Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / મજ્ઝિમનિકાય • Majjhimanikāya

    ૨. મહાસુઞ્ઞતસુત્તં

    2. Mahāsuññatasuttaṃ

    ૧૮૫. એવં મે સુતં – એકં સમયં ભગવા સક્કેસુ વિહરતિ કપિલવત્થુસ્મિં નિગ્રોધારામે. અથ ખો ભગવા પુબ્બણ્હસમયં નિવાસેત્વા પત્તચીવરમાદાય કપિલવત્થું પિણ્ડાય પાવિસિ. કપિલવત્થુસ્મિં પિણ્ડાય ચરિત્વા પચ્છાભત્તં પિણ્ડપાતપટિક્કન્તો યેન કાળખેમકસ્સ સક્કસ્સ વિહારો તેનુપસઙ્કમિ દિવાવિહારાય. તેન ખો પન સમયેન કાળખેમકસ્સ સક્કસ્સ વિહારે સમ્બહુલાનિ સેનાસનાનિ પઞ્ઞત્તાનિ હોન્તિ. અદ્દસા ખો ભગવા કાળખેમકસ્સ સક્કસ્સ વિહારે સમ્બહુલાનિ સેનાસનાનિ પઞ્ઞત્તાનિ. દિસ્વાન ભગવતો એતદહોસિ – ‘‘સમ્બહુલાનિ ખો કાળખેમકસ્સ સક્કસ્સ વિહારે સેનાસનાનિ પઞ્ઞત્તાનિ. સમ્બહુલા નુ ખો ઇધ ભિક્ખૂ વિહરન્તી’’તિ.

    185. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā sakkesu viharati kapilavatthusmiṃ nigrodhārāme. Atha kho bhagavā pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya kapilavatthuṃ piṇḍāya pāvisi. Kapilavatthusmiṃ piṇḍāya caritvā pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkanto yena kāḷakhemakassa sakkassa vihāro tenupasaṅkami divāvihārāya. Tena kho pana samayena kāḷakhemakassa sakkassa vihāre sambahulāni senāsanāni paññattāni honti. Addasā kho bhagavā kāḷakhemakassa sakkassa vihāre sambahulāni senāsanāni paññattāni. Disvāna bhagavato etadahosi – ‘‘sambahulāni kho kāḷakhemakassa sakkassa vihāre senāsanāni paññattāni. Sambahulā nu kho idha bhikkhū viharantī’’ti.

    ૧૮૬. તેન ખો પન સમયેન આયસ્મા આનન્દો સમ્બહુલેહિ ભિક્ખૂહિ સદ્ધિં ઘટાય સક્કસ્સ વિહારે ચીવરકમ્મં કરોતિ. અથ ખો ભગવા સાયન્હસમયં પટિસલ્લાના વુટ્ઠિતો યેન ઘટાય સક્કસ્સ વિહારો તેનુપસઙ્કમિ; ઉપસઙ્કમિત્વા પઞ્ઞત્તે આસને નિસીદિ. નિસજ્જ ખો ભગવા આયસ્મન્તં આનન્દં આમન્તેસિ – ‘‘સમ્બહુલાનિ ખો, આનન્દ, કાળખેમકસ્સ સક્કસ્સ વિહારે સેનાસનાનિ પઞ્ઞત્તાનિ. સમ્બહુલા નુ ખો એત્થ ભિક્ખૂ વિહરન્તી’’તિ? ‘‘સમ્બહુલાનિ, ભન્તે, કાળખેમકસ્સ સક્કસ્સ વિહારે સેનાસનાનિ પઞ્ઞત્તાનિ. સમ્બહુલા ભિક્ખૂ એત્થ વિહરન્તિ. ચીવરકારસમયો નો, ભન્તે, વત્તતી’’તિ.

    186. Tena kho pana samayena āyasmā ānando sambahulehi bhikkhūhi saddhiṃ ghaṭāya sakkassa vihāre cīvarakammaṃ karoti. Atha kho bhagavā sāyanhasamayaṃ paṭisallānā vuṭṭhito yena ghaṭāya sakkassa vihāro tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi. Nisajja kho bhagavā āyasmantaṃ ānandaṃ āmantesi – ‘‘sambahulāni kho, ānanda, kāḷakhemakassa sakkassa vihāre senāsanāni paññattāni. Sambahulā nu kho ettha bhikkhū viharantī’’ti? ‘‘Sambahulāni, bhante, kāḷakhemakassa sakkassa vihāre senāsanāni paññattāni. Sambahulā bhikkhū ettha viharanti. Cīvarakārasamayo no, bhante, vattatī’’ti.

    ‘‘ન ખો, આનન્દ, ભિક્ખુ સોભતિ સઙ્ગણિકારામો સઙ્ગણિકરતો સઙ્ગણિકારામતં અનુયુત્તો ગણારામો ગણરતો ગણસમ્મુદિતો. સો વતાનન્દ, ભિક્ખુ સઙ્ગણિકારામો સઙ્ગણિકરતો સઙ્ગણિકારામતં અનુયુત્તો ગણારામો ગણરતો ગણસમ્મુદિતો યં તં નેક્ખમ્મસુખં પવિવેકસુખં ઉપસમસુખં સમ્બોધિસુખં 1 તસ્સ સુખસ્સ નિકામલાભી ભવિસ્સતિ અકિચ્છલાભી અકસિરલાભીતિ – નેતં ઠાનં વિજ્જતિ. યો ચ ખો સો, આનન્દ, ભિક્ખુ એકો ગણસ્મા વૂપકટ્ઠો વિહરતિ તસ્સેતં ભિક્ખુનો પાટિકઙ્ખં યં તં નેક્ખમ્મસુખં પવિવેકસુખં ઉપસમસુખં સમ્બોધિસુખં તસ્સ સુખસ્સ નિકામલાભી ભવિસ્સતિ અકિચ્છલાભી અકસિરલાભીતિ – ઠાનમેતં વિજ્જતિ.

    ‘‘Na kho, ānanda, bhikkhu sobhati saṅgaṇikārāmo saṅgaṇikarato saṅgaṇikārāmataṃ anuyutto gaṇārāmo gaṇarato gaṇasammudito. So vatānanda, bhikkhu saṅgaṇikārāmo saṅgaṇikarato saṅgaṇikārāmataṃ anuyutto gaṇārāmo gaṇarato gaṇasammudito yaṃ taṃ nekkhammasukhaṃ pavivekasukhaṃ upasamasukhaṃ sambodhisukhaṃ 2 tassa sukhassa nikāmalābhī bhavissati akicchalābhī akasiralābhīti – netaṃ ṭhānaṃ vijjati. Yo ca kho so, ānanda, bhikkhu eko gaṇasmā vūpakaṭṭho viharati tassetaṃ bhikkhuno pāṭikaṅkhaṃ yaṃ taṃ nekkhammasukhaṃ pavivekasukhaṃ upasamasukhaṃ sambodhisukhaṃ tassa sukhassa nikāmalābhī bhavissati akicchalābhī akasiralābhīti – ṭhānametaṃ vijjati.

    ‘‘સો વતાનન્દ, ભિક્ખુ સઙ્ગણિકારામો સઙ્ગણિકરતો સઙ્ગણિકારામતં અનુયુત્તો ગણારામો ગણરતો ગણસમ્મુદિતો સામાયિકં વા કન્તં ચેતોવિમુત્તિં ઉપસમ્પજ્જ વિહરિસ્સતિ અસામાયિકં વા અકુપ્પન્તિ – નેતં ઠાનં વિજ્જતિ. યો ચ ખો સો, આનન્દ, ભિક્ખુ એકો ગણસ્મા વૂપકટ્ઠો વિહરતિ તસ્સેતં ભિક્ખુનો પાટિકઙ્ખં સામાયિકં વા કન્તં ચેતોવિમુત્તિં ઉપસમ્પજ્જ વિહરિસ્સતિ અસામાયિકં વા અકુપ્પન્તિ – ઠાનમેતં વિજ્જતિ.

    ‘‘So vatānanda, bhikkhu saṅgaṇikārāmo saṅgaṇikarato saṅgaṇikārāmataṃ anuyutto gaṇārāmo gaṇarato gaṇasammudito sāmāyikaṃ vā kantaṃ cetovimuttiṃ upasampajja viharissati asāmāyikaṃ vā akuppanti – netaṃ ṭhānaṃ vijjati. Yo ca kho so, ānanda, bhikkhu eko gaṇasmā vūpakaṭṭho viharati tassetaṃ bhikkhuno pāṭikaṅkhaṃ sāmāyikaṃ vā kantaṃ cetovimuttiṃ upasampajja viharissati asāmāyikaṃ vā akuppanti – ṭhānametaṃ vijjati.

    ‘‘નાહં, આનન્દ, એકં રૂપમ્પિ 3 સમનુપસ્સામિ યત્થ રત્તસ્સ યથાભિરતસ્સ રૂપસ્સ વિપરિણામઞ્ઞથાભાવા ન ઉપ્પજ્જેય્યું સોકપરિદેવદુક્ખદોમનસ્સૂપાયાસા.

    ‘‘Nāhaṃ, ānanda, ekaṃ rūpampi 4 samanupassāmi yattha rattassa yathābhiratassa rūpassa vipariṇāmaññathābhāvā na uppajjeyyuṃ sokaparidevadukkhadomanassūpāyāsā.

    ૧૮૭. ‘‘અયં ખો પનાનન્દ, વિહારો તથાગતેન અભિસમ્બુદ્ધો યદિદં – સબ્બનિમિત્તાનં અમનસિકારા અજ્ઝત્તં સુઞ્ઞતં ઉપસમ્પજ્જ વિહરિતું 5. તત્ર ચે, આનન્દ, તથાગતં ઇમિના વિહારેન વિહરન્તં ભવન્તિ 6 ઉપસઙ્કમિતારો ભિક્ખૂ ભિક્ખુનિયો ઉપાસકા ઉપાસિકાયો રાજાનો રાજમહામત્તા તિત્થિયા તિત્થિયસાવકા. તત્રાનન્દ, તથાગતો વિવેકનિન્નેનેવ ચિત્તેન વિવેકપોણેન વિવેકપબ્ભારેન વૂપકટ્ઠેન નેક્ખમ્માભિરતેન બ્યન્તીભૂતેન સબ્બસો આસવટ્ઠાનીયેહિ ધમ્મેહિ અઞ્ઞદત્થુ ઉય્યોજનિકપટિસંયુત્તંયેવ કથં કત્તા હોતિ. તસ્માતિહાનન્દ, ભિક્ખુ ચેપિ આકઙ્ખેય્ય – ‘અજ્ઝત્તં સુઞ્ઞતં ઉપસમ્પજ્જ વિહરેય્ય’ન્તિ, તેનાનન્દ, ભિક્ખુના અજ્ઝત્તમેવ ચિત્તં સણ્ઠપેતબ્બં સન્નિસાદેતબ્બં એકોદિ કાતબ્બં સમાદહાતબ્બં.

    187. ‘‘Ayaṃ kho panānanda, vihāro tathāgatena abhisambuddho yadidaṃ – sabbanimittānaṃ amanasikārā ajjhattaṃ suññataṃ upasampajja viharituṃ 7. Tatra ce, ānanda, tathāgataṃ iminā vihārena viharantaṃ bhavanti 8 upasaṅkamitāro bhikkhū bhikkhuniyo upāsakā upāsikāyo rājāno rājamahāmattā titthiyā titthiyasāvakā. Tatrānanda, tathāgato vivekaninneneva cittena vivekapoṇena vivekapabbhārena vūpakaṭṭhena nekkhammābhiratena byantībhūtena sabbaso āsavaṭṭhānīyehi dhammehi aññadatthu uyyojanikapaṭisaṃyuttaṃyeva kathaṃ kattā hoti. Tasmātihānanda, bhikkhu cepi ākaṅkheyya – ‘ajjhattaṃ suññataṃ upasampajja vihareyya’nti, tenānanda, bhikkhunā ajjhattameva cittaṃ saṇṭhapetabbaṃ sannisādetabbaṃ ekodi kātabbaṃ samādahātabbaṃ.

    ૧૮૮. ‘‘કથઞ્ચાનન્દ, ભિક્ખુ અજ્ઝત્તમેવ ચિત્તં સણ્ઠપેતિ સન્નિસાદેતિ એકોદિં કરોતિ 9 સમાદહતિ? ઇધાનન્દ, ભિક્ખુ વિવિચ્ચેવ કામેહિ વિવિચ્ચ અકુસલેહિ ધમ્મેહિ…પે॰… પઠમં ઝાનં ઉપસમ્પજ્જ વિહરતિ…પે॰… દુતિયં ઝાનં… તતિયં ઝાનં… ચતુત્થં ઝાનં ઉપસમ્પજ્જ વિહરતિ. એવં ખો, આનન્દ, ભિક્ખુ અજ્ઝત્તમેવ ચિત્તં સણ્ઠપેતિ સન્નિસાદેતિ એકોદિં કરોતિ સમાદહતિ. સો અજ્ઝત્તં સુઞ્ઞતં મનસિ કરોતિ. તસ્સ અજ્ઝત્તં સુઞ્ઞતં મનસિકરોતો સુઞ્ઞતાય ચિત્તં ન પક્ખન્દતિ નપ્પસીદતિ ન સન્તિટ્ઠતિ ન વિમુચ્ચતિ . એવં સન્તમેતં, આનન્દ, ભિક્ખુ એવં પજાનાતિ – ‘અજ્ઝત્તં સુઞ્ઞતં ખો મે મનસિકરોતો અજ્ઝત્તં સુઞ્ઞતાય ચિત્તં ન પક્ખન્દતિ નપ્પસીદતિ ન સન્તિટ્ઠતિ ન વિમુચ્ચતી’તિ. ઇતિહ તત્થ સમ્પજાનો હોતિ. સો બહિદ્ધા સુઞ્ઞતં મનસિ કરોતિ…પે॰… સો અજ્ઝત્તબહિદ્ધા સુઞ્ઞતં મનસિ કરોતિ …પે॰… સો આનેઞ્જં મનસિ કરોતિ. તસ્સ આનેઞ્જં મનસિકરોતો આનેઞ્જાય ચિત્તં ન પક્ખન્દતિ નપ્પસીદતિ ન સન્તિટ્ઠતિ ન વિમુચ્ચતિ. એવં સન્તમેતં, આનન્દ, ભિક્ખુ એવં પજાનાતિ – ‘આનેઞ્જં ખો મે મનસિકરોતો આનેઞ્જાય ચિત્તં ન પક્ખન્દતિ નપ્પસીદતિ ન સન્તિટ્ઠતિ ન વિમુચ્ચતી’તિ. ઇતિહ તત્થ સમ્પજાનો હોતિ.

    188. ‘‘Kathañcānanda, bhikkhu ajjhattameva cittaṃ saṇṭhapeti sannisādeti ekodiṃ karoti 10 samādahati? Idhānanda, bhikkhu vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi…pe… paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati…pe… dutiyaṃ jhānaṃ… tatiyaṃ jhānaṃ… catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Evaṃ kho, ānanda, bhikkhu ajjhattameva cittaṃ saṇṭhapeti sannisādeti ekodiṃ karoti samādahati. So ajjhattaṃ suññataṃ manasi karoti. Tassa ajjhattaṃ suññataṃ manasikaroto suññatāya cittaṃ na pakkhandati nappasīdati na santiṭṭhati na vimuccati . Evaṃ santametaṃ, ānanda, bhikkhu evaṃ pajānāti – ‘ajjhattaṃ suññataṃ kho me manasikaroto ajjhattaṃ suññatāya cittaṃ na pakkhandati nappasīdati na santiṭṭhati na vimuccatī’ti. Itiha tattha sampajāno hoti. So bahiddhā suññataṃ manasi karoti…pe… so ajjhattabahiddhā suññataṃ manasi karoti …pe… so āneñjaṃ manasi karoti. Tassa āneñjaṃ manasikaroto āneñjāya cittaṃ na pakkhandati nappasīdati na santiṭṭhati na vimuccati. Evaṃ santametaṃ, ānanda, bhikkhu evaṃ pajānāti – ‘āneñjaṃ kho me manasikaroto āneñjāya cittaṃ na pakkhandati nappasīdati na santiṭṭhati na vimuccatī’ti. Itiha tattha sampajāno hoti.

    ‘‘તેનાનન્દ, ભિક્ખુના તસ્મિંયેવ પુરિમસ્મિં સમાધિનિમિત્તે અજ્ઝત્તમેવ ચિત્તં સણ્ઠપેતબ્બં સન્નિસાદેતબ્બં એકોદિ કાતબ્બં સમાદહાતબ્બં. સો અજ્ઝત્તં સુઞ્ઞતં મનસિ કરોતિ. તસ્સ અજ્ઝત્તં સુઞ્ઞતં મનસિકરોતો અજ્ઝત્તં સુઞ્ઞતાય ચિત્તં પક્ખન્દતિ પસીદતિ સન્તિટ્ઠતિ વિમુચ્ચતિ. એવં સન્તમેતં, આનન્દ, ભિક્ખુ એવં પજાનાતિ – ‘અજ્ઝત્તં સુઞ્ઞતં ખો મે મનસિકરોતો અજ્ઝત્તં સુઞ્ઞતાય ચિત્તં પક્ખન્દતિ પસીદતિ સન્તિટ્ઠતિ વિમુચ્ચતી’તિ. ઇતિહ તત્થ સમ્પજાનો હોતિ. સો બહિદ્ધા સુઞ્ઞતં મનસિ કરોતિ…પે॰… સો અજ્ઝત્તબહિદ્ધા સુઞ્ઞતં મનસિ કરોતિ…પે॰… સો આનેઞ્જં મનસિ કરોતિ. તસ્સ આનેઞ્જં મનસિકરોતો આનેઞ્જાય ચિત્તં પક્ખન્દતિ પસીદતિ સન્તિટ્ઠતિ વિમુચ્ચતિ. એવં સન્તમેતં, આનન્દ, ભિક્ખુ એવં પજાનાતિ – ‘આનેઞ્જં ખો મે મનસિકરોતો આનેઞ્જાય ચિત્તં પક્ખન્દતિ પસીદતિ સન્તિટ્ઠતિ વિમુચ્ચતી’તિ. ઇતિહ તત્થ સમ્પજાનો હોતિ.

    ‘‘Tenānanda, bhikkhunā tasmiṃyeva purimasmiṃ samādhinimitte ajjhattameva cittaṃ saṇṭhapetabbaṃ sannisādetabbaṃ ekodi kātabbaṃ samādahātabbaṃ. So ajjhattaṃ suññataṃ manasi karoti. Tassa ajjhattaṃ suññataṃ manasikaroto ajjhattaṃ suññatāya cittaṃ pakkhandati pasīdati santiṭṭhati vimuccati. Evaṃ santametaṃ, ānanda, bhikkhu evaṃ pajānāti – ‘ajjhattaṃ suññataṃ kho me manasikaroto ajjhattaṃ suññatāya cittaṃ pakkhandati pasīdati santiṭṭhati vimuccatī’ti. Itiha tattha sampajāno hoti. So bahiddhā suññataṃ manasi karoti…pe… so ajjhattabahiddhā suññataṃ manasi karoti…pe… so āneñjaṃ manasi karoti. Tassa āneñjaṃ manasikaroto āneñjāya cittaṃ pakkhandati pasīdati santiṭṭhati vimuccati. Evaṃ santametaṃ, ānanda, bhikkhu evaṃ pajānāti – ‘āneñjaṃ kho me manasikaroto āneñjāya cittaṃ pakkhandati pasīdati santiṭṭhati vimuccatī’ti. Itiha tattha sampajāno hoti.

    ૧૮૯. ‘‘તસ્સ ચે, આનન્દ, ભિક્ખુનો ઇમિના વિહારેન વિહરતો ચઙ્કમાય ચિત્તં નમતિ, સો ચઙ્કમતિ – ‘એવં મં ચઙ્કમન્તં નાભિજ્ઝાદોમનસ્સા પાપકા અકુસલા ધમ્મા અન્વાસ્સવિસ્સન્તી’તિ . ઇતિહ તત્થ સમ્પજાનો હોતિ. તસ્સ ચે, આનન્દ, ભિક્ખુનો ઇમિના વિહારેન વિહરતો ઠાનાય ચિત્તં નમતિ, સો તિટ્ઠતિ – ‘એવં મં ઠિતં નાભિજ્ઝાદોમનસ્સા પાપકા અકુસલા ધમ્મા અન્વાસ્સવિસ્સન્તી’તિ. ઇતિહ તત્થ સમ્પજાનો હોતિ. તસ્સ ચે, આનન્દ, ભિક્ખુનો ઇમિના વિહારેન વિહરતો નિસજ્જાય ચિત્તં નમતિ, સો નિસીદતિ – ‘એવં મં નિસિન્નં નાભિજ્ઝાદોમનસ્સા પાપકા અકુસલા ધમ્મા અન્વાસ્સવિસ્સન્તી’તિ. ઇતિહ તત્થ સમ્પજાનો હોતિ. તસ્સ ચે, આનન્દ, ભિક્ખુનો ઇમિના વિહારેન વિહરતો સયનાય ચિત્તં નમતિ , સો સયતિ – ‘એવં મં સયન્તં નાભિજ્ઝાદોમનસ્સા પાપકા અકુસલા ધમ્મા અન્વાસ્સવિસ્સન્તી’તિ. ઇતિહ તત્થ સમ્પજાનો હોતિ.

    189. ‘‘Tassa ce, ānanda, bhikkhuno iminā vihārena viharato caṅkamāya cittaṃ namati, so caṅkamati – ‘evaṃ maṃ caṅkamantaṃ nābhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssavissantī’ti . Itiha tattha sampajāno hoti. Tassa ce, ānanda, bhikkhuno iminā vihārena viharato ṭhānāya cittaṃ namati, so tiṭṭhati – ‘evaṃ maṃ ṭhitaṃ nābhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssavissantī’ti. Itiha tattha sampajāno hoti. Tassa ce, ānanda, bhikkhuno iminā vihārena viharato nisajjāya cittaṃ namati, so nisīdati – ‘evaṃ maṃ nisinnaṃ nābhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssavissantī’ti. Itiha tattha sampajāno hoti. Tassa ce, ānanda, bhikkhuno iminā vihārena viharato sayanāya cittaṃ namati , so sayati – ‘evaṃ maṃ sayantaṃ nābhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssavissantī’ti. Itiha tattha sampajāno hoti.

    ‘‘તસ્સ ચે, આનન્દ, ભિક્ખુનો ઇમિના વિહારેન વિહરતો કથાય 11 ચિત્તં નમતિ, સો – ‘યાયં કથા હીના ગમ્મા પોથુજ્જનિકા અનરિયા અનત્થસંહિતા ન નિબ્બિદાય ન વિરાગાય ન નિરોધાય ન ઉપસમાય ન અભિઞ્ઞાય ન સમ્બોધાય ન નિબ્બાનાય સંવત્તતિ, સેય્યથિદં – રાજકથા ચોરકથા મહામત્તકથા સેનાકથા ભયકથા યુદ્ધકથા અન્નકથા પાનકથા વત્થકથા સયનકથા માલાકથા ગન્ધકથા ઞાતિકથા યાનકથા ગામકથા નિગમકથા નગરકથા જનપદકથા ઇત્થિકથા સુરાકથા વિસિખાકથા કુમ્ભટ્ઠાનકથા પુબ્બપેતકથા નાનત્તકથા લોકક્ખાયિકા સમુદ્દક્ખાયિકા ઇતિભવાભવકથા ઇતિ વા ઇતિ – એવરૂપિં કથં ન કથેસ્સામી’તિ. ઇતિહ તત્થ સમ્પજાનો હોતિ. યા ચ ખો અયં, આનન્દ, કથા અભિસલ્લેખિકા ચેતોવિનીવરણસપ્પાયા 12 એકન્તનિબ્બિદાય વિરાગાય નિરોધાય ઉપસમાય અભિઞ્ઞાય સમ્બોધાય નિબ્બાનાય સંવત્તતિ, સેય્યથિદં – અપ્પિચ્છકથા સન્તુટ્ઠિકથા પવિવેકકથા અસંસગ્ગકથા વીરિયારમ્ભકથા સીલકથા સમાધિકથા પઞ્ઞાકથા વિમુત્તિકથા વિમુત્તિઞાણદસ્સનકથા ઇતિ – ‘એવરૂપિં કથં કથેસ્સામી’તિ. ઇતિહ તત્થ સમ્પજાનો હોતિ.

    ‘‘Tassa ce, ānanda, bhikkhuno iminā vihārena viharato kathāya 13 cittaṃ namati, so – ‘yāyaṃ kathā hīnā gammā pothujjanikā anariyā anatthasaṃhitā na nibbidāya na virāgāya na nirodhāya na upasamāya na abhiññāya na sambodhāya na nibbānāya saṃvattati, seyyathidaṃ – rājakathā corakathā mahāmattakathā senākathā bhayakathā yuddhakathā annakathā pānakathā vatthakathā sayanakathā mālākathā gandhakathā ñātikathā yānakathā gāmakathā nigamakathā nagarakathā janapadakathā itthikathā surākathā visikhākathā kumbhaṭṭhānakathā pubbapetakathā nānattakathā lokakkhāyikā samuddakkhāyikā itibhavābhavakathā iti vā iti – evarūpiṃ kathaṃ na kathessāmī’ti. Itiha tattha sampajāno hoti. Yā ca kho ayaṃ, ānanda, kathā abhisallekhikā cetovinīvaraṇasappāyā 14 ekantanibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattati, seyyathidaṃ – appicchakathā santuṭṭhikathā pavivekakathā asaṃsaggakathā vīriyārambhakathā sīlakathā samādhikathā paññākathā vimuttikathā vimuttiñāṇadassanakathā iti – ‘evarūpiṃ kathaṃ kathessāmī’ti. Itiha tattha sampajāno hoti.

    ‘‘તસ્સ ચે, આનન્દ, ભિક્ખુનો ઇમિના વિહારેન વિહરતો વિતક્કાય ચિત્તં નમતિ, સો – ‘યે તે વિતક્કા હીના ગમ્મા પોથુજ્જનિકા અનરિયા અનત્થસંહિતા ન નિબ્બિદાય ન વિરાગાય ન નિરોધાય ન ઉપસમાય ન અભિઞ્ઞાય ન સમ્બોધાય ન નિબ્બાનાય સંવત્તન્તિ, સેય્યથિદં – કામવિતક્કો બ્યાપાદવિતક્કો વિહિંસાવિતક્કો ઇતિ એવરૂપે વિતક્કે 15 ન વિતક્કેસ્સામી’તિ. ઇતિહ તત્થ સમ્પજાનો હોતિ. યે ચ ખો ઇમે, આનન્દ, વિતક્કા અરિયા નિય્યાનિકા નિય્યન્તિ તક્કરસ્સ સમ્માદુક્ખક્ખયાય, સેય્યથિદં – નેક્ખમ્મવિતક્કો અબ્યાપાદવિતક્કો અવિહિંસાવિતક્કો ઇતિ – ‘એવરૂપે વિતક્કે 16 વિતક્કેસ્સામી’તિ. ઇતિહ તત્થ સમ્પજાનો હોતિ.

    ‘‘Tassa ce, ānanda, bhikkhuno iminā vihārena viharato vitakkāya cittaṃ namati, so – ‘ye te vitakkā hīnā gammā pothujjanikā anariyā anatthasaṃhitā na nibbidāya na virāgāya na nirodhāya na upasamāya na abhiññāya na sambodhāya na nibbānāya saṃvattanti, seyyathidaṃ – kāmavitakko byāpādavitakko vihiṃsāvitakko iti evarūpe vitakke 17 na vitakkessāmī’ti. Itiha tattha sampajāno hoti. Ye ca kho ime, ānanda, vitakkā ariyā niyyānikā niyyanti takkarassa sammādukkhakkhayāya, seyyathidaṃ – nekkhammavitakko abyāpādavitakko avihiṃsāvitakko iti – ‘evarūpe vitakke 18 vitakkessāmī’ti. Itiha tattha sampajāno hoti.

    ૧૯૦. ‘‘પઞ્ચ ખો ઇમે, આનન્દ, કામગુણા. કતમે પઞ્ચ? ચક્ખુવિઞ્ઞેય્યા રૂપા ઇટ્ઠા કન્તા મનાપા પિયરૂપા કામૂપસંહિતા રજનીયા, સોતવિઞ્ઞેય્યા સદ્દા… ઘાનવિઞ્ઞેય્યા ગન્ધા… જિવ્હાવિઞ્ઞેય્યા રસા… કાયવિઞ્ઞેય્યા ફોટ્ઠબ્બા ઇટ્ઠા કન્તા મનાપા પિયરૂપા કામૂપસંહિતા રજનીયા – ઇમે ખો, આનન્દ, પઞ્ચ કામગુણા યત્થ ભિક્ખુના અભિક્ખણં સકં ચિત્તં પચ્ચવેક્ખિતબ્બં – ‘અત્થિ નુ ખો મે ઇમેસુ પઞ્ચસુ કામગુણેસુ અઞ્ઞતરસ્મિં વા અઞ્ઞતરસ્મિં વા આયતને ઉપ્પજ્જતિ ચેતસો સમુદાચારો’તિ? સચે, આનન્દ, ભિક્ખુ પચ્ચવેક્ખમાનો એવં પજાનાતિ – ‘અત્થિ ખો મે ઇમેસુ પઞ્ચસુ કામગુણેસુ અઞ્ઞતરસ્મિં વા અઞ્ઞતરસ્મિં વા આયતને ઉપ્પજ્જતિ ચેતસો સમુદાચારો’તિ, એવં સન્તમેતં 19, આનન્દ, ભિક્ખુ એવં પજાનાતિ – ‘યો ખો ઇમેસુ પઞ્ચસુ કામગુણેસુ છન્દરાગો સો મે નપ્પહીનો’તિ. ઇતિહ તત્થ સમ્પજાનો હોતિ. સચે પનાનન્દ, ભિક્ખુ પચ્ચવેક્ખમાનો એવં પજાનાતિ – ‘નત્થિ ખો મે ઇમેસુ પઞ્ચસુ કામગુણેસુ અઞ્ઞતરસ્મિં વા અઞ્ઞતરસ્મિં વા આયતને ઉપ્પજ્જતિ ચેતસો સમુદાચારો’તિ, એવં સન્તમેતં, આનન્દ, ભિક્ખુ એવં પજાનાતિ – ‘યો ખો ઇમેસુ પઞ્ચસુ કામગુણેસુ છન્દરાગો સો મે પહીનો’તિ. ઇતિહ તત્થ સમ્પજાનો હોતિ.

    190. ‘‘Pañca kho ime, ānanda, kāmaguṇā. Katame pañca? Cakkhuviññeyyā rūpā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā, sotaviññeyyā saddā… ghānaviññeyyā gandhā… jivhāviññeyyā rasā… kāyaviññeyyā phoṭṭhabbā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā – ime kho, ānanda, pañca kāmaguṇā yattha bhikkhunā abhikkhaṇaṃ sakaṃ cittaṃ paccavekkhitabbaṃ – ‘atthi nu kho me imesu pañcasu kāmaguṇesu aññatarasmiṃ vā aññatarasmiṃ vā āyatane uppajjati cetaso samudācāro’ti? Sace, ānanda, bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ pajānāti – ‘atthi kho me imesu pañcasu kāmaguṇesu aññatarasmiṃ vā aññatarasmiṃ vā āyatane uppajjati cetaso samudācāro’ti, evaṃ santametaṃ 20, ānanda, bhikkhu evaṃ pajānāti – ‘yo kho imesu pañcasu kāmaguṇesu chandarāgo so me nappahīno’ti. Itiha tattha sampajāno hoti. Sace panānanda, bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ pajānāti – ‘natthi kho me imesu pañcasu kāmaguṇesu aññatarasmiṃ vā aññatarasmiṃ vā āyatane uppajjati cetaso samudācāro’ti, evaṃ santametaṃ, ānanda, bhikkhu evaṃ pajānāti – ‘yo kho imesu pañcasu kāmaguṇesu chandarāgo so me pahīno’ti. Itiha tattha sampajāno hoti.

    ૧૯૧. ‘‘પઞ્ચ ખો ઇમે, આનન્દ, ઉપાદાનક્ખન્ધા યત્થ ભિક્ખુના ઉદયબ્બયાનુપસ્સિના વિહાતબ્બં – ‘ઇતિ રૂપં ઇતિ રૂપસ્સ સમુદયો ઇતિ રૂપસ્સ અત્થઙ્ગમો, ઇતિ વેદના… ઇતિ સઞ્ઞા… ઇતિ સઙ્ખારા… ઇતિ વિઞ્ઞાણં ઇતિ વિઞ્ઞાણસ્સ સમુદયો ઇતિ વિઞ્ઞાણસ્સ અત્થઙ્ગમો’તિ. તસ્સ ઇમેસુ પઞ્ચસુ ઉપાદાનક્ખન્ધેસુ ઉદયબ્બયાનુપસ્સિનો વિહરતો યો પઞ્ચસુ ઉપાદાનક્ખન્ધેસુ અસ્મિમાનો સો પહીયતિ. એવં સન્તમેતં, આનન્દ, ભિક્ખુ એવં પજાનાતિ – ‘યો ખો ઇમેસુ પઞ્ચસુ ઉપાદાનક્ખન્ધેસુ અસ્મિમાનો સો મે પહીનો’તિ. ઇતિહ તત્થ સમ્પજાનો હોતિ. ઇમે ખો તે, આનન્દ, ધમ્મા એકન્તકુસલા કુસલાયાતિકા 21 અરિયા લોકુત્તરા અનવક્કન્તા પાપિમતા. તં કિં મઞ્ઞસિ, આનન્દ, કં અત્થવસં સમ્પસ્સમાનો અરહતિ સાવકો સત્થારં અનુબન્ધિતું અપિ પણુજ્જમાનો’’તિ 22? ‘‘ભગવંમૂલકા નો, ભન્તે, ધમ્મા ભગવંનેત્તિકા ભગવંપટિસરણા . સાધુ વત, ભન્તે, ભગવન્તંયેવ પટિભાતુ એતસ્સ ભાસિતસ્સ અત્થો. ભગવતો સુત્વા ભિક્ખૂ ધારેસ્સન્તી’’તિ.

    191. ‘‘Pañca kho ime, ānanda, upādānakkhandhā yattha bhikkhunā udayabbayānupassinā vihātabbaṃ – ‘iti rūpaṃ iti rūpassa samudayo iti rūpassa atthaṅgamo, iti vedanā… iti saññā… iti saṅkhārā… iti viññāṇaṃ iti viññāṇassa samudayo iti viññāṇassa atthaṅgamo’ti. Tassa imesu pañcasu upādānakkhandhesu udayabbayānupassino viharato yo pañcasu upādānakkhandhesu asmimāno so pahīyati. Evaṃ santametaṃ, ānanda, bhikkhu evaṃ pajānāti – ‘yo kho imesu pañcasu upādānakkhandhesu asmimāno so me pahīno’ti. Itiha tattha sampajāno hoti. Ime kho te, ānanda, dhammā ekantakusalā kusalāyātikā 23 ariyā lokuttarā anavakkantā pāpimatā. Taṃ kiṃ maññasi, ānanda, kaṃ atthavasaṃ sampassamāno arahati sāvako satthāraṃ anubandhituṃ api paṇujjamāno’’ti 24? ‘‘Bhagavaṃmūlakā no, bhante, dhammā bhagavaṃnettikā bhagavaṃpaṭisaraṇā . Sādhu vata, bhante, bhagavantaṃyeva paṭibhātu etassa bhāsitassa attho. Bhagavato sutvā bhikkhū dhāressantī’’ti.

    ૧૯૨. ‘‘ન ખો, આનન્દ, અરહતિ સાવકો સત્થારં અનુબન્ધિતું, યદિદં સુત્તં ગેય્યં વેય્યાકરણં તસ્સ હેતુ 25. તં કિસ્સ હેતુ? દીઘરત્તસ્સ 26 હિ તે, આનન્દ, ધમ્મા સુતા ધાતા વચસા પરિચિતા મનસાનુપેક્ખિતા દિટ્ઠિયા સુપ્પટિવિદ્ધા. યા ચ ખો અયં, આનન્દ, કથા અભિસલ્લેખિકા ચેતોવિનીવરણસપ્પાયા એકન્તનિબ્બિદાય વિરાગાય નિરોધાય ઉપસમા અભિઞ્ઞાય સમ્બોધાય નિબ્બાનાય સંવત્તતિ, સેય્યથિદં – અપ્પિચ્છકથા સન્તુટ્ઠિકથા પવિવેકકથા અસંસગ્ગકથા વીરિયારમ્ભકથા સીલકથા સમાધિકથા પઞ્ઞાકથા વિમુત્તિકથા વિમુત્તિઞાણદસ્સનકથા – એવરૂપિયા ખો, આનન્દ, કથાય હેતુ અરહતિ સાવકો સત્થારં અનુબન્ધિતું અપિ પણુજ્જમાનો.

    192. ‘‘Na kho, ānanda, arahati sāvako satthāraṃ anubandhituṃ, yadidaṃ suttaṃ geyyaṃ veyyākaraṇaṃ tassa hetu 27. Taṃ kissa hetu? Dīgharattassa 28 hi te, ānanda, dhammā sutā dhātā vacasā paricitā manasānupekkhitā diṭṭhiyā suppaṭividdhā. Yā ca kho ayaṃ, ānanda, kathā abhisallekhikā cetovinīvaraṇasappāyā ekantanibbidāya virāgāya nirodhāya upasamā abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattati, seyyathidaṃ – appicchakathā santuṭṭhikathā pavivekakathā asaṃsaggakathā vīriyārambhakathā sīlakathā samādhikathā paññākathā vimuttikathā vimuttiñāṇadassanakathā – evarūpiyā kho, ānanda, kathāya hetu arahati sāvako satthāraṃ anubandhituṃ api paṇujjamāno.

    ‘‘એવં સન્તે ખો, આનન્દ, આચરિયૂપદ્દવો હોતિ, એવં સન્તે અન્તેવાસૂપદ્દવો હોતિ, એવં સન્તે બ્રહ્મચારૂપદ્દવો હોતિ.

    ‘‘Evaṃ sante kho, ānanda, ācariyūpaddavo hoti, evaṃ sante antevāsūpaddavo hoti, evaṃ sante brahmacārūpaddavo hoti.

    ૧૯૩. ‘‘કથઞ્ચાનન્દ, આચરિયૂપદ્દવો હોતિ? ઇધાનન્દ, એકચ્ચો સત્થા વિવિત્તં સેનાસનં ભજતિ અરઞ્ઞં રુક્ખમૂલં પબ્બતં કન્દરં ગિરિગુહં સુસાનં વનપત્થં અબ્ભોકાસં પલાલપુઞ્જં. તસ્સ તથાવૂપકટ્ઠસ્સ વિહરતો અન્વાવત્તન્તિ 29 બ્રાહ્મણગહપતિકા નેગમા ચેવ જાનપદા ચ. સો અન્વાવત્તન્તેસુ બ્રાહ્મણગહપતિકેસુ નેગમેસુ ચેવ જાનપદેસુ ચ મુચ્છં નિકામયતિ 30, ગેધં આપજ્જતિ, આવત્તતિ બાહુલ્લાય. અયં વુચ્ચતાનન્દ, ઉપદ્દવો 31 આચરિયો. આચરિયૂપદ્દવેન અવધિંસુ નં પાપકા અકુસલા ધમ્મા સંકિલેસિકા પોનોબ્ભવિકા 32 સદરા દુક્ખવિપાકા આયતિં જાતિજરામરણિયા. એવં ખો, આનન્દ, આચરિયૂપદ્દવો હોતિ.

    193. ‘‘Kathañcānanda, ācariyūpaddavo hoti? Idhānanda, ekacco satthā vivittaṃ senāsanaṃ bhajati araññaṃ rukkhamūlaṃ pabbataṃ kandaraṃ giriguhaṃ susānaṃ vanapatthaṃ abbhokāsaṃ palālapuñjaṃ. Tassa tathāvūpakaṭṭhassa viharato anvāvattanti 33 brāhmaṇagahapatikā negamā ceva jānapadā ca. So anvāvattantesu brāhmaṇagahapatikesu negamesu ceva jānapadesu ca mucchaṃ nikāmayati 34, gedhaṃ āpajjati, āvattati bāhullāya. Ayaṃ vuccatānanda, upaddavo 35 ācariyo. Ācariyūpaddavena avadhiṃsu naṃ pāpakā akusalā dhammā saṃkilesikā ponobbhavikā 36 sadarā dukkhavipākā āyatiṃ jātijarāmaraṇiyā. Evaṃ kho, ānanda, ācariyūpaddavo hoti.

    ૧૯૪. ‘‘કથઞ્ચાનન્દ, અન્તેવાસૂપદ્દવો હોતિ? તસ્સેવ ખો પનાનન્દ, સત્થુ સાવકો તસ્સ સત્થુ વિવેકમનુબ્રૂહયમાનો વિવિત્તં સેનાસનં ભજતિ અરઞ્ઞં રુક્ખમૂલં પબ્બતં કન્દરં ગિરિગુહં સુસાનં વનપત્થં અબ્ભોકાસં પલાલપુઞ્જં. તસ્સ તથાવૂપકટ્ઠસ્સ વિહરતો અન્વાવત્તન્તિ બ્રાહ્મણગહપતિકા નેગમા ચેવ જાનપદા ચ. સો અન્વાવત્તન્તેસુ બ્રાહ્મણગહપતિકેસુ નેગમેસુ ચેવ જાનપદેસુ ચ મુચ્છં નિકામયતિ, ગેધં આપજ્જતિ, આવત્તતિ બાહુલ્લાય. અયં વુચ્ચતાનન્દ, ઉપદ્દવો અન્તેવાસી. અન્તેવાસૂપદ્દવેન અવધિંસુ નં પાપકા અકુસલા ધમ્મા સંકિલેસિકા પોનોબ્ભવિકા સદરા દુક્ખવિપાકા આયતિં જાતિજરામરણિયા. એવં ખો, આનન્દ, અન્તેવાસૂપદ્દવો હોતિ.

    194. ‘‘Kathañcānanda, antevāsūpaddavo hoti? Tasseva kho panānanda, satthu sāvako tassa satthu vivekamanubrūhayamāno vivittaṃ senāsanaṃ bhajati araññaṃ rukkhamūlaṃ pabbataṃ kandaraṃ giriguhaṃ susānaṃ vanapatthaṃ abbhokāsaṃ palālapuñjaṃ. Tassa tathāvūpakaṭṭhassa viharato anvāvattanti brāhmaṇagahapatikā negamā ceva jānapadā ca. So anvāvattantesu brāhmaṇagahapatikesu negamesu ceva jānapadesu ca mucchaṃ nikāmayati, gedhaṃ āpajjati, āvattati bāhullāya. Ayaṃ vuccatānanda, upaddavo antevāsī. Antevāsūpaddavena avadhiṃsu naṃ pāpakā akusalā dhammā saṃkilesikā ponobbhavikā sadarā dukkhavipākā āyatiṃ jātijarāmaraṇiyā. Evaṃ kho, ānanda, antevāsūpaddavo hoti.

    ૧૯૫. ‘‘કથઞ્ચાનન્દ, બ્રહ્મચારૂપદ્દવો હોતિ? ઇધાનન્દ, તથાગતો લોકે ઉપ્પજ્જતિ અરહં સમ્માસમ્બુદ્ધો વિજ્જાચરણસમ્પન્નો સુગતો લોકવિદૂ અનુત્તરો પુરિસદમ્મસારથિ સત્થા દેવમનુસ્સાનં બુદ્ધો ભગવા. સો વિવિત્તં સેનાસનં ભજતિ અરઞ્ઞં રુક્ખમૂલં પબ્બતં કન્દરં ગિરિગુહં સુસાનં વનપત્થં અબ્ભોકાસં પલાલપુઞ્જં. તસ્સ તથાવૂપકટ્ઠસ્સ વિહરતો અન્વાવત્તન્તિ બ્રાહ્મણગહપતિકા નેગમા ચેવ જાનપદા ચ. સો અન્વાવત્તન્તેસુ બ્રાહ્મણગહપતિકેસુ નેગમેસુ ચેવ જાનપદેસુ ચ ન મુચ્છં નિકામયતિ, ન ગેધં આપજ્જતિ, ન આવત્તતિ બાહુલ્લાય. તસ્સેવ ખો પનાનન્દ, સત્થુ સાવકો તસ્સ સત્થુ વિવેકમનુબ્રૂહયમાનો વિવિત્તં સેનાસનં ભજતિ અરઞ્ઞં રુક્ખમૂલં પબ્બતં કન્દરં ગિરિગુહં સુસાનં વનપત્થં અબ્ભોકાસં પલાલપુઞ્જં. તસ્સ તથાવૂપકટ્ઠસ્સ વિહરતો અન્વાવત્તન્તિ બ્રાહ્મણગહપતિકા નેગમા ચેવ જાનપદા ચ. સો અન્વાવત્તન્તેસુ બ્રાહ્મણગહપતિકેસુ નેગમેસુ ચેવ જાનપદેસુ ચ મુચ્છં નિકામયતિ, ગેધં આપજ્જતિ, આવત્તતિ બાહુલ્લાય. અયં વુચ્ચતાનન્દ, ઉપદ્દવો બ્રહ્મચારી. બ્રહ્મચારૂપદ્દવેન અવધિંસુ નં પાપકા અકુસલા ધમ્મા સંકિલેસિકા પોનોબ્ભવિકા સદરા દુક્ખવિપાકા આયતિં જાતિજરામરણિયા. એવં ખો, આનન્દ, બ્રહ્મચારૂપદ્દવો હોતિ.

    195. ‘‘Kathañcānanda, brahmacārūpaddavo hoti? Idhānanda, tathāgato loke uppajjati arahaṃ sammāsambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro purisadammasārathi satthā devamanussānaṃ buddho bhagavā. So vivittaṃ senāsanaṃ bhajati araññaṃ rukkhamūlaṃ pabbataṃ kandaraṃ giriguhaṃ susānaṃ vanapatthaṃ abbhokāsaṃ palālapuñjaṃ. Tassa tathāvūpakaṭṭhassa viharato anvāvattanti brāhmaṇagahapatikā negamā ceva jānapadā ca. So anvāvattantesu brāhmaṇagahapatikesu negamesu ceva jānapadesu ca na mucchaṃ nikāmayati, na gedhaṃ āpajjati, na āvattati bāhullāya. Tasseva kho panānanda, satthu sāvako tassa satthu vivekamanubrūhayamāno vivittaṃ senāsanaṃ bhajati araññaṃ rukkhamūlaṃ pabbataṃ kandaraṃ giriguhaṃ susānaṃ vanapatthaṃ abbhokāsaṃ palālapuñjaṃ. Tassa tathāvūpakaṭṭhassa viharato anvāvattanti brāhmaṇagahapatikā negamā ceva jānapadā ca. So anvāvattantesu brāhmaṇagahapatikesu negamesu ceva jānapadesu ca mucchaṃ nikāmayati, gedhaṃ āpajjati, āvattati bāhullāya. Ayaṃ vuccatānanda, upaddavo brahmacārī. Brahmacārūpaddavena avadhiṃsu naṃ pāpakā akusalā dhammā saṃkilesikā ponobbhavikā sadarā dukkhavipākā āyatiṃ jātijarāmaraṇiyā. Evaṃ kho, ānanda, brahmacārūpaddavo hoti.

    ‘‘તત્રાનન્દ, યો ચેવાયં આચરિયૂપદ્દવો, યો ચ અન્તેવાસૂપદ્દવો અયં તેહિ બ્રહ્મચારૂપદ્દવો દુક્ખવિપાકતરો ચેવ કટુકવિપાકતરો ચ, અપિ ચ વિનિપાતાય સંવત્તતિ.

    ‘‘Tatrānanda, yo cevāyaṃ ācariyūpaddavo, yo ca antevāsūpaddavo ayaṃ tehi brahmacārūpaddavo dukkhavipākataro ceva kaṭukavipākataro ca, api ca vinipātāya saṃvattati.

    ૧૯૬. ‘‘તસ્માતિહ મં, આનન્દ, મિત્તવતાય સમુદાચરથ, મા સપત્તવતાય. તં વો ભવિસ્સતિ દીઘરત્તં હિતાય સુખાય.

    196. ‘‘Tasmātiha maṃ, ānanda, mittavatāya samudācaratha, mā sapattavatāya. Taṃ vo bhavissati dīgharattaṃ hitāya sukhāya.

    ‘‘કથઞ્ચાનન્દ , સત્થારં સાવકા સપત્તવતાય સમુદાચરન્તિ, નો મિત્તવતાય? ઇધાનન્દ, સત્થા સાવકાનં ધમ્મં દેસેતિ અનુકમ્પકો હિતેસી અનુકમ્પં ઉપાદાય – ‘ઇદં વો હિતાય, ઇદં વો સુખાયા’તિ. તસ્સ સાવકા ન સુસ્સૂસન્તિ, ન સોતં ઓદહન્તિ, ન અઞ્ઞા ચિત્તં ઉપટ્ઠપેન્તિ, વોક્કમ્મ ચ સત્થુસાસના વત્તન્તિ. એવં ખો, આનન્દ, સત્થારં સાવકા સપત્તવતાય સમુદાચરન્તિ, નો મિત્તવતાય.

    ‘‘Kathañcānanda , satthāraṃ sāvakā sapattavatāya samudācaranti, no mittavatāya? Idhānanda, satthā sāvakānaṃ dhammaṃ deseti anukampako hitesī anukampaṃ upādāya – ‘idaṃ vo hitāya, idaṃ vo sukhāyā’ti. Tassa sāvakā na sussūsanti, na sotaṃ odahanti, na aññā cittaṃ upaṭṭhapenti, vokkamma ca satthusāsanā vattanti. Evaṃ kho, ānanda, satthāraṃ sāvakā sapattavatāya samudācaranti, no mittavatāya.

    ‘‘કથઞ્ચાનન્દ, સત્થારં સાવકા મિત્તવતાય સમુદાચરન્તિ, નો સપત્તવતાય? ઇધાનન્દ, સત્થા સાવકાનં ધમ્મં દેસેતિ અનુકમ્પકો હિતેસી અનુકમ્પં ઉપાદાય – ‘ઇદં વો હિતાય, ઇદં વો સુખાયા’તિ. તસ્સ સાવકા સુસ્સૂસન્તિ, સોતં ઓદહન્તિ, અઞ્ઞા ચિત્તં ઉપટ્ઠપેન્તિ, ન ચ વોક્કમ સત્થુસાસના વત્તન્તિ. એવં ખો, આનન્દ, સત્થારં સાવકા મિત્તવતાય સમુદાચરન્તિ, નો સપત્તવતાય.

    ‘‘Kathañcānanda, satthāraṃ sāvakā mittavatāya samudācaranti, no sapattavatāya? Idhānanda, satthā sāvakānaṃ dhammaṃ deseti anukampako hitesī anukampaṃ upādāya – ‘idaṃ vo hitāya, idaṃ vo sukhāyā’ti. Tassa sāvakā sussūsanti, sotaṃ odahanti, aññā cittaṃ upaṭṭhapenti, na ca vokkama satthusāsanā vattanti. Evaṃ kho, ānanda, satthāraṃ sāvakā mittavatāya samudācaranti, no sapattavatāya.

    ‘‘તસ્માતિહ મં, આનન્દ, મિત્તવતાય સમુદાચરથ, મા સપત્તવતાય. તં વો ભવિસ્સતિ દીઘરત્તં હિતાય સુખાય. ન વો અહં, આનન્દ, તથા પરક્કમિસ્સામિ યથા કુમ્ભકારો આમકે આમકમત્તે. નિગ્ગય્હ નિગ્ગય્હાહં, આનન્દ, વક્ખામિ; પવય્હ પવય્હ, આનન્દ, વક્ખામિ 37. યો સારો સો ઠસ્સતી’’તિ.

    ‘‘Tasmātiha maṃ, ānanda, mittavatāya samudācaratha, mā sapattavatāya. Taṃ vo bhavissati dīgharattaṃ hitāya sukhāya. Na vo ahaṃ, ānanda, tathā parakkamissāmi yathā kumbhakāro āmake āmakamatte. Niggayha niggayhāhaṃ, ānanda, vakkhāmi; pavayha pavayha, ānanda, vakkhāmi 38. Yo sāro so ṭhassatī’’ti.

    ઇદમવોચ ભગવા. અત્તમનો આયસ્મા આનન્દો ભગવતો ભાસિતં અભિનન્દીતિ.

    Idamavoca bhagavā. Attamano āyasmā ānando bhagavato bhāsitaṃ abhinandīti.

    મહાસુઞ્ઞતસુત્તં નિટ્ઠિતં દુતિયં.

    Mahāsuññatasuttaṃ niṭṭhitaṃ dutiyaṃ.







    Footnotes:
    1. સમ્બોધસુખં (સી॰ પી॰), સમ્બોધસુખં ચિત્તેકગ્ગતાસુખં (ક॰) ઉપરિ અરણવિભઙ્ગસુત્તે પન સમ્બોધિસુખન્ત્વેવ દિસ્સતિ
    2. sambodhasukhaṃ (sī. pī.), sambodhasukhaṃ cittekaggatāsukhaṃ (ka.) upari araṇavibhaṅgasutte pana sambodhisukhantveva dissati
    3. એકરૂપમ્પિ (સી॰)
    4. ekarūpampi (sī.)
    5. વિહરતં (ક॰ સી॰), વિહરતિ (સ્યા॰ કં॰ ક॰)
    6. ભગવન્તં (સી॰ સ્યા॰ કં॰ ક॰)
    7. viharataṃ (ka. sī.), viharati (syā. kaṃ. ka.)
    8. bhagavantaṃ (sī. syā. kaṃ. ka.)
    9. એકોદિકરોતિ (સી॰ સ્યા॰ કં॰ પી॰)
    10. ekodikaroti (sī. syā. kaṃ. pī.)
    11. ભસ્સાય (સી॰), ભાસાય (સ્યા॰ કં॰ પી॰)
    12. ચેતોવિચારણસપ્પાયા (સી॰ સ્યા॰ કં॰), ચેતોવિવરણસપ્પાયા (પી॰)
    13. bhassāya (sī.), bhāsāya (syā. kaṃ. pī.)
    14. cetovicāraṇasappāyā (sī. syā. kaṃ.), cetovivaraṇasappāyā (pī.)
    15. એવરૂપેન વિતક્કેન (સી॰ સ્યા॰ કં॰ ક॰)
    16. એવરૂપેન વિતક્કેન (ક॰)
    17. evarūpena vitakkena (sī. syā. kaṃ. ka.)
    18. evarūpena vitakkena (ka.)
    19. એવં સન્તં (અટ્ઠ॰)
    20. evaṃ santaṃ (aṭṭha.)
    21. ધમ્મા એકન્તકુસલાયતિકા (સબ્બત્થ) અટ્ઠકથાટીકા ઓલોકેતબ્બા
    22. અપિ પનુજ્જમાનોપીતિ (ક॰ સી॰), અપિ પયુજ્જમાનોતિ (સ્યા॰ કં॰ પી॰)
    23. dhammā ekantakusalāyatikā (sabbattha) aṭṭhakathāṭīkā oloketabbā
    24. api panujjamānopīti (ka. sī.), api payujjamānoti (syā. kaṃ. pī.)
    25. વેય્યાકરણસ્સ હેતુ (ક॰)
    26. દીઘરત્તં + અસ્સાતિ પદચ્છેદો
    27. veyyākaraṇassa hetu (ka.)
    28. dīgharattaṃ + assāti padacchedo
    29. અન્વાવટ્ટન્તિ (સી॰ સ્યા॰ કં॰ પી॰)
    30. મુચ્છતિ કામયતિ (સી॰ પી॰) અટ્ઠકથાયં પન ન તથા દિસ્સતિ
    31. ઉપદ્દુતો (સી॰ પી॰)
    32. પોનોભવિકા (સી॰ પી॰)
    33. anvāvaṭṭanti (sī. syā. kaṃ. pī.)
    34. mucchati kāmayati (sī. pī.) aṭṭhakathāyaṃ pana na tathā dissati
    35. upadduto (sī. pī.)
    36. ponobhavikā (sī. pī.)
    37. પવય્હ પવય્હ (સી॰ પી॰), પગ્ગય્હ પગ્ગય્હ આનન્દ વક્ખામિ (ક॰)
    38. pavayha pavayha (sī. pī.), paggayha paggayha ānanda vakkhāmi (ka.)



    Related texts:



    અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / સુત્તપિટક (અટ્ઠકથા) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / મજ્ઝિમનિકાય (અટ્ઠકથા) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ૨. મહાસુઞ્ઞતસુત્તવણ્ણના • 2. Mahāsuññatasuttavaṇṇanā

    ટીકા • Tīkā / સુત્તપિટક (ટીકા) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / મજ્ઝિમનિકાય (ટીકા) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ૨. મહાસુઞ્ઞતસુત્તવણ્ણના • 2. Mahāsuññatasuttavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact