Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਜਾਤਕਪਾਲ਼ਿ • Jātakapāḷi |
੫੩੭. ਮਹਾਸੁਤਸੋਮਜਾਤਕਂ (੫)
537. Mahāsutasomajātakaṃ (5)
੩੭੧.
371.
‘‘ਕਸ੍ਮਾ ਤੁવਂ ਰਸਕ ਏਦਿਸਾਨਿ, ਕਰੋਸਿ ਕਮ੍ਮਾਨਿ ਸੁਦਾਰੁਣਾਨਿ।
‘‘Kasmā tuvaṃ rasaka edisāni, karosi kammāni sudāruṇāni;
ਹਨਾਸਿ ਇਤ੍ਥੀ ਪੁਰਿਸੇ ਚ ਮੂਲ਼੍ਹੋ, ਮਂਸਸ੍ਸ ਹੇਤੁ ਅਦੁ 1 ਧਨਸ੍ਸ ਕਾਰਣਾ’’॥
Hanāsi itthī purise ca mūḷho, maṃsassa hetu adu 2 dhanassa kāraṇā’’.
੩੭੨.
372.
‘‘ਨਂ ਅਤ੍ਤਹੇਤੂ ਨ ਧਨਸ੍ਸ ਕਾਰਣਾ, ਨ ਪੁਤ੍ਤਦਾਰਸ੍ਸ ਸਹਾਯਞਾਤਿਨਂ।
‘‘Naṃ attahetū na dhanassa kāraṇā, na puttadārassa sahāyañātinaṃ;
ਭਤ੍ਤਾ ਚ ਮੇ ਭਗવਾ ਭੂਮਿਪਾਲੋ, ਸੋ ਖਾਦਤਿ ਮਂਸਂ ਭਦਨ੍ਤੇਦਿਸਂ’’॥
Bhattā ca me bhagavā bhūmipālo, so khādati maṃsaṃ bhadantedisaṃ’’.
੩੭੩.
373.
‘‘ਸਚੇ ਤੁવਂ ਭਤ੍ਤੁਰਤ੍ਥੇ ਪਯੁਤ੍ਤੋ, ਕਰੋਸਿ ਕਮ੍ਮਾਨਿ ਸੁਦਾਰੁਣਾਨਿ।
‘‘Sace tuvaṃ bhatturatthe payutto, karosi kammāni sudāruṇāni;
ਪਾਤੋવ ਅਨ੍ਤੇਪੁਰਂ ਪਾਪੁਣਿਤ੍વਾ, ਲਪੇਯ੍ਯਾਸਿ ਮੇ ਰਾਜਿਨੋ ਸਮ੍ਮੁਖੇ ਤਂ’’॥
Pātova antepuraṃ pāpuṇitvā, lapeyyāsi me rājino sammukhe taṃ’’.
੩੭੪.
374.
‘‘ਤਥਾ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮਿ ਅਹਂ ਭਦਨ੍ਤੇ, ਯਥਾ ਤੁવਂ 3 ਭਾਸਸਿ ਕਾਲ਼ਹਤ੍ਥਿ।
‘‘Tathā karissāmi ahaṃ bhadante, yathā tuvaṃ 4 bhāsasi kāḷahatthi;
ਪਾਤੋવ ਅਨ੍ਤੇਪੁਰਂ ਪਾਪੁਣਿਤ੍વਾ, વਕ੍ਖਾਮਿ ਤੇ ਰਾਜਿਨੋ ਸਮ੍ਮੁਖੇ ਤਂ’’॥
Pātova antepuraṃ pāpuṇitvā, vakkhāmi te rājino sammukhe taṃ’’.
੩੭੫.
375.
ਕਾਲ਼ੋ ਰਸਕਮਾਦਾਯ, ਰਾਜਾਨਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿ।
Kāḷo rasakamādāya, rājānaṃ upasaṅkami;
੩੭੬.
376.
‘‘ਸਚ੍ਚਂ ਕਿਰ ਮਹਾਰਾਜ, ਰਸਕੋ ਪੇਸਿਤੋ ਤਯਾ।
‘‘Saccaṃ kira mahārāja, rasako pesito tayā;
ਹਨਤਿ ਇਤ੍ਥਿਪੁਰਿਸੇ, ਤੁવਂ ਮਂਸਾਨਿ ਖਾਦਸਿ’’॥
Hanati itthipurise, tuvaṃ maṃsāni khādasi’’.
੩੭੭.
377.
‘‘ਏવਮੇવ ਤਥਾ ਕਾਲ਼, ਰਸਕੋ ਪੇਸਿਤੋ ਮਯਾ।
‘‘Evameva tathā kāḷa, rasako pesito mayā;
ਮਮ ਅਤ੍ਥਂ ਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸ, ਕਿਮੇਤਂ ਪਰਿਭਾਸਸਿ’’॥
Mama atthaṃ karontassa, kimetaṃ paribhāsasi’’.
੩੭੮.
378.
‘‘ਆਨਨ੍ਦੋ ਸਬ੍ਬਮਚ੍ਛਾਨਂ, ਖਾਦਿਤ੍વਾ ਰਸਗਿਦ੍ਧਿਮਾ।
‘‘Ānando sabbamacchānaṃ, khāditvā rasagiddhimā;
ਪਰਿਕ੍ਖੀਣਾਯ ਪਰਿਸਾਯ, ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਖਾਦਿਯਾ ਮਤੋ॥
Parikkhīṇāya parisāya, attānaṃ khādiyā mato.
੩੭੯.
379.
‘‘ਏવਂ ਪਮਤ੍ਤੋ ਰਸਗਾਰવੇ ਰਤ੍ਤੋ 9, ਬਾਲੋ ਯਦੀ ਆਯਤਿ ਨਾવਬੁਜ੍ਝਤਿ।
‘‘Evaṃ pamatto rasagārave ratto 10, bālo yadī āyati nāvabujjhati;
੩੮੦.
380.
ਮਾ ਤ੍વਂ ਇਮਂ ਕੇવਲਂ વਾਰਿਜੋવ, ਦ੍વਿਪਦਾਧਿਪ 19 ਸੁਞ੍ਞਮਕਾਸਿ ਰਟ੍ਠਂ’’॥
Mā tvaṃ imaṃ kevalaṃ vārijova, dvipadādhipa 20 suññamakāsi raṭṭhaṃ’’.
੩੮੧.
381.
ਜਮ੍ਬੁਪੇਸਿਮਲਦ੍ਧਾਨ, ਮਤੋ ਸੋ ਤਸ੍ਸ ਸਙ੍ਖਯੇ॥
Jambupesimaladdhāna, mato so tassa saṅkhaye.
੩੮੨.
382.
‘‘ਏવਮੇવ ਅਹਂ ਕਾਲ਼, ਭੁਤ੍વਾ ਭਕ੍ਖਂ ਰਸੁਤ੍ਤਮਂ।
‘‘Evameva ahaṃ kāḷa, bhutvā bhakkhaṃ rasuttamaṃ;
੩੮੩.
383.
‘‘ਮਾਣવ ਅਭਿਰੂਪੋਸਿ, ਕੁਲੇ ਜਾਤੋਸਿ ਸੋਤ੍ਥਿਯੇ।
‘‘Māṇava abhirūposi, kule jātosi sotthiye;
ਨ ਤ੍વਂ ਅਰਹਸਿ ਤਾਤ, ਅਭਕ੍ਖਂ ਭਕ੍ਖਯੇਤવੇ’’॥
Na tvaṃ arahasi tāta, abhakkhaṃ bhakkhayetave’’.
੩੮੪.
384.
‘‘ਰਸਾਨਂ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਏਤਂ, ਕਸ੍ਮਾ 25 ਮਂ ਤ੍વਂ ਨਿવਾਰਯੇ।
‘‘Rasānaṃ aññataraṃ etaṃ, kasmā 26 maṃ tvaṃ nivāraye;
ਸੋਹਂ ਤਤ੍ਥ ਗਮਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਯਤ੍ਥ ਲਚ੍ਛਾਮਿ ਏਦਿਸਂ॥
Sohaṃ tattha gamissāmi, yattha lacchāmi edisaṃ.
੩੮੫.
385.
‘‘ਸੋવਾਹਂ ਨਿਪ੍ਪਤਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਨ ਤੇ વਚ੍ਛਾਮਿ ਸਨ੍ਤਿਕੇ।
‘‘Sovāhaṃ nippatissāmi, na te vacchāmi santike;
ਯਸ੍ਸ ਮੇ ਦਸ੍ਸਨੇਨ ਤ੍વਂ, ਨਾਭਿਨਨ੍ਦਸਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ’’॥
Yassa me dassanena tvaṃ, nābhinandasi brāhmaṇa’’.
੩੮੬.
386.
‘‘ਅਦ੍ਧਾ ਅਞ੍ਞੇਪਿ ਦਾਯਾਦੇ, ਪੁਤ੍ਤੇ ਲਚ੍ਛਾਮ ਮਾਣવ।
‘‘Addhā aññepi dāyāde, putte lacchāma māṇava;
ਤ੍વਞ੍ਚ ਜਮ੍ਮ વਿਨਸ੍ਸਸ੍ਸੁ, ਯਤ੍ਥ ਪਤ੍ਤਂ ਨ ਤਂ ਸੁਣੇ’’॥
Tvañca jamma vinassassu, yattha pattaṃ na taṃ suṇe’’.
੩੮੭.
387.
‘‘ਏવਮੇવ ਤੁવਂ ਰਾਜ, ਦ੍વਿਪਦਿਨ੍ਦ ਸੁਣੋਹਿ ਮੇ।
‘‘Evameva tuvaṃ rāja, dvipadinda suṇohi me;
ਪਬ੍ਬਾਜੇਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਤਂ ਰਟ੍ਠਾ, ਸੋਣ੍ਡਂ ਮਾਣવਕਂ ਯਥਾ’’॥
Pabbājessanti taṃ raṭṭhā, soṇḍaṃ māṇavakaṃ yathā’’.
੩੮੮.
388.
‘‘ਸੁਜਾਤੋ ਨਾਮ ਨਾਮੇਨ, ਭਾવਿਤਤ੍ਤਾਨ ਸਾવਕੋ।
‘‘Sujāto nāma nāmena, bhāvitattāna sāvako;
ਅਚ੍ਛਰਂ ਕਾਮਯਨ੍ਤੋવ, ਨ ਸੋ ਭੁਞ੍ਜਿ ਨ ਸੋ ਪਿવਿ॥
Accharaṃ kāmayantova, na so bhuñji na so pivi.
੩੮੯.
389.
ਏવਂ ਮਾਨੁਸਕਾ ਕਾਮਾ, ਦਿਬ੍ਬਕਾਮਾਨ ਸਨ੍ਤਿਕੇ॥
Evaṃ mānusakā kāmā, dibbakāmāna santike.
੩੯੦.
390.
‘‘ਏવਮੇવ ਅਹਂ ਕਾਲ਼, ਭੁਤ੍વਾ ਭਕ੍ਖਂ ਰਸੁਤ੍ਤਮਂ।
‘‘Evameva ahaṃ kāḷa, bhutvā bhakkhaṃ rasuttamaṃ;
ਅਲਦ੍ਧਾ ਮਾਨੁਸਂ ਮਂਸਂ, ਮਞ੍ਞੇ ਹਿਸ੍ਸਾਮਿ ਜੀવਿਤਂ’’॥
Aladdhā mānusaṃ maṃsaṃ, maññe hissāmi jīvitaṃ’’.
੩੯੧.
391.
‘‘ਯਥਾਪਿ ਤੇ ਧਤਰਟ੍ਠਾ, ਹਂਸਾ વੇਹਾਯਸਙ੍ਗਮਾ।
‘‘Yathāpi te dhataraṭṭhā, haṃsā vehāyasaṅgamā;
੩੯੨.
392.
‘‘ਏવਮੇવ ਤੁવਂ ਰਾਜ, ਦ੍વਿਪਦਿਨ੍ਦ ਸੁਣੋਹਿ ਮੇ।
‘‘Evameva tuvaṃ rāja, dvipadinda suṇohi me;
ਅਭਕ੍ਖਂ ਰਾਜ ਭਕ੍ਖੇਸਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਪਬ੍ਬਾਜਯਨ੍ਤਿ ਤਂ’’॥
Abhakkhaṃ rāja bhakkhesi, tasmā pabbājayanti taṃ’’.
੩੯੩.
393.
‘‘ਤਿਟ੍ਠਾਹੀਤਿ ਮਯਾ વੁਤ੍ਤੋ, ਸੋ ਤ੍વਂ ਗਚ੍ਛਸਿ ਪਮ੍ਮੁਖੋ 31।
‘‘Tiṭṭhāhīti mayā vutto, so tvaṃ gacchasi pammukho 32;
ਅਟ੍ਠਿਤੋ ਤ੍વਂ ਠਿਤੋਮ੍ਹੀਤਿ, ਲਪਸਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰਿਨਿ।
Aṭṭhito tvaṃ ṭhitomhīti, lapasi brahmacārini;
ਇਦਂ ਤੇ ਸਮਣਾਯੁਤ੍ਤਂ, ਅਸਿਞ੍ਚ ਮੇ ਮਞ੍ਞਸਿ ਕਙ੍ਕਪਤ੍ਤਂ’’ 33॥
Idaṃ te samaṇāyuttaṃ, asiñca me maññasi kaṅkapattaṃ’’ 34.
੩੯੪.
394.
‘‘ਠਿਤੋਹਮਸ੍ਮੀ ਸਧਮ੍ਮੇਸੁ ਰਾਜ, ਨ ਨਾਮਗੋਤ੍ਤਂ ਪਰਿવਤ੍ਤਯਾਮਿ।
‘‘Ṭhitohamasmī sadhammesu rāja, na nāmagottaṃ parivattayāmi;
ਚੋਰਞ੍ਚ ਲੋਕੇ ਅਠਿਤਂ વਦਨ੍ਤਿ, ਆਪਾਯਿਕਂ ਨੇਰਯਿਕਂ ਇਤੋ ਚੁਤਂ॥
Corañca loke aṭhitaṃ vadanti, āpāyikaṃ nerayikaṃ ito cutaṃ.
੩੯੫.
395.
ਤੇਨ ਯਞ੍ਞਂ ਯਜਿਤ੍વਾਨ, ਏવਂ ਸਗ੍ਗਂ ਗਮਿਸ੍ਸਸਿ’’॥
Tena yaññaṃ yajitvāna, evaṃ saggaṃ gamissasi’’.
੩੯੬.
396.
‘‘ਕਿਸ੍ਮਿਂ ਨੁ ਰਟ੍ਠੇ ਤવ ਜਾਤਿਭੂਮਿ 39, ਅਥ ਕੇਨ ਅਤ੍ਥੇਨ ਇਧਾਨੁਪਤ੍ਤੋ।
‘‘Kismiṃ nu raṭṭhe tava jātibhūmi 40, atha kena atthena idhānupatto;
ਅਕ੍ਖਾਹਿ ਮੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ ਏਤਮਤ੍ਥਂ, ਕਿਮਿਚ੍ਛਸੀ ਦੇਮਿ ਤਯਜ੍ਜ ਪਤ੍ਥਿਤਂ’’॥
Akkhāhi me brāhmaṇa etamatthaṃ, kimicchasī demi tayajja patthitaṃ’’.
੩੯੭.
397.
‘‘ਗਾਥਾ ਚਤਸ੍ਸੋ ਧਰਣੀਮਹਿਸ੍ਸਰ, ਸੁਗਮ੍ਭਿਰਤ੍ਥਾ વਰਸਾਗਰੂਪਮਾ।
‘‘Gāthā catasso dharaṇīmahissara, sugambhiratthā varasāgarūpamā;
ਤવੇવ ਅਤ੍ਥਾਯ ਇਧਾਗਤੋਸ੍ਮਿ, ਸੁਣੋਹਿ ਗਾਥਾ ਪਰਮਤ੍ਥਸਂਹਿਤਾ’’॥
Taveva atthāya idhāgatosmi, suṇohi gāthā paramatthasaṃhitā’’.
੩੯੮.
398.
‘‘ਨ વੇ ਰੁਦਨ੍ਤਿ ਮਤਿਮਨ੍ਤੋ ਸਪਞ੍ਞਾ, ਬਹੁਸ੍ਸੁਤਾ ਯੇ ਬਹੁਟ੍ਠਾਨਚਿਨ੍ਤਿਨੋ।
‘‘Na ve rudanti matimanto sapaññā, bahussutā ye bahuṭṭhānacintino;
ਦੀਪਞ੍ਹਿ ਏਤਂ ਪਰਮਂ ਨਰਾਨਂ, ਯਂ ਪਣ੍ਡਿਤਾ ਸੋਕਨੁਦਾ ਭવਨ੍ਤਿ॥
Dīpañhi etaṃ paramaṃ narānaṃ, yaṃ paṇḍitā sokanudā bhavanti.
੩੯੯.
399.
‘‘ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਞਾਤੀ ਉਦਾਹੁ 41 ਪੁਤ੍ਤਦਾਰਂ, ਧਞ੍ਞਂ ਧਨਂ ਰਜਤਂ ਜਾਤਰੂਪਂ।
‘‘Attānaṃ ñātī udāhu 42 puttadāraṃ, dhaññaṃ dhanaṃ rajataṃ jātarūpaṃ;
ਕਿਮੇવ ਤ੍વਂ 43 ਸੁਤਸੋਮਾਨੁਤਪ੍ਪੇ, ਕੋਰਬ੍ਯਸੇਟ੍ਠ વਚਨਂ ਸੁਣੋਮ ਤੇਤਂ’॥
Kimeva tvaṃ 44 sutasomānutappe, korabyaseṭṭha vacanaṃ suṇoma tetaṃ’.
੪੦੦.
400.
‘‘ਨੇવਾਹਮਤ੍ਤਾਨਮਨੁਤ੍ਥੁਨਾਮਿ, ਨ ਪੁਤ੍ਤਦਾਰਂ ਨ ਧਨਂ ਨ ਰਟ੍ਠਂ।
‘‘Nevāhamattānamanutthunāmi, na puttadāraṃ na dhanaṃ na raṭṭhaṃ;
ਸਤਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮੋ ਚਰਿਤੋ ਪੁਰਾਣੋ, ਤਂ ਸਙ੍ਕਰਂ 45 ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸਾਨੁਤਪ੍ਪੇ॥
Satañca dhammo carito purāṇo, taṃ saṅkaraṃ 46 brāhmaṇassānutappe.
੪੦੧.
401.
‘‘ਕਤੋ ਮਯਾ ਸਙ੍ਕਰੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਨ, ਰਟ੍ਠੇ ਸਕੇ ਇਸ੍ਸਰਿਯੇ ਠਿਤੇਨ।
‘‘Kato mayā saṅkaro brāhmaṇena, raṭṭhe sake issariye ṭhitena;
ਤਂ ਸਙ੍ਕਰਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸਪ੍ਪਦਾਯ, ਸਚ੍ਚਾਨੁਰਕ੍ਖੀ ਪੁਨਰਾવਜਿਸ੍ਸਂ’’॥
Taṃ saṅkaraṃ brāhmaṇasappadāya, saccānurakkhī punarāvajissaṃ’’.
੪੦੨.
402.
‘‘ਨੇવਾਹਮੇਤਂ ਅਭਿਸਦ੍ਦਹਾਮਿ, ਸੁਖੀ ਨਰੋ ਮਚ੍ਚੁਮੁਖਾ ਪਮੁਤ੍ਤੋ।
‘‘Nevāhametaṃ abhisaddahāmi, sukhī naro maccumukhā pamutto;
ਅਮਿਤ੍ਤਹਤ੍ਥਂ ਪੁਨਰਾવਜੇਯ੍ਯ, ਕੋਰਬ੍ਯਸੇਟ੍ਠ ਨ ਹਿ ਮਂ ਉਪੇਸਿ॥
Amittahatthaṃ punarāvajeyya, korabyaseṭṭha na hi maṃ upesi.
੪੦੩.
403.
‘‘ਮੁਤ੍ਤੋ ਤੁવਂ ਪੋਰਿਸਾਦਸ੍ਸ ਹਤ੍ਥਾ, ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸਕਂ ਮਨ੍ਦਿਰਂ ਕਾਮਕਾਮੀ।
‘‘Mutto tuvaṃ porisādassa hatthā, gantvā sakaṃ mandiraṃ kāmakāmī;
ਮਧੁਰਂ ਪਿਯਂ ਜੀવਿਤਂ ਲਦ੍ਧ ਰਾਜ, ਕੁਤੋ ਤੁવਂ ਏਹਿਸਿ ਮੇ ਸਕਾਸਂ’’॥
Madhuraṃ piyaṃ jīvitaṃ laddha rāja, kuto tuvaṃ ehisi me sakāsaṃ’’.
੪੦੪.
404.
‘‘ਮਤਂ વਰੇਯ੍ਯ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਸੀਲੋ, ਨ ਜੀવਿਤਂ 47 ਗਰਹਿਤੋ ਪਾਪਧਮ੍ਮੋ।
‘‘Mataṃ vareyya parisuddhasīlo, na jīvitaṃ 48 garahito pāpadhammo;
ਨ ਹਿ ਤਂ ਨਰਂ ਤਾਯਤਿ 49 ਦੁਗ੍ਗਤੀਹਿ, ਯਸ੍ਸਾਪਿ ਹੇਤੁ ਅਲਿਕਂ ਭਣੇਯ੍ਯ॥
Na hi taṃ naraṃ tāyati 50 duggatīhi, yassāpi hetu alikaṃ bhaṇeyya.
੪੦੫.
405.
‘‘ਸਚੇਪਿ વਾਤੋ ਗਿਰਿਮਾવਹੇਯ੍ਯ, ਚਨ੍ਦੋ ਚ ਸੂਰਿਯੋ ਚ ਛਮਾ ਪਤੇਯ੍ਯੁਂ।
‘‘Sacepi vāto girimāvaheyya, cando ca sūriyo ca chamā pateyyuṃ;
ਸਬ੍ਬਾ ਚ ਨਜ੍ਜੋ ਪਟਿਸੋਤਂ વਜੇਯ੍ਯੁਂ, ਨ ਤ੍વੇવਹਂ ਰਾਜ ਮੁਸਾ ਭਣੇਯ੍ਯਂ॥
Sabbā ca najjo paṭisotaṃ vajeyyuṃ, na tvevahaṃ rāja musā bhaṇeyyaṃ.
੪੦੬.
406.
51 ‘‘ਨਭਂ ਫਲੇਯ੍ਯ ਉਦਧੀਪਿ ਸੁਸ੍ਸੇ, ਸਂવਟ੍ਟਯੇ ਭੂਤਧਰਾ વਸੁਨ੍ਧਰਾ।
52 ‘‘Nabhaṃ phaleyya udadhīpi susse, saṃvaṭṭaye bhūtadharā vasundharā;
ਸਿਲੁਚ੍ਚਯੋ ਮੇਰੁ ਸਮੂਲਮੁਪ੍ਪਤੇ, ਨ ਤ੍વੇવਹਂ ਰਾਜ ਮੁਸਾ ਭਣੇਯ੍ਯਂ’’ 53॥
Siluccayo meru samūlamuppate, na tvevahaṃ rāja musā bhaṇeyyaṃ’’ 54.
੪੦੭.
407.
‘‘ਅਸਿਞ੍ਚ ਸਤ੍ਤਿਞ੍ਚ ਪਰਾਮਸਾਮਿ, ਸਪਥਮ੍ਪਿ ਤੇ ਸਮ੍ਮ ਅਹਂ ਕਰੋਮਿ।
‘‘Asiñca sattiñca parāmasāmi, sapathampi te samma ahaṃ karomi;
ਤਯਾ ਪਮੁਤ੍ਤੋ ਅਨਣੋ ਭવਿਤ੍વਾ, ਸਚ੍ਚਾਨੁਰਕ੍ਖੀ ਪੁਨਰਾવਜਿਸ੍ਸਂ’’॥
Tayā pamutto anaṇo bhavitvā, saccānurakkhī punarāvajissaṃ’’.
੪੦੮.
408.
‘‘ਯੋ ਤੇ ਕਤੋ ਸਙ੍ਕਰੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਨ, ਰਟ੍ਠੇ ਸਕੇ ਇਸ੍ਸਰਿਯੇ ਠਿਤੇਨ।
‘‘Yo te kato saṅkaro brāhmaṇena, raṭṭhe sake issariye ṭhitena;
ਤਂ ਸਙ੍ਕਰਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸਪ੍ਪਦਾਯ, ਸਚ੍ਚਾਨੁਰਕ੍ਖੀ ਪੁਨਰਾવਜਸ੍ਸੁ’’॥
Taṃ saṅkaraṃ brāhmaṇasappadāya, saccānurakkhī punarāvajassu’’.
੪੦੯.
409.
‘‘ਯੋ ਮੇ ਕਤੋ ਸਙ੍ਕਰੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਨ, ਰਟ੍ਠੇ ਸਕੇ ਇਸ੍ਸਰਿਯੇ ਠਿਤੇਨ।
‘‘Yo me kato saṅkaro brāhmaṇena, raṭṭhe sake issariye ṭhitena;
ਤਂ ਸਙ੍ਕਰਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸਪ੍ਪਦਾਯ, ਸਚ੍ਚਾਨੁਰਕ੍ਖੀ ਪੁਨਰਾવਜਿਸ੍ਸਂ’’॥
Taṃ saṅkaraṃ brāhmaṇasappadāya, saccānurakkhī punarāvajissaṃ’’.
੪੧੦.
410.
‘‘ਮੁਤ੍ਤੋ ਚ ਸੋ ਪੋਰਿਸਾਦਸ੍ਸ ਹਤ੍ਥਾ, ਗਨ੍ਤ੍વਾਨ ਤਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ ਏਤਦવੋਚ।
‘‘Mutto ca so porisādassa hatthā, gantvāna taṃ brāhmaṇaṃ etadavoca;
ਸੁਣੋਮ 55 ਗਾਥਾਯੋ ਸਤਾਰਹਾਯੋ, ਯਾ ਮੇ ਸੁਤਾ ਅਸ੍ਸੁ ਹਿਤਾਯ ਬ੍ਰਹ੍ਮੇ’’॥
Suṇoma 56 gāthāyo satārahāyo, yā me sutā assu hitāya brahme’’.
੪੧੧.
411.
ਸਾ ਨਂ ਸਙ੍ਗਤਿ ਪਾਲੇਤਿ, ਨਾਸਬ੍ਭਿ ਬਹੁਸਙ੍ਗਮੋ॥
Sā naṃ saṅgati pāleti, nāsabbhi bahusaṅgamo.
੪੧੨.
412.
‘‘ਸਬ੍ਭਿਰੇવ ਸਮਾਸੇਥ, ਸਬ੍ਭਿ ਕੁਬ੍ਬੇਥ ਸਨ੍ਥવਂ।
‘‘Sabbhireva samāsetha, sabbhi kubbetha santhavaṃ;
ਸਤਂ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਮਞ੍ਞਾਯ, ਸੇਯ੍ਯੋ ਹੋਤਿ ਨ ਪਾਪਿਯੋ॥
Sataṃ saddhammamaññāya, seyyo hoti na pāpiyo.
੪੧੩.
413.
‘‘ਜੀਰਨ੍ਤਿ વੇ ਰਾਜਰਥਾ ਸੁਚਿਤ੍ਤਾ, ਅਥੋ ਸਰੀਰਮ੍ਪਿ ਜਰਂ ਉਪੇਤਿ।
‘‘Jīranti ve rājarathā sucittā, atho sarīrampi jaraṃ upeti;
ਸਤਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮੋ ਨ ਜਰਂ ਉਪੇਤਿ, ਸਨ੍ਤੋ ਹવੇ ਸਬ੍ਭਿ ਪવੇਦਯਨ੍ਤਿ॥
Satañca dhammo na jaraṃ upeti, santo have sabbhi pavedayanti.
੪੧੪.
414.
‘‘ਨਭਞ੍ਚਂ ਦੂਰੇ ਪਥવੀ ਚ ਦੂਰੇ, ਪਾਰਂ ਸਮੁਦ੍ਦਸ੍ਸ ਤਦਾਹੁ ਦੂਰੇ।
‘‘Nabhañcaṃ dūre pathavī ca dūre, pāraṃ samuddassa tadāhu dūre;
ਤਤੋ ਹવੇ ਦੂਰਤਰਂ વਦਨ੍ਤਿ, ਸਤਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮੋ 59 ਅਸਤਞ੍ਚ ਰਾਜ’’॥
Tato have dūrataraṃ vadanti, satañca dhammo 60 asatañca rāja’’.
੪੧੫.
415.
ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਤ੍વਂ ਸਹਸ੍ਸਾਨਿ, ਖਿਪ੍ਪਂ ਗਣ੍ਹਾਹਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ’’॥
Cattāri tvaṃ sahassāni, khippaṃ gaṇhāhi brāhmaṇa’’.
੪੧੬.
416.
ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਮੇવ ਸੁਤਸੋਮ ਜਾਨਹਿ, ਸਹਸ੍ਸਿਯਾ ਨਾਮ ਕਾ ਅਤ੍ਥਿ 69 ਗਾਥਾ’’॥
Paccattameva sutasoma jānahi, sahassiyā nāma kā atthi 70 gāthā’’.
੪੧੭.
417.
‘‘ਇਚ੍ਛਾਮਿ વੋਹਂ ਸੁਤવੁਦ੍ਧਿਮਤ੍ਤਨੋ, ਸਨ੍ਤੋਤਿ ਮਂ 71 ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਾ ਭਜੇਯ੍ਯੁਂ।
‘‘Icchāmi vohaṃ sutavuddhimattano, santoti maṃ 72 sappurisā bhajeyyuṃ;
ਅਹਂ ਸવਨ੍ਤੀਹਿ ਮਹੋਦਧੀવ, ਨ ਹਿ ਤਾਤ ਤਪ੍ਪਾਮਿ ਸੁਭਾਸਿਤੇਨ॥
Ahaṃ savantīhi mahodadhīva, na hi tāta tappāmi subhāsitena.
੪੧੮.
418.
‘‘ਅਗ੍ਗਿ ਯਥਾ ਤਿਣਕਟ੍ਠਂ ਦਹਨ੍ਤੋ, ਨ ਤਪ੍ਪਤੀ ਸਾਗਰੋવ 73 ਨਦੀਹਿ।
‘‘Aggi yathā tiṇakaṭṭhaṃ dahanto, na tappatī sāgarova 74 nadīhi;
ਏવਮ੍ਪਿ ਤੇ ਪਣ੍ਡਿਤਾ ਰਾਜਸੇਟ੍ਠ, ਸੁਤ੍વਾ ਨ ਤਪ੍ਪਨ੍ਤਿ ਸੁਭਾਸਿਤੇਨ॥
Evampi te paṇḍitā rājaseṭṭha, sutvā na tappanti subhāsitena.
੪੧੯.
419.
‘‘ਸਕਸ੍ਸ ਦਾਸਸ੍ਸ ਯਦਾ ਸੁਣੋਮਿ, ਗਾਥਂ ਅਹਂ ਅਤ੍ਥવਤਿਂ 75 ਜਨਿਨ੍ਦ।
‘‘Sakassa dāsassa yadā suṇomi, gāthaṃ ahaṃ atthavatiṃ 76 janinda;
ਤਮੇવ ਸਕ੍ਕਚ੍ਚ ਨਿਸਾਮਯਾਮਿ, ਨ ਹਿ ਤਾਤ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਮਮਤ੍ਥਿ ਤਿਤ੍ਤਿ’’॥
Tameva sakkacca nisāmayāmi, na hi tāta dhammesu mamatthi titti’’.
੪੨੦.
420.
‘‘ਇਦਂ ਤੇ ਰਟ੍ਠਂ ਸਧਨਂ ਸਯੋਗ੍ਗਂ, ਸਕਾਯੁਰਂ ਸਬ੍ਬਕਾਮੂਪਪਨ੍ਨਂ।
‘‘Idaṃ te raṭṭhaṃ sadhanaṃ sayoggaṃ, sakāyuraṃ sabbakāmūpapannaṃ;
੪੨੧.
421.
‘‘ਅਤ੍ਤਾਨੁਰਕ੍ਖਾਯ ਭવਨ੍ਤਿ ਹੇਤੇ, ਹਤ੍ਥਾਰੋਹਾ ਰਥਿਕਾ ਪਤ੍ਤਿਕਾ ਚ।
‘‘Attānurakkhāya bhavanti hete, hatthārohā rathikā pattikā ca;
ਅਸ੍ਸਾਰੁਹਾ 81 ਯੇ ਚ ਧਨੁਗ੍ਗਹਾਸੇ, ਸੇਨਂ ਪਯੁਞ੍ਜਾਮ ਹਨਾਮ ਸਤ੍ਤੁਂ’’॥
Assāruhā 82 ye ca dhanuggahāse, senaṃ payuñjāma hanāma sattuṃ’’.
੪੨੨.
422.
‘‘ਸੁਦੁਕ੍ਕਰਂ ਪੋਰਿਸਾਦੋ ਅਕਾਸਿ, ਜੀવਂ ਗਹੇਤ੍વਾਨ ਅવਸ੍ਸਜੀ ਮਂ।
‘‘Sudukkaraṃ porisādo akāsi, jīvaṃ gahetvāna avassajī maṃ;
ਤਂ ਤਾਦਿਸਂ ਪੁਬ੍ਬਕਿਚ੍ਚਂ ਸਰਨ੍ਤੋ, ਦੁਬ੍ਭੇ ਅਹਂ ਤਸ੍ਸ ਕਥਂ ਜਨਿਨ੍ਦ’’॥
Taṃ tādisaṃ pubbakiccaṃ saranto, dubbhe ahaṃ tassa kathaṃ janinda’’.
੪੨੩.
423.
‘‘વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਸੋ ਪਿਤਰਂ ਮਾਤਰਞ੍ਚ, ਅਨੁਸਾਸੇਤ੍વਾ ਨੇਗਮਞ੍ਚ ਬਲਞ੍ਚ।
‘‘Vanditvā so pitaraṃ mātarañca, anusāsetvā negamañca balañca;
ਸਚ੍ਚવਾਦੀ ਸਚ੍ਚਾਨੁਰਕ੍ਖਮਾਨੋ, ਅਗਮਾਸਿ ਸੋ ਯਤ੍ਥ ਪੋਰਿਸਾਦੋ’’॥
Saccavādī saccānurakkhamāno, agamāsi so yattha porisādo’’.
੪੨੪.
424.
‘‘ਕਤੋ ਮਯਾ ਸਙ੍ਕਰੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਨ, ਰਟ੍ਠੇ ਸਕੇ ਇਸ੍ਸਰਿਯੇ ਠਿਤੇਨ।
‘‘Kato mayā saṅkaro brāhmaṇena, raṭṭhe sake issariye ṭhitena;
ਤਂ ਸਙ੍ਕਰਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸਪ੍ਪਦਾਯ, ਸਚ੍ਚਾਨੁਰਕ੍ਖੀ ਪੁਨਰਾਗਤੋਸ੍ਮਿ।
Taṃ saṅkaraṃ brāhmaṇasappadāya, saccānurakkhī punarāgatosmi;
ਯਜਸ੍ਸੁ ਯਞ੍ਞਂ ਖਾਦ ਮਂ ਪੋਰਿਸਾਦ’’॥
Yajassu yaññaṃ khāda maṃ porisāda’’.
੪੨੫.
425.
ਨਿਦ੍ਧੂਮਕੇ ਪਚਿਤਂ ਸਾਧੁਪਕ੍ਕਂ, ਸੁਣੋਮ 87 ਗਾਥਾਯੋ ਸਤਾਰਹਾਯੋ’’॥
Niddhūmake pacitaṃ sādhupakkaṃ, suṇoma 88 gāthāyo satārahāyo’’.
੪੨੬.
426.
‘‘ਅਧਮ੍ਮਿਕੋ ਤ੍વਂ ਪੋਰਿਸਾਦਕਾਸਿ 89, ਰਟ੍ਠਾ ਚ ਭਟ੍ਠੋ ਉਦਰਸ੍ਸ ਹੇਤੁ।
‘‘Adhammiko tvaṃ porisādakāsi 90, raṭṭhā ca bhaṭṭho udarassa hetu;
ਧਮ੍ਮਞ੍ਚਿਮਾ ਅਭਿવਦਨ੍ਤਿ ਗਾਥਾ, ਧਮ੍ਮੋ ਚ ਅਧਮ੍ਮੋ ਚ ਕੁਹਿਂ ਸਮੇਤਿ॥
Dhammañcimā abhivadanti gāthā, dhammo ca adhammo ca kuhiṃ sameti.
੪੨੭.
427.
‘‘ਅਧਮ੍ਮਿਕਸ੍ਸ ਲੁਦ੍ਦਸ੍ਸ, ਨਿਚ੍ਚਂ ਲੋਹਿਤਪਾਣਿਨੋ।
‘‘Adhammikassa luddassa, niccaṃ lohitapāṇino;
ਨਤ੍ਥਿ ਸਚ੍ਚਂ ਕੁਤੋ ਧਮ੍ਮੋ, ਕਿਂ ਸੁਤੇਨ ਕਰਿਸ੍ਸਸਿ’’॥
Natthi saccaṃ kuto dhammo, kiṃ sutena karissasi’’.
੪੨੮.
428.
‘‘ਯੋ ਮਂਸਹੇਤੁ ਮਿਗવਂ ਚਰੇਯ੍ਯ, ਯੋ વਾ ਹਨੇ ਪੁਰਿਸਮਤ੍ਤਹੇਤੁ।
‘‘Yo maṃsahetu migavaṃ careyya, yo vā hane purisamattahetu;
ਉਭੋਪਿ ਤੇ ਪੇਚ੍ਚ ਸਮਾ ਭવਨ੍ਤਿ, ਕਸ੍ਮਾ ਨੋ 91 ਅਧਮ੍ਮਿਕਂ ਬ੍ਰੂਸਿ ਮਂ ਤ੍વਂ’’॥
Ubhopi te pecca samā bhavanti, kasmā no 92 adhammikaṃ brūsi maṃ tvaṃ’’.
੪੨੯.
429.
‘‘ਪਞ੍ਚ ਪਞ੍ਚਨਖਾ ਭਕ੍ਖਾ, ਖਤ੍ਤਿਯੇਨ ਪਜਾਨਤਾ।
‘‘Pañca pañcanakhā bhakkhā, khattiyena pajānatā;
ਅਭਕ੍ਖਂ ਰਾਜ ਭਕ੍ਖੇਸਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਧਮ੍ਮਿਕੋ ਤੁવਂ’’॥
Abhakkhaṃ rāja bhakkhesi, tasmā adhammiko tuvaṃ’’.
੪੩੦.
430.
‘‘ਮੁਤ੍ਤੋ ਤੁવਂ ਪੋਰਿਸਾਦਸ੍ਸ ਹਤ੍ਥਾ, ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸਕਂ ਮਨ੍ਦਿਰਂ ਕਾਮਕਾਮੀ।
‘‘Mutto tuvaṃ porisādassa hatthā, gantvā sakaṃ mandiraṃ kāmakāmī;
ਅਮਿਤ੍ਤਹਤ੍ਥਂ ਪੁਨਰਾਗਤੋਸਿ, ਨ ਖਤ੍ਤਧਮ੍ਮੇ ਕੁਸਲੋਸਿ ਰਾਜ’’॥
Amittahatthaṃ punarāgatosi, na khattadhamme kusalosi rāja’’.
੪੩੧.
431.
‘‘ਯੇ ਖਤ੍ਤਧਮ੍ਮੇ ਕੁਸਲਾ ਭવਨ੍ਤਿ, ਪਾਯੇਨ ਤੇ ਨੇਰਯਿਕਾ ਭવਨ੍ਤਿ।
‘‘Ye khattadhamme kusalā bhavanti, pāyena te nerayikā bhavanti;
ਤਸ੍ਮਾ ਅਹਂ ਖਤ੍ਤਧਮ੍ਮਂ ਪਹਾਯ, ਸਚ੍ਚਾਨੁਰਕ੍ਖੀ ਪੁਨਰਾਗਤੋਸ੍ਮਿ।
Tasmā ahaṃ khattadhammaṃ pahāya, saccānurakkhī punarāgatosmi;
ਯਜਸ੍ਸੁ ਯਞ੍ਞਂ ਖਾਦ ਮਂ ਪੋਰਿਸਾਦ’’॥
Yajassu yaññaṃ khāda maṃ porisāda’’.
੪੩੨.
432.
‘‘ਪਾਸਾਦવਾਸਾ ਪਥવੀਗવਸ੍ਸਾ, ਕਾਮਿਤ੍ਥਿਯੋ ਕਾਸਿਕਚਨ੍ਦਨਞ੍ਚ।
‘‘Pāsādavāsā pathavīgavassā, kāmitthiyo kāsikacandanañca;
ਸਬ੍ਬਂ ਤਹਿਂ ਲਭਸਿ 93 ਸਾਮਿਤਾਯ, ਸਚ੍ਚੇਨ ਕਿਂ ਪਸ੍ਸਸਿ ਆਨਿਸਂਸਂ’’॥
Sabbaṃ tahiṃ labhasi 94 sāmitāya, saccena kiṃ passasi ānisaṃsaṃ’’.
੪੩੩.
433.
‘‘ਯੇ ਕੇਚਿਮੇ ਅਤ੍ਥਿ ਰਸਾ ਪਥਬ੍ਯਾ, ਸਚ੍ਚਂ ਤੇਸਂ ਸਾਧੁਤਰਂ ਰਸਾਨਂ।
‘‘Ye kecime atthi rasā pathabyā, saccaṃ tesaṃ sādhutaraṃ rasānaṃ;
ਸਚ੍ਚੇ ਠਿਤਾ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਚ, ਤਰਨ੍ਤਿ ਜਾਤਿਮਰਣਸ੍ਸ ਪਾਰਂ’’॥
Sacce ṭhitā samaṇabrāhmaṇā ca, taranti jātimaraṇassa pāraṃ’’.
੪੩੪.
434.
‘‘ਮੁਤ੍ਤੋ ਤੁવਂ ਪੋਰਿਸਾਦਸ੍ਸ ਹਤ੍ਥਾ, ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸਕਂ ਮਨ੍ਦਿਰਂ ਕਾਮਕਾਮੀ।
‘‘Mutto tuvaṃ porisādassa hatthā, gantvā sakaṃ mandiraṃ kāmakāmī;
ਅਮਿਤ੍ਤਹਤ੍ਥਂ ਪੁਨਰਾਗਤੋਸਿ, ਨ ਹਿ ਨੂਨ ਤੇ ਮਰਣਭਯਂ ਜਨਿਨ੍ਦ।
Amittahatthaṃ punarāgatosi, na hi nūna te maraṇabhayaṃ janinda;
੪੩੫.
435.
‘‘ਕਤਾ ਮੇ ਕਲ੍ਯਾਣਾ ਅਨੇਕਰੂਪਾ, ਯਞ੍ਞਾ ਯਿਟ੍ਠਾ ਯੇ વਿਪੁਲਾ ਪਸਤ੍ਥਾ।
‘‘Katā me kalyāṇā anekarūpā, yaññā yiṭṭhā ye vipulā pasatthā;
વਿਸੋਧਿਤੋ ਪਰਲੋਕਸ੍ਸ ਮਗ੍ਗੋ, ਧਮ੍ਮੇ ਠਿਤੋ ਕੋ ਮਰਣਸ੍ਸ ਭਾਯੇ॥
Visodhito paralokassa maggo, dhamme ṭhito ko maraṇassa bhāye.
੪੩੬.
436.
‘‘ਕਤਾ ਮੇ ਕਲ੍ਯਾਣਾ ਅਨੇਕਰੂਪਾ, ਯਞ੍ਞਾ ਯਿਟ੍ਠਾ ਯੇ વਿਪੁਲਾ ਪਸਤ੍ਥਾ।
‘‘Katā me kalyāṇā anekarūpā, yaññā yiṭṭhā ye vipulā pasatthā;
ਅਨਾਨੁਤਪ੍ਪਂ ਪਰਲੋਕਂ ਗਮਿਸ੍ਸਂ, ਯਜਸ੍ਸੁ ਯਞ੍ਞਂ ਅਦ 97 ਮਂ ਪੋਰਿਸਾਦ॥
Anānutappaṃ paralokaṃ gamissaṃ, yajassu yaññaṃ ada 98 maṃ porisāda.
੪੩੭.
437.
‘‘ਪਿਤਾ ਚ ਮਾਤਾ ਚ ਉਪਟ੍ਠਿਤਾ ਮੇ, ਧਮ੍ਮੇਨ ਮੇ ਇਸ੍ਸਰਿਯਂ ਪਸਤ੍ਥਂ।
‘‘Pitā ca mātā ca upaṭṭhitā me, dhammena me issariyaṃ pasatthaṃ;
વਿਸੋਧਿਤੋ ਪਰਲੋਕਸ੍ਸ ਮਗ੍ਗੋ, ਧਮ੍ਮੇ ਠਿਤੋ ਕੋ ਮਰਣਸ੍ਸ ਭਾਯੇ॥
Visodhito paralokassa maggo, dhamme ṭhito ko maraṇassa bhāye.
੪੩੮.
438.
‘‘ਪਿਤਾ ਚ ਮਾਤਾ ਚ ਉਪਟ੍ਠਿਤਾ ਮੇ, ਧਮ੍ਮੇਨ ਮੇ ਇਸ੍ਸਰਿਯਂ ਪਸਤ੍ਥਂ।
‘‘Pitā ca mātā ca upaṭṭhitā me, dhammena me issariyaṃ pasatthaṃ;
ਅਨਾਨੁਤਪ੍ਪਂ ਪਰਲੋਕਂ ਗਮਿਸ੍ਸਂ, ਯਜਸ੍ਸੁ ਯਞ੍ਞਂ ਅਦ ਮਂ ਪੋਰਿਸਾਦ॥
Anānutappaṃ paralokaṃ gamissaṃ, yajassu yaññaṃ ada maṃ porisāda.
੪੩੯.
439.
‘‘ਞਾਤੀਸੁ ਮਿਤ੍ਤੇਸੁ ਕਤਾ ਮੇ ਕਾਰਾ 99, ਧਮ੍ਮੇਨ ਮੇ ਇਸ੍ਸਰਿਯਂ ਪਸਤ੍ਥਂ।
‘‘Ñātīsu mittesu katā me kārā 100, dhammena me issariyaṃ pasatthaṃ;
વਿਸੋਧਿਤੋ ਪਰਲੋਕਸ੍ਸ ਮਗ੍ਗੋ, ਧਮ੍ਮੇ ਠਿਤੋ ਕੋ ਮਰਣਸ੍ਸ ਭਾਯੇ॥
Visodhito paralokassa maggo, dhamme ṭhito ko maraṇassa bhāye.
੪੪੦.
440.
‘‘ਞਾਤੀਸੁਂ ਮਿਤ੍ਤੇਸੁ ਕਤਾ ਮੇ ਕਾਰਾ, ਧਮ੍ਮੇਨ ਮੇ ਇਸ੍ਸਰਿਯਂ ਪਸਤ੍ਥਂ।
‘‘Ñātīsuṃ mittesu katā me kārā, dhammena me issariyaṃ pasatthaṃ;
ਅਨਾਨੁਤਪ੍ਪਂ ਪਰਲੋਕਂ ਗਮਿਸ੍ਸਂ, ਯਜਸ੍ਸੁ ਯਞ੍ਞਂ ਅਦ ਮਂ ਪੋਰਿਸਾਦ॥
Anānutappaṃ paralokaṃ gamissaṃ, yajassu yaññaṃ ada maṃ porisāda.
੪੪੧.
441.
‘‘ਦਿਨ੍ਨਂ ਮੇ ਦਾਨਂ ਬਹੁਧਾ ਬਹੂਨਂ, ਸਨ੍ਤਪ੍ਪਿਤਾ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਚ।
‘‘Dinnaṃ me dānaṃ bahudhā bahūnaṃ, santappitā samaṇabrāhmaṇā ca;
વਿਸੋਧਿਤੋ ਪਰਲੋਕਸ੍ਸ ਮਗ੍ਗੋ, ਧਮ੍ਮੇ ਠਿਤੋ ਕੋ ਮਰਣਸ੍ਸ ਭਾਯੇ॥
Visodhito paralokassa maggo, dhamme ṭhito ko maraṇassa bhāye.
੪੪੨.
442.
‘‘ਦਿਨ੍ਨਂ ਮੇ ਦਾਨਂ ਬਹੁਧਾ ਬਹੂਨਂ, ਸਨ੍ਤਪ੍ਪਿਤਾ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਚ।
‘‘Dinnaṃ me dānaṃ bahudhā bahūnaṃ, santappitā samaṇabrāhmaṇā ca;
ਅਨਾਨੁਤਪ੍ਪਂ ਪਰਲੋਕਂ ਗਮਿਸ੍ਸਂ, ਯਜਸ੍ਸੁ ਯਞ੍ਞਂ ਅਦ ਮਂ ਪੋਰਿਸਾਦ’’॥
Anānutappaṃ paralokaṃ gamissaṃ, yajassu yaññaṃ ada maṃ porisāda’’.
੪੪੩.
443.
‘‘વਿਸਂ ਪਜਾਨਂ ਪੁਰਿਸੋ ਅਦੇਯ੍ਯ, ਆਸੀવਿਸਂ ਜਲਿਤਮੁਗ੍ਗਤੇਜਂ।
‘‘Visaṃ pajānaṃ puriso adeyya, āsīvisaṃ jalitamuggatejaṃ;
ਮੁਦ੍ਧਾਪਿ ਤਸ੍ਸ વਿਫਲੇਯ੍ਯ 101 ਸਤ੍ਤਧਾ, ਯੋ ਤਾਦਿਸਂ ਸਚ੍ਚવਾਦਿਂ ਅਦੇਯ੍ਯ’’॥
Muddhāpi tassa viphaleyya 102 sattadhā, yo tādisaṃ saccavādiṃ adeyya’’.
੪੪੪.
444.
‘‘ਸੁਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮਂ વਿਜਾਨਨ੍ਤਿ, ਨਰਾ ਕਲ੍ਯਾਣਪਾਪਕਂ।
‘‘Sutvā dhammaṃ vijānanti, narā kalyāṇapāpakaṃ;
੪੪੫.
445.
ਸਾ ਨਂ ਸਙ੍ਗਤਿ ਪਾਲੇਤਿ, ਨਾਸਬ੍ਭਿ ਬਹੁਸਙ੍ਗਮੋ॥
Sā naṃ saṅgati pāleti, nāsabbhi bahusaṅgamo.
੪੪੬.
446.
‘‘ਸਬ੍ਭਿਰੇવ ਸਮਾਸੇਥ, ਸਬ੍ਭਿ ਕੁਬ੍ਬੇਥ ਸਨ੍ਥવਂ।
‘‘Sabbhireva samāsetha, sabbhi kubbetha santhavaṃ;
ਸਤਂ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਮਞ੍ਞਾਯ, ਸੇਯ੍ਯੋ ਹੋਤਿ ਨ ਪਾਪਿਯੋ॥
Sataṃ saddhammamaññāya, seyyo hoti na pāpiyo.
੪੪੭.
447.
‘‘ਜੀਰਨ੍ਤਿ વੇ ਰਾਜਰਥਾ ਸੁਚਿਤ੍ਤਾ, ਅਥੋ ਸਰੀਰਮ੍ਪਿ ਜਰਂ ਉਪੇਤਿ।
‘‘Jīranti ve rājarathā sucittā, atho sarīrampi jaraṃ upeti;
ਸਤਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮੋ ਨ ਜਰਂ ਉਪੇਤਿ, ਸਨ੍ਤੋ ਹવੇ ਸਬ੍ਭਿ ਪવੇਦਯਨ੍ਤਿ॥
Satañca dhammo na jaraṃ upeti, santo have sabbhi pavedayanti.
੪੪੮.
448.
‘‘ਨਭਞ੍ਚਂ ਦੂਰੇ ਪਥવੀ ਚ ਦੂਰੇ, ਪਾਰਂ ਸਮੁਦ੍ਦਸ੍ਸ ਤਦਾਹੁ ਦੂਰੇ।
‘‘Nabhañcaṃ dūre pathavī ca dūre, pāraṃ samuddassa tadāhu dūre;
ਤਤੋ ਹવੇ ਦੂਰਤਰਂ વਦਨ੍ਤਿ, ਸਤਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮੋ 107 ਅਸਤਞ੍ਚ ਰਾਜ’’॥
Tato have dūrataraṃ vadanti, satañca dhammo 108 asatañca rāja’’.
੪੪੯.
449.
‘‘ਗਾਥਾ ਇਮਾ ਅਤ੍ਥવਤੀ ਸੁਬ੍ਯਞ੍ਜਨਾ, ਸੁਭਾਸਿਤਾ ਤੁਯ੍ਹ ਜਨਿਨ੍ਦ ਸੁਤ੍વਾ।
‘‘Gāthā imā atthavatī subyañjanā, subhāsitā tuyha janinda sutvā;
ਆਨਨ੍ਦਿ વਿਤ੍ਤੋ ਸੁਮਨੋ ਪਤੀਤੋ, ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਤੇ ਸਮ੍ਮ વਰੇ ਦਦਾਮਿ’’॥
Ānandi vitto sumano patīto, cattāri te samma vare dadāmi’’.
੪੫੦.
450.
‘‘ਯੋ ਨਤ੍ਤਨੋ ਮਰਣਂ ਬੁਜ੍ਝਸਿ ਤੁવਂ 109, ਹਿਤਾਹਿਤਂ વਿਨਿਪਾਤਞ੍ਚ ਸਗ੍ਗਂ।
‘‘Yo nattano maraṇaṃ bujjhasi tuvaṃ 110, hitāhitaṃ vinipātañca saggaṃ;
ਗਿਦ੍ਧੋ ਰਸੇ ਦੁਚ੍ਚਰਿਤੇ ਨਿવਿਟ੍ਠੋ, ਕਿਂ ਤ੍વਂ વਰਂ ਦਸ੍ਸਸਿ ਪਾਪਧਮ੍ਮ॥
Giddho rase duccarite niviṭṭho, kiṃ tvaṃ varaṃ dassasi pāpadhamma.
੪੫੧.
451.
‘‘ਅਹਞ੍ਚ ਤਂ ਦੇਹਿ વਰਨ੍ਤਿ વਜ੍ਜਂ, ਤ੍વਞ੍ਚਾਪਿ ਦਤ੍વਾਨ ਅવਾਕਰੇਯ੍ਯ।
‘‘Ahañca taṃ dehi varanti vajjaṃ, tvañcāpi datvāna avākareyya;
ਸਨ੍ਦਿਟ੍ਠਿਕਂ ਕਲਹਮਿਮਂ વਿવਾਦਂ, ਕੋ ਪਣ੍ਡਿਤੋ ਜਾਨਮੁਪਬ੍ਬਜੇਯ੍ਯ’’॥
Sandiṭṭhikaṃ kalahamimaṃ vivādaṃ, ko paṇḍito jānamupabbajeyya’’.
੪੫੨.
452.
‘‘ਨ ਤਂ વਰਂ ਅਰਹਤਿ ਜਨ੍ਤੁ ਦਾਤੁਂ, ਯਂ વਾਪਿ ਦਤ੍વਾਨ ਅવਾਕਰੇਯ੍ਯ।
‘‘Na taṃ varaṃ arahati jantu dātuṃ, yaṃ vāpi datvāna avākareyya;
વਰਸ੍ਸੁ ਸਮ੍ਮ ਅવਿਕਮ੍ਪਮਾਨੋ, ਪਾਣਂ ਚਜਿਤ੍વਾਨਪਿ ਦਸ੍ਸਮੇવ’’॥
Varassu samma avikampamāno, pāṇaṃ cajitvānapi dassameva’’.
੪੫੩.
453.
‘‘ਅਰਿਯਸ੍ਸ ਅਰਿਯੇਨ ਸਮੇਤਿ ਸਖ੍ਯਂ 111, ਪਞ੍ਞਸ੍ਸ ਪਞ੍ਞਾਣવਤਾ ਸਮੇਤਿ।
‘‘Ariyassa ariyena sameti sakhyaṃ 112, paññassa paññāṇavatā sameti;
ਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯ ਤਂ વਸ੍ਸਸਤਂ ਅਰੋਗਂ 113, ਏਤਂ વਰਾਨਂ ਪਠਮਂ વਰਾਮਿ’’॥
Passeyya taṃ vassasataṃ arogaṃ 114, etaṃ varānaṃ paṭhamaṃ varāmi’’.
੪੫੪.
454.
‘‘ਅਰਿਯਸ੍ਸ ਅਰਿਯੇਨ ਸਮੇਤਿ ਸਖ੍ਯਂ, ਪਞ੍ਞਸ੍ਸ ਪਞ੍ਞਾਣવਤਾ ਸਮੇਤਿ।
‘‘Ariyassa ariyena sameti sakhyaṃ, paññassa paññāṇavatā sameti;
ਪਸ੍ਸਾਸਿ ਮਂ વਸ੍ਸਸਤਂ ਅਰੋਗਂ, ਏਤਂ વਰਾਨਂ ਪਠਮਂ ਦਦਾਮਿ’’॥
Passāsi maṃ vassasataṃ arogaṃ, etaṃ varānaṃ paṭhamaṃ dadāmi’’.
੪੫੫.
455.
‘‘ਯੇ ਖਤ੍ਤਿਯਾਸੇ ਇਧ ਭੂਮਿਪਾਲਾ, ਮੁਦ੍ਧਾਭਿਸਿਤ੍ਤਾ ਕਤਨਾਮਧੇਯ੍ਯਾ।
‘‘Ye khattiyāse idha bhūmipālā, muddhābhisittā katanāmadheyyā;
ਨ ਤਾਦਿਸੇ ਭੂਮਿਪਤੀ ਅਦੇਸਿ, ਏਤਂ વਰਾਨਂ ਦੁਤਿਯਂ વਰਾਮਿ’’॥
Na tādise bhūmipatī adesi, etaṃ varānaṃ dutiyaṃ varāmi’’.
੪੫੬.
456.
‘‘ਯੇ ਖਤ੍ਤਿਯਾਸੇ ਇਧ ਭੂਮਿਪਾਲਾ, ਮੁਦ੍ਧਾਭਿਸਿਤ੍ਤਾ ਕਤਨਾਮਧੇਯ੍ਯਾ।
‘‘Ye khattiyāse idha bhūmipālā, muddhābhisittā katanāmadheyyā;
ਨ ਤਾਦਿਸੇ ਭੂਮਿਪਤੀ ਅਦੇਮਿ, ਏਤਂ વਰਾਨਂ ਦੁਤਿਯਂ ਦਦਾਮਿ’’॥
Na tādise bhūmipatī ademi, etaṃ varānaṃ dutiyaṃ dadāmi’’.
੪੫੭.
457.
‘‘ਪਰੋਸਤਂ ਖਤ੍ਤਿਯਾ ਤੇ ਗਹਿਤਾ, ਤਲਾવੁਤਾ ਅਸ੍ਸੁਮੁਖਾ ਰੁਦਨ੍ਤਾ।
‘‘Parosataṃ khattiyā te gahitā, talāvutā assumukhā rudantā;
ਸਕੇ ਤੇ ਰਟ੍ਠੇ ਪਟਿਪਾਦਯਾਹਿ, ਏਤਂ વਰਾਨਂ ਤਤਿਯਂ વਰਾਮਿ’’॥
Sake te raṭṭhe paṭipādayāhi, etaṃ varānaṃ tatiyaṃ varāmi’’.
੪੫੮.
458.
‘‘ਪਰੋਸਤਂ ਖਤ੍ਤਿਯਾ ਮੇ ਗਹਿਤਾ, ਤਲਾવੁਤਾ ਅਸ੍ਸੁਮੁਖਾ ਰੁਦਨ੍ਤਾ।
‘‘Parosataṃ khattiyā me gahitā, talāvutā assumukhā rudantā;
ਸਕੇ ਤੇ ਰਟ੍ਠੇ ਪਟਿਪਾਦਯਾਮਿ 115, ਏਤਂ વਰਾਨਂ ਤਤਿਯਂ ਦਦਾਮਿ’’॥
Sake te raṭṭhe paṭipādayāmi 116, etaṃ varānaṃ tatiyaṃ dadāmi’’.
੪੫੯.
459.
‘‘ਛਿਦ੍ਦਂ ਤੇ ਰਟ੍ਠਂ ਬ੍ਯਥਿਤਾ 117 ਭਯਾ ਹਿ, ਪੁਥੂ ਨਰਾ ਲੇਣਮਨੁਪ੍ਪવਿਟ੍ਠਾ।
‘‘Chiddaṃ te raṭṭhaṃ byathitā 118 bhayā hi, puthū narā leṇamanuppaviṭṭhā;
ਮਨੁਸ੍ਸਮਂਸਂ વਿਰਮੇਹਿ 119 ਰਾਜ, ਏਤਂ વਰਾਨਂ ਚਤੁਤ੍ਥਂ વਰਾਮਿ’’॥
Manussamaṃsaṃ viramehi 120 rāja, etaṃ varānaṃ catutthaṃ varāmi’’.
੪੬੦.
460.
ਸੋਹਂ ਕਥਂ ਏਤ੍ਤੋ ਉਪਾਰਮੇਯ੍ਯਂ, ਅਞ੍ਞਂ વਰਾਨਂ ਚਤੁਤ੍ਥਂ વਰਸ੍ਸੁ’’॥
Sohaṃ kathaṃ etto upārameyyaṃ, aññaṃ varānaṃ catutthaṃ varassu’’.
੪੬੧.
461.
‘‘ਨਂ વੇ ਪਿਯਂ ਮੇਤਿ ਜਨਿਨ੍ਦ ਤਾਦਿਸੋ, ਅਤ੍ਤਂ ਨਿਰਂਕਚ੍ਚ 125 ਪਿਯਾਨਿ ਸੇવਤਿ।
‘‘Naṃ ve piyaṃ meti janinda tādiso, attaṃ niraṃkacca 126 piyāni sevati;
੪੬੨.
462.
‘‘ਪਿਯਂ ਮੇ ਮਾਨੁਸਂ ਮਂਸਂ, ਸੁਤਸੋਮ વਿਜਾਨਹਿ।
‘‘Piyaṃ me mānusaṃ maṃsaṃ, sutasoma vijānahi;
੪੬੩.
463.
‘‘ਯੋ વੇ ਪਿਯਂ ਮੇਤਿ ਪਿਯਾਨੁਰਕ੍ਖੀ 135, ਅਤ੍ਤਂ ਨਿਰਂਕਚ੍ਚ ਪਿਯਾਨਿ ਸੇવਤਿ।
‘‘Yo ve piyaṃ meti piyānurakkhī 136, attaṃ niraṃkacca piyāni sevati;
ਸੋਣ੍ਡੋવ ਪਿਤ੍વਾ વਿਸਮਿਸ੍ਸਪਾਨਂ 137, ਤੇਨੇવ ਸੋ ਹੋਤਿ ਦੁਕ੍ਖੀ ਪਰਤ੍ਥ॥
Soṇḍova pitvā visamissapānaṃ 138, teneva so hoti dukkhī parattha.
੪੬੪.
464.
‘‘ਯੋ ਚੀਧ ਸਙ੍ਖਾਯ ਪਿਯਾਨਿ ਹਿਤ੍વਾ, ਕਿਚ੍ਛੇਨਪਿ ਸੇવਤਿ ਅਰਿਯਧਮ੍ਮੇ 139।
‘‘Yo cīdha saṅkhāya piyāni hitvā, kicchenapi sevati ariyadhamme 140;
ਦੁਕ੍ਖਿਤੋવ ਪਿਤ੍વਾਨ ਯਥੋਸਧਾਨਿ, ਤੇਨੇવ ਸੋ ਹੋਤਿ ਸੁਖੀ ਪਰਤ੍ਥ’’॥
Dukkhitova pitvāna yathosadhāni, teneva so hoti sukhī parattha’’.
੪੬੫.
465.
‘‘ਓਹਾਯਹਂ ਪਿਤਰਂ ਮਾਤਰਞ੍ਚ, ਮਨਾਪਿਯੇ ਕਾਮਗੁਣੇ ਚ 141 ਪਞ੍ਚ।
‘‘Ohāyahaṃ pitaraṃ mātarañca, manāpiye kāmaguṇe ca 142 pañca;
ਏਤਸ੍ਸ ਹੇਤੁਮ੍ਹਿ વਨਂ ਪવਿਟ੍ਠੋ, ਤਂ ਤੇ વਰਂ ਕਿਨ੍ਤਿ ਮਹਂ ਦਦਾਮਿ’’॥
Etassa hetumhi vanaṃ paviṭṭho, taṃ te varaṃ kinti mahaṃ dadāmi’’.
੪੬੬.
466.
‘‘ਨ ਪਣ੍ਡਿਤਾ ਦਿਗੁਣਮਾਹੁ વਾਕ੍ਯਂ, ਸਚ੍ਚਪ੍ਪਟਿਞ੍ਞਾવ ਭવਨ੍ਤਿ ਸਨ੍ਤੋ।
‘‘Na paṇḍitā diguṇamāhu vākyaṃ, saccappaṭiññāva bhavanti santo;
વਰਸ੍ਸੁ ਸਮ੍ਮ ਇਤਿ ਮਂ ਅવੋਚ, ਇਚ੍ਚਬ੍ਰવੀ ਤ੍વਂ ਨ ਹਿ ਤੇ ਸਮੇਤਿ’’॥
Varassu samma iti maṃ avoca, iccabravī tvaṃ na hi te sameti’’.
੪੬੭.
467.
‘‘ਅਪੁਞ੍ਞਲਾਭਂ ਅਯਸਂ ਅਕਿਤ੍ਤਿਂ, ਪਾਪਂ ਬਹੁਂ ਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ ਕਿਲੇਸਂ।
‘‘Apuññalābhaṃ ayasaṃ akittiṃ, pāpaṃ bahuṃ duccaritaṃ kilesaṃ;
ਮਨੁਸ੍ਸਮਂਸਸ੍ਸ ਕਤੇ 143 ਉਪਾਗਾ, ਤਂ ਤੇ વਰਂ ਕਿਨ੍ਤਿ ਮਹਂ ਦਦੇਯ੍ਯਂ॥
Manussamaṃsassa kate 144 upāgā, taṃ te varaṃ kinti mahaṃ dadeyyaṃ.
੪੬੮.
468.
‘‘ਨਂ ਤਂ વਰਂ ਅਰਹਤਿ ਜਨ੍ਤੁ ਦਾਤੁਂ, ਯਂ વਾਪਿ ਦਤ੍વਾਨ ਅવਾਕਰੇਯ੍ਯ।
‘‘Naṃ taṃ varaṃ arahati jantu dātuṃ, yaṃ vāpi datvāna avākareyya;
વਰਸ੍ਸੁ ਸਮ੍ਮ ਅવਿਕਮ੍ਪਮਾਨੋ, ਪਾਣਂ ਚਜਿਤ੍વਾਨਪਿ ਦਸ੍ਸਮੇવ’’॥
Varassu samma avikampamāno, pāṇaṃ cajitvānapi dassameva’’.
੪੬੯.
469.
‘‘ਪਾਣਂ ਚਜਨ੍ਤਿ ਸਨ੍ਤੋ ਨਾਪਿ ਧਮ੍ਮਂ, ਸਚ੍ਚਪ੍ਪਟਿਞ੍ਞਾવ ਭવਨ੍ਤਿ ਸਨ੍ਤੋ।
‘‘Pāṇaṃ cajanti santo nāpi dhammaṃ, saccappaṭiññāva bhavanti santo;
ਦਤ੍વਾ વਰਂ ਖਿਪ੍ਪਮવਾਕਰੋਹਿ, ਏਤੇਨ ਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਸੁਰਾਜਸੇਟ੍ਠ॥
Datvā varaṃ khippamavākarohi, etena sampajja surājaseṭṭha.
੪੭੦.
470.
ਅਙ੍ਗਂ ਧਨਂ ਜੀવਿਤਞ੍ਚਾਪਿ ਸਬ੍ਬਂ, ਚਜੇ ਨਰੋ ਧਮ੍ਮਮਨੁਸ੍ਸਰਨ੍ਤੋ’’॥
Aṅgaṃ dhanaṃ jīvitañcāpi sabbaṃ, caje naro dhammamanussaranto’’.
੪੭੧.
471.
‘‘ਯਸ੍ਮਾ ਹਿ ਧਮ੍ਮਂ ਪੁਰਿਸੋ વਿਜਞ੍ਞਾ, ਯੇ ਚਸ੍ਸ ਕਙ੍ਖਂ વਿਨਯਨ੍ਤਿ ਸਨ੍ਤੋ।
‘‘Yasmā hi dhammaṃ puriso vijaññā, ye cassa kaṅkhaṃ vinayanti santo;
ਤਂ ਹਿਸ੍ਸ ਦੀਪਞ੍ਚ ਪਰਾਯਣਞ੍ਚ, ਨ ਤੇਨ ਮਿਤ੍ਤਿਂ ਜਿਰਯੇਥ 149 ਪਞ੍ਞੋ॥
Taṃ hissa dīpañca parāyaṇañca, na tena mittiṃ jirayetha 150 pañño.
੪੭੨.
472.
‘‘ਅਦ੍ਧਾ ਹਿ ਸੋ ਭਕ੍ਖੋ ਮਮ ਮਨਾਪੋ, ਏਤਸ੍ਸ ਹੇਤੁਮ੍ਹਿ વਨਂ ਪવਿਟ੍ਠੋ।
‘‘Addhā hi so bhakkho mama manāpo, etassa hetumhi vanaṃ paviṭṭho;
ਸਚੇ ਚ ਮਂ ਯਾਚਸਿ ਏਤਮਤ੍ਥਂ, ਏਤਮ੍ਪਿ ਤੇ ਸਮ੍ਮ વਰਂ ਦਦਾਮਿ॥
Sace ca maṃ yācasi etamatthaṃ, etampi te samma varaṃ dadāmi.
੪੭੩.
473.
‘‘ਸਤ੍ਥਾ ਚ ਮੇ ਹੋਸਿ ਸਖਾ ਚ ਮੇਸਿ, વਚਨਮ੍ਪਿ ਤੇ ਸਮ੍ਮ ਅਹਂ ਅਕਾਸਿਂ।
‘‘Satthā ca me hosi sakhā ca mesi, vacanampi te samma ahaṃ akāsiṃ;
ਤੁવਮ੍ਪਿ 151 ਮੇ ਸਮ੍ਮ ਕਰੋਹਿ વਾਕ੍ਯਂ, ਉਭੋਪਿ ਗਨ੍ਤ੍વਾਨ ਪਮੋਚਯਾਮ’’॥
Tuvampi 152 me samma karohi vākyaṃ, ubhopi gantvāna pamocayāma’’.
੪੭੪.
474.
‘‘ਸਤ੍ਥਾ ਚ ਤੇ ਹੋਮਿ ਸਖਾ ਚ ਤ੍ਯਮ੍ਹਿ, વਚਨਮ੍ਪਿ ਮੇ ਸਮ੍ਮ ਤੁવਂ ਅਕਾਸਿ।
‘‘Satthā ca te homi sakhā ca tyamhi, vacanampi me samma tuvaṃ akāsi;
ਅਹਮ੍ਪਿ ਤੇ ਸਮ੍ਮ ਕਰੋਮਿ વਾਕ੍ਯਂ, ਉਭੋਪਿ ਗਨ੍ਤ੍વਾਨ ਪਮੋਚਯਾਮ’’॥
Ahampi te samma karomi vākyaṃ, ubhopi gantvāna pamocayāma’’.
੪੭੫.
475.
‘‘ਕਮ੍ਮਾਸਪਾਦੇਨਂ વਿਹੇਠਿਤਤ੍ਥ 153, ਤਲਾવੁਤਾ ਅਸ੍ਸੁਮੁਖਾ ਰੁਦਨ੍ਤਾ।
‘‘Kammāsapādenaṃ viheṭhitattha 154, talāvutā assumukhā rudantā;
ਨ ਜਾਤੁ ਦੁਬ੍ਭੇਥ ਇਮਸ੍ਸ ਰਞ੍ਞੋ, ਸਚ੍ਚਪ੍ਪਟਿਞ੍ਞਂ ਮੇ ਪਟਿਸ੍ਸੁਣਾਥ’’॥
Na jātu dubbhetha imassa rañño, saccappaṭiññaṃ me paṭissuṇātha’’.
੪੭੬.
476.
‘‘ਕਮ੍ਮਾਸਪਾਦੇਨ વਿਹੇਠਿਤਮ੍ਹਾ, ਤਲਾવੁਤਾ ਅਸ੍ਸੁਮੁਖਾ ਰੁਦਨ੍ਤਾ।
‘‘Kammāsapādena viheṭhitamhā, talāvutā assumukhā rudantā;
ਨ ਜਾਤੁ ਦੁਬ੍ਭੇਮ ਇਮਸ੍ਸ ਰਞ੍ਞੋ, ਸਚ੍ਚਪ੍ਪਟਿਞ੍ਞਂ ਤੇ ਪਟਿਸ੍ਸੁਣਾਮ’’॥
Na jātu dubbhema imassa rañño, saccappaṭiññaṃ te paṭissuṇāma’’.
੪੭੭.
477.
‘‘ਯਥਾ ਪਿਤਾ વਾ ਅਥ વਾਪਿ ਮਾਤਾ, ਅਨੁਕਮ੍ਪਕਾ ਅਤ੍ਥਕਾਮਾ ਪਜਾਨਂ।
‘‘Yathā pitā vā atha vāpi mātā, anukampakā atthakāmā pajānaṃ;
ਏવਮੇવ વੋ 155 ਹੋਤੁ ਅਯਞ੍ਚ ਰਾਜਾ, ਤੁਮ੍ਹੇ ਚ વੋ ਹੋਥ ਯਥੇવ ਪੁਤ੍ਤਾ’’॥
Evameva vo 156 hotu ayañca rājā, tumhe ca vo hotha yatheva puttā’’.
੪੭੮.
478.
‘‘ਯਥਾ ਪਿਤਾ વਾ ਅਥ વਾਪਿ ਮਾਤਾ, ਅਨੁਕਮ੍ਪਕਾ ਅਤ੍ਥਕਾਮਾ ਪਜਾਨਂ।
‘‘Yathā pitā vā atha vāpi mātā, anukampakā atthakāmā pajānaṃ;
੪੭੯.
479.
‘‘ਚਤੁਪ੍ਪਦਂ ਸਕੁਣਞ੍ਚਾਪਿ ਮਂਸਂ, ਸੂਦੇਹਿ ਰਨ੍ਧਂ ਸੁਕਤਂ ਸੁਨਿਟ੍ਠਿਤਂ।
‘‘Catuppadaṃ sakuṇañcāpi maṃsaṃ, sūdehi randhaṃ sukataṃ suniṭṭhitaṃ;
ਸੁਧਂવ ਇਨ੍ਦੋ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਯਾਨ, ਹਿਤ੍વਾ ਕਥੇਕੋ ਰਮਸੀ ਅਰਞ੍ਞੇ॥
Sudhaṃva indo paribhuñjiyāna, hitvā katheko ramasī araññe.
੪੮੦.
480.
‘‘ਤਾ ਖਤ੍ਤਿਯਾ વਲ੍ਲਿવਿਲਾਕਮਜ੍ਝਾ, ਅਲਙ੍ਕਤਾ ਸਮ੍ਪਰਿવਾਰਯਿਤ੍વਾ।
‘‘Tā khattiyā vallivilākamajjhā, alaṅkatā samparivārayitvā;
ਇਨ੍ਦਂવ ਦੇવੇਸੁ ਪਮੋਦਯਿਂਸੁ, ਹਿਤ੍વਾ ਕਥੇਕੋ ਰਮਸੀ ਅਰਞ੍ਞੇ॥
Indaṃva devesu pamodayiṃsu, hitvā katheko ramasī araññe.
੪੮੧.
481.
ਸੇਯ੍ਯਸ੍ਸ 165 ਮਜ੍ਝਮ੍ਹਿ ਸੁਖਂ ਸਯਿਤ੍વਾ, ਹਿਤ੍વਾ ਕਥੇਕੋ ਰਮਸੀ ਅਰਞ੍ਞੇ॥
Seyyassa 166 majjhamhi sukhaṃ sayitvā, hitvā katheko ramasī araññe.
੪੮੨.
482.
‘‘ਪਾਣਿਸ੍ਸਰਂ ਕੁਮ੍ਭਥੂਣਂ ਨਿਸੀਥੇ, ਅਥੋਪਿ વੇ ਨਿਪ੍ਪੁਰਿਸਮ੍ਪਿ ਤੂਰਿਯਂ।
‘‘Pāṇissaraṃ kumbhathūṇaṃ nisīthe, athopi ve nippurisampi tūriyaṃ;
ਬਹੁਂ ਸੁਗੀਤਞ੍ਚ ਸੁવਾਦਿਤਞ੍ਚ, ਹਿਤ੍વਾ ਕਥੇਕੋ ਰਮਸੀ ਅਰਞ੍ਞੇ॥
Bahuṃ sugītañca suvāditañca, hitvā katheko ramasī araññe.
੪੮੩.
483.
‘‘ਉਯ੍ਯਾਨਸਮ੍ਪਨ੍ਨਂ ਪਹੂਤਮਾਲ੍ਯਂ, ਮਿਗਾਜਿਨੂਪੇਤਪੁਰਂ 167 ਸੁਰਮ੍ਮਂ।
‘‘Uyyānasampannaṃ pahūtamālyaṃ, migājinūpetapuraṃ 168 surammaṃ;
ਹਯੇਹਿ ਨਾਗੇਹਿ ਰਥੇਹੁਪੇਤਂ, ਹਿਤ੍વਾ ਕਥੇਕੋ ਰਮਸੀ ਅਰਞ੍ਞੇ’’॥
Hayehi nāgehi rathehupetaṃ, hitvā katheko ramasī araññe’’.
੪੮੪.
484.
‘‘ਕਾਲ਼ਪਕ੍ਖੇ ਯਥਾ ਚਨ੍ਦੋ, ਹਾਯਤੇવ ਸੁવੇ ਸੁવੇ।
‘‘Kāḷapakkhe yathā cando, hāyateva suve suve;
ਕਾਲ਼ਪਕ੍ਖੂਪਮੋ ਰਾਜ, ਅਸਤਂ ਹੋਤਿ ਸਮਾਗਮੋ॥
Kāḷapakkhūpamo rāja, asataṃ hoti samāgamo.
੪੮੫.
485.
ਅਕਾਸਿਂ ਪਾਪਕਂ ਕਮ੍ਮਂ, ਯੇਨ ਗਚ੍ਛਾਮਿ ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ॥
Akāsiṃ pāpakaṃ kammaṃ, yena gacchāmi duggatiṃ.
੪੮੬.
486.
‘‘ਸੁਕ੍ਕਪਕ੍ਖੇ ਯਥਾ ਚਨ੍ਦੋ, વਡ੍ਢਤੇવ ਸੁવੇ ਸੁવੇ।
‘‘Sukkapakkhe yathā cando, vaḍḍhateva suve suve;
ਸੁਕ੍ਕਪਕ੍ਖੂਪਮੋ ਰਾਜ, ਸਤਂ ਹੋਤਿ ਸਮਾਗਮੋ॥
Sukkapakkhūpamo rāja, sataṃ hoti samāgamo.
੪੮੭.
487.
‘‘ਯਥਾਹਂ ਤੁવਮਾਗਮ੍ਮ, ਸੁਤਸੋਮ વਿਜਾਨਹਿ।
‘‘Yathāhaṃ tuvamāgamma, sutasoma vijānahi;
ਕਾਹਾਮਿ ਕੁਸਲਂ ਕਮ੍ਮਂ, ਯੇਨ ਗਚ੍ਛਾਮਿ ਸੁਗ੍ਗਤਿਂ॥
Kāhāmi kusalaṃ kammaṃ, yena gacchāmi suggatiṃ.
੪੮੮.
488.
‘‘ਥਲੇ ਯਥਾ વਾਰਿ ਜਨਿਨ੍ਦ વੁਟ੍ਠਂ 173, ਅਨਦ੍ਧਨੇਯ੍ਯਂ ਨ ਚਿਰਟ੍ਠਿਤੀਕਂ।
‘‘Thale yathā vāri janinda vuṭṭhaṃ 174, anaddhaneyyaṃ na ciraṭṭhitīkaṃ;
ਏવਮ੍ਪਿ ਹੋਤਿ ਅਸਤਂ ਸਮਾਗਮੋ, ਅਨਦ੍ਧਨੇਯ੍ਯੋ ਉਦਕਂ ਥਲੇવ॥
Evampi hoti asataṃ samāgamo, anaddhaneyyo udakaṃ thaleva.
੪੮੯.
489.
‘‘ਸਰੇ ਯਥਾ વਾਰਿ ਜਨਿਨ੍ਦ વੁਟ੍ਠਂ, ਚਿਰਟ੍ਠਿਤੀਕਂ ਨਰવੀਰਸੇਟ੍ਠ 175।
‘‘Sare yathā vāri janinda vuṭṭhaṃ, ciraṭṭhitīkaṃ naravīraseṭṭha 176;
੪੯੦.
490.
‘‘ਅਬ੍ਯਾਯਿਕੋ ਹੋਤਿ ਸਤਂ ਸਮਾਗਮੋ, ਯਾવਮ੍ਪਿ ਤਿਟ੍ਠੇਯ੍ਯ ਤਥੇવ ਹੋਤਿ।
‘‘Abyāyiko hoti sataṃ samāgamo, yāvampi tiṭṭheyya tatheva hoti;
ਖਿਪ੍ਪਞ੍ਹਿ વੇਤਿ ਅਸਤਂ ਸਮਾਗਮੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਤਂ ਧਮ੍ਮੋ ਅਸਬ੍ਭਿ ਆਰਕਾ’’॥
Khippañhi veti asataṃ samāgamo, tasmā sataṃ dhammo asabbhi ārakā’’.
੪੯੧.
491.
‘‘ਨ ਸੋ ਰਾਜਾ ਯੋ 181 ਅਜੇਯ੍ਯਂ ਜਿਨਾਤਿ, ਨ ਸੋ ਸਖਾ ਯੋ ਸਖਾਰਂ ਜਿਨਾਤਿ।
‘‘Na so rājā yo 182 ajeyyaṃ jināti, na so sakhā yo sakhāraṃ jināti;
ਨ ਸਾ ਭਰਿਯਾ ਯਾ ਪਤਿਨੋ ਨ વਿਭੇਤਿ, ਨ ਤੇ ਪੁਤ੍ਤਾ 183 ਯੇ ਨ ਭਰਨ੍ਤਿ ਜਿਣ੍ਣਂ॥
Na sā bhariyā yā patino na vibheti, na te puttā 184 ye na bharanti jiṇṇaṃ.
੪੯੨.
492.
‘‘ਨ ਸਾ ਸਭਾ ਯਤ੍ਥ ਨ ਸਨ੍ਤਿ ਸਨ੍ਤੋ, ਨ ਤੇ ਸਨ੍ਤੋ 185 ਯੇ ਨ ਭਣਨ੍ਤਿ ਧਮ੍ਮਂ।
‘‘Na sā sabhā yattha na santi santo, na te santo 186 ye na bhaṇanti dhammaṃ;
ਰਾਗਞ੍ਚ ਦੋਸਞ੍ਚ ਪਹਾਯ ਮੋਹਂ, ਧਮ੍ਮਂ ਭਣਨ੍ਤਾવ ਭવਨ੍ਤਿ ਸਨ੍ਤੋ॥
Rāgañca dosañca pahāya mohaṃ, dhammaṃ bhaṇantāva bhavanti santo.
੪੯੩.
493.
‘‘ਨਾਭਾਸਮਾਨਂ ਜਾਨਨ੍ਤਿ, ਮਿਸ੍ਸਂ ਬਾਲੇਹਿ ਪਣ੍ਡਿਤਂ।
‘‘Nābhāsamānaṃ jānanti, missaṃ bālehi paṇḍitaṃ;
ਭਾਸਮਾਨਞ੍ਚ ਜਾਨਨ੍ਤਿ, ਦੇਸੇਨ੍ਤਂ ਅਮਤਂ ਪਦਂ॥
Bhāsamānañca jānanti, desentaṃ amataṃ padaṃ.
੪੯੪.
494.
‘‘ਭਾਸਯੇ ਜੋਤਯੇ ਧਮ੍ਮਂ, ਪਗ੍ਗਣ੍ਹੇ ਇਸਿਨਂ ਧਜਂ।
‘‘Bhāsaye jotaye dhammaṃ, paggaṇhe isinaṃ dhajaṃ;
ਸੁਭਾਸਿਤਦ੍ਧਜਾ ਇਸਯੋ, ਧਮ੍ਮੋ ਹਿ ਇਸਿਨਂ ਧਜੋ’’ਤਿ॥
Subhāsitaddhajā isayo, dhammo hi isinaṃ dhajo’’ti.
ਮਹਾਸੁਤਸੋਮਜਾਤਕਂ ਪਞ੍ਚਮਂ।
Mahāsutasomajātakaṃ pañcamaṃ.
ਅਸੀਤਿਨਿਪਾਤਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ।
Asītinipātaṃ niṭṭhitaṃ.
ਤਸ੍ਸੁਦ੍ਦਾਨਂ –
Tassuddānaṃ –
ਸੁਮੁਖੋ ਪਨ ਹਂਸવਰੋ ਚ ਮਹਾ, ਸੁਧਭੋਜਨਿਕੋ ਚ ਪਰੋ ਪવਰੋ।
Sumukho pana haṃsavaro ca mahā, sudhabhojaniko ca paro pavaro;
ਸਕੁਣਾਲਦਿਜਾਧਿਪਤਿવ੍ਹਯਨੋ, ਸੁਤਸੋਮવਰੁਤ੍ਤਮਸવ੍ਹਯਨੋਤਿ॥
Sakuṇāladijādhipativhayano, sutasomavaruttamasavhayanoti.
Footnotes:
Related texts:
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / ਜਾਤਕ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Jātaka-aṭṭhakathā / [੫੩੭] ੫. ਮਹਾਸੁਤਸੋਮਜਾਤਕવਣ੍ਣਨਾ • [537] 5. Mahāsutasomajātakavaṇṇanā