇о жа авиломзнд̇о ан̃н̃ад̣̇ад̇т̇у сам̣санд̣̇ад̇и самзд̇и, звам̣ взд̣̇ид̇аб̣б̣о.

    Vibhaṅge(vibha. kāyānupassanāniddese) pana attho vuttoti yojanā. Tenāti saddatthaṃ anādiyitvā bhāvatthasseva vibhajanavasena pavattena vibhaṅgapāṭhena saha. Aṭṭhakathānayoti saddatthassāpi vivaraṇavasena yathārahaṃ vutto atthasaṃvaṇṇanānayo. Yathā saṃsandatīti yathā atthato, adhippāyato ca avilomento aññadatthu saṃsandati sameti, evaṃ veditabbo.

    взд̣̇анаад̣̇ийнам̣ буна важанзд̇и зд̇т̇а ниссаяабажжаяабхаававасзна жид̇д̇ад̇хаммаанам̣ взд̣̇анаасанниссид̇ад̇д̇аа, бан̃жавогаарабхавз аруубад̇хаммаанам̣ руубабадиб̣ад̣̇д̇хавуд̇д̇ид̇о жа взд̣̇анааяа гааяаад̣̇ианубассанааббасан̇г̇зби аабаннз д̇ад̇о асаммиссад̇о вавад̇т̇аанам̣ д̣̇ассанад̇т̇ам̣, гханавиниб̣бхог̇аад̣̇ид̣̇ассанад̇т̇ан̃жа д̣̇уд̇ияам̣ взд̣̇анааг̇г̇ахан̣ам̣, д̇зна на взд̣̇анааяам̣ гааяаанубассий, жид̇д̇ад̇хаммаанубассий ваа, ат̇а ко взд̣̇анаанубассий зваад̇и взд̣̇анаасан̇каад̇з вад̇т̇усмим̣ взд̣̇анаанубассанаагаарассзва д̣̇ассанзна асаммиссад̇о вавад̇т̇аанам̣ д̣̇ассид̇ам̣ ход̇и. д̇ат̇аа ‘‘яасмим̣ самаяз сукаа взд̣̇анаа, на д̇асмим̣ самаяз д̣̇угкаа, ад̣̇угкамасукаа ваа взд̣̇анаа, яасмим̣ ваа бана самаяз д̣̇угкаа, ад̣̇угкамасукаа ваа взд̣̇анаа, на д̇асмим̣ самаяз ид̇араа взд̣̇анаа’’д̇и взд̣̇анаабхаавасааман̃н̃з авад̇ваа д̇ам̣ д̇ам̣ взд̣̇анам̣ виниб̣бхуж̇ж̇ид̇ваа д̣̇ассанзна гханавиниб̣бхог̇о д̇хувабхаававивзго д̣̇ассид̇о ход̇и, д̇зна д̇аасам̣ кан̣амад̇д̇аавадтаанад̣̇ассанзна анижжад̇ааяа , д̇ад̇о зва д̣̇угкад̇ааяа, анад̇д̇ад̇ааяа жа д̣̇ассанам̣ вибхаавид̇ам̣ ход̇и. гханавиниб̣бхог̇аад̣̇ийд̇и аад̣̇и-сад̣̇д̣̇зна аяамби ад̇т̇о взд̣̇ид̇аб̣б̣о. аяан̃хи взд̣̇анааяам̣ взд̣̇анаанубассий зва, на ан̃н̃ад̇хаммаанубассий. гим̣ вуд̇д̇ам̣ ход̇и – яат̇аа наама б̣аало аман̣исабхаавзби уд̣̇агабуб̣б̣ул̣агз ман̣иаагаараанубассий ход̇и, на звам̣ аяам̣ тид̇ираман̣ийязби взд̣̇аяид̇з, баг̇зва ид̇арасмим̣ манун̃н̃аагаараанубассий, ат̇а ко кан̣абабхан̇г̇урад̇ааяа, авасавад̇д̇ид̇ааяа гилзсаасужибаг̇гхаран̣ад̇ааяа жа анижжаанад̇д̇аасубхаагаараанубассий, вибарин̣аамад̣̇угкад̇ааяа, сан̇каарад̣̇угкад̇ааяа жа висзсад̇о д̣̇угкаанубассий язваад̇и. звам̣ жид̇д̇а д̇хаммзсуби яат̇аарахам̣ бунаважанз баяож̇анам̣ вад̇д̇аб̣б̣ам̣. логияаа зва саммасанажаарасса ад̇хиббзд̇ад̇д̇аа. ‘‘гзвалам̣ банид̇хаа’’д̇иаад̣̇инаа ‘‘ид̇ха зд̇д̇агам̣ взд̣̇ид̇аб̣б̣а’’нд̇и взд̣̇ид̇аб̣б̣абарижчзд̣̇ам̣ д̣̇ассзд̇и. ‘‘зса наяо’’д̇и иминаа яат̇аа жид̇д̇ам̣, д̇хаммаа жа анубассид̇аб̣б̣аа, д̇ат̇аа д̇аани анубассанд̇о жид̇д̇з жид̇д̇аанубассий, д̇хаммзсу д̇хаммаанубассийд̇и взд̣̇ид̇аб̣б̣од̇и имамад̇т̇ам̣ ад̇ид̣̇исад̇и. д̣̇угкад̇од̇и д̣̇угкасабхаавад̇о, д̣̇угканд̇и анубассид̇аб̣б̣аад̇и ад̇т̇о. сзсабад̣̇ад̣̇ваязби зсзва наяо.

    Vedanādīnaṃ puna vacaneti ettha nissayapaccayabhāvavasena cittadhammānaṃ vedanāsannissitattā, pañcavokārabhave arūpadhammānaṃ rūpapaṭibaddhavuttito ca vedanāya kāyādianupassanāppasaṅgepi āpanne tato asammissato vavatthānaṃ dassanatthaṃ, ghanavinibbhogādidassanatthañca dutiyaṃ vedanāggahaṇaṃ, tena na vedanāyaṃ kāyānupassī, cittadhammānupassī vā, atha kho vedanānupassī evāti vedanāsaṅkhāte vatthusmiṃ vedanānupassanākārasseva dassanena asammissato vavatthānaṃ dassitaṃ hoti. Tathā ‘‘yasmiṃ samaye sukhā vedanā, na tasmiṃ samaye dukkhā, adukkhamasukhā vā vedanā, yasmiṃ vā pana samaye dukkhā, adukkhamasukhā vā vedanā, na tasmiṃ samaye itarā vedanā’’ti vedanābhāvasāmaññe avatvā taṃ taṃ vedanaṃ vinibbhujjitvā dassanena ghanavinibbhogo dhuvabhāvaviveko dassito hoti, tena tāsaṃ khaṇamattāvaṭṭhānadassanena aniccatāya , tato eva dukkhatāya, anattatāya ca dassanaṃ vibhāvitaṃ hoti. Ghanavinibbhogādīti ādi-saddena ayampi attho veditabbo. Ayañhi vedanāyaṃ vedanānupassī eva, na aññadhammānupassī. Kiṃ vuttaṃ hoti – yathā nāma bālo amaṇisabhāvepi udakapubbuḷake maṇiākārānupassī hoti, na evaṃ ayaṃ ṭhitiramaṇīyepi vedayite, pageva itarasmiṃ manuññākārānupassī, atha kho khaṇapabhaṅguratāya, avasavattitāya kilesāsucipaggharaṇatāya ca aniccaanattaasubhākārānupassī, vipariṇāmadukkhatāya, saṅkhāradukkhatāya ca visesato dukkhānupassī yevāti. Evaṃ citta dhammesupi yathārahaṃ punavacane payojanaṃ vattabbaṃ. Lokiyā eva sammasanacārassa adhippetattā. ‘‘Kevalaṃ panidhā’’tiādinā ‘‘idha ettakaṃ veditabba’’nti veditabbaparicchedaṃ dasseti. ‘‘Esa nayo’’ti iminā yathā cittaṃ, dhammā ca anupassitabbā, tathā tāni anupassanto citte cittānupassī, dhammesu dhammānupassīti veditabboti imamatthaṃ atidisati. Dukkhatoti dukkhasabhāvato, dukkhanti anupassitabbāti attho. Sesapadadvayepi eseva nayo.

    яо сукам̣ д̣̇угкад̇о ад̣̇д̣̇аад̇и яо бхигку сукам̣ взд̣̇анам̣ вибарин̣аамад̣̇угкад̇ааяа ‘‘д̣̇угкаа’’д̇и бан̃н̃аажагкунаа ад̣̇д̣̇агки. д̣̇угкам̣ ад̣̇д̣̇агки саллад̇од̇и д̣̇угкам̣ взд̣̇анам̣ бийл̣ааж̇ананад̇о, анд̇од̇уд̣̇анад̇о, д̣̇уннийхаран̣ад̇о жа саллад̇о ад̣̇д̣̇агки басси. ад̣̇угкамасуканд̇и убзгкаавзд̣̇анам̣. санд̇анд̇и сукад̣̇угкаани вияа анол̣ааригад̇ааяа, бажжаяавасзна вуубасанд̇асабхаавад̇ааяа жа санд̇ам̣. анижжад̇од̇и худ̇вааабхаавад̇о, уд̣̇аяаваяаванд̇ад̇о, д̇аавагаалигад̇о, нижжабадибагкад̇о жа ‘‘анижжа’’нд̇и яо ад̣̇д̣̇агки. са вз саммад̣̇д̣̇асо бхигку згам̣сзна, бариб̣яад̇д̇ам̣ ваа взд̣̇анааяа саммаабассанагод̇и ад̇т̇о.

    Yo sukhaṃ dukkhato addāti yo bhikkhu sukhaṃ vedanaṃ vipariṇāmadukkhatāya ‘‘dukkhā’’ti paññācakkhunā addakkhi. Dukkhaṃ addakkhi sallatoti dukkhaṃ vedanaṃ pīḷājananato, antotudanato, dunnīharaṇato ca sallato addakkhi passi. Adukkhamasukhanti upekkhāvedanaṃ. Santanti sukhadukkhāni viya anoḷārikatāya, paccayavasena vūpasantasabhāvatāya ca santaṃ. Aniccatoti hutvāabhāvato, udayavayavantato, tāvakālikato, niccapaṭipakkhato ca ‘‘anicca’’nti yo addakkhi. Sa ve sammaddasobhikkhu ekaṃsena, paribyattaṃ vā vedanāya sammāpassanakoti attho.

    д̣̇угкаад̇ибийд̇и сан̇каарад̣̇угкад̇ааяа д̣̇угкаа ид̇иби. д̇ам̣ д̣̇угкасминд̇и саб̣б̣ам̣ д̇ам̣ взд̣̇аяид̇ам̣ д̣̇угкасмим̣ анд̇ог̇ад̇хам̣ барияаабаннам̣ вад̣̇аами сан̇каарад̣̇угкад̇аанад̇ивад̇д̇анад̇о. сукад̣̇угкад̇оби жаад̇и сукаад̣̇ийнам̣ тид̇ивибарин̣ааман̃аан̣асукад̇ааяа, вибарин̣ааматид̇иан̃н̃аан̣ад̣̇угкад̇ааяа жа вуд̇д̇ад̇д̇аа д̇иссоби жа сукад̇о, д̇иссоби жа д̣̇угкад̇о анубассид̇аб̣б̣аад̇и ад̇т̇о. сад̇д̇а анубассанаа хздтаа багаасид̇аа зва. сзсанд̇и яат̇аавуд̇д̇ам̣ сукаад̣̇ивибхааг̇ад̇о сзсам̣ саамисанираамисаад̣̇ибхзд̣̇ам̣ взд̣̇анаанубассанааяам̣ вад̇д̇аб̣б̣ам̣.

    Dukkhātipīti saṅkhāradukkhatāya dukkhā itipi. Taṃ dukkhasminti sabbaṃ taṃ vedayitaṃ dukkhasmiṃ antogadhaṃ pariyāpannaṃ vadāmi saṅkhāradukkhatānativattanato. Sukhadukkhatopi cāti sukhādīnaṃ ṭhitivipariṇāmañāṇasukhatāya, vipariṇāmaṭhitiaññāṇadukkhatāya ca vuttattā tissopi ca sukhato, tissopi ca dukkhato anupassitabbāti attho. Satta anupassanā heṭṭhā pakāsitā eva. Sesanti yathāvuttaṃ sukhādivibhāgato sesaṃ sāmisanirāmisādibhedaṃ vedanānupassanāyaṃ vattabbaṃ.

    аарамман̣а…бз… бхзд̣̇аананд̇и руубаад̣̇иаарамман̣анаанад̇д̇асса нийлаад̣̇ид̇аб̣бхзд̣̇асса, чанд̣̇аад̣̇иад̇хибад̇инаанад̇д̇асса хийнаад̣̇ид̇аб̣бхзд̣̇асса, н̃аан̣ажхаанаад̣̇исахаж̇аад̇анаанад̇д̇асса сасан̇кааригаасан̇кааригасавид̇аггаад̣̇ид̇аб̣бхзд̣̇асса, гаамааважараад̣̇ибхууминаанад̇д̇асса уггадтамаж̇жхимаад̣̇ид̇аб̣бхзд̣̇асса, гусалаад̣̇игамманаанад̇д̇асса д̣̇зваг̇ад̇исам̣вад̇д̇анияад̇аад̣̇ид̇аб̣бхзд̣̇асса, ган̣хасуггавибааганаанад̇д̇асса д̣̇идтад̇хаммавзд̣̇анийяад̇аад̣̇ид̇аб̣бхзд̣̇асса, барид̇д̇абхуумагаад̣̇игирияаанаанад̇д̇асса д̇ихзд̇угаад̣̇ид̇аб̣бхзд̣̇асса васзна анубассид̇аб̣б̣анд̇и яож̇анаа. аад̣̇и-сад̣̇д̣̇зна савад̇т̇угаавад̇т̇угаад̣̇инаанад̇д̇асса буг̇г̇алад̇д̇аяасаад̇хааран̣аад̣̇ид̇аб̣бхзд̣̇асса жа сан̇г̇ахо д̣̇адтаб̣б̣о. салагкан̣асааман̃н̃алагкан̣аананд̇и пусанаад̣̇ид̇ам̣д̇ам̣лагкан̣аанан̃жзва анижжад̇аад̣̇исааман̃н̃алагкан̣аанан̃жа васзнаад̇и яож̇анаа. сун̃н̃ад̇ад̇хаммассаад̇и анад̇д̇ад̇аасан̇каад̇асун̃н̃ад̇аасабхаавасса. яам̣ вибхаавзд̇ум̣ абхид̇хаммз‘‘д̇асмим̣ ко бана самаяз д̇хаммаа хонд̇и, канд̇хаа хонд̇ий’’д̇иаад̣̇инаа (д̇ха. са. 121) сун̃н̃ад̇ааваарад̣̇зсанаа бавад̇д̇аа, д̇ам̣ бахийнамзва буб̣б̣з бахийнад̇д̇аа, д̇асмаа д̇асса д̇асса буна бахаанам̣ на вад̇д̇аб̣б̣ам̣. на хи гилзсаа бахийяамаанаа аарамман̣авибхааг̇зна бахийяанд̇и анааг̇ад̇аанам̣язва уббаж̇ж̇анаарахаанам̣ бахаад̇аб̣б̣ад̇д̇аа, д̇асмаа абхиж̇жхаад̣̇ийнам̣ згад̇т̇а бахаанам̣ вад̇ваа ид̇арад̇т̇а на вад̇д̇аб̣б̣ам̣ зваад̇и имамад̇т̇ам̣ д̣̇ассзд̇и ‘‘гааман̃жзд̇т̇аа’’д̇иаад̣̇инаа. ат̇а ваа маг̇г̇ажид̇д̇агкан̣з згад̇т̇а бахийнам̣ саб̣б̣ад̇т̇а бахийнамзва ход̇ийд̇и висум̣ висум̣ бахаанам̣ на вад̇д̇аб̣б̣ам̣. маг̇г̇зна хи бахийнаад̇и вад̇д̇аб̣б̣ад̇ам̣ араханд̇и. д̇ад̇т̇а буримааяа жод̣̇анааяа наанаабуг̇г̇алабарихааро, на хи згасса бахийнам̣ д̇ад̇о ан̃н̃асса бахийнам̣ наама ход̇и. бажчимааяа наанаажид̇д̇агкан̣игабарихааро. наанаажид̇д̇агкан̣зд̇и хи логияамаг̇г̇ажид̇д̇агкан̣зд̇и ад̇хиббааяо. буб̣б̣абхааг̇амаг̇г̇о хи ид̇хаад̇хиббзд̇о. логияабхааванааяа жа гааяз бахийнам̣ на взд̣̇анаад̣̇ийсу вигкамбхид̇ам̣ ход̇и. яад̣̇иби наббавад̇д̇зяяа, бадибагкабхааванааяа суббахийнад̇д̇аа д̇ад̇т̇а саа ‘‘абхиж̇жхаад̣̇оманассасса аббавад̇д̇ий’’д̇и на вад̇д̇аб̣б̣аа, д̇асмаа бунаби д̇аббахаанам̣ вад̇д̇аб̣б̣амзва. згад̇т̇а бахийнам̣ сзсзсуби бахийнам̣ ход̇ийд̇и логуд̇д̇арасад̇ибадтаанабхааванам̣, логияабхааванааяа ваа саб̣б̣ад̇т̇а аббавад̇д̇имад̇д̇ам̣ санд̇хааяа вуд̇д̇ам̣. ‘‘бан̃жаби канд̇хаа убаад̣̇аанагканд̇хаа лого’’д̇и (вибха. 362, 364, 366) хи вибхан̇г̇зжад̇уусуби таанзсу вуд̇д̇анд̇и.

    Ārammaṇa…pe… bhedānanti rūpādiārammaṇanānattassa nīlāditabbhedassa, chandādiadhipatinānattassa hīnāditabbhedassa, ñāṇajhānādisahajātanānattassa sasaṅkhārikāsaṅkhārikasavitakkāditabbhedassa, kāmāvacarādibhūminānattassa ukkaṭṭhamajjhimāditabbhedassa, kusalādikammanānattassa devagatisaṃvattaniyatāditabbhedassa, kaṇhasukkavipākanānattassa diṭṭhadhammavedanīyatāditabbhedassa, parittabhūmakādikiriyānānattassa tihetukāditabbhedassa vasena anupassitabbanti yojanā. Ādi-saddena savatthukāvatthukādinānattassa puggalattayasādhāraṇāditabbhedassa ca saṅgaho daṭṭhabbo. Salakkhaṇasāmaññalakkhaṇānanti phusanāditaṃtaṃlakkhaṇānañceva aniccatādisāmaññalakkhaṇānañca vasenāti yojanā. Suññatadhammassāti anattatāsaṅkhātasuññatāsabhāvassa. Yaṃ vibhāvetuṃ abhidhamme‘‘tasmiṃ kho pana samaye dhammā honti, khandhā hontī’’tiādinā (dha. sa. 121) suññatāvāradesanā pavattā, taṃ pahīnameva pubbe pahīnattā, tasmā tassa tassa puna pahānaṃ na vattabbaṃ. Na hi kilesā pahīyamānā ārammaṇavibhāgena pahīyanti anāgatānaṃyeva uppajjanārahānaṃ pahātabbattā, tasmā abhijjhādīnaṃ ekattha pahānaṃ vatvā itarattha na vattabbaṃ evāti imamatthaṃ dasseti ‘‘kāmañcetthā’’tiādinā. Atha vā maggacittakkhaṇe ekattha pahīnaṃ sabbattha pahīnameva hotīti visuṃ visuṃ pahānaṃ na vattabbaṃ. Maggena hi pahīnāti vattabbataṃ arahanti. Tattha purimāya codanāya nānāpuggalaparihāro, na hi ekassa pahīnaṃ tato aññassa pahīnaṃ nāma hoti. Pacchimāya nānācittakkhaṇikaparihāro. Nānācittakkhaṇeti hi lokiyamaggacittakkhaṇeti adhippāyo. Pubbabhāgamaggo hi idhādhippeto. Lokiyabhāvanāya ca kāye pahīnaṃ na vedanādīsu vikkhambhitaṃ hoti. Yadipi nappavatteyya, paṭipakkhabhāvanāya suppahīnattā tattha sā ‘‘abhijjhādomanassassa appavattī’’ti na vattabbā, tasmā punapi tappahānaṃ vattabbameva. Ekattha pahīnaṃ sesesupi pahīnaṃ hotīti lokuttarasatipaṭṭhānabhāvanaṃ, lokiyabhāvanāya vā sabbattha appavattimattaṃ sandhāya vuttaṃ. ‘‘Pañcapi khandhā upādānakkhandhā loko’’ti (vibha. 362, 364, 366) hi vibhaṅgecatūsupi ṭhānesu vuttanti.

    уд̣̇д̣̇зсаваараван̣н̣анааяа лийнад̇т̇аббагаасанаа.

    Uddesavāravaṇṇanāya līnatthappakāsanā.

    гааяаанубассанаа

    Kāyānupassanā

    аанаабаанабаб̣б̣аван̣н̣анаа

    Ānāpānapabbavaṇṇanā

    374. аарамман̣авасзнаад̇и анубассид̇аб̣б̣агааяаад̣̇иаарамман̣авасзна. жад̇уд̇хаа бхинд̣̇ид̇ваад̇и уд̣̇д̣̇зсавасзна жад̇уд̇хаа бхинд̣̇ид̇ваа. д̇ад̇о жад̇уб̣б̣ид̇хасад̇ибадтаанад̇о згзгам̣ сад̇ибадтаанам̣ г̇ахзд̇ваа гааяам̣ вибхаж̇анд̇од̇и баатасзсо.

    374.Ārammaṇavasenāti anupassitabbakāyādiārammaṇavasena. Catudhā bhinditvāti uddesavasena catudhā bhinditvā. Tato catubbidhasatipaṭṭhānato ekekaṃ satipaṭṭhānaṃ gahetvā kāyaṃ vibhajantoti pāṭhaseso.

    гат̇ан̃жаад̇и зд̇т̇а гат̇анд̇и багаарабужчаа, д̇зна нид̣̇д̣̇исияамаанз гааяаанубассанаабагаарз бужчад̇и. жа-сад̣̇д̣̇о б̣яад̇ирзго, д̇зна уд̣̇д̣̇зсаваарзна абаагадам̣ нид̣̇д̣̇зсаваарзна вибхаавияамаанам̣ висзсам̣ ж̇од̇зд̇и. б̣аахирагзсуби ид̇о згад̣̇зсасса самбхавад̇о саб̣б̣аббагаараг̇г̇ахан̣ам̣ гад̇ам̣ ‘‘саб̣б̣аббагаарагааяаанубассанааниб̣б̣ад̇д̇агассаа’’д̇и, д̇зна яз имз аанаабаанабаб̣б̣аад̣̇ивасзна ааг̇ад̇аа жуд̣̇д̣̇асаббагаараа, д̇ад̣̇анд̇ог̇ад̇хаа жа аж̇жхад̇д̇аад̣̇ианубассанааббагаараа, д̇ат̇аа гааяаг̇ад̇аасад̇исуд̇д̇з (ма. ни. 3.153) вуд̇д̇аа гзсаад̣̇иван̣н̣асан̣таанагасин̣аарамман̣ажад̇уггаж̇жхаанаббагаараа, логияаад̣̇иббагаараа жа, д̇з саб̣б̣зби анавасзсад̇о сан̇г̇ан̣хаад̇и. имз жа багаараа имасмим̣язва саасанз, на ид̇о б̣ахид̣̇д̇хаад̇и вуд̇д̇ам̣ ‘‘саб̣б̣аббагаара…бз… бадисзд̇хано жаа’’д̇и. д̇ад̇т̇а д̇ат̇аабхаавабадисзд̇ханод̇и саб̣б̣аббагаарагааяаанубассанааниб̣б̣ад̇д̇агасса буг̇г̇аласса ан̃н̃асаасанасса ниссаяабхаавабадисзд̇хано, зд̇зна ид̇ха бхигкавзд̇и зд̇т̇а ид̇ха-сад̣̇д̣̇о анд̇ог̇ад̇хазвасад̣̇д̣̇ад̇т̇од̇и д̣̇ассзд̇и. санд̇и хи згабад̣̇ааниби авад̇хааран̣аани яат̇аа ‘‘вааяубхагко’’д̇и. д̇знааха ‘‘ид̇хзва бхигкавз саман̣о’’д̇иаад̣̇и. барибун̣н̣асаман̣аббагаран̣ад̇хаммо хи со буг̇г̇ало, яо саб̣б̣аббагаарагааяаанубассанааниб̣б̣ад̇д̇аго. бараббаваад̣̇аад̇и барзсам̣ ан̃н̃ад̇ид̇т̇ияаанам̣ наанаббагаараа ваад̣̇аа д̇ид̇т̇ааяад̇анаани.

    Kathañcāti ettha kathanti pakārapucchā, tena niddisiyamāne kāyānupassanāpakāre pucchati. Ca-saddo byatireko, tena uddesavārena apākaṭaṃ niddesavārena vibhāviyamānaṃ visesaṃ joteti. Bāhirakesupi ito ekadesassa sambhavato sabbappakāraggahaṇaṃ kataṃ ‘‘sabbappakārakāyānupassanānibbattakassā’’ti, tena ye ime ānāpānapabbādivasena āgatā cuddasappakārā, tadantogadhā ca ajjhattādianupassanāppakārā, tathā kāyagatāsatisutte (ma. ni. 3.153) vuttā kesādivaṇṇasaṇṭhānakasiṇārammaṇacatukkajjhānappakārā, lokiyādippakārā ca, te sabbepi anavasesato saṅgaṇhāti. Ime ca pakārā imasmiṃyeva sāsane, na ito bahiddhāti vuttaṃ ‘‘sabbappakāra…pe… paṭisedhano cā’’ti. Tattha tathābhāvapaṭisedhanoti sabbappakārakāyānupassanānibbattakassa puggalassa aññasāsanassa nissayabhāvapaṭisedhano, etena idha bhikkhaveti ettha idha-saddo antogadhaevasaddatthoti dasseti. Santi hi ekapadānipi avadhāraṇāni yathā ‘‘vāyubhakkho’’ti. Tenāha ‘‘idheva bhikkhavesamaṇo’’tiādi. Paripuṇṇasamaṇappakaraṇadhammo hi so puggalo, yo sabbappakārakāyānupassanānibbattako. Parappavādāti paresaṃ aññatitthiyānaṃ nānappakārā vādā titthāyatanāni.

    аран̃н̃аад̣̇игассзва бхааванаануруубасзнаасанад̇ам̣ д̣̇ассзд̇ум̣ ‘‘имассахий’’д̇иаад̣̇и вуд̇д̇ам̣. д̣̇уд̣̇д̣̇амо д̣̇амат̇ам̣ анубаг̇ад̇о г̇он̣о гуудаг̇он̣о. д̣̇оханагаалз яат̇аа т̇анзхи анавасзсад̇о кийрам̣ на баг̇гхарад̇и, звам̣ д̣̇охабадиб̣анд̇хиний гуудад̇хзну. рууба-сад̣̇д̣̇аад̣̇игз бадижжа уббаж̇ж̇анагаассаад̣̇о руубаарамман̣аад̣̇ирасо. буб̣б̣з аажин̣н̣аарамман̣анд̇и баб̣б̣аж̇ж̇ад̇о буб̣б̣з, анаад̣̇имад̇и ваа сам̣саарз барижид̇аарамман̣ам̣. ниб̣анд̇хзяяаад̇и б̣анд̇хзяяа. сад̇ияаад̇и саммад̣̇зва гаммадтаанасса саллагкан̣авасзна бавад̇д̇ааяа сад̇ияаа. аарамман̣зд̇и гаммадтаанаарамман̣з. д̣̇ал̣ханд̇и т̇ирам̣, яат̇аа сад̇огаарисса убажаараббанаабхзд̣̇о самаад̇хи иж̇жхад̇и, д̇ат̇аа т̇аамаг̇ад̇ам̣ гад̇ваад̇и ад̇т̇о.

    Araññādikasseva bhāvanānurūpasenāsanataṃ dassetuṃ ‘‘imassahī’’tiādi vuttaṃ. Duddamo damathaṃ anupagato goṇo kūṭagoṇo. Dohanakāle yathā thanehi anavasesato khīraṃ na paggharati, evaṃ dohapaṭibandhinī kūṭadhenu. Rūpa-saddādike paṭicca uppajjanakaassādo rūpārammaṇādiraso. Pubbe āciṇṇārammaṇanti pabbajjato pubbe, anādimati vā saṃsāre paricitārammaṇaṃ. Nibandheyyāti bandheyya. Satiyāti sammadeva kammaṭṭhānassa sallakkhaṇavasena pavattāya satiyā. Ārammaṇeti kammaṭṭhānārammaṇe. Daḷhanti thiraṃ, yathā satokārissa upacārappanābhedo samādhi ijjhati, tathā thāmagataṃ katvāti attho.

    висзсаад̇хиг̇амад̣̇идтад̇хаммасукавихаарабад̣̇адтаананд̇и саб̣б̣зсам̣ б̣уд̣̇д̇хаанам̣, згажжаанам̣ бажжзгаб̣уд̣̇д̇хаанам̣, б̣уд̣̇д̇хасаавагаанан̃жа висзсаад̇хиг̇амасса ан̃н̃зна гаммадтаанзна ад̇хиг̇ад̇ависзсаанам̣ д̣̇идтад̇хаммасукавихаарасса бад̣̇адтаанабхууд̇ам̣.

    Visesādhigamadiṭṭhadhammasukhavihārapadaṭṭhānanti sabbesaṃ buddhānaṃ, ekaccānaṃ paccekabuddhānaṃ, buddhasāvakānañca visesādhigamassa aññena kammaṭṭhānena adhigatavisesānaṃ diṭṭhadhammasukhavihārassa padaṭṭhānabhūtaṃ.

    вад̇т̇увиж̇ж̇аажарияо вияа бхаг̇аваа яог̇ийнам̣ ануруубаниваасадтаанубад̣̇исанад̇о. бхигку д̣̇ийбисад̣̇исо аран̃н̃з згаго вихарид̇ваа бадибагканиммат̇анавасзна ижчид̇ад̇т̇асаад̇ханад̇о паламуд̇д̇аманд̇и сааман̃н̃апалам̣ санд̇хааяа вад̣̇ад̇и. бараггамаж̇аваяог̇г̇абхууминд̇и бхаавануссаахаж̇авасса яог̇г̇агаран̣абхуумибхууд̇ам̣.

    Vatthuvijjācariyo viya bhagavā yogīnaṃ anurūpanivāsaṭṭhānupadisanato. Bhikkhu dīpisadiso araññe ekako viharitvā paṭipakkhanimmathanavasena icchitatthasādhanato phalamuttamanti sāmaññaphalaṃ sandhāya vadati. Parakkamajavayoggabhūminti bhāvanussāhajavassa yoggakaraṇabhūmibhūtaṃ.

    ад̣̇д̇хаанавасзна бавад̇д̇аанам̣ ассаасабассаасаанам̣ васзна д̣̇ийгхам̣ ваа ассасанд̇о, ид̇д̇аравасзна бавад̇д̇аанам̣ ассаасабассаасаанам̣ васзна рассам̣ ваа ассасанд̇од̇и яож̇анаа. звам̣ сигкад̇од̇и ассаасабассаасаанам̣ д̣̇ийгхарассад̇аабаж̇аананасаб̣б̣агааяаббадисам̣взд̣̇анаол̣ааригол̣ааригабадиббассамбханавасзна бхааванам̣ сигкад̇о, д̇ат̇аабхууд̇о ваа худ̇ваа д̇иссо сигкаа бавад̇д̇аяад̇о. ассаасабассаасанимид̇д̇зд̇и ассаасабассаасасанниссаязна убадтид̇абадибхааг̇анимид̇д̇з. ассаасабассаасз бариг̇г̇ан̣хаад̇и руубамукзна вибассанам̣ абхинивисанд̇о, яо ‘‘ассаасабассаасагаммиго’’д̇и вуд̇д̇о. жхаанан̇г̇аани бариг̇г̇ан̣хаад̇и аруубамукзна вибассанам̣ абхинивисанд̇о. вад̇т̇у наама гараж̇агааяо жид̇д̇ажзд̇асигаанам̣ бавад̇д̇идтаанабхаавад̇о. ан̃н̃о сад̇д̇о ваа буг̇г̇ало ваа над̇т̇ийд̇и висуд̣̇д̇хид̣̇идти ‘‘д̇аяид̣̇ам̣ д̇хаммамад̇д̇ам̣, на ахзд̇угам̣, нааби иссараад̣̇ивисамахзд̇угам̣, ат̇а ко авиж̇ж̇аад̣̇ихзд̇уга’’нд̇и ад̣̇д̇хаад̇д̇аязби ган̇каавид̇аран̣зна вид̇ин̣н̣аган̇ко. ‘‘яам̣ гин̃жи бхигку рууба’’нд̇иаад̣̇инаа (ма. ни. 1.361; 2.113; 3.86, 89; бади. ма. 1.54) наязна галаабасаммасанавасзна д̇илагкан̣ам̣ ааробзд̇ваа. уд̣̇аяаваяаанубассанаад̣̇ивасзна вибассанам̣ вад̣дхзнд̇о. ануггамзна маг̇г̇абадибаадияаа.

    Addhānavasena pavattānaṃ assāsapassāsānaṃ vasena dīghaṃ vā assasanto, ittaravasena pavattānaṃ assāsapassāsānaṃ vasena rassaṃ vā assasantoti yojanā. Evaṃ sikkhatoti assāsapassāsānaṃ dīgharassatāpajānanasabbakāyappaṭisaṃvedanaoḷārikoḷārikapaṭippassambhanavasena bhāvanaṃ sikkhato, tathābhūto vā hutvā tisso sikkhā pavattayato. Assāsapassāsanimitteti assāsapassāsasannissayena upaṭṭhitapaṭibhāganimitte. Assāsapassāse pariggaṇhāti rūpamukhena vipassanaṃ abhinivisanto, yo ‘‘assāsapassāsakammiko’’ti vutto. Jhānaṅgāni pariggaṇhāti arūpamukhena vipassanaṃ abhinivisanto. Vatthu nāma karajakāyo cittacetasikānaṃ pavattiṭṭhānabhāvato. Añño satto vā puggalo vā natthīti visuddhidiṭṭhi ‘‘tayidaṃ dhammamattaṃ, na ahetukaṃ, nāpi issarādivisamahetukaṃ, atha kho avijjādihetuka’’nti addhāttayepi kaṅkhāvitaraṇena vitiṇṇakaṅkho. ‘‘Yaṃ kiñci bhikkhu rūpa’’ntiādinā (ma. ni. 1.361; 2.113; 3.86, 89; paṭi. ma. 1.54) nayena kalāpasammasanavasena tilakkhaṇaṃ āropetvā. Udayavayānupassanādivasena vipassanaṃ vaḍḍhento. Anukkamena maggapaṭipāṭiyā.

    ‘‘барасса ваа ассаасабассаасагааяз’’д̇и ид̣̇ам̣ саммасанавааравасзнааяам̣ баал̣и бавад̇д̇аад̇и гад̇ваа вуд̇д̇ам̣, самат̇авасзна бана барасса ассаасабассаасагааяз аббанаанимид̇д̇уббад̇д̇и зва над̇т̇и. адтабзд̇ваад̇и анд̇аранд̇араа на табзд̇ваа. абараабарам̣ сан̃жаран̣агаалод̇и аж̇жхад̇д̇аб̣ахид̣̇д̇хаад̇хаммзсуби ниранд̇арам̣ ваа бхааванааяа бавад̇д̇анагаало гат̇ид̇о. згасмим̣ гаалз банид̣̇ам̣ убхаяам̣ на лаб̣бхад̇ийд̇и ‘‘аж̇жхад̇д̇ам̣, б̣ахид̣̇д̇хаа’’д̇и жа вуд̇д̇ам̣ ид̣̇ам̣ д̇хаммад̣̇ваяам̣ гхадид̇ам̣ згасмим̣ гаалз згад̇о аарамман̣абхаавзна на лаб̣бхад̇и, згаж̇жхам̣ ааламб̣ид̇ум̣ на саггаад̇и ад̇т̇о.

    ‘‘Parassa vā assāsapassāsakāye’’ti idaṃ sammasanavāravasenāyaṃ pāḷi pavattāti katvā vuttaṃ, samathavasena pana parassa assāsapassāsakāye appanānimittuppatti eva natthi. Aṭṭhapetvāti antarantarā na ṭhapetvā. Aparāparaṃ sañcaraṇakāloti ajjhattabahiddhādhammesupi nirantaraṃ vā bhāvanāya pavattanakālo kathito. Ekasmiṃ kāle panidaṃ ubhayaṃ na labbhatīti ‘‘ajjhattaṃ, bahiddhā’’ti ca vuttaṃ idaṃ dhammadvayaṃ ghaṭitaṃ ekasmiṃ kāle ekato ārammaṇabhāvena na labbhati, ekajjhaṃ ālambituṃ na sakkāti attho.

    самуд̣̇зд̇и зд̇асмаад̇и самуд̣̇аяо, со зва гааран̣адтзна д̇хаммод̇и самуд̣̇аяад̇хаммо. ассаасабассаасаанам̣ уббад̇д̇ихзд̇у гараж̇агааяаад̣̇и, д̇асса анубассанасийло самуд̣̇аяад̇хаммаанубассий, д̇ам̣ бана самуд̣̇аяад̇хаммам̣ убамааяа д̣̇ассзнд̇о ‘‘яат̇аа наамаа’’д̇иаад̣̇имааха. д̇ад̇т̇а бхасд̇анд̇и руд̇д̇им̣. г̇аг̇г̇аранаал̣инд̇и уггаабанаал̣им̣. д̇зд̇и гараж̇агааяаад̣̇игз. яат̇аа ассаасабассаасагааяо гараж̇агааяаад̣̇исамб̣анд̇хий д̇ам̣нимид̇д̇ад̇ааяа, звам̣ гараж̇агааяаад̣̇аяоби ассаасабассаасагааяасамб̣анд̇хино д̇ам̣нимид̇д̇абхаавзнаад̇и ‘‘самуд̣̇аяад̇хаммаа гааяасми’’нд̇и вад̇д̇аб̣б̣ад̇ам̣ лабханд̇ийд̇и вуд̇д̇ам̣ ‘‘самуд̣̇аяа…бз… вужжад̇ий’’д̇и. багад̇иваажий ваа д̇хамма-сад̣̇д̣̇о ‘‘ж̇аад̇ид̇хаммаана’’нд̇иаад̣̇ийсу (ма. ни. 1.131; 3.310; бади. ма. 1.33) вияаад̇и гааяасса бажжаяасамавааяз уббаж̇ж̇анагабагад̇игааяаанубассий ваа ‘‘самуд̣̇аяад̇хаммаанубассий’’д̇и вуд̇д̇о. д̇знааха ‘‘гараж̇агааяан̃жаа’’д̇иаад̣̇и. зван̃жа гад̇ваа гааяасминд̇и бхуммаважанам̣ судтуд̇арам̣ яуж̇ж̇ад̇и.

    Samudeti etasmāti samudayo, so eva kāraṇaṭṭhena dhammoti samudayadhammo. Assāsapassāsānaṃ uppattihetu karajakāyādi, tassa anupassanasīlo samudayadhammānupassī, taṃ pana samudayadhammaṃ upamāya dassento ‘‘yathā nāmā’’tiādimāha. Tattha bhastanti ruttiṃ. Gaggaranāḷinti ukkāpanāḷiṃ. Teti karajakāyādike. Yathā assāsapassāsakāyo karajakāyādisambandhī taṃnimittatāya, evaṃ karajakāyādayopi assāsapassāsakāyasambandhino taṃnimittabhāvenāti ‘‘samudayadhammā kāyasmi’’nti vattabbataṃ labhantīti vuttaṃ ‘‘samudaya…pe… vuccatī’’ti. Pakativācī vā dhamma-saddo ‘‘jātidhammāna’’ntiādīsu (ma. ni. 1.131; 3.310; paṭi. ma. 1.33) viyāti kāyassa paccayasamavāye uppajjanakapakatikāyānupassī vā ‘‘samudayadhammānupassī’’ti vutto. Tenāha ‘‘karajakāyañcā’’tiādi. Evañca katvā kāyasminti bhummavacanaṃ suṭṭhutaraṃ yujjati.

    ваяад̇хаммаанубассийд̇и зд̇т̇а ахзд̇угад̇д̇зби винаасасса язсам̣ хзд̇уд̇хаммаанам̣ абхаавз яам̣ на ход̇и, д̇ад̣̇абхааво д̇асса абхаавасса хзд̇у вияа вохарийяад̇ийд̇и убажаарад̇о гараж̇агааяаад̣̇иабхааво ассаасабассаасагааяасса ваяагааран̣ам̣ вуд̇д̇о. д̇знааха ‘‘яат̇аа бхасд̇ааяаа’’д̇иаад̣̇и . аяам̣ д̇аавзд̇т̇а батамавигаббавасзна ад̇т̇авибхааванаа. д̣̇уд̇ияавигаббавасзна убажаарзна винааязва ад̇т̇о взд̣̇ид̇аб̣б̣о.

    Vayadhammānupassīti ettha ahetukattepi vināsassa yesaṃ hetudhammānaṃ abhāve yaṃ na hoti, tadabhāvo tassa abhāvassa hetu viya voharīyatīti upacārato karajakāyādiabhāvo assāsapassāsakāyassa vayakāraṇaṃ vutto. Tenāha ‘‘yathā bhastāyā’’tiādi . Ayaṃ tāvettha paṭhamavikappavasena atthavibhāvanā. Dutiyavikappavasena upacārena vināyeva attho veditabbo.

    аж̇жхад̇д̇аб̣ахид̣̇д̇хаанубассанаа вияа бхиннавад̇т̇увисаяад̇ааяа самуд̣̇аяаваяад̇хаммаанубассанааби згагаалз на лаб̣бхад̇ийд̇и ааха ‘‘гаалзна самуд̣̇аяам̣ гаалзна ваяам̣ анубассанд̇о’’д̇и. ‘‘ад̇т̇и гааяо’’д̇и зва-сад̣̇д̣̇о луд̇д̇анид̣̇д̣̇идтод̇и ‘‘гааяова ад̇т̇ий’’д̇и вад̇ваа авад̇хааран̣зна нивад̇д̇ид̇ам̣ д̣̇ассзнд̇о ‘‘на сад̇д̇о’’д̇иаад̣̇имааха. д̇ассад̇т̇о – яо руубаад̣̇ийсу сад̇д̇ависад̇д̇ад̇ааяа, барзсан̃жа саж̇ж̇аабанадтзна, сад̇ваг̇ун̣аяог̇ад̇о ваа ‘‘сад̇д̇о’’д̇и барзхи баригаббид̇о, д̇асса сад̇д̇анигааяасса бууран̣ад̇о жа жаванубабаж̇ж̇анад̇хаммад̇ааяа г̇аланад̇о жа ‘‘буг̇г̇ало’’д̇и, т̇ийяад̇и сам̣хан̃н̃ад̇и зд̇т̇а г̇аб̣бход̇и ‘‘ид̇т̇ий’’д̇и, бури бурз бхааг̇з сзд̇и бавад̇д̇ад̇ийд̇и ‘‘бурисо’’д̇и, аахид̇о ахам̣ маано зд̇т̇аад̇и ‘‘ад̇д̇аа’’д̇и, ад̇д̇ано санд̇агабхаавзна ‘‘ад̇д̇анияа’’нд̇и, баро на ход̇ийд̇и гад̇ваа ‘‘аха’’нд̇и, мама санд̇аганд̇и гад̇ваа ‘‘мамаа’’д̇и, вуд̇д̇аббагааравинимуд̇д̇о ан̃н̃од̇и гад̇ваа ‘‘гожий’’д̇и, д̇асса санд̇агабхаавзна ‘‘гассажий’’д̇и, вигаббзд̇аб̣б̣о гожи над̇т̇и, гзвалам̣ ‘‘гааяо зва ад̇т̇ий’’д̇и. д̣̇асахиби бад̣̇зхи ад̇д̇ад̇д̇анияасун̃н̃ад̇амзва гааяасса вибхаавзд̇и. званд̇и ‘‘гааяова ад̇т̇ий’’д̇иаад̣̇инаа вуд̇д̇аббагаарзна.

    Ajjhattabahiddhānupassanā viya bhinnavatthuvisayatāya samudayavayadhammānupassanāpi ekakāle na labbhatīti āha ‘‘kālena samudayaṃ kālena vayaṃ anupassanto’’ti. ‘‘Atthi kāyo’’ti eva-saddo luttaniddiṭṭhoti ‘‘kāyova atthī’’ti vatvā avadhāraṇena nivattitaṃ dassento ‘‘na satto’’tiādimāha. Tassattho – yo rūpādīsu sattavisattatāya, paresañca sajjāpanaṭṭhena, satvaguṇayogato vā ‘‘satto’’ti parehi parikappito, tassa sattanikāyassa pūraṇato ca cavanupapajjanadhammatāya galanato ca ‘‘puggalo’’ti, thīyati saṃhaññati ettha gabbhoti ‘‘itthī’’ti, puri pure bhāge seti pavattatīti ‘‘puriso’’ti, āhito ahaṃ māno etthāti ‘‘attā’’ti, attano santakabhāvena ‘‘attaniya’’nti, paro na hotīti katvā ‘‘aha’’nti, mama santakanti katvā ‘‘mamā’’ti, vuttappakāravinimutto aññoti katvā ‘‘kocī’’ti, tassa santakabhāvena ‘‘kassacī’’ti, vikappetabbo koci natthi, kevalaṃ ‘‘kāyo eva atthī’’ti. Dasahipi padehi attattaniyasuññatameva kāyassa vibhāveti. Evanti ‘‘kāyova atthī’’tiādinā vuttappakārena.

    н̃аан̣абамаан̣ад̇т̇ааяаад̇и гааяаанубассанаан̃аан̣ам̣ барам̣ бамаан̣ам̣ баабанад̇т̇ааяа. сад̇ибамаан̣ад̇т̇ааяаад̇и гааяабариг̇г̇аахигам̣ сад̇им̣ бавад̇д̇анасад̇им̣ барам̣ бамаан̣ам̣ баабанад̇т̇ааяа. имасса хи вуд̇д̇анаязна ‘‘ад̇т̇и гааяо’’д̇и абараабаруббад̇д̇ивасзна бажжубадтид̇аа сад̇и бхияяосо мад̇д̇ааяа д̇ад̇т̇а н̃аан̣асса, сад̇ияаа жа бариб̣рууханааяа ход̇и. д̇знааха ‘‘сад̇исамбаж̇ан̃н̃аанам̣ вуд̣дхад̇т̇ааяаа’’д̇и. имиссаа бхааванааяа д̇ан̣хаад̣̇идтиг̇г̇аахаанам̣ уж̇убадибагкад̇д̇аа вуд̇д̇ам̣ ‘‘д̇ан̣хаа…бз… вихарад̇ий’’д̇и. д̇ат̇аабхууд̇о жа логз гин̃жиби ‘‘аха’’нд̇и ваа ‘‘мама’’нд̇и ваа г̇ахзд̇аб̣б̣ам̣ на бассад̇и, гуд̇о г̇ан̣хзяяаад̇и ааха ‘‘на жа гин̃жий’’д̇иаад̣̇и. звамбийд̇и зд̇т̇а би-сад̣̇д̣̇о хздтаа нид̣̇д̣̇идтасса д̇аад̣̇исасса ад̇т̇асса абхаавад̇о авуд̇д̇асамужжаяад̇т̇од̇и д̣̇ассзнд̇о ‘‘убари ад̇т̇ам̣ убаад̣̇ааяаа’’д̇и ааха яат̇аа ‘‘анд̇амасо д̇иражчаанаг̇ад̇ааяаби, аяамби баарааж̇иго ход̇ий’’д̇и. (баараа. 42) званд̇и бана нид̣̇д̣̇идтаагаарасса бажжаамасанам̣ ниг̇аманавасзна гад̇анд̇и ааха ‘‘иминаа бана…бз… д̣̇ассзд̇ий’’д̇и.

    Ñāṇapamāṇatthāyāti kāyānupassanāñāṇaṃ paraṃ pamāṇaṃ pāpanatthāya. Satipamāṇatthāyāti kāyapariggāhikaṃ satiṃ pavattanasatiṃ paraṃ pamāṇaṃ pāpanatthāya. Imassa hi vuttanayena ‘‘atthi kāyo’’ti aparāparuppattivasena paccupaṭṭhitā sati bhiyyoso mattāya tattha ñāṇassa, satiyā ca paribrūhanāya hoti. Tenāha ‘‘satisampajaññānaṃ vuḍḍhatthāyā’’ti. Imissā bhāvanāya taṇhādiṭṭhiggāhānaṃ ujupaṭipakkhattā vuttaṃ ‘‘taṇhā…pe… viharatī’’ti. Tathābhūto ca loke kiñcipi ‘‘aha’’nti vā ‘‘mama’’nti vā gahetabbaṃ na passati, kuto gaṇheyyāti āha ‘‘na ca kiñcī’’tiādi. Evampīti ettha pi-saddo heṭṭhā niddiṭṭhassa tādisassa atthassa abhāvato avuttasamuccayatthoti dassento ‘‘upari atthaṃ upādāyā’’ti āha yathā ‘‘antamaso tiracchānagatāyapi, ayampi pārājiko hotī’’ti. (Pārā. 42) evanti pana niddiṭṭhākārassa paccāmasanaṃ nigamanavasena katanti āha ‘‘iminā pana…pe… dassetī’’ti.

    буб̣б̣абхааг̇асад̇ибадтаанасса ид̇ха ад̇хиббзд̇ад̇д̇аа вуд̇д̇ам̣ ‘‘сад̇и д̣̇угкасажжа’’нд̇и. саа бана сад̇и яасмим̣ ад̇д̇абхаавз, д̇асса самудтаабигаа д̇ан̣хаа, д̇ассааби самудтаабигаа зва наама ход̇и д̇ад̣̇абхаавз абхаавад̇од̇и ааха ‘‘д̇ассаа самудтаабигаа буримад̇ан̣хаа’’д̇и, яат̇аа ‘‘сан̇каарабажжаяаа’’д̇и (ма. ни. 3.126; уд̣̇аа. 1; вибха. 484). д̇ам̣вин̃н̃аан̣аб̣ийж̇ад̇ам̣санд̇ад̇исамбхууд̇о саб̣б̣оби логияо вин̃н̃аан̣аббаб̣анд̇хо ‘‘сан̇каарабажжаяаа вин̃н̃аан̣ам̣’’ д̇взва вужжад̇и суд̇д̇анд̇анаязна. аббавад̇д̇ийд̇и аббавад̇д̇инимид̇д̇ам̣, убхиннам̣ аббавад̇д̇ияаа нимид̇д̇абхууд̇од̇и ад̇т̇о. на бавад̇д̇ад̇и зд̇т̇аад̇и ваа аббавад̇д̇и. ‘‘д̣̇угкабариж̇аанано’’д̇иаад̣̇и зганд̇ад̇о жад̇угижжасаад̇ханавасзнзва арияамаг̇г̇асса бавад̇д̇ийд̇и д̣̇ассзд̇ум̣ вуд̇д̇ам̣. авуд̇д̇асид̣̇д̇хо хи д̇асса бхааванаабадивзд̇хо. жад̇усажжавасзнаад̇и жад̇усажжагаммадтаанавасзна. уссаггид̇ваад̇и висуд̣̇д̇хибарамбарааяа аарухид̇ваа, бхааванам̣ убари нзд̇ваад̇и ад̇т̇о. нияяаанамуканд̇и ваддад̣̇угкад̇о ниссаран̣уубааяо.

    Pubbabhāgasatipaṭṭhānassa idha adhippetattā vuttaṃ ‘‘sati dukkhasacca’’nti. Sā pana sati yasmiṃ attabhāve, tassa samuṭṭhāpikā taṇhā, tassāpi samuṭṭhāpikā eva nāma hoti tadabhāve abhāvatoti āha ‘‘tassā samuṭṭhāpikā purimataṇhā’’ti, yathā ‘‘saṅkhārapaccayā’’ti (ma. ni. 3.126; udā. 1; vibha. 484). Taṃviññāṇabījataṃsantatisambhūto sabbopi lokiyo viññāṇappabandho ‘‘saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ’’ tveva vuccati suttantanayena. Appavattīti appavattinimittaṃ, ubhinnaṃ appavattiyā nimittabhūtoti attho. Na pavattati etthāti vā appavatti. ‘‘Dukkhaparijānano’’tiādi ekantato catukiccasādhanavaseneva ariyamaggassa pavattīti dassetuṃ vuttaṃ. Avuttasiddho hi tassa bhāvanāpaṭivedho. Catusaccavasenāti catusaccakammaṭṭhānavasena. Ussakkitvāti visuddhiparamparāya āruhitvā, bhāvanaṃ upari netvāti attho. Niyyānamukhanti vaṭṭadukkhato nissaraṇūpāyo.

    аанаабаанабаб̣б̣аван̣н̣анаа нидтид̇аа.

    Ānāpānapabbavaṇṇanā niṭṭhitā.

    ирияаабат̇абаб̣б̣аван̣н̣анаа

    Iriyāpathapabbavaṇṇanā

    375. ирияаабат̇авасзнаад̇и ирияанам̣ ирияаа, гирияаа, ид̇ха бана гааяигабаяог̇о взд̣̇ид̇аб̣б̣о. ирияаанам̣ бат̇о бавад̇д̇имаг̇г̇од̇и ирияаабат̇о, г̇аманаад̣̇ивасзна бавад̇д̇аа сарийраавад̇т̇аа. г̇ажчанд̇о ваа хи сад̇д̇о гааязна гаад̇аб̣б̣агирияам̣ гарод̇и тид̇о ваа нисинно ваа нибанно ваад̇и, д̇зсам̣ ирияаабат̇аанам̣ васзна, ирияаабат̇авибхааг̇знаад̇и ад̇т̇о. буна жабаранд̇и буна жа абарам̣, яат̇аавуд̇д̇ааанаабаанагаммадтаанад̇о бхияяоби ан̃н̃ам̣ гааяаанубассанаагаммадтаанам̣ гат̇зми, сун̣аат̇аад̇и ваа ад̇хиббааяо . ‘‘г̇ажчанд̇о ваа’’д̇иаад̣̇и г̇аманаад̣̇имад̇д̇аж̇аананасса, г̇аманаад̣̇иг̇ад̇ависзсаж̇аананасса жа саад̇хааран̣аважанам̣, д̇ад̇т̇а г̇аманаад̣̇имад̇д̇аж̇аананам̣ на ид̇ха наад̇хиббзд̇ам̣, г̇аманаад̣̇иг̇ад̇ависзсаж̇аананам̣ бана ад̇хиббзд̇анд̇и д̇ам̣ вибхаж̇ид̇ваа д̣̇ассзд̇ум̣ ‘‘д̇ад̇т̇а гаама’’нд̇иаад̣̇и вуд̇д̇ам̣. сад̇д̇уубалад̣̇д̇хинд̇и ‘‘сад̇д̇о ад̇т̇ий’’д̇и убалад̣̇д̇хим̣ сад̇д̇аг̇г̇аахам̣. на баж̇ахад̇и на барижжаж̇ад̇и ‘‘ахам̣ г̇ажчаами, мама г̇амана’’нд̇и г̇аахасаб̣бхаавад̇о. д̇ад̇о зва ад̇д̇асан̃н̃ам̣ ‘‘ад̇т̇и ад̇д̇аа гаараго взд̣̇аго’’д̇и звам̣ бавад̇д̇ам̣ вибарийд̇асан̃н̃ам̣ на уг̇гхаадзд̇и наабанзд̇и аббадибагкабхаавад̇о, анануб̣рууханад̇о ваа. звам̣ бхууд̇асса жасса гуд̇о гаммадтаанаад̣̇ибхаавод̇и ааха ‘‘гаммадтаанам̣ ваа сад̇ибадтаанабхааванаа ваа на ход̇ий’’д̇и. ‘‘имасса банаа’’д̇иаад̣̇и суггабагко, д̇асса вуд̇д̇авибарияааязна ад̇т̇о взд̣̇ид̇аб̣б̣о. д̇амзва хи ад̇т̇ам̣ виварид̇ум̣ ‘‘ид̣̇ан̃хий’’д̇иаад̣̇и вуд̇д̇ам̣.

    375.Iriyāpathavasenāti iriyanaṃ iriyā, kiriyā, idha pana kāyikapayogo veditabbo. Iriyānaṃ patho pavattimaggoti iriyāpatho, gamanādivasena pavattā sarīrāvatthā. Gacchanto vā hi satto kāyena kātabbakiriyaṃ karoti ṭhito vā nisinno vā nipanno vāti, tesaṃ iriyāpathānaṃ vasena, iriyāpathavibhāgenāti attho. Puna caparanti puna ca aparaṃ, yathāvuttaānāpānakammaṭṭhānato bhiyyopi aññaṃ kāyānupassanākammaṭṭhānaṃ kathemi, suṇāthāti vā adhippāyo . ‘‘Gacchanto vā’’tiādi gamanādimattajānanassa, gamanādigatavisesajānanassa ca sādhāraṇavacanaṃ, tattha gamanādimattajānanaṃ na idha nādhippetaṃ, gamanādigatavisesajānanaṃ pana adhippetanti taṃ vibhajitvā dassetuṃ ‘‘tattha kāma’’ntiādi vuttaṃ. Sattūpaladdhinti ‘‘satto atthī’’ti upaladdhiṃ sattaggāhaṃ. Na pajahati na pariccajati ‘‘ahaṃ gacchāmi, mama gamana’’nti gāhasabbhāvato. Tato eva attasaññaṃ ‘‘atthi attā kārako vedako’’ti evaṃ pavattaṃ viparītasaññaṃ na ugghāṭeti nāpaneti appaṭipakkhabhāvato, ananubrūhanato vā. Evaṃ bhūtassa cassa kuto kammaṭṭhānādibhāvoti āha ‘‘kammaṭṭhānaṃ vā satipaṭṭhānabhāvanā vā na hotī’’ti. ‘‘Imassa panā’’tiādi sukkapakkho, tassa vuttavipariyāyena attho veditabbo. Tameva hi atthaṃ vivarituṃ ‘‘idañhī’’tiādi vuttaṃ.

    д̇ад̇т̇а го г̇ажчад̇ийд̇и саад̇ханам̣, гирияан̃жа авиниб̣бхуд̇д̇ам̣ гад̇ваа г̇аманагирияааяа гад̇д̇убужчаа, саа гад̇д̇убхаавависидтаад̇д̇абадигкзбад̇т̇аа д̇хаммамад̇д̇ассзва г̇аманасид̣̇д̇хид̣̇ассанад̇о. гасса г̇амананд̇и д̇амзвад̇т̇ам̣ барияааяанд̇арзна вад̣̇ад̇и саад̇ханам̣, гирияан̃жа виниб̣бхуд̇д̇ам̣ гад̇ваа г̇аманагирияааяа агад̇д̇усамб̣анд̇хийбхаававибхааванад̇о. бадигкзбад̇т̇ан̃хи анд̇онийд̇ам̣ гад̇ваа убхаяад̇т̇ам̣ гим̣-сад̣̇д̣̇о бавад̇д̇о. гим̣ гааран̣аад̇и бана бадигкид̇д̇агад̇д̇угааяа г̇аманагирияааяа авибарийд̇агааран̣абужчаа. ид̣̇ан̃хи г̇аманам̣ наама ад̇д̇аа манасаа сам̣яуж̇ж̇ад̇и, мано инд̣̇риязхи, инд̣̇рияаани ад̇д̇зхийд̇и звамаад̣̇и мижчаагааран̣авинимуд̇д̇аануруубабажжаяахзд̇уго д̇хаммаанам̣ бавад̇д̇иаагаарависзсо. д̇знааха ‘‘д̇ад̇т̇аа’’д̇иаад̣̇и.

    Tattha ko gacchatīti sādhanaṃ, kiriyañca avinibbhuttaṃ katvā gamanakiriyāya kattupucchā, sā kattubhāvavisiṭṭhaattapaṭikkhepatthā dhammamattasseva gamanasiddhidassanato. Kassa gamananti tamevatthaṃ pariyāyantarena vadati sādhanaṃ, kiriyañca vinibbhuttaṃ katvā gamanakiriyāya akattusambandhībhāvavibhāvanato. Paṭikkhepatthañhi antonītaṃ katvā ubhayatthaṃ kiṃ-saddo pavatto. Kiṃ kāraṇāti pana paṭikkhittakattukāya gamanakiriyāya aviparītakāraṇapucchā. Idañhi gamanaṃ nāma attā manasā saṃyujjati, mano indriyehi, indriyāni attehīti evamādi micchākāraṇavinimuttaanurūpapaccayahetuko dhammānaṃ pavattiākāraviseso. Tenāha ‘‘tatthā’’tiādi.

    на гожи сад̇д̇о ваа буг̇г̇ало ваа г̇ажчад̇и д̇хаммамад̇д̇ассзва г̇аманасид̣̇д̇хид̇о, д̇аб̣б̣инимуд̇д̇асса жа гассажи абхаавад̇о. ид̣̇аани д̇хаммамад̇д̇ассзва г̇аманасид̣̇д̇хим̣ д̣̇ассзд̇ум̣ ‘‘жид̇д̇агирияаавааяод̇хаад̇увибпаарзнаа’’д̇иаад̣̇и вуд̇д̇ам̣. д̇ад̇т̇а жид̇д̇агирияаа жа саа, вааяод̇хаад̇уяаа вибпааро вибпанд̣̇анан̃жаад̇и жид̇д̇агирияаавааяод̇хаад̇увибпааро, д̇зна. зд̇т̇а жа жид̇д̇агирияаг̇г̇ахан̣зна анинд̣̇рияаб̣ад̣̇д̇хавааяод̇хаад̇увибпаарам̣ нивад̇д̇зд̇и, вааяод̇хаад̇увибпаараг̇г̇ахан̣зна жзд̇анааважийвин̃н̃ад̇д̇ибхзд̣̇ам̣ жид̇д̇агирияам̣ нивад̇д̇зд̇и, убхаязна бана гааяавин̃н̃ад̇д̇им̣ вибхаавзд̇и. ‘‘г̇ажчад̇ий’’д̇и вад̇ваа яат̇аа бавад̇д̇амаанз гааяз ‘‘г̇ажчад̇ий’’д̇и вохааро ход̇и, д̇ам̣ д̣̇ассзд̇ум̣ ‘‘д̇асмаа’’д̇иаад̣̇и вуд̇д̇ам̣. д̇анд̇и г̇анд̇угаамад̇аавасзна бавад̇д̇ажид̇д̇ам̣. вааяам̣ ж̇анзд̇ийд̇и вааяод̇хаад̇уад̇хигам̣ руубагалаабам̣ уббаад̣̇зд̇и, ад̇хигад̇аа жзд̇т̇а саамад̇т̇ияад̇о, на бамаан̣ад̇о. г̇аманажид̇д̇асамудтид̇ам̣ сахаж̇аад̇аруубагааяасса т̇амбханасанд̇хааран̣ажаланаанам̣ бажжаяабхууд̇зна аагаарависзсзна бавад̇д̇амаанам̣ вааяод̇хаад̇ум̣ санд̇хааяааха ‘‘вааяо вин̃н̃ад̇д̇им̣ ж̇анзд̇ий’’д̇и. ад̇хиббааяасахабхаавий хи вигааро вин̃н̃ад̇д̇и. яат̇аавуд̇д̇аад̇хигабхаавзнзва жа вааяог̇ахан̣ам̣ , на вааяод̇хаад̇уяаа зва ж̇анагабхаавад̇о, ан̃н̃ат̇аа вин̃н̃ад̇д̇ияаа убаад̣̇ааяаруубабхааво д̣̇урубабаад̣̇о сияаа. бурад̇о абхинийхааро бурад̇обхааг̇зна гааяасса бавад̇д̇анам̣, яо ‘‘абхиггамо’’д̇и вужжад̇и.

    Na koci satto vā puggalo vā gacchati dhammamattasseva gamanasiddhito, tabbinimuttassa ca kassaci abhāvato. Idāni dhammamattasseva gamanasiddhiṃ dassetuṃ ‘‘cittakiriyāvāyodhātuvipphārenā’’tiādi vuttaṃ. Tattha cittakiriyā ca sā, vāyodhātuyā vipphāro vipphandanañcāti cittakiriyāvāyodhātuvipphāro, tena. Ettha ca cittakiriyaggahaṇena anindriyabaddhavāyodhātuvipphāraṃ nivatteti, vāyodhātuvipphāraggahaṇena cetanāvacīviññattibhedaṃ cittakiriyaṃ nivatteti, ubhayena pana kāyaviññattiṃ vibhāveti. ‘‘Gacchatī’’ti vatvā yathā pavattamāne kāye ‘‘gacchatī’’ti vohāro hoti, taṃ dassetuṃ ‘‘tasmā’’tiādi vuttaṃ. Tanti gantukāmatāvasena pavattacittaṃ. Vāyaṃ janetīti vāyodhātuadhikaṃ rūpakalāpaṃ uppādeti, adhikatā cettha sāmatthiyato, na pamāṇato. Gamanacittasamuṭṭhitaṃ sahajātarūpakāyassa thambhanasandhāraṇacalanānaṃ paccayabhūtena ākāravisesena pavattamānaṃ vāyodhātuṃ sandhāyāha ‘‘vāyo viññattiṃ janetī’’ti. Adhippāyasahabhāvī hi vikāro viññatti. Yathāvuttaadhikabhāveneva ca vāyogahaṇaṃ , na vāyodhātuyā eva janakabhāvato, aññathā viññattiyā upādāyarūpabhāvo durupapādo siyā. Purato abhinīhāro puratobhāgena kāyassa pavattanaṃ, yo ‘‘abhikkamo’’ti vuccati.

    ‘‘зсзва наяо’’д̇и ад̇ид̣̇зсзна сан̇кзбад̇о вад̇ваа д̇амад̇т̇ам̣ виварид̇ум̣ ‘‘д̇ад̇рааби хий’’д̇иаад̣̇и вуд̇д̇ам̣. годид̇о бадтааяаад̇и хздтимагодид̇о бадтааяа баад̣̇ад̇алад̇о бадтааяа. уссид̇абхаавод̇и уб̣б̣ид̣̇д̇хабхааво.

    ‘‘Eseva nayo’’ti atidesena saṅkhepato vatvā tamatthaṃ vivarituṃ ‘‘tatrāpi hī’’tiādi vuttaṃ. Koṭito paṭṭhāyāti heṭṭhimakoṭito paṭṭhāya pādatalato paṭṭhāya. Ussitabhāvoti ubbiddhabhāvo.

    звам̣ баж̇аанад̇од̇и звам̣ жид̇д̇агирияавааяод̇хаад̇увибпаарзнзва г̇аманаад̣̇и ход̇ийд̇и баж̇аанад̇о. д̇асса звам̣ баж̇аананааяа нижчаяаг̇аманад̇т̇ам̣ ‘‘звам̣ ход̇ий’’д̇и вижааран̣аа вужжад̇и логз яат̇аабхууд̇ам̣ аж̇аананд̇зхи мижчаабхинивзсавасзна, логавохааравасзна ваа. ад̇т̇и банаад̇и ад̇д̇ано звам̣ виймам̣санавасзна бужчааважанам̣. над̇т̇ийд̇и нижчаяавасзна сад̇д̇асса бадигкзбаважанам̣. ‘‘яат̇аа банаа’’д̇иаад̣̇и д̇ассзва ад̇т̇асса убамааяа вибхааванам̣, д̇ам̣ сувин̃н̃зяяамзва.

    Evaṃ pajānatoti evaṃ cittakiriyavāyodhātuvipphāreneva gamanādi hotīti pajānato. Tassa evaṃ pajānanāya nicchayagamanatthaṃ ‘‘evaṃ hotī’’ti vicāraṇā vuccati loke yathābhūtaṃ ajānantehi micchābhinivesavasena, lokavohāravasena vā. Atthi panāti attano evaṃ vīmaṃsanavasena pucchāvacanaṃ. Natthīti nicchayavasena sattassa paṭikkhepavacanaṃ. ‘‘Yathā panā’’tiādi tasseva atthassa upamāya vibhāvanaṃ, taṃ suviññeyyameva.

    нааваа маалуд̇авзг̇знаад̇и яат̇аа ажзд̇анаа нааваа ваад̇авзг̇зна д̣̇зсанд̇арам̣ яаад̇и, яат̇аа жа ажзд̇ано д̇зж̇анам̣ ган̣д̣о ж̇ияаавзг̇зна д̣̇зсанд̇арам̣ яаад̇и, д̇ат̇аа ажзд̇ано гааяо ваад̇аахад̇о яат̇аавуд̇д̇авааяунаа нийд̇о д̣̇зсанд̇арам̣ яаад̇ийд̇и звам̣ убамаасам̣санд̣̇анам̣ взд̣̇ид̇аб̣б̣ам̣. сажз бана гожи вад̣̇зяяа ‘‘яат̇аа нааваад̇зж̇анаанам̣ бзллагасса бурисасса васзна д̣̇зсанд̇араг̇аманам̣, звам̣ гааяассаабий’’д̇и, ход̇у, звам̣ ижчид̇о вааяамад̇т̇о яат̇аа хи нааваад̇зж̇анаанам̣ сам̣хад̇алагкан̣ассзва бурисасса васзна г̇аманам̣, на асам̣хад̇алагкан̣асса, звам̣ гааяассаабийд̇и. гаа но хаани, бхияяоби д̇хаммамад̇д̇ад̇аава бад̇идтам̣ лабхад̇и, на бурисаваад̣̇о. д̇знааха ‘‘яанд̇асуд̇д̇авасзнаа’’д̇иаад̣̇и.

    Nāvā mālutavegenāti yathā acetanā nāvā vātavegena desantaraṃ yāti, yathā ca acetano tejanaṃ kaṇḍo jiyāvegena desantaraṃ yāti, tathā acetano kāyo vātāhato yathāvuttavāyunā nīto desantaraṃ yātīti evaṃ upamāsaṃsandanaṃ veditabbaṃ. Sace pana koci vadeyya ‘‘yathā nāvātejanānaṃ pellakassa purisassa vasena desantaragamanaṃ, evaṃ kāyassāpī’’ti, hotu, evaṃ icchito vāyamattho yathā hi nāvātejanānaṃ saṃhatalakkhaṇasseva purisassa vasena gamanaṃ, na asaṃhatalakkhaṇassa, evaṃ kāyassāpīti. Kā no hāni, bhiyyopi dhammamattatāva patiṭṭhaṃ labhati, na purisavādo. Tenāha ‘‘yantasuttavasenā’’tiādi.

    д̇ад̇т̇а баяуд̇д̇анд̇и хздтаа вуд̇д̇анаязна г̇аманаад̣̇игирияаавасзна бажжаязхи баяож̇ид̇ам̣. таад̇ийд̇и д̇идтад̇и. зд̇т̇аад̇и имасмим̣ логз. винаа хзд̇убажжаязд̇и г̇анд̇угаамад̇аажид̇д̇ад̇ам̣самудтаанавааяод̇хаад̇уаад̣̇ихзд̇убажжаязхи винаа. д̇идтзд̇и д̇идтзяяа. важ̇зд̇и важ̇зяяа г̇ажчзяяа го наамаад̇и самб̣анд̇хо. бадигкзбад̇т̇о жзд̇т̇а гим̣-сад̣̇д̣̇од̇и хзд̇убажжаяавирахзна таанаг̇аманабадигкзбамукзна саб̣б̣ааяаби д̇хаммаббавад̇д̇ияаа бажжаяаад̇хийнавуд̇д̇ид̇аавибхааванзна ад̇д̇асун̃н̃ад̇аа вияа анижжад̣̇угкад̇ааби вибхаавид̇аад̇и д̣̇адтаб̣б̣аа.

    Tattha payuttanti heṭṭhā vuttanayena gamanādikiriyāvasena paccayehi payojitaṃ. Ṭhātīti tiṭṭhati. Etthāti imasmiṃ loke. Vinā hetupaccayeti gantukāmatācittataṃsamuṭṭhānavāyodhātuādihetupaccayehi vinā. Tiṭṭheti tiṭṭheyya. Vajeti vajeyya gaccheyya ko nāmāti sambandho. Paṭikkhepattho cettha kiṃ-saddoti hetupaccayavirahena ṭhānagamanapaṭikkhepamukhena sabbāyapi dhammappavattiyā paccayādhīnavuttitāvibhāvanena attasuññatā viya aniccadukkhatāpi vibhāvitāti daṭṭhabbā.

    бан̣ихид̇од̇и яат̇аа яат̇аа бажжаязхи багаарзхи нихид̇о табид̇о. саб̣б̣асан̇г̇аахигаважананд̇и саб̣б̣зсамби жад̇уннам̣ ирияаабат̇аанам̣ згаж̇жхам̣ сан̇г̇ан̣ханаважанам̣, буб̣б̣з висум̣ висум̣ ирияаабат̇аанам̣ вуд̇д̇ад̇д̇аа ид̣̇ам̣ нзсам̣ згаж̇жхам̣ г̇ахзд̇ваа важананд̇и ад̇т̇о. буриманаяо ваа ирияаабат̇аббад̇хаано вуд̇д̇од̇и д̇ад̇т̇а гааяо аббад̇хаано анунибпаад̣̇ийд̇и ид̇ха гааяам̣ бад̇хаанам̣, абад̇хаанан̃жа ирияаабат̇ам̣ анунибпаад̣̇им̣ гад̇ваа д̣̇ассзд̇ум̣ д̣̇уд̇ияанаяо вуд̇д̇од̇и звамбзд̇т̇а д̣̇виннам̣ наяаанам̣ висзсо взд̣̇ид̇аб̣б̣о. тид̇од̇и бавад̇д̇о.

    Paṇihitoti yathā yathā paccayehi pakārehi nihito ṭhapito. Sabbasaṅgāhikavacananti sabbesampi catunnaṃ iriyāpathānaṃ ekajjhaṃ saṅgaṇhanavacanaṃ, pubbe visuṃ visuṃ iriyāpathānaṃ vuttattā idaṃ nesaṃ ekajjhaṃ gahetvā vacananti attho. Purimanayo vā iriyāpathappadhāno vuttoti tattha kāyo appadhāno anunipphādīti idha kāyaṃ padhānaṃ, apadhānañca iriyāpathaṃ anunipphādiṃ katvā dassetuṃ dutiyanayo vuttoti evampettha dvinnaṃ nayānaṃ viseso veditabbo. Ṭhitoti pavatto.

    ирияаабат̇абариг̇г̇ан̣ханамби ирияаабат̇авад̇о гааяассзва бариг̇г̇ан̣ханам̣ д̇асса авад̇т̇аависзсабхаавад̇од̇и вуд̇д̇ам̣ ‘‘ирияаабат̇абариг̇г̇ан̣ханзна гааяз гааяаанубассий вихарад̇ий’’д̇и. д̇знзвзд̇т̇а руубагканд̇хавасзнзва самуд̣̇аяаад̣̇аяо уд̣̇д̇хадаа. зса наяо сзсаваарзсуби. аад̣̇инаад̇и зд̇т̇а аад̣̇и-сад̣̇д̣̇зна яат̇аа ‘‘д̇ан̣хаасамуд̣̇аяаа гаммасамуд̣̇аяаа аахаарасамуд̣̇аяаа’’д̇и ниб̣б̣ад̇д̇илагкан̣ам̣ бассанд̇оби руубагканд̇хасса уд̣̇аяам̣ бассад̇ийд̇и имз жад̇д̇ааро аагаараа сан̇г̇аяханд̇и, звам̣ ‘‘авиж̇ж̇аанирод̇хаа’’д̇и аад̣̇аяоби бан̃жа аагаараа сан̇г̇ахид̇аад̇и д̣̇адтаб̣б̣аа. сзсам̣ вуд̇д̇анаяамзва.

    Iriyāpathapariggaṇhanampi iriyāpathavato kāyasseva pariggaṇhanaṃ tassa avatthāvisesabhāvatoti vuttaṃ ‘‘iriyāpathapariggaṇhanena kāye kāyānupassī viharatī’’ti. Tenevettha rūpakkhandhavaseneva samudayādayo uddhaṭā. Esa nayo sesavāresupi. Ādināti ettha ādi-saddena yathā ‘‘taṇhāsamudayā kammasamudayā āhārasamudayā’’ti nibbattilakkhaṇaṃ passantopi rūpakkhandhassa udayaṃ passatīti ime cattāro ākārā saṅgayhanti, evaṃ ‘‘avijjānirodhā’’ti ādayopi pañca ākārā saṅgahitāti daṭṭhabbā. Sesaṃ vuttanayameva.

    ирияаабат̇абаб̣б̣аван̣н̣анаа нидтид̇аа.

    Iriyāpathapabbavaṇṇanā niṭṭhitā.

    жад̇усамбаж̇ан̃н̃абаб̣б̣аван̣н̣анаа

    Catusampajaññapabbavaṇṇanā

    376. жад̇усамбаж̇ан̃н̃авасзнаад̇и саманд̇ад̇о багаарзхи, багадтам̣ ваа сависзсам̣ ж̇аанаад̇ийд̇и самбаж̇аано, самбаж̇аанасса бхааво самбаж̇ан̃н̃ам̣, д̇ат̇аабавад̇д̇ам̣ н̃аан̣ам̣, хад̇т̇авигаараад̣̇ибхзд̣̇абхиннад̇д̇аа жад̇д̇аари самбаж̇ан̃н̃аани самаахадаани жад̇усамбаж̇ан̃н̃ам̣, д̇асса васзна. ‘‘абхигганд̇з’’д̇иаад̣̇ийни сааман̃н̃апалз (д̣̇ий. ни. адта. 1.214; д̣̇ий. ни. дий. 1.214 ваагяаканд̇хзби) ван̣н̣ид̇аани, на буна ван̣н̣зд̇аб̣б̣аани, д̇асмаа д̇ам̣д̇ам̣сам̣ван̣н̣анааяа лийнад̇т̇аббагаасанааби д̇ад̇т̇а вихид̇анаязнзва г̇ахзд̇аб̣б̣аа. ‘‘абхигганд̇з бадигганд̇з самбаж̇аанагаарий ход̇ий’’д̇иаад̣̇и важанад̇о абхиггамаад̣̇иг̇ад̇ажад̇усамбаж̇ан̃н̃абариг̇г̇ан̣ханзна руубагааяассзвзд̇т̇а самуд̣̇аяад̇хаммаанубассид̇аад̣̇и ад̇хиббзд̇од̇и ааха ‘‘руубагканд̇хассзва самуд̣̇аяо жа ваяо жа нийхарид̇аб̣б̣о’’д̇и. руубад̇хаммаанам̣язва хи бавад̇д̇иаагаарависзсаа абхиггамаад̣̇аяод̇и. сзсам̣ вуд̇д̇анаяамзва.

    376.Catusampajaññavasenāti samantato pakārehi, pakaṭṭhaṃ vā savisesaṃ jānātīti sampajāno, sampajānassa bhāvo sampajaññaṃ, tathāpavattaṃ ñāṇaṃ, hatthavikārādibhedabhinnattā cattāri sampajaññāni samāhaṭāni catusampajaññaṃ, tassa vasena. ‘‘Abhikkante’’tiādīni sāmaññaphale (dī. ni. aṭṭha. 1.214; dī. ni. ṭī. 1.214 vākyakhandhepi) vaṇṇitāni, na puna vaṇṇetabbāni, tasmā taṃtaṃsaṃvaṇṇanāya līnatthappakāsanāpi tattha vihitanayeneva gahetabbā. ‘‘Abhikkante paṭikkante sampajānakārī hotī’’tiādi vacanato abhikkamādigatacatusampajaññapariggaṇhanena rūpakāyassevettha samudayadhammānupassitādi adhippetoti āha ‘‘rūpakkhandhasseva samudayo ca vayo canīharitabbo’’ti. Rūpadhammānaṃyeva hi pavattiākāravisesā abhikkamādayoti. Sesaṃ vuttanayameva.

    жад̇усамбаж̇ан̃н̃абаб̣б̣аван̣н̣анаа нидтид̇аа.

    Catusampajaññapabbavaṇṇanā niṭṭhitā.

    бадиггууламанасигаарабаб̣б̣аван̣н̣анаа

    Paṭikkūlamanasikārapabbavaṇṇanā

    377. бадиггууламанасигааравасзнаад̇и ж̇иг̇ужчанийяад̇ааяа бадигууламзва бадиггуулам̣, яо бадиггууласабхааво бадиггуулаагааро, д̇асса манаси гаран̣авасзна. анд̇арзнааби хи бхаававаажинам̣ сад̣̇д̣̇ам̣ бхаавад̇т̇о вин̃н̃ааяад̇и яат̇аа ‘‘бадасса сугга’’нд̇и. яасмаа висуд̣̇д̇химаг̇г̇з (висуд̣̇д̇хи. 1.182) вуд̇д̇ам̣, д̇асмаа д̇ад̇т̇а, д̇ам̣сам̣ван̣н̣анааяан̃жа (висуд̣̇д̇хи. дий. 1.182 аад̣̇аяо) вуд̇д̇анаязна ‘‘имамзва гааяа’’нд̇и аад̣̇ийнамад̇т̇о взд̣̇ид̇аб̣б̣о.

    377.Paṭikkūlamanasikāravasenāti jigucchanīyatāya paṭikūlameva paṭikkūlaṃ, yo paṭikkūlasabhāvo paṭikkūlākāro, tassa manasi karaṇavasena. Antarenāpi hi bhāvavācinaṃ saddaṃ bhāvattho viññāyati yathā ‘‘paṭassa sukka’’nti. Yasmā visuddhimagge (visuddhi. 1.182) vuttaṃ, tasmā tattha, taṃsaṃvaṇṇanāyañca (visuddhi. ṭī. 1.182 ādayo) vuttanayena ‘‘imameva kāya’’nti ādīnamattho veditabbo.

    вад̇т̇аад̣̇ийхи басиб̣б̣агаагаарзна б̣анд̇хид̇ваа гад̇ам̣ аавааданам̣ буд̇ол̣и. наанаагаараа згасмим̣ таанз саммиссаад̇и зд̇д̇аавад̇аа наанааван̣н̣аанам̣ гзсаад̣̇ийнан̃жа убамзяяад̇аа. вибхууд̇агаалод̇и бан̣н̣ад̇д̇им̣ самад̇иггамид̇ваа гзсаад̣̇ийнам̣ асубхаагаарасса убадтид̇агаало. ид̇и-сад̣̇д̣̇асса аагаарад̇т̇ад̇ам̣ д̣̇ассзнд̇о ‘‘зва’’нд̇и вад̇ваа д̇ам̣ аагаарам̣ саруубад̇о д̣̇ассзнд̇о ‘‘гзсаад̣̇ибариг̇г̇ан̣ханзнаа’’д̇иаад̣̇имааха. гзсаад̣̇исан̃н̃ид̇аанан̃хи асужибхааваанам̣ барамад̣̇уг̇г̇анд̇хаж̇зг̇ужчабадиггуулаагаарасса самуд̣̇аяад̇о анубассанаа ид̇ха гааяаанубассанаад̇и. сзсам̣ вуд̇д̇анаяамзва.

    Vatthādīhi pasibbakākārena bandhitvā kataṃ āvāṭanaṃ putoḷi. Nānākārā ekasmiṃ ṭhāne sammissāti ettāvatā nānāvaṇṇānaṃ kesādīnañca upameyyatā. Vibhūtakāloti paṇṇattiṃ samatikkamitvā kesādīnaṃ asubhākārassa upaṭṭhitakālo. Iti-saddassa ākāratthataṃ dassento ‘‘eva’’nti vatvā taṃ ākāraṃ sarūpato dassento ‘‘kesādipariggaṇhanenā’’tiādimāha. Kesādisaññitānañhi asucibhāvānaṃ paramaduggandhajegucchapaṭikkūlākārassa samudayato anupassanā idha kāyānupassanāti. Sesaṃ vuttanayameva.

    бадиггууламанасигаарабаб̣б̣аван̣н̣анаа нидтид̇аа.

    Paṭikkūlamanasikārapabbavaṇṇanā niṭṭhitā.

    д̇хаад̇уманасигаарабаб̣б̣аван̣н̣анаа

    Dhātumanasikārapabbavaṇṇanā

    378. д̇хаад̇уманасигааравасзнаад̇и бат̇авийд̇хаад̇уаад̣̇игаа жад̇ассо д̇хаад̇уяо аараб̣бха бавад̇д̇абхааванааманасигааравасзна, жад̇уд̇хаад̇увавад̇т̇аанавасзнаад̇и ад̇т̇о. д̇хаад̇уманасигааро, д̇хаад̇угаммадтаанам̣, жад̇уд̇хаад̇увавад̇т̇аананд̇и хи ад̇т̇ад̇о згам̣. г̇огхаад̇агод̇и ж̇ийвигад̇т̇ааяа г̇уннам̣ гхаад̇аго. анд̇зваасигод̇и гаммагаран̣авасзна д̇асса самийбаваасий д̇ам̣ ниссааяа ж̇ийванаго . винивиж̇жхид̇ваад̇и згасмим̣ таанз ан̃н̃аман̃н̃ам̣ винивиж̇жхид̇ваа. махаабат̇аанам̣ взмаж̇жхадтаанасан̇каад̇зд̇и жад̇уннам̣ махаабат̇аанам̣ д̇ааяа зва винивиж̇жханадтаанад̇ааяа взмаж̇жхасан̇каад̇з. яасмаа д̇з жад̇д̇ааро махаабат̇аа жад̇уухи д̣̇исаахи ааг̇анд̇ваа д̇ад̇т̇а самохид̇аа вияа хонд̇и, д̇асмаа д̇ам̣ таанам̣ жад̇умахаабат̇ам̣, д̇асмим̣ жад̇умахаабат̇з. тид̇а-сад̣̇д̣̇о ‘‘тид̇о ваа’’д̇иаад̣̇ийсу (д̣̇ий. ни. 1.263; а. ни. 5.28) таанасан̇каад̇аирияаабат̇асаман̇г̇ид̇ааяа, таа-сад̣̇д̣̇асса ваа г̇ад̇инивад̇д̇иад̇т̇ад̇ааяа ан̃н̃ад̇т̇а табзд̇ваа г̇аманам̣ сзсаирияаабат̇асаман̇г̇ид̇ааяа б̣од̇хаго, ид̇ха бана яат̇аа д̇ат̇аа руубагааяасса бавад̇д̇иаагаараб̣од̇хаго ад̇хиббзд̇од̇и ааха ‘‘жад̇уннам̣ ирияаабат̇аанам̣ язна гзнажи аагаарзна тид̇ад̇д̇аа яат̇аа тид̇а’’нд̇и. д̇ад̇т̇а аагаарзнаад̇и таанаад̣̇инаа руубагааяасса бавад̇д̇иаагаарзна. таанаад̣̇аяо хи ирияаабат̇асан̇каад̇ааяа гирияааяа бат̇о бавад̇д̇имаг̇г̇од̇и ‘‘ирияаабат̇о’’д̇и вужжанд̇ийд̇и вуд̇д̇о вааяамад̇т̇о. яат̇аатид̇анд̇и яат̇аабавад̇д̇ам̣, яат̇аавуд̇д̇ам̣ таанамзвзд̇т̇а бан̣ид̇хаананд̇и ад̇хиббзд̇анд̇и ааха ‘‘яат̇аа тид̇ад̇д̇аа жа яат̇аабан̣ихид̇а’’нд̇и. ‘‘тид̇а’’нд̇и ваа гааяасса таанасан̇каад̇аирияаабат̇асамааяог̇абарид̣̇ийбанам̣, ‘‘бан̣ихид̇а’’нд̇и д̇ад̣̇ан̃н̃аирияаабат̇асамааяог̇абарид̣̇ийбанам̣. ‘‘тид̇а’’нд̇и ваа гааяасан̇каад̇аанам̣ руубад̇хаммаанам̣ д̇асмим̣ д̇асмим̣ кан̣з сагижжавасзна авадтаанабарид̣̇ийбанам̣, бан̣ихид̇анд̇и бажжаяавасзна д̇зхи д̇зхи бажжаязхи багаарад̇о нихид̇ам̣ бан̣ихид̇анд̇и звамбзд̇т̇а ад̇т̇о взд̣̇ид̇аб̣б̣о. бажжавзгкад̇ийд̇и бад̇и бад̇и авзгкад̇и, н̃аан̣ажагкунаа виниб̣бхуж̇ж̇ид̇ваа висум̣ висум̣ бассад̇и.

    378.Dhātumanasikāravasenāti pathavīdhātuādikā catasso dhātuyo ārabbha pavattabhāvanāmanasikāravasena, catudhātuvavatthānavasenāti attho. Dhātumanasikāro, dhātukammaṭṭhānaṃ, catudhātuvavatthānanti hi atthato ekaṃ. Goghātakoti jīvikatthāya gunnaṃ ghātako. Antevāsikoti kammakaraṇavasena tassa samīpavāsī taṃ nissāya jīvanako . Vinivijjhitvāti ekasmiṃ ṭhāne aññamaññaṃ vinivijjhitvā. Mahāpathānaṃ vemajjhaṭṭhānasaṅkhāteti catunnaṃ mahāpathānaṃ tāya eva vinivijjhanaṭṭhānatāya vemajjhasaṅkhāte. Yasmā te cattāro mahāpathā catūhi disāhi āgantvā tattha samohitā viya honti, tasmā taṃ ṭhānaṃ catumahāpathaṃ, tasmiṃ catumahāpathe. Ṭhita-saddo ‘‘ṭhito vā’’tiādīsu (dī. ni. 1.263; a. ni. 5.28) ṭhānasaṅkhātairiyāpathasamaṅgitāya, ṭhā-saddassa vā gatinivattiatthatāya aññattha ṭhapetvā gamanaṃ sesairiyāpathasamaṅgitāya bodhako, idha pana yathā tathā rūpakāyassa pavattiākārabodhako adhippetoti āha ‘‘catunnaṃ iriyāpathānaṃ yena kenaci ākārena ṭhitattā yathā ṭhita’’nti. Tattha ākārenāti ṭhānādinā rūpakāyassa pavattiākārena. Ṭhānādayo hi iriyāpathasaṅkhātāya kiriyāya patho pavattimaggoti ‘‘iriyāpatho’’ti vuccantīti vutto vāyamattho. Yathāṭhitanti yathāpavattaṃ, yathāvuttaṃ ṭhānamevettha paṇidhānanti adhippetanti āha ‘‘yathā ṭhitattā ca yathāpaṇihita’’nti. ‘‘Ṭhita’’nti vā kāyassa ṭhānasaṅkhātairiyāpathasamāyogaparidīpanaṃ, ‘‘paṇihita’’nti tadaññairiyāpathasamāyogaparidīpanaṃ. ‘‘Ṭhita’’nti vā kāyasaṅkhātānaṃ rūpadhammānaṃ tasmiṃ tasmiṃ khaṇe sakiccavasena avaṭṭhānaparidīpanaṃ, paṇihitanti paccayavasena tehi tehi paccayehi pakārato nihitaṃ paṇihitanti evampettha attho veditabbo. Paccavekkhatīti pati pati avekkhati, ñāṇacakkhunā vinibbhujjitvā visuṃ visuṃ passati.

    ид̣̇аани вуд̇д̇амзвад̇т̇ам̣ бхаавад̇т̇авибхааванавасзна д̣̇ассзд̇ум̣ ‘‘яат̇аа г̇огхаад̇агассаа’’д̇иаад̣̇и вуд̇д̇ам̣. д̇ад̇т̇а босзнд̇ассаад̇и мам̣суубажаяабариб̣рууханааяа гун̣д̣агабхад̇д̇агаббаасадтиаад̣̇ийхи сам̣вад̣дхзнд̇асса. вад̇хид̇ам̣ мад̇анд̇и хим̣сид̇ам̣ худ̇ваа мад̇ам̣. мад̇анд̇и жа мад̇амад̇д̇ам̣. д̇знзвааха ‘‘д̇аавад̣̇зваа’’д̇и. г̇аавийд̇и сан̃н̃аа на анд̇арад̇хааяад̇ийд̇и яаани ан̇г̇абажжан̇г̇аани яат̇аасаннивидтаани убаад̣̇ааяа г̇аавийсаман̃н̃аа мад̇амад̇д̇ааяаби г̇аавияаа д̇зсам̣ д̇ам̣саннивзсасса авинадтад̇д̇аа. вилийяанд̇и бхиж̇ж̇анд̇и вибхуж̇ж̇анд̇ийд̇и б̣ийлаа, бхааг̇аа ва-гаарасса б̣а-гаарам̣, игаарасса жа ийгаарам̣ гад̇ваа. б̣ийласод̇и б̣ийлам̣ б̣ийлам̣ гад̇ваа. вибхаж̇ид̇ваад̇и адтисан̇гхаад̇ад̇о мам̣сам̣ вивзжзд̇ваа, д̇ад̇о ваа вивзжид̇ам̣ мам̣сам̣ бхааг̇асо гад̇ваа. д̇знзвааха ‘‘мам̣сасан̃н̃аа бавад̇д̇ад̇ий’’д̇и. баб̣б̣аж̇ид̇ассааби абариг̇г̇ахид̇агаммадтаанасса. гханавиниб̣бхог̇анд̇и санд̇ад̇исамуухагижжагханаанам̣ виниб̣бхуж̇ж̇анам̣ вивзжанам̣. д̇хаад̇усо бажжавзгкад̇од̇и гханавиниб̣бхог̇агаран̣зна д̇хаад̇ум̣ д̇хаад̇ум̣ бат̇авийаад̣̇ид̇хаад̇ум̣ висум̣ висум̣ гад̇ваа бажжавзгканд̇асса. сад̇д̇асан̃н̃аад̇и ад̇д̇аануд̣̇идтивасзна бавад̇д̇аа сад̇д̇асан̃н̃аад̇и вад̣̇анд̇и, вохааравасзна бавад̇д̇асад̇д̇асан̃н̃ааяаби д̇ад̣̇аа анд̇арад̇хаанам̣ яуд̇д̇амзва яаат̇аавад̇о гханавиниб̣бхог̇асса самбаад̣̇анад̇о. зван̃хи сад̇и яат̇аавуд̇д̇аобаммад̇т̇зна убамзяяад̇т̇о ан̃н̃ад̣̇ад̇т̇у сам̣санд̣̇ад̇и самзд̇и. д̇знзвааха ‘‘д̇хаад̇увасзнзва жид̇д̇ам̣ санд̇идтад̇ий’’д̇и. д̣̇агкод̇и чзго д̇ам̣д̇ам̣саман̃н̃ааяа гусало ‘‘яат̇ааж̇аад̇з суунасмим̣ нан̇г̇удтакурависаан̣аад̣̇иванд̇з адтимам̣саад̣̇иаваяавасамуд̣̇ааяз авибхад̇д̇з г̇аавийсаман̃н̃аа, на вибхад̇д̇з. вибхад̇д̇з бана адтимам̣саад̣̇иаваяавасаман̃н̃аа’’д̇и ж̇аананад̇о. жад̇умахаабат̇о вияа жад̇уирияаабат̇од̇и г̇аавияаа тид̇ажад̇умахаабат̇о вияа гааяасса бавад̇д̇имаг̇г̇абхууд̇о жад̇уб̣б̣ид̇хо ирияаабат̇о яасмаа висуд̣̇д̇химаг̇г̇з (висуд̣̇д̇хи. 1.305) вид̇т̇аарид̇аа, д̇асмаа д̇ад̇т̇а, д̇ам̣сам̣ван̣н̣анааяан̃жа (висуд̣̇д̇хи. дий. 1.306) вуд̇д̇анаязна взд̣̇ид̇аб̣б̣о. сзсам̣ вуд̇д̇анаяамзва.

    Idāni vuttamevatthaṃ bhāvatthavibhāvanavasena dassetuṃ ‘‘yathā goghātakassā’’tiādi vuttaṃ. Tattha posentassāti maṃsūpacayaparibrūhanāya kuṇḍakabhattakappāsaṭṭhiādīhi saṃvaḍḍhentassa. Vadhitaṃ matanti hiṃsitaṃ hutvā mataṃ. Matanti ca matamattaṃ. Tenevāha ‘‘tāvadevā’’ti. Gāvīti saññā na antaradhāyatīti yāni aṅgapaccaṅgāni yathāsanniviṭṭhāni upādāya gāvīsamaññā matamattāyapi gāviyā tesaṃ taṃsannivesassa avinaṭṭhattā. Vilīyanti bhijjanti vibhujjantīti bīlā, bhāgā va-kārassa ba-kāraṃ, ikārassa ca īkāraṃ katvā. Bīlasoti bīlaṃ bīlaṃ katvā. Vibhajitvāti aṭṭhisaṅghātato maṃsaṃ vivecetvā, tato vā vivecitaṃ maṃsaṃ bhāgaso katvā. Tenevāha ‘‘maṃsasaññā pavattatī’’ti. Pabbajitassāpi apariggahitakammaṭṭhānassa. Ghanavinibbhoganti santatisamūhakiccaghanānaṃ vinibbhujjanaṃ vivecanaṃ. Dhātusopaccavekkhatoti ghanavinibbhogakaraṇena dhātuṃ dhātuṃ pathavīādidhātuṃ visuṃ visuṃ katvā paccavekkhantassa. Sattasaññāti attānudiṭṭhivasena pavattā sattasaññāti vadanti, vohāravasena pavattasattasaññāyapi tadā antaradhānaṃ yuttameva yāthāvato ghanavinibbhogassa sampādanato. Evañhi sati yathāvuttaopammatthena upameyyattho aññadatthu saṃsandati sameti. Tenevāha ‘‘dhātuvaseneva cittaṃ santiṭṭhatī’’ti. Dakkhoti cheko taṃtaṃsamaññāya kusalo ‘‘yathājāte sūnasmiṃ naṅguṭṭhakhuravisāṇādivante aṭṭhimaṃsādiavayavasamudāye avibhatte gāvīsamaññā, na vibhatte. Vibhatte pana aṭṭhimaṃsādiavayavasamaññā’’ti jānanato. Catumahāpatho viya catuiriyāpathoti gāviyā ṭhitacatumahāpatho viya kāyassa pavattimaggabhūto catubbidho iriyāpatho yasmā visuddhimagge (visuddhi. 1.305) vitthāritā, tasmā tattha, taṃsaṃvaṇṇanāyañca (visuddhi. ṭī. 1.306) vuttanayena veditabbo. Sesaṃ vuttanayameva.

    д̇хаад̇уманасигаарабаб̣б̣аван̣н̣анаа нидтид̇аа.

    Dhātumanasikārapabbavaṇṇanā niṭṭhitā.

    навасиват̇игабаб̣б̣аван̣н̣анаа

    Navasivathikapabbavaṇṇanā

    379. сиват̇игааяа абавид̣̇д̇хауд̣̇д̇хумаад̇агаад̣̇ибадисам̣яуд̇д̇аанам̣ од̇хисо бавад̇д̇аанам̣ гат̇аанам̣, д̇ад̣̇абхид̇хзяяаанан̃жа уд̣̇д̇хумаад̇агаад̣̇иасубхабхааг̇аанам̣ сиват̇игабаб̣б̣аанийд̇и сан̇г̇ийд̇игаарзхи г̇ахид̇асаман̃н̃аа . д̇знааха ‘‘сиват̇игабаб̣б̣зхи вибхаж̇ид̇у’’нд̇и. марид̇ваа згаахаад̇игганд̇ам̣ згаахамад̇ам̣. уд̣̇д̇хам̣ ж̇ийвид̇абарияаад̣̇аанаад̇и ж̇ийвид̇агкаяад̇о убари маран̣ад̇о барам̣. самуг̇г̇ад̇знаад̇и самудтид̇зна. уд̣̇д̇хумаад̇ад̇д̇аад̇и уд̣̇д̇хам̣ уд̣̇д̇хам̣ д̇хумаад̇ад̇д̇аа суунад̇д̇аа. сзд̇арад̇д̇зхи вибарибхиннам̣ вимиссид̇ам̣ нийлам̣ винийлам̣, буримаван̣н̣авибарин̣аамабхууд̇ам̣ ваа нийлам̣ винийлам̣. винийламзва винийлаганд̇и га-гаарзна бад̣̇авад̣дханам̣ анад̇т̇анд̇арад̇о яат̇аа ‘‘бийд̇агам̣ лохид̇ага’’нд̇и (д̇ха. са. 616). бадиггуулад̇д̇аад̇и ж̇иг̇ужчанийяад̇д̇аа. гужчид̇ам̣ винийланд̇и винийлаганд̇и гужчанад̇т̇о ваа аяам̣ га-гаарод̇и д̣̇ассзд̇ум̣ вуд̇д̇ам̣ яат̇аа ‘‘баабаго гид̇д̇исад̣̇д̣̇о аб̣бхуг̇г̇ажчад̇ий’’д̇и. (д̣̇ий. ни. 3.316; а. ни. 5.213; махаава. 285) барибхиннадтаанзхи гаагаган̇гаад̣̇ийхи. виссанд̣̇амаанабуб̣б̣анд̇и виссаванд̇абуб̣б̣ам̣, д̇ахам̣ д̇ахам̣ баг̇гхаранд̇абуб̣б̣анд̇и ад̇т̇о. д̇ат̇аабхааванд̇и виссанд̣̇амаанабуб̣б̣абхаавам̣.

    379. Sivathikāya apaviddhauddhumātakādipaṭisaṃyuttānaṃ odhiso pavattānaṃ kathānaṃ, tadabhidheyyānañca uddhumātakādiasubhabhāgānaṃ sivathikapabbānīti saṅgītikārehi gahitasamaññā . Tenāha ‘‘sivathikapabbehi vibhajitu’’nti. Maritvā ekāhātikkantaṃ ekāhamataṃ. Uddhaṃ jīvitapariyādānāti jīvitakkhayato upari maraṇato paraṃ. Samuggatenāti samuṭṭhitena. Uddhumātattāti uddhaṃ uddhaṃ dhumātattā sūnattā. Setarattehi viparibhinnaṃ vimissitaṃ nīlaṃ vinīlaṃ, purimavaṇṇavipariṇāmabhūtaṃ vā nīlaṃ vinīlaṃ. Vinīlameva vinīlakanti ka-kārena padavaḍḍhanaṃ anatthantarato yathā ‘‘pītakaṃ lohitaka’’nti (dha. sa. 616). Paṭikkūlattāti jigucchanīyattā. Kucchitaṃ vinīlanti vinīlakanti kucchanattho vā ayaṃ ka-kāroti dassetuṃ vuttaṃ yathā ‘‘pāpako kittisaddo abbhuggacchatī’’ti. (Dī. ni. 3.316; a. ni. 5.213; mahāva. 285) paribhinnaṭṭhānehi kākakaṅkādīhi. Vissandamānapubbanti vissavantapubbaṃ, tahaṃ tahaṃ paggharantapubbanti attho. Tathābhāvanti vissandamānapubbabhāvaṃ.

    со бхигкууд̇и яо ‘‘бассзяяа сарийрам̣ сиват̇игааяа чад̣д̣ид̇а’’нд̇и вуд̇д̇о, со бхигку. убасам̣харад̇и сад̣̇исад̇ам̣. ‘‘аяамби ко’’д̇иаад̣̇и убасам̣харан̣аагаарад̣̇ассанам̣. ааяууд̇и руубаж̇ийвид̇инд̣̇рияам̣, аруубаж̇ийвид̇инд̣̇рияам̣ банзд̇т̇а вин̃н̃аан̣аг̇ад̇игамзва. усмаад̇и гаммаж̇ад̇зж̇о. звам̣ бууд̇игасабхаавоязваад̇и звам̣ ад̇ивияа д̣̇уг̇г̇анд̇хаж̇зг̇ужчабадиггуулабуубхигасабхааво зва, на ааяуаад̣̇ийнам̣ авиг̇амз вияа мад̇д̇асод̇и ад̇хиббааяо. зд̣̇исо бхависсад̇ийд̇и звам̣бхаавийд̇и ааха ‘‘звам̣ уд̣̇д̇хумаад̇аад̣̇ибхзд̣̇о бхависсад̇ий’’д̇и.

    Sobhikkhūti yo ‘‘passeyya sarīraṃ sivathikāya chaḍḍita’’nti vutto, so bhikkhu. Upasaṃharati sadisataṃ. ‘‘Ayampi kho’’tiādi upasaṃharaṇākāradassanaṃ. Āyūti rūpajīvitindriyaṃ, arūpajīvitindriyaṃ panettha viññāṇagatikameva. Usmāti kammajatejo. Evaṃ pūtikasabhāvoyevāti evaṃ ativiya duggandhajegucchapaṭikkūlapūbhikasabhāvo eva, na āyuādīnaṃ avigame viya mattasoti adhippāyo. Ediso bhavissatīti evaṃbhāvīti āha ‘‘evaṃ uddhumātādibhedo bhavissatī’’ti.

    лун̃жид̇ваа лун̃жид̇ваад̇и уббаадзд̇ваа уббаадзд̇ваа. саавасзсамам̣салохид̇аяуд̇д̇анд̇и саб̣б̣асо акаад̣̇ид̇ад̇д̇аа д̇ахам̣ д̇ахам̣ сзсзна аббаавасзсзна мам̣салохид̇зна яуд̇д̇ам̣. ‘‘ан̃н̃зна хад̇т̇адтига’’нд̇и ависзсзна хад̇т̇адтигаанам̣ виббагин̣н̣ад̇аа ж̇од̇ид̇аад̇и анавасзсад̇о д̇зсам̣ виббагин̣н̣ад̇ам̣ д̣̇ассзнд̇о ‘‘жад̇усадтибхзд̣̇амбий’’д̇иаад̣̇имааха .

    Luñcitvā luñcitvāti uppāṭetvā uppāṭetvā. Sāvasesamaṃsalohitayuttanti sabbaso akhāditattā tahaṃ tahaṃ sesena appāvasesena maṃsalohitena yuttaṃ. ‘‘Aññena hatthaṭṭhika’’nti avisesena hatthaṭṭhikānaṃ vippakiṇṇatā jotitāti anavasesato tesaṃ vippakiṇṇataṃ dassento ‘‘catusaṭṭhibhedampī’’tiādimāha .

    д̇зровассигаанийд̇и д̇ировассам̣ г̇ад̇аани, д̇аани бана сам̣важчарам̣ вийд̇ивад̇д̇аани хонд̇ийд̇и ааха ‘‘ад̇игганд̇асам̣важчарааний’’д̇и. бураан̣ад̇ааяа гханабхаававиг̇амзна вижун̣н̣ад̇аа ид̇ха бууд̇ибхаавод̇и со яат̇аа ход̇и, д̇ам̣ д̣̇ассзнд̇о ‘‘аб̣бхогаасз’’д̇иаад̣̇имааха. д̇зровассигаанзваад̇и сам̣важчарамад̇д̇аад̇игганд̇аани зва. каж̇ж̇амаанад̇аад̣̇ивасзна д̣̇уд̇ияасиват̇игабаб̣б̣аад̣̇ийнам̣ вавад̇т̇аабид̇ад̇д̇аа вуд̇д̇ам̣ ‘‘каж̇ж̇амаанад̇аад̣̇ийнам̣ васзна яож̇анаа гаад̇аб̣б̣аа’’д̇и.

    Terovassikānīti tirovassaṃ gatāni, tāni pana saṃvaccharaṃ vītivattāni hontīti āha ‘‘atikkantasaṃvaccharānī’’ti. Purāṇatāya ghanabhāvavigamena vicuṇṇatā idha pūtibhāvoti so yathā hoti, taṃ dassento ‘‘abbhokāse’’tiādimāha. Terovassikānevāti saṃvaccharamattātikkantāni eva. Khajjamānatādivasena dutiyasivathikapabbādīnaṃ vavatthāpitattā vuttaṃ ‘‘khajjamānatādīnaṃ vasena yojanā kātabbā’’ti.

    навасиват̇игабаб̣б̣аван̣н̣анаа нидтид̇аа.

    Navasivathikapabbavaṇṇanā niṭṭhitā.

    имаанзва д̣̇взд̇и авад̇хааран̣зна аббанаагаммадтаанам̣ д̇ад̇т̇а нияамзд̇и ан̃н̃абаб̣б̣зсу д̇ад̣̇абхаавад̇о. яад̇о хи зва-гааро, д̇ад̇о ан̃н̃ад̇т̇а нияамзд̇и, д̇зна баб̣б̣ад̣̇ваяасса вибассанаагаммадтаанад̇ааби аббадисид̣̇д̇хаа д̣̇адтаб̣б̣аа анижжад̇аад̣̇ид̣̇ассанад̇о. сан̇каарзсу аад̣̇ийнававибхааванаани сиват̇игабаб̣б̣аанийд̇и ааха ‘‘сиват̇игаанам̣ аад̣̇ийнаваанубассанаавасзна вуд̇д̇ад̇д̇аа’’д̇и. ирияаабат̇абаб̣б̣аад̣̇ийнам̣ аббанаавахад̇аа баагадаа зваад̇и ‘‘сзсаани д̣̇ваад̣̇асабий’’д̇и вуд̇д̇ам̣. яам̣ банзд̇т̇а ад̇т̇ад̇о авибхад̇д̇ам̣. д̇ам̣ сувин̃н̃зяяамзва.

    Imāneva dveti avadhāraṇena appanākammaṭṭhānaṃ tattha niyameti aññapabbesu tadabhāvato. Yato hi eva-kāro, tato aññattha niyameti, tena pabbadvayassa vipassanākammaṭṭhānatāpi appaṭisiddhā daṭṭhabbā aniccatādidassanato. Saṅkhāresu ādīnavavibhāvanāni sivathikapabbānīti āha ‘‘sivathikānaṃ ādīnavānupassanāvasena vuttattā’’ti. Iriyāpathapabbādīnaṃ appanāvahatā pākaṭā evāti ‘‘sesāni dvādasapī’’ti vuttaṃ. Yaṃ panettha atthato avibhattaṃ. Taṃ suviññeyyameva.

    гааяаанубассанааван̣н̣анаа нидтид̇аа.

    Kāyānupassanāvaṇṇanā niṭṭhitā.

    взд̣̇анаанубассанааван̣н̣анаа

    Vedanānupassanāvaṇṇanā

    380. сукам̣ взд̣̇ананд̇и зд̇т̇а сукаяад̇ийд̇и сукаа. самбаяуд̇д̇ад̇хаммз, гааяан̃жа лад̣̇д̇хассаад̣̇з гарод̇ийд̇и ад̇т̇о. судту ваа каад̣̇ад̇и, канад̇и ваа гааяигам̣, жзд̇асиган̃жааб̣аад̇ханд̇и сукаа. ‘‘сугарам̣ огаасад̣̇аанам̣ зд̇иссаад̇и сукаа’’д̇и абарз. взд̣̇аяад̇и аарамман̣арасам̣ анубхавад̇ийд̇и взд̣̇анаа. взд̣̇аяамаанод̇и анубхавамаано. ‘‘гаама’’нд̇иаад̣̇ийсу яам̣ вад̇д̇аб̣б̣ам̣, д̇ам̣ ирияаабат̇абаб̣б̣з вуд̇д̇анаяамзва. самбаж̇аанасса взд̣̇ияанам̣ самбаж̇аанавзд̣̇ияанам̣.

    380.Sukhaṃvedananti ettha sukhayatīti sukhā. Sampayuttadhamme, kāyañca laddhassāde karotīti attho. Suṭṭhu vā khādati, khanati vā kāyikaṃ, cetasikañcābādhanti sukhā. ‘‘Sukaraṃ okāsadānaṃ etissāti sukhā’’ti apare. Vedayati ārammaṇarasaṃ anubhavatīti vedanā. Vedayamānoti anubhavamāno. ‘‘Kāma’’ntiādīsu yaṃ vattabbaṃ, taṃ iriyāpathapabbe vuttanayameva. Sampajānassa vediyanaṃ sampajānavediyanaṃ.

    вад̇т̇уаарамман̣аад̇и руубаад̣̇иаарамман̣аа. руубаад̣̇иаарамман̣ан̃хзд̇т̇а взд̣̇анааяа бавад̇д̇идтаанад̇ааяа ‘‘вад̇т̇уу’’д̇и ад̇хиббзд̇ам̣ . ассаад̇и бхавзяяа. д̇хаммавинимуд̇д̇асса гад̇д̇у абхаавад̇о д̇хаммассзва гад̇д̇убхаавам̣ д̣̇ассзнд̇о ‘‘взд̣̇анаава взд̣̇аяад̇ий’’д̇и ааха. ‘‘вохаарамад̇д̇ам̣ ход̇ий’’д̇и зд̇зна ‘‘сукам̣ взд̣̇анам̣ взд̣̇аяамаано сукам̣ взд̣̇анам̣ взд̣̇аяаамий’’д̇и ид̣̇ам̣ вохаарамад̇д̇анд̇и д̣̇ассзд̇и.

    Vatthuārammaṇāti rūpādiārammaṇā. Rūpādiārammaṇañhettha vedanāya pavattiṭṭhānatāya ‘‘vatthū’’ti adhippetaṃ . Assāti bhaveyya. Dhammavinimuttassa kattu abhāvato dhammasseva kattubhāvaṃ dassento ‘‘vedanāva vedayatī’’ti āha. ‘‘Vohāramattaṃ hotī’’ti etena ‘‘sukhaṃ vedanaṃ vedayamāno sukhaṃ vedanaṃ vedayāmī’’ti idaṃ vohāramattanti dasseti.

    нид̇т̇унанд̇од̇и б̣алавад̇о взд̣̇анаавзг̇асса нирод̇ханз аад̣̇ийнавам̣ д̣̇исваа д̇асса авасарад̣̇аанавасзна нид̇т̇унанд̇о . взг̇асанд̇хааран̣з хи ад̇имаханд̇ам̣ д̣̇угкам̣ уббаж̇ж̇ад̇ийд̇и ан̃н̃амби вигаарам̣ уббаад̣̇зяяа, д̇зна т̇зро абараабарам̣ баривад̇д̇ад̇и. вийрияасамат̇ам̣ яож̇зд̇ваад̇и ад̇хиваасанавийрияасса ад̇химад̇д̇ад̇д̇аа д̇асса хаабанавасзна самаад̇хинаа самарасад̇аабаад̣̇анзна вийрияасамат̇ам̣ яож̇зд̇ваа. саха бадисамбхид̣̇аахийд̇и логуд̇д̇арабадисамбхид̣̇аахи саха. арияамаг̇г̇агкан̣з хи бадисамбхид̣̇аанам̣ асаммохавасзна ад̇хиг̇амо, ад̇т̇абадисамбхид̣̇ааяа бана аарамман̣агаран̣авасзнаби. логияаанамби ваа сад̇и уббад̇д̇игаалз д̇ад̇т̇а самад̇т̇ад̇ам̣ санд̇хааяааха ‘‘саха бадисамбхид̣̇аахий’’д̇и. самасийсийд̇и ваарасамасийсий худ̇ваа, бажжавзгкан̣аваарасса ананд̇араваарз бариниб̣б̣ааяийд̇и ад̇т̇о.

    Nitthunantoti balavato vedanāvegassa nirodhane ādīnavaṃ disvā tassa avasaradānavasena nitthunanto . Vegasandhāraṇe hi atimahantaṃ dukkhaṃ uppajjatīti aññampi vikāraṃ uppādeyya, tena thero aparāparaṃ parivattati. Vīriyasamathaṃ yojetvāti adhivāsanavīriyassa adhimattattā tassa hāpanavasena samādhinā samarasatāpādanena vīriyasamathaṃ yojetvā. Saha paṭisambhidāhīti lokuttarapaṭisambhidāhi saha. Ariyamaggakkhaṇe hi paṭisambhidānaṃ asammohavasena adhigamo, atthapaṭisambhidāya pana ārammaṇakaraṇavasenapi. Lokiyānampi vā sati uppattikāle tattha samatthataṃ sandhāyāha ‘‘saha paṭisambhidāhī’’ti. Samasīsīti vārasamasīsī hutvā, paccavekkhaṇavārassa anantaravāre parinibbāyīti attho.

    яат̇аа жа сукам̣, звам̣ д̣̇угканд̇и яат̇аа ‘‘сукам̣ го взд̣̇аяад̇ий’’д̇иаад̣̇инаа самбаж̇аанавзд̣̇ияанам̣ санд̇хааяа вуд̇д̇ам̣, звам̣ д̣̇угкамби. д̇ад̇т̇а д̣̇угкаяад̇ийд̇и д̣̇угкаа, самбаяуд̇д̇ад̇хаммз, гааяан̃жа бийл̣зд̇и виб̣аад̇хад̇ийд̇и ад̇т̇о. д̣̇удтум̣ ваа каад̣̇ад̇и, канад̇и гааяигам̣, жзд̇асиган̃жа саад̇анд̇и д̣̇угкаа. ‘‘д̣̇уггарам̣ огаасад̣̇аанам̣ зд̇иссаад̇и д̣̇угкаа’’д̇и абарз. аруубагаммадтаананд̇и аруубабариг̇г̇ахам̣, аруубад̇хаммамукзна вибассанаабхинивзсананд̇и ад̇т̇о. на баагадам̣ ход̇и пассасса, жид̇д̇асса жа авибхууд̇аагаарад̇д̇аа. д̇знааха ‘‘анд̇хагаарам̣ вияа кааяад̇ий’’д̇и. ‘‘на баагадам̣ ход̇ий’’д̇и жа ид̣̇ам̣ д̇аад̣̇исз буг̇г̇алз санд̇хааяа вуд̇д̇ам̣, д̇зсам̣ аад̣̇ид̇о взд̣̇анаава вибхууд̇ад̇араа худ̇ваа убадтаад̇и. зван̃хи яам̣ вуд̇д̇ам̣ саггабан̃хаван̣н̣анаа д̣̇ийсу ‘‘пассо баагадо ход̇и, вин̃н̃аан̣ам̣ баагадам̣ ход̇ий’’д̇и, (д̣̇ий. ни. адта. 2.359) д̇ам̣ авирод̇хид̇ам̣ ход̇и. взд̣̇анаавасзна гат̇ияамаанам̣ гаммадтаанам̣ баагадам̣ ход̇ийд̇и яож̇анаа. ‘‘взд̣̇анаанам̣ уббад̇д̇ибаагадад̇ааяаа’’д̇и жа ид̣̇ам̣ сукад̣̇угкавзд̣̇анаанам̣ васзна вуд̇д̇ам̣. д̇аасан̃хи бавад̇д̇и ол̣ааригаа, на ид̇арааяа. д̇ад̣̇убхаяаг̇г̇ахан̣амукзна ваа г̇ахзд̇аб̣б̣ад̇д̇аа ид̇арааяаби бавад̇д̇и вин̃н̃уунам̣ баагадаа зваад̇и ‘‘взд̣̇анаана’’нд̇и ависзсаг̇г̇ахан̣ам̣ д̣̇адтаб̣б̣ам̣. саггабан̃хз вуд̇д̇анаязнзва взд̣̇ид̇аб̣б̣о, д̇асмаа д̇ад̇т̇а вад̇д̇аб̣б̣о ад̇т̇ависзсо д̇ад̇т̇а лийнад̇т̇аббагаасанияам̣ вуд̇д̇анаязнзва г̇ахзд̇аб̣б̣о.

    Yathā ca sukhaṃ, evaṃ dukkhanti yathā ‘‘sukhaṃ ko vedayatī’’tiādinā sampajānavediyanaṃ sandhāya vuttaṃ, evaṃ dukkhampi. Tattha dukkhayatīti dukkhā, sampayuttadhamme, kāyañca pīḷeti vibādhatīti attho. Duṭṭhuṃ vā khādati, khanati kāyikaṃ, cetasikañca sātanti dukkhā. ‘‘Dukkaraṃ okāsadānaṃ etissāti dukkhā’’ti apare. Arūpakammaṭṭhānanti arūpapariggahaṃ, arūpadhammamukhena vipassanābhinivesananti attho. Na pākaṭaṃ hoti phassassa, cittassa ca avibhūtākārattā. Tenāha ‘‘andhakāraṃ viya khāyatī’’ti. ‘‘Na pākaṭaṃhotī’’ti ca idaṃ tādise puggale sandhāya vuttaṃ, tesaṃ ādito vedanāva vibhūtatarā hutvā upaṭṭhāti. Evañhi yaṃ vuttaṃ sakkapañhavaṇṇanā dīsu ‘‘phasso pākaṭo hoti, viññāṇaṃ pākaṭaṃ hotī’’ti, (dī. ni. aṭṭha. 2.359) taṃ avirodhitaṃ hoti. Vedanāvasena kathiyamānaṃ kammaṭṭhānaṃ pākaṭaṃ hotīti yojanā. ‘‘Vedanānaṃ uppattipākaṭatāyā’’ti ca idaṃ sukhadukkhavedanānaṃ vasena vuttaṃ. Tāsañhi pavatti oḷārikā, na itarāya. Tadubhayaggahaṇamukhena vā gahetabbattā itarāyapi pavatti viññūnaṃ pākaṭā evāti ‘‘vedanāna’’nti avisesaggahaṇaṃ daṭṭhabbaṃ. Sakkapañhe vuttanayeneva veditabbo, tasmā tattha vattabbo atthaviseso tattha līnatthappakāsaniyaṃ vuttanayeneva gahetabbo.

    буб̣б̣з ‘‘вад̇т̇ум̣ аарамман̣ам̣ гад̇ваа взд̣̇анаава взд̣̇аяад̇ий’’д̇и взд̣̇анааяа аарамман̣аад̇хийнавуд̇д̇ид̇ааяа жа анад̇д̇ад̇ааяа жа баж̇аананам̣ вуд̇д̇ам̣, ид̣̇аани д̇ассаа анижжад̇аад̣̇ибаж̇аананам̣ д̣̇ассзнд̇о ‘‘аяам̣ абароби баж̇аананабарияааяо’’д̇и ааха. яат̇аа згасмим̣ кан̣з жид̇д̇ад̣̇ваяасса асамбхаво згаж̇жхам̣ анзганд̇абажжаяаабхаавад̇о, звам̣ взд̣̇анаад̣̇ваяасса висидтаарамман̣авуд̇д̇ид̇о жаад̇и ааха ‘‘сукавзд̣̇анаагкан̣з д̣̇угкааяа взд̣̇анааяа абхаавад̇о’’д̇и. нид̣̇ассанамад̇д̇ан̃жзд̇ам̣ д̇ад̣̇аа убзгкаавзд̣̇анааяаби абхаавад̇о, д̇зна сукавзд̣̇анаагкан̣з бхууд̇абуб̣б̣аанам̣ ид̇аравзд̣̇анаанам̣ худ̇вааабхаавабаж̇аананзна сукавзд̣̇анааяаби худ̇ваа абхааво н̃аад̇о зва ход̇ийд̇и д̇ассаа баагадабхаавамзва д̣̇ассзнд̇о ‘‘имиссаа жа сукааяа взд̣̇анааяа ид̇о батамам̣ абхаавад̇о’’д̇и ааха, зд̇знзва жа д̇аасамби взд̣̇анаанам̣ баагадабхааво д̣̇ассид̇од̇и д̣̇адтаб̣б̣ам̣. д̇знааха ‘‘взд̣̇анаа наама анижжаа ад̇хуваа вибарин̣аамад̇хаммаа’’д̇и. анижжаг̇г̇ахан̣зна хи взд̣̇анаанам̣ вид̣̇д̇хам̣санабхааво д̣̇ассид̇о вид̣̇д̇хасд̇з анижжад̇ааяа сувин̃н̃зяяад̇д̇аа. ад̇хуваг̇г̇ахан̣зна баагадабхааво д̇асса асад̣̇аабхаавид̇аад̣̇ибхааванад̇о. вибарин̣аамаг̇г̇ахан̣зна д̣̇угкабхааво д̇асса ан̃н̃ат̇ад̇д̇ад̣̇ийбанад̇о, д̇зна сукааби взд̣̇анаа д̣̇угкаа, баг̇зва ид̇араад̇и д̇иссаннамби взд̣̇анаанам̣ д̣̇угкад̇аа д̣̇ассид̇аа ход̇и. ид̇и ‘‘яад̣̇анижжам̣ д̣̇угкам̣, д̇ам̣ зганд̇ад̇о анад̇д̇аа’’д̇и д̇ийсуби взд̣̇анаасу лагкан̣ад̇д̇аяабаж̇аананаа ж̇од̇ид̇аад̇и д̣̇адтаб̣б̣ам̣. д̇знааха ‘‘ид̇иха д̇ад̇т̇а самбаж̇аано ход̇ий’’д̇и.

    Pubbe ‘‘vatthuṃ ārammaṇaṃ katvā vedanāva vedayatī’’ti vedanāya ārammaṇādhīnavuttitāya ca anattatāya ca pajānanaṃ vuttaṃ, idāni tassā aniccatādipajānanaṃ dassento ‘‘ayaṃ aparopi pajānanapariyāyo’’ti āha. Yathā ekasmiṃ khaṇe cittadvayassa asambhavo ekajjhaṃ anekantapaccayābhāvato, evaṃ vedanādvayassa visiṭṭhārammaṇavuttito cāti āha ‘‘sukhavedanākkhaṇe dukkhāya vedanāya abhāvato’’ti. Nidassanamattañcetaṃ tadā upekkhāvedanāyapi abhāvato, tena sukhavedanākkhaṇe bhūtapubbānaṃ itaravedanānaṃ hutvāabhāvapajānanena sukhavedanāyapi hutvā abhāvo ñāto eva hotīti tassā pākaṭabhāvameva dassento ‘‘imissā casukhāya vedanāya ito paṭhamaṃabhāvato’’ti āha, eteneva ca tāsampi vedanānaṃ pākaṭabhāvo dassitoti daṭṭhabbaṃ. Tenāha ‘‘vedanā nāma aniccā adhuvā vipariṇāmadhammā’’ti. Aniccaggahaṇena hi vedanānaṃ viddhaṃsanabhāvo dassito viddhaste aniccatāya suviññeyyattā. Adhuvaggahaṇena pākaṭabhāvo tassa asadābhāvitādibhāvanato. Vipariṇāmaggahaṇena dukkhabhāvo tassa aññathattadīpanato, tena sukhāpi vedanā dukkhā, pageva itarāti tissannampi vedanānaṃ dukkhatā dassitā hoti. Iti ‘‘yadaniccaṃ dukkhaṃ, taṃ ekantato anattā’’ti tīsupi vedanāsu lakkhaṇattayapajānanā jotitāti daṭṭhabbaṃ. Tenāha ‘‘itiha tattha sampajāno hotī’’ti.

    ид̣̇аани д̇амад̇т̇ам̣ суд̇д̇зна (ма. ни. 2.205) саад̇хзд̇ум̣ ‘‘вуд̇д̇амби жзд̇а’’нд̇иаад̣̇имааха. д̇ад̇т̇а нзва д̇асмим̣ самаяз д̣̇угкам̣ взд̣̇анам̣ взд̣̇зд̇ийд̇и д̇асмим̣ сукавзд̣̇анаасаман̇г̇исамаяз нзва д̣̇угкам̣ взд̣̇анам̣ взд̣̇зд̇и нируд̣̇д̇хад̇д̇аа, ануббаннад̇д̇аа жа яат̇ааггамам̣ ад̇ийд̇аанааг̇ад̇аанам̣. бажжуббаннааяа бана асамбхаво вуд̇д̇о зва. сагижжагкан̣амад̇д̇аавадтаанад̇о анижжаа. самзжжа самбхуяяа бажжаязхи гад̇ад̇д̇аа сан̇кад̇аа. вад̇т̇аарамман̣аад̣̇ибажжаяам̣ бадижжа уббаннад̇д̇аа бадижжасамуббаннаа. каяаваяабалуж̇ж̇ананируж̇жханабагад̇ид̇ааяа каяад̇хаммаа ваяад̇хаммаа вирааг̇ад̇хаммаа нирод̇хад̇хаммаад̇и д̣̇адтаб̣б̣аа.

    Idāni tamatthaṃ suttena (ma. ni. 2.205) sādhetuṃ ‘‘vuttampi ceta’’ntiādimāha. Tattha neva tasmiṃ samaye dukkhaṃ vedanaṃ vedetīti tasmiṃ sukhavedanāsamaṅgisamaye neva dukkhaṃ vedanaṃ vedeti niruddhattā, anuppannattā ca yathākkamaṃ atītānāgatānaṃ. Paccuppannāya pana asambhavo vutto eva. Sakiccakkhaṇamattāvaṭṭhānato aniccā. Samecca sambhuyya paccayehi katattā saṅkhatā. Vatthārammaṇādipaccayaṃ paṭicca uppannattā paṭiccasamuppannā. Khayavayapalujjananirujjhanapakatitāya khayadhammā vayadhammā virāgadhammā nirodhadhammāti daṭṭhabbā.

    гилзсзхи аамасид̇аб̣б̣ад̇о аамисам̣ наама, бан̃жа гаамаг̇ун̣аа, аарамман̣агаран̣авасзна саха аамисзхийд̇и саамисам̣. д̇знааха ‘‘бан̃жагаамаг̇ун̣аамисаниссид̇аа’’д̇и.

    Kilesehi āmasitabbato āmisaṃ nāma, pañca kāmaguṇā, ārammaṇakaraṇavasena saha āmisehīti sāmisaṃ. Tenāha ‘‘pañcakāmaguṇāmisanissitā’’ti.

    ид̇о баранд̇и ‘‘ад̇т̇и взд̣̇анаа’’д̇и звамаад̣̇и баал̣им̣ санд̇хааяааха ‘‘гааяаанубассанааяам̣ вуд̇д̇анаяамзваа’’д̇и.

    Ito paranti ‘‘atthi vedanā’’ti evamādi pāḷiṃ sandhāyāha ‘‘kāyānupassanāyaṃ vuttanayamevā’’ti.

    взд̣̇анаанубассанааван̣н̣анаа нидтид̇аа.

    Vedanānupassanāvaṇṇanā niṭṭhitā.

    жид̇д̇аанубассанааван̣н̣анаа

    Cittānupassanāvaṇṇanā

    381. самбаяог̇авасзна бавад̇д̇амаанзна саха рааг̇знаад̇и сарааг̇ам̣. д̇знааха ‘‘лобхасахаг̇ад̇а’’нд̇и. вийд̇арааг̇анд̇и зд̇т̇а гаамам̣ сарааг̇абад̣̇абадияог̇инаа вийд̇арааг̇абад̣̇зна бхавид̇аб̣б̣ам̣, саммасанажаарасса бана ад̇хиббзд̇ад̇д̇аа д̇збхуумагассзва г̇ахан̣анд̇и ‘‘логияагусалааб̣яаагад̇а’’нд̇и вад̇ваа ‘‘ид̣̇ам̣ банаа’’д̇иаад̣̇инаа д̇амзва ад̇хиббааяам̣ виварад̇и. сзсаани д̣̇вз д̣̇осамуулаани, д̣̇вз мохамуулаанийд̇и жад̇д̇аари агусалажид̇д̇аани. д̇зсан̃хи рааг̇зна самбаяог̇аабхаавад̇о над̇т̇зва сарааг̇ад̇аа, д̇ам̣нимид̇д̇агад̇ааяа бана сияаа д̇ам̣сахид̇агаалз сод̇и над̇т̇зва вийд̇арааг̇ад̇аабийд̇и д̣̇угкавинимуд̇д̇ад̇аа звзд̇т̇а лаб̣бхад̇ийд̇и ааха ‘‘нзва буримабад̣̇ам̣ на бажчимабад̣̇ам̣ бхаж̇анд̇ий’’д̇и. яад̣̇и звам̣ бад̣̇зсигам̣ баж̇аананам̣ аабаж̇ж̇ад̇ийд̇и? наабаж̇ж̇ад̇и, д̣̇уганд̇арабарияаабаннад̇д̇аа д̇зсам̣. яз бана ‘‘бадибагкабхаавз аг̇аяхамаанз самбаяог̇аабхааво звзд̇т̇а бамаан̣ам̣ згажжааб̣яаагад̇аанам̣ вияаа’’д̇и ижчанд̇и, д̇зсам̣ мад̇зна сзсаагусалажид̇д̇аанамби д̣̇уд̇ияабад̣̇асан̇г̇ахо взд̣̇ид̇аб̣б̣о . д̣̇уд̇ияад̣̇угзби вуд̇д̇анаязна ад̇т̇о взд̣̇ид̇аб̣б̣о. агусаламуулзсу саха мохзнзва вад̇д̇ад̇ийд̇и самоханд̇и ааха ‘‘вижигижчаасахаг̇ад̇ан̃жзва уд̣̇д̇хажжасахаг̇ад̇ан̃жаа’’д̇и. яасмаа жзд̇т̇а ‘‘сахзва мохзнаад̇и самоха’’нд̇и буримабад̣̇аавад̇хааран̣амби лаб̣бхад̇иязва, д̇асмаа вуд̇д̇ам̣ ‘‘яасмаа банаа’’д̇иаад̣̇и. яат̇аа бана ад̇имуул̣хад̇ааяа баадибуг̇г̇алиганаязна сависзсамохаванд̇ад̇ааяа ‘‘момуухажид̇д̇а’’нд̇и вад̇д̇аб̣б̣ад̇о вижигижчаауд̣̇д̇хажжасахаг̇ад̇ад̣̇ваяам̣ висзсад̇о ‘‘самоха’’нд̇и вужжад̇и, на д̇ат̇аа сзсаагусалажид̇д̇аанийд̇и ‘‘вадданд̇иязваа’’д̇и саасан̇гам̣ вад̣̇ад̇и. самбаяог̇авасзна т̇инамид̣̇д̇хзна анубад̇ид̇ам̣ ануг̇ад̇анд̇и т̇инамид̣̇д̇хаанубад̇ид̇ам̣, бан̃жавид̇хам̣сасан̇кааригаагусалажид̇д̇ам̣ сан̇гужид̇ажид̇д̇ам̣, сан̇гужид̇ажид̇д̇ам̣ наама аарамман̣з сан̇гожанавасзна бавад̇д̇анад̇о. бажжаяависзсавасзна т̇аамаж̇аад̇зна уд̣̇д̇хажжзна сахаг̇ад̇ам̣ сам̣садтанд̇и уд̣̇д̇хажжасахаг̇ад̇ам̣, ан̃н̃ат̇аа саб̣б̣амби агусалажид̇д̇ам̣ уд̣̇д̇хажжасахаг̇ад̇амзваад̇и. басадажид̇д̇ам̣ наама аарамман̣з сависзсам̣ вигкзбавасзна висадабхаавзна бавад̇д̇анад̇о.

    381. Sampayogavasena pavattamānena saha rāgenāti sarāgaṃ. Tenāha ‘‘lobhasahagata’’nti. Vītarāganti ettha kāmaṃ sarāgapadapaṭiyoginā vītarāgapadena bhavitabbaṃ, sammasanacārassa pana adhippetattā tebhūmakasseva gahaṇanti ‘‘lokiyakusalābyākata’’nti vatvā ‘‘idaṃ panā’’tiādinā tameva adhippāyaṃ vivarati. Sesāni dve dosamūlāni, dve mohamūlānīti cattāri akusalacittāni. Tesañhi rāgena sampayogābhāvato nattheva sarāgatā, taṃnimittakatāya pana siyā taṃsahitakāle soti nattheva vītarāgatāpīti dukkhavinimuttatā evettha labbhatīti āha ‘‘neva purimapadaṃ na pacchimapadaṃ bhajantī’’ti. Yadi evaṃ padesikaṃ pajānanaṃ āpajjatīti? Nāpajjati, dukantarapariyāpannattā tesaṃ. Ye pana ‘‘paṭipakkhabhāve agayhamāne sampayogābhāvo evettha pamāṇaṃ ekaccaabyākatānaṃ viyā’’ti icchanti, tesaṃ matena sesākusalacittānampi dutiyapadasaṅgaho veditabbo . Dutiyadukepi vuttanayena attho veditabbo. Akusalamūlesu saha moheneva vattatīti samohanti āha ‘‘vicikicchāsahagatañceva uddhaccasahagatañcā’’ti. Yasmā cettha ‘‘saheva mohenāti samoha’’nti purimapadāvadhāraṇampi labbhatiyeva, tasmā vuttaṃ ‘‘yasmā panā’’tiādi. Yathā pana atimūḷhatāya pāṭipuggalikanayena savisesamohavantatāya ‘‘momūhacitta’’nti vattabbato vicikicchāuddhaccasahagatadvayaṃ visesato ‘‘samoha’’nti vuccati, na tathā sesākusalacittānīti ‘‘vaṭṭantiyevā’’ti sāsaṅkaṃ vadati. Sampayogavasena thinamiddhena anupatitaṃ anugatanti thinamiddhānupatitaṃ, pañcavidhaṃsasaṅkhārikākusalacittaṃ saṅkucitacittaṃ, saṅkucitacittaṃ nāma ārammaṇe saṅkocanavasena pavattanato. Paccayavisesavasena thāmajātena uddhaccena sahagataṃ saṃsaṭṭhanti uddhaccasahagataṃ, aññathā sabbampi akusalacittaṃ uddhaccasahagatamevāti. Pasaṭacittaṃ nāma ārammaṇe savisesaṃ vikkhepavasena visaṭabhāvena pavattanato.

    гилзсавигкамбханасамад̇т̇ад̇ааяа вибулапалад̇ааяа жа д̣̇ийгхасанд̇аанад̇ааяа жа маханд̇абхаавам̣ г̇ад̇ам̣, маханд̇зхи ваа ул̣ааражчанд̣̇аад̣̇ийхи г̇ад̇ам̣ бадибаннанд̇и махаг̇г̇ад̇ам̣, д̇ам̣ бана руубааруубабхуумиг̇ад̇ам̣ д̇ад̇о маханд̇асса логз абхаавад̇о. д̇знааха ‘‘руубааруубааважара’’нд̇и. д̇асса жзд̇т̇а бадияог̇ий барид̇д̇ам̣ зваад̇и ааха ‘‘амахаг̇г̇ад̇анд̇и гаамааважара’’нд̇и. ад̇д̇аанам̣ уд̇д̇арид̇ум̣ самад̇т̇зхи саха уд̇д̇арзхийд̇и сауд̇д̇арам̣. д̇аббадибагкзна ануд̇д̇арам̣. д̇ад̣̇убхаяам̣ убаад̣̇ааяубаад̣̇ааяа взд̣̇ид̇аб̣б̣анд̇и ааха ‘‘сауд̇д̇аранд̇и гаамааважаранд̇иаад̣̇и. бадибагкавигкамбханасамад̇т̇зна самаад̇хинаа саммад̣̇зва аахид̇ам̣ самаахид̇ам̣. д̇знааха ‘‘яассаа’’д̇иаад̣̇и. яассаад̇и яасса жид̇д̇асса. яат̇аавуд̇д̇зна самаад̇хинаа на самаахид̇анд̇и асамаахид̇ам̣. д̇знааха ‘‘убхаяасамаад̇хирахид̇а’’нд̇и. д̇ад̣̇ан̇г̇авимуд̇д̇ияаа вимуд̇д̇ам̣, гаамааважарагусалажид̇д̇ам̣, вигкамбханавимуд̇д̇ияаа вимуд̇д̇ам̣, махаг̇г̇ад̇ажид̇д̇анд̇и д̇ад̣̇убхаяам̣ санд̇хааяааха ‘‘д̇ад̣̇ан̇г̇авигкамбханавимуд̇д̇ийхи вимуд̇д̇а’’нд̇и. яад̇т̇а д̇ад̣̇убхаяавимуд̇д̇и над̇т̇и, д̇ам̣ убхаяавимуд̇д̇ирахид̇анд̇и г̇аяхамаанз логуд̇д̇аражид̇д̇зби сияаасан̇гаад̇и д̇ам̣ нивад̇д̇анад̇т̇ам̣ ‘‘самужчзд̣̇а…бз… огаасова над̇т̇ий’’д̇и ааха. огаасабхааво жа саммасанажаарасса ад̇хиббзд̇ад̇д̇аа взд̣̇ид̇аб̣б̣о. яам̣ банзд̇т̇а ад̇т̇ад̇о авибхад̇д̇ам̣, д̇ам̣ хздтаа вуд̇д̇анаяад̇д̇аа уд̇д̇аанамзва.

    Kilesavikkhambhanasamatthatāya vipulaphalatāya ca dīghasantānatāya ca mahantabhāvaṃ gataṃ, mahantehi vā uḷāracchandādīhi gataṃ paṭipannanti mahaggataṃ, taṃ pana rūpārūpabhūmigataṃ tato mahantassa loke abhāvato. Tenāha ‘‘rūpārūpāvacara’’nti. Tassa cettha paṭiyogī parittaṃ evāti āha ‘‘amahaggatanti kāmāvacara’’nti. Attānaṃ uttarituṃ samatthehi saha uttarehīti sauttaraṃ. Tappaṭipakkhena anuttaraṃ. Tadubhayaṃ upādāyupādāya veditabbanti āha ‘‘sauttaranti kāmāvacarantiādi. Paṭipakkhavikkhambhanasamatthena samādhinā sammadeva āhitaṃ samāhitaṃ. Tenāha ‘‘yassā’’tiādi. Yassāti yassa cittassa. Yathāvuttena samādhinā na samāhitanti asamāhitaṃ. Tenāha ‘‘ubhayasamādhirahita’’nti. Tadaṅgavimuttiyā vimuttaṃ, kāmāvacarakusalacittaṃ, vikkhambhanavimuttiyā vimuttaṃ, mahaggatacittanti tadubhayaṃ sandhāyāha ‘‘tadaṅgavikkhambhanavimuttīhi vimutta’’nti. Yattha tadubhayavimutti natthi, taṃ ubhayavimuttirahitanti gayhamāne lokuttaracittepi siyāsaṅkāti taṃ nivattanatthaṃ ‘‘samuccheda…pe… okāsova natthī’’ti āha. Okāsabhāvo ca sammasanacārassa adhippetattā veditabbo. Yaṃ panettha atthato avibhattaṃ, taṃ heṭṭhā vuttanayattā uttānameva.

    жид̇д̇аанубассанааван̣н̣анаа нидтид̇аа.

    Cittānupassanāvaṇṇanā niṭṭhitā.

    д̇хаммаанубассанаа

    Dhammānupassanā

    нийваран̣абаб̣б̣аван̣н̣анаа

    Nīvaraṇapabbavaṇṇanā

    382. бахаад̇аб̣б̣аад̣̇ид̇хаммавибхааг̇ад̣̇ассанавасзна бан̃жад̇хаа д̇хаммаанубассанаа нид̣̇д̣̇идтаад̇и аяамад̇т̇о баал̣ид̇о зва вин̃н̃ааяад̇ийд̇и д̇амад̇т̇ам̣ уллин̇г̇знд̇о ‘‘бан̃жавид̇хзна д̇хаммаанубассанам̣ гат̇зд̇у’’нд̇и ааха. яад̣̇и звам̣ гасмаа нийваран̣аад̣̇ивасзнзва нид̣̇д̣̇идтанд̇и? винзяяаж̇жхаасаяад̇о. язсан̃хи взнзяяаанам̣ бахаад̇аб̣б̣ад̇хаммзсу батамам̣ нийваран̣аани вибхааг̇зна вад̇д̇аб̣б̣аани, д̇зсам̣ васзнзд̇т̇а бхаг̇авад̇аа батамам̣ нийваран̣зсу д̇хаммаанубассанаа гат̇ид̇аа. д̇ат̇аа хи гааяаанубассанааби самат̇абуб̣б̣ан̇г̇амаа д̣̇зсид̇аа, д̇ад̇о барин̃н̃зяязсу канд̇хзсу, ааяад̇анзсу жа бхаавзд̇аб̣б̣зсу б̣ож̇жхан̇г̇зсу, барин̃н̃зяяаад̣̇ивибхааг̇зсу сажжзсу жа уд̇д̇араа д̣̇зсанаа, д̇асмаа жзд̇т̇а самат̇абхааванааби яаавад̣̇зва вибассанад̇т̇аа ижчид̇аа. вибассанаабад̇хаанаа, вибассанааб̣ахулаа жа сад̇ибадтаанад̣̇зсанаад̇и д̇ассаа вибассанаабхинивзсавибхааг̇зна д̣̇зсид̇абхаавам̣ вибхаавзнд̇о ‘‘абижаа’’д̇иаад̣̇имааха. д̇ад̇т̇а канд̇хааяад̇анад̣̇угкасажжавасзна миссагабариг̇г̇ахагат̇анам̣ д̣̇адтаб̣б̣ам̣. сан̃н̃аасан̇каарагканд̇хабариг̇г̇ахамбийд̇и би-сад̣̇д̣̇зна сагалабан̃жубаад̣̇аанагканд̇хабариг̇г̇ахам̣ самбин̣д̣зд̇и ид̇арзсам̣ д̇ад̣̇анд̇ог̇ад̇хад̇д̇аа.

    382. Pahātabbādidhammavibhāgadassanavasena pañcadhā dhammānupassanā niddiṭṭhāti ayamattho pāḷito eva viññāyatīti tamatthaṃ ulliṅgento ‘‘pañcavidhena dhammānupassanaṃ kathetu’’nti āha. Yadi evaṃ kasmā nīvaraṇādivaseneva niddiṭṭhanti? Vineyyajjhāsayato. Yesañhi veneyyānaṃ pahātabbadhammesu paṭhamaṃ nīvaraṇāni vibhāgena vattabbāni, tesaṃ vasenettha bhagavatā paṭhamaṃ nīvaraṇesu dhammānupassanā kathitā. Tathā hi kāyānupassanāpi samathapubbaṅgamā desitā, tato pariññeyyesu khandhesu, āyatanesu ca bhāvetabbesu bojjhaṅgesu, pariññeyyādivibhāgesu saccesu ca uttarā desanā, tasmā cettha samathabhāvanāpi yāvadeva vipassanatthā icchitā. Vipassanāpadhānā, vipassanābahulā ca satipaṭṭhānadesanāti tassā vipassanābhinivesavibhāgena desitabhāvaṃ vibhāvento ‘‘apicā’’tiādimāha. Tattha khandhāyatanadukkhasaccavasena missakapariggahakathanaṃ daṭṭhabbaṃ. Saññāsaṅkhārakkhandhapariggahampīti pi-saddena sakalapañcupādānakkhandhapariggahaṃ sampiṇḍeti itaresaṃ tadantogadhattā.

    ‘‘ган̣хасуггад̇хаммаанам̣ яуг̇ананд̇хад̇аа над̇т̇ий’’д̇и баж̇аананагаалз абхааваа ‘‘абхин̣хасамуд̣̇аажааравасзнаа’’д̇и вуд̇д̇ам̣. сам̣виж̇ж̇амаананд̇и ад̇д̇ано санд̇аанз убалаб̣бхамаанам̣. яат̇аад̇и язнаагаарзна, со бана ‘‘гаамажчанд̣̇асса уббаад̣̇о ход̇ий’’д̇и вуд̇д̇ад̇д̇аа гаамажчанд̣̇асса гааран̣аагаарова, ад̇т̇ад̇о гааран̣амзваад̇и ааха ‘‘язна гааран̣знаа’’д̇и. жа-сад̣̇д̣̇о вагкамаанад̇т̇асамужжаяад̇т̇о.

    ‘‘Kaṇhasukkadhammānaṃ yuganandhatā natthī’’ti pajānanakāle abhāvā ‘‘abhiṇhasamudācāravasenā’’ti vuttaṃ. Saṃvijjamānanti attano santāne upalabbhamānaṃ. Yathāti yenākārena, so pana ‘‘kāmacchandassa uppādo hotī’’ti vuttattā kāmacchandassa kāraṇākārova, atthato kāraṇamevāti āha ‘‘yena kāraṇenā’’ti. Ca-saddo vakkhamānatthasamuccayattho.

    д̇ад̇т̇аад̇и ‘‘яат̇аа жаа’’д̇иаад̣̇инаа вуд̇д̇абад̣̇з. субхамбийд̇и гаамажчанд̣̇оби. со хи ад̇д̇ано г̇ахан̣аагаарзна ‘‘субха’’нд̇и вуд̇д̇о, д̇знаагаарзна бавад̇д̇анагасса ан̃н̃асса гаамажчанд̣̇асса нимид̇д̇ад̇д̇аа ‘‘нимид̇д̇а’’нд̇и жа. идтам̣, идтаагаарзна ваа г̇аяхамаанам̣ руубаад̣̇и субхаарамман̣ам̣. ааган̇кид̇асса хид̇асукасса бад̇д̇ияаа анубааяабхууд̇о манасигааро анубааяаманасигааро. д̇анд̇и аяонисоманасигаарам̣ . д̇ад̇т̇аад̇и д̇асмим̣ сабхааг̇ахзд̇убхууд̇з, аарамман̣абхууд̇з жа д̣̇увид̇хз субханимид̇д̇з. аахаарод̇и бажжаяо ад̇д̇ано палам̣ аахарад̇ийд̇и гад̇ваа.

    Tatthāti ‘‘yathā cā’’tiādinā vuttapade. Subhampīti kāmacchandopi. So hi attano gahaṇākārena ‘‘subha’’nti vutto, tenākārena pavattanakassa aññassa kāmacchandassa nimittattā ‘‘nimitta’’nti ca. Iṭṭhaṃ, iṭṭhākārena vā gayhamānaṃ rūpādi subhārammaṇaṃ. Ākaṅkhitassa hitasukhassa pattiyā anupāyabhūto manasikāro anupāyamanasikāro. Tanti ayonisomanasikāraṃ . Tatthāti tasmiṃ sabhāgahetubhūte, ārammaṇabhūte ca duvidhe subhanimitte. Āhāroti paccayo attano phalaṃ āharatīti katvā.

    асубханд̇и асубхаж̇жхаанам̣ уд̇д̇арабад̣̇алобзна, д̇ам̣ бана д̣̇асасу авин̃н̃аан̣агаасубхзсу жа гзсаад̣̇ийсу савин̃н̃аан̣агаасубхзсу жа бавад̇д̇ам̣ д̣̇адтаб̣б̣ам̣. гзсаад̣̇ийсу хи сан̃н̃аа ‘‘асубхасан̃н̃аа’’д̇и г̇иримаананд̣̇асуд̇д̇з (а. ни. 10.60) вуд̇д̇аа. зд̇т̇а жа жад̇уб̣б̣ид̇хасса аяонисоманасигаарасса, яонисоманасигаарасса жа г̇ахан̣ам̣ ниравасзсад̣̇ассанад̇т̇ам̣ гад̇анд̇и д̣̇адтаб̣б̣ам̣, д̇зсу бана асубхзсу ‘‘субха’’нд̇и, ‘‘асубха’’нд̇и жа манасигааро ид̇хаад̇хиббзд̇о, д̇ад̣̇анугуулад̇д̇аа бана ид̇арз бийд̇и.

    Asubhanti asubhajjhānaṃ uttarapadalopena, taṃ pana dasasu aviññāṇakaasubhesu ca kesādīsu saviññāṇakaasubhesu ca pavattaṃ daṭṭhabbaṃ. Kesādīsu hi saññā ‘‘asubhasaññā’’ti girimānandasutte (a. ni. 10.60) vuttā. Ettha ca catubbidhassa ayonisomanasikārassa, yonisomanasikārassa ca gahaṇaṃ niravasesadassanatthaṃ katanti daṭṭhabbaṃ, tesu pana asubhesu ‘‘subha’’nti, ‘‘asubha’’nti ca manasikāro idhādhippeto, tadanukūlattā pana itare pīti.

    згаад̣̇асасу асубхзсу бадиггуулаагаарасса уг̇г̇ан̣ханам̣, яат̇аа ваа д̇ад̇т̇а уг̇г̇аханимид̇д̇ам̣ уббаж̇ж̇ад̇и, д̇ат̇аа бадибад̇д̇и асубханимид̇д̇асса уг̇г̇ахо. убажаараббанаавахааяа асубхабхааванааяа ануяун̃ж̇анаа асубхабхааванаануяог̇о. ‘‘бхож̇анз мад̇д̇ан̃н̃уно мид̇аахаарасса т̇инамид̣̇д̇хаабхибхаваабхааваа од̇аарам̣ алабхамаано гаамажчанд̣̇о бахийяад̇ий’’д̇и вад̣̇анд̇и, аяамзва жа ад̇т̇о нид̣̇д̣̇зсзби вужжад̇и. яо бана бхож̇анасса бадиггуулад̇ам̣, д̇аб̣б̣ибарин̣аамасса д̇ад̣̇аад̇хаарасса д̇асса жа убаниссаяабхууд̇асса ад̇ивияа ж̇зг̇ужчад̇ам̣, гааяасса жа аахаарадтид̇игад̇д̇ам̣ саммад̣̇зва ж̇аанаад̇и, со саб̣б̣асо бхож̇анз бамаан̣асса ж̇аананзна бхож̇анзмад̇д̇ан̃н̃уу наама. д̇аад̣̇исасса хи гаамажчанд̣̇о бахийяад̇зва.

    Ekādasasu asubhesu paṭikkūlākārassa uggaṇhanaṃ, yathā vā tattha uggahanimittaṃ uppajjati, tathā paṭipatti asubhanimittassa uggaho. Upacārappanāvahāya asubhabhāvanāya anuyuñjanā asubhabhāvanānuyogo. ‘‘Bhojane mattaññuno mitāhārassa thinamiddhābhibhavābhāvā otāraṃ alabhamāno kāmacchando pahīyatī’’ti vadanti, ayameva ca attho niddesepi vuccati. Yo pana bhojanassa paṭikkūlataṃ, tabbipariṇāmassa tadādhārassa tassa ca upanissayabhūtassa ativiya jegucchataṃ, kāyassa ca āhāraṭṭhitikattaṃ sammadeva jānāti, so sabbaso bhojane pamāṇassa jānanena bhojanemattaññū nāma. Tādisassa hi kāmacchando pahīyateva.

    асубхагаммигад̇иссад̇т̇зро д̣̇анд̇адтид̣̇ассаавий. бахийнассаад̇и вигкамбханавасзна бахийнасса. ид̇о барзсуби зваруубзсу таанзсу зсзва наяо. абхид̇хаммабарияааязна (д̇ха. са. 1159, 1503) саб̣б̣оби лобхо гаамажчанд̣̇анийваран̣анд̇и ааха ‘‘арахад̇д̇амаг̇г̇знаа’’д̇и.

    Asubhakammikatissatthero dantaṭṭhidassāvī. Pahīnassāti vikkhambhanavasena pahīnassa. Ito paresupi evarūpesu ṭhānesu eseva nayo. Abhidhammapariyāyena (dha. sa. 1159, 1503) sabbopi lobho kāmacchandanīvaraṇanti āha ‘‘arahattamaggenā’’ti.

    бадигхамби буримуббаннам̣ бадигханимид̇д̇ам̣ барад̇о уббаж̇ж̇анагасса бадигхасса гааран̣анд̇и гад̇ваа.

    Paṭighampi purimuppannaṃ paṭighanimittaṃ parato uppajjanakassa paṭighassa kāraṇanti katvā.

    мзж̇ж̇ад̇и синияхад̇ийд̇и мид̇д̇о, хид̇зсий буг̇г̇ало, д̇асмим̣ мид̇д̇з бхаваа, мид̇д̇асса ваа зсаад̇и мзд̇д̇аа, хид̇зсид̇аа, д̇ассаа мзд̇д̇ааяа. аббанааби убажаароби ваддад̇и саад̇хааран̣аважанабхаавад̇о. ‘‘жзд̇овимуд̇д̇ий’’д̇и вуд̇д̇з аббанаава ваддад̇и аббанам̣ аббад̇д̇ааяа бадибагкад̇о судту мужжанасса абхаавад̇о. д̇анд̇и яонисоманасигаарам̣. д̇ад̇т̇аад̇и мзд̇д̇ааяа. б̣ахулам̣ бавад̇д̇аяад̇од̇и б̣ахулийгааравад̇о.

    Mejjati siniyhatīti mitto, hitesī puggalo, tasmiṃ mitte bhavā, mittassa vā esāti mettā, hitesitā, tassā mettāya. Appanāpi upacāropi vaṭṭati sādhāraṇavacanabhāvato. ‘‘Cetovimuttī’’ti vutte appanāva vaṭṭati appanaṃ appattāya paṭipakkhato suṭṭhu muccanassa abhāvato. Tanti yonisomanasikāraṃ. Tatthāti mettāya. Bahulaṃ pavattayatoti bahulīkāravato.

    сад̇д̇зсу мзд̇д̇ааяанасса хид̇уубасам̣хаарасса уббаад̣̇анам̣ бавад̇д̇анам̣ мзд̇д̇аанимид̇д̇асса уг̇г̇ахо, батамуббанно мзд̇д̇ааманасигааро барад̇о уббаж̇ж̇анагасса гааран̣абхаавад̇о мзд̇д̇ааманасигаарова мзд̇д̇аанимид̇д̇ам̣. гаммамзва сагам̣ зд̇зсанд̇и гаммассагаа, сад̇д̇аа, д̇аб̣бхааво гаммассагад̇аа, гаммад̣̇ааяаад̣̇ад̇аа. д̣̇осамзд̇д̇аасу яаат̇аавад̇о аад̣̇ийнаваанисам̣саанам̣ бадисан̇каанам̣ виймам̣саа ид̇ха бадисан̇каанам̣. мзд̇д̇аавихааригаляаан̣амид̇д̇аванд̇ад̇аа ид̇ха галяаан̣амид̇д̇ад̇аа. од̣̇иссагаанод̣̇иссагад̣̇исаапаран̣аананд̇и (од̇хисагаанод̇хисагад̣̇исаапаран̣аанам̣ ма. ни. адта. 1.115) ад̇д̇аад̇ибияасахааяамаж̇жхад̇д̇авзривасзна од̣̇иссагад̇аа, сиймаасамбхзд̣̇з гад̇з анод̣̇иссагад̇аа. згаад̣̇ид̣̇исаапаран̣авасзна д̣̇исаапаран̣ад̇аа мзд̇д̇ааяа уг̇г̇ахан̣з взд̣̇ид̇аб̣б̣аа. вихаараражчааг̇аамаад̣̇ивасзна ваа од̣̇иссагад̣̇исаапаран̣ам̣. вихаараад̣̇иуд̣̇д̣̇зсарахид̇ам̣ бурад̇т̇имаад̣̇ид̣̇исаавасзна анод̣̇иссагад̣̇исаапаран̣анд̇и звам̣ д̣̇вид̇хаа уг̇г̇ахан̣ам̣ санд̇хааяа ‘‘од̣̇иссагаанод̣̇иссагад̣̇исаапаран̣аана’’нд̇и вуд̇д̇ам̣. уг̇г̇аход̇и жа яаава убажаараа д̣̇адтаб̣б̣о. уг̇г̇ахид̇ааяа аасзванаа бхааванаа. д̇ад̇т̇а саб̣б̣з сад̇д̇аа, баан̣аа, бхууд̇аа, буг̇г̇алаа, ад̇д̇абхаавабарияаабаннаад̇и зд̇зсам̣ васзна бан̃жавид̇хаа, згзгасмим̣ авзраа хонд̇у , аб̣яаабаж̇жхаа, анийгхаа, сукий ад̇д̇аанам̣ барихаранд̇ууд̇и жад̇уд̇хаа бавад̇д̇ид̇о вийсад̇ивид̇хаа анод̣̇иссагапаран̣аа мзд̇д̇аа. саб̣б̣аа ид̇т̇ияо, бурисаа, арияаа, анарияаа, д̣̇зваа, мануссаа, винибаад̇игаад̇и сад̇д̇од̇хигаран̣авасзна бавад̇д̇аа сад̇д̇авид̇хаа, адтавийсад̇и вид̇хаа ваа, д̣̇асахи д̣̇исаахи д̣̇исод̇хигаран̣авасзна бавад̇д̇аа д̣̇асавид̇хаа, згзгааяа ваа д̣̇исааяа сад̇д̇аад̣̇иид̇т̇аад̣̇иавзраад̣̇ибхзд̣̇зна асийд̇аад̇хигажад̇усад̇аббабхзд̣̇аа жа од̇хисо паран̣аа взд̣̇ид̇аб̣б̣аа.

    Sattesu mettāyanassa hitūpasaṃhārassa uppādanaṃ pavattanaṃ mettānimittassa uggaho, paṭhamuppanno mettāmanasikāro parato uppajjanakassa kāraṇabhāvato mettāmanasikārova mettānimittaṃ. Kammameva sakaṃ etesanti kammassakā, sattā, tabbhāvo kammassakatā, kammadāyādatā. Dosamettāsu yāthāvato ādīnavānisaṃsānaṃ paṭisaṅkhānaṃ vīmaṃsā idha paṭisaṅkhānaṃ. Mettāvihārikalyāṇamittavantatā idha kalyāṇamittatā. Odissakaanodissakadisāpharaṇānanti (odhisakaanodhisakadisāpharaṇānaṃ ma. ni. aṭṭha. 1.115) attaatipiyasahāyamajjhattaverivasena odissakatā, sīmāsambhede kate anodissakatā. Ekādidisāpharaṇavasena disāpharaṇatā mettāya uggahaṇe veditabbā. Vihāraracchāgāmādivasena vā odissakadisāpharaṇaṃ. Vihārādiuddesarahitaṃ puratthimādidisāvasena anodissakadisāpharaṇanti evaṃ dvidhā uggahaṇaṃ sandhāya ‘‘odissakaanodissakadisāpharaṇāna’’nti vuttaṃ. Uggahoti ca yāva upacārā daṭṭhabbo. Uggahitāya āsevanā bhāvanā. Tattha sabbe sattā, pāṇā, bhūtā, puggalā, attabhāvapariyāpannāti etesaṃ vasena pañcavidhā, ekekasmiṃ averā hontu , abyāpajjhā, anīghā, sukhī attānaṃ pariharantūti catudhā pavattito vīsatividhā anodissakapharaṇā mettā. Sabbā itthiyo, purisā, ariyā, anariyā, devā, manussā, vinipātikāti sattodhikaraṇavasena pavattā sattavidhā, aṭṭhavīsati vidhā vā, dasahi disāhi disodhikaraṇavasena pavattā dasavidhā, ekekāya vā disāya sattādiitthādiaverādibhedena asītādhikacatusatappabhedā ca odhiso pharaṇā veditabbā.

    язна аяонисоманасигаарзна арад̇иаад̣̇игаани уббаж̇ж̇анд̇и, со арад̇иаад̣̇ийсу аяонисоманасигааро. д̇зна нибпаад̣̇зд̇аб̣б̣з хи ид̣̇ам̣ бхуммам̣. зса наяо ид̇о барзсуби. угган̣тид̇аа банд̇асзнаасанзсу, ад̇хигусалад̇хаммзсу жа уббаж̇ж̇анабхааварин̃жанаа. гааяавинаманаад̇и гараж̇агааяасса вируубзнаагаарзна наманаа. лийнаагаарод̇и сан̇гожаабад̇д̇и.

    Yena ayonisomanasikārena aratiādikāni uppajjanti, so aratiādīsu ayonisomanasikāro. Tena nipphādetabbe hi idaṃ bhummaṃ. Esa nayo ito paresupi. Ukkaṇṭhitā pantasenāsanesu, adhikusaladhammesu ca uppajjanabhāvariñcanā. Kāyavinamanāti karajakāyassa virūpenākārena namanā. Līnākāroti saṅkocāpatti.

    гусалад̇хаммабадибад̇д̇ияаа бадтабанасабхаавад̇ааяа, д̇аббадибагкаанам̣ висосанасабхаавад̇ааяа жа аарамбхад̇хаад̇уаад̣̇ид̇о бавад̇д̇авийрияанд̇и ааха ‘‘батамаарамбхавийрияа’’нд̇и. яасмаа батамаарамбхамад̇д̇асса госаж̇ж̇авид̇хаманам̣, т̇аамаг̇аманан̃жа над̇т̇и, д̇асмаа вуд̇д̇ам̣ ‘‘госаж̇ж̇ад̇о нигканд̇ад̇ааяа д̇ад̇о б̣алавад̇ара’’нд̇и . яасмаа бана абараабаруббад̇д̇ияаа лад̣̇д̇хаасзванам̣ убаруубари висзсам̣ ааваханд̇ам̣ ад̇ивияа т̇аамаг̇ад̇амзва ход̇и, д̇асмаа вуд̇д̇ам̣ ‘‘барам̣ барам̣ таанам̣ аггаманад̇о д̇ад̇оби б̣алавад̇ара’’нд̇и.

    Kusaladhammapaṭipattiyā paṭṭhapanasabhāvatāya, tappaṭipakkhānaṃ visosanasabhāvatāya ca ārambhadhātuādito pavattavīriyanti āha ‘‘paṭhamārambhavīriya’’nti. Yasmā paṭhamārambhamattassa kosajjavidhamanaṃ, thāmagamanañca natthi, tasmā vuttaṃ ‘‘kosajjato nikkhantatāya tato balavatara’’nti . Yasmā pana aparāparuppattiyā laddhāsevanaṃ uparūpari visesaṃ āvahantaṃ ativiya thāmagatameva hoti, tasmā vuttaṃ ‘‘paraṃ paraṃ ṭhānaṃ akkamanato tatopi balavatara’’nti.

    ад̇ибхож̇анз нимид̇д̇аг̇г̇ааход̇и ад̇ибхож̇анз т̇инамид̣̇д̇хасса нимид̇д̇аг̇г̇аахо , зд̇д̇агз бхуд̇д̇з д̇ам̣ бхож̇анам̣ т̇инамид̣̇д̇хасса гааран̣ам̣ ход̇и, зд̇д̇агз на ход̇ийд̇и т̇инамид̣̇д̇хасса гааран̣аагааран̣аг̇аахо ход̇ийд̇и ад̇т̇о. б̣яад̇ирзгавасзна жзд̇ам̣ вуд̇д̇ам̣, д̇асмаа ‘‘зд̇д̇агз бхуд̇д̇з д̇ам̣ бхож̇анам̣ т̇инамид̣̇д̇хасса гааран̣ам̣ на ход̇ий’’д̇и бхож̇анз мад̇д̇ан̃н̃уд̇аа жа ад̇т̇ад̇о д̣̇ассид̇аад̇и д̣̇адтаб̣б̣ам̣. д̇знааха ‘‘жад̇убан̃жа…бз… на ход̇ий’’д̇и. д̣̇иваа суурияаалоганд̇и д̣̇иваа г̇ахид̇анимид̇д̇ам̣ суурияаалогам̣ рад̇д̇ияам̣ манаси гаронд̇ассаабийд̇и звамзд̇т̇а ад̇т̇о взд̣̇ид̇аб̣б̣о. д̇худ̇ан̇г̇аанам̣ вийрияаниссид̇ад̇д̇аа вуд̇д̇ам̣ ‘‘д̇худ̇ан̇г̇аниссид̇асаббааяагат̇ааяабий’’д̇и.

    Atibhojane nimittaggāhoti atibhojane thinamiddhassa nimittaggāho , ettake bhutte taṃ bhojanaṃ thinamiddhassa kāraṇaṃ hoti, ettake na hotīti thinamiddhassa kāraṇākāraṇagāho hotīti attho. Byatirekavasena cetaṃ vuttaṃ, tasmā ‘‘ettake bhutte taṃ bhojanaṃ thinamiddhassa kāraṇaṃ na hotī’’ti bhojane mattaññutā ca atthato dassitāti daṭṭhabbaṃ. Tenāha ‘‘catupañca…pe… na hotī’’ti. Divā sūriyālokanti divā gahitanimittaṃ sūriyālokaṃ rattiyaṃ manasi karontassāpīti evamettha attho veditabbo. Dhutaṅgānaṃ vīriyanissitattā vuttaṃ ‘‘dhutaṅganissitasappāyakathāyapī’’ti.

    гуггужжамби гад̇аагад̇аанусожанавасзна бавад̇д̇амаанам̣ жзд̇асо авуубасамаавахад̇ааяа уд̣̇д̇хажжзна самааналагкан̣амзваад̇и ‘‘авуубасамо наама авуубасанд̇аагааро, уд̣̇д̇хажжагуггужжамзвзд̇ам̣ ад̇т̇ад̇о’’д̇и вуд̇д̇ам̣.

    Kukkuccampi katākatānusocanavasena pavattamānaṃ cetaso avūpasamāvahatāya uddhaccena samānalakkhaṇamevāti ‘‘avūpasamo nāma avūpasantākāro, uddhaccakukkuccamevetaṃ atthato’’ti vuttaṃ.

    б̣ахуссуд̇асса г̇ант̇ад̇о, ад̇т̇ад̇о жа суд̇д̇аад̣̇ийни вижаарзнд̇асса д̇аб̣б̣ахулавихаарино ад̇т̇авзд̣̇аад̣̇ибадилаабхасаб̣бхаавад̇о вигкзбо на ход̇ийд̇и, яат̇аавид̇хибадибад̇д̇ияаа, яат̇аануруубабад̇игаараббавад̇д̇ияаа жа гад̇аагад̇аанусожанан̃жа на ход̇ийд̇и ‘‘б̣аахусажжзнаби…бз… уд̣̇д̇хажжагуггужжам̣ бахийяад̇ий’’д̇и ааха. яад̣̇аг̇г̇зна б̣аахусажжзна уд̣̇д̇хажжагуггужжам̣ бахийяад̇и, д̇ад̣̇аг̇г̇зна барибужчагад̇аавинаяабагад̇ан̃н̃уд̇аахиби д̇ам̣ бахийяад̇ийд̇и д̣̇адтаб̣б̣ам̣. вуд̣̇д̇хасзвид̇аа жа вуд̣̇д̇хасийлид̇ам̣ аавахад̇ийд̇и жзд̇овуубасамагарад̇д̇аа уд̣̇д̇хажжагуггужжаббахаанагаарий вуд̇д̇аа. вуд̣̇д̇хад̇д̇ам̣ бана анабзгкид̇ваа гуггужжавинод̣̇агаа винаяад̇хараа галяаан̣амид̇д̇аа вуд̇д̇аад̇и д̣̇адтаб̣б̣аа. вигкзбо жа баб̣б̣аж̇ид̇аанам̣ язбхуяязна гуггужжахзд̇уго ход̇ийд̇и ‘‘габбияаагаббияабарибужчааб̣ахулассаа’’д̇иаад̣̇инаа винаяанаязнзва барибужчагад̇аад̣̇аяо нид̣̇д̣̇идтаа. бахийнз уд̣̇д̇хажжагуггужжзд̇и нид̣̇д̇хааран̣з бхуммам̣. гуггужжасса д̣̇оманассасахаг̇ад̇ад̇д̇аа анааг̇аамимаг̇г̇зна ааяад̇им̣ ануббаад̣̇о вуд̇д̇о.

    Bahussutassa ganthato, atthato ca suttādīni vicārentassa tabbahulavihārino atthavedādipaṭilābhasabbhāvato vikkhepo na hotīti, yathāvidhipaṭipattiyā, yathānurūpapatikārappavattiyā ca katākatānusocanañca na hotīti ‘‘bāhusaccenapi…pe… uddhaccakukkuccaṃ pahīyatī’’ti āha. Yadaggena bāhusaccena uddhaccakukkuccaṃ pahīyati, tadaggena paripucchakatāvinayapakataññutāhipi taṃ pahīyatīti daṭṭhabbaṃ. Vuddhasevitā ca vuddhasīlitaṃ āvahatīti cetovūpasamakarattā uddhaccakukkuccappahānakārī vuttā. Vuddhattaṃ pana anapekkhitvā kukkuccavinodakā vinayadharā kalyāṇamittā vuttāti daṭṭhabbā. Vikkhepo ca pabbajitānaṃ yebhuyyena kukkuccahetuko hotīti ‘‘kappiyākappiyaparipucchābahulassā’’tiādinā vinayanayeneva paripucchakatādayo niddiṭṭhā. Pahīne uddhaccakukkucceti niddhāraṇe bhummaṃ. Kukkuccassa domanassasahagatattā anāgāmimaggena āyatiṃ anuppādo vutto.

    д̇идтад̇и бавад̇д̇ад̇и зд̇т̇аад̇и таанийяаа вижигижчааяа таанийяаа вижигижчаатаанийяаа, вижигижчааяа гааран̣абхууд̇аа д̇хаммаа, д̇идтад̇ийд̇и ваа таанийяаа, вижигижчаа таанийяаа зд̇иссаад̇и вижигижчаатаанийяаа, ад̇т̇ад̇о вижигижчаа зва. саа хи буримуббаннаа барад̇о уббаж̇ж̇анагавижигижчааяа сабхааг̇ахзд̇уд̇ааяа асаад̇хааран̣ам̣ гааран̣ам̣.

    Tiṭṭhati pavattati etthāti ṭhānīyā vicikicchāya ṭhānīyā vicikicchāṭhānīyā, vicikicchāya kāraṇabhūtā dhammā, tiṭṭhatīti vā ṭhānīyā, vicikicchā ṭhānīyā etissāti vicikicchāṭhānīyā, atthato vicikicchā eva. Sā hi purimuppannā parato uppajjanakavicikicchāya sabhāgahetutāya asādhāraṇaṃ kāraṇaṃ.

    гусалаагусалаад̇и госалласамбхууд̇адтзна гусалаа, д̇аббадибагкад̇о агусалаа. яз агусалаа, д̇з сааваж̇ж̇аа, асзвид̇аб̣б̣аа, хийнаа жа. яз гусалаа, д̇з анаваж̇ж̇аа, сзвид̇аб̣б̣аа, бан̣ийд̇аа жа. гусалаа ваа хийнзхи чанд̣̇аад̣̇ийхи аарад̣̇д̇хаа хийнаа, бан̣ийд̇зхи бан̣ийд̇аа. ган̣хаад̇и гаал̣агаа жид̇д̇асса абабхассарабхаавагаран̣аа. суггаад̇и од̣̇аад̇аа жид̇д̇асса бабхассарабхаавагаран̣аа. ган̣хаабхиж̇аад̇ихзд̇уд̇о ваа ган̣хаа. суггаабхиж̇аад̇ихзд̇уд̇о суггаа. д̇з зва саббадибхааг̇аа. ган̣хаа хи уж̇увибажжанийгад̇ааяа суггасаббадибхааг̇аа, д̇ат̇аа суггааби ид̇арзхи. ат̇а ваа ган̣хасуггаа жа саббадибхааг̇аа жа ган̣хасуггасаббадибхааг̇аа. сукаа хи взд̣̇анаа д̣̇угкааяа взд̣̇анааяа саббадибхааг̇аа, д̣̇угкаа жа взд̣̇анаа сукааяа взд̣̇анааяа саббадибхааг̇аад̇и.

    Kusalākusalāti kosallasambhūtaṭṭhena kusalā, tappaṭipakkhato akusalā. Ye akusalā, te sāvajjā, asevitabbā, hīnā ca. Ye kusalā, te anavajjā, sevitabbā,paṇītā ca. Kusalā vā hīnehi chandādīhi āraddhā hīnā, paṇītehi paṇītā. Kaṇhāti kāḷakā cittassa apabhassarabhāvakaraṇā. Sukkāti odātā cittassa pabhassarabhāvakaraṇā. Kaṇhābhijātihetuto vā kaṇhā. Sukkābhijātihetuto sukkā. Te eva sappaṭibhāgā. Kaṇhā hi ujuvipaccanīkatāya sukkasappaṭibhāgā, tathā sukkāpi itarehi. Atha vā kaṇhasukkā ca sappaṭibhāgā ca kaṇhasukkasappaṭibhāgā. Sukhā hi vedanā dukkhāya vedanāya sappaṭibhāgā, dukkhā ca vedanā sukhāya vedanāya sappaṭibhāgāti.

    гаамам̣ б̣аахусажжабарибужчагад̇аахи саб̣б̣ааби адтавад̇т̇угаа вижигижчаа бахийяад̇и, д̇ат̇ааби рад̇анад̇д̇аяавижигижчаамуулигаа сзсавижигижчаад̇и гад̇ваа ааха ‘‘д̇ийн̣и рад̇анаани аараб̣бхаа’’д̇и. рад̇анад̇д̇аяаг̇ун̣ааваб̣од̇хз ‘‘сад̇т̇ари ган̇кад̇ий’’д̇иаад̣̇и (д̇ха. са. 1008, 1123, 1167, 1241, 1263, 1270; вибха. 915) вижигижчааяа асамбхавод̇и. винаяз багад̇ан̃н̃уд̇аа ‘‘сигкааяа ган̇кад̇ий’’д̇и вуд̇д̇ааяа вижигижчааяа бахаанам̣ гарод̇ийд̇и ааха ‘‘винаяз жин̣н̣авасийбхаавассаабий’’д̇и. огаббанияасад̣̇д̇хаасан̇каад̇аад̇химогкаб̣ахулассаад̇и сад̣̇д̇хзяяавад̇т̇уно анубависанасад̣̇д̇хаасан̇каад̇аад̇химогкзна ад̇химужжанаб̣ахуласса, ад̇химужжанан̃жа ад̇химогкуббаад̣̇анамзваад̇и д̣̇адтаб̣б̣ам̣, сад̣̇д̇хааяа ваа ниннабон̣ад̇ааад̇химуд̇д̇и ад̇химогко.

    Kāmaṃ bāhusaccaparipucchakatāhi sabbāpi aṭṭhavatthukā vicikicchā pahīyati, tathāpi ratanattayavicikicchāmūlikā sesavicikicchāti katvā āha ‘‘tīṇi ratanāni ārabbhā’’ti. Ratanattayaguṇāvabodhe ‘‘satthari kaṅkhatī’’tiādi (dha. sa. 1008, 1123, 1167, 1241, 1263, 1270; vibha. 915) vicikicchāya asambhavoti. Vinaye pakataññutā ‘‘sikkhāya kaṅkhatī’’ti vuttāya vicikicchāya pahānaṃ karotīti āha ‘‘vinaye ciṇṇavasībhāvassāpī’’ti. Okappaniyasaddhāsaṅkhātaadhimokkhabahulassāti saddheyyavatthuno anupavisanasaddhāsaṅkhātaadhimokkhena adhimuccanabahulassa, adhimuccanañca adhimokkhuppādanamevāti daṭṭhabbaṃ, saddhāya vā ninnapoṇatāadhimutti adhimokkho.

    самуд̣̇аяаваяаад̇и самуд̣̇аяаваяад̇хаммаа. субханимид̇д̇аасубханимид̇д̇аад̣̇ийсууд̇и ‘‘субханимид̇д̇аад̣̇ийсу асубханимид̇д̇аад̣̇ийсуу’’д̇и аад̣̇и-сад̣̇д̣̇о бажжзгам̣ яож̇зд̇аб̣б̣о. д̇ад̇т̇а батамзна аад̣̇и-сад̣̇д̣̇зна бадигханимид̇д̇аад̣̇ийнам̣ сан̇г̇ахо, д̣̇уд̇иязнамзд̇д̇аажзд̇овимуд̇д̇иаад̣̇ийнам̣. сзсамзд̇т̇а яам̣ вад̇д̇аб̣б̣ам̣, д̇ам̣ вуд̇д̇анаяамзва.

    Samudayavayāti samudayavayadhammā. Subhanimittaasubhanimittādīsūti ‘‘subhanimittādīsu asubhanimittādīsū’’ti ādi-saddo paccekaṃ yojetabbo. Tattha paṭhamena ādi-saddena paṭighanimittādīnaṃ saṅgaho, dutiyenamettācetovimuttiādīnaṃ. Sesamettha yaṃ vattabbaṃ, taṃ vuttanayameva.

    нийваран̣абаб̣б̣аван̣н̣анаа нидтид̇аа.

    Nīvaraṇapabbavaṇṇanā niṭṭhitā.

    канд̇хабаб̣б̣аван̣н̣анаа

    Khandhapabbavaṇṇanā

    383. убаад̣̇аанзхи аарамман̣агаран̣аад̣̇ивасзна убаад̣̇аад̇аб̣б̣аа ваа канд̇хаа убаад̣̇аанагканд̇хаа.

    383. Upādānehi ārammaṇakaraṇādivasena upādātabbā vā khandhā upādānakkhandhā.

    ид̇и руубанд̇и зд̇т̇а ид̇и-сад̣̇д̣̇о ид̣̇ам̣-сад̣̇д̣̇зна самаанад̇т̇од̇и ад̇хиббааязнааха ‘‘ид̣̇ам̣ рууба’’нд̇и. д̇аяид̣̇ам̣ саруубаг̇г̇ахан̣абхаавад̇о анавасзсабарияаад̣̇аанам̣ ход̇ийд̇и ааха ‘‘зд̇д̇агам̣ руубам̣, на ид̇о барам̣ руубам̣ ад̇т̇ий’’д̇и. ид̇ийд̇и ваа багаарад̇т̇з нибаад̇о, д̇асмаа ‘‘ид̇и рууба’’нд̇и иминаа бхууд̇убаад̣̇аад̣̇ивасзна яад̇д̇аго руубасса бабхзд̣̇о, д̇зна сад̣̇д̇хим̣ руубам̣ анавасзсад̇о барияаад̣̇ияид̇ваа д̣̇ассзд̇и. сабхаавад̇од̇и руббанасабхаавад̇о, жагкаад̣̇иван̣н̣аад̣̇исабхаавад̇о жа. взд̣̇анаад̣̇ийсубийд̇и зд̇т̇а ‘‘аяам̣ взд̣̇анаа, зд̇д̇агаа взд̣̇анаа, на ид̇о барам̣ взд̣̇анаа ад̇т̇ийд̇и сабхаавад̇о взд̣̇анам̣ баж̇аанаад̇ий’’д̇иаад̣̇инаа, сабхаавад̇од̇и жа ‘‘анубхаванасабхаавад̇о, саад̇аад̣̇исабхаавад̇о жаа’’д̇и звамаад̣̇инаа яож̇зд̇аб̣б̣ам̣. сзсам̣ вуд̇д̇анаяад̇д̇аа сувин̃н̃зяяамзва.

    Itirūpanti ettha iti-saddo idaṃ-saddena samānatthoti adhippāyenāha ‘‘idaṃ rūpa’’nti. Tayidaṃ sarūpaggahaṇabhāvato anavasesapariyādānaṃ hotīti āha ‘‘ettakaṃ rūpaṃ, na ito paraṃ rūpaṃ atthī’’ti. Itīti vā pakāratthe nipāto, tasmā ‘‘iti rūpa’’nti iminā bhūtupādādivasena yattako rūpassa pabhedo, tena saddhiṃ rūpaṃ anavasesato pariyādiyitvā dasseti. Sabhāvatoti ruppanasabhāvato, cakkhādivaṇṇādisabhāvato ca. Vedanādīsupīti ettha ‘‘ayaṃ vedanā, ettakā vedanā, na ito paraṃ vedanā atthīti sabhāvato vedanaṃ pajānātī’’tiādinā, sabhāvatoti ca ‘‘anubhavanasabhāvato, sātādisabhāvato cā’’ti evamādinā yojetabbaṃ. Sesaṃ vuttanayattā suviññeyyameva.

    канд̇хабаб̣б̣аван̣н̣анаа нидтид̇аа.

    Khandhapabbavaṇṇanā niṭṭhitā.

    ааяад̇анабаб̣б̣аван̣н̣анаа

    Āyatanapabbavaṇṇanā

    384. часу аж̇жхад̇д̇игаб̣аахирзсууд̇и ‘‘часу аж̇жхад̇д̇игзсу часу б̣аахирзсуу’’д̇и ‘‘часуу’’д̇и бад̣̇ам̣ бажжзгам̣ яож̇зд̇аб̣б̣ам̣. гасмаа банзд̇аани убхаяаани чал̣зва вуд̇д̇аани? чавин̃н̃аан̣агааяуббад̇д̇ид̣̇ваараарамман̣ававад̇т̇аанад̇о. жагкувин̃н̃аан̣авийт̇ияаа барияаабаннасса хи вин̃н̃аан̣агааяасса жагкааяад̇анамзва уббад̇д̇ид̣̇ваарам̣, руубааяад̇анамзва жа аарамман̣ам̣, д̇ат̇аа ид̇араани ид̇арзсам̣, чадтасса бана бхаван̇г̇аманасан̇каад̇о манааяад̇анзгад̣̇зсо уббад̇д̇ид̣̇ваарам̣, асаад̇хааран̣ан̃жа д̇хаммааяад̇анам̣ аарамман̣ам̣. жагкад̇ийд̇и жагку, руубам̣ ассаад̣̇зд̇и, вибхаавзд̇и жаад̇и ад̇т̇о. сун̣аад̇ийд̇и сод̇ам̣. гхааяад̇ийд̇и гхаанам̣. ж̇ийвид̇анимид̇д̇ад̇ааяа расо ж̇ийвид̇ам̣, д̇ам̣ ж̇ийвид̇ам̣ авхааяад̇ийд̇и ж̇ивхаа. гужчид̇аанам̣ саасавад̇хаммаанам̣ ааяо уббад̇д̇ид̣̇зсод̇и гааяо. мунаад̇и аарамман̣ам̣ виж̇аанаад̇ийд̇и мано. руубаяад̇и ван̣н̣авигаарам̣ аабаж̇ж̇амаанам̣ хад̣̇аяан̇г̇ад̇абхаавам̣ багаасзд̇ийд̇и руубам̣. саббад̇и ад̇д̇ано бажжаязхи харийяад̇и сод̇авин̃н̃зяяабхаавам̣ г̇амийяад̇ийд̇и сад̣̇д̣̇о. г̇анд̇хаяад̇и ад̇д̇ано вад̇т̇ум̣ суужзд̇ийд̇и г̇анд̇хо . расанд̇и д̇ам̣ сад̇д̇аа ассаад̣̇знд̇ийд̇и расо. пусийяад̇ийд̇и подтаб̣б̣ам̣. ад̇д̇ано сабхаавам̣ д̇хаарзнд̇ийд̇и д̇хаммаа. саб̣б̣аани бана ааяаанам̣ д̇ананаад̣̇иад̇т̇зна ааяад̇анаани. аяамзд̇т̇а сан̇кзбо, вид̇т̇ааро бана висуд̣̇д̇химаг̇г̇асам̣ван̣н̣анааяам̣ (висуд̣̇д̇хи. 2.510, 511, 512; висуд̣̇д̇хи. дий. 2.510) вуд̇д̇анаязнзва взд̣̇ид̇аб̣б̣о.

    384.Chasu ajjhattikabāhiresūti ‘‘chasu ajjhattikesu chasu bāhiresū’’ti ‘‘chasū’’ti padaṃ paccekaṃ yojetabbaṃ. Kasmā panetāni ubhayāni chaḷeva vuttāni? Chaviññāṇakāyuppattidvārārammaṇavavatthānato. Cakkhuviññāṇavīthiyā pariyāpannassa hi viññāṇakāyassa cakkhāyatanameva uppattidvāraṃ, rūpāyatanameva ca ārammaṇaṃ, tathā itarāni itaresaṃ, chaṭṭhassa pana bhavaṅgamanasaṅkhāto manāyatanekadeso uppattidvāraṃ, asādhāraṇañca dhammāyatanaṃ ārammaṇaṃ. Cakkhatīti cakkhu, rūpaṃ assādeti, vibhāveti cāti attho. Suṇātīti sotaṃ. Ghāyatīti ghānaṃ. Jīvitanimittatāya raso jīvitaṃ, taṃ jīvitaṃ avhāyatīti jivhā. Kucchitānaṃ sāsavadhammānaṃ āyo uppattidesoti kāyo. Munāti ārammaṇaṃ vijānātīti mano. Rūpayati vaṇṇavikāraṃ āpajjamānaṃ hadayaṅgatabhāvaṃ pakāsetīti rūpaṃ. Sappati attano paccayehi harīyati sotaviññeyyabhāvaṃ gamīyatīti saddo. Gandhayati attano vatthuṃ sūcetīti gandho. Rasanti taṃ sattā assādentīti raso. Phusīyatīti phoṭṭhabbaṃ. Attano sabhāvaṃ dhārentīti dhammā. Sabbāni pana āyānaṃ tananādiatthena āyatanāni. Ayamettha saṅkhepo, vitthāro pana visuddhimaggasaṃvaṇṇanāyaṃ (visuddhi. 2.510, 511, 512; visuddhi. ṭī. 2.510) vuttanayeneva veditabbo.

    жагкун̃жа баж̇аанаад̇ийд̇и (д̣̇ий. ни. 2.384; ма. ни. 1.117) зд̇т̇а жагку наама басаад̣̇ажагку, на сасамбхааражагку, нааби д̣̇иб̣б̣ажагкуаад̣̇иганд̇и ааха жагкубасаад̣̇анд̇и. яам̣ санд̇хааяа вуд̇д̇ам̣ ‘‘яам̣ жагку жад̇уннам̣ махаабхууд̇аанам̣ убаад̣̇ааяа басаад̣̇о’’д̇и. (д̇ха. са. 596) жа-сад̣̇д̣̇о вагкамаанад̇т̇асамужжаяад̇т̇о. яаат̇аавасарасалагкан̣авасзнаад̇и авибарийд̇асса ад̇д̇ано расасса жзва лагкан̣асса жа васзна, руубзсу аавин̃чанагижжасса жзва руубаабхигхаад̇аарахабхууд̇абасаад̣̇алагкан̣асса жа д̣̇адтугаамад̇аанид̣̇аанагаммасамудтаанабхууд̇абасаад̣̇алагкан̣асса жа васзнаад̇и ад̇т̇о. ат̇а ваа яаат̇аавасарасалагкан̣авасзнаад̇и яаат̇аавасарасавасзна жзва лагкан̣авасзна жа, яаат̇аавасарасод̇и жа авибарийд̇асабхааво взд̣̇ид̇аб̣б̣о. со хи расийяад̇и авирад̣̇д̇хабадивзд̇хавасзна ассаад̣̇ийяад̇и рамийяад̇ийд̇и ‘‘расо’’д̇и вужжад̇и, д̇асмаа салагкан̣авасзнаад̇и вуд̇д̇ам̣ ход̇и. лагкан̣авасзнаад̇и анижжаад̣̇исааман̃н̃алагкан̣авасзна.

    Cakkhuñcapajānātīti (dī. ni. 2.384; ma. ni. 1.117) ettha cakkhu nāma pasādacakkhu, na sasambhāracakkhu, nāpi dibbacakkhuādikanti āha cakkhupasādanti. Yaṃ sandhāya vuttaṃ ‘‘yaṃ cakkhu catunnaṃ mahābhūtānaṃ upādāya pasādo’’ti. (Dha. sa. 596) ca-saddo vakkhamānatthasamuccayattho. Yāthāvasarasalakkhaṇavasenāti aviparītassa attano rasassa ceva lakkhaṇassa ca vasena, rūpesu āviñchanakiccassa ceva rūpābhighātārahabhūtapasādalakkhaṇassa ca daṭṭhukāmatānidānakammasamuṭṭhānabhūtapasādalakkhaṇassa ca vasenāti attho. Atha vā yāthāvasarasalakkhaṇavasenāti yāthāvasarasavasena ceva lakkhaṇavasena ca, yāthāvasarasoti ca aviparītasabhāvo veditabbo. So hi rasīyati aviraddhapaṭivedhavasena assādīyati ramīyatīti ‘‘raso’’ti vuccati, tasmā salakkhaṇavasenāti vuttaṃ hoti. Lakkhaṇavasenāti aniccādisāmaññalakkhaṇavasena.

    ‘‘жагкун̃жа бадижжа руубз жа уббаж̇ж̇ад̇и жагкувин̃н̃аан̣а’’нд̇иаад̣̇ийсу (ма. ни. 1.204, 400; ма. ни. 3.421, 425, 426; сам̣. ни. 2.43, 45; 2.4.60) самуд̣̇ид̇ааниязва руубааяад̇анаани жагкувин̃н̃аан̣уббад̇д̇ихзд̇у, на висум̣ висунд̇и имасса ад̇т̇асса ж̇од̇анад̇т̇ам̣ ‘‘руубз жаа’’д̇и бут̇уважанаг̇г̇ахан̣ам̣, д̇ааяа зва жа д̣̇зсанааг̇ад̇ияаа гаамам̣ ид̇хааби ‘‘руубз жа баж̇аанаад̇ий’’д̇и вуд̇д̇ам̣, руубабхаавасааман̃н̃зна бана саб̣б̣ам̣ згаж̇жхам̣ г̇ахзд̇ваа б̣ахид̣̇д̇хаа жад̇усамудтаанигаруубан̃жаад̇и згаважанавасзна ад̇т̇о. сарасалагкан̣а васзнаад̇и жагкувин̃н̃аан̣асса висаяабхаавагижжасса васзна жзва жагкубадихананалагкан̣асса васзна жаад̇и яож̇зд̇аб̣б̣ам̣.

    ‘‘Cakkhuñca paṭicca rūpe ca uppajjati cakkhuviññāṇa’’ntiādīsu (ma. ni. 1.204, 400; ma. ni. 3.421, 425, 426; saṃ. ni. 2.43, 45; 2.4.60) samuditāniyeva rūpāyatanāni cakkhuviññāṇuppattihetu, na visuṃ visunti imassa atthassa jotanatthaṃ ‘‘rūpe cā’’ti puthuvacanaggahaṇaṃ, tāya eva ca desanāgatiyā kāmaṃ idhāpi ‘‘rūpe ca pajānātī’’ti vuttaṃ, rūpabhāvasāmaññena pana sabbaṃ ekajjhaṃ gahetvā bahiddhā catusamuṭṭhānikarūpañcāti ekavacanavasena attho. Sarasalakkhaṇa vasenāti cakkhuviññāṇassa visayabhāvakiccassa vasena ceva cakkhupaṭihananalakkhaṇassa vasena cāti yojetabbaṃ.

    убхаяам̣ бадижжаад̇и жагкум̣ убаниссаяабажжаяавасзна бажжаяабхууд̇ам̣, руубз аарамман̣аад̇хибад̇иаарамман̣уубаниссаяавасзна бажжаяабхууд̇з жа бадижжа. гаамам̣ аяам̣ суд̇д̇анд̇асам̣ван̣н̣анаа, ниббарияааяагат̇аа наама абхид̇хаммасанниссид̇аа зваад̇и абхид̇хамманаязнзва сам̣яож̇анаани д̣̇ассзнд̇о ‘‘гаамарааг̇а…бз… авиж̇ж̇аасам̣яож̇ана’’нд̇и ааха. д̇ад̇т̇а гаамзсу рааг̇о, гаамо жа со рааг̇о жаад̇и ваа гаамарааг̇о. со зва б̣анд̇ханадтзна сам̣яож̇анам̣. аяан̃хи яасса сам̣виж̇ж̇ад̇и, д̇ам̣ буг̇г̇алам̣ ваддасмим̣ сам̣яож̇зд̇и б̣анд̇хад̇и ид̇и д̣̇угкзна сад̇д̇ам̣, бхаваад̣̇игз ваа бхаванд̇араад̣̇ийхи, гаммунаа ваа вибаагам̣ сам̣яож̇зд̇и б̣анд̇хад̇ийд̇и сам̣яож̇анам̣. звам̣ бадигхасам̣яож̇ам̣аад̣̇ийнамби яат̇аарахамад̇т̇о вад̇д̇аб̣б̣о. сарасалагкан̣авасзнаад̇и зд̇т̇а бана сад̇д̇асса ваддад̇о аниссаж̇ж̇анасан̇каад̇асса ад̇д̇ано гижжасса жзва яат̇аавуд̇д̇аб̣анд̇ханасан̇каад̇асса лагкан̣асса жа васзнаад̇и яож̇зд̇аб̣б̣ам̣.

    Ubhayaṃ paṭiccāti cakkhuṃ upanissayapaccayavasena paccayabhūtaṃ, rūpe ārammaṇādhipatiārammaṇūpanissayavasena paccayabhūte ca paṭicca. Kāmaṃ ayaṃ suttantasaṃvaṇṇanā, nippariyāyakathā nāma abhidhammasannissitā evāti abhidhammanayeneva saṃyojanāni dassento ‘‘kāmarāga…pe… avijjāsaṃyojana’’nti āha. Tattha kāmesu rāgo, kāmo ca so rāgo cāti vā kāmarāgo. So eva bandhanaṭṭhena saṃyojanaṃ. Ayañhi yassa saṃvijjati, taṃ puggalaṃ vaṭṭasmiṃ saṃyojeti bandhati iti dukkhena sattaṃ, bhavādike vā bhavantarādīhi, kammunā vā vipākaṃ saṃyojeti bandhatīti saṃyojanaṃ. Evaṃ paṭighasaṃyojaṃādīnampi yathārahamattho vattabbo. Sarasalakkhaṇavasenāti ettha pana sattassa vaṭṭato anissajjanasaṅkhātassa attano kiccassa ceva yathāvuttabandhanasaṅkhātassa lakkhaṇassa ca vasenāti yojetabbaṃ.

    бхавассаад̣̇ад̣̇идтиссаад̣̇анивад̇д̇анад̇т̇ам̣ гаамассаад̣̇аг̇г̇ахан̣ам̣. ассаад̣̇аяад̇од̇и абхираманд̇асса. абхинанд̣̇ад̇од̇и саббийд̇игад̇ан̣хаавасзна нанд̣̇анд̇асса. бад̣̇ад̣̇ваязнааби б̣алавад̇о гаамарааг̇асса бажжаяабхууд̇аа гаамарааг̇уббад̇д̇и вуд̇д̇аа. зса наяо сзсзсуби. анидтаарамман̣зд̇и зд̇т̇а ‘‘аабаат̇аг̇ад̇з’’д̇и вибхад̇д̇ивибарин̣ааманавасзна ‘‘аабаат̇аг̇ад̇а’’нд̇и бад̣̇ам̣ аанзд̇ваа самб̣анд̇хид̇аб̣б̣ам̣. зд̇ам̣ аарамман̣анд̇и зд̇ам̣ звам̣сукумам̣ звам̣д̣̇уб̣б̣ибхааг̇ам̣ аарамман̣ам̣. ‘‘нижжам̣ д̇хува’’нд̇и ид̣̇ам̣ нид̣̇ассанамад̇д̇ам̣. ‘‘ужчиж̇ж̇иссад̇и винассиссад̇ийд̇и г̇ан̣хад̇о’’д̇и звамаад̣̇ийнамби сан̇г̇ахо ижчид̇аб̣б̣о. батамааяа саггааяад̣̇идтияаа анурод̇хавасзна ‘‘сад̇д̇о ну ко’’д̇и, ид̇арааяа анурод̇хавасзна ‘‘сад̇д̇асса ну ко’’д̇и вижигижчад̇о. ад̇д̇ад̇д̇анияаад̣̇иг̇аахаануг̇ад̇аа хи вижигижчаа д̣̇идтияаа асад̇и абхаавад̇о. бхавам̣ бад̇т̇знд̇ассаад̇и ‘‘ийд̣̇исз самбад̇д̇ибхавз яасмаа амхаагам̣ ид̣̇ам̣ идтам̣ руубаарамман̣ам̣ сулабхам̣ ж̇аад̇ам̣, д̇асмаа ааяад̇имби зд̣̇исо, ид̇о ваа уд̇д̇арид̇аро самбад̇д̇ибхаво бхавзяяаа’’д̇и бхавам̣ нигаамзнд̇асса. зваруубанд̇и зваруубам̣ руубам̣. д̇ам̣сад̣̇исз хи д̇аб̣б̣охааравасзнзвам̣ вуд̇д̇ам̣. бхавад̇и хи д̇ам̣сад̣̇исзсу д̇аб̣б̣охааро яат̇аа ‘‘саа зва д̇ид̇д̇ирий, д̇аани зва осад̇хааний’’д̇и. усууяад̇од̇и усууяам̣ иссам̣ уббаад̣̇аяад̇о. ан̃н̃асса мажчарааяад̇од̇и ан̃н̃зна асаад̇хааран̣абхаавагаран̣зна мажчарияам̣ гарод̇о. саб̣б̣зхзва яат̇аавуд̇д̇зхи навахи сам̣яож̇анзхи.

    Bhavassādadiṭṭhissādanivattanatthaṃ kāmassādaggahaṇaṃ. Assādayatoti abhiramantassa. Abhinandatoti sappītikataṇhāvasena nandantassa. Padadvayenāpi balavato kāmarāgassa paccayabhūtā kāmarāguppatti vuttā. Esa nayo sesesupi. Aniṭṭhārammaṇeti ettha ‘‘āpāthagate’’ti vibhattivipariṇāmanavasena ‘‘āpāthagata’’nti padaṃ ānetvā sambandhitabbaṃ. Etaṃ ārammaṇanti etaṃ evaṃsukhumaṃ evaṃdubbibhāgaṃ ārammaṇaṃ. ‘‘Niccaṃ dhuva’’nti idaṃ nidassanamattaṃ. ‘‘Ucchijjissati vinassissatīti gaṇhato’’ti evamādīnampi saṅgaho icchitabbo. Paṭhamāya sakkāyadiṭṭhiyā anurodhavasena ‘‘satto nu kho’’ti, itarāya anurodhavasena ‘‘sattassa nu kho’’ti vicikicchato. Attattaniyādigāhānugatā hi vicikicchā diṭṭhiyā asati abhāvato. Bhavaṃ patthentassāti ‘‘īdise sampattibhave yasmā amhākaṃ idaṃ iṭṭhaṃ rūpārammaṇaṃ sulabhaṃ jātaṃ, tasmā āyatimpi ediso, ito vā uttaritaro sampattibhavo bhaveyyā’’ti bhavaṃ nikāmentassa. Evarūpanti evarūpaṃ rūpaṃ. Taṃsadise hi tabbohāravasenevaṃ vuttaṃ. Bhavati hi taṃsadisesu tabbohāro yathā ‘‘sā eva tittirī, tāni eva osadhānī’’ti. Usūyatoti usūyaṃ issaṃ uppādayato. Aññassa maccharāyatoti aññena asādhāraṇabhāvakaraṇena macchariyaṃ karoto. Sabbeheva yathāvuttehi navahi saṃyojanehi.

    д̇ан̃жа гааран̣анд̇и субханимид̇д̇абадигханимид̇д̇аад̣̇ивибхааг̇ам̣ идтаанидтаад̣̇ируубаарамман̣ан̃жзва д̇аж̇ж̇ааяонисоманасигааран̃жаад̇и д̇асса д̇асса сам̣яож̇анасса гааран̣ам̣. авигкамбхид̇аасамуухад̇абхуумилад̣̇д̇хуббаннам̣ д̇ам̣ санд̇хааяа ‘‘аббахийнадтзна уббаннассаа’’д̇и вуд̇д̇ам̣. вад̇д̇амаануббаннад̇аа самуд̣̇аажаараг̇г̇ахан̣знзва г̇ахид̇аа. язна гааран̣знаад̇и язна вибассанаасамат̇абхааванаасан̇каад̇зна гааран̣зна . д̇ан̃хи д̇асса д̇ад̣̇ан̇г̇авасзна жзва вигкамбханавасзна жа бахаанагааран̣ам̣. иссаамажчарияаанам̣ абааяаг̇аманийяад̇ааяа батамамаг̇г̇аваж̇жхад̇аа вуд̇д̇аа. яад̣̇и звам̣ ‘‘д̇ин̣н̣ам̣ сам̣яож̇анаанам̣ баригкаяаа сод̇аабанно ход̇ий’’д̇и (а. ни. 4.241) суд̇д̇абад̣̇ам̣ гат̇анд̇и? д̇ам̣ суд̇д̇анд̇абарияааязна вуд̇д̇ам̣. яат̇аануломасаасанаа хи суд̇д̇анд̇ад̣̇зсанаа, аяам̣ бана абхид̇хамманаязна сам̣ван̣н̣анаад̇и нааяам̣ д̣̇осод̇и. ол̣ааригассаад̇и т̇ууласса, яад̇о абхин̣хасамуббад̇д̇ибарияудтаанад̇иб̣б̣ад̇аава ход̇и. ан̣усахаг̇ад̇ассаад̇и вуд̇д̇аббагаараабхаавзна ан̣убхаавам̣ сукумабхаавам̣ г̇ад̇асса. уд̣̇д̇хажжасам̣яож̇анассабзд̇т̇а ануббаад̣̇о вуд̇д̇оязваад̇и д̣̇адтаб̣б̣о яат̇аавуд̇д̇асам̣яож̇анзхи авинаабхаавад̇о. згад̇т̇ад̇ааяа сод̇аад̣̇ийнам̣ сабхаавасарасалагкан̣авасзна баж̇аананаа, д̇аббажжаяаанам̣ сам̣яож̇анаанам̣ уббаад̣̇аад̣̇ибаж̇аананаа жа вуд̇д̇анаязнзва взд̣̇ид̇аб̣б̣аад̇и д̣̇ассзнд̇о ‘‘зсзва наяо’’д̇и ад̇ид̣̇исад̇и.

    Tañca kāraṇanti subhanimittapaṭighanimittādivibhāgaṃ iṭṭhāniṭṭhādirūpārammaṇañceva tajjāyonisomanasikārañcāti tassa tassa saṃyojanassa kāraṇaṃ. Avikkhambhitāsamūhatabhūmiladdhuppannaṃ taṃ sandhāya ‘‘appahīnaṭṭhena uppannassā’’ti vuttaṃ. Vattamānuppannatā samudācāraggahaṇeneva gahitā. Yena kāraṇenāti yena vipassanāsamathabhāvanāsaṅkhātena kāraṇena . Tañhi tassa tadaṅgavasena ceva vikkhambhanavasena ca pahānakāraṇaṃ. Issāmacchariyānaṃ apāyagamanīyatāya paṭhamamaggavajjhatā vuttā. Yadi evaṃ ‘‘tiṇṇaṃ saṃyojanānaṃ parikkhayā sotāpanno hotī’’ti (a. ni. 4.241) suttapadaṃ kathanti? Taṃ suttantapariyāyena vuttaṃ. Yathānulomasāsanā hi suttantadesanā, ayaṃ pana abhidhammanayena saṃvaṇṇanāti nāyaṃ dosoti. Oḷārikassāti thūlassa, yato abhiṇhasamuppattipariyuṭṭhānatibbatāva hoti. Aṇusahagatassāti vuttappakārābhāvena aṇubhāvaṃ sukhumabhāvaṃ gatassa. Uddhaccasaṃyojanassapettha anuppādo vuttoyevāti daṭṭhabbo yathāvuttasaṃyojanehi avinābhāvato. Ekatthatāya sotādīnaṃ sabhāvasarasalakkhaṇavasena pajānanā, tappaccayānaṃ saṃyojanānaṃ uppādādipajānanā ca vuttanayeneva veditabbāti dassento ‘‘eseva nayo’’ti atidisati.

    ад̇д̇ано ваа д̇хаммзсууд̇и ад̇д̇ано аж̇жхад̇д̇игааяад̇анад̇хаммзсу, ад̇д̇ано убхаяад̇хаммзсу ваа. имасмим̣ багкз аж̇жхад̇д̇игааяад̇анабариг̇г̇ан̣ханзнаад̇и аж̇жхад̇д̇игааяад̇анабариг̇г̇ан̣ханамукзнаад̇и ад̇т̇о. зван̃жа анавасзсад̇о сабарасанд̇аанзсу ааяад̇анаанам̣ бариг̇г̇ахо сид̣̇д̇хо ход̇и. барасса ваа д̇хаммзсууд̇и зд̇т̇ааби зсзва наяо. руубааяад̇анассаад̇и ад̣дхзгаад̣̇асаббабхзд̣̇асса руубасабхаавасса ааяад̇анасса руубагканд̇хз ‘‘вуд̇д̇анаязна нийхарид̇аб̣б̣о’’д̇и аанзд̇ваа самб̣анд̇хид̇аб̣б̣ам̣. сзсагканд̇хзсууд̇и взд̣̇анаасан̃н̃аасан̇каарагканд̇хзсу. вуд̇д̇анаязнаад̇и иминаа ад̇ид̣̇зсзна руубагканд̇хз ‘‘аахаарасамуд̣̇аяаа’’д̇и вин̃н̃аан̣агканд̇хз ‘‘наамаруубасамуд̣̇аяаа’’д̇и сзсаканд̇хзсу ‘‘пассасамуд̣̇аяаа’’д̇и имам̣ висзсам̣ вибхаавзд̇и, ид̇арам̣ бана саб̣б̣ад̇т̇а самаананд̇и канд̇хабаб̣б̣з вияа ааяад̇анабаб̣б̣зби логуд̇д̇аранивад̇д̇анам̣ баал̣ияам̣ г̇ахид̇ам̣ над̇т̇ийд̇и вуд̇д̇ам̣ ‘‘логуд̇д̇арад̇хаммаа на г̇ахзд̇аб̣б̣аа’’д̇и. сзсам̣ вуд̇д̇анаяамзва.

    Attano vā dhammesūti attano ajjhattikāyatanadhammesu, attano ubhayadhammesu vā. Imasmiṃ pakkhe ajjhattikāyatanapariggaṇhanenāti ajjhattikāyatanapariggaṇhanamukhenāti attho. Evañca anavasesato saparasantānesu āyatanānaṃ pariggaho siddho hoti. Parassavā dhammesūti etthāpi eseva nayo. Rūpāyatanassāti aḍḍhekādasappabhedassa rūpasabhāvassa āyatanassa rūpakkhandhe ‘‘vuttanayena nīharitabbo’’ti ānetvā sambandhitabbaṃ. Sesakkhandhesūti vedanāsaññāsaṅkhārakkhandhesu. Vuttanayenāti iminā atidesena rūpakkhandhe ‘‘āhārasamudayā’’ti viññāṇakkhandhe ‘‘nāmarūpasamudayā’’ti sesakhandhesu ‘‘phassasamudayā’’ti imaṃ visesaṃ vibhāveti, itaraṃ pana sabbattha samānanti khandhapabbe viya āyatanapabbepi lokuttaranivattanaṃ pāḷiyaṃ gahitaṃ natthīti vuttaṃ ‘‘lokuttaradhammā na gahetabbā’’ti. Sesaṃ vuttanayameva.

    ааяад̇анабаб̣б̣аван̣н̣анаа нидтид̇аа.

    Āyatanapabbavaṇṇanā niṭṭhitā.

    б̣ож̇жхан̇г̇абаб̣б̣аван̣н̣анаа

    Bojjhaṅgapabbavaṇṇanā

    385. б̣уж̇жханагасад̇д̇ассаад̇и гилзсанид̣̇д̣̇ааяа бадиб̣уж̇жханагасад̇д̇асса, арияасажжаанам̣ ваа бадивиж̇жханагасад̇д̇асса. ан̇г̇зсууд̇и гааран̣зсу, аваяавзсу ваа . уд̣̇аяаваяан̃аан̣уббад̇д̇ид̇о бадтааяа самб̣од̇хибадибад̣̇ааяам̣ тид̇о наама ход̇ийд̇и ааха ‘‘аарад̣̇д̇хавибассагад̇о бадтааяа яог̇ааважарод̇и самб̣од̇хий’’д̇и. суд̇д̇анд̇ад̣̇зсанаа наама барияааяагат̇аа, аяан̃жа сад̇ибадтаанад̣̇зсанаа логияамаг̇г̇авасзна бавад̇д̇аад̇и вуд̇д̇ам̣ ‘‘яог̇ааважарод̇и самб̣од̇хий’’д̇и, ан̃н̃ат̇аа ‘‘арияасааваго’’д̇и вад̣̇зяяа.

    385.Bujjhanakasattassāti kilesaniddāya paṭibujjhanakasattassa, ariyasaccānaṃ vā paṭivijjhanakasattassa. Aṅgesūti kāraṇesu, avayavesu vā . Udayavayañāṇuppattito paṭṭhāya sambodhipaṭipadāyaṃ ṭhito nāma hotīti āha ‘‘āraddhavipassakato paṭṭhāya yogāvacaroti sambodhī’’ti. Suttantadesanā nāma pariyāyakathā, ayañca satipaṭṭhānadesanā lokiyamaggavasena pavattāti vuttaṃ ‘‘yogāvacaroti sambodhī’’ti, aññathā ‘‘ariyasāvako’’ti vadeyya.

    ‘‘сад̇исамб̣ож̇жхан̇г̇адтаанийяаа’’д̇и бад̣̇асса ад̇т̇о ‘‘вижигижчаадтаанийяаа’’д̇и зд̇т̇а вуд̇д̇анаязна взд̣̇ид̇аб̣б̣о. д̇анд̇и яонисоманасигаарам̣. д̇ад̇т̇аад̇и сад̇ияам̣, нибпаад̣̇зд̇аб̣б̣з жзд̇ам̣ бхуммам̣.

    ‘‘Satisambojjhaṅgaṭṭhānīyā’’ti padassa attho ‘‘vicikicchāṭṭhānīyā’’ti ettha vuttanayena veditabbo. Tanti yonisomanasikāraṃ. Tatthāti satiyaṃ, nipphādetabbe cetaṃ bhummaṃ.

    сад̇и жа самбаж̇ан̃н̃ан̃жа сад̇исамбаж̇ан̃н̃ам̣. ат̇а ваа сад̇иббад̇хаанам̣ абхигганд̇аад̣̇исаад̇т̇агабхаавабариг̇г̇ан̣ханан̃аан̣ам̣ сад̇исамбаж̇ан̃н̃ам̣. д̇ам̣ саб̣б̣ад̇т̇а сад̇огаарийбхааваавахад̇д̇аа сад̇исамб̣ож̇жхан̇г̇асса уббаад̣̇ааяа ход̇и. яат̇аа бажжанийгад̇хаммаббахаанам̣, ануруубад̇хаммасзванаа жа ануббаннаанам̣ гусалаанам̣ д̇хаммаанам̣ уббаад̣̇ааяа ход̇и, звам̣ сад̇ирахид̇абуг̇г̇алавиваж̇ж̇анаа, сад̇огаарийбуг̇г̇аласзванаа, д̇ад̇т̇а жа яуд̇д̇аббаяуд̇д̇ад̇аа сад̇исамб̣ож̇жхан̇г̇асса уббаад̣̇ааяа ход̇ийд̇и имамад̇т̇ам̣ д̣̇ассзд̇и ‘‘сад̇исамбаж̇ан̃н̃а’’нд̇иаад̣̇инаа. д̇иссад̣̇ад̇д̇ад̇т̇зро наама, яо б̣од̇химан̣д̣з суван̣н̣асалаагам̣ г̇ахзд̇ваа ‘‘адтаарасасу бхаасаасу гад̇арабхаасааяа д̇хаммам̣ гат̇змий’’д̇и барисам̣ баваарзси. абхаяад̇т̇зрод̇и д̣̇ад̇д̇аабхаяад̇т̇зрамааха.

    Sati ca sampajaññañca satisampajaññaṃ. Atha vā satippadhānaṃ abhikkantādisātthakabhāvapariggaṇhanañāṇaṃ satisampajaññaṃ. Taṃ sabbattha satokārībhāvāvahattā satisambojjhaṅgassa uppādāya hoti. Yathā paccanīkadhammappahānaṃ, anurūpadhammasevanā ca anuppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ uppādāya hoti, evaṃ satirahitapuggalavivajjanā, satokārīpuggalasevanā, tattha ca yuttappayuttatā satisambojjhaṅgassa uppādāya hotīti imamatthaṃ dasseti ‘‘satisampajañña’’ntiādinā. Tissadattatthero nāma, yo bodhimaṇḍe suvaṇṇasalākaṃ gahetvā ‘‘aṭṭhārasasu bhāsāsu katarabhāsāya dhammaṃ kathemī’’ti parisaṃ pavāresi. Abhayattheroti dattābhayattheramāha.

    д̇хаммаанам̣, д̇хаммзсу ваа вижаяо д̇хаммавижаяо, со зва самб̣ож̇жхан̇г̇о, д̇асса д̇хаммавижаяасамб̣ож̇жхан̇г̇асса. ‘‘гусалаагусалаа д̇хаммаа’’д̇иаад̣̇ийсу яам̣ вад̇д̇аб̣б̣ам̣, д̇ам̣ хздтаа вуд̇д̇анаяамзва. д̇ад̇т̇а яонисоманасигаараб̣ахулийгаарод̇и гусалаад̣̇ийнам̣ д̇ам̣д̇ам̣сабхаавасарасалагкан̣ааад̣̇игасса яаат̇аавад̇о аваб̣уж̇жханавасзна уббанно н̃аан̣асамбаяуд̇д̇ажид̇д̇уббаад̣̇о. со хи авибарийд̇аманасигаарад̇ааяа ‘‘яонисоманасигааро’’д̇и вуд̇д̇о, д̇ад̣̇аабхог̇ад̇ааяа ааваж̇ж̇анааби д̇аг̇г̇ад̇игаа зва, д̇асса абхин̣хам̣ бавад̇д̇анам̣ б̣ахулийгааро. бхияяобхаавааяаад̇и бунаббунам̣ бхаавааяа. взбуллааяаад̇и вибулабхаавааяа. баарибуурияаад̇и бариб̣рууханааяа.

    Dhammānaṃ, dhammesu vā vicayo dhammavicayo, so eva sambojjhaṅgo, tassa dhammavicayasambojjhaṅgassa. ‘‘Kusalākusalā dhammā’’tiādīsu yaṃ vattabbaṃ, taṃ heṭṭhā vuttanayameva. Tattha yonisomanasikārabahulīkāroti kusalādīnaṃ taṃtaṃsabhāvasarasalakkhaṇaādikassa yāthāvato avabujjhanavasena uppanno ñāṇasampayuttacittuppādo. So hi aviparītamanasikāratāya ‘‘yonisomanasikāro’’ti vutto, tadābhogatāya āvajjanāpi taggatikā eva, tassa abhiṇhaṃ pavattanaṃ bahulīkāro. Bhiyyobhāvāyāti punappunaṃ bhāvāya. Vepullāyāti vipulabhāvāya. Pāripūriyāti paribrūhanāya.

    барибужчагад̇аад̇и барияог̇аахзд̇ваа бужчагабхааво. аажарияз баяирубаасид̇ваа бан̃жаби нигааяз саха адтагат̇ааяа барияог̇аахзд̇ваа яам̣ яам̣ д̇ад̇т̇а г̇ан̣тидтаанабхууд̇ам̣, д̇ам̣ д̇ам̣ ‘‘ид̣̇ам̣ бханд̇з гат̇ам̣, имасса го ад̇т̇о’’д̇и канд̇хааяад̇анаад̣̇иад̇т̇ам̣ бужчанд̇асса д̇хаммавижаяасамб̣ож̇жхан̇г̇о уббаж̇ж̇ад̇и. д̇знааха ‘‘канд̇хад̇хаад̇у…бз… б̣ахулад̇аа’’д̇и. вад̇т̇уунам̣ висад̣̇абхаавагаран̣анд̇и зд̇т̇а жид̇д̇ажзд̇асигаанам̣ бавад̇д̇идтаанабхаавад̇о сарийрам̣, д̇аббадиб̣ад̣̇д̇хаани жийвараани жа ‘‘вад̇т̇ууний’’д̇и ад̇хиббзд̇аани, д̇аани яат̇аа жид̇д̇асса сукаавахаани хонд̇и, д̇ат̇аа гаран̣ам̣ д̇зсам̣ висад̣̇абхаавагаран̣ам̣. д̇зна вуд̇д̇ам̣ ‘‘аж̇жхад̇д̇игаб̣аахираана’’нд̇иаад̣̇и. уссаннад̣̇осанд̇и ваад̇аад̣̇иуссаннад̣̇осам̣. сзд̣̇амаламагкид̇анд̇и сзд̣̇зна жзва ж̇аллигаасан̇каад̇зна сарийрамалзна жа магкид̇ам̣. жа-сад̣̇д̣̇зна ан̃н̃амби сарийрасса, жид̇д̇асса жа бийл̣аавахам̣ сан̇г̇ан̣хаад̇и. сзнаасанам̣ ваад̇и ваа-сад̣̇д̣̇зна бад̇д̇аад̣̇ийнам̣ сан̇г̇ахо д̣̇адтаб̣б̣о. ависад̣̇з сад̇и, висаяабхууд̇з ваа. гат̇ам̣ бхааванамануяуд̇д̇асса д̇аани висаяо? анд̇аранд̇араа бавад̇д̇анагажид̇д̇уббаад̣̇авасзнзвам̣ вуд̇д̇ам̣. д̇з хи жид̇д̇уббаад̣̇аа жид̇д̇згаг̇г̇ад̇ааяа абарисуд̣̇д̇хабхаавааяа сам̣вад̇д̇анд̇и. жид̇д̇ажзд̇асигзсу ниссаяаад̣̇ибажжаяабхууд̇зсу. н̃аан̣амбийд̇и би-сад̣̇д̣̇о самбин̣д̣анад̇т̇о, д̇зна на гзвалам̣ д̇ам̣ вад̇т̇уязва, ат̇а ко д̇асмим̣ абарисуд̣̇д̇хз н̃аан̣амби абарисуд̣̇д̇хам̣ ход̇ийд̇и ниссаяаабарисуд̣̇д̇хияаа д̇ам̣ниссид̇аабарисуд̣̇д̇хи вияа висаяасса абарисуд̣̇д̇хад̇ааяа висаяино абарисуд̣̇д̇хим̣ д̣̇ассзд̇и.

    Paripucchakatāti pariyogāhetvā pucchakabhāvo. Ācariye payirupāsitvā pañcapi nikāye saha aṭṭhakathāya pariyogāhetvā yaṃ yaṃ tattha gaṇṭhiṭṭhānabhūtaṃ, taṃ taṃ ‘‘idaṃ bhante kathaṃ, imassa ko attho’’ti khandhāyatanādiatthaṃ pucchantassa dhammavicayasambojjhaṅgo uppajjati. Tenāha ‘‘khandhadhātu…pe… bahulatā’’ti. Vatthūnaṃ visadabhāvakaraṇanti ettha cittacetasikānaṃ pavattiṭṭhānabhāvato sarīraṃ, tappaṭibaddhāni cīvarāni ca ‘‘vatthūnī’’ti adhippetāni, tāni yathā cittassa sukhāvahāni honti, tathā karaṇaṃ tesaṃ visadabhāvakaraṇaṃ. Tena vuttaṃ ‘‘ajjhattikabāhirāna’’ntiādi. Ussannadosanti vātādiussannadosaṃ. Sedamalamakkhitanti sedena ceva jallikāsaṅkhātena sarīramalena ca makkhitaṃ. Ca-saddena aññampi sarīrassa, cittassa ca pīḷāvahaṃ saṅgaṇhāti. Senāsanaṃ vāti -saddena pattādīnaṃ saṅgaho daṭṭhabbo. Avisade sati, visayabhūte vā. Kathaṃ bhāvanamanuyuttassa tāni visayo? Antarantarā pavattanakacittuppādavasenevaṃ vuttaṃ. Te hi cittuppādā cittekaggatāya aparisuddhabhāvāya saṃvattanti. Cittacetasikesu nissayādipaccayabhūtesu. Ñāṇampīti pi-saddo sampiṇḍanattho, tena na kevalaṃ taṃ vatthuyeva, atha kho tasmiṃ aparisuddhe ñāṇampi aparisuddhaṃ hotīti nissayāparisuddhiyā taṃnissitāparisuddhi viya visayassa aparisuddhatāya visayino aparisuddhiṃ dasseti.

    самабхаавагаран̣анд̇и гижжад̇о ануунаад̇хигабхаавагаран̣ам̣. сад̣̇д̇хзяяавад̇т̇усмим̣ бажжаяавасзна ад̇химогкагижжасса бадуд̇арабхаавзна, бан̃н̃ааяа ависад̣̇ад̇ааяа, вийрияаад̣̇ийнан̃жа сит̇илад̇аад̣̇инаа сад̣̇д̇хинд̣̇рияам̣ б̣алавам̣ ход̇и. д̇знааха ‘‘ид̇араани манд̣̇ааний’’д̇и. д̇ад̇од̇и д̇асмаа сад̣̇д̇хинд̣̇рияасса б̣алавабхаавад̇о , ид̇арзсан̃жа манд̣̇ад̇д̇аа. госаж̇ж̇абагкз бад̇ид̇ум̣ ад̣̇ад̇ваа самбаяуд̇д̇ад̇хаммаанам̣ баг̇г̇ан̣ханам̣ ануб̣алаббад̣̇аанам̣ баг̇г̇ахо, баг̇г̇ахова гижжам̣ баг̇г̇ахагижжам̣, ‘‘гаад̇ум̣ на саггод̇ий’’д̇и аанзд̇ваа самб̣анд̇хид̇аб̣б̣ам̣. аарамман̣ам̣ убаг̇анд̇ваа таанам̣, аниссаж̇ж̇анам̣ ваа убадтаанам̣. вигкзбабадигкзбо, язна ваа самбаяуд̇д̇аа авигкид̇д̇аа хонд̇и, со авигкзбо. руубаг̇ад̇ам̣ вияа жагкунаа язна яаат̇аавад̇о висаяасабхаавам̣ бассад̇и, д̇ам̣ д̣̇ассанагижжам̣. гаад̇ум̣ на саггод̇и б̣алавад̇аа сад̣̇д̇хинд̣̇риязна абхибхууд̇ад̇д̇аа. сахаж̇аад̇ад̇хаммзсу хи инд̣̇адтам̣ гаарзнд̇аанам̣ сахабавад̇д̇амаанаанам̣ д̇хаммаанам̣ згарасад̇аавасзнзва ад̇т̇асид̣̇д̇хи, на ан̃н̃ат̇аа. д̇асмаад̇и вуд̇д̇амзвад̇т̇ам̣ гааран̣абхаавзна бажжаамасад̇и. д̇анд̇и сад̣̇д̇хинд̣̇рияам̣ . д̇хаммасабхаавабажжавзгкан̣знаад̇и яасса сад̣̇д̇хзяяасса вад̇т̇уно ул̣аарад̇аад̣̇иг̇ун̣з ад̇химужжанасса саад̇исаяаббавад̇д̇ияаа сад̣̇д̇хинд̣̇рияам̣ б̣алавам̣ ж̇аад̇ам̣, д̇асса бажжаяабажжаяуббаннад̇аад̣̇ивибхааг̇ад̇о яаат̇аавад̇о виймам̣санзна. зван̃хи звам̣д̇хаммад̇аанаязна сабхаавасарасад̇о бариг̇г̇аяхамаанз савибпааро ад̇химогко на ход̇и ‘‘аяам̣ имзсам̣ д̇хаммаанам̣ сабхааво’’д̇и бариж̇аананавасзна бан̃н̃ааб̣яаабаарасса саад̇исаяад̇д̇аа. д̇хурияад̇хаммзсу хи яат̇аа сад̣̇д̇хааяа б̣алавабхаавз бан̃н̃ааяа манд̣̇абхааво ход̇и, звам̣ бан̃н̃ааяа б̣алавабхаавз сад̣̇д̇хааяа манд̣̇абхааво ход̇ийд̇и. д̇зна вуд̇д̇ам̣ ‘‘д̇ам̣ д̇хаммасабхаавабажжавзгкан̣зна ваа, яат̇аа ваа манасигарод̇о б̣алавам̣ ж̇аад̇ам̣, д̇ат̇аа аманасигаарзна хаабзд̇аб̣б̣а’’нд̇и. д̇ат̇аа аманасигаарзнаад̇и язнаагаарзна бхааванам̣ ануяун̃ж̇анд̇асса сад̣̇д̇хинд̣̇рияам̣ б̣алавам̣ ж̇аад̇ам̣, д̇знаагаарзна бхааванааяа анануяун̃ж̇анад̇од̇и вуд̇д̇ам̣ ход̇и. ид̇ха д̣̇увид̇хзна сад̣̇д̇хинд̣̇рияасса б̣алавабхааво ад̇д̇ано ваа бажжаяависзсзна гижжуд̇д̇арияад̇о, вийрияаад̣̇ийнам̣ ваа манд̣̇агижжад̇ааяа. д̇ад̇т̇а батамавигаббз хаабанавид̇хи д̣̇ассид̇о. д̣̇уд̇ияагаббз бана яат̇аа манаси гарод̇о вийрияаад̣̇ийнам̣ манд̣̇агижжад̇ааяа сад̣̇д̇хинд̣̇рияам̣ б̣алавам̣ ж̇аад̇ам̣, д̇ат̇аа аманасигаарзна, вийрияаад̣̇ийнам̣ бадугижжабхааваавахзна манасигаарзна сад̣̇д̇хинд̣̇рияам̣ д̇зхи самарасам̣ гаронд̇зна хаабзд̇аб̣б̣ам̣. иминаа наязна сзсинд̣̇риязсуби хаабанавид̇хи взд̣̇ид̇аб̣б̣о.

    Samabhāvakaraṇanti kiccato anūnādhikabhāvakaraṇaṃ. Saddheyyavatthusmiṃ paccayavasena adhimokkhakiccassa paṭutarabhāvena, paññāya avisadatāya, vīriyādīnañca sithilatādinā saddhindriyaṃ balavaṃ hoti. Tenāha ‘‘itarāni mandānī’’ti. Tatoti tasmā saddhindriyassa balavabhāvato , itaresañca mandattā. Kosajjapakkhe patituṃ adatvā sampayuttadhammānaṃ paggaṇhanaṃ anubalappadānaṃ paggaho, paggahova kiccaṃ paggahakiccaṃ, ‘‘kātuṃ na sakkotī’’ti ānetvā sambandhitabbaṃ. Ārammaṇaṃ upagantvā ṭhānaṃ, anissajjanaṃ vā upaṭṭhānaṃ. Vikkhepapaṭikkhepo, yena vā sampayuttā avikkhittā honti, so avikkhepo. Rūpagataṃ viya cakkhunā yena yāthāvato visayasabhāvaṃ passati, taṃ dassanakiccaṃ. Kātuṃ na sakkoti balavatā saddhindriyena abhibhūtattā. Sahajātadhammesu hi indaṭṭhaṃ kārentānaṃ sahapavattamānānaṃ dhammānaṃ ekarasatāvaseneva atthasiddhi, na aññathā. Tasmāti vuttamevatthaṃ kāraṇabhāvena paccāmasati. Tanti saddhindriyaṃ . Dhammasabhāvapaccavekkhaṇenāti yassa saddheyyassa vatthuno uḷāratādiguṇe adhimuccanassa sātisayappavattiyā saddhindriyaṃ balavaṃ jātaṃ, tassa paccayapaccayuppannatādivibhāgato yāthāvato vīmaṃsanena. Evañhi evaṃdhammatānayena sabhāvasarasato pariggayhamāne savipphāro adhimokkho na hoti ‘‘ayaṃ imesaṃ dhammānaṃ sabhāvo’’ti parijānanavasena paññābyāpārassa sātisayattā. Dhuriyadhammesu hi yathā saddhāya balavabhāve paññāya mandabhāvo hoti, evaṃ paññāya balavabhāve saddhāya mandabhāvo hotīti. Tena vuttaṃ ‘‘taṃ dhammasabhāvapaccavekkhaṇena vā, yathā vā manasikaroto balavaṃ jātaṃ, tathā amanasikārena hāpetabba’’nti. Tathā amanasikārenāti yenākārena bhāvanaṃ anuyuñjantassa saddhindriyaṃ balavaṃ jātaṃ, tenākārena bhāvanāya ananuyuñjanatoti vuttaṃ hoti. Idha duvidhena saddhindriyassa balavabhāvo attano vā paccayavisesena kiccuttariyato, vīriyādīnaṃ vā mandakiccatāya. Tattha paṭhamavikappe hāpanavidhi dassito. Dutiyakappe pana yathā manasi karoto vīriyādīnaṃ mandakiccatāya saddhindriyaṃ balavaṃ jātaṃ, tathā amanasikārena, vīriyādīnaṃ paṭukiccabhāvāvahena manasikārena saddhindriyaṃ tehi samarasaṃ karontena hāpetabbaṃ. Iminā nayena sesindriyesupi hāpanavidhi veditabbo.

    ваггалид̇т̇зравад̇т̇ууд̇и. со хи ааяасмаа сад̣̇д̇хаад̇химуд̇д̇ад̇ааяа гад̇аад̇хигааро сад̇т̇у руубагааяад̣̇ассанаббасуд̇о зва худ̇ваа вихаранд̇о сад̇т̇аараа ‘‘гим̣ д̇з ваггали иминаа бууд̇игааязна д̣̇идтзна, яо ко ваггали д̇хаммам̣ бассад̇и, со мам̣ бассад̇ий’’д̇иаад̣̇инаа (сам̣. ни. 3.87; д̣̇ий. ни. адта. 1.батамамахаасан̇г̇ийд̇игат̇аа; а. ни. адта. 1.1.208; д̇ха. ба. адта. 2.380; бади. ма. адта. 2.2.130; д̇ха. са. адта. 1007; т̇зраг̇аа. адта. 2.ваггалид̇т̇зраг̇аат̇ааван̣н̣анаа) овад̣̇ид̇ваа гаммадтаанз нияож̇ид̇оби д̇ам̣ анануяун̃ж̇анд̇о бан̣аамид̇о ад̇д̇аанам̣ винибаад̇зд̇ум̣ бабаад̇адтаанам̣ абхирухи, ат̇а нам̣ сад̇т̇аа яат̇аанисиннова обхаасам̣ виссаж̇ж̇анзна ад̇д̇аанам̣ д̣̇ассзд̇ваа –

    Vakkalittheravatthūti. So hi āyasmā saddhādhimuttatāya katādhikāro satthu rūpakāyadassanappasuto eva hutvā viharanto satthārā ‘‘kiṃ te vakkali iminā pūtikāyena diṭṭhena, yo kho vakkali dhammaṃ passati, so maṃ passatī’’tiādinā (saṃ. ni. 3.87; dī. ni. aṭṭha. 1.paṭhamamahāsaṅgītikathā; a. ni. aṭṭha. 1.1.208; dha. pa. aṭṭha. 2.380; paṭi. ma. aṭṭha. 2.2.130; dha. sa. aṭṭha. 1007; theragā. aṭṭha. 2.vakkalittheragāthāvaṇṇanā) ovaditvā kammaṭṭhāne niyojitopi taṃ ananuyuñjanto paṇāmito attānaṃ vinipātetuṃ papātaṭṭhānaṃ abhiruhi, atha naṃ satthā yathānisinnova obhāsaṃ vissajjanena attānaṃ dassetvā –

    ‘‘баамож̇ж̇аб̣ахуло бхигку, басанно б̣уд̣̇д̇хасаасанз;

    ‘‘Pāmojjabahulo bhikkhu, pasanno buddhasāsane;

    ад̇хиг̇ажчз бад̣̇ам̣ санд̇ам̣, сан̇кааруубасамам̣ сука’’нд̇и. (д̇ха. ба. 381) –

    Adhigacche padaṃ santaṃ, saṅkhārūpasamaṃ sukha’’nti. (dha. pa. 381) –

    г̇аат̇ам̣ вад̇ваа ‘‘зхи ваггалий’’д̇и ааха. со д̇зна амад̇знзва абхисид̇д̇о хадтад̇удто худ̇ваа вибассанам̣ бадтабзси. сад̣̇д̇хааяа б̣алавабхаавад̇о вибассанаавийт̇им̣ на од̇арад̇и, д̇ам̣ н̃ад̇ваа бхаг̇аваа д̇асса инд̣̇рияасамад̇д̇абадибаад̣̇анааяа гаммадтаанам̣ сод̇хзд̇ваа ад̣̇ааси. со сад̇т̇аараа д̣̇иннанаяз тад̇ваа вибассанам̣ уссуггаабзд̇ваа маг̇г̇аббадибаадияаа арахад̇д̇ам̣ баабун̣и. д̇знзд̇ам̣ вуд̇д̇ам̣ ‘‘ваггалид̇т̇зравад̇т̇у жзд̇т̇а нид̣̇ассана’’нд̇и. зд̇т̇аад̇и сад̣̇д̇хинд̣̇рияасса ад̇химад̇д̇абхаавз сзсинд̣̇рияаанам̣ сагижжаагаран̣з.

    Gāthaṃ vatvā ‘‘ehi vakkalī’’ti āha. So tena amateneva abhisitto haṭṭhatuṭṭho hutvā vipassanaṃ paṭṭhapesi. Saddhāya balavabhāvato vipassanāvīthiṃ na otarati, taṃ ñatvā bhagavā tassa indriyasamattapaṭipādanāya kammaṭṭhānaṃ sodhetvā adāsi. So satthārā dinnanaye ṭhatvā vipassanaṃ ussukkāpetvā maggappaṭipāṭiyā arahattaṃ pāpuṇi. Tenetaṃ vuttaṃ ‘‘vakkalittheravatthu cettha nidassana’’nti. Etthāti saddhindriyassa adhimattabhāve sesindriyānaṃ sakiccākaraṇe.

    ид̇арагижжабхзд̣̇анд̇и убадтаанаад̣̇игижжависзсам̣. бассад̣̇д̇хаад̣̇ийд̇и аад̣̇и-сад̣̇д̣̇зна самаад̇хиубзгкаасамб̣ож̇жхан̇г̇аанам̣ сан̇г̇ахо д̣̇адтаб̣б̣о. хаабзд̇аб̣б̣анд̇и яат̇аа сад̣̇д̇хинд̣̇рияасса б̣алавабхааво д̇хаммасабхаавабажжавзгкан̣зна хааяад̇и, звам̣ вийрияинд̣̇рияасса ад̇химад̇д̇ад̇аа бассад̣̇д̇хиаад̣̇ибхааванааяа хааяад̇и самаад̇хибагкияад̇д̇аа д̇ассаа. д̇ат̇аа хи самаад̇хинд̣̇рияасса ад̇химад̇д̇ад̇ам̣ госаж̇ж̇абаад̇ад̇о рагканд̇ий вийрияаад̣̇ибхааванаа вияа вийрияинд̣̇рияасса ад̇химад̇д̇ад̇ам̣ уд̣̇д̇хажжабаад̇ад̇о рагканд̇ий згам̣сад̇о хаабзд̇и. д̇зна вуд̇д̇ам̣ ‘‘бассад̣̇д̇хааад̣̇ибхааванааяа хаабзд̇аб̣б̣а’’нд̇и. сон̣ад̇т̇зрасса вад̇т̇ууд̇и сугумаарасон̣ад̇т̇зрасса вад̇т̇у. (махаава. 242; а. ни. адта. 1.1.205) со хи ааяасмаа сад̇т̇у санд̇игз гаммадтаанам̣ г̇ахзд̇ваа сийд̇аванз вихаранд̇о ‘‘мама сарийрам̣ сукумаалам̣, на жа саггаа сукзнзва сукам̣ ад̇хиг̇анд̇ум̣, гиламзд̇вааби саман̣ад̇хаммо гаад̇аб̣б̣о’’д̇и д̇ам̣ таанажан̇гамамзва ад̇хидтааяа бад̇хаанам̣ ануяун̃ж̇анд̇о баад̣̇ад̇алзсу подзсу удтид̇зсуби взд̣̇анам̣ аж̇жхубзгкид̇ваа д̣̇ал̣хам̣ вийрияам̣ гаронд̇о ажжаарад̣̇д̇хавийрияад̇ааяа висзсам̣ ниб̣б̣ад̇д̇зд̇ум̣ наасагки. сад̇т̇аа д̇ад̇т̇а г̇анд̇ваа вийн̣уубамоваад̣̇зна овад̣̇ид̇ваа вийрияасамад̇ааяож̇анавийт̇им̣ д̣̇ассзнд̇о гаммадтаанам̣ сод̇хзд̇ваа г̇иж̇жхагуудам̣ г̇ад̇о. т̇зроби сад̇т̇аараа д̣̇иннанаязна вийрияасамад̇ам̣ яож̇зд̇ваа бхаавзнд̇о вибассанам̣ уссуггаабзд̇ваа арахад̇д̇з бад̇идтааси. д̇зна вуд̇д̇ам̣ ‘‘сон̣ад̇т̇зрасса вад̇т̇у д̣̇ассзд̇аб̣б̣а’’нд̇и. сзсзсубийд̇и сад̇исамаад̇хибан̃н̃инд̣̇риязсуби.

    Itarakiccabhedanti upaṭṭhānādikiccavisesaṃ. Passaddhādīti ādi-saddena samādhiupekkhāsambojjhaṅgānaṃ saṅgaho daṭṭhabbo. Hāpetabbanti yathā saddhindriyassa balavabhāvo dhammasabhāvapaccavekkhaṇena hāyati, evaṃ vīriyindriyassa adhimattatā passaddhiādibhāvanāya hāyati samādhipakkhiyattā tassā. Tathā hi samādhindriyassa adhimattataṃ kosajjapātato rakkhantī vīriyādibhāvanā viya vīriyindriyassa adhimattataṃ uddhaccapātato rakkhantī ekaṃsato hāpeti. Tena vuttaṃ ‘‘passaddhaādibhāvanāya hāpetabba’’nti. Soṇattherassa vatthūti sukumārasoṇattherassa vatthu. (Mahāva. 242; a. ni. aṭṭha. 1.1.205) so hi āyasmā satthu santike kammaṭṭhānaṃ gahetvā sītavane viharanto ‘‘mama sarīraṃ sukhumālaṃ, na ca sakkā sukheneva sukhaṃ adhigantuṃ, kilametvāpi samaṇadhammo kātabbo’’ti taṃ ṭhānacaṅkamameva adhiṭṭhāya padhānaṃ anuyuñjanto pādatalesu phoṭesu uṭṭhitesupi vedanaṃ ajjhupekkhitvā daḷhaṃ vīriyaṃ karonto accāraddhavīriyatāya visesaṃ nibbattetuṃ nāsakkhi. Satthā tattha gantvā vīṇūpamovādena ovaditvā vīriyasamatāyojanavīthiṃ dassento kammaṭṭhānaṃ sodhetvā gijjhakūṭaṃ gato. Theropi satthārā dinnanayena vīriyasamataṃ yojetvā bhāvento vipassanaṃ ussukkāpetvā arahatte patiṭṭhāsi. Tena vuttaṃ ‘‘soṇattherassa vatthu dassetabba’’nti. Sesesupīti satisamādhipaññindriyesupi.

    самад̇анд̇и сад̣̇д̇хаабан̃н̃аанам̣ ан̃н̃аман̃н̃ам̣ ануунаанад̇хигабхаавам̣, д̇ат̇аа самаад̇хивийрияаанам̣. яат̇аа хи сад̣̇д̇хаабан̃н̃аанам̣ висум̣ висум̣ д̇хурияад̇хаммабхууд̇аанам̣ гижжад̇о ан̃н̃аман̃н̃ам̣ наад̇ивад̇д̇анам̣ висзсад̇о ижчид̇аб̣б̣ам̣, яад̇о нзсам̣ самад̇хурад̇ааяа аббанаа самбаж̇ж̇ад̇и, звам̣ самаад̇хивийрияаанам̣ госаж̇ж̇уд̣̇д̇хажжабагкигаанам̣ самарасад̇ааяа сад̇и ан̃н̃аман̃н̃уубад̇т̇амбханад̇о самбаяуд̇д̇ад̇хаммаанам̣ анд̇ад̣̇ваяабаад̇аабхаавзна саммад̣̇зва аббанаа иж̇жхад̇и. ‘‘б̣алавасад̣̇д̇хо’’д̇иаад̣̇и б̣яад̇ирзгамукзна вуд̇д̇ассзва ад̇т̇асса самад̇т̇анам̣. д̇ассад̇т̇о яо б̣алавад̇ияаа сад̣̇д̇хааяа саманнааг̇ад̇о ависад̣̇ан̃аан̣о, со муд̇хаббасанно ход̇и, на авзжжаббасанно. д̇ат̇аа хи авад̇т̇усмим̣ басийд̣̇ад̇и сзяяат̇ааби д̇ид̇т̇ияасаавагаа. гзраадигабагканд̇и саатзяяабагкам̣ бхаж̇ад̇и. сад̣̇д̇хаахийнааяа бан̃н̃ааяа ад̇ид̇хааванд̇о ‘‘д̣̇зяяавад̇т̇убарижжааг̇зна винаа жид̇д̇уббаад̣̇амад̇д̇знаби д̣̇аанамаяам̣ бун̃н̃ам̣ ход̇ий’’д̇иаад̣̇ийни баригаббзд̇и хзд̇убад̇ируубагзхи ван̃жид̇о, звам̣бхууд̇о жа сугкад̇аггавилуд̇д̇ажид̇д̇о бан̣д̣ид̇аанам̣ важанам̣ наад̣̇ияад̇и сан̃н̃ад̇д̇им̣ на г̇ажчад̇и. д̇знааха ‘‘бхзсаж̇ж̇асамудтид̇о вияа рог̇о ад̇згижчо ход̇ий’’д̇и. яат̇аа жзд̇т̇а сад̣̇д̇хаабан̃н̃аанам̣ ан̃н̃аман̃н̃ам̣ висамабхааво на ад̇т̇аавахо, анад̇т̇аавахова, звам̣, самаад̇хивийрияаанам̣ ан̃н̃аман̃н̃ам̣ висамабхааво на ад̇т̇аавахо, анад̇т̇аавахова, д̇ат̇аа на авигкзбаавахо, вигкзбааваховаад̇и. госаж̇ж̇ам̣ абхибхавад̇и, д̇зна аббанам̣ на баабун̣аад̇ийд̇и ад̇хиббааяо. уд̣̇д̇хажжам̣ абхибхавад̇ийд̇и зд̇т̇ааби зсзва наяо. д̇ад̣̇убхаяанд̇и сад̣̇д̇хаабан̃н̃аад̣̇ваяам̣, самаад̇хивийрияад̣̇ваяан̃жа. самам̣ гаад̇аб̣б̣анд̇и самарасам̣ гаад̇аб̣б̣ам̣ .

    Samatanti saddhāpaññānaṃ aññamaññaṃ anūnānadhikabhāvaṃ, tathā samādhivīriyānaṃ. Yathā hi saddhāpaññānaṃ visuṃ visuṃ dhuriyadhammabhūtānaṃ kiccato aññamaññaṃ nātivattanaṃ visesato icchitabbaṃ, yato nesaṃ samadhuratāya appanā sampajjati, evaṃ samādhivīriyānaṃ kosajjuddhaccapakkhikānaṃ samarasatāya sati aññamaññūpatthambhanato sampayuttadhammānaṃ antadvayapātābhāvena sammadeva appanā ijjhati. ‘‘Balavasaddho’’tiādi byatirekamukhena vuttasseva atthassa samatthanaṃ. Tassattho yo balavatiyā saddhāya samannāgato avisadañāṇo, so mudhappasanno hoti, na aveccappasanno. Tathā hi avatthusmiṃ pasīdati seyyathāpi titthiyasāvakā. Kerāṭikapakkhanti sāṭheyyapakkhaṃ bhajati. Saddhāhīnāya paññāya atidhāvanto ‘‘deyyavatthupariccāgena vinā cittuppādamattenapi dānamayaṃ puññaṃ hotī’’tiādīni parikappeti hetupatirūpakehi vañcito, evaṃbhūto ca sukkhatakkaviluttacitto paṇḍitānaṃ vacanaṃ nādiyati saññattiṃ na gacchati. Tenāha ‘‘bhesajjasamuṭṭhito viya rogo atekiccho hotī’’ti. Yathā cettha saddhāpaññānaṃ aññamaññaṃ visamabhāvo na atthāvaho, anatthāvahova, evaṃ, samādhivīriyānaṃ aññamaññaṃ visamabhāvo na atthāvaho, anatthāvahova, tathā na avikkhepāvaho, vikkhepāvahovāti. Kosajjaṃ abhibhavati, tena appanaṃ na pāpuṇātīti adhippāyo. Uddhaccaṃ abhibhavatīti etthāpi eseva nayo. Tadubhayanti saddhāpaññādvayaṃ, samādhivīriyadvayañca. Samaṃ kātabbanti samarasaṃ kātabbaṃ .

    самаад̇хигаммигассаад̇и самат̇агаммадтаанигасса. званд̇и звам̣ санд̇з, сад̣̇д̇хааяа т̇огам̣ б̣алавабхаавз сад̇ийд̇и ад̇т̇о. сад̣̇д̣̇аханд̇од̇и ‘‘бат̇авий бат̇авийд̇и манасигаран̣амад̇д̇зна гат̇ам̣ жхаануббад̇д̇ий’’д̇и ажинд̇зд̇ваа ‘‘ад̣̇д̇хаа саммаасамб̣уд̣̇д̇хзна вуд̇д̇авид̇хи иж̇жхиссад̇ий’’д̇и сад̣̇д̣̇аханд̇о сад̣̇д̇хам̣ ж̇анзнд̇о. огаббзнд̇од̇и аарамман̣ам̣ анубависид̇ваа вияа ад̇химужжанавасзна авагаббзнд̇о багканд̣̇анд̇о. згаг̇г̇ад̇аа б̣алавад̇ий ваддад̇и самаад̇хиббад̇хаанад̇д̇аа жхаанасса. убхиннанд̇и самаад̇хибан̃н̃аанам̣. самаад̇хигаммигасса самаад̇хино ад̇химад̇д̇ад̇ааяа бан̃н̃ааяа ад̇химад̇д̇ад̇ааби ижчид̇аб̣б̣аад̇и ааха ‘‘самад̇ааяабий’’д̇и, самабхаавзнаабийд̇и ад̇т̇о. аббанаад̇и логияаббанаа. д̇ат̇аа хи ‘‘ход̇иязваа’’д̇и саасан̇гам̣ вад̣̇ад̇и. логуд̇д̇араббанаа бана д̇зсам̣ самабхаавзнзва ижчид̇аа. яат̇ааха ‘‘самат̇авибассанам̣ яуг̇ананд̇хам̣ бхаавзд̇ий’’д̇и (а. ни. 4.170; бади. ма. 2.5).

    Samādhikammikassāti samathakammaṭṭhānikassa. Evanti evaṃ sante, saddhāya thokaṃ balavabhāve satīti attho. Saddahantoti ‘‘pathavī pathavīti manasikaraṇamattena kathaṃ jhānuppattī’’ti acintetvā ‘‘addhā sammāsambuddhena vuttavidhi ijjhissatī’’ti saddahanto saddhaṃ janento. Okappentoti ārammaṇaṃ anupavisitvā viya adhimuccanavasena avakappento pakkhandanto. Ekaggatā balavatī vaṭṭati samādhippadhānattā jhānassa. Ubhinnanti samādhipaññānaṃ. Samādhikammikassa samādhino adhimattatāya paññāya adhimattatāpi icchitabbāti āha ‘‘samatāyapī’’ti, samabhāvenāpīti attho. Appanāti lokiyappanā. Tathā hi ‘‘hotiyevā’’ti sāsaṅkaṃ vadati. Lokuttarappanā pana tesaṃ samabhāveneva icchitā. Yathāha ‘‘samathavipassanaṃ yuganandhaṃ bhāvetī’’ti (a. ni. 4.170; paṭi. ma. 2.5).

    яад̣̇и висзсад̇о сад̣̇д̇хаабан̃н̃аанам̣, самаад̇хивийрияаанан̃жа самад̇аава ижчид̇аа, гат̇ам̣ сад̇ийд̇и ааха ‘‘сад̇и бана саб̣б̣ад̇т̇а б̣алавад̇ий ваддад̇ий’’д̇и. саб̣б̣ад̇т̇аад̇и лийнуд̣̇д̇хажжабагкигзсу бан̃жасу инд̣̇риязсу. уд̣̇д̇хажжабагкигзгад̣̇зсз г̇ан̣ханд̇о ‘‘сад̣̇д̇хаавийрияабан̃н̃аана’’нд̇и ааха. ан̃н̃ат̇аа бийд̇и жа г̇ахзд̇аб̣б̣аа сияаа. д̇ат̇аа хи ‘‘госаж̇ж̇абагкигзна самаад̇хинаа’’ ижжзва вуд̇д̇ам̣, на ‘‘бассад̣̇д̇хисамаад̇хиубзгкаахий’’д̇и. саад̇и сад̇и. саб̣б̣зсу рааж̇агаммзсу нияуд̇д̇о саб̣б̣агаммиго. д̇знаад̇и д̇зна саб̣б̣ад̇т̇а ижчид̇аб̣б̣адтзна гааран̣зна. ааха адтагат̇ааяам̣. саб̣б̣ад̇т̇а нияуд̇д̇аа саб̣б̣ад̇т̇игаа саб̣б̣ад̇т̇а лийнз, уд̣̇д̇хад̇з жа жид̇д̇з ижчид̇аб̣б̣ад̇д̇аа, саб̣б̣з ваа лийнз, уд̣̇д̇хад̇з жа жид̇д̇з бхаавзд̇аб̣б̣аа б̣ож̇жхан̇г̇аа ад̇т̇игаа зд̇ааяаад̇и саб̣б̣ад̇т̇игаа. жид̇д̇анд̇и гусалам̣ жид̇д̇ам̣. д̇асса хи сад̇и бадисаран̣ам̣ барааяан̣ам̣ аббад̇д̇асса бад̇д̇ияаа анад̇хиг̇ад̇асса ад̇хиг̇амааяа. д̇знааха ‘‘аарагкабажжубадтаанаа’’д̇иаад̣̇и.

    Yadi visesato saddhāpaññānaṃ, samādhivīriyānañca samatāva icchitā, kathaṃ satīti āha ‘‘sati pana sabbattha balavatī vaṭṭatī’’ti. Sabbatthāti līnuddhaccapakkhikesu pañcasu indriyesu. Uddhaccapakkhikekadese gaṇhanto ‘‘saddhāvīriyapaññāna’’nti āha. Aññathā pīti ca gahetabbā siyā. Tathā hi ‘‘kosajjapakkhikena samādhinā’’ icceva vuttaṃ, na ‘‘passaddhisamādhiupekkhāhī’’ti. ti sati. Sabbesu rājakammesu niyutto sabbakammiko. Tenāti tena sabbattha icchitabbaṭṭhena kāraṇena. Āha aṭṭhakathāyaṃ. Sabbattha niyuttā sabbatthikā sabbattha līne, uddhate ca citte icchitabbattā, sabbe vā līne, uddhate ca citte bhāvetabbā bojjhaṅgā atthikā etāyāti sabbatthikā. Cittanti kusalaṃ cittaṃ. Tassa hi sati paṭisaraṇaṃ parāyaṇaṃ appattassa pattiyā anadhigatassa adhigamāya. Tenāha ‘‘ārakkhapaccupaṭṭhānā’’tiādi.

    канд̇хаад̣̇ибхзд̣̇з аног̇аал̣хабан̃н̃аананд̇и барияад̇д̇иб̣аахусажжавасзнаби канд̇хааяад̇анаад̣̇ийсу аббад̇идтид̇аб̣уд̣̇д̇хийнам̣. б̣ахуссуд̇асзванаа хи суд̇амаяан̃аан̣аавахаа. д̇арун̣авибассанаасаман̇г̇ийби бхааванаамаяан̃аан̣з тид̇ад̇д̇аа згам̣сад̇о бан̃н̃аваа зва наама ход̇ийд̇и ааха ‘‘самабан̃н̃ааса лагкан̣абариг̇г̇аахигааяа уд̣̇аяаб̣б̣аяабан̃н̃ааяа саманнааг̇ад̇абуг̇г̇аласзванаа’’д̇и. н̃зяяад̇хаммасса г̇амбхийрабхаававасзна д̇аббарижчзд̣̇аган̃аан̣асса г̇амбхийрабхааваг̇г̇ахан̣анд̇и ааха ‘‘г̇амбхийрзсу канд̇хаад̣̇ийсу бавад̇д̇ааяа г̇амбхийрабан̃н̃ааяаа’’д̇и. д̇ан̃хи н̃зяяам̣ д̇аад̣̇исааяа бан̃н̃ааяа жарид̇аб̣б̣ад̇о г̇амбхийран̃аан̣ажарияам̣, д̇ассаа ваа бан̃н̃ааяа д̇ад̇т̇а бабхзд̣̇ад̇о бавад̇д̇и г̇амбхийран̃аан̣ажарияаа, д̇ассаа бажжавзгкан̣аад̇и ааха ‘‘г̇амбхийрабан̃н̃ааяа бабхзд̣̇абажжавзгкан̣аа’’д̇и. яат̇аа сад̇ивзбуллаббад̇д̇о наама арахаа зва, звам̣ бан̃н̃аавзбуллаббад̇д̇од̇иби со зваад̇и ааха ‘‘арахад̇д̇амаг̇г̇зна бхааванаабаарибуурий ход̇ий’’д̇и. вийрияаад̣̇ийсуби зсзва наяо.

    Khandhādibhede anogāḷhapaññānanti pariyattibāhusaccavasenapi khandhāyatanādīsu appatiṭṭhitabuddhīnaṃ. Bahussutasevanā hi sutamayañāṇāvahā. Taruṇavipassanāsamaṅgīpi bhāvanāmayañāṇe ṭhitattā ekaṃsato paññavā eva nāma hotīti āha ‘‘samapaññāsa lakkhaṇapariggāhikāya udayabbayapaññāya samannāgatapuggalasevanā’’ti. Ñeyyadhammassa gambhīrabhāvavasena tapparicchedakañāṇassa gambhīrabhāvaggahaṇanti āha ‘‘gambhīresu khandhādīsu pavattāya gambhīrapaññāyā’’ti. Tañhi ñeyyaṃ tādisāya paññāya caritabbato gambhīrañāṇacariyaṃ, tassā vā paññāya tattha pabhedato pavatti gambhīrañāṇacariyā, tassā paccavekkhaṇāti āha ‘‘gambhīrapaññāya pabhedapaccavekkhaṇā’’ti. Yathā sativepullappatto nāma arahā eva, evaṃ paññāvepullappattotipi so evāti āha ‘‘arahattamaggena bhāvanāpāripūrī hotī’’ti. Vīriyādīsupi eseva nayo.

    ‘‘д̇ад̇д̇ам̣ аяокилам̣ хад̇т̇з г̇амзнд̇ий’’д̇иаад̣̇инаа (ма. ни. 3.250, 267; а. ни. 3.36) вуд̇д̇абан̃жавид̇хаб̣анд̇ханагаммагааран̣аа нираяз ниб̣б̣ад̇д̇асад̇д̇асса язбхуяязна саб̣б̣абатамам̣ гаронд̇ийд̇и, д̣̇звад̣̇ууд̇асуд̇д̇аад̣̇ийсу д̇асса аад̣̇ид̇о вуд̇д̇ад̇д̇аа жа ааха ‘‘бан̃жавид̇хаб̣анд̇ханагаммагааран̣ад̇о бадтааяаа’’д̇и. сагадаваханаад̣̇игаалзд̇и аад̣̇и-сад̣̇д̣̇зна д̇ад̣̇ан̃н̃амануссзхи, д̇иражчаанзхи жа виб̣аад̇хияамаанагаалам̣ сан̇г̇ан̣хаад̇и. ‘‘згам̣ б̣уд̣̇д̇ханд̇ара’’нд̇и ид̣̇ам̣ абараабарам̣ бзд̇зсу зва уббаж̇ж̇анагасад̇д̇авасзна вуд̇д̇ам̣, згажжаанам̣ ваа бзд̇аанам̣ згажжад̇иражчаанаанам̣ вияа д̇ат̇аа д̣̇ийгхааяугад̇ааби сияаад̇и д̇ат̇аа вуд̇д̇ам̣. д̇ат̇аа хи ‘‘гаало нааг̇арааж̇аа жад̇уннам̣ б̣уд̣̇д̇хаанам̣ саммукийбхаавам̣ лабхид̇ваа тид̇о мзд̇д̇зяяассаби бхаг̇авад̇о саммукийбхаавам̣ лабхиссад̇ий’’д̇и вад̣̇анд̇и, яам̣ д̇асса габбааяугад̇аа вуд̇д̇аа.

    ‘‘Tattaṃ ayokhilaṃ hatthe gamentī’’tiādinā (ma. ni. 3.250, 267; a. ni. 3.36) vuttapañcavidhabandhanakammakāraṇā niraye nibbattasattassa yebhuyyena sabbapaṭhamaṃ karontīti, devadūtasuttādīsu tassa ādito vuttattā ca āha ‘‘pañcavidhabandhanakammakāraṇato paṭṭhāyā’’ti. Sakaṭavahanādikāleti ādi-saddena tadaññamanussehi, tiracchānehi ca vibādhiyamānakālaṃ saṅgaṇhāti. ‘‘Ekaṃ buddhantara’’nti idaṃ aparāparaṃ petesu eva uppajjanakasattavasena vuttaṃ, ekaccānaṃ vā petānaṃ ekaccatiracchānānaṃ viya tathā dīghāyukatāpi siyāti tathā vuttaṃ. Tathā hi ‘‘kālo nāgarājā catunnaṃ buddhānaṃ sammukhībhāvaṃ labhitvā ṭhito metteyyassapi bhagavato sammukhībhāvaṃ labhissatī’’ti vadanti, yaṃ tassa kappāyukatā vuttā.

    аанисам̣сад̣̇ассаавинод̇и ‘‘вийрияааяад̇д̇о зва саб̣б̣о логуд̇д̇аро, логияо жа висзсаад̇хиг̇амо’’д̇и звам̣ вийрияз аанисам̣сад̣̇ассанасийласса. г̇аманавийт̇инд̇и сабуб̣б̣абхааг̇ам̣ ниб̣б̣аанаг̇ааминим̣ бадибад̣̇ам̣, саха вибассанааяа арияамаг̇г̇абадибаади , сад̇д̇ависуд̣̇д̇хибарамбараа ваа. саа хи бхигкуно вадданияяаанааяа г̇анд̇аб̣б̣аа бадибад̣̇аад̇и гад̇ваа г̇аманавийт̇и наама. гааяад̣̇ал̣хийб̣ахулод̇и яат̇аа д̇ат̇аа гааяасса д̣̇ал̣хийгаммаббасуд̇о. бин̣д̣анд̇и радтабин̣д̣ам̣. бажжаяад̣̇ааяагаанам̣ ад̇д̇ани гаарасса ад̇д̇ано саммаабадибад̇д̇ияаа махабпалабхаавасса гаран̣зна бин̣д̣асса бхигкааяа бадибууж̇анаа бин̣д̣аабажааяанам̣.

    Ānisaṃsadassāvinoti ‘‘vīriyāyatto eva sabbo lokuttaro, lokiyo ca visesādhigamo’’ti evaṃ vīriye ānisaṃsadassanasīlassa. Gamanavīthinti sapubbabhāgaṃ nibbānagāminiṃ paṭipadaṃ, saha vipassanāya ariyamaggapaṭipāṭi , sattavisuddhiparamparā vā. Sā hi bhikkhuno vaṭṭaniyyānāya gantabbā paṭipadāti katvā gamanavīthi nāma. Kāyadaḷhībahuloti yathā tathā kāyassa daḷhīkammappasuto. Piṇḍanti raṭṭhapiṇḍaṃ. Paccayadāyakānaṃ attani kārassa attano sammāpaṭipattiyā mahapphalabhāvassa karaṇena piṇḍassa bhikkhāya paṭipūjanā piṇḍāpacāyanaṃ.

    нийхаранд̇од̇и бад̇д̇ат̇авигад̇о нийхаранд̇о. д̇ам̣ сад̣̇д̣̇ам̣ суд̇ваад̇и д̇ам̣ убаасигааяа важанам̣ ад̇д̇ано васанабан̣н̣асаалад̣̇ваарз тид̇ова бан̃жаабхин̃н̃ад̇ааяа д̣̇иб̣б̣асод̇зна суд̇ваа. мануссасамбад̇д̇и, д̣̇иб̣б̣асамбад̇д̇и, ниб̣б̣аанасамбад̇д̇ийд̇и имаа д̇иссо самбад̇д̇ияо. д̣̇аад̇ум̣ сагкиссасийд̇и ‘‘д̇аяи гад̇зна д̣̇аанамаязна, взяяааважжамаязна жа бун̃н̃агаммзна кзд̇д̇ависзсабхаавуубаг̇аманзна абараабарам̣ д̣̇звамануссасамбад̇д̇ияо, анд̇з ниб̣б̣аанасамбад̇д̇ин̃жа д̣̇аад̇ум̣ сагкиссасий’’д̇и т̇зро ад̇д̇аанам̣ бужчад̇и. сид̇ам̣ гаронд̇о ваад̇и ‘‘агижчзнзва маяаа ваддад̣̇угкам̣ самад̇игганд̇а’’нд̇и бажжавзгкан̣аавасаанз сан̃ж̇аад̇абаамож̇ж̇авасзна сид̇ам̣ гаронд̇о зва.

    Nīharantoti pattathavikato nīharanto. Taṃ saddaṃ sutvāti taṃ upāsikāya vacanaṃ attano vasanapaṇṇasāladvāre ṭhitova pañcābhiññatāya dibbasotena sutvā. Manussasampatti, dibbasampatti, nibbānasampattīti imā tisso sampattiyo. Dātuṃ sakkhissasīti ‘‘tayi katena dānamayena, veyyāvaccamayena ca puññakammena khettavisesabhāvūpagamanena aparāparaṃ devamanussasampattiyo, ante nibbānasampattiñca dātuṃ sakkhissasī’’ti thero attānaṃ pucchati. Sitaṃ karonto vāti ‘‘akiccheneva mayā vaṭṭadukkhaṃ samatikkanta’’nti paccavekkhaṇāvasāne sañjātapāmojjavasena sitaṃ karonto eva.

    виббадибаннанд̇и ж̇аад̇ид̇хаммагулад̇хаммаад̣̇илан̇гханзна асаммаабадибаннам̣. звам̣ яат̇аа асаммаабадибанно буд̇д̇о д̇ааяа зва асаммаабадибад̇д̇ияаа гуласанд̇аанад̇о б̣аахиро худ̇ваа бид̇у санд̇игаа д̣̇ааяаж̇ж̇асса на бхааг̇ий, звам̣. гусийд̇оби д̇зна гусийд̇абхаавзна асаммаабадибанно сад̇т̇у санд̇игаа лад̣̇д̇хаб̣б̣аарияад̇ханад̣̇ааяаж̇ж̇асса на бхааг̇ий. аарад̣̇д̇хавийрияова лабхад̇и саммаабадибаж̇ж̇анад̇о. уббаж̇ж̇ад̇и вийрияасамб̣ож̇жхан̇г̇од̇и яож̇анаа, звам̣ саб̣б̣ад̇т̇а.

    Vippaṭipannanti jātidhammakuladhammādilaṅghanena asammāpaṭipannaṃ. Evaṃ yathā asammāpaṭipanno putto tāya eva asammāpaṭipattiyā kulasantānato bāhiro hutvā pitu santikā dāyajjassa na bhāgī, evaṃ. Kusītopi tena kusītabhāvena asammāpaṭipanno satthu santikā laddhabbaariyadhanadāyajjassa na bhāgī. Āraddhavīriyova labhati sammāpaṭipajjanato. Uppajjati vīriyasambojjhaṅgoti yojanā, evaṃ sabbattha.

    махаад̇и сийлаад̣̇ийхи г̇ун̣зхи маханд̇о вибуло анан̃н̃асаад̇хааран̣о. д̇ам̣ банасса г̇ун̣амахад̇д̇ам̣ д̣̇асасахассилогад̇хаад̇угамбанзна логз баагаданд̇и д̣̇ассзнд̇о ‘‘сад̇т̇уно хий’’д̇иаад̣̇имааха.

    Mahāti sīlādīhi guṇehi mahanto vipulo anaññasādhāraṇo. Taṃ panassa guṇamahattaṃ dasasahassilokadhātukampanena loke pākaṭanti dassento ‘‘satthuno hī’’tiādimāha.

    яасмаа сад̇т̇усаасанз баб̣б̣аж̇ид̇асса баб̣б̣аж̇ж̇уубаг̇амзна сагяабуд̇д̇ассабхааво самбаж̇ааяад̇и, д̇асмаа б̣уд̣̇д̇хабуд̇д̇абхаавам̣ д̣̇ассзнд̇о ‘‘асамбхиннааяаа’’д̇иаад̣̇имааха.

    Yasmā satthusāsane pabbajitassa pabbajjūpagamena sakyaputtassabhāvo sampajāyati, tasmā buddhaputtabhāvaṃ dassento ‘‘asambhinnāyā’’tiādimāha.

    аласаанам̣ бхааванааяа наамамад̇д̇амби аж̇аананд̇аанам̣ гааяад̣̇ал̣хийб̣ахулаанам̣ яаавад̣̇ад̇т̇ам̣ бхун̃ж̇ид̇ваа сзяяасукаад̣̇иануяун̃ж̇анагаанам̣ д̇иражчаанагат̇игаанам̣ буг̇г̇алаанам̣ д̣̇уурад̇о важ̇ж̇анаа гусийд̇абуг̇г̇алабариваж̇ж̇анаа. ‘‘д̣̇ивасам̣ жан̇гамзна нисаж̇ж̇ааяаа’’д̇иаад̣̇инаа (ма. ни. 1.423; 3.65; сам̣. ни. 4.120; махаани. 161) бхааванаарад̣̇д̇хавасзна аарад̣̇д̇хавийрияаанам̣ д̣̇ал̣хабараггамаанам̣ гаалзна гаалам̣ убасан̇гаманаа аарад̣̇д̇хавийрияабуг̇г̇аласзванаа. д̇знааха ‘‘гужчим̣ буурзд̇ваа’’д̇иаад̣̇и. висуд̣̇д̇химаг̇г̇з (висуд̣̇д̇хи. 1.64) бана ж̇аад̇имахад̇д̇абажжавзгкан̣аа, саб̣рахмажаариймахад̇д̇абажжавзгкан̣аад̇и ид̣̇ам̣ д̣̇ваяам̣ на г̇ахид̇ам̣, т̇инамид̣̇д̇хавинод̣̇анад̇аа, саммаббад̇хаанабажжавзгкан̣ад̇аад̇и ид̣̇ам̣ д̣̇ваяам̣ г̇ахид̇ам̣. д̇ад̇т̇а аанисам̣сад̣̇ассаавид̇ааяа зва саммаббад̇хаанабажжавзгкан̣аа г̇ахид̇аа ход̇и логияалогуд̇д̇арависзсаад̇хиг̇амасса вийрияааяад̇д̇ад̇аад̣̇ассанабхаавад̇о. т̇инамид̣̇д̇хавинод̣̇анам̣ д̇ад̣̇ад̇химуд̇д̇ад̇ааяа зва г̇ахид̇ам̣ ход̇и, вийрияуббаад̣̇анз яуд̇д̇аббаяуд̇д̇асса т̇инамид̣̇д̇хавинод̣̇анам̣ ад̇т̇асид̣̇д̇хамзва. д̇ад̇т̇а т̇инамид̣̇д̇хавинод̣̇анагусийд̇абуг̇г̇алабариваж̇ж̇анааарад̣̇д̇хавийрияабуг̇г̇аласзвана- д̇ад̣̇ад̇химуд̇д̇ад̇аабадибагкавид̇хаманабажжаяуубасам̣хааравасзна, абааяабхаяабажжавзгкан̣аад̣̇аяо самуд̇д̇зж̇анавасзна вийрияасамб̣ож̇жхан̇г̇асса уббаад̣̇агаа д̣̇адтаб̣б̣аа.

    Alasānaṃ bhāvanāya nāmamattampi ajānantānaṃ kāyadaḷhībahulānaṃ yāvadatthaṃ bhuñjitvā seyyasukhādianuyuñjanakānaṃ tiracchānakathikānaṃ puggalānaṃ dūrato vajjanā kusītapuggalaparivajjanā. ‘‘Divasaṃ caṅkamena nisajjāyā’’tiādinā (ma. ni. 1.423; 3.65; saṃ. ni. 4.120; mahāni. 161) bhāvanāraddhavasena āraddhavīriyānaṃ daḷhaparakkamānaṃ kālena kālaṃ upasaṅkamanā āraddhavīriyapuggalasevanā. Tenāha ‘‘kucchiṃ pūretvā’’tiādi. Visuddhimagge (visuddhi. 1.64) pana jātimahattapaccavekkhaṇā, sabrahmacārīmahattapaccavekkhaṇāti idaṃ dvayaṃ na gahitaṃ, thinamiddhavinodanatā, sammappadhānapaccavekkhaṇatāti idaṃ dvayaṃ gahitaṃ. Tattha ānisaṃsadassāvitāya eva sammappadhānapaccavekkhaṇā gahitā hoti lokiyalokuttaravisesādhigamassa vīriyāyattatādassanabhāvato. Thinamiddhavinodanaṃ tadadhimuttatāya eva gahitaṃ hoti, vīriyuppādane yuttappayuttassa thinamiddhavinodanaṃ atthasiddhameva. Tattha thinamiddhavinodanakusītapuggalaparivajjanaāraddhavīriyapuggalasevana- tadadhimuttatāpaṭipakkhavidhamanapaccayūpasaṃhāravasena, apāyabhayapaccavekkhaṇādayo samuttejanavasena vīriyasambojjhaṅgassa uppādakā daṭṭhabbā.

    буримуббаннаа бийд̇и барад̇о уббаж̇ж̇анагабийд̇ияаа висзсагааран̣асабхааг̇ахзд̇убхаавад̇о ‘‘бийд̇иязва бийд̇исамб̣ож̇жхан̇г̇адтаанийяаа д̇хаммаа’’д̇и вуд̇д̇аа, д̇ассаа бана б̣ахусо бавад̇д̇ияаа бут̇уд̇д̇ам̣ убаад̣̇ааяа б̣ахуважананид̣̇д̣̇зсо. яат̇аа саа уббаж̇ж̇ад̇и, звам̣ бадибад̇д̇и д̇ассаа уббаад̣̇агаманасигааро.

    Purimuppannā pīti parato uppajjanakapītiyā visesakāraṇasabhāgahetubhāvato ‘‘pītiyeva pītisambojjhaṅgaṭṭhānīyā dhammā’’ti vuttā, tassā pana bahuso pavattiyā puthuttaṃ upādāya bahuvacananiddeso. Yathā sā uppajjati, evaṃ paṭipatti tassā uppādakamanasikāro.

    ‘‘б̣уд̣̇д̇хаануссад̇ий’’д̇иаад̣̇ийсу вад̇д̇аб̣б̣ам̣ висуд̣̇д̇химаг̇г̇з (висуд̣̇д̇хи. 1.123) вуд̇д̇анаязнзва взд̣̇ид̇аб̣б̣ам̣.

    ‘‘Buddhānussatī’’tiādīsu vattabbaṃ visuddhimagge (visuddhi. 1.123) vuttanayeneva veditabbaṃ.

    б̣уд̣̇д̇хаануссад̇ияаа убажаарасамаад̇хинидтад̇д̇аа вуд̇д̇ам̣ ‘‘яаава убажаараа’’д̇и. сагаласарийрам̣ парамаанод̇и бийд̇исамудтаанзхи бан̣ийд̇аруубзхи сагаласарийрам̣ парамаано. д̇хаммаг̇ун̣з ануссаранд̇ассааби яаава убажаараа сагаласарийрам̣ парамаано бийд̇исамб̣ож̇жхан̇г̇о уббаж̇ж̇ад̇ийд̇и яож̇анаа, звам̣ сзсаануссад̇ийсу. басаад̣̇анийяасуд̇д̇анд̇абажжавзгкан̣ааяан̃жа яож̇зд̇аб̣б̣ам̣ д̇ассааби вимуд̇д̇ааяад̇анабхаавзна д̇аг̇г̇ад̇игад̇д̇аа. сан̇каараанам̣ саббад̣̇зсавуубасамзби ниббад̣̇зсавуубасамз вияа д̇ат̇аа бан̃н̃ааяа бавад̇д̇ид̇о бхааванааманасигааро гилзсавигкамбханасамад̇т̇о худ̇ваа убажаарасамаад̇хим̣ ааваханд̇о д̇ат̇ааруубабийд̇исоманассасаманнааг̇ад̇о бийд̇исамб̣ож̇жхан̇г̇асса уббаад̣̇ааяа ход̇ийд̇и ааха ‘‘самаабад̇д̇ияаа…бз… бажжавзгканд̇ассаабий’’д̇и. д̇ад̇т̇а ‘‘вигкамбхид̇аа гилзсаа’’д̇и баато. д̇з хи на самуд̣̇аажаранд̇ийд̇и. ид̇и-сад̣̇д̣̇о гааран̣ад̇т̇о, яасмаа на самуд̣̇аажаранд̇и, д̇асмаа д̇ам̣ нзсам̣ асамуд̣̇аажаарам̣ бажжавзгканд̇ассаад̇и яож̇анаа . на хи гилзсз бажжавзгканд̇асса б̣ож̇жхан̇г̇уббад̇д̇и яуд̇д̇аа. басаад̣̇анийязсу таанзсу басаад̣̇асинзхаабхаавзна т̇уусасамахад̣̇аяад̇аа луукад̇аа, саа д̇ад̇т̇а аад̣̇араг̇аараваагаран̣зна вин̃н̃ааяад̇ийд̇и ааха ‘‘асаггажжагирияааяа сам̣суужид̇алуукабхаавз’’д̇и.

    Buddhānussatiyā upacārasamādhiniṭṭhattā vuttaṃ ‘‘yāva upacārā’’ti. Sakalasarīraṃ pharamānoti pītisamuṭṭhānehi paṇītarūpehi sakalasarīraṃ pharamāno. Dhammaguṇe anussarantassāpi yāva upacārā sakalasarīraṃ pharamāno pītisambojjhaṅgo uppajjatīti yojanā, evaṃ sesaanussatīsu. Pasādanīyasuttantapaccavekkhaṇāyañca yojetabbaṃ tassāpi vimuttāyatanabhāvena taggatikattā. Saṅkhārānaṃ sappadesavūpasamepi nippadesavūpasame viya tathā paññāya pavattito bhāvanāmanasikāro kilesavikkhambhanasamattho hutvā upacārasamādhiṃ āvahanto tathārūpapītisomanassasamannāgato pītisambojjhaṅgassa uppādāya hotīti āha ‘‘samāpattiyā…pe… paccavekkhantassāpī’’ti. Tattha ‘‘vikkhambhitā kilesā’’ti pāṭho. Te hi na samudācarantīti. Iti-saddo kāraṇattho, yasmā na samudācaranti, tasmā taṃ nesaṃ asamudācāraṃ paccavekkhantassāti yojanā . Na hi kilese paccavekkhantassa bojjhaṅguppatti yuttā. Pasādanīyesu ṭhānesu pasādasinehābhāvena thūsasamahadayatā lūkhatā, sā tattha ādaragāravākaraṇena viññāyatīti āha ‘‘asakkaccakiriyāya saṃsūcitalūkhabhāve’’ti.

    гааяажид̇д̇ад̣̇арат̇авуубасамалагкан̣аа бассад̣̇д̇хи зва яат̇аавуд̇д̇аб̣од̇хиан̇г̇абхууд̇о бассад̣̇д̇хисамб̣ож̇жхан̇г̇о, д̇асса бассад̣̇д̇хисамб̣ож̇жхан̇г̇асса звам̣ уббаад̣̇о ход̇ийд̇и яож̇анаа.

    Kāyacittadarathavūpasamalakkhaṇā passaddhi eva yathāvuttabodhiaṅgabhūto passaddhisambojjhaṅgo, tassa passaddhisambojjhaṅgassa evaṃ uppādo hotīti yojanā.

    бан̣ийд̇абхож̇анасзванад̇аад̇и бан̣ийд̇асаббааяабхож̇анасзва над̇аа . уд̇уирияаабат̇асукаг̇г̇ахан̣зна саббааяауд̇уирияаабат̇аг̇г̇ахан̣ам̣ д̣̇адтаб̣б̣ам̣. д̇ан̃хи д̇ивид̇хамби саббааяам̣ сзвияамаанам̣ гааяасса галлад̇аабаад̣̇анавасзна жид̇д̇асса галлад̇ам̣ ааваханд̇ам̣ д̣̇увид̇хааяаби бассад̣̇д̇хияаа гааран̣ам̣ ход̇и. ахзд̇угам̣ сад̇д̇зсу лаб̣бхамаанам̣ сукад̣̇угканд̇и аяамзго анд̇о, иссараад̣̇ивисамахзд̇уганд̇и бана аяам̣ д̣̇уд̇ияо. зд̇з убхо анд̇з анубаг̇амма яат̇аасагам̣ гаммунаа ход̇ийд̇и аяам̣ маж̇жхимаа бадибад̇д̇и. маж̇жхад̇д̇о баяог̇о яасса со маж̇жхад̇д̇абаяог̇о, д̇асса бхааво маж̇жхад̇д̇абаяог̇ад̇аа. аяан̃хи бахааяа саарад̣̇д̇хагааяад̇ам̣ бассад̣̇д̇хагааяад̇ааяа гааран̣ам̣ хонд̇ий бассад̣̇д̇хид̣̇ваяам̣ аавахад̇и, зд̇знзва саарад̣̇д̇хагааяабуг̇г̇алабариваж̇ж̇анабассад̣̇д̇хагааяабуг̇г̇аласзванаанам̣ д̇ад̣̇ааваханад̇аа сам̣ван̣н̣ид̇аад̇и д̣̇адтаб̣б̣ам̣.

    Paṇītabhojanasevanatāti paṇītasappāyabhojanaseva natā . Utuiriyāpathasukhaggahaṇena sappāyautuiriyāpathaggahaṇaṃ daṭṭhabbaṃ. Tañhi tividhampi sappāyaṃ seviyamānaṃ kāyassa kallatāpādanavasena cittassa kallataṃ āvahantaṃ duvidhāyapi passaddhiyā kāraṇaṃ hoti. Ahetukaṃ sattesu labbhamānaṃ sukhadukkhanti ayameko anto, issarādivisamahetukanti pana ayaṃ dutiyo. Ete ubho ante anupagamma yathāsakaṃ kammunā hotīti ayaṃ majjhimā paṭipatti. Majjhatto payogo yassa so majjhattapayogo, tassa bhāvo majjhattapayogatā. Ayañhi pahāya sāraddhakāyataṃ passaddhakāyatāya kāraṇaṃ hontī passaddhidvayaṃ āvahati, eteneva sāraddhakāyapuggalaparivajjanapassaddhakāyapuggalasevanānaṃ tadāvahanatā saṃvaṇṇitāti daṭṭhabbaṃ.

    яат̇аасамаахид̇аагаарасаллагкан̣авасзна г̇аяхамаано буримуббанно самат̇о зва самат̇анимид̇д̇ам̣. наанаарамман̣з бариб̣бхаманзна вивид̇хам̣ аг̇г̇ам̣ зд̇ассаад̇и б̣яаг̇г̇о, вигкзбо. д̇ат̇аа хи со анавадтаанарасо, бханд̇ад̇аабажжубадтаано жа вуд̇д̇о, згаг̇г̇ад̇аабхаавад̇о б̣яаг̇г̇абадибагкод̇и аб̣яаг̇г̇о, самаад̇хи. со зва нимид̇д̇анд̇и буб̣б̣з вияа вад̇д̇аб̣б̣ам̣. д̇знааха ‘‘авигкзбадтзна жа аб̣яаг̇г̇анимид̇д̇а’’нд̇и.

    Yathāsamāhitākārasallakkhaṇavasena gayhamāno purimuppanno samatho eva samathanimittaṃ. Nānārammaṇe paribbhamanena vividhaṃ aggaṃ etassāti byaggo, vikkhepo. Tathā hi so anavaṭṭhānaraso, bhantatāpaccupaṭṭhāno ca vutto, ekaggatābhāvato byaggapaṭipakkhoti abyaggo, samādhi. So eva nimittanti pubbe viya vattabbaṃ. Tenāha ‘‘avikkhepaṭṭhena ca abyagganimitta’’nti.

    вад̇т̇увисад̣̇агирияаа, инд̣̇рияасамад̇д̇абадибаад̣̇анаа жа бан̃н̃аавахаа вуд̇д̇аа, самаад̇хаанаавахааби д̇аа хонд̇и самаад̇хаанаавахабхаавзнзва бан̃н̃аавахабхаавад̇од̇и вуд̇д̇ам̣ ‘‘вад̇т̇увисад̣̇а…бз… взд̣̇ид̇аб̣б̣аа’’д̇и.

    Vatthuvisadakiriyā, indriyasamattapaṭipādanā ca paññāvahā vuttā, samādhānāvahāpi tā honti samādhānāvahabhāveneva paññāvahabhāvatoti vuttaṃ ‘‘vatthuvisada…pe… veditabbā’’ti.

    гаран̣абхааванаагосаллаанам̣ авинаабхаавад̇о, рагканагосалласса жа д̇ам̣муулагад̇д̇аа ‘‘нимид̇д̇агусалад̇аа наама гасин̣анимид̇д̇асса уг̇г̇ахан̣агусалад̇аа’’ ижжзва вуд̇д̇ам̣. гасин̣анимид̇д̇ассаад̇и жа нид̣̇ассанамад̇д̇ам̣ д̣̇адтаб̣б̣ам̣. асубханимид̇д̇ассааби хи яасса гассажи жхаануббад̇д̇инимид̇д̇асса уг̇г̇ахан̣агосаллам̣ нимид̇д̇агусалад̇аа зваад̇и. ад̇исит̇илавийрияад̇аад̣̇ийхийд̇и аад̣̇и-сад̣̇д̣̇зна бан̃н̃аабаяог̇аманд̣̇ад̇ам̣ , бамод̣̇авзгаллан̃жа сан̇г̇ан̣хаад̇и. д̇асса баг̇г̇ан̣хананд̇и д̇асса лийнасса жид̇д̇асса д̇хаммавижаяасамб̣ож̇жхан̇г̇аад̣̇исамудтаабанзна лаяаабад̇д̇ид̇о самуд̣̇д̇харан̣ам̣. вуд̇д̇ан̃хзд̇ам̣ бхаг̇авад̇аа –

    Karaṇabhāvanākosallānaṃ avinābhāvato, rakkhanakosallassa ca taṃmūlakattā ‘‘nimittakusalatā nāma kasiṇanimittassa uggahaṇakusalatā’’ icceva vuttaṃ. Kasiṇanimittassāti ca nidassanamattaṃ daṭṭhabbaṃ. Asubhanimittassāpi hi yassa kassaci jhānuppattinimittassa uggahaṇakosallaṃ nimittakusalatā evāti. Atisithilavīriyatādīhīti ādi-saddena paññāpayogamandataṃ , pamodavekallañca saṅgaṇhāti. Tassa paggaṇhananti tassa līnassa cittassa dhammavicayasambojjhaṅgādisamuṭṭhāpanena layāpattito samuddharaṇaṃ. Vuttañhetaṃ bhagavatā –

    ‘‘яасмин̃жа ко, бхигкавз, самаяз лийнам̣ жид̇д̇ам̣ ход̇и, гаало д̇асмим̣ самаяз д̇хаммавижаяасамб̣ож̇жхан̇г̇асса бхааванааяа, гаало вийрияасамб̣ож̇жхан̇г̇асса бхааванааяа, гаало бийд̇исамб̣ож̇жхан̇г̇асса бхааванааяа. д̇ам̣ гисса хзд̇у? лийнам̣, бхигкавз, жид̇д̇ам̣ д̇ам̣ зд̇зхи д̇хаммзхи сусамудтаабаяам̣ ход̇и. сзяяат̇ааби, бхигкавз, бурисо барид̇д̇ам̣ аг̇г̇им̣ уж̇ж̇аалид̇угаамо асса, со д̇ад̇т̇а сугкаани жзва д̇ин̣аани багкибзяяа, сугкаани г̇омаяаани багкибзяяа, сугкаани гадтаани багкибзяяа, мукаваад̇ан̃жа д̣̇ад̣̇зяяа, на жа бам̣сугзна огирзяяа, бхаб̣б̣о ну ко со бурисо барид̇д̇ам̣ аг̇г̇им̣ уж̇ж̇аалид̇унд̇и. звам̣ бханд̇з’’д̇и (сам̣. ни. 5.234).

    ‘‘Yasmiñca kho, bhikkhave, samaye līnaṃ cittaṃ hoti, kālo tasmiṃ samaye dhammavicayasambojjhaṅgassa bhāvanāya, kālo vīriyasambojjhaṅgassa bhāvanāya, kālo pītisambojjhaṅgassa bhāvanāya. Taṃ kissa hetu? Līnaṃ, bhikkhave, cittaṃ taṃ etehi dhammehi susamuṭṭhāpayaṃ hoti. Seyyathāpi, bhikkhave, puriso parittaṃ aggiṃ ujjālitukāmo assa, so tattha sukkhāni ceva tiṇāni pakkhipeyya, sukkhāni gomayāni pakkhipeyya, sukkhāni kaṭṭhāni pakkhipeyya, mukhavātañca dadeyya, na ca paṃsukena okireyya, bhabbo nu kho so puriso parittaṃ aggiṃ ujjālitunti. Evaṃ bhante’’ti (saṃ. ni. 5.234).

    зд̇т̇а жа яат̇аасагам̣ аахааравасзна д̇хаммавижаяасамб̣ож̇жхан̇г̇аад̣̇ийнам̣ бхааванаасамудтаабанаад̇и взд̣̇ид̇аб̣б̣аа, саа ананд̇арам̣ вибхаавид̇аа зва. аарад̣̇д̇хавийрияад̇аад̣̇ийхийд̇и аад̣̇и-сад̣̇д̣̇зна бан̃н̃аабаяог̇аб̣алавад̇ам̣, бамод̣̇уб̣б̣илааванан̃жа сан̇г̇ан̣хаад̇и. д̇асса ниг̇г̇ан̣хананд̇и д̇асса уд̣̇д̇хад̇асса жид̇д̇асса самаад̇хисамб̣ож̇жхан̇г̇аад̣̇исамудтаабанзна уд̣̇д̇хад̇аабад̇д̇ид̇о нисзд̇ханам̣. вуд̇д̇амби жзд̇ам̣ бхаг̇авад̇аа –

    Ettha ca yathāsakaṃ āhāravasena dhammavicayasambojjhaṅgādīnaṃ bhāvanāsamuṭṭhāpanāti veditabbā, sā anantaraṃ vibhāvitā eva. Āraddhavīriyatādīhīti ādi-saddena paññāpayogabalavataṃ, pamodubbilāvanañca saṅgaṇhāti. Tassa niggaṇhananti tassa uddhatassa cittassa samādhisambojjhaṅgādisamuṭṭhāpanena uddhatāpattito nisedhanaṃ. Vuttampi cetaṃ bhagavatā –

    ‘‘яасмин̃жа ко, бхигкавз, самаяз уд̣̇д̇хад̇ам̣ жид̇д̇ам̣ ход̇и, гаало д̇асмим̣ самаяз бассад̣̇д̇хисамб̣ож̇жхан̇г̇асса бхааванааяа, гаало самаад̇хисамб̣ож̇жхан̇г̇асса бхааванааяа, гаало убзгкаасамб̣ож̇жхан̇г̇асса бхааванааяа. д̇ам̣ гисса хзд̇у? уд̣̇д̇хад̇ам̣, бхигкавз, жид̇д̇ам̣ д̇ам̣ зд̇зхи д̇хаммзхи сувуубасамаяам̣ ход̇и. сзяяат̇ааби, бхигкавз, бурисо маханд̇ам̣ аг̇г̇игканд̇хам̣ ниб̣б̣аабзд̇угаамо асса, со д̇ад̇т̇а аллаани жзва д̇ин̣аани…бз… бам̣сугзна жа огирзяяа, бхаб̣б̣о ну ко со бурисо маханд̇ам̣ аг̇г̇игканд̇хам̣ ниб̣б̣аабзд̇унд̇и. звам̣ бханд̇з’’д̇и (сам̣. ни. 5.234).

    ‘‘Yasmiñca kho, bhikkhave, samaye uddhataṃ cittaṃ hoti, kālo tasmiṃ samaye passaddhisambojjhaṅgassa bhāvanāya, kālo samādhisambojjhaṅgassa bhāvanāya, kālo upekkhāsambojjhaṅgassa bhāvanāya. Taṃ kissa hetu? Uddhataṃ, bhikkhave, cittaṃ taṃ etehi dhammehi suvūpasamayaṃ hoti. Seyyathāpi, bhikkhave, puriso mahantaṃ aggikkhandhaṃ nibbāpetukāmo assa, so tattha allāni ceva tiṇāni…pe… paṃsukena ca okireyya, bhabbo nu kho so puriso mahantaṃ aggikkhandhaṃ nibbāpetunti. Evaṃ bhante’’ti (saṃ. ni. 5.234).

    зд̇т̇ааби яат̇аасагам̣ аахааравасзна бассад̣̇д̇хисамб̣ож̇жхан̇г̇аад̣̇ийнам̣ бхааванаасамудтаабанаад̇и взд̣̇ид̇аб̣б̣аа, д̇ад̇т̇а бассад̣̇д̇хисамб̣ож̇жхан̇г̇асса бхааванаа вуд̇д̇аа зва. самаад̇хисамб̣ож̇жхан̇г̇асса ананд̇арам̣ вагкад̇и. бан̃н̃аабаяог̇аманд̣̇ад̇ааяаад̇и бан̃н̃ааб̣яаабаарасса аббабхаавзна. яат̇аа хи д̣̇аанам̣ алобхабад̇хаанам̣, сийлам̣ ад̣̇осабад̇хаанам̣, звам̣ бхааванаа амохабад̇хаанаа. д̇ад̇т̇а яад̣̇аа бан̃н̃аа на б̣алавад̇ий ход̇и, д̇ад̣̇аа бхааванаа буб̣б̣знаабарам̣ висзсаавахаа на ход̇и, анабхисан̇кад̇о вияа аахааро бурисасса яог̇ино жид̇д̇асса абхиружим̣ на ж̇анзд̇и, д̇зна д̇ам̣ нирассаад̣̇ам̣ ход̇и, д̇ат̇аа бхааванааяа саммад̣̇зва авийт̇ибадибад̇д̇ияаа убасамасукам̣ на винд̣̇ад̇и, д̇знааби жид̇д̇ам̣ нирассаад̣̇ам̣ ход̇и. д̇зна вуд̇д̇ам̣ ‘‘бан̃н̃аабаяог̇а…бз… нирассаад̣̇ам̣ ход̇ий’’д̇и. д̇асса сам̣взг̇уббаад̣̇анам̣, басаад̣̇уббаад̣̇анан̃жа д̇игижчананд̇и д̇ам̣ д̣̇ассзнд̇о ‘‘адта сам̣взг̇авад̇т̇ууний’’д̇иаад̣̇имааха. д̇ад̇т̇а ж̇аад̇иж̇арааб̣яаад̇химаран̣аани яат̇аарахам̣ суг̇ад̇ияам̣, д̣̇уг̇г̇ад̇ияан̃жа хонд̇ийд̇и д̇ад̣̇ан̃н̃амзва бан̃жавид̇хаб̣анд̇ханаад̣̇икуббибаасаад̣̇и ан̃н̃аман̃н̃ам̣ виб̣аад̇ханаад̣̇ихзд̇угам̣ абааяад̣̇угкам̣ д̣̇адтаб̣б̣ам̣, д̇аяид̣̇ам̣ саб̣б̣ам̣ д̇зсам̣ д̇зсам̣ сад̇д̇аанам̣ бажжуббаннабхаваниссид̇ам̣ г̇ахид̇анд̇и ад̇ийд̇з анааг̇ад̇з жа гаалз ваддамуулагад̣̇угкаани висум̣ г̇ахид̇аани. яз бана сад̇д̇аа аахааруубаж̇ийвино, д̇ад̇т̇а жа удтаанапалуубаж̇ийвино, д̇зсам̣ ан̃н̃зхи асаад̇хааран̣ам̣ ж̇ийвигаад̣̇угкам̣ адтамам̣ сам̣взг̇авад̇т̇у г̇ахид̇анд̇и д̣̇адтаб̣б̣ам̣. аяам̣ вужжад̇и самаяз самбахам̣санаад̇и аяам̣ бхааванаажид̇д̇асса самбахам̣сид̇аб̣б̣асамаяз вуд̇д̇анаязна сам̣взг̇аж̇ананавасзна жзва басаад̣̇уббаад̣̇анавасзна жа саммад̣̇зва бахам̣санаа, сам̣взг̇аж̇ананабуб̣б̣агабасаад̣̇уббаад̣̇анзна д̇осанаад̇и ад̇т̇о.

    Etthāpi yathāsakaṃ āhāravasena passaddhisambojjhaṅgādīnaṃ bhāvanāsamuṭṭhāpanāti veditabbā, tattha passaddhisambojjhaṅgassa bhāvanā vuttā eva. Samādhisambojjhaṅgassa anantaraṃ vakkhati. Paññāpayogamandatāyāti paññābyāpārassa appabhāvena. Yathā hi dānaṃ alobhapadhānaṃ, sīlaṃ adosapadhānaṃ, evaṃ bhāvanā amohapadhānā. Tattha yadā paññā na balavatī hoti, tadā bhāvanā pubbenāparaṃ visesāvahā na hoti, anabhisaṅkhato viya āhāro purisassa yogino cittassa abhiruciṃ na janeti, tena taṃ nirassādaṃ hoti, tathā bhāvanāya sammadeva avīthipaṭipattiyā upasamasukhaṃ na vindati, tenāpi cittaṃ nirassādaṃ hoti. Tena vuttaṃ ‘‘paññāpayoga…pe… nirassādaṃ hotī’’ti. Tassa saṃveguppādanaṃ, pasāduppādanañca tikicchananti taṃ dassento ‘‘aṭṭha saṃvegavatthūnī’’tiādimāha. Tattha jātijarābyādhimaraṇāni yathārahaṃ sugatiyaṃ, duggatiyañca hontīti tadaññameva pañcavidhabandhanādikhuppipāsādi aññamaññaṃ vibādhanādihetukaṃ apāyadukkhaṃ daṭṭhabbaṃ, tayidaṃ sabbaṃ tesaṃ tesaṃ sattānaṃ paccuppannabhavanissitaṃ gahitanti atīte anāgate ca kāle vaṭṭamūlakadukkhāni visuṃ gahitāni. Ye pana sattā āhārūpajīvino, tattha ca uṭṭhānaphalūpajīvino, tesaṃ aññehi asādhāraṇaṃ jīvikādukkhaṃ aṭṭhamaṃ saṃvegavatthu gahitanti daṭṭhabbaṃ. Ayaṃ vuccati samaye sampahaṃsanāti ayaṃ bhāvanācittassa sampahaṃsitabbasamaye vuttanayena saṃvegajananavasena ceva pasāduppādanavasena ca sammadeva pahaṃsanā, saṃvegajananapubbakapasāduppādanena tosanāti attho.

    саммаабадибад̇д̇им̣ ааг̇аммаад̇и лийнуд̣̇д̇хажжавирахзна, самат̇авийт̇ибадибад̇д̇ияаа жа саммаа ависамам̣ саммад̣̇зва бхааванаабадибад̇д̇им̣ ааг̇амма. ‘‘алийна’’нд̇иаад̣̇ийсу госаж̇ж̇абагкигаанам̣ д̇хаммаанам̣ анад̇химад̇д̇ад̇ааяа алийнам̣, уд̣̇д̇хажжабагкигаанам̣ анад̇химад̇д̇ад̇ааяа ануд̣̇д̇хад̇ам̣, бан̃н̃аабаяог̇асамбад̇д̇ияаа, убасамасукаад̇хиг̇амзна жа анирассаад̣̇ам̣, д̇ад̇о зва аарамман̣з самаббавад̇д̇ам̣ самат̇авийт̇ибадибаннам̣. д̇ад̇т̇а алийнад̇ааяа баг̇г̇ахз, ануд̣̇д̇хад̇ад̇ааяа ниг̇г̇ахз, анирассаад̣̇ад̇ааяа самбахам̣санз на б̣яаабаарам̣ аабаж̇ж̇ад̇и. алийнаануд̣̇д̇хад̇ад̇аа хи аарамман̣з самаббавад̇д̇ам̣, анирассаад̣̇ад̇ааяа самат̇авийт̇ибадибаннам̣, самаббавад̇д̇ияаа ваа алийнам̣ ануд̣̇д̇хад̇ам̣. самат̇авийт̇ибадибад̇д̇ияаа анирассаад̣̇анд̇и д̣̇адтаб̣б̣ам̣. аяам̣ вужжад̇и самаяз аж̇жхубзгканад̇аад̇и аяам̣ аж̇жхубзгкид̇аб̣б̣асамаяз бхааванаажид̇д̇асса баг̇г̇аханиг̇г̇ахасамбахам̣санзсу аб̣яаавадад̇аасан̇каад̇ам̣ бадибагкам̣ абхибхуяяа бзгканаа вужжад̇и. бадибагкавигкамбханад̇о, вибассанааяа ад̇хидтаанабхаавуубаг̇аманад̇о жа убажаараж̇жхаанамби самаад̇хаана гижжанибпад̇д̇ияаа буг̇г̇аласса самаахид̇абхаавасаад̇ханам̣ зваад̇и д̇ад̇т̇а самад̇хурабхаавзнааха ‘‘убажаарам̣ ваа аббанам̣ ваа’’д̇и.

    Sammāpaṭipattiṃ āgammāti līnuddhaccavirahena, samathavīthipaṭipattiyā ca sammā avisamaṃ sammadeva bhāvanāpaṭipattiṃ āgamma. ‘‘Alīna’’ntiādīsu kosajjapakkhikānaṃ dhammānaṃ anadhimattatāya alīnaṃ, uddhaccapakkhikānaṃ anadhimattatāya anuddhataṃ, paññāpayogasampattiyā, upasamasukhādhigamena ca anirassādaṃ, tato eva ārammaṇe samappavattaṃsamathavīthipaṭipannaṃ. Tattha alīnatāya paggahe, anuddhatatāya niggahe, anirassādatāya sampahaṃsane na byāpāraṃ āpajjati. Alīnānuddhatatā hi ārammaṇe samappavattaṃ, anirassādatāya samathavīthipaṭipannaṃ, samappavattiyā vā alīnaṃ anuddhataṃ. Samathavīthipaṭipattiyā anirassādanti daṭṭhabbaṃ. Ayaṃ vuccati samaye ajjhupekkhanatāti ayaṃ ajjhupekkhitabbasamaye bhāvanācittassa paggahaniggahasampahaṃsanesu abyāvaṭatāsaṅkhātaṃ paṭipakkhaṃ abhibhuyya pekkhanā vuccati. Paṭipakkhavikkhambhanato, vipassanāya adhiṭṭhānabhāvūpagamanato ca upacārajjhānampi samādhāna kiccanipphattiyā puggalassa samāhitabhāvasādhanaṃ evāti tattha samadhurabhāvenāha ‘‘upacāraṃ vā appanaṃ vā’’ti.

    убзгкаасамб̣ож̇жхан̇г̇адтаанийяаа д̇хаммаад̇и зд̇т̇а яам̣ вад̇д̇аб̣б̣ам̣, д̇ам̣ хздтаа вуд̇д̇анаяаанусаарзна взд̣̇ид̇аб̣б̣ам̣. анурод̇хавирод̇хавиббахаанавасзна маж̇жхад̇д̇абхааво убзгкаасамб̣ож̇жхан̇г̇асса гааран̣ам̣ д̇асмим̣ сад̇и сиж̇жханад̇о, асад̇и жа асиж̇жханад̇о. со жа маж̇жхад̇д̇абхааво висаяавасзна д̣̇увид̇ход̇и ааха ‘‘сад̇д̇амаж̇жхад̇д̇ад̇аа сан̇каарамаж̇жхад̇д̇ад̇аа’’д̇и. д̇ад̣̇убхаяз жа вируж̇жханам̣ бассад̣̇д̇хисамб̣ож̇жхан̇г̇абхааванааяа зва д̣̇уурийгад̇анд̇и ануруж̇жханассзва бахаанавид̇хим̣ д̣̇ассзд̇ум̣ ‘‘сад̇д̇амаж̇жхад̇д̇ад̇аа’’д̇иаад̣̇и вуд̇д̇ам̣. д̇знааха ‘‘сад̇д̇асан̇каарагзлааяанабуг̇г̇алабариваж̇ж̇анад̇аа’’д̇и. убзгкааяа хи висзсад̇о рааг̇о бадибагко. д̇ат̇аа жааха ‘‘убзгкаа рааг̇аб̣ахуласса висуд̣̇д̇химаг̇г̇о’’д̇и (висуд̣̇д̇хи. 1.267). д̣̇вийхаагаарзхийд̇и гаммассагад̇аабажжавзгкан̣ам̣, ад̇д̇асун̃н̃ад̇аабажжавзгкан̣анд̇и имзхи д̣̇вийхи гааран̣зхи. д̣̇вийхзваад̇и авад̇хааран̣ам̣ сан̇кяаасамаанад̇аад̣̇ассанад̇т̇ам̣. сан̇кяаа звзд̇т̇а самаанаа, на сан̇кязяяам̣ саб̣б̣ат̇аа самаананд̇и. ассаамигабхааво анад̇д̇анияад̇аа. сад̇и хи ад̇д̇ани д̇асса гин̃жанабхаавзна жийварам̣, ан̃н̃ам̣ ваа гин̃жи ад̇д̇анияам̣ наама сияаа, со бана гожи над̇т̇зваад̇и ад̇хиббааяо. анад̣̇д̇ханияанд̇и на ад̣̇д̇хаанагкамам̣ на жирадтааяи, ид̇д̇арам̣ анижжанд̇и ад̇т̇о. д̇аавагаалиганд̇и д̇ассзва взважанам̣.

    Upekkhāsambojjhaṅgaṭṭhānīyā dhammāti ettha yaṃ vattabbaṃ, taṃ heṭṭhā vuttanayānusārena veditabbaṃ. Anurodhavirodhavippahānavasena majjhattabhāvo upekkhāsambojjhaṅgassa kāraṇaṃ tasmiṃ sati sijjhanato, asati ca asijjhanato. So ca majjhattabhāvo visayavasena duvidhoti āha ‘‘sattamajjhattatā saṅkhāramajjhattatā’’ti. Tadubhaye ca virujjhanaṃ passaddhisambojjhaṅgabhāvanāya eva dūrīkatanti anurujjhanasseva pahānavidhiṃ dassetuṃ ‘‘sattamajjhattatā’’tiādi vuttaṃ. Tenāha ‘‘sattasaṅkhārakelāyanapuggalaparivajjanatā’’ti. Upekkhāya hi visesato rāgo paṭipakkho. Tathā cāha ‘‘upekkhā rāgabahulassa visuddhimaggo’’ti (visuddhi. 1.267). Dvīhākārehīti kammassakatāpaccavekkhaṇaṃ, attasuññatāpaccavekkhaṇanti imehi dvīhi kāraṇehi. Dvīhevāti avadhāraṇaṃ saṅkhyāsamānatādassanatthaṃ. Saṅkhyā evettha samānā, na saṅkhyeyyaṃ sabbathā samānanti. Assāmikabhāvo anattaniyatā. Sati hi attani tassa kiñcanabhāvena cīvaraṃ, aññaṃ vā kiñci attaniyaṃ nāma siyā, so pana koci natthevāti adhippāyo. Anaddhaniyanti na addhānakkhamaṃ na ciraṭṭhāyi, ittaraṃ aniccanti attho. Tāvakālikanti tasseva vevacanaṃ.

    мамааяад̇ийд̇и мамад̇д̇ам̣ гарод̇и ‘‘мамаа’’д̇и д̇ан̣хааяа бариг̇г̇аяха д̇идтад̇и.

    Mamāyatīti mamattaṃ karoti ‘‘mamā’’ti taṇhāya pariggayha tiṭṭhati.

    мамааяанд̇аад̇и маанам̣ д̣̇аб̣б̣ам̣ гаронд̇аа.

    Mamāyantāti mānaṃ dabbaṃ karontā.

    аяам̣ сад̇ибадтаанад̣̇зсанаа буб̣б̣абхааг̇амаг̇г̇авасзна д̣̇зсид̇аад̇и буб̣б̣абхааг̇ияаб̣ож̇жхан̇г̇з санд̇хааяааха ‘‘б̣ож̇жхан̇г̇абариг̇г̇аахигаа сад̇и д̣̇угкасажжа’’нд̇и. сзсам̣ вуд̇д̇анаяад̇д̇аа сувин̃н̃зяяамзва.

    Ayaṃ satipaṭṭhānadesanā pubbabhāgamaggavasena desitāti pubbabhāgiyabojjhaṅge sandhāyāha ‘‘bojjhaṅgapariggāhikā sati dukkhasacca’’nti. Sesaṃ vuttanayattā suviññeyyameva.

    б̣ож̇жхан̇г̇абаб̣б̣аван̣н̣анаа нидтид̇аа.

    Bojjhaṅgapabbavaṇṇanā niṭṭhitā.

    батамабхаан̣аваараван̣н̣анаа нидтид̇аа.

    Paṭhamabhāṇavāravaṇṇanā niṭṭhitā.

    жад̇усажжабаб̣б̣аван̣н̣анаа

    Catusaccapabbavaṇṇanā

    386. яат̇аасабхаавад̇од̇и авибарийд̇асабхаавад̇о. б̣аад̇ханагкан̣ад̇о яо яо ваа сабхааво яат̇аасабхааво, д̇ад̇о, руббанаад̣̇и гагкал̣аад̣̇исабхаавад̇од̇и ад̇т̇о. ж̇анигам̣ самудтаабиганд̇и бавад̇д̇алагкан̣асса д̣̇угкасса ж̇анигам̣ нимид̇д̇алагкан̣асса самудтаабигам̣. буримад̇ан̣ханд̇и яат̇аабариг̇г̇ахид̇асса д̣̇угкасса ниб̣б̣ад̇д̇ид̇о бурзд̇арам̣ сид̣̇д̇хам̣ д̇ан̣хам̣. сид̣̇д̇хз хи гааран̣з д̇асса палуббад̇д̇и. аяам̣ д̣̇угкасамуд̣̇аяод̇и баж̇аанаад̇ийд̇и яож̇анаа. аяам̣ д̣̇угканирод̇ход̇и зд̇т̇ааби зсзва наяо. убхиннам̣ аббавад̇д̇инд̇и д̣̇угкам̣, самуд̣̇аяо жаад̇и д̣̇виннам̣ аббавад̇д̇инимид̇д̇ам̣, д̇ад̣̇убхаяам̣ на бавад̇д̇и зд̇ааяаад̇и аббавад̇д̇и, асан̇кад̇аа д̇хаад̇у. д̣̇угкам̣ д̣̇угкасажжам̣ бариж̇аанаад̇и барин̃н̃аабхисамаяавасзна барижчинд̣̇ад̇ийд̇и д̣̇угкабариж̇аанано, арияамаг̇г̇о, д̇ам̣ д̣̇угкабариж̇аананам̣. сзсабад̣̇ад̣̇ваязби иминаа наязна ад̇т̇о взд̣̇ид̇аб̣б̣о.

    386.Yathāsabhāvatoti aviparītasabhāvato. Bādhanakkhaṇato yo yo vā sabhāvo yathāsabhāvo, tato, ruppanādi kakkhaḷādisabhāvatoti attho. Janikaṃ samuṭṭhāpikanti pavattalakkhaṇassa dukkhassa janikaṃ nimittalakkhaṇassa samuṭṭhāpikaṃ. Purimataṇhanti yathāpariggahitassa dukkhassa nibbattito puretaraṃ siddhaṃ taṇhaṃ. Siddhe hi kāraṇe tassa phaluppatti. Ayaṃ dukkhasamudayoti pajānātīti yojanā. Ayaṃ dukkhanirodhoti etthāpi eseva nayo. Ubhinnaṃ appavattinti dukkhaṃ, samudayo cāti dvinnaṃ appavattinimittaṃ, tadubhayaṃ na pavatti etāyāti appavatti, asaṅkhatā dhātu. Dukkhaṃ dukkhasaccaṃ parijānāti pariññābhisamayavasena paricchindatīti dukkhaparijānano, ariyamaggo, taṃ dukkhaparijānanaṃ. Sesapadadvayepi iminā nayena attho veditabbo.

    д̣̇угкасажжанид̣̇д̣̇зсаван̣н̣анаа

    Dukkhasaccaniddesavaṇṇanā

    388. звам̣ вуд̇д̇аад̇и звам̣ уд̣̇д̣̇зсавасзна вуд̇д̇аа. саб̣б̣асад̇д̇аанам̣ барияаад̣̇аанаважанам̣ б̣яаабанижчаавасзна аамзд̣ид̇анид̣̇д̣̇зсабхаавад̇о. сад̇д̇анигааязд̇и сад̇д̇аанам̣ нигааяз, сад̇д̇агхадз сад̇д̇асамуухзд̇и ад̇т̇о. д̣̇звамануссаад̣̇ибхзд̣̇аасу хи г̇ад̇ийсу бхуммад̣̇зваад̣̇икад̇д̇ияаад̣̇ихад̇т̇иаад̣̇икуббибаасигаад̣̇ид̇ам̣д̇ам̣ж̇аад̇ивисидто сад̇д̇асамуухо сад̇д̇анигааяо. ниббарияааяад̇о канд̇хаанам̣ батамаабхиниб̣б̣ад̇д̇и ж̇аад̇ийд̇и гад̇ваа ‘‘ж̇ананам̣ ж̇аад̇ий’’д̇и вад̇ваа свааяам̣ уббаад̣̇авигааро абаринибпанно язсу канд̇хзсу ижчид̇аб̣б̣о, д̇з д̇знзва сад̣̇д̇хим̣ д̣̇ассзд̇ум̣ ‘‘савигаараана’’нд̇иаад̣̇и вуд̇д̇ам̣. савигаараананд̇и уббаад̣̇асан̇каад̇зна вигаарзна савигаараанам̣. ж̇аад̇иаад̣̇ийни хи д̇ийн̣и лагкан̣аани д̇хаммаанам̣ вигаарависзсаад̇и. ‘‘убасаг̇г̇аман̣д̣ид̇авзважана’’нд̇и иминаа гзвалам̣ убасаг̇г̇зна бад̣̇авад̣дханам̣ гад̇анд̇и д̣̇ассзд̇и. анубавидтаагаарзнаад̇и ан̣д̣агосам̣, вад̇т̇игосан̃жа ог̇ааханаагаарзна. ниб̣б̣ад̇д̇исан̇каад̇знаад̇и ааяад̇анаанам̣ баарибуурисам̣сид̣̇д̇хисан̇каад̇зна.

    388.Evaṃ vuttāti evaṃ uddesavasena vuttā. Sabbasattānaṃ pariyādānavacanaṃ byāpanicchāvasena āmeḍitaniddesabhāvato. Sattanikāyeti sattānaṃ nikāye, sattaghaṭe sattasamūheti attho. Devamanussādibhedāsu hi gatīsu bhummadevādikhattiyādihatthiādikhuppipāsikāditaṃtaṃjātivisiṭṭho sattasamūho sattanikāyo. Nippariyāyato khandhānaṃ paṭhamābhinibbatti jātīti katvā ‘‘jananaṃ jātī’’ti vatvā svāyaṃ uppādavikāro aparinipphanno yesu khandhesu icchitabbo, te teneva saddhiṃ dassetuṃ ‘‘savikārāna’’ntiādi vuttaṃ. Savikārānanti uppādasaṅkhātena vikārena savikārānaṃ. Jātiādīni hi tīṇi lakkhaṇāni dhammānaṃ vikāravisesāti. ‘‘Upasaggamaṇḍitavevacana’’nti iminā kevalaṃ upasaggena padavaḍḍhanaṃ katanti dasseti. Anupaviṭṭhākārenāti aṇḍakosaṃ, vatthikosañca ogāhanākārena. Nibbattisaṅkhātenāti āyatanānaṃ pāripūrisaṃsiddhisaṅkhātena.

    ат̇а ваа ж̇ананам̣ ж̇аад̇ийд̇и абарибун̣н̣ааяад̇анам̣ ж̇аад̇имааха. сан̃ж̇аад̇ийд̇и самбун̣н̣ааяад̇анам̣. самбун̣н̣аа хи ж̇аад̇и сан̃ж̇аад̇и. оггаманадтзна огганд̇ийд̇и ан̣д̣аж̇аж̇алааб̣уж̇авасзна ж̇аад̇и. д̇з хи ан̣д̣агосам̣, вад̇т̇игосан̃жа оггаманд̇аа бависанд̇аа вияа бадисанд̇хим̣ г̇ан̣ханд̇и. абхиниб̣б̣ад̇д̇анадтзна абхиниб̣б̣ад̇д̇ийд̇и сам̣сзд̣̇аж̇аобабаад̇игавасзна. д̇з хи баагадаа зва худ̇ваа ниб̣б̣ад̇д̇анд̇и. абхиб̣яад̇д̇аа ниб̣б̣ад̇д̇и абхиниб̣б̣ад̇д̇и. ‘‘ж̇ананам̣ ж̇аад̇ий’’д̇иаад̣̇и ааяад̇анавасзна, яонивасзна жа д̣̇вийхи д̣̇вийхи бад̣̇зхи саб̣б̣асад̇д̇з барияаад̣̇ияид̇ваа ж̇аад̇им̣ д̣̇ассзд̇ум̣ вуд̇д̇ам̣. ‘‘д̇зсам̣ д̇зсам̣ сад̇д̇аанам̣…бз… абхиниб̣б̣ад̇д̇ий’’д̇и сад̇д̇авасзна вуд̇д̇ад̇д̇аа саммуд̇игат̇аа. баад̇убхаавод̇и зд̇т̇а ид̇и-сад̣̇д̣̇о аад̣̇иад̇т̇о, багаарад̇т̇о ваа, д̇зна ‘‘ааяад̇анаанам̣ бадилаабхо’’д̇и имасса бад̣̇асса сан̇г̇ахо д̣̇адтаб̣б̣о. аяамби хи барамад̇т̇агат̇аад̇и. згавогаарабхаваад̣̇ийсууд̇и згажад̇убан̃жавогаарабхавзсу. д̇асмим̣ канд̇хаанам̣ баад̇убхаавз сад̇и. ааяад̇анаанам̣ бадилаабход̇и згажад̇увогаарабхавзсу д̣̇виннам̣ д̣̇виннам̣ ааяад̇анаанам̣ васзна, сзсзсу руубад̇хаад̇уяам̣ бадисанд̇хигкан̣з уббаж̇ж̇амаанаанам̣ бан̃жаннам̣, гаамад̇хаад̇уяам̣ вигалаавигалинд̣̇рияаанам̣ васзна сад̇д̇аннам̣, наваннам̣, д̣̇асаннам̣, бунад̣̇асаннам̣, згаад̣̇асаннан̃жа ааяад̇анаанам̣ васзна сан̇г̇ахо д̣̇адтаб̣б̣о. баад̇убхаванд̇аанзва, на гуд̇ожи ааг̇ад̇аани. бадилад̣̇д̇хаани наама хонд̇и сад̇д̇асанд̇аанасса д̇асса сам̣виж̇ж̇амаанад̇д̇аа. ааяад̇анаанам̣ бадилаабход̇и ваа ааяад̇анаанам̣ ад̇д̇алаабхо взд̣̇ид̇аб̣б̣о.

    Atha vā jananaṃ jātīti aparipuṇṇāyatanaṃ jātimāha. Sañjātīti sampuṇṇāyatanaṃ. Sampuṇṇā hi jāti sañjāti. Okkamanaṭṭhena okkantīti aṇḍajajalābujavasena jāti. Te hi aṇḍakosaṃ, vatthikosañca okkamantā pavisantā viya paṭisandhiṃ gaṇhanti. Abhinibbattanaṭṭhena abhinibbattīti saṃsedajaopapātikavasena. Te hi pākaṭā eva hutvā nibbattanti. Abhibyattā nibbatti abhinibbatti. ‘‘Jananaṃ jātī’’tiādi āyatanavasena, yonivasena ca dvīhi dvīhi padehi sabbasatte pariyādiyitvā jātiṃ dassetuṃ vuttaṃ. ‘‘Tesaṃ tesaṃ sattānaṃ…pe… abhinibbattī’’ti sattavasena vuttattā sammutikathā. Pātubhāvoti ettha iti-saddo ādiattho, pakārattho vā, tena ‘‘āyatanānaṃ paṭilābho’’ti imassa padassa saṅgaho daṭṭhabbo. Ayampi hi paramatthakathāti. Ekavokārabhavādīsūti ekacatupañcavokārabhavesu. Tasmiṃ khandhānaṃ pātubhāve sati. Āyatanānaṃ paṭilābhoti ekacatuvokārabhavesu dvinnaṃ dvinnaṃ āyatanānaṃ vasena, sesesu rūpadhātuyaṃ paṭisandhikkhaṇe uppajjamānānaṃ pañcannaṃ, kāmadhātuyaṃ vikalāvikalindriyānaṃ vasena sattannaṃ, navannaṃ, dasannaṃ, punadasannaṃ, ekādasannañca āyatanānaṃ vasena saṅgaho daṭṭhabbo. Pātubhavantāneva, na kutoci āgatāni. Paṭiladdhāni nāma honti sattasantānassa tassa saṃvijjamānattā. Āyatanānaṃ paṭilābhoti vā āyatanānaṃ attalābho veditabbo.

    389. сабхааванид̣̇д̣̇зсод̇и саруубанид̣̇д̣̇зсо. саруубан̃хзд̇ам̣ ж̇ин̣н̣ад̇ааяа, яад̣̇ид̣̇ам̣ ‘‘ж̇араа’’д̇и, ‘‘ваяохаанийд̇и ваа. ж̇ийран̣амзва ж̇ийран̣ад̇аа, ж̇ийранд̇асса ваа аагааро д̇аа-сад̣̇д̣̇зна вуд̇д̇од̇и ааха ‘‘аагаарабхааванид̣̇д̣̇зсо’’д̇и. кан̣д̣ид̇ад̣̇анд̇аа кан̣д̣ид̇аа наама уд̇д̇арабад̣̇алобзна. яасса вигаарасса васзна сад̇д̇о ‘‘кан̣д̣ид̇о’’д̇и вужжад̇и, д̇ам̣ кан̣д̣ижжам̣. д̇ат̇аа балид̇аани асса санд̇ийд̇и ‘‘балид̇о’’д̇и вужжад̇и, д̇ам̣ баалижжам̣. валид̇д̇ажад̇ааяа ваа вали д̇ажо ассаад̇и валид̇д̇ажо.

    389.Sabhāvaniddesoti sarūpaniddeso. Sarūpañhetaṃ jiṇṇatāya, yadidaṃ ‘‘jarā’’ti, ‘‘vayohānīti vā. Jīraṇameva jīraṇatā, jīrantassa vā ākāro -saddena vuttoti āha ‘‘ākārabhāvaniddeso’’ti. Khaṇḍitadantā khaṇḍitā nāma uttarapadalopena. Yassa vikārassa vasena satto ‘‘khaṇḍito’’ti vuccati, taṃ khaṇḍiccaṃ. Tathā palitāni assa santīti ‘‘palito’’ti vuccati, taṃ pāliccaṃ. Valittacatāya vā vali taco assāti valittaco.

    палуубажаарзнаад̇и палавохаарзна.

    Phalūpacārenāti phalavohārena.

    390. жаванамзва жаванад̇аа, жаванд̇асса ваа аагааро д̇аа-сад̣̇д̣̇зна вуд̇д̇о. канд̇хаа бхиж̇ж̇анд̇ийд̇и згабхавабарияаабаннасса канд̇хасанд̇аанасса барияосаанабхууд̇аа канд̇хаа бхиж̇ж̇анд̇и, д̇знзва бхзд̣̇зна нирод̇ханам̣ ад̣̇ассанам̣ г̇ажчанд̇и, д̇асмаа бхзд̣̇о анд̇арад̇хаанам̣ маран̣ам̣. мажжумаран̣анд̇и мажжусан̇каад̇ам̣ згабхавабарияаабаннаж̇ийвид̇инд̣̇рияубажчзд̣̇абхууд̇ам̣ маран̣ам̣. д̇знааха ‘‘на кан̣игамаран̣а’’нд̇и. ‘‘мажжу маран̣а’’нд̇и самаасам̣ агад̇ваа яо ‘‘мажжуу’’д̇и вужжад̇и бхзд̣̇о, яан̃жа маран̣ам̣ баан̣ажааг̇о, ид̣̇ам̣ вужжад̇и маран̣анд̇и висум̣ самб̣анд̇хо на на яуж̇ж̇ад̇и. гаалагирияаад̇и маран̣агаало, анад̇иггаманийяад̇д̇аа висзсзна ‘‘гаало’’д̇и вуд̇д̇од̇и д̇асса гирияаа, ад̇т̇ад̇о жуд̇иканд̇хаанам̣ бхзд̣̇аббад̇д̇иязва, гааласса ваа анд̇агасса гирияаад̇и яаа логз вужжад̇и, саа жуд̇и, маран̣анд̇и ад̇т̇о. аяам̣ саб̣б̣ааби саммуд̇игат̇аава ‘‘яам̣ д̇зсам̣ д̇зсам̣ сад̇д̇аана’’нд̇иаад̣̇инаа сад̇д̇авасзна вуд̇д̇ад̇д̇аа. аяам̣ барамад̇т̇агат̇аа барамад̇т̇ад̇о лаб̣бхамаанаанам̣ руббанаад̣̇исабхааваанам̣ д̇хаммаанам̣ винассанаж̇од̇анаабхаавад̇о.

    390. Cavanameva cavanatā, cavantassa vā ākāro -saddena vutto. Khandhā bhijjantīti ekabhavapariyāpannassa khandhasantānassa pariyosānabhūtā khandhā bhijjanti, teneva bhedena nirodhanaṃ adassanaṃ gacchanti, tasmā bhedo antaradhānaṃ maraṇaṃ. Maccumaraṇanti maccusaṅkhātaṃ ekabhavapariyāpannajīvitindriyupacchedabhūtaṃ maraṇaṃ. Tenāha ‘‘na khaṇikamaraṇa’’nti. ‘‘Maccu maraṇa’’nti samāsaṃ akatvā yo ‘‘maccū’’ti vuccati bhedo, yañca maraṇaṃ pāṇacāgo, idaṃ vuccati maraṇanti visuṃ sambandho na na yujjati. Kālakiriyāti maraṇakālo, anatikkamanīyattā visesena ‘‘kālo’’ti vuttoti tassa kiriyā, atthato cutikhandhānaṃ bhedappattiyeva, kālassa vā antakassa kiriyāti yā loke vuccati, sā cuti, maraṇanti attho. Ayaṃ sabbāpi sammutikathāva ‘‘yaṃ tesaṃ tesaṃ sattāna’’ntiādinā sattavasena vuttattā. Ayaṃ paramatthakathā paramatthato labbhamānānaṃ ruppanādisabhāvānaṃ dhammānaṃ vinassanajotanābhāvato.

    ад̇д̇аад̇и бхавад̇и зд̇т̇а жид̇д̇анд̇и ад̇д̇абхааво, канд̇хасамуухо, д̇асса нигкзбо нигкибанам̣, баад̇анам̣ винаасод̇и ад̇т̇о. адтагат̇ааяам̣бана ‘‘маран̣ам̣ бад̇д̇ассаа’’д̇иаад̣̇инаа нигкзбахзд̇уд̇ааяа бад̇анам̣ ‘‘нигкзбо’’д̇и палуубажаарзна вуд̇д̇анд̇и д̣̇ассзд̇и. ‘‘канд̇хаанам̣ бхзд̣̇о’’д̇и баб̣анд̇хавасзна бавад̇д̇амаанасса д̇хаммасамуухасса винаасаж̇од̇анаад̇и згад̣̇зсад̇о барамад̇т̇агат̇аа, ‘‘ж̇ийвид̇инд̣̇рияасса убажчзд̣̇о’’д̇и банзд̇т̇а на гожи вохааралзсо бийд̇и ааха ‘‘ж̇ийвид̇инд̣̇рияасса убажчзд̣̇о бана саб̣б̣аагаарад̇о барамад̇т̇ад̇о маран̣а’’нд̇и. звам̣ санд̇зби яасса канд̇хабхзд̣̇асса бавад̇д̇ад̇д̇аа ‘‘д̇иссо мад̇о, пуссо мад̇о’’д̇и вохааро ход̇и, со бхзд̣̇о канд̇хаббаб̣анд̇хасса анубажчиннад̇ааяа ‘‘саммуд̇имаран̣а’’нд̇и вад̇д̇аб̣б̣ад̇ам̣ арахад̇ийд̇и ааха ‘‘зд̇ад̣̇зва саммуд̇имаран̣анд̇иби вужжад̇ий’’д̇и. д̇знааха ‘‘ж̇ийвид̇инд̣̇рияубажчзд̣̇амзва хий’’д̇иаад̣̇и. саб̣б̣асо баб̣анд̇хасамужчзд̣̇о хи самужчзд̣̇амаран̣анд̇и.

    Attāti bhavati ettha cittanti attabhāvo, khandhasamūho, tassa nikkhepo nikkhipanaṃ, pātanaṃ vināsoti attho. Aṭṭhakathāyaṃpana ‘‘maraṇaṃ pattassā’’tiādinā nikkhepahetutāya patanaṃ ‘‘nikkhepo’’ti phalūpacārena vuttanti dasseti. ‘‘Khandhānaṃ bhedo’’ti pabandhavasena pavattamānassa dhammasamūhassa vināsajotanāti ekadesato paramatthakathā, ‘‘jīvitindriyassa upacchedo’’ti panettha na koci vohāraleso pīti āha ‘‘jīvitindriyassa upacchedo pana sabbākārato paramatthato maraṇa’’nti. Evaṃ santepi yassa khandhabhedassa pavattattā ‘‘tisso mato, phusso mato’’ti vohāro hoti, so bhedo khandhappabandhassa anupacchinnatāya ‘‘sammutimaraṇa’’nti vattabbataṃ arahatīti āha ‘‘etadeva sammutimaraṇantipi vuccatī’’ti. Tenāha ‘‘jīvitindriyupacchedameva hī’’tiādi. Sabbaso pabandhasamucchedo hi samucchedamaraṇanti.

    391. б̣яасанзнаад̇и анад̇т̇зна. ‘‘д̇хаммабадисамбхид̣̇аа’’д̇иаад̣̇ийсу (вибха. 721) вияа д̇хамма-сад̣̇д̣̇о хзд̇убарияааяод̇и ааха ‘‘д̣̇угкагааран̣знаа’’д̇и. сожананд̇и лагкид̇аб̣б̣ад̇ааяа сожаналагкан̣о. сожид̇асса сожанагасса буг̇г̇аласса, жид̇д̇асса ваа бхааво сожид̇абхааво. аб̣бханд̇арзд̇и ад̇д̇абхаавасса анд̇о. ад̇д̇ано луукасабхаавад̇ааяа сосзнд̇о. т̇аамаг̇аманзна саманд̇ад̇о сосанавасзна барисосзнд̇о.

    391.Byasanenāti anatthena. ‘‘Dhammapaṭisambhidā’’tiādīsu (vibha. 721) viya dhamma-saddo hetupariyāyoti āha ‘‘dukkhakāraṇenā’’ti. Socananti lakkhitabbatāya socanalakkhaṇo. Socitassa socanakassa puggalassa, cittassa vā bhāvo socitabhāvo. Abbhantareti attabhāvassa anto. Attano lūkhasabhāvatāya sosento. Thāmagamanena samantato sosanavasena parisosento.

    392. ‘‘аад̣̇исса аад̣̇исса д̣̇званд̇и барид̣̇званд̇и зд̇знаад̇и аад̣̇зво’’д̇и аад̣̇звана-сад̣̇д̣̇ам̣ гад̇ваа ассуможанаад̣̇ивигаарам̣ аабаж̇ж̇анд̇аанам̣ д̇аб̣б̣игаараабад̇д̇ияаа со сад̣̇д̣̇о гааран̣абхаавзна вуд̇д̇о. д̇ам̣ д̇ам̣ ван̣н̣анд̇и д̇ам̣ д̇ам̣ г̇ун̣ам̣. д̇ассзваад̇и аад̣̇звабарид̣̇звассзва. бхааванид̣̇д̣̇зсаад̇и ‘‘аад̣̇звид̇ад̇д̇ам̣ барид̣̇звид̇ад̇д̇а’’нд̇и бхааванид̣̇д̣̇зсаа.

    392.‘‘Ādissa ādissa devanti paridevanti etenāti ādevo’’ti ādevana-saddaṃ katvā assumocanādivikāraṃ āpajjantānaṃ tabbikārāpattiyā so saddo kāraṇabhāvena vutto. Taṃtaṃ vaṇṇanti taṃ taṃ guṇaṃ. Tassevāti ādevaparidevasseva. Bhāvaniddesāti ‘‘ādevitattaṃ paridevitatta’’nti bhāvaniddesā.

    393. ниссаяабхууд̇о гааяо зд̇асса ад̇т̇ийд̇и гааяигам̣. д̇знааха ‘‘гааяабасаад̣̇авад̇т̇уга’’нд̇и. д̣̇уггарам̣ каманам̣ зд̇ассаад̇и д̣̇угкаманам̣, со зва ад̇т̇о сабхаавод̇и д̣̇угкаманадто, д̇зна. саад̇авид̇хурад̇ааяа асаад̇ам̣.

    393. Nissayabhūto kāyo etassa atthīti kāyikaṃ. Tenāha ‘‘kāyapasādavatthuka’’nti. Dukkaraṃ khamanaṃ etassāti dukkhamanaṃ, so eva attho sabhāvoti dukkhamanaṭṭho, tena. Sātavidhuratāya asātaṃ.

    394. жзд̇аси бхаванд̇и жзд̇асигам̣, д̇ам̣ бана яасмаа жид̇д̇зна самам̣ багаарзхи яуд̇д̇ам̣, д̇асмаа ааха ‘‘жид̇д̇асамбаяуд̇д̇а’’нд̇и.

    394. Cetasi bhavanti cetasikaṃ, taṃ pana yasmā cittena samaṃ pakārehi yuttaṃ, tasmā āha ‘‘cittasampayutta’’nti.

    395. саб̣б̣ависаяабадибад̇д̇инивааран̣авасзна саманд̇ад̇о сийд̣̇анам̣ сам̣сийд̣̇анам̣. удтаад̇умби асаггун̣зяяад̇аагаран̣авасзна ад̇иб̣алавам̣, вируубам̣ ваа сийд̣̇анам̣ висийд̣̇анам̣. жид̇д̇агиламат̇од̇и висийд̣̇анаагаарзна жид̇д̇асса барикзд̣̇о. убааяаасо, саяам̣ на д̣̇угко д̣̇осад̇д̇аа, сан̇каарагканд̇хабарияаабаннад̇хамманд̇арад̇д̇аа ваа. яз бана д̣̇оманассамзва ‘‘убааяаасо’’д̇и вад̣̇зяяум̣, д̇з ‘‘убааяаасо д̇ийхи канд̇хзхи згзнааяад̇анзна згааяа д̇хаад̇уяаа самбаяуд̇д̇о, згзна канд̇хзна згзнааяад̇анзна згааяа д̇хаад̇уяаа гзхижи самбаяуд̇д̇о’’д̇и (д̇хаад̇у. 249). имааяа баал̣ияаа бадигкибид̇аб̣б̣аа. уба-сад̣̇д̣̇о бхусад̇т̇од̇и ааха ‘‘б̣алавад̇арам̣ ааяаасо убааяаасо’’д̇и. д̇хаммамад̇д̇ад̇аад̣̇ийбано бхааванид̣̇д̣̇зсо д̇хаммад̇о ан̃н̃асса гад̇д̇уабхааваж̇од̇ано, асад̇и жа гад̇д̇ари д̇зна гад̇д̇аб̣б̣асса, бариг̇г̇ахзд̇аб̣б̣асса жа абхааво зваад̇и ааха ‘‘ад̇д̇ад̇д̇анияаабхаавад̣̇ийбагаабхааванид̣̇д̣̇зсаа’’д̇и.

    395. Sabbavisayapaṭipattinivāraṇavasena samantato sīdanaṃ saṃsīdanaṃ. Uṭṭhātumpi asakkuṇeyyatākaraṇavasena atibalavaṃ, virūpaṃ vā sīdanaṃ visīdanaṃ. Cittakilamathoti visīdanākārena cittassa parikhedo. Upāyāso, sayaṃ na dukkho dosattā, saṅkhārakkhandhapariyāpannadhammantarattā vā. Ye pana domanassameva ‘‘upāyāso’’ti vadeyyuṃ, te ‘‘upāyāso tīhi khandhehi ekenāyatanena ekāya dhātuyā sampayutto, ekena khandhena ekenāyatanena ekāya dhātuyā kehici sampayutto’’ti (dhātu. 249). Imāya pāḷiyā paṭikkhipitabbā. Upa-saddo bhusatthoti āha ‘‘balavataraṃ āyāso upāyāso’’ti. Dhammamattatādīpano bhāvaniddeso dhammato aññassa kattuabhāvajotano, asati ca kattari tena kattabbassa, pariggahetabbassa ca abhāvo evāti āha ‘‘attattaniyābhāvadīpakābhāvaniddesā’’ti.

    398. ж̇аад̇ид̇хаммаананд̇и зд̇т̇а д̇хамма-сад̣̇д̣̇о багад̇ибарияааяод̇и ааха ‘‘ж̇аад̇исабхааваана’’нд̇и, ж̇ааяанабагад̇игаананд̇и вуд̇д̇ам̣ ход̇и. маг̇г̇абхааванааяа маг̇г̇абхааванижчаахзд̇угад̇аа ижчид̇аб̣б̣аад̇и д̇аад̣̇исам̣ ижчам̣ нивад̇д̇знд̇о ‘‘винаа маг̇г̇абхаавана’’нд̇и ааха. абаро наяо на ко банзд̇анд̇и яамзд̇ам̣ ‘‘ахо вад̇а маяам̣ на ж̇аад̇ид̇хаммаа ассаама, на жа вад̇а но ж̇аад̇и ааг̇ажчзяяаа’’д̇и звам̣ бахийнасамуд̣̇аязсу ариязсу виж̇ж̇амаанам̣ аж̇аад̇ид̇хаммад̇д̇ам̣, бариниб̣б̣уд̇зсу жа виж̇ж̇амаанам̣ ж̇аад̇ияаа анааг̇аманам̣ ижчид̇ам̣, д̇ам̣ ижчанд̇ассааби маг̇г̇абхааванааяа винаа аббад̇д̇аб̣б̣ад̇о , анижчанд̇ассааби бхааванааяа бад̇д̇аб̣б̣ад̇о на ижчааяа бад̇д̇аб̣б̣ам̣ наама ход̇ийд̇и звамзд̇т̇а ад̇т̇о д̣̇адтаб̣б̣о. вагкамаанад̇т̇асамбин̣д̣анад̇т̇о би-сад̣̇д̣̇од̇и ааха ‘‘убари сзсаани убаад̣̇ааяа би-гааро’’д̇и. яанд̇и хзд̇уад̇т̇з гаран̣з бажжад̇д̇аважананд̇и ааха ‘‘язнаби д̇хаммзнаа’’д̇и. хзд̇уад̇т̇о хи аяам̣ д̇хамма-сад̣̇д̣̇о , алаб̣бханзяяабхааво зд̇т̇а хзд̇у взд̣̇ид̇аб̣б̣о. д̇анд̇и ваа ижчид̇асса вад̇т̇уно алаб̣бханам̣, звамзд̇т̇а ‘‘яамбийд̇и язнабий’’д̇и вибхад̇д̇ивибаллаасзна ад̇т̇о вуд̇д̇о. яад̣̇аа бана яам̣-сад̣̇д̣̇о ‘‘ижча’’нд̇и зд̇ам̣ абзгкад̇и, д̇ад̣̇аа алаабхависидтаа ижчаа вуд̇д̇аа ход̇и. яад̣̇аа бана ‘‘на лабхад̇ий’’д̇и зд̇ам̣ абзгкад̇и, д̇ад̣̇аа ижчаависидто алаабхо вуд̇д̇о ход̇и, со бана ад̇т̇ад̇о ан̃н̃о д̇хаммо над̇т̇и, д̇ат̇ааби алаб̣бханзяяавад̇т̇уг̇ад̇аа ижчаава вуд̇д̇аа ход̇и. саб̣б̣ад̇т̇аад̇и ‘‘ж̇араад̇хаммаана’’нд̇иаад̣̇инаа ааг̇ад̇зсу саб̣б̣аваарзсу.

    398.Jātidhammānanti ettha dhamma-saddo pakatipariyāyoti āha ‘‘jātisabhāvāna’’nti, jāyanapakatikānanti vuttaṃ hoti. Maggabhāvanāya maggabhāvanicchāhetukatā icchitabbāti tādisaṃ icchaṃ nivattento ‘‘vinā maggabhāvana’’nti āha. Aparo nayo na kho panetanti yametaṃ ‘‘aho vata mayaṃ na jātidhammā assāma, na ca vata no jāti āgaccheyyā’’ti evaṃ pahīnasamudayesu ariyesu vijjamānaṃ ajātidhammattaṃ, parinibbutesu ca vijjamānaṃ jātiyā anāgamanaṃ icchitaṃ, taṃ icchantassāpi maggabhāvanāya vinā appattabbato , anicchantassāpi bhāvanāya pattabbato na icchāya pattabbaṃ nāma hotīti evamettha attho daṭṭhabbo. Vakkhamānatthasampiṇḍanattho pi-saddoti āha ‘‘upari sesāni upādāya pi-kāro’’ti. Yanti hetuatthe karaṇe paccattavacananti āha ‘‘yenapi dhammenā’’ti. Hetuattho hi ayaṃ dhamma-saddo , alabbhaneyyabhāvo ettha hetu veditabbo. Tanti vā icchitassa vatthuno alabbhanaṃ, evamettha ‘‘yampīti yenapī’’ti vibhattivipallāsena attho vutto. Yadā pana yaṃ-saddo ‘‘iccha’’nti etaṃ apekkhati, tadā alābhavisiṭṭhā icchā vuttā hoti. Yadā pana ‘‘na labhatī’’ti etaṃ apekkhati, tadā icchāvisiṭṭho alābho vutto hoti, so pana atthato añño dhammo natthi, tathāpi alabbhaneyyavatthugatā icchāva vuttā hoti. Sabbatthāti ‘‘jarādhammāna’’ntiādinā āgatesu sabbavāresu.

    самуд̣̇аяасажжанид̣̇д̣̇зсаван̣н̣анаа

    Samudayasaccaniddesavaṇṇanā

    400. бунаб̣бхавагаран̣ам̣ буноб̣бхаво уд̇д̇арабад̣̇алобам̣ гад̇ваа мано-сад̣̇д̣̇асса вияа буримабад̣̇асса о-гааранд̇ад̇аа д̣̇адтаб̣б̣аа. ат̇а ваа сийланадтзна ига-сад̣̇д̣̇зна г̇амид̇ад̇т̇ад̇д̇аа гирияааваажагасса сад̣̇д̣̇асса ад̣̇ассанам̣ д̣̇адтаб̣б̣ам̣ яат̇аа ‘‘асуубабхагканасийло асуубиго’’д̇и. саммохавинод̣̇анияам̣ бана ‘‘бунаб̣бхавам̣ д̣̇зд̇и, бунаб̣бхавааяа сам̣вад̇д̇ад̇и, бунаббунам̣ бхавз ниб̣б̣ад̇д̇зд̇ийд̇и боноб̣бхавигаа’’д̇и (вибха. адта. 203) ад̇т̇о вуд̇д̇о со ‘‘д̇ад̣̇д̇хид̇аа’’ ид̇и б̣ахуважананид̣̇д̣̇зсад̇о, вижид̇д̇ад̇д̇аа ваа д̇ад̣̇д̇хид̇авуд̇д̇ияаа, абхид̇хааналагкан̣ад̇д̇аа ваа д̇ад̣̇д̇хид̇аанам̣ д̇зсуби ад̇т̇зсу боноб̣бхавигасад̣̇д̣̇асид̣̇д̇хи самбхавзяяаад̇и гад̇ваа вуд̇д̇о. д̇ад̇т̇а гаммунаа сахаж̇аад̇аа бунаб̣бхавам̣ д̣̇зд̇и, асахаж̇аад̇аа гаммасахааяабхууд̇аа бунаб̣бхавааяа сам̣вад̇д̇ад̇и, д̣̇увид̇хааби бунаббунам̣ бхавз ниб̣б̣ад̇д̇зд̇ийд̇и д̣̇адтаб̣б̣аа. нанд̣̇анадтзна, ран̃ж̇анадтзна жа нанд̣̇ийрааг̇о, яо жа нанд̣̇ийрааг̇о, яаа жа д̇ан̣хааяанадтзна д̇ан̣хаа, убхаяамзд̇ам̣ згад̇т̇ам̣, б̣яан̃ж̇анамзва наананд̇и д̇ан̣хаа ‘‘нанд̣̇ийрааг̇зна сад̣̇д̇хим̣ ад̇т̇ад̇о згад̇д̇амзва г̇ад̇аа’’д̇и вуд̇д̇аа. д̇аб̣бхаавад̇т̇о хзд̇т̇а саха-сад̣̇д̣̇о ‘‘санид̣̇ассанаа д̇хаммаа’’д̇иаад̣̇ийсу (д̇ха. са. д̣̇угамаад̇игаа 9) вияа. д̇асмаа нанд̣̇ийрааг̇асахаг̇ад̇аад̇и нанд̣̇ийрааг̇абхаавам̣ г̇ад̇аа саб̣б̣аасуби авад̇т̇аасу нанд̣̇ийрааг̇абхаавасса абажжагкааяа вад̇д̇анад̇од̇и ад̇т̇о. рааг̇асамб̣анд̇хзна уббаннассаад̇и вуд̇д̇ам̣. руубааруубабхаварааг̇асса висум̣ вужжамаанад̇д̇аа гаамабхавз зва бхавабад̇т̇ануббад̇д̇и вуд̇д̇аад̇и взд̣̇ид̇аб̣б̣аа.

    400.Punabbhavakaraṇaṃ punobbhavo uttarapadalopaṃ katvā mano-saddassa viya purimapadassa o-kārantatā daṭṭhabbā. Atha vā sīlanaṭṭhena ika-saddena gamitatthattā kiriyāvācakassa saddassa adassanaṃ daṭṭhabbaṃ yathā ‘‘asūpabhakkhanasīlo asūpiko’’ti. Sammohavinodaniyaṃ pana ‘‘punabbhavaṃ deti, punabbhavāya saṃvattati, punappunaṃ bhave nibbattetīti ponobbhavikā’’ti (vibha. aṭṭha. 203) attho vutto so ‘‘taddhitā’’ iti bahuvacananiddesato, vicittattā vā taddhitavuttiyā, abhidhānalakkhaṇattā vā taddhitānaṃ tesupi atthesu ponobbhavikasaddasiddhi sambhaveyyāti katvā vutto. Tattha kammunā sahajātā punabbhavaṃ deti, asahajātā kammasahāyabhūtā punabbhavāya saṃvattati, duvidhāpi punappunaṃ bhave nibbattetīti daṭṭhabbā. Nandanaṭṭhena, rañjanaṭṭhena ca nandīrāgo, yo ca nandīrāgo, yā ca taṇhāyanaṭṭhena taṇhā, ubhayametaṃ ekatthaṃ, byañjanameva nānanti taṇhā ‘‘nandīrāgena saddhiṃ atthato ekattameva gatā’’ti vuttā. Tabbhāvattho hettha saha-saddo ‘‘sanidassanā dhammā’’tiādīsu (dha. sa. dukamātikā 9) viya. Tasmā nandīrāgasahagatāti nandīrāgabhāvaṃ gatā sabbāsupi avatthāsu nandīrāgabhāvassa apaccakkhāya vattanatoti attho. Rāgasambandhena uppannassāti vuttaṃ. Rūpārūpabhavarāgassa visuṃ vuccamānattā kāmabhave eva bhavapatthanuppatti vuttāti veditabbā.

    д̇асмим̣ д̇асмим̣ бияаруубз батамуббад̇д̇ивасзна ‘‘уббаж̇ж̇ад̇ий’’д̇и вуд̇д̇ам̣, бунаббунам̣ бавад̇д̇ивасзна ‘‘нивисад̇ий’’д̇и. барияудтаанаанусаяавасзна ваа уббад̇д̇инивзсаа яож̇зд̇аб̣б̣аа. самбад̇д̇ияанд̇и мануссасобхаг̇г̇з, д̣̇звад̇д̇з жа. ад̇д̇ано жагкунд̇и савад̇т̇угам̣ жагкум̣ вад̣̇ад̇и, сабасаад̣̇ам̣ ваа мам̣сабин̣д̣ам̣. виббасаннам̣ бан̃жабасаад̣̇анд̇и барисуд̣̇д̇хасуббасаннанийлабийд̇алохид̇аган̣хаод̣̇аад̇аван̣н̣аванд̇ам̣. раж̇ад̇абанаал̣игам̣ вияа чид̣̇д̣̇ам̣ аб̣бханд̇арз од̣̇аад̇ад̇д̇аа. бааман̇г̇асуд̇д̇ам̣ вияа ааламб̣аган̣н̣аб̣ад̣̇д̇хам̣. д̇ун̇г̇аа ужжаа д̣̇ийгхаа наасигаа д̇ун̇г̇анаасаа, звам̣ лад̣̇д̇хавохаарам̣ ад̇д̇ано гхаанам̣. ‘‘лад̣̇д̇хавохаараа’’д̇и ваа баато, д̇асмим̣ сад̇и д̇ун̇г̇аа наасаа язсам̣ д̇з д̇ун̇г̇анаасаа, звам̣ лад̣̇д̇хавохаараа сад̇д̇аа ад̇д̇ано гхаананд̇и яож̇анаа гаад̇аб̣б̣аа. ж̇ивхам̣…бз… ман̃н̃анд̇и ван̣н̣асан̣таанад̇о, гижжад̇о жа. гааяам̣…бз… ман̃н̃анд̇и аарохабарин̣аахасамбад̇д̇ияаа. манам̣…бз… ман̃н̃анд̇и ад̇ийд̇аад̣̇иад̇т̇ажинд̇анасамад̇т̇ам̣. ад̇д̇анаа бадилад̣̇д̇хаани аж̇жхад̇д̇ан̃жа сарийраг̇анд̇хаад̣̇ийни, б̣ахид̣̇д̇хаа жа вилзбанаг̇анд̇хаад̣̇ийни. уббаж̇ж̇амаанаа уббаж̇ж̇ад̇ийд̇и яад̣̇аа уббаж̇ж̇амаанаа ход̇и, д̇ад̣̇аа зд̇т̇а уббаж̇ж̇ад̇ийд̇и сааман̃н̃зна г̇ахид̇аа уббаад̣̇агирияаа лагкан̣абхаавзна вуд̇д̇аа, висаяависидтаа жа лагкид̇аб̣б̣абхаавзна. на хи сааман̃н̃ависзсзхи наанад̇д̇авохааро на ход̇ийд̇и. уббаж̇ж̇амаанаад̇и ваа анижчид̇о уббаад̣̇о хзд̇убхаавзна вуд̇д̇о, уббаж̇ж̇ад̇ийд̇и нижчид̇о палабхаавзна яад̣̇и уббаж̇ж̇амаанаа ход̇и, зд̇т̇а уббаж̇ж̇ад̇ийд̇и.

    Tasmiṃ tasmiṃ piyarūpe paṭhamuppattivasena ‘‘uppajjatī’’ti vuttaṃ, punappunaṃ pavattivasena ‘‘nivisatī’’ti. Pariyuṭṭhānānusayavasena vā uppattinivesā yojetabbā. Sampattiyanti manussasobhagge, devatte ca. Attano cakkhunti savatthukaṃ cakkhuṃ vadati, sapasādaṃ vā maṃsapiṇḍaṃ. Vippasannaṃ pañcapasādanti parisuddhasuppasannanīlapītalohitakaṇhaodātavaṇṇavantaṃ. Rajatapanāḷikaṃ viya chiddaṃ abbhantare odātattā. Pāmaṅgasuttaṃ viya ālambakaṇṇabaddhaṃ. Tuṅgā uccā dīghā nāsikā tuṅganāsā, evaṃ laddhavohāraṃ attano ghānaṃ. ‘‘Laddhavohārā’’ti vā pāṭho, tasmiṃ sati tuṅgā nāsā yesaṃ te tuṅganāsā, evaṃ laddhavohārā sattā attano ghānanti yojanā kātabbā. Jivhaṃ…pe… maññanti vaṇṇasaṇṭhānato, kiccato ca. Kāyaṃ…pe… maññanti ārohapariṇāhasampattiyā. Manaṃ…pe… maññanti atītādiatthacintanasamatthaṃ. Attanā paṭiladdhāni ajjhattañca sarīragandhādīni, bahiddhā ca vilepanagandhādīni. Uppajjamānā uppajjatīti yadā uppajjamānā hoti, tadā ettha uppajjatīti sāmaññena gahitā uppādakiriyā lakkhaṇabhāvena vuttā, visayavisiṭṭhā ca lakkhitabbabhāvena. Na hi sāmaññavisesehi nānattavohāro na hotīti. Uppajjamānāti vā anicchito uppādo hetubhāvena vutto, uppajjatīti nicchito phalabhāvena yadi uppajjamānā hoti, ettha uppajjatīti.

    нирод̇хасажжанид̣̇д̣̇зсаван̣н̣анаа

    Nirodhasaccaniddesavaṇṇanā

    401. ‘‘саб̣б̣аани ниб̣б̣аанавзважанаанзваа’’д̇и вад̇ваа д̇амад̇т̇ам̣ баагадад̇арам̣ гаад̇ум̣ ‘‘ниб̣б̣аанан̃хий’’д̇иаад̣̇и аарад̣̇д̇хам̣. д̇ад̇т̇а ааг̇аммаад̇и нимид̇д̇ам̣ гад̇ваа. ниб̣б̣аанахзд̇уго хи д̇ан̣хааяа асзсавирааг̇анирод̇хо. каяаг̇аманавасзна вираж̇ж̇ад̇и. аббавад̇д̇иг̇аманавасзна нируж̇жхад̇и. анабзгкад̇ааяа жаж̇анавасзна, хаанивасзна ваа жаж̇ийяад̇и. буна яат̇аа наббавад̇д̇ад̇и, д̇ат̇аа д̣̇уура кибанавасзна бадиниссаж̇ж̇ийяад̇и. б̣анд̇ханабхууд̇ааяа можанавасзна мужжад̇и. асам̣гилзсавасзна на аллийяад̇и. гасмаа банзд̇ам̣ ниб̣б̣аанам̣ згамзва самаанам̣ наанаанаамзхи вужжад̇ийд̇и? бадибагканаанад̇ааяаад̇и д̣̇ассзнд̇о ‘‘згамзва хий’’д̇иаад̣̇имааха. сан̇кад̇ад̇хаммавид̇хурасабхаавад̇д̇аа ниб̣б̣аанасса наамааниби г̇ун̣анзмид̇д̇игад̇д̇аа сан̇кад̇ад̇хаммавид̇хураанзва хонд̇ийд̇и вуд̇д̇ам̣ ‘‘саб̣б̣асан̇кад̇аанам̣ наамабадибагкавасзнаа’’д̇и. асзсам̣ вираж̇ж̇ад̇и д̇ан̣хаа зд̇т̇аад̇и асзсавирааг̇од̇и. зса наяо сзсзсуби. аяам̣ бана висзсо – над̇т̇и зд̇асса уббаад̣̇о, на ваа зд̇асмим̣ ад̇хиг̇ад̇з буг̇г̇аласса уббаад̣̇од̇и ануббаад̣̇о, асан̇кад̇ад̇хаммо. ‘‘аббавад̇д̇а’’нд̇иаад̣̇ийсуби иминаа наязна ад̇т̇о взд̣̇ид̇аб̣б̣о. ааяууханам̣ самуд̣̇аяо, д̇аббадибагкавасзна анааяууханам̣.

    401. ‘‘Sabbāni nibbānavevacanānevā’’ti vatvā tamatthaṃ pākaṭataraṃ kātuṃ ‘‘nibbānañhī’’tiādi āraddhaṃ. Tattha āgammāti nimittaṃ katvā. Nibbānahetuko hi taṇhāya asesavirāganirodho. Khayagamanavasena virajjati. Appavattigamanavasena nirujjhati. Anapekkhatāya cajanavasena, hānivasena vā cajīyati. Puna yathā nappavattati, tathā dūra khipanavasena paṭinissajjīyati. Bandhanabhūtāya mocanavasena muccati. Asaṃkilesavasena na allīyati. Kasmā panetaṃ nibbānaṃ ekameva samānaṃ nānānāmehi vuccatīti? Paṭipakkhanānatāyāti dassento ‘‘ekameva hī’’tiādimāha. Saṅkhatadhammavidhurasabhāvattā nibbānassa nāmānipi guṇanemittikattā saṅkhatadhammavidhurāneva hontīti vuttaṃ ‘‘sabbasaṅkhatānaṃ nāmapaṭipakkhavasenā’’ti. Asesaṃ virajjati taṇhā etthāti asesavirāgoti. Esa nayo sesesupi. Ayaṃ pana viseso – natthi etassa uppādo, na vā etasmiṃ adhigate puggalassa uppādoti anuppādo, asaṅkhatadhammo. ‘‘Appavatta’’ntiādīsupi iminā nayena attho veditabbo. Āyūhanaṃ samudayo, tappaṭipakkhavasena anāyūhanaṃ.

    д̇ан̣хаа аббахийнз сад̇и яад̇т̇а уббаж̇ж̇ад̇и, бахаанз бана сад̇и д̇ад̇т̇а д̇ад̇т̇звассаа абхааво суд̣̇ассид̇од̇и ааха ‘‘д̇ад̇т̇зва абхаавам̣ д̣̇ассзд̇у’’нд̇и. абан̃н̃ад̇д̇инд̇и абан̃н̃аабанам̣, ‘‘д̇ид̇д̇а алааб̣у ад̇т̇ий’’д̇и вохаараабхаавам̣ ваа. д̇ид̇д̇аалааб̣уваллияаа аббавад̇д̇им̣ ижчанд̇о бурисо вияа арияамаг̇г̇о, д̇асса д̇ассаа аббавад̇д̇ининнажид̇д̇асса муулажчзд̣̇анам̣ вияа маг̇г̇асса ниб̣б̣аанаарамман̣асса д̇ан̣хааяа бахаанам̣, д̇ад̣̇аббавад̇д̇и вияа д̇ан̣хааяа аббавад̇д̇ибхууд̇ам̣ ниб̣б̣аанам̣ д̣̇адтаб̣б̣ам̣.

    Taṇhā appahīne sati yattha uppajjati, pahāne pana sati tattha tatthevassā abhāvo sudassitoti āha ‘‘tattheva abhāvaṃ dassetu’’nti. Apaññattinti apaññāpanaṃ, ‘‘titta alābu atthī’’ti vohārābhāvaṃ vā. Tittaalābuvalliyā appavattiṃ icchanto puriso viya ariyamaggo, tassa tassā appavattininnacittassa mūlacchedanaṃ viya maggassa nibbānārammaṇassa taṇhāya pahānaṃ, tadappavatti viya taṇhāya appavattibhūtaṃ nibbānaṃ daṭṭhabbaṃ.

    д̣̇уд̇ияаубамааяам̣ д̣̇агкин̣ад̣̇ваарам̣ вияа ниб̣б̣аанам̣, жорагхаад̇агаа вияа маг̇г̇о. д̣̇агкин̣ад̣̇ваарз гхаад̇ид̇ааби жораа бажчаа ‘‘адавияам̣ жораа гхаад̇ид̇аа’’д̇и вужжанд̇и, звам̣ ниб̣б̣аанам̣ ааг̇амма нируд̣̇д̇хааби д̇ан̣хаа ‘‘жагкаад̣̇ийсу нируд̣̇д̇хаа’’д̇и вужжад̇и д̇ад̇т̇а гижжагаран̣аабхаавад̇од̇и д̣̇адтаб̣б̣ам̣. буримаа ваа убамаа маг̇г̇зна нируд̣̇д̇хааяа ‘‘бияаруубасаад̇аруубзсу нируд̣̇д̇хаа’’д̇и вад̇д̇аб̣б̣ад̇аад̣̇ассанад̇т̇ам̣ вуд̇д̇аа, бажчимаа ниб̣б̣аанам̣ ааг̇амма нируд̣̇д̇хааяа ‘‘бияаруубасаад̇аруубзсу нируд̣̇д̇хаа’’д̇и вад̇д̇аб̣б̣ад̇аад̣̇ассанад̇т̇ам̣ вуд̇д̇аад̇и аяам̣ зд̇аасам̣ висзсо.

    Dutiyaupamāyaṃ dakkhiṇadvāraṃ viya nibbānaṃ, coraghātakā viya maggo. Dakkhiṇadvāre ghātitāpi corā pacchā ‘‘aṭaviyaṃ corā ghātitā’’ti vuccanti, evaṃ nibbānaṃ āgamma niruddhāpi taṇhā ‘‘cakkhādīsu niruddhā’’ti vuccati tattha kiccakaraṇābhāvatoti daṭṭhabbaṃ. Purimā vā upamā maggena niruddhāya ‘‘piyarūpasātarūpesu niruddhā’’ti vattabbatādassanatthaṃ vuttā, pacchimā nibbānaṃ āgamma niruddhāya ‘‘piyarūpasātarūpesu niruddhā’’ti vattabbatādassanatthaṃ vuttāti ayaṃ etāsaṃ viseso.

    маг̇г̇асажжанид̣̇д̣̇зсаван̣н̣анаа

    Maggasaccaniddesavaṇṇanā

    402. ан̃н̃амаг̇г̇абадигкзбанад̇т̇анд̇и д̇ид̇т̇иязхи баригаббид̇асса маг̇г̇асса д̣̇угканирод̇хаг̇ааминибадибад̣̇аабхаавабадигкзбанад̇т̇ам̣, ан̃н̃асса ваа маг̇г̇абхаавабадигкзбо ан̃н̃амаг̇г̇абадигкзбо, д̇ад̣̇ад̇т̇ам̣. ‘‘аяа’’нд̇и бана ад̇д̇ано, д̇зсу жа бхигкуусу згажжаанам̣ бажжагкабхаавад̇о аасаннабажжагкаважанам̣. аарагад̇д̇аад̇и нируд̇д̇инаязна арияасад̣̇д̣̇асид̣̇д̇химааха. арияабхаавагарад̇д̇аад̇и арияагаран̣о арияод̇и уд̇д̇арабад̣̇алобзна, буг̇г̇аласса арияабхаавагарад̇д̇аа арияам̣ гарод̇ийд̇и ваа арияо, арияапалабадилаабхагарад̇д̇аа ваа арияам̣ палам̣ лабхаабзд̇и ж̇анзд̇ийд̇и арияо. буримзна жзд̇т̇а ад̇д̇ано гижжавасзна, бажчимзна палавасзна арияанаамалаабхо вуд̇д̇од̇и д̣̇адтаб̣б̣о. жад̇усажжабадивзд̇хаавахам̣ гаммадтаанам̣ жад̇усажжагаммадтаанам̣ , жад̇усажжам̣ ваа уд̣̇д̣̇исса бавад̇д̇ам̣ бхааванаагаммам̣ яог̇ино сукависзсаанам̣ таанабхууд̇анд̇и жад̇усажжагаммадтаанам̣. буримаани д̣̇вз сажжаани ваддам̣ бавад̇д̇ихзд̇убхаавад̇о. бажчимаани виваддам̣ нивад̇д̇ид̇ад̣̇ад̇хиг̇амубааяабхаавад̇о. ваддз гаммадтаанаабхинивзсо саруубад̇о бариг̇г̇ахасаб̣бхаавад̇о. виваддз над̇т̇и ависаяад̇д̇аа, висаяад̇д̇з жа баяож̇анаабхаавад̇о. буримаани д̣̇вз сажжаани уг̇г̇ан̣хид̇ваад̇и самб̣анд̇хо. гаммадтаанабаал̣ияаа хи д̇ад̣̇ад̇т̇асаллагкан̣зна ваажуг̇г̇ад̇агаран̣ам̣ уг̇г̇ахо. д̇знааха ‘‘ваажааяа бунаббунам̣ баривад̇д̇знд̇о’’д̇и. идтам̣ ганд̇анд̇и нирод̇хамаг̇г̇зсу ниннабхаавам̣ д̣̇ассзд̇и, на абхинанд̣̇анам̣, д̇анниннабхаавоязва жа д̇ад̇т̇а гаммагаран̣ам̣ д̣̇адтаб̣б̣ам̣.

    402.Aññamaggapaṭikkhepanatthanti titthiyehi parikappitassa maggassa dukkhanirodhagāminipaṭipadābhāvapaṭikkhepanatthaṃ, aññassa vā maggabhāvapaṭikkhepo aññamaggapaṭikkhepo, tadatthaṃ. ‘‘Aya’’nti pana attano, tesu ca bhikkhūsu ekaccānaṃ paccakkhabhāvato āsannapaccakkhavacanaṃ. Ārakattāti niruttinayena ariyasaddasiddhimāha. Ariyabhāvakarattāti ariyakaraṇo ariyoti uttarapadalopena, puggalassa ariyabhāvakarattā ariyaṃ karotīti vā ariyo, ariyaphalapaṭilābhakarattā vā ariyaṃ phalaṃ labhāpeti janetīti ariyo. Purimena cettha attano kiccavasena, pacchimena phalavasena ariyanāmalābho vuttoti daṭṭhabbo. Catusaccapaṭivedhāvahaṃ kammaṭṭhānaṃ catusaccakammaṭṭhānaṃ, catusaccaṃ vā uddissa pavattaṃ bhāvanākammaṃ yogino sukhavisesānaṃ ṭhānabhūtanti catusaccakammaṭṭhānaṃ. Purimāni dve saccānivaṭṭaṃ pavattihetubhāvato. Pacchimāni vivaṭṭaṃ nivattitadadhigamupāyabhāvato. Vaṭṭe kammaṭṭhānābhiniveso sarūpato pariggahasabbhāvato. Vivaṭṭe natthi avisayattā, visayatte ca payojanābhāvato. Purimāni dve saccāni uggaṇhitvāti sambandho. Kammaṭṭhānapāḷiyā hi tadatthasallakkhaṇena vācuggatakaraṇaṃ uggaho. Tenāha ‘‘vācāya punappunaṃ parivattento’’ti. Iṭṭhaṃ kantanti nirodhamaggesu ninnabhāvaṃ dasseti, na abhinandanaṃ, tanninnabhāvoyeva ca tattha kammakaraṇaṃ daṭṭhabbaṃ.

    згабадивзд̇хзнзваад̇и зган̃аан̣знзва бадивиж̇жханзна. бадивзд̇хо бадигхаад̇аабхаавзна висаяз ниссан̇г̇ажаарасан̇каад̇ам̣ ниб̣б̣иж̇жханам̣. абхисамаяо авираж̇жхид̇ваа висаяасса ад̇хиг̇амасан̇каад̇о аваб̣од̇хо. ‘‘ид̣̇ам̣ д̣̇угкам̣, зд̇д̇агам̣ д̣̇угкам̣, на ид̇о бхияяо’’д̇и барижчинд̣̇ид̇ваа ж̇аананамзва вуд̇д̇анаязна бадивзд̇ход̇и барин̃н̃аабадивзд̇хо, д̇зна. ид̣̇ан̃жа яат̇аа д̇асмим̣ н̃аан̣з бавад̇д̇з бажчаа д̣̇угкасса саруубаад̣̇ибарижчзд̣̇з саммохо на ход̇и, д̇ат̇аа бавад̇д̇им̣ г̇ахзд̇ваа вуд̇д̇ам̣, на бана маг̇г̇ан̃аан̣асса ‘‘ид̣̇ам̣ д̣̇угка’’нд̇иаад̣̇инаа (ма. ни. 2.484; 3.104) бавад̇д̇анад̇о. бахийнасса буна аббахаад̇аб̣б̣ад̇ааяа багадтам̣ хаанам̣ жаж̇анам̣ самужчинд̣̇анам̣, бахаанамзва вуд̇д̇анаязна бадивзд̇ход̇и бахаанабадивзд̇хо, д̇зна. аяамби яасмим̣ гилзсз аббахийяамаанз маг̇г̇абхааванааяа на бхавид̇аб̣б̣ам̣, асад̇и жа маг̇г̇абхааванааяа яо уббаж̇ж̇зяяа, д̇асса гилзсасса бадигхаад̇ам̣ гаронд̇асса ануббад̇д̇ид̇хаммад̇ам̣ аабаад̣̇знд̇асса н̃аан̣асса д̇ат̇аабавад̇д̇ияам̣ бадигхаад̇аабхаавзна ниссан̇г̇ажаарам̣ убаад̣̇ааяа звам̣ вуд̇д̇о. сажчигирияаа бажжагкагаран̣ам̣ ануссаваагаарабаривид̇аггаад̣̇игз мун̃жид̇ваа саруубад̇о аарамман̣агаран̣ам̣ ‘‘ид̣̇ам̣ д̇а’’нд̇и яат̇аасабхаавад̇о г̇ахан̣ам̣, саа зва вуд̇д̇анаязна бадивзд̇ход̇и сажчигирияаабадивзд̇хо, д̇зна. аяам̣ банасса ааваран̣асса асамужчинд̣̇анад̇о н̃аан̣ам̣ нирод̇хам̣ ааламб̣ид̇ум̣ на саггод̇и, д̇асса самужчинд̣̇анад̇о д̇ам̣ саруубад̇о вибхаавзнд̇амзва бавад̇д̇ад̇ийд̇и звам̣ вуд̇д̇о. бхааванаа уббаад̣̇анаа, вад̣дханаа жа. д̇ад̇т̇а батамамаг̇г̇з уббаад̣̇анадтзна, д̣̇уд̇ияаад̣̇ийсу вад̣дханадтзна, убхаяад̇т̇ааби ваа убхаяат̇ааби взд̣̇ид̇аб̣б̣ам̣. батамамаг̇г̇зби хи яат̇аарахам̣ вудтаанаг̇ааминияам̣ бавад̇д̇ам̣ бариж̇аананаад̣̇им̣ вад̣дхзнд̇о бавад̇д̇од̇и вад̣дханадтзна бхааванаа саггаа вин̃н̃аад̇ум̣. д̣̇уд̇ияаад̣̇ийсуби аббахийнагилзсаббахаанад̇о, буг̇г̇аланд̇арабхаавасаад̇ханад̇о жа уббаад̣̇анадтзна бхааванаа саггаа вин̃н̃аад̇ум̣, саа зва вуд̇д̇анаязна бадивзд̇ход̇и бхааванаабадивзд̇хо, д̇зна. аяамби хи яат̇аа н̃аан̣з бавад̇д̇з бажчаа маг̇г̇ад̇хаммаанам̣ саруубабарижчзд̣̇з саммохо на ход̇и, д̇ат̇аа бавад̇д̇имзва г̇ахзд̇ваа вуд̇д̇о.

    Ekapaṭivedhenevāti ekañāṇeneva paṭivijjhanena. Paṭivedho paṭighātābhāvena visaye nissaṅgacārasaṅkhātaṃ nibbijjhanaṃ. Abhisamayo avirajjhitvā visayassa adhigamasaṅkhāto avabodho. ‘‘Idaṃ dukkhaṃ, ettakaṃ dukkhaṃ, na ito bhiyyo’’ti paricchinditvā jānanameva vuttanayena paṭivedhoti pariññāpaṭivedho, tena. Idañca yathā tasmiṃ ñāṇe pavatte pacchā dukkhassa sarūpādiparicchede sammoho na hoti, tathā pavattiṃ gahetvā vuttaṃ, na pana maggañāṇassa ‘‘idaṃ dukkha’’ntiādinā (ma. ni. 2.484; 3.104) pavattanato. Pahīnassa puna appahātabbatāya pakaṭṭhaṃ hānaṃ cajanaṃ samucchindanaṃ, pahānameva vuttanayena paṭivedhoti pahānapaṭivedho, tena. Ayampi yasmiṃ kilese appahīyamāne maggabhāvanāya na bhavitabbaṃ, asati ca maggabhāvanāya yo uppajjeyya, tassa kilesassa paṭighātaṃ karontassa anuppattidhammataṃ āpādentassa ñāṇassa tathāpavattiyaṃ paṭighātābhāvena nissaṅgacāraṃ upādāya evaṃ vutto. Sacchikiriyā paccakkhakaraṇaṃ anussavākāraparivitakkādike muñcitvā sarūpato ārammaṇakaraṇaṃ ‘‘idaṃ ta’’nti yathāsabhāvato gahaṇaṃ, sā eva vuttanayena paṭivedhoti sacchikiriyāpaṭivedho, tena. Ayaṃ panassa āvaraṇassa asamucchindanato ñāṇaṃ nirodhaṃ ālambituṃ na sakkoti, tassa samucchindanato taṃ sarūpato vibhāventameva pavattatīti evaṃ vutto. Bhāvanā uppādanā, vaḍḍhanā ca. Tattha paṭhamamagge uppādanaṭṭhena, dutiyādīsu vaḍḍhanaṭṭhena, ubhayatthāpi vā ubhayathāpi veditabbaṃ. Paṭhamamaggepi hi yathārahaṃ vuṭṭhānagāminiyaṃ pavattaṃ parijānanādiṃ vaḍḍhento pavattoti vaḍḍhanaṭṭhena bhāvanā sakkā viññātuṃ. Dutiyādīsupi appahīnakilesappahānato, puggalantarabhāvasādhanato ca uppādanaṭṭhena bhāvanā sakkā viññātuṃ, sā eva vuttanayena paṭivedhoti bhāvanāpaṭivedho, tena. Ayampi hi yathā ñāṇe pavatte pacchā maggadhammānaṃ sarūpaparicchede sammoho na hoti, tathā pavattimeva gahetvā vutto.

    д̇идтанд̇у д̇аава яат̇аад̇хиг̇ад̇аа маг̇г̇ад̇хаммаа, яат̇аабавад̇д̇зсу палад̇хаммзсуби аяам̣ яат̇аад̇хиг̇ад̇асажжад̇хаммзсу вияа виг̇ад̇асаммохова ход̇и. д̇знзвааха ‘‘д̣̇идтад̇хаммо бад̇д̇ад̇хаммо вид̣̇ид̇ад̇хаммо барияог̇аал̣хад̇хаммо’’д̇и (махаава. 18; д̣̇ий. ни. 1.299; ма. ни. 2.69) яад̇о сажасса д̇хаммад̇аасан̃жод̣̇ид̇аа яат̇аад̇хиг̇ад̇асажжад̇хаммааламб̣анияо маг̇г̇авийт̇ид̇о барад̇о маг̇г̇апалабахийнаавасидтагилзсаниб̣б̣аанаанам̣ бажжавзгкан̣аа бавад̇д̇анд̇и, д̣̇угкасажжаммоби саггааяад̣̇идтиаад̣̇аяо. аяан̃жа ад̇т̇аван̣н̣анаа ‘‘барин̃н̃аабхисамаязнаа’’д̇иаад̣̇ийсуби вибхаавзд̇аб̣б̣аа. згаабхисамаязна абхисамзд̇ийд̇и зд̇т̇ааха вид̇ан̣д̣аваад̣̇ий ‘‘арияамаг̇г̇ан̃аан̣ам̣ жад̇уусу сажжзсу наанаабхисамаяавасзна гижжагара’’нд̇и, со абхид̇хаммз (гат̇аа. 274) од̇хисогат̇ааяа сан̃н̃аабзд̇аб̣б̣о. ид̣̇аани д̇амзва згаабхисамаяам̣ вид̇т̇ааравасзна вибхаавзд̇ум̣ ‘‘звамассаа’’д̇иаад̣̇и вуд̇д̇ам̣. ‘‘буб̣б̣абхааг̇з…бз… бадивзд̇хо ход̇ий’’д̇и гасмаа вуд̇д̇ам̣, нану бадивзд̇хо буб̣б̣абхааг̇ияо на ход̇ийд̇и? сажжамзд̇ам̣ ниббарияааяад̇о, ид̇ха бана уг̇г̇ахаад̣̇ивасзна бавад̇д̇о аваб̣од̇хо барияааяад̇о д̇ат̇аа вуд̇д̇о. бадивзд̇ханимид̇д̇ад̇д̇аа ваа уг̇г̇ахаад̣̇ивасзна бавад̇д̇ам̣ д̣̇угкаад̣̇ийсу буб̣б̣абхааг̇з н̃аан̣ам̣ ‘‘бадивзд̇хо’’д̇и вуд̇д̇ам̣, на бадивиж̇жханасабхаавам̣. гижжад̇од̇и буб̣б̣абхааг̇зхи д̣̇угкаад̣̇ин̃аан̣зхи гаад̇аб̣б̣агижжасса ид̇ха нибпад̇д̇ид̇о, имассзва ваа н̃аан̣асса д̣̇угкаад̣̇иббагаасанагижжад̇о, барин̃н̃аад̣̇ид̇од̇и ад̇т̇о. аарамман̣абадивзд̇ход̇и сажчигирияаабадивзд̇хамааха. саад̇и бажжавзгкан̣аа. ид̇хаад̇и имасмим̣ таанз. уг̇г̇ахаад̣̇ийсу вужжамаанзсу на вуд̇д̇аа анавасарад̇д̇аа. ад̇хиг̇амз хи сад̇и д̇ассаа сияаа авасаро.

    Tiṭṭhantu tāva yathādhigatā maggadhammā, yathāpavattesu phaladhammesupi ayaṃ yathādhigatasaccadhammesu viya vigatasammohova hoti. Tenevāha ‘‘diṭṭhadhammo pattadhammo viditadhammo pariyogāḷhadhammo’’ti (mahāva. 18; dī. ni. 1.299; ma. ni. 2.69) yato sacassa dhammatāsañcoditā yathādhigatasaccadhammālambaniyo maggavīthito parato maggaphalapahīnāvasiṭṭhakilesanibbānānaṃ paccavekkhaṇā pavattanti, dukkhasaccammopi sakkāyadiṭṭhiādayo. Ayañca atthavaṇṇanā ‘‘pariññābhisamayenā’’tiādīsupi vibhāvetabbā. Ekābhisamayena abhisametīti etthāha vitaṇḍavādī ‘‘ariyamaggañāṇaṃ catūsu saccesu nānābhisamayavasena kiccakara’’nti, so abhidhamme (kathā. 274) odhisokathāya saññāpetabbo. Idāni tameva ekābhisamayaṃ vitthāravasena vibhāvetuṃ ‘‘evamassā’’tiādi vuttaṃ. ‘‘Pubbabhāge…pe… paṭivedho hotī’’ti kasmā vuttaṃ, nanu paṭivedho pubbabhāgiyo na hotīti? Saccametaṃ nippariyāyato, idha pana uggahādivasena pavatto avabodho pariyāyato tathā vutto. Paṭivedhanimittattā vā uggahādivasena pavattaṃ dukkhādīsu pubbabhāge ñāṇaṃ ‘‘paṭivedho’’ti vuttaṃ, na paṭivijjhanasabhāvaṃ. Kiccatoti pubbabhāgehi dukkhādiñāṇehi kātabbakiccassa idha nipphattito, imasseva vā ñāṇassa dukkhādippakāsanakiccato, pariññāditoti attho. Ārammaṇapaṭivedhoti sacchikiriyāpaṭivedhamāha. ti paccavekkhaṇā. Idhāti imasmiṃ ṭhāne. Uggahādīsu vuccamānesu na vuttā anavasarattā. Adhigame hi sati tassā siyā avasaro.

    д̇ам̣язва хи анавасарам̣ д̣̇ассзд̇ум̣ ‘‘имасса жаа’’д̇иаад̣̇и вуд̇д̇ам̣. буб̣б̣з бариг̇г̇ахад̇од̇и гаммадтаанабариг̇г̇ахад̇о буб̣б̣з. уг̇г̇ахаад̣̇ивасзна сажжаанам̣ бариг̇г̇ан̣ханан̃хи бариг̇г̇ахо. д̇ат̇аа д̇аани бариг̇г̇ан̣ханад̇о манасигаарад̣̇ал̣хад̇ааяа буб̣б̣абхааг̇ияаа д̣̇угкабарин̃н̃аад̣̇аяо хонд̇и язваад̇и ааха ‘‘бариг̇г̇ахад̇о бадтааяа ход̇ий’’д̇и. абарабхааг̇зд̇и маг̇г̇агкан̣з. д̣̇уд̣̇д̣̇асад̇д̇аад̇и ад̇д̇ано бавад̇д̇игкан̣авасзна баагадааниби багад̇ин̃аан̣зна сабхааварасад̇о д̣̇адтум̣ асаггун̣зяяад̇д̇аа. г̇амбхийрзнзва жа бхааванаан̃аан̣зна, д̇ат̇ааби мад̇т̇агаббад̇д̇зна арияамаг̇г̇ан̃аан̣знзва яаат̇аавад̇о бассид̇аб̣б̣ад̇д̇аа г̇амбхийраани . д̇знааха ‘‘лагкан̣абадивзд̇хад̇о бана убхаяамби г̇амбхийра’’нд̇и. ид̇араани асам̣гилидтаасам̣гилзсигад̇ааяа ажжанд̇асукаббад̇д̇ааяа ануббад̇д̇ибхавад̇ааяа, ануббаннабуб̣б̣ад̇ааяа жа бавад̇д̇ивасзна абаагадад̇д̇аа жа барамаг̇амбхийрад̇д̇аа, д̇ат̇аа барамаг̇амбхийран̃аан̣знзва бассид̇аб̣б̣ад̇ааяа багад̇ин̃аан̣зна д̣̇адтум̣ на саггун̣зяяаанийд̇и д̣̇уд̣̇д̣̇асаани. д̇знааха ‘‘ид̇арзсам̣ банаа’’д̇иаад̣̇и. баяог̇од̇и гирияаа, вааяаамо ваа. д̇асса маханд̇ад̇арасса ижчид̇аб̣б̣ад̇ам̣, д̣̇уггарад̇арад̇ан̃жа убамаахи д̣̇ассзд̇и ‘‘бхаваг̇г̇аг̇г̇ахан̣ад̇т̇а’’нд̇иаад̣̇инаа. бадивзд̇хагкан̣зд̇и арияасса маг̇г̇асса жад̇усажжасамбадивзд̇хагкан̣з. згамзва д̇ам̣ н̃аан̣анд̇и д̣̇угкаад̣̇ийсу барин̃н̃аад̣̇игижжасаад̇ханавасзна згамзва д̇ам̣ маг̇г̇ан̃аан̣ам̣ ход̇и.

    Taṃyeva hi anavasaraṃ dassetuṃ ‘‘imassa cā’’tiādi vuttaṃ. Pubbe pariggahatoti kammaṭṭhānapariggahato pubbe. Uggahādivasena saccānaṃ pariggaṇhanañhi pariggaho. Tathā tāni pariggaṇhanato manasikāradaḷhatāya pubbabhāgiyā dukkhapariññādayo honti yevāti āha ‘‘pariggahato paṭṭhāya hotī’’ti. Aparabhāgeti maggakkhaṇe. Duddasattāti attano pavattikkhaṇavasena pākaṭānipi pakatiñāṇena sabhāvarasato daṭṭhuṃ asakkuṇeyyattā. Gambhīreneva ca bhāvanāñāṇena, tathāpi matthakappattena ariyamaggañāṇeneva yāthāvato passitabbattā gambhīrāni. Tenāha ‘‘lakkhaṇapaṭivedhato pana ubhayampi gambhīra’’nti. Itarāni asaṃkiliṭṭhaasaṃkilesikatāya accantasukhappattāya anuppattibhavatāya, anuppannapubbatāya ca pavattivasena apākaṭattā ca paramagambhīrattā, tathā paramagambhīrañāṇeneva passitabbatāya pakatiñāṇena daṭṭhuṃ na sakkuṇeyyānīti duddasāni. Tenāha ‘‘itaresaṃ panā’’tiādi. Payogoti kiriyā, vāyāmo vā. Tassa mahantatarassa icchitabbataṃ, dukkarataratañca upamāhi dasseti ‘‘bhavaggaggahaṇattha’’ntiādinā. Paṭivedhakkhaṇeti ariyassa maggassa catusaccasampaṭivedhakkhaṇe. Ekameva taṃ ñāṇanti dukkhādīsu pariññādikiccasādhanavasena ekameva taṃ maggañāṇaṃ hoti.

    имзсу д̇ийсу таанзсууд̇и имзсу вирамид̇аб̣б̣ад̇аавасзна ж̇од̇ид̇зсу д̇ийсу гаамаб̣яаабаад̣̇авихим̣саавид̇аггавад̇т̇уусу. висум̣ висум̣ уббаннасса д̇ивид̇хаагусаласан̇габбасса. бад̣̇абажчзд̣̇ад̇од̇и зд̇т̇а г̇ад̇амаг̇г̇о ‘‘бад̣̇а’’нд̇и вужжад̇и, язна жа убааязна гааран̣зна гаамавид̇агго уббаж̇ж̇ад̇и, со д̇асса г̇ад̇амаг̇г̇од̇и д̇асса бажчзд̣̇о гхаад̇о бад̣̇абажчзд̣̇о, д̇ад̇о бад̣̇абажчзд̣̇ад̇о. ануббад̇д̇ид̇хаммад̇аабаад̣̇анам̣ ануббад̇д̇исаад̇ханам̣, д̇асса васзна. маг̇г̇агижжасаад̇ханзна маг̇г̇ан̇г̇ам̣ буураяамаано згова д̇ивид̇хагижжасаад̇хано гусаласан̇габбо уббаж̇ж̇ад̇и. д̇ивид̇хаагусаласан̇габбасамужчзд̣̇анамзва хзд̇т̇а д̇ивид̇хагижжасаад̇ханам̣ д̣̇адтаб̣б̣ам̣. иминаа наязна ‘‘имзсу жад̇уусу таанзсуу’’д̇иаад̣̇ийсуби ад̇т̇о взд̣̇ид̇аб̣б̣о.

    Imesu tīsu ṭhānesūti imesu viramitabbatāvasena jotitesu tīsu kāmabyāpādavihiṃsāvitakkavatthūsu. Visuṃ visuṃ uppannassa tividhaakusalasaṅkappassa. Padapacchedatoti ettha gatamaggo ‘‘pada’’nti vuccati, yena ca upāyena kāraṇena kāmavitakko uppajjati, so tassa gatamaggoti tassa pacchedo ghāto padapacchedo, tato padapacchedato. Anuppattidhammatāpādanaṃ anuppattisādhanaṃ, tassa vasena. Maggakiccasādhanena maggaṅgaṃ pūrayamāno ekova tividhakiccasādhano kusalasaṅkappo uppajjati. Tividhākusalasaṅkappasamucchedanameva hettha tividhakiccasādhanaṃ daṭṭhabbaṃ. Iminā nayena ‘‘imesu catūsu ṭhānesū’’tiādīsupi attho veditabbo.

    мусааваад̣̇аавзраман̣иаад̣̇аяод̇и зд̇т̇а яасмаа сигкаабад̣̇авибхан̇г̇з (вибха. 703) вирад̇ижзд̇анаа, саб̣б̣з самбаяуд̇д̇ад̇хаммаа жа сигкаабад̣̇аанийд̇и ааг̇ад̇аанийд̇и д̇ад̇т̇а бад̇хаанаанам̣ вирад̇ижзд̇анаанам̣ васзна ‘‘вирад̇ияоби хонд̇и жзд̇анааяобий’’д̇и (вибха. адта. 703) саммохавинод̣̇анияам̣ вуд̇д̇ам̣, д̇асмаа гзжи ‘‘аад̣̇и-сад̣̇д̣̇зна на гзвалам̣ бисун̣аваажаа взраман̣иаад̣̇ийнам̣язва сан̇г̇ахо, ат̇а ко д̇аад̣̇исаанам̣ жзд̇анаанамби сан̇г̇ахо’’д̇и вад̣̇анд̇и, д̇ам̣ буб̣б̣абхааг̇авасзна вужжамаанад̇д̇аа яуж̇ж̇зяяа, мусааваад̣̇аад̣̇ийхи вираман̣агаалз ваа вирад̇ияо, субхаасид̇аад̣̇иваажаабхаасанаад̣̇игаалз жа жзд̇анааяо яож̇зд̇аб̣б̣аа, маг̇г̇агкан̣з бана вирад̇ияова ижчид̇аб̣б̣аа жзд̇анаанам̣ амаг̇г̇ан̇г̇ад̇д̇аа. згасса н̃аан̣асса д̣̇угкаад̣̇ин̃аан̣ад̇аа вияа, згааяа вирад̇ияаа мусааваад̣̇аад̣̇ивирад̇ибхааво вияа жа згааяа жзд̇анааяа саммааваажаад̣̇игижжад̇д̇аяасаад̇ханасабхааваабхааваа саммааваажаад̣̇ибхааваасид̣̇д̇хид̇о, д̇ам̣сид̣̇д̇хияам̣ ан̇г̇ад̇д̇аяад̇аасид̣̇д̇хид̇о жа.

    Musāvādāveramaṇiādayoti ettha yasmā sikkhāpadavibhaṅge (vibha. 703) viraticetanā, sabbe sampayuttadhammā ca sikkhāpadānīti āgatānīti tattha padhānānaṃ viraticetanānaṃ vasena ‘‘viratiyopi honti cetanāyopī’’ti (vibha. aṭṭha. 703) sammohavinodaniyaṃ vuttaṃ, tasmā keci ‘‘ādi-saddena na kevalaṃ pisuṇavācā veramaṇiādīnaṃyeva saṅgaho, atha kho tādisānaṃ cetanānampi saṅgaho’’ti vadanti, taṃ pubbabhāgavasena vuccamānattā yujjeyya, musāvādādīhi viramaṇakāle vā viratiyo, subhāsitādivācābhāsanādikāle ca cetanāyo yojetabbā, maggakkhaṇe pana viratiyova icchitabbā cetanānaṃ amaggaṅgattā. Ekassa ñāṇassa dukkhādiñāṇatā viya, ekāya viratiyā musāvādādiviratibhāvo viya ca ekāya cetanāya sammāvācādikiccattayasādhanasabhāvābhāvā sammāvācādibhāvāsiddhito, taṃsiddhiyaṃ aṅgattayatāsiddhito ca.

    бхигкусса ааж̇ийвахзд̇угам̣ гааяаважийд̣̇ужжарид̇ам̣ наама аяонисо аахаарабариязсанахзд̇угамзва сияаад̇и ааха ‘‘каад̣̇анийяа…бз… д̣̇ужжарид̇а’’нд̇и. гааяаважийд̣̇ужжарид̇аг̇г̇ахан̣ан̃жа гааяаважийд̣̇ваарзязва ааж̇ийвабагобо, на манод̣̇ваарзд̇и д̣̇ассанад̇т̇ам̣. д̇знааха ‘‘имзсуязва сад̇д̇асу таанзсуу’’д̇и.

    Bhikkhussa ājīvahetukaṃ kāyavacīduccaritaṃ nāma ayoniso āhārapariyesanahetukameva siyāti āha ‘‘khādanīya…pe… duccarita’’nti. Kāyavacīduccaritaggahaṇañca kāyavacīdvāreyeva ājīvapakopo, na manodvāreti dassanatthaṃ. Tenāha ‘‘imesuyeva sattasu ṭhānesū’’ti.

    ануббаннаананд̇и асамуд̣̇аажааравасзна ваа ананубхууд̇аарамман̣авасзна ваа ануббаннаанам̣. ан̃н̃ат̇аа хи анамад̇аг̇г̇з сам̣саарз ануббаннаа баабагаа агусалаа д̇хаммаа наама на санд̇и. д̇знааха ‘‘згасмим̣ бхавз’’д̇иаад̣̇и. яасмим̣ бхавз аяам̣ имам̣ вийрияам̣ аарабхад̇и, д̇асмим̣ згасмим̣ бхавз. ж̇анзд̇ийд̇и уббаад̣̇зд̇и. д̇аад̣̇исам̣ чанд̣̇ам̣ гурумаано звам̣ чанд̣̇ам̣ ж̇анзд̇и наама. вааяаамам̣ гарод̇ийд̇и баяог̇ам̣ бараггамам̣ гарод̇и. вийрияам̣ бавад̇д̇зд̇ийд̇и гааяигажзд̇асигавийрияам̣ багаарад̇о вад̇д̇зд̇и. вийриязна жид̇д̇ам̣ баг̇г̇ахид̇ам̣ гарод̇ийд̇и д̇знзва сахаж̇аад̇авийриязна жид̇д̇ам̣ угкибзнд̇о госаж̇ж̇абаад̇ад̇о нисзд̇ханзна баг̇г̇ахид̇ам̣ гарод̇и. бад̣̇аханам̣ бавад̇д̇зд̇ийд̇и бад̇хаанам̣ вийрияам̣ гарод̇и. бадибаадияаа банзд̇аани жад̇д̇аари бад̣̇аани аасзванаабхааванааб̣ахулийгаммасаад̇ажжагирияаахи яож̇зд̇аб̣б̣аани.

    Anuppannānanti asamudācāravasena vā ananubhūtārammaṇavasena vā anuppannānaṃ. Aññathā hi anamatagge saṃsāre anuppannā pāpakā akusalā dhammā nāma na santi. Tenāha ‘‘ekasmiṃ bhave’’tiādi. Yasmiṃ bhave ayaṃ imaṃ vīriyaṃ ārabhati, tasmiṃ ekasmiṃ bhave.Janetīti uppādeti. Tādisaṃ chandaṃ kurumāno evaṃ chandaṃ janeti nāma. Vāyāmaṃ karotīti payogaṃ parakkamaṃ karoti. Vīriyaṃpavattetīti kāyikacetasikavīriyaṃ pakārato vatteti. Vīriyena cittaṃ paggahitaṃ karotīti teneva sahajātavīriyena cittaṃ ukkhipento kosajjapātato nisedhanena paggahitaṃ karoti. Padahanaṃ pavattetīti padhānaṃ vīriyaṃ karoti. Paṭipāṭiyā panetāni cattāri padāni āsevanābhāvanābahulīkammasātaccakiriyāhi yojetabbāni.

    уббаннабуб̣б̣аананд̇и сад̣̇исавохаарзна вуд̇д̇ам̣. бхавад̇и хи д̇ам̣сад̣̇исзсу д̇аб̣б̣охааро яат̇аа ‘‘саа зва д̇ид̇д̇ири, д̇аани зва осад̇хааний’’д̇и. д̇знааха ‘‘ид̣̇аани д̇аад̣̇исз’’д̇и. уббаннаананд̇и ‘‘ануббаннаа’’д̇и авад̇д̇аб̣б̣ад̇ам̣ аабаннаанам̣. бахаанааяаад̇и баж̇аханад̇т̇ааяа. ануббаннаанам̣ гусалаананд̇и зд̇т̇а гусалаад̇и уд̇д̇аримануссад̇хаммаа ад̇хиббзд̇аа, д̇зсан̃жа уббаад̣̇о наама ад̇хиг̇амо бадилаабхо, д̇аббадигкзбзна ануббаад̣̇о аббадилаабход̇и ааха ‘‘аббадилад̣̇д̇хаанам̣ батамаж̇жхаанаад̣̇ийна’’нд̇и. ‘‘тид̇ияаа вийрияам̣ аарабхад̇ий’’д̇и вуд̇д̇з на кан̣атид̇и ад̇хиббзд̇аа д̇ад̣̇ад̇т̇ам̣ вийрияаараб̣бхзна баяож̇анаабхаавад̇о, ат̇а ко баб̣анд̇хатид̇и ад̇хиббзд̇аад̇и ааха ‘‘бунаббунам̣ уббад̇д̇ибаб̣анд̇хавасзна тид̇ад̇т̇а’’нд̇и. саммуссанам̣ бадибагкад̇хаммавасзна ад̣̇ассанамубаг̇амананд̇и д̇аббадигкзбзна асаммуссанам̣ асаммосод̇и ааха ‘‘асаммосааяаад̇и авинаасанад̇т̇а’’нд̇и. бхияяобхааво бунаббунам̣ бхаванам̣, со бана убаруубари уббад̇д̇ийд̇и ааха ‘‘убарибхаавааяаа’’д̇и. взбуллам̣ абхин̣хаббавад̇д̇ияаа баг̇ун̣аб̣алавабхааваабад̇д̇ийд̇и вуд̇д̇ам̣ ‘‘взбуллааяаад̇и вибулабхаавааяаа’’д̇и, маханд̇абхаавааяаад̇и ад̇т̇о. бхааванааяа барибууран̣ад̇т̇анд̇и жхаанаад̣̇ибхааванаабариб̣рууханад̇т̇ам̣.

    Uppannapubbānanti sadisavohārena vuttaṃ. Bhavati hi taṃsadisesu tabbohāro yathā ‘‘sā eva tittiri, tāni eva osadhānī’’ti. Tenāha ‘‘idāni tādise’’ti. Uppannānanti ‘‘anuppannā’’ti avattabbataṃ āpannānaṃ. Pahānāyāti pajahanatthāya. Anuppannānaṃ kusalānanti ettha kusalāti uttarimanussadhammā adhippetā, tesañca uppādo nāma adhigamo paṭilābho, tappaṭikkhepena anuppādo appaṭilābhoti āha ‘‘appaṭiladdhānaṃ paṭhamajjhānādīna’’nti. ‘‘Ṭhitiyā vīriyaṃ ārabhatī’’ti vutte na khaṇaṭhiti adhippetā tadatthaṃ vīriyārabbhena payojanābhāvato, atha kho pabandhaṭhiti adhippetāti āha ‘‘punappunaṃ uppattipabandhavasena ṭhitattha’’nti. Sammussanaṃ paṭipakkhadhammavasena adassanamupagamananti tappaṭikkhepena asammussanaṃ asammosoti āha ‘‘asammosāyāti avināsanattha’’nti. Bhiyyobhāvo punappunaṃ bhavanaṃ, so pana uparūpari uppattīti āha ‘‘uparibhāvāyā’’ti. Vepullaṃ abhiṇhappavattiyā paguṇabalavabhāvāpattīti vuttaṃ ‘‘vepullāyāti vipulabhāvāyā’’ti, mahantabhāvāyāti attho. Bhāvanāya paripūraṇatthanti jhānādibhāvanāparibrūhanatthaṃ.

    жад̇уусу таанзсууд̇и ануббаннаагусалаануббаад̣̇анаад̣̇ийсу жад̇уусу таанзсу. гижжасаад̇ханавасзнаад̇и жад̇уб̣б̣ид̇хассаби гижжасса згаж̇жхам̣ нибпаад̣̇анавасзна.

    Catūsuṭhānesūti anuppannākusalānuppādanādīsu catūsu ṭhānesu. Kiccasādhanavasenāti catubbidhassapi kiccassa ekajjhaṃ nipphādanavasena.

    жхаанаани буб̣б̣абхааг̇зби маг̇г̇агкан̣зби наанаад̇и яад̣̇иби самаад̇хиубагаарагзхи абхиниробанаанумаж̇ж̇анасамбияааяанаб̣рууханасанд̇асукасабхаавзхи вид̇аггаад̣̇ийхи самбаяог̇абхзд̣̇ад̇о бхааванаад̇исаяаббавад̇д̇аанам̣ жад̇уннам̣ жхаанаанам̣ васзна саммаасамаад̇хи вибхад̇д̇о, д̇ат̇ааби вааяаамо вияа ануббаннаагусалаануббаад̣̇анаад̣̇ижад̇увааяаамагижжам̣, сад̇и вияа жа асубхаасукаанижжаанад̇д̇зсу гааяаад̣̇ийсу субхаад̣̇исан̃н̃ааббахаанажад̇усад̇игижжам̣, зго самаад̇хи жад̇ужхаанасамаад̇хигижжам̣ на саад̇хзд̇ийд̇и буб̣б̣абхааг̇зби батамаж̇жхаанасамаад̇хи зва маг̇г̇агкан̣зби, д̇ат̇аа буб̣б̣абхааг̇зби жад̇уд̇т̇аж̇жхаанасамаад̇хи зва маг̇г̇агкан̣з бийд̇и ад̇т̇о. наанаамаг̇г̇авасзнаад̇и батамамаг̇г̇аад̣̇инаанаамаг̇г̇авасзна жхаанаани наанаа. д̣̇уд̇ияаад̣̇аяоби маг̇г̇аа д̣̇уд̇ияаад̣̇ийнам̣ жхаанаанам̣. аяам̣ банассаад̇и зд̇т̇а маг̇г̇абхаавзна жад̇уб̣б̣ид̇хамби згад̇д̇зна г̇ахзд̇ваа ‘‘ассаа’’д̇и вуд̇д̇ам̣, асса маг̇г̇ассаад̇и ад̇т̇о. аяанд̇и бана аяам̣ жхаанавасзна саб̣б̣асад̣̇исасаб̣б̣аасад̣̇исзгажжасад̣̇исад̇аа висзсо.

    Jhānāni pubbabhāgepi maggakkhaṇepi nānāti yadipi samādhiupakārakehi abhiniropanānumajjanasampiyāyanabrūhanasantasukhasabhāvehi vitakkādīhi sampayogabhedato bhāvanātisayappavattānaṃ catunnaṃ jhānānaṃ vasena sammāsamādhi vibhatto, tathāpi vāyāmo viya anuppannākusalānuppādanādicatuvāyāmakiccaṃ, sati viya ca asubhāsukhāniccānattesu kāyādīsu subhādisaññāppahānacatusatikiccaṃ, eko samādhi catujhānasamādhikiccaṃ na sādhetīti pubbabhāgepi paṭhamajjhānasamādhi eva maggakkhaṇepi, tathā pubbabhāgepi catutthajjhānasamādhi eva maggakkhaṇe pīti attho. Nānāmaggavasenāti paṭhamamaggādinānāmaggavasena jhānāni nānā. Dutiyādayopi maggā dutiyādīnaṃ jhānānaṃ. Ayaṃ panassāti ettha maggabhāvena catubbidhampi ekattena gahetvā ‘‘assā’’ti vuttaṃ, assa maggassāti attho. Ayanti pana ayaṃ jhānavasena sabbasadisasabbāsadisekaccasadisatā viseso.

    баад̣̇агаж̇жхаананияамзна ход̇ийд̇и ид̇ха баад̣̇агаж̇жхаананияамам̣ д̇хурам̣ гад̇ваа вуд̇д̇ам̣, яат̇аа жзд̇т̇а, звам̣ саммохавинод̣̇анияамби (вибха. адта. 205). адтасаалинияам̣ (д̇ха. са. адта. 350) бана вибассанаанияамо вуд̇д̇о саб̣б̣аваад̣̇аавирод̇хад̇о, ид̇ха бана саммасид̇аж̇жхаанабуг̇г̇алаж̇жхаасаяаваад̣̇анивад̇д̇анад̇о баад̣̇агаж̇жхаананияамо вуд̇д̇о. вибассанаанияамо бана саад̇хааран̣ад̇д̇аа ид̇хааби на бадигкид̇д̇од̇и д̣̇адтаб̣б̣о. ан̃н̃з жа аажарияаваад̣̇аа барад̇о вагкамаанаа вибхаж̇ид̇аб̣б̣аад̇и яат̇аавуд̇д̇амзва д̇аава баад̣̇агаж̇жхаананияамам̣ вибхаж̇анд̇о ааха ‘‘баад̣̇агаж̇жхаананияамзна д̇ааваа’’д̇и. батамаж̇жхааниго ход̇и, яасмаа аасаннабад̣̇зсз вудтид̇асамаабад̇д̇и маг̇г̇асса ад̇д̇ано сад̣̇исабхаавам̣ гарод̇и бхуумиван̣н̣о вияа г̇од̇хааван̣н̣асса. барибун̣н̣аанзва хонд̇ийд̇и адта сад̇д̇а жа хонд̇ийд̇и ад̇т̇о. сад̇д̇а хонд̇и саммаасан̇габбасса абхаавад̇о. ча хонд̇и бийд̇исамб̣ож̇жхан̇г̇асса абхаавад̇о. маг̇г̇ан̇г̇аб̣ож̇жхан̇г̇аанам̣ сад̇д̇ачабхаавам̣ ад̇ид̣̇исад̇и ‘‘зса наяо’’д̇и. аруубз жад̇уггабан̃жагаж̇жхаанам̣…бз… вуд̇д̇ам̣ адтасаалинияанд̇и ад̇хиббааяо. нану д̇ад̇т̇а ‘‘аруубз д̇игажад̇уггаж̇жхаанам̣ уббаж̇ж̇ад̇ий’’д̇и (д̇ха. са. адта. 350) вуд̇д̇ам̣ , на ‘‘жад̇уггабан̃жагаж̇жхаана’’нд̇и? сажжамзд̇ам̣, язсу бана сам̣саяо ад̇т̇и, д̇зсам̣ уббад̇д̇ид̣̇ассанзна , д̇зна ад̇т̇ад̇о ‘‘жад̇уггабан̃жагаж̇жхаанам̣ уббаж̇ж̇ад̇ий’’д̇и вуд̇д̇амзва ход̇ийд̇и звамаахаад̇и взд̣̇ид̇аб̣б̣ам̣. самуд̣̇ааяан̃жа абзгкид̇ваа ‘‘д̇ан̃жа логуд̇д̇арам̣, на логияа’’нд̇и ааха ‘‘аваяавзгад̇д̇ам̣ лин̇г̇асамуд̣̇ааяасса висзсагам̣ ход̇ий’’д̇и. жад̇уд̇т̇аж̇жхаанамзва хи д̇ад̇т̇а логияам̣ уббаж̇ж̇ад̇и, на жад̇уггам̣, бан̃жагам̣ ваад̇и. зд̇т̇а гат̇анд̇и баад̣̇агаж̇жхаанасса абхааваа гат̇ам̣ д̣̇адтаб̣б̣анд̇и ад̇т̇о. д̇ам̣жхаанигаавасса д̇ад̇т̇а д̇аяо маг̇г̇аа уббаж̇ж̇анд̇и, д̇аж̇жхаанигам̣батамапалаад̣̇им̣ баад̣̇агам̣ гад̇ваа убаримаг̇г̇абхааванааяаад̇и ад̇хиббааяо. д̇игажад̇уггаж̇жхаанигам̣ бана маг̇г̇ам̣ бхаавзд̇ваа д̇ад̇т̇а уббаннасса аруубажад̇уд̇т̇аж̇жхаанам̣, д̇аж̇жхаанигам̣ палан̃жа баад̣̇агам̣ гад̇ваа убаримаг̇г̇абхааванааяа ан̃н̃ажхаанигааби уббаж̇ж̇анд̇ийд̇и, жхаанан̇г̇аад̣̇инияаамигаа буб̣б̣аабхисан̇каарасамаабад̇д̇ибаад̣̇агам̣, на саммасид̇аб̣б̣аад̇и палассааби баад̣̇агад̇аа д̣̇адтаб̣б̣аа.

    Pādakajjhānaniyamena hotīti idha pādakajjhānaniyamaṃ dhuraṃ katvā vuttaṃ, yathā cettha, evaṃ sammohavinodaniyampi (vibha. aṭṭha. 205). Aṭṭhasāliniyaṃ (dha. sa. aṭṭha. 350) pana vipassanāniyamo vutto sabbavādāvirodhato, idha pana sammasitajjhānapuggalajjhāsayavādanivattanato pādakajjhānaniyamo vutto. Vipassanāniyamo pana sādhāraṇattā idhāpi na paṭikkhittoti daṭṭhabbo. Aññe ca ācariyavādā parato vakkhamānā vibhajitabbāti yathāvuttameva tāva pādakajjhānaniyamaṃ vibhajanto āha ‘‘pādakajjhānaniyamena tāvā’’ti. Paṭhamajjhāniko hoti, yasmā āsannapadese vuṭṭhitasamāpatti maggassa attano sadisabhāvaṃ karoti bhūmivaṇṇo viya godhāvaṇṇassa. Paripuṇṇāneva hontīti aṭṭha satta ca hontīti attho. Satta honti sammāsaṅkappassa abhāvato. Cha honti pītisambojjhaṅgassa abhāvato. Maggaṅgabojjhaṅgānaṃ sattachabhāvaṃ atidisati ‘‘esa nayo’’ti. Arūpe catukkapañcakajjhānaṃ…pe… vuttaṃ aṭṭhasāliniyanti adhippāyo. Nanu tattha ‘‘arūpe tikacatukkajjhānaṃ uppajjatī’’ti (dha. sa. aṭṭha. 350) vuttaṃ , na ‘‘catukkapañcakajjhāna’’nti? Saccametaṃ, yesu pana saṃsayo atthi, tesaṃ uppattidassanena , tena atthato ‘‘catukkapañcakajjhānaṃ uppajjatī’’ti vuttameva hotīti evamāhāti veditabbaṃ. Samudāyañca apekkhitvā ‘‘tañca lokuttaraṃ, na lokiya’’nti āha ‘‘avayavekattaṃ liṅgasamudāyassa visesakaṃ hotī’’ti. Catutthajjhānameva hi tattha lokiyaṃ uppajjati, na catukkaṃ, pañcakaṃ vāti. Ettha kathanti pādakajjhānassa abhāvā kathaṃ daṭṭhabbanti attho. Taṃjhānikāvassa tattha tayo maggā uppajjanti, tajjhānikaṃpaṭhamaphalādiṃ pādakaṃ katvā uparimaggabhāvanāyāti adhippāyo. Tikacatukkajjhānikaṃ pana maggaṃ bhāvetvā tattha uppannassa arūpacatutthajjhānaṃ, tajjhānikaṃ phalañca pādakaṃ katvā uparimaggabhāvanāya aññajhānikāpi uppajjantīti, jhānaṅgādiniyāmikā pubbābhisaṅkhārasamāpattipādakaṃ, na sammasitabbāti phalassāpi pādakatā daṭṭhabbā.

    гзжи банаад̇и мораваабиймахаад̣̇ад̇д̇ад̇т̇зрам̣ санд̇хааяааха. буна гзжийд̇и д̇ибидагажуул̣аабхаяад̇т̇зрам̣ . д̇ад̇ияаваарз гзжийд̇и ‘‘баад̣̇агаж̇жхаанамзва нияамзд̇ий’’д̇и звам̣ ваад̣̇инам̣ д̇ибидагажуул̣анааг̇ад̇т̇зран̃жзва ананд̇арам̣ вуд̇д̇з д̣̇вз жа т̇зрз табзд̇ваа ид̇арз т̇зрз санд̇хааяа вад̣̇ад̇и.

    Keci panāti moravāpīmahādattattheraṃ sandhāyāha. Puna kecīti tipiṭakacūḷābhayattheraṃ . Tatiyavāre kecīti ‘‘pādakajjhānameva niyametī’’ti evaṃ vādinaṃ tipiṭakacūḷanāgattherañceva anantaraṃ vutte dve ca there ṭhapetvā itare there sandhāya vadati.

    403. сасанд̇ад̇ибарияаабаннаанам̣ д̣̇угкасамуд̣̇аяаанам̣ аббавад̇д̇ибхаавзна бариг̇г̇аяхамаано нирод̇хоби сасанд̇ад̇ибарияаабанно вияа ход̇ийд̇и гад̇ваа вуд̇д̇ам̣ ‘‘ад̇д̇ано ваа жад̇д̇аари сажжааний’’д̇и. барасса ваад̇и зд̇т̇ааби зсзва наяо. д̇знааха бхаг̇аваа ‘‘имасмим̣язва б̣яаамамад̇д̇з гал̣зварз сасан̃н̃имхи саманагз логан̃жа бан̃н̃аабзми, логасамуд̣̇аяан̃жа бан̃н̃аабзми, логанирод̇хан̃жа бан̃н̃аабзми, логанирод̇хаг̇ааминибадибад̣̇ан̃жа бан̃н̃аабзмий’’д̇и (сам̣. ни. 1.107; а. ни. 4.45) гат̇ам̣ бана аад̣̇игаммиго нирод̇хамаг̇г̇асажжаани бариг̇г̇ан̣хаад̇ийд̇и? ануссаваад̣̇исид̣̇д̇хамаагаарам̣ бариг̇г̇ан̣хаад̇и. зван̃жа гад̇ваа логуд̇д̇араб̣ож̇жхан̇г̇з уд̣̇д̣̇иссааби бариг̇г̇ахо на вируж̇жхад̇и. яат̇аасамбхавад̇од̇и самбхаваануруубам̣, табзд̇ваа нирод̇хасажжам̣ сзсасажжавасзна самуд̣̇аяаваяаад̇и взд̣̇ид̇аб̣б̣аад̇и ад̇т̇о.

    403. Sasantatipariyāpannānaṃ dukkhasamudayānaṃ appavattibhāvena pariggayhamāno nirodhopi sasantatipariyāpanno viya hotīti katvā vuttaṃ ‘‘attano vā cattāri saccānī’’ti. Parassa vāti etthāpi eseva nayo. Tenāha bhagavā ‘‘imasmiṃyeva byāmamatte kaḷevare sasaññimhi samanake lokañca paññāpemi, lokasamudayañca paññāpemi, lokanirodhañca paññāpemi, lokanirodhagāminipaṭipadañca paññāpemī’’ti (saṃ. ni. 1.107; a. ni. 4.45) kathaṃ pana ādikammiko nirodhamaggasaccāni pariggaṇhātīti? Anussavādisiddhamākāraṃ pariggaṇhāti. Evañca katvā lokuttarabojjhaṅge uddissāpi pariggaho na virujjhati. Yathāsambhavatoti sambhavānurūpaṃ, ṭhapetvā nirodhasaccaṃ sesasaccavasena samudayavayāti veditabbāti attho.

    жад̇усажжабаб̣б̣аван̣н̣анаа нидтид̇аа.

    Catusaccapabbavaṇṇanā niṭṭhitā.

    д̇хаммаанубассанааван̣н̣анаа нидтид̇аа.

    Dhammānupassanāvaṇṇanā niṭṭhitā.

    404. ‘‘адтигасан̇калигам̣ самам̣са’’нд̇иаад̣̇игаа сад̇д̇а сиват̇игаа адтигагаммадтаанад̇ааяа ид̇араасам̣ уд̣̇д̇хумаад̇агаад̣̇ийнам̣ сабхаавзнзваад̇и наваннам̣ сиват̇игаанам̣ аббанаагаммадтаанад̇аа вуд̇д̇аа. д̣̇взязваад̇и аанаабаанам̣, д̣̇вад̇д̇им̣саагаарод̇и имаани д̣̇взязва. абхинивзсод̇и вибассанаабхинивзсо, со бана саммасанияад̇хаммабариг̇г̇ахо. ирияаабат̇аа, аалогид̇аад̣̇аяо жа руубад̇хаммаанам̣ авад̇т̇аависзсамад̇д̇ад̇ааяа на саммасанубаг̇аа вин̃н̃ад̇д̇иаад̣̇аяо вияа. нийваран̣аб̣ож̇жхан̇г̇аа аад̣̇ид̇о на бариг̇г̇ахзд̇аб̣б̣аад̇и вуд̇д̇ам̣ ‘‘ирияаабат̇а…бз… на ж̇ааяад̇ий’’д̇и. гзсаад̣̇иабад̣̇зсзна д̇ад̣̇убаад̣̇аанад̇хаммаа вияа ирияаабат̇аад̣̇иабад̣̇зсзна д̇ад̣̇авад̇т̇аа руубад̇хаммаа бариг̇г̇аяханд̇и, нийваран̣аад̣̇имукзна жа д̇ам̣самбаяуд̇д̇аа, д̇ам̣ниссаяад̇хаммаад̇и ад̇хиббааязна махаасивад̇т̇зро жа ирияаабат̇аад̣̇ийсуби ‘‘абхинивзсо ж̇ааяад̇ий’’д̇и авожа. ‘‘ад̇т̇и ну ко мз’’д̇иаад̣̇и бана сабхаавад̇о ирияаабат̇аад̣̇ийнам̣ аад̣̇игаммигасса анижчид̇абхаавад̣̇ассанам̣. абарин̃н̃аабуб̣б̣игаа хи барин̃н̃аад̇и.

    404. ‘‘Aṭṭhikasaṅkhalikaṃ samaṃsa’’ntiādikā satta sivathikā aṭṭhikakammaṭṭhānatāya itarāsaṃ uddhumātakādīnaṃ sabhāvenevāti navannaṃ sivathikānaṃ appanākammaṭṭhānatā vuttā. Dveyevāti ānāpānaṃ, dvattiṃsākāroti imāni dveyeva. Abhinivesoti vipassanābhiniveso, so pana sammasaniyadhammapariggaho. Iriyāpathā, ālokitādayo ca rūpadhammānaṃ avatthāvisesamattatāya na sammasanupagā viññattiādayo viya. Nīvaraṇabojjhaṅgā ādito na pariggahetabbāti vuttaṃ ‘‘iriyāpatha…pe… na jāyatī’’ti. Kesādiapadesena tadupādānadhammā viya iriyāpathādiapadesena tadavatthā rūpadhammā pariggayhanti, nīvaraṇādimukhena ca taṃsampayuttā, taṃnissayadhammāti adhippāyena mahāsivatthero ca iriyāpathādīsupi ‘‘abhiniveso jāyatī’’ti avoca. ‘‘Atthi nu kho me’’tiādi pana sabhāvato iriyāpathādīnaṃ ādikammikassa anicchitabhāvadassanaṃ. Apariññāpubbikā hi pariññāti.

    гаамам̣ ‘‘ид̇ха бхигкавз бхигкуу’’д̇иаад̣̇инаа уд̣̇д̣̇зсанид̣̇д̣̇зсзсу д̇ад̇т̇а д̇ад̇т̇а бхигкуг̇г̇ахан̣ам̣ гад̇ам̣ д̇ам̣бадибад̇д̇ияаа бхигкубхаавад̣̇ассанад̇т̇ам̣, д̣̇зсанаа бана саб̣б̣асаад̇хааран̣аад̇и д̣̇ассзд̇ум̣ ‘‘яо хи гожи бхигкавз’’ ижжзва вуд̇д̇ам̣, на бхигку язваад̇и д̣̇ассзнд̇о ‘‘яо хи гожи бхигку ваа’’д̇иаад̣̇имааха. д̣̇ассанамаг̇г̇зна н̃аад̇амарияаад̣̇ам̣ анад̇иггамид̇ваа ж̇аананд̇ий сикааббад̇д̇аа аг̇г̇амаг̇г̇абан̃н̃аа ан̃н̃аа наама, д̇асса палабхаавад̇о аг̇г̇апалам̣ бийд̇и ааха ‘‘ан̃н̃аад̇и арахад̇д̇а’’нд̇и.

    Kāmaṃ ‘‘idha bhikkhave bhikkhū’’tiādinā uddesaniddesesu tattha tattha bhikkhuggahaṇaṃ kataṃ taṃpaṭipattiyā bhikkhubhāvadassanatthaṃ, desanā pana sabbasādhāraṇāti dassetuṃ ‘‘yo hi koci bhikkhave’’ icceva vuttaṃ, na bhikkhu yevāti dassento ‘‘yo hi koci bhikkhu vā’’tiādimāha. Dassanamaggena ñātamariyādaṃ anatikkamitvā jānantī sikhāppattā aggamaggapaññā aññā nāma, tassa phalabhāvato aggaphalaṃ pīti āha ‘‘aññāti arahatta’’nti.

    аббад̇арзби гаалз саасанасса нияяаанигабхаавам̣ д̣̇ассзнд̇од̇и яож̇анаа. нияяаад̇знд̇од̇и ниг̇амзнд̇о.

    Appatarepi kāle sāsanassa niyyānikabhāvaṃ dassentoti yojanā. Niyyātentoti nigamento.

    махаасад̇ибадтаанасуд̇д̇аван̣н̣анааяа лийнад̇т̇аббагаасанаа.

    Mahāsatipaṭṭhānasuttavaṇṇanāya līnatthappakāsanā.







    Related texts:



    д̇ибидага (муула) • Tipiṭaka (Mūla) / суд̇д̇абидага • Suttapiṭaka / д̣̇ийгханигааяа • Dīghanikāya / 9. махаасад̇ибадтаанасуд̇д̇ам̣ • 9. Mahāsatipaṭṭhānasuttaṃ

    адтагат̇аа • Aṭṭhakathā / суд̇д̇абидага (адтагат̇аа) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / д̣̇ийгха нигааяа (адтагат̇аа) • Dīgha nikāya (aṭṭhakathā) / 9. махаасад̇ибадтаанасуд̇д̇аван̣н̣анаа • 9. Mahāsatipaṭṭhānasuttavaṇṇanā


    © 1991-2025 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact