A World of Knowledge
    Library / Tipiṭaka / д̇ибидага • Tipiṭaka / маж̇жхиманигааяа (адтагат̇аа) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā)

    3. махаавзд̣̇алласуд̇д̇аван̣н̣анаа

    3. Mahāvedallasuttavaṇṇanā

    449. звам̣ мз суд̇анд̇и махаавзд̣̇алласуд̇д̇ам̣. д̇ад̇т̇а ааяасмаад̇и саг̇ааравасаббад̇иссаважанамзд̇ам̣. махаагодтигод̇и д̇асса т̇зрасса наамам̣. бадисаллаанаа вудтид̇од̇и паласамаабад̇д̇ид̇о вудтид̇о. д̣̇уббан̃н̃о д̣̇уббан̃н̃од̇и зд̇т̇а бан̃н̃ааяа д̣̇удтам̣ наама над̇т̇и, аббан̃н̃о ниббан̃н̃од̇и ад̇т̇о. гид̇д̇аавад̇аа ну код̇и гааран̣абарижчзд̣̇абужчаа, гид̇д̇агзна ну ко звам̣ вужжад̇ийд̇и ад̇т̇о. бужчаа жа наамзсаа ад̣̇идтаж̇од̇анаабужчаа, д̣̇идтасам̣санд̣̇анаабужчаа, вимад̇ижчзд̣̇анаабужчаа, анумад̇ибужчаа, гат̇зд̇угамяад̇аабужчаад̇и бан̃жавид̇хаа ход̇и. д̇аасамид̣̇ам̣ наанаагаран̣ам̣ –

    449.Evaṃme sutanti mahāvedallasuttaṃ. Tattha āyasmāti sagāravasappatissavacanametaṃ. Mahākoṭṭhikoti tassa therassa nāmaṃ. Paṭisallānā vuṭṭhitoti phalasamāpattito vuṭṭhito. Duppañño duppaññoti ettha paññāya duṭṭhaṃ nāma natthi, appañño nippaññoti attho. Kittāvatā nu khoti kāraṇaparicchedapucchā, kittakena nu kho evaṃ vuccatīti attho. Pucchā ca nāmesā adiṭṭhajotanāpucchā, diṭṭhasaṃsandanāpucchā, vimaticchedanāpucchā, anumatipucchā, kathetukamyatāpucchāti pañcavidhā hoti. Tāsamidaṃ nānākaraṇaṃ –

    гад̇амаа ад̣̇идтаж̇од̇анаабужчаа? багад̇ияаа лагкан̣ам̣ ан̃н̃аад̇ам̣ ход̇и ад̣̇идтам̣ ад̇улид̇ам̣ ад̇ийрид̇ам̣ авибхууд̇ам̣ авибхаавид̇ам̣, д̇асса н̃аан̣ааяа д̣̇ассанааяа д̇уланааяа д̇ийран̣ааяа вибхууд̇ааяа вибхааванад̇т̇ааяа бан̃хам̣ бужчад̇и. аяам̣ ад̣̇идтаж̇од̇анаабужчаа.

    Katamā adiṭṭhajotanāpucchā? Pakatiyā lakkhaṇaṃ aññātaṃ hoti adiṭṭhaṃ atulitaṃ atīritaṃ avibhūtaṃ avibhāvitaṃ, tassa ñāṇāya dassanāya tulanāya tīraṇāya vibhūtāya vibhāvanatthāya pañhaṃ pucchati. Ayaṃ adiṭṭhajotanāpucchā.

    гад̇амаа д̣̇идтасам̣санд̣̇анаабужчаа? багад̇ияаа лагкан̣ам̣ н̃аад̇ам̣ ход̇и д̣̇идтам̣ д̇улид̇ам̣ д̇ийрид̇ам̣ вибхууд̇ам̣ вибхаавид̇ам̣, ан̃н̃зхи бан̣д̣ид̇зхи сад̣̇д̇хим̣ сам̣санд̣̇анад̇т̇ааяа бан̃хам̣ бужчад̇и. аяам̣ д̣̇идтасам̣санд̣̇анаабужчаа.

    Katamā diṭṭhasaṃsandanāpucchā? Pakatiyā lakkhaṇaṃ ñātaṃ hoti diṭṭhaṃ tulitaṃ tīritaṃ vibhūtaṃ vibhāvitaṃ, aññehi paṇḍitehi saddhiṃ saṃsandanatthāya pañhaṃ pucchati. Ayaṃ diṭṭhasaṃsandanāpucchā.

    гад̇амаа вимад̇ижчзд̣̇анаабужчаа? багад̇ияаа сам̣саяабагканд̣̇о ход̇и вимад̇ибагканд̣̇о, д̣̇взл̣хагаж̇аад̇о, ‘‘звам̣ ну ко, на ну ко, гим̣ ну ко, гат̇ам̣ ну ко’’д̇и, со вимад̇ижчзд̣̇анад̇т̇ааяа бан̃хам̣ бужчад̇и. аяам̣ вимад̇ижчзд̣̇анаабужчаа (махаани. 150; жуул̣ани. бун̣н̣агамаан̣авабужчаанид̣̇д̣̇зса 12).

    Katamā vimaticchedanāpucchā? Pakatiyā saṃsayapakkhando hoti vimatipakkhando, dveḷhakajāto, ‘‘evaṃ nu kho, na nu kho, kiṃ nu kho, kathaṃ nu kho’’ti, so vimaticchedanatthāya pañhaṃ pucchati. Ayaṃ vimaticchedanāpucchā (mahāni. 150; cūḷani. puṇṇakamāṇavapucchāniddesa 12).

    ‘‘д̇ам̣ гим̣ ман̃н̃ат̇а, бхигкавз, руубам̣ нижжам̣ ваа анижжам̣ ваад̇и? анижжам̣, бханд̇з’’д̇и (махаава. 21) зваруубаа анумад̇им̣ г̇ахзд̇ваа д̇хаммад̣̇зсанаагаалз бужчаа анумад̇ибужчаа наама.

    ‘‘Taṃ kiṃ maññatha, bhikkhave, rūpaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vāti? Aniccaṃ, bhante’’ti (mahāva. 21) evarūpā anumatiṃ gahetvā dhammadesanākāle pucchā anumatipucchā nāma.

    ‘‘жад̇д̇ааромз , бхигкавз, сад̇ибадтаанаа, гад̇амз жад̇д̇ааро’’д̇и (сам̣. ни. 5.390) зваруубаа бхигкусан̇гхам̣ саяамзва бужчид̇ваа саяамзва виссаж̇ж̇зд̇угаамасса бужчаа гат̇зд̇угамяад̇аабужчаа наама. д̇аасу ид̇ха д̣̇идтасам̣санд̣̇анаабужчаа ад̇хиббзд̇аа.

    ‘‘Cattārome , bhikkhave, satipaṭṭhānā, katame cattāro’’ti (saṃ. ni. 5.390) evarūpā bhikkhusaṅghaṃ sayameva pucchitvā sayameva vissajjetukāmassa pucchā kathetukamyatāpucchā nāma. Tāsu idha diṭṭhasaṃsandanāpucchā adhippetā.

    т̇зро хи ад̇д̇ано д̣̇иваадтаанз нисийд̣̇ид̇ваа саяамзва бан̃хам̣ самудтабзд̇ваа саяам̣ винижчинанд̇о ид̣̇ам̣ суд̇д̇ам̣ аад̣̇ид̇о бадтааяа мад̇т̇агам̣ баабзси. згажжо хи бан̃хам̣ самудтаабзд̇ум̣язва саггод̇и на нижчзд̇ум̣; згажжо нижчзд̇ум̣ саггод̇и на самудтаабзд̇ум̣; згажжо убхаяамби на саггод̇и; згажжо убхаяамби саггод̇и. д̇зсу т̇зро убхаяамби саггод̇иязва. гасмаа? махаабан̃н̃ад̇ааяа. махаабан̃н̃ам̣ ниссааяа хи имасмим̣ саасанз саарибуд̇д̇ад̇т̇зро, махаагажжаанад̇т̇зро, бун̣н̣ад̇т̇зро, гумаарагассабад̇т̇зро, аананд̣̇ад̇т̇зро, аяамзва ааяасмаад̇и самб̣ахулаа т̇зраа висзсадтаанам̣ ад̇хиг̇ад̇аа. на хи саггаа яааяа ваа д̇ааяа ваа аббамад̇д̇игааяа бан̃н̃ааяа саманнааг̇ад̇зна бхигкунаа саавагабаарамийн̃аан̣асса мад̇т̇агам̣ баабун̣ид̇ум̣, махаабан̃н̃зна бана саггаад̇и махаабан̃н̃ад̇ааяа саарибуд̇д̇ад̇т̇зро д̇ам̣ таанам̣ ад̇хиг̇ад̇о. бан̃н̃ааяа хи т̇зрзна сад̣̇исо над̇т̇и. д̇знзва нам̣ бхаг̇аваа зд̇ад̣̇аг̇г̇з табзси – ‘‘зд̇ад̣̇аг̇г̇ам̣, бхигкавз, мама саавагаанам̣ бхигкуунам̣ махаабан̃н̃аанам̣ яад̣̇ид̣̇ам̣ саарибуд̇д̇о’’д̇и (а. ни. 1.189).

    Thero hi attano divāṭṭhāne nisīditvā sayameva pañhaṃ samuṭṭhapetvā sayaṃ vinicchinanto idaṃ suttaṃ ādito paṭṭhāya matthakaṃ pāpesi. Ekacco hi pañhaṃ samuṭṭhāpetuṃyeva sakkoti na nicchetuṃ; ekacco nicchetuṃ sakkoti na samuṭṭhāpetuṃ; ekacco ubhayampi na sakkoti; ekacco ubhayampi sakkoti. Tesu thero ubhayampi sakkotiyeva. Kasmā? Mahāpaññatāya. Mahāpaññaṃ nissāya hi imasmiṃ sāsane sāriputtatthero, mahākaccānatthero, puṇṇatthero, kumārakassapatthero, ānandatthero, ayameva āyasmāti sambahulā therā visesaṭṭhānaṃ adhigatā. Na hi sakkā yāya vā tāya vā appamattikāya paññāya samannāgatena bhikkhunā sāvakapāramīñāṇassa matthakaṃ pāpuṇituṃ, mahāpaññena pana sakkāti mahāpaññatāya sāriputtatthero taṃ ṭhānaṃ adhigato. Paññāya hi therena sadiso natthi. Teneva naṃ bhagavā etadagge ṭhapesi – ‘‘etadaggaṃ, bhikkhave, mama sāvakānaṃ bhikkhūnaṃ mahāpaññānaṃ yadidaṃ sāriputto’’ti (a. ni. 1.189).

    д̇ат̇аа на саггаа яааяа ваа д̇ааяа ваа аббамад̇д̇игааяа бан̃н̃ааяа саманнааг̇ад̇зна бхигкунаа бхаг̇авад̇аа сам̣кид̇д̇зна бхаасид̇асса саб̣б̣ан̃н̃уд̇ан̃н̃аан̣зна сад̣̇д̇хим̣ сам̣санд̣̇ид̇ваа самаанзд̇ваа вид̇т̇аарзна ад̇т̇ам̣ вибхаж̇зд̇ум̣, махаабан̃н̃зна бана саггаад̇и махаабан̃н̃ад̇ааяа махаагажжаанад̇т̇зро д̇ад̇т̇а бадиб̣ало ж̇аад̇о, д̇знзва нам̣ бхаг̇аваа зд̇ад̣̇аг̇г̇з табзси – ‘‘зд̇ад̣̇аг̇г̇ам̣, бхигкавз, мама саавагаанам̣ бхигкуунам̣ сам̣кид̇д̇зна бхаасид̇асса вид̇т̇аарзна ад̇т̇ам̣ вибхаж̇анд̇аанам̣ яад̣̇ид̣̇ам̣ махаагажжаано’’д̇и (а. ни. 1.197).

    Tathā na sakkā yāya vā tāya vā appamattikāya paññāya samannāgatena bhikkhunā bhagavatā saṃkhittena bhāsitassa sabbaññutaññāṇena saddhiṃ saṃsanditvā samānetvā vitthārena atthaṃ vibhajetuṃ, mahāpaññena pana sakkāti mahāpaññatāya mahākaccānatthero tattha paṭibalo jāto, teneva naṃ bhagavā etadagge ṭhapesi – ‘‘etadaggaṃ, bhikkhave, mama sāvakānaṃ bhikkhūnaṃ saṃkhittena bhāsitassa vitthārena atthaṃ vibhajantānaṃ yadidaṃ mahākaccāno’’ti (a. ni. 1.197).

    д̇ат̇аа на саггаа яааяа ваа д̇ааяа ваа аббамад̇д̇игааяа бан̃н̃ааяа саманнааг̇ад̇зна бхигкунаа д̇хаммагат̇ам̣ гат̇знд̇зна д̣̇аса гат̇аавад̇т̇ууни аахарид̇ваа сад̇д̇а висуд̣̇д̇хияо вибхаж̇анд̇зна д̇хаммагат̇ам̣ гат̇зд̇ум̣, махаабан̃н̃зна бана саггаад̇и махаабан̃н̃ад̇ааяа бун̣н̣ад̇т̇зро жад̇убарисамаж̇жхз алан̇гад̇ад̇хаммаасанз жид̇д̇аб̣ийж̇аним̣ г̇ахзд̇ваа нисинно лийл̣ааяанд̇о бун̣н̣ажанд̣̇о вияа д̇хаммам̣ гат̇зси. д̇знзва нам̣ бхаг̇аваа зд̇ад̣̇аг̇г̇з табзси – ‘‘зд̇ад̣̇аг̇г̇ам̣, бхигкавз, мама саавагаанам̣ бхигкуунам̣ д̇хаммагат̇игаанам̣ яад̣̇ид̣̇ам̣ бун̣н̣о манд̇аан̣ибуд̇д̇о’’д̇и (а. ни. 1.196).

    Tathā na sakkā yāya vā tāya vā appamattikāya paññāya samannāgatena bhikkhunā dhammakathaṃ kathentena dasa kathāvatthūni āharitvā satta visuddhiyo vibhajantena dhammakathaṃ kathetuṃ, mahāpaññena pana sakkāti mahāpaññatāya puṇṇatthero catuparisamajjhe alaṅkatadhammāsane cittabījaniṃ gahetvā nisinno līḷāyanto puṇṇacando viya dhammaṃ kathesi. Teneva naṃ bhagavā etadagge ṭhapesi – ‘‘etadaggaṃ, bhikkhave, mama sāvakānaṃ bhikkhūnaṃ dhammakathikānaṃ yadidaṃ puṇṇo mantāṇiputto’’ti (a. ni. 1.196).

    д̇ат̇аа яааяа ваа д̇ааяа ваа аббамад̇д̇игааяа бан̃н̃ааяа саманнааг̇ад̇о бхигку д̇хаммам̣ гат̇знд̇о ид̇о ваа зд̇д̇о ваа ануггамид̇ваа яадтигодим̣ г̇ахзд̇ваа анд̇хо вияа, згабад̣̇игам̣ д̣̇ан̣д̣агасзд̇ум̣ аарул̣хо вияа жа г̇ажчад̇и. махаабан̃н̃о бана жад̇уббад̣̇игам̣ г̇аат̇ам̣ нигкибид̇ваа убамаа жа гааран̣аани жа аахарид̇ваа д̇збидагам̣ б̣уд̣̇д̇хаважанам̣ г̇ахзд̇ваа хздтубарияам̣ гаронд̇о гат̇зси. махаабан̃н̃ад̇ааяа бана гумаарагассабад̇т̇зро жад̇уббад̣̇игам̣ г̇аат̇ам̣ нигкибид̇ваа убамаа жа гааран̣аани жа аахарид̇ваа д̇зхи сад̣̇д̇хим̣ яож̇знд̇о ж̇аад̇ассарз бан̃жаван̣н̣аани гусумаани пуллаабзнд̇о вияа синзрумад̇т̇агз ваддисахассам̣ д̇злабад̣̇ийбам̣ ж̇аалзнд̇о вияа д̇збидагам̣ б̣уд̣̇д̇хаважанам̣ хздтубарияам̣ гаронд̇о гат̇зси. д̇знзва нам̣ бхаг̇аваа зд̇ад̣̇аг̇г̇з табзси – ‘‘зд̇ад̣̇аг̇г̇ам̣, бхигкавз, мама саавагаанам̣ бхигкуунам̣ жид̇д̇агат̇игаанам̣ яад̣̇ид̣̇ам̣ гумаарагассабо’’д̇и (а. ни. 1.217).

    Tathā yāya vā tāya vā appamattikāya paññāya samannāgato bhikkhu dhammaṃ kathento ito vā etto vā anukkamitvā yaṭṭhikoṭiṃ gahetvā andho viya, ekapadikaṃ daṇḍakasetuṃ āruḷho viya ca gacchati. Mahāpañño pana catuppadikaṃ gāthaṃ nikkhipitvā upamā ca kāraṇāni ca āharitvā tepiṭakaṃ buddhavacanaṃ gahetvā heṭṭhupariyaṃ karonto kathesi. Mahāpaññatāya pana kumārakassapatthero catuppadikaṃ gāthaṃ nikkhipitvā upamā ca kāraṇāni ca āharitvā tehi saddhiṃ yojento jātassare pañcavaṇṇāni kusumāni phullāpento viya sinerumatthake vaṭṭisahassaṃ telapadīpaṃ jālento viya tepiṭakaṃ buddhavacanaṃ heṭṭhupariyaṃ karonto kathesi. Teneva naṃ bhagavā etadagge ṭhapesi – ‘‘etadaggaṃ, bhikkhave, mama sāvakānaṃ bhikkhūnaṃ cittakathikānaṃ yadidaṃ kumārakassapo’’ti (a. ni. 1.217).

    д̇ат̇аа яааяа ваа д̇ааяа ваа аббамад̇д̇игааяа бан̃н̃ааяа саманнааг̇ад̇о бхигку жад̇уухи маасзхи жад̇уббад̣̇игамби г̇аат̇ам̣ г̇ахзд̇ум̣ на саггод̇и. махаабан̃н̃о бана згабад̣̇з тад̇ваа бад̣̇асад̇амби бад̣̇асахассамби г̇ан̣хаад̇и. аананд̣̇ад̇т̇зро бана махаабан̃н̃ад̇ааяа згабад̣̇уд̣̇д̇хаарз тад̇ваа сагим̣язва суд̇ваа буна абужчанд̇о садти бад̣̇асахассаани баннараса г̇аат̇аасахассаани валлияаа бубпаани аагад̣дхид̇ваа г̇ан̣ханд̇о вияа згаббахаарзнзва г̇ан̣хаад̇и. г̇ахид̇аг̇ахид̇ам̣ баасаан̣з кад̇алзкаа вияа, суван̣н̣агхадз багкид̇д̇асийхавасаа вияа жа г̇ахид̇аагаарзнзва д̇идтад̇и. д̇знзва нам̣ бхаг̇аваа зд̇ад̣̇аг̇г̇з табзси – ‘‘зд̇ад̣̇аг̇г̇ам̣, бхигкавз, мама саавагаанам̣ бхигкуунам̣ г̇ад̇иманд̇аанам̣ яад̣̇ид̣̇ам̣ аананд̣̇о , сад̇иманд̇аанам̣, д̇хид̇иманд̇аанам̣, б̣ахуссуд̇аанам̣, убадтаагаанам̣ яад̣̇ид̣̇ам̣ аананд̣̇о’’д̇и (а. ни. 1.219-223).

    Tathā yāya vā tāya vā appamattikāya paññāya samannāgato bhikkhu catūhi māsehi catuppadikampi gāthaṃ gahetuṃ na sakkoti. Mahāpañño pana ekapade ṭhatvā padasatampi padasahassampi gaṇhāti. Ānandatthero pana mahāpaññatāya ekapaduddhāre ṭhatvā sakiṃyeva sutvā puna apucchanto saṭṭhi padasahassāni pannarasa gāthāsahassāni valliyā pupphāni ākaḍḍhitvā gaṇhanto viya ekappahāreneva gaṇhāti. Gahitagahitaṃ pāsāṇe khatalekhā viya, suvaṇṇaghaṭe pakkhittasīhavasā viya ca gahitākāreneva tiṭṭhati. Teneva naṃ bhagavā etadagge ṭhapesi – ‘‘etadaggaṃ, bhikkhave, mama sāvakānaṃ bhikkhūnaṃ gatimantānaṃ yadidaṃ ānando , satimantānaṃ, dhitimantānaṃ, bahussutānaṃ, upaṭṭhākānaṃ yadidaṃ ānando’’ti (a. ni. 1.219-223).

    на хи саггаа яааяа ваа д̇ааяа ваа аббамад̇д̇игааяа бан̃н̃ааяа саманнааг̇ад̇зна бхигкунаа жад̇убадисамбхид̣̇аабабхзд̣̇асса мад̇т̇агам̣ баабун̣ид̇ум̣. махаабан̃н̃зна бана саггаад̇и махаабан̃н̃ад̇ааяа махаагодтид̇ад̇т̇зро ад̇хиг̇амабарибужчаасаванабуб̣б̣аяог̇аанам̣ васзна ананд̇анаяуссад̣̇ам̣ бадисамбхид̣̇аабабхзд̣̇ам̣ бад̇д̇о. д̇знзва нам̣ бхаг̇аваа зд̇ад̣̇аг̇г̇з табзси – ‘‘зд̇ад̣̇аг̇г̇ам̣, бхигкавз, мама саавагаанам̣ бхигкуунам̣ бадисамбхид̣̇аабад̇д̇аанам̣ яад̣̇ид̣̇ам̣ махаагодтид̇о’’д̇и (а. ни. 1.218).

    Na hi sakkā yāya vā tāya vā appamattikāya paññāya samannāgatena bhikkhunā catupaṭisambhidāpabhedassa matthakaṃ pāpuṇituṃ. Mahāpaññena pana sakkāti mahāpaññatāya mahākoṭṭhitatthero adhigamaparipucchāsavanapubbayogānaṃ vasena anantanayussadaṃ paṭisambhidāpabhedaṃ patto. Teneva naṃ bhagavā etadagge ṭhapesi – ‘‘etadaggaṃ, bhikkhave, mama sāvakānaṃ bhikkhūnaṃ paṭisambhidāpattānaṃ yadidaṃ mahākoṭṭhito’’ti (a. ni. 1.218).

    ид̇и т̇зро махаабан̃н̃ад̇ааяа бан̃хам̣ самудтаабзд̇умби нижчзд̇умбийд̇и убхаяамби саггод̇и. со д̣̇иваадтаанз нисийд̣̇ид̇ваа саяамзва саб̣б̣абан̃хз самудтабзд̇ваа саяам̣ винижчинанд̇о ид̣̇ам̣ суд̇д̇ам̣ аад̣̇ид̇о бадтааяа мад̇т̇агам̣ баабзд̇ваа, ‘‘собханаа вад̇а аяам̣ д̇хаммад̣̇зсанаа, ж̇здтабхаад̇игзна нам̣ д̇хаммасзнаабад̇инаа сад̣̇д̇хим̣ сам̣санд̣̇иссаами, д̇ад̇о аяам̣ д̣̇виннамби амхаагам̣ згамад̇ияаа згаж̇жхаасаязна жа табид̇аа ад̇иг̇аругаа бхависсад̇и баасаан̣ажчад̇д̇асад̣̇исаа, жад̇урогханид̇т̇аран̣ад̇т̇игаанам̣ д̇ид̇т̇з табид̇анааваа вияа, маг̇г̇аг̇аманад̇т̇игаанам̣ сахассаяуд̇д̇аааж̇ан̃н̃арат̇о вияа б̣ахубагаараа бхависсад̇ий’’д̇и д̣̇идтасам̣санд̣̇анад̇т̇ам̣ бан̃хам̣ бужчи. д̇зна вуд̇д̇ам̣ – ‘‘д̇аасу ид̇ха д̣̇идтасам̣санд̣̇анаабужчаа ад̇хиббзд̇аа’’д̇и.

    Iti thero mahāpaññatāya pañhaṃ samuṭṭhāpetumpi nicchetumpīti ubhayampi sakkoti. So divāṭṭhāne nisīditvā sayameva sabbapañhe samuṭṭhapetvā sayaṃ vinicchinanto idaṃ suttaṃ ādito paṭṭhāya matthakaṃ pāpetvā, ‘‘sobhanā vata ayaṃ dhammadesanā, jeṭṭhabhātikena naṃ dhammasenāpatinā saddhiṃ saṃsandissāmi, tato ayaṃ dvinnampi amhākaṃ ekamatiyā ekajjhāsayena ca ṭhapitā atigarukā bhavissati pāsāṇacchattasadisā, caturoghanittharaṇatthikānaṃ titthe ṭhapitanāvā viya, maggagamanatthikānaṃ sahassayuttaājaññaratho viya bahupakārā bhavissatī’’ti diṭṭhasaṃsandanatthaṃ pañhaṃ pucchi. Tena vuttaṃ – ‘‘tāsu idha diṭṭhasaṃsandanāpucchā adhippetā’’ti.

    наббаж̇аанаад̇ийд̇и зд̇т̇а яасмаа наббаж̇аанаад̇и, д̇асмаа д̣̇уббан̃н̃од̇и вужжад̇ийд̇и аяамад̇т̇о. зса наяо саб̣б̣ад̇т̇а. ид̣̇ам̣ д̣̇угканд̇и наббаж̇аанаад̇ийд̇и ид̣̇ам̣ д̣̇угкам̣, зд̇д̇агам̣ д̣̇угкам̣, ид̇о уд̣̇д̇хам̣ над̇т̇ийд̇и д̣̇угкасажжам̣ яаат̇аавасарасалагкан̣ад̇о на баж̇аанаад̇и. аяам̣ д̣̇угкасамуд̣̇аяод̇и ид̇о д̣̇угкам̣ самуд̣̇зд̇ийд̇и бавад̇д̇ид̣̇угкабабхаавигаа д̇ан̣хаа самуд̣̇аяасажжанд̇и яаат̇аавасарасалагкан̣ад̇о на баж̇аанаад̇и. аяам̣ д̣̇угканирод̇ход̇и ид̣̇ам̣ д̣̇угкам̣ аяам̣ д̣̇угкасамуд̣̇аяо жа ид̣̇ам̣ наама таанам̣ бад̇ваа нируж̇жхад̇ийд̇и убхиннам̣ аббавад̇д̇и ниб̣б̣аанам̣ нирод̇хасажжанд̇и яаат̇аавасарасалагкан̣ад̇о на баж̇аанаад̇и. аяам̣ д̣̇угканирод̇хаг̇ааминий бадибад̣̇аад̇и аяам̣ бадибад̣̇аа д̣̇угканирод̇хам̣ г̇ажчад̇ийд̇и маг̇г̇асажжам̣ яаат̇аавасарасалагкан̣ад̇о на баж̇аанаад̇ийд̇и. ананд̇араваарзби иминаава наязна ад̇т̇о взд̣̇ид̇аб̣б̣о. сан̇кзбад̇о банзд̇т̇а жад̇усажжагаммадтааниго буг̇г̇ало гат̇ид̇од̇и взд̣̇ид̇аб̣б̣о.

    Nappajānātīti ettha yasmā nappajānāti, tasmā duppaññoti vuccatīti ayamattho. Esa nayo sabbattha. Idaṃ dukkhanti nappajānātīti idaṃ dukkhaṃ, ettakaṃ dukkhaṃ, ito uddhaṃ natthīti dukkhasaccaṃ yāthāvasarasalakkhaṇato na pajānāti. Ayaṃ dukkhasamudayoti ito dukkhaṃ samudetīti pavattidukkhapabhāvikā taṇhā samudayasaccanti yāthāvasarasalakkhaṇato na pajānāti. Ayaṃ dukkhanirodhoti idaṃ dukkhaṃ ayaṃ dukkhasamudayo ca idaṃ nāma ṭhānaṃ patvā nirujjhatīti ubhinnaṃ appavatti nibbānaṃ nirodhasaccanti yāthāvasarasalakkhaṇato na pajānāti. Ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadāti ayaṃ paṭipadā dukkhanirodhaṃ gacchatīti maggasaccaṃ yāthāvasarasalakkhaṇato na pajānātīti. Anantaravārepi imināva nayena attho veditabbo. Saṅkhepato panettha catusaccakammaṭṭhāniko puggalo kathitoti veditabbo.

    аяан̃хи аажарияасанд̇игз жад̇д̇аари сажжаани саванад̇о уг̇г̇ан̣хаад̇и. табзд̇ваа д̇ан̣хам̣ д̇збхуумагаа д̇хаммаа д̣̇угкасажжам̣, д̇ан̣хаа самуд̣̇аяасажжам̣, убхиннам̣ аббавад̇д̇и ниб̣б̣аанам̣ нирод̇хасажжам̣, д̣̇угкасажжам̣ бариж̇аананд̇о самуд̣̇аяасажжам̣ баж̇аханд̇о нирод̇хабаабано маг̇г̇о маг̇г̇асажжанд̇и звам̣ уг̇г̇ахзд̇ваа абхинивисад̇и. д̇ад̇т̇а буримаани д̣̇вз сажжаани ваддам̣, бажчимаани виваддам̣, ваддз абхинивзсо ход̇и, но виваддз, д̇асмаа аяам̣ абхинивисамаано д̣̇угкасажжз абхинивисад̇и.

    Ayañhi ācariyasantike cattāri saccāni savanato uggaṇhāti. Ṭhapetvā taṇhaṃ tebhūmakā dhammā dukkhasaccaṃ, taṇhā samudayasaccaṃ, ubhinnaṃ appavatti nibbānaṃ nirodhasaccaṃ, dukkhasaccaṃ parijānanto samudayasaccaṃ pajahanto nirodhapāpano maggo maggasaccanti evaṃ uggahetvā abhinivisati. Tattha purimāni dve saccāni vaṭṭaṃ, pacchimāni vivaṭṭaṃ, vaṭṭe abhiniveso hoti, no vivaṭṭe, tasmā ayaṃ abhinivisamāno dukkhasacce abhinivisati.

    д̣̇угкасажжам̣ наама руубаад̣̇аяо бан̃жагканд̇хаад̇и вавад̇т̇абзд̇ваа д̇хаад̇угаммадтаанавасзна од̇арид̇ваа, ‘‘жад̇д̇аари махаабхууд̇аани жад̇уннан̃жа махаабхууд̇аанам̣ убаад̣̇ааяа руубам̣ рууба’’нд̇и вавад̇т̇абзд̇и. д̇ад̣̇аарамман̣аа взд̣̇анаа сан̃н̃аа сан̇каараа вин̃н̃аан̣ам̣ нааманд̇и звам̣ яамагад̇аалагканд̇хам̣ бхинд̣̇анд̇о вияа ‘‘д̣̇взва имз д̇хаммаа наамарууба’’нд̇и вавад̇т̇абзд̇и. д̇ам̣ банзд̇ам̣ на ахзд̇угам̣ сахзд̇угам̣ саббажжаяам̣, го жасса бажжаяо авиж̇ж̇аад̣̇аяо д̇хаммаад̇и звам̣ бажжаяз жзва бажжаяуббаннад̇хаммз жа вавад̇т̇абзд̇ваа ‘‘саб̣б̣зби д̇хаммаа худ̇ваа абхаавадтзна анижжаа’’д̇и анижжалагкан̣ам̣ ааробзд̇и, д̇ад̇о уд̣̇аяаваяаббадибийл̣анаагаарзна д̣̇угкаа, авасавад̇д̇анаагаарзна анад̇д̇аад̇и д̇илагкан̣ам̣ ааробзд̇ваа вибассанаабадибаадияаа саммасанд̇о логуд̇д̇арамаг̇г̇ам̣ баабун̣аад̇и.

    Dukkhasaccaṃ nāma rūpādayo pañcakkhandhāti vavatthapetvā dhātukammaṭṭhānavasena otaritvā, ‘‘cattāri mahābhūtāni catunnañca mahābhūtānaṃ upādāya rūpaṃ rūpa’’nti vavatthapeti. Tadārammaṇā vedanā saññā saṅkhārā viññāṇaṃ nāmanti evaṃ yamakatālakkhandhaṃ bhindanto viya ‘‘dveva ime dhammā nāmarūpa’’nti vavatthapeti. Taṃ panetaṃ na ahetukaṃ sahetukaṃ sappaccayaṃ, ko cassa paccayo avijjādayo dhammāti evaṃ paccaye ceva paccayuppannadhamme ca vavatthapetvā ‘‘sabbepi dhammā hutvā abhāvaṭṭhena aniccā’’ti aniccalakkhaṇaṃ āropeti, tato udayavayappaṭipīḷanākārena dukkhā, avasavattanākārena anattāti tilakkhaṇaṃ āropetvā vipassanāpaṭipāṭiyā sammasanto lokuttaramaggaṃ pāpuṇāti.

    маг̇г̇агкан̣з жад̇д̇аари сажжаани згабадивзд̇хзна бадивиж̇жхад̇и, згаабхисамаязна абхисамзд̇и. д̣̇угкам̣ барин̃н̃аабадивзд̇хзна бадивиж̇жхад̇и. самуд̣̇аяам̣ бахаанабадивзд̇хзна, нирод̇хам̣ сажчигирияаабадивзд̇хзна, маг̇г̇ам̣ бхааванаабадивзд̇хзна бадивиж̇жхад̇и. д̣̇угкам̣ барин̃н̃аабхисамаязна абхисамзд̇и, самуд̣̇аяам̣ бахаанаабхисамаязна, нирод̇хам̣ сажчигирияаабхисамаязна, маг̇г̇ам̣ бхааванаабхисамаязна абхисамзд̇и. со д̇ийн̣и сажжаани гижжад̇о бадивиж̇жхад̇и, нирод̇хам̣ аарамман̣ад̇о. д̇асмин̃жасса кан̣з ахам̣ д̣̇угкам̣ бариж̇аанаами, самуд̣̇аяам̣ баж̇ахаами, нирод̇хам̣ сажчигароми, маг̇г̇ам̣ бхаавзмийд̇и аабхог̇асаманнаахаараманасигаарабажжавзгкан̣аа над̇т̇и. зд̇асса бана бариг̇г̇ан̣ханд̇ассзва маг̇г̇о д̇ийсу сажжзсу барин̃н̃аад̣̇игижжам̣ саад̇хзнд̇ова нирод̇хам̣ аарамман̣ад̇о бадивиж̇жхад̇ийд̇и.

    Maggakkhaṇe cattāri saccāni ekapaṭivedhena paṭivijjhati, ekābhisamayena abhisameti. Dukkhaṃ pariññāpaṭivedhena paṭivijjhati. Samudayaṃ pahānapaṭivedhena, nirodhaṃ sacchikiriyāpaṭivedhena, maggaṃ bhāvanāpaṭivedhena paṭivijjhati. Dukkhaṃ pariññābhisamayena abhisameti, samudayaṃ pahānābhisamayena, nirodhaṃ sacchikiriyābhisamayena, maggaṃ bhāvanābhisamayena abhisameti. So tīṇi saccāni kiccato paṭivijjhati, nirodhaṃ ārammaṇato. Tasmiñcassa khaṇe ahaṃ dukkhaṃ parijānāmi, samudayaṃ pajahāmi, nirodhaṃ sacchikaromi, maggaṃ bhāvemīti ābhogasamannāhāramanasikārapaccavekkhaṇā natthi. Etassa pana pariggaṇhantasseva maggo tīsu saccesu pariññādikiccaṃ sādhentova nirodhaṃ ārammaṇato paṭivijjhatīti.

    д̇асмаа бан̃н̃аваад̇и вужжад̇ийд̇и зд̇т̇а хздтимагодияаа сод̇аабанно, убаримагодияаа кийн̣аасаво бан̃н̃аваад̇и нид̣̇д̣̇идто. яо бана д̇збидагам̣ б̣уд̣̇д̇хаважанам̣ баал̣ид̇о жа ад̇т̇ад̇о жа анусанд̇хид̇о жа буб̣б̣аабарад̇о жа уг̇г̇ахзд̇ваа хздтубарияам̣ гаронд̇о вижарад̇и, анижжад̣̇угкаанад̇д̇авасзна бариг̇г̇ахамад̇д̇амби над̇т̇и, аяам̣ бан̃н̃аваа наама, д̣̇уббан̃н̃о наамаад̇и? вин̃н̃аан̣ажарид̇о наамзса, бан̃н̃аваад̇и на вад̇д̇аб̣б̣о. ат̇а яо д̇илагкан̣ам̣ ааробзд̇ваа вибассанаабадибаадияаа саммасанд̇о аж̇ж̇а аж̇ж̇зва арахад̇д̇анд̇и жарад̇и, аяам̣ бан̃н̃аваа наама, д̣̇уббан̃н̃о наамаад̇и? бхаж̇аабияамаано бан̃н̃аваабагкам̣ бхаж̇ад̇и. суд̇д̇з бана бадивзд̇хова гат̇ид̇о.

    Tasmā paññavāti vuccatīti ettha heṭṭhimakoṭiyā sotāpanno, uparimakoṭiyā khīṇāsavo paññavāti niddiṭṭho. Yo pana tepiṭakaṃ buddhavacanaṃ pāḷito ca atthato ca anusandhito ca pubbāparato ca uggahetvā heṭṭhupariyaṃ karonto vicarati, aniccadukkhānattavasena pariggahamattampi natthi, ayaṃ paññavā nāma, duppañño nāmāti? Viññāṇacarito nāmesa, paññavāti na vattabbo. Atha yo tilakkhaṇaṃ āropetvā vipassanāpaṭipāṭiyā sammasanto ajja ajjeva arahattanti carati, ayaṃ paññavā nāma, duppañño nāmāti? Bhajāpiyamāno paññavāpakkhaṃ bhajati. Sutte pana paṭivedhova kathito.

    вин̃н̃аан̣ам̣ вин̃н̃аан̣анд̇и ид̇ха гим̣ бужчад̇и? язна вин̃н̃аан̣зна сан̇каарз саммасид̇ваа зса бан̃н̃аваа наама ж̇аад̇о, д̇асса ааг̇аманавибассанаа вин̃н̃аан̣ам̣ гаммагаарагажид̇д̇ам̣ бужчаамийд̇и бужчад̇и. суканд̇иби виж̇аанаад̇ийд̇и сукавзд̣̇анамби виж̇аанаад̇и. убарибад̣̇ад̣̇ваязби зсзва наяо. иминаа т̇зро ‘‘сукам̣ взд̣̇анам̣ взд̣̇аяамаано сукам̣ взд̣̇анам̣ взд̣̇аяаамийд̇и баж̇аанаад̇ий’’д̇иаад̣̇инаа (ма. ни. 1.113; д̣̇ий. ни. 2.380) наязна ааг̇ад̇авзд̣̇анаавасзна аруубагаммадтаанам̣ гат̇зси. д̇ассад̇т̇о сад̇ибадтаанз вуд̇д̇анаязнзва взд̣̇ид̇аб̣б̣о.

    Viññāṇaṃ viññāṇanti idha kiṃ pucchati? Yena viññāṇena saṅkhāre sammasitvā esa paññavā nāma jāto, tassa āgamanavipassanā viññāṇaṃ kammakārakacittaṃ pucchāmīti pucchati. Sukhantipi vijānātīti sukhavedanampi vijānāti. Uparipadadvayepi eseva nayo. Iminā thero ‘‘sukhaṃ vedanaṃ vedayamāno sukhaṃ vedanaṃ vedayāmīti pajānātī’’tiādinā (ma. ni. 1.113; dī. ni. 2.380) nayena āgatavedanāvasena arūpakammaṭṭhānaṃ kathesi. Tassattho satipaṭṭhāne vuttanayeneva veditabbo.

    сам̣садтаад̇и згуббаад̣̇аад̣̇илагкан̣зна сам̣яог̇адтзна сам̣садтаа, уд̣̇ааху висам̣садтаад̇и бужчад̇и. зд̇т̇а жа т̇зро маг̇г̇абан̃н̃ан̃жа вибассанаавин̃н̃аан̣ан̃жаад̇и имз д̣̇вз логияалогуд̇д̇арад̇хаммз миссзд̇ваа бхууманд̇арам̣ бхинд̣̇ид̇ваа самаяам̣ аж̇аананд̇о вияа бужчад̇ийд̇и на взд̣̇ид̇аб̣б̣о. маг̇г̇абан̃н̃ааяа бана маг̇г̇авин̃н̃аан̣зна, вибассанаабан̃н̃ааяа жа вибассанаавин̃н̃аан̣знзва сад̣̇д̇хим̣ сам̣садтабхаавам̣ бужчад̇ийд̇и взд̣̇ид̇аб̣б̣о. т̇зробисса д̇амзвад̇т̇ам̣ виссаж̇ж̇знд̇о имз д̇хаммаа сам̣садтаад̇иаад̣̇имааха. д̇ад̇т̇а на жа лаб̣бхаа имзсам̣ д̇хаммаананд̇и имзсам̣ логияамаг̇г̇агкан̣зби логуд̇д̇арамаг̇г̇агкан̣зби згад̇о уббаннаанам̣ д̣̇виннам̣ д̇хаммаанам̣. виниб̣бхуж̇ид̇ваа виниб̣бхуж̇ид̇ваад̇и висум̣ висум̣ гад̇ваа виниваддзд̇ваа, аарамман̣ад̇о ваа вад̇т̇уд̇о ваа уббаад̣̇ад̇о ваа нирод̇хад̇о ваа наанаагаран̣ам̣ д̣̇ассзд̇ум̣ на саггаад̇и ад̇т̇о. д̇зсам̣ д̇зсам̣ бана д̇хаммаанам̣ висаяо наама ад̇т̇и. логияад̇хаммам̣ бад̇ваа хи жид̇д̇ам̣ ж̇здтагам̣ ход̇и буб̣б̣ан̇г̇амам̣, логуд̇д̇арам̣ бад̇ваа бан̃н̃аа.

    Saṃsaṭṭhāti ekuppādādilakkhaṇena saṃyogaṭṭhena saṃsaṭṭhā, udāhu visaṃsaṭṭhāti pucchati. Ettha ca thero maggapaññañca vipassanāviññāṇañcāti ime dve lokiyalokuttaradhamme missetvā bhūmantaraṃ bhinditvā samayaṃ ajānanto viya pucchatīti na veditabbo. Maggapaññāya pana maggaviññāṇena, vipassanāpaññāya ca vipassanāviññāṇeneva saddhiṃ saṃsaṭṭhabhāvaṃ pucchatīti veditabbo. Theropissa tamevatthaṃ vissajjento ime dhammā saṃsaṭṭhātiādimāha. Tattha na ca labbhā imesaṃ dhammānanti imesaṃ lokiyamaggakkhaṇepi lokuttaramaggakkhaṇepi ekato uppannānaṃ dvinnaṃ dhammānaṃ. Vinibbhujitvā vinibbhujitvāti visuṃ visuṃ katvā vinivaṭṭetvā, ārammaṇato vā vatthuto vā uppādato vā nirodhato vā nānākaraṇaṃ dassetuṃ na sakkāti attho. Tesaṃ tesaṃ pana dhammānaṃ visayo nāma atthi. Lokiyadhammaṃ patvā hi cittaṃ jeṭṭhakaṃ hoti pubbaṅgamaṃ, lokuttaraṃ patvā paññā.

    саммаасамб̣уд̣̇д̇хоби хи логияад̇хаммам̣ бужчанд̇о, ‘‘бхигку, д̇вам̣ гад̇амам̣ бан̃н̃ам̣ ад̇хиг̇ад̇о, гим̣ батамамаг̇г̇абан̃н̃ам̣, уд̣̇ааху д̣̇уд̇ияа д̇ад̇ияа жад̇уд̇т̇а маг̇г̇абан̃н̃а’’нд̇и на звам̣ бужчад̇и. гим̣ пассо д̇вам̣, бхигку, гим̣ взд̣̇ано, гим̣ сан̃н̃о, гим̣ жзд̇анод̇и на жа бужчад̇и, жид̇д̇авасзна бана, ‘‘гин̃жид̇д̇о д̇вам̣, бхигкуу’’д̇и (баараа. 135) бужчад̇и. гусалаагусалам̣ бан̃н̃абзнд̇оби ‘‘манобуб̣б̣ан̇г̇амаа д̇хаммаа, маносздтаа маномаяаа’’д̇и (д̇ха. ба. 1, 2) жа, ‘‘гад̇амз д̇хаммаа гусалаа? яасмим̣ самаяз гаамааважарам̣ гусалам̣ жид̇д̇ам̣ уббаннам̣ ход̇ий’’д̇и (д̇ха. са. 1) жа звам̣ жид̇д̇авасзнзва бан̃н̃аабзд̇и. логуд̇д̇арам̣ бужчанд̇о бана гим̣ пассо д̇вам̣ бхигку, гим̣ взд̣̇ано, гим̣ сан̃н̃о, гим̣ жзд̇анод̇и на бужчад̇и. гад̇амаа д̇з, бхигку, бан̃н̃аа ад̇хиг̇ад̇аа, гим̣ батамамаг̇г̇абан̃н̃аа, уд̣̇ааху д̣̇уд̇ияад̇ад̇ияажад̇уд̇т̇амаг̇г̇абан̃н̃аад̇и звам̣ бан̃н̃аавасзнзва бужчад̇и.

    Sammāsambuddhopi hi lokiyadhammaṃ pucchanto, ‘‘bhikkhu, tvaṃ katamaṃ paññaṃ adhigato, kiṃ paṭhamamaggapaññaṃ, udāhu dutiya tatiya catuttha maggapañña’’nti na evaṃ pucchati. Kiṃ phasso tvaṃ, bhikkhu, kiṃ vedano, kiṃ sañño, kiṃ cetanoti na ca pucchati, cittavasena pana, ‘‘kiñcitto tvaṃ, bhikkhū’’ti (pārā. 135) pucchati. Kusalākusalaṃ paññapentopi ‘‘manopubbaṅgamā dhammā, manoseṭṭhā manomayā’’ti (dha. pa. 1, 2) ca, ‘‘katame dhammā kusalā? Yasmiṃ samaye kāmāvacaraṃ kusalaṃ cittaṃ uppannaṃ hotī’’ti (dha. sa. 1) ca evaṃ cittavaseneva paññāpeti. Lokuttaraṃ pucchanto pana kiṃ phasso tvaṃ bhikkhu, kiṃ vedano, kiṃ sañño, kiṃ cetanoti na pucchati. Katamā te, bhikkhu, paññā adhigatā, kiṃ paṭhamamaggapaññā, udāhu dutiyatatiyacatutthamaggapaññāti evaṃ paññāvaseneva pucchati.

    инд̣̇рияасам̣яуд̇д̇зби ‘‘бан̃жимаани, бхигкавз, инд̣̇рияаани. гад̇амаани бан̃жа? сад̣̇д̇хинд̣̇рияам̣ вийрияинд̣̇рияам̣ сад̇инд̣̇рияам̣ самаад̇хинд̣̇рияам̣ бан̃н̃инд̣̇рияам̣. гад̇т̇а жа, бхигкавз, сад̣̇д̇хинд̣̇рияам̣ д̣̇адтаб̣б̣ам̣? жад̇уусу сод̇аабад̇д̇ияан̇г̇зсу зд̇т̇а сад̣̇д̇хинд̣̇рияам̣ д̣̇адтаб̣б̣ам̣. гад̇т̇а жа, бхигкавз, вийрияинд̣̇рияам̣ д̣̇адтаб̣б̣ам̣? жад̇уусу саммаббад̇хаанзсу зд̇т̇а вийрияинд̣̇рияам̣ д̣̇адтаб̣б̣ам̣. гад̇т̇а жа, бхигкавз, сад̇инд̣̇рияам̣ д̣̇адтаб̣б̣ам̣? жад̇уусу сад̇ибадтаанзсу зд̇т̇а сад̇инд̣̇рияам̣ д̣̇адтаб̣б̣ам̣. гад̇т̇а жа, бхигкавз, самаад̇хинд̣̇рияам̣ д̣̇адтаб̣б̣ам̣? жад̇уусу жхаанзсу зд̇т̇а самаад̇хинд̣̇рияам̣ д̣̇адтаб̣б̣ам̣. гад̇т̇а жа, бхигкавз, бан̃н̃инд̣̇рияам̣ д̣̇адтаб̣б̣ам̣? жад̇уусу арияасажжзсу зд̇т̇а бан̃н̃инд̣̇рияам̣ д̣̇адтаб̣б̣а’’нд̇и (сам̣. ни. 5.478). звам̣ сависаяасмим̣язва логияалогуд̇д̇араа д̇хаммаа гат̇ид̇аа.

    Indriyasaṃyuttepi ‘‘pañcimāni, bhikkhave, indriyāni. Katamāni pañca? Saddhindriyaṃ vīriyindriyaṃ satindriyaṃ samādhindriyaṃ paññindriyaṃ. Kattha ca, bhikkhave, saddhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ? Catūsu sotāpattiyaṅgesu ettha saddhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ. Kattha ca, bhikkhave, vīriyindriyaṃ daṭṭhabbaṃ? Catūsu sammappadhānesu ettha vīriyindriyaṃ daṭṭhabbaṃ. Kattha ca, bhikkhave, satindriyaṃ daṭṭhabbaṃ? Catūsu satipaṭṭhānesu ettha satindriyaṃ daṭṭhabbaṃ. Kattha ca, bhikkhave, samādhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ? Catūsu jhānesu ettha samādhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ. Kattha ca, bhikkhave, paññindriyaṃ daṭṭhabbaṃ? Catūsu ariyasaccesu ettha paññindriyaṃ daṭṭhabba’’nti (saṃ. ni. 5.478). Evaṃ savisayasmiṃyeva lokiyalokuttarā dhammā kathitā.

    яат̇аа хи жад̇д̇ааро сздтибуд̇д̇аа рааж̇аад̇и рааж̇абан̃жамзсу сахааязсу нагкад̇д̇ам̣ гийл̣иссаамаад̇и вийт̇им̣ од̇ин̣н̣зсу згасса сздтибуд̇д̇асса г̇зхам̣ г̇ад̇агаалз ид̇арз жад̇д̇ааро д̇ун̣хий нисийд̣̇анд̇и, г̇зхасаамигова, ‘‘имзсам̣ каад̣̇анийяам̣ бхож̇анийяам̣ д̣̇зт̇а, г̇анд̇хамаалаалан̇гаараад̣̇ийни д̣̇зт̇аа’’д̇и г̇зхз вижаарзд̇и. д̣̇уд̇ияасса д̇ад̇ияасса жад̇уд̇т̇асса г̇зхам̣ г̇ад̇агаалз ид̇арз жад̇д̇ааро д̇ун̣хий нисийд̣̇анд̇и, г̇зхасаамигова, ‘‘имзсам̣ каад̣̇анийяам̣ бхож̇анийяам̣ д̣̇зт̇а, г̇анд̇хамаалаалан̇гаараад̣̇ийни д̣̇зт̇аа’’д̇и г̇зхз вижаарзд̇и. ат̇а саб̣б̣абажчаа ран̃н̃о г̇зхам̣ г̇ад̇агаалз гин̃жааби рааж̇аа саб̣б̣ад̇т̇а иссарова, имасмим̣ бана гаалз ад̇д̇ано г̇зхзязва, ‘‘имзсам̣ каад̣̇анийяам̣ бхож̇анийяам̣ д̣̇зт̇а, г̇анд̇хамаалаалан̇гаараад̣̇ийни д̣̇зт̇аа’’д̇и вижаарзд̇и. звамзвам̣ ко сад̣̇д̇хаабан̃жамагзсу инд̣̇риязсу д̇зсу сахааязсу згад̇о вийт̇им̣ од̇аранд̇зсу вияа згаарамман̣з уббаж̇ж̇амаанзсуби яат̇аа батамасса г̇зхз ид̇арз жад̇д̇ааро д̇ун̣хий нисийд̣̇анд̇и, г̇зхасаамигова вижаарзд̇и, звам̣ сод̇аабад̇д̇ияан̇г̇аани бад̇ваа ад̇химогкалагкан̣ам̣ сад̣̇д̇хинд̣̇рияамзва ж̇здтагам̣ ход̇и буб̣б̣ан̇г̇амам̣, сзсаани д̇ад̣̇анваяаани хонд̇и. яат̇аа д̣̇уд̇ияасса г̇зхз ид̇арз жад̇д̇ааро д̇ун̣хий нисийд̣̇анд̇и, г̇зхасаамигова вижаарзд̇и, звам̣ саммаббад̇хаанаани бад̇ваа баг̇г̇ахан̣алагкан̣ам̣ вийрияинд̣̇рияамзва ж̇здтагам̣ ход̇и буб̣б̣ан̇г̇амам̣, сзсаани д̇ад̣̇анваяаани хонд̇и. яат̇аа д̇ад̇ияасса г̇зхз ид̇арз жад̇д̇ааро д̇ун̣хий нисийд̣̇анд̇и, г̇зхасаамигова вижаарзд̇и, звам̣ сад̇ибадтаанаани бад̇ваа убадтааналагкан̣ам̣ сад̇инд̣̇рияамзва ж̇здтагам̣ ход̇и буб̣б̣ан̇г̇амам̣, сзсаани д̇ад̣̇анваяаани хонд̇и. яат̇аа жад̇уд̇т̇асса г̇зхз ид̇арз жад̇д̇ааро д̇ун̣хий нисийд̣̇анд̇и, г̇зхасаамигова вижаарзд̇и, звам̣ жхаанавимогкз бад̇ваа авигкзбалагкан̣ам̣ самаад̇хинд̣̇рияамзва ж̇здтагам̣ ход̇и буб̣б̣ан̇г̇амам̣, сзсаани д̇ад̣̇анваяаани хонд̇и. саб̣б̣абажчаа ран̃н̃о г̇зхам̣ г̇ад̇агаалз бана яат̇аа ид̇арз жад̇д̇ааро д̇ун̣хий нисийд̣̇анд̇и, рааж̇аава г̇зхз вижаарзд̇и, звамзва арияасажжаани бад̇ваа баж̇аананалагкан̣ам̣ бан̃н̃инд̣̇рияамзва ж̇здтагам̣ ход̇и буб̣б̣ан̇г̇амам̣, сзсаани д̇ад̣̇анваяаани хонд̇и.

    Yathā hi cattāro seṭṭhiputtā rājāti rājapañcamesu sahāyesu nakkhattaṃ kīḷissāmāti vīthiṃ otiṇṇesu ekassa seṭṭhiputtassa gehaṃ gatakāle itare cattāro tuṇhī nisīdanti, gehasāmikova, ‘‘imesaṃ khādanīyaṃ bhojanīyaṃ detha, gandhamālālaṅkārādīni dethā’’ti gehe vicāreti. Dutiyassa tatiyassa catutthassa gehaṃ gatakāle itare cattāro tuṇhī nisīdanti, gehasāmikova, ‘‘imesaṃ khādanīyaṃ bhojanīyaṃ detha, gandhamālālaṅkārādīni dethā’’ti gehe vicāreti. Atha sabbapacchā rañño gehaṃ gatakāle kiñcāpi rājā sabbattha issarova, imasmiṃ pana kāle attano geheyeva, ‘‘imesaṃ khādanīyaṃ bhojanīyaṃ detha, gandhamālālaṅkārādīni dethā’’ti vicāreti. Evamevaṃ kho saddhāpañcamakesu indriyesu tesu sahāyesu ekato vīthiṃ otarantesu viya ekārammaṇe uppajjamānesupi yathā paṭhamassa gehe itare cattāro tuṇhī nisīdanti, gehasāmikova vicāreti, evaṃ sotāpattiyaṅgāni patvā adhimokkhalakkhaṇaṃ saddhindriyameva jeṭṭhakaṃ hoti pubbaṅgamaṃ, sesāni tadanvayāni honti. Yathā dutiyassa gehe itare cattāro tuṇhī nisīdanti, gehasāmikova vicāreti, evaṃ sammappadhānāni patvā paggahaṇalakkhaṇaṃ vīriyindriyameva jeṭṭhakaṃ hoti pubbaṅgamaṃ, sesāni tadanvayāni honti. Yathā tatiyassa gehe itare cattāro tuṇhī nisīdanti, gehasāmikova vicāreti, evaṃ satipaṭṭhānāni patvā upaṭṭhānalakkhaṇaṃ satindriyameva jeṭṭhakaṃ hoti pubbaṅgamaṃ, sesāni tadanvayāni honti. Yathā catutthassa gehe itare cattāro tuṇhī nisīdanti, gehasāmikova vicāreti, evaṃ jhānavimokkhe patvā avikkhepalakkhaṇaṃ samādhindriyameva jeṭṭhakaṃ hoti pubbaṅgamaṃ, sesāni tadanvayāni honti. Sabbapacchā rañño gehaṃ gatakāle pana yathā itare cattāro tuṇhī nisīdanti, rājāva gehe vicāreti, evameva ariyasaccāni patvā pajānanalakkhaṇaṃ paññindriyameva jeṭṭhakaṃ hoti pubbaṅgamaṃ, sesāni tadanvayāni honti.

    ид̇и бадисамбхид̣̇аабад̇д̇аанам̣ аг̇г̇з табид̇о махаагодтид̇ад̇т̇зро логияад̇хаммам̣ бужчанд̇о жид̇д̇ам̣ ж̇здтагам̣ жид̇д̇ам̣ буб̣б̣ан̇г̇амам̣ гад̇ваа бужчи; логуд̇д̇арад̇хаммам̣ бужчанд̇о бан̃н̃ам̣ ж̇здтагам̣ бан̃н̃ам̣ буб̣б̣ан̇г̇амам̣ гад̇ваа бужчи. д̇хаммасзнаабад̇исаарибуд̇д̇ад̇т̇зроби д̇ат̇зва виссаж̇ж̇зсийд̇и.

    Iti paṭisambhidāpattānaṃ agge ṭhapito mahākoṭṭhitatthero lokiyadhammaṃ pucchanto cittaṃ jeṭṭhakaṃ cittaṃ pubbaṅgamaṃ katvā pucchi; lokuttaradhammaṃ pucchanto paññaṃ jeṭṭhakaṃ paññaṃ pubbaṅgamaṃ katvā pucchi. Dhammasenāpatisāriputtattheropi tatheva vissajjesīti.

    яам̣ хаавусо, баж̇аанаад̇ийд̇и яам̣ жад̇усажжад̇хаммамид̣̇ам̣ д̣̇угканд̇иаад̣̇инаа наязна маг̇г̇абан̃н̃аа баж̇аанаад̇и. д̇ам̣ виж̇аанаад̇ийд̇и маг̇г̇авин̃н̃аан̣амби д̇ат̇зва д̇ам̣ виж̇аанаад̇и. яам̣ виж̇аанаад̇ийд̇и яам̣ сан̇каараг̇ад̇ам̣ анижжанд̇иаад̣̇инаа наязна вибассанаавин̃н̃аан̣ам̣ виж̇аанаад̇и. д̇ам̣ баж̇аанаад̇ийд̇и вибассанаабан̃н̃ааби д̇ат̇зва д̇ам̣ баж̇аанаад̇и. д̇асмаа имз д̇хаммаад̇и д̇зна гааран̣зна имз д̇хаммаа. сам̣садтаад̇и згуббаад̣̇азганирод̇хазгавад̇т̇угазгаарамман̣ад̇ааяа сам̣садтаа.

    Yaṃ hāvuso, pajānātīti yaṃ catusaccadhammamidaṃ dukkhantiādinā nayena maggapaññā pajānāti. Taṃ vijānātīti maggaviññāṇampi tatheva taṃ vijānāti. Yaṃ vijānātīti yaṃ saṅkhāragataṃ aniccantiādinā nayena vipassanāviññāṇaṃ vijānāti. Taṃ pajānātīti vipassanāpaññāpi tatheva taṃ pajānāti. Tasmā ime dhammāti tena kāraṇena ime dhammā. Saṃsaṭṭhāti ekuppādaekanirodhaekavatthukaekārammaṇatāya saṃsaṭṭhā.

    бан̃н̃аа бхаавзд̇аб̣б̣аад̇и ид̣̇ам̣ маг̇г̇абан̃н̃ам̣ санд̇хааяа вуд̇д̇ам̣. д̇ам̣самбаяуд̇д̇ам̣ бана вин̃н̃аан̣ам̣ д̇ааяа сад̣̇д̇хим̣ бхаавзд̇аб̣б̣амзва ход̇и. вин̃н̃аан̣ам̣ барин̃н̃зяяанд̇и ид̣̇ам̣ вибассанаавин̃н̃аан̣ам̣ санд̇хааяа вуд̇д̇ам̣. д̇ам̣самбаяуд̇д̇аа бана бан̃н̃аа д̇зна сад̣̇д̇хим̣ бариж̇аанид̇аб̣б̣аава ход̇и.

    Paññā bhāvetabbāti idaṃ maggapaññaṃ sandhāya vuttaṃ. Taṃsampayuttaṃ pana viññāṇaṃ tāya saddhiṃ bhāvetabbameva hoti. Viññāṇaṃ pariññeyyanti idaṃ vipassanāviññāṇaṃ sandhāya vuttaṃ. Taṃsampayuttā pana paññā tena saddhiṃ parijānitabbāva hoti.

    450. взд̣̇анаа взд̣̇анаад̇и ид̣̇ам̣ гасмаа бужчад̇и? взд̣̇анаалагкан̣ам̣ бужчиссаамийд̇и бужчад̇и. звам̣ санд̇зби д̇збхуумигасаммасанажааравзд̣̇анаава ад̇хиббзд̇аад̇и саллагкзд̇аб̣б̣аа. сукамби взд̣̇зд̇ийд̇и сукам̣ аарамман̣ам̣ взд̣̇зд̇и анубхавад̇и. барад̇о бад̣̇ад̣̇ваязби зсзва наяо. ‘‘руубан̃жа хид̣̇ам̣, махаали, зганд̇ад̣̇угкам̣ абхависса, д̣̇угкаанубад̇ид̇ам̣ д̣̇угкаавагганд̇ам̣ анавагганд̇ам̣ сукзна, наяид̣̇ам̣ сад̇д̇аа руубасмим̣ саараж̇ж̇зяяум̣. яасмаа жа ко, махаали, руубам̣ сукам̣ сукаанубад̇ид̇ам̣ сукаавагганд̇ам̣ анавагганд̇ам̣ д̣̇угкзна, д̇асмаа сад̇д̇аа руубасмим̣ саараж̇ж̇анд̇и, саарааг̇аа сам̣яуж̇ж̇анд̇и, сам̣яог̇аа сам̣гилиссанд̇и. взд̣̇анаа жа хид̣̇ам̣… сан̃н̃аа… сан̇каараа… вин̃н̃аан̣ан̃жа хид̣̇ам̣, махаали, зганд̇ад̣̇угкам̣ абхависса…бз… сам̣гилиссанд̇ий’’д̇и (сам̣. ни. 3.70) иминаа хи махаалисуд̇д̇абарияааязна ид̇ха аарамман̣ам̣ сукам̣ д̣̇угкам̣ ад̣̇угкамасуканд̇и гат̇ид̇ам̣. абижа буримам̣ сукам̣ взд̣̇анам̣ аарамман̣ам̣ гад̇ваа абараа сукаа взд̣̇анаа взд̣̇зд̇и; буримам̣ д̣̇угкам̣ взд̣̇анам̣ аарамман̣ам̣ гад̇ваа абараа д̣̇угкаа взд̣̇анаа взд̣̇зд̇и; буримам̣ ад̣̇угкамасукам̣ взд̣̇анам̣ аарамман̣ам̣ гад̇ваа абараа ад̣̇угкамасукаа взд̣̇анаа взд̣̇зд̇ийд̇и звамзд̇т̇а ад̇т̇о д̣̇адтаб̣б̣о. взд̣̇анааязва хи взд̣̇зд̇и, на ан̃н̃о гожи взд̣̇ид̇аа наама ад̇т̇ийд̇и вуд̇д̇амзд̇ам̣.

    450.Vedanā vedanāti idaṃ kasmā pucchati? Vedanālakkhaṇaṃ pucchissāmīti pucchati. Evaṃ santepi tebhūmikasammasanacāravedanāva adhippetāti sallakkhetabbā. Sukhampi vedetīti sukhaṃ ārammaṇaṃ vedeti anubhavati. Parato padadvayepi eseva nayo. ‘‘Rūpañca hidaṃ, mahāli, ekantadukkhaṃ abhavissa, dukkhānupatitaṃ dukkhāvakkantaṃ anavakkantaṃ sukhena, nayidaṃ sattā rūpasmiṃ sārajjeyyuṃ. Yasmā ca kho, mahāli, rūpaṃ sukhaṃ sukhānupatitaṃ sukhāvakkantaṃ anavakkantaṃ dukkhena, tasmā sattā rūpasmiṃ sārajjanti, sārāgā saṃyujjanti, saṃyogā saṃkilissanti. Vedanā ca hidaṃ… saññā… saṅkhārā… viññāṇañca hidaṃ, mahāli, ekantadukkhaṃ abhavissa…pe… saṃkilissantī’’ti (saṃ. ni. 3.70) iminā hi mahālisuttapariyāyena idha ārammaṇaṃ sukhaṃ dukkhaṃ adukkhamasukhanti kathitaṃ. Apica purimaṃ sukhaṃ vedanaṃ ārammaṇaṃ katvā aparā sukhā vedanā vedeti; purimaṃ dukkhaṃ vedanaṃ ārammaṇaṃ katvā aparā dukkhā vedanā vedeti; purimaṃ adukkhamasukhaṃ vedanaṃ ārammaṇaṃ katvā aparā adukkhamasukhā vedanā vedetīti evamettha attho daṭṭhabbo. Vedanāyeva hi vedeti, na añño koci veditā nāma atthīti vuttametaṃ.

    сан̃н̃аа сан̃н̃аад̇и ид̇ха гим̣ бужчад̇и? саб̣б̣асан̃н̃ааяа лагкан̣ам̣. гим̣ саб̣б̣ад̇т̇агасан̃н̃ааяаад̇и? саб̣б̣асан̃н̃ааяа лагкан̣анд̇иби саб̣б̣ад̇т̇агасан̃н̃ааяа лагкан̣анд̇иби згамзвзд̇ам̣, звам̣ санд̇зби д̇збхуумигасаммасанажаарасан̃н̃аава ад̇хиббзд̇аад̇и саллагкзд̇аб̣б̣аа. нийлагамби сан̃ж̇аанаад̇ийд̇и нийлабубпз ваа вад̇т̇з ваа баригаммам̣ гад̇ваа убажаарам̣ ваа аббанам̣ ваа баабзнд̇о сан̃ж̇аанаад̇и. имасмин̃хи ад̇т̇з баригаммасан̃н̃ааби убажаарасан̃н̃ааби аббанаасан̃н̃ааби ваддад̇и. нийлз нийланд̇и уббаж̇ж̇анагасан̃н̃ааби ваддад̇иязва. бийд̇агаад̣̇ийсуби зсзва наяо.

    Saññāsaññāti idha kiṃ pucchati? Sabbasaññāya lakkhaṇaṃ. Kiṃ sabbatthakasaññāyāti? Sabbasaññāya lakkhaṇantipi sabbatthakasaññāya lakkhaṇantipi ekamevetaṃ, evaṃ santepi tebhūmikasammasanacārasaññāva adhippetāti sallakkhetabbā. Nīlakampi sañjānātīti nīlapupphe vā vatthe vā parikammaṃ katvā upacāraṃ vā appanaṃ vā pāpento sañjānāti. Imasmiñhi atthe parikammasaññāpi upacārasaññāpi appanāsaññāpi vaṭṭati. Nīle nīlanti uppajjanakasaññāpi vaṭṭatiyeva. Pītakādīsupi eseva nayo.

    яаа жаавусо, взд̣̇анаад̇и зд̇т̇а взд̣̇анаа, сан̃н̃аа, вин̃н̃аан̣анд̇и имаани д̇ийн̣и г̇ахзд̇ваа бан̃н̃аа гасмаа на г̇ахид̇аад̇и? асаб̣б̣асан̇г̇аахигад̇д̇аа. бан̃н̃ааяа хи г̇ахид̇ааяа бан̃н̃ааяа самбаяуд̇д̇аава взд̣̇анаад̣̇аяо лаб̣бханд̇и, но виббаяуд̇д̇аа. д̇ам̣ бана аг̇г̇ахзд̇ваа имзсу г̇ахид̇зсу бан̃н̃ааяа самбаяуд̇д̇аа жа виббаяуд̇д̇аа жа анд̇амасо д̣̇вз бан̃жавин̃н̃аан̣ад̇хаммааби лаб̣бханд̇и. яат̇аа хи д̇аяо бурисаа суд̇д̇ам̣ суд̇д̇анд̇и вад̣̇зяяум̣, жад̇уд̇т̇о рад̇анаавуд̇асуд̇д̇анд̇и. д̇зсу буримаа д̇аяо д̇аггаг̇ад̇амби баддиваддагаад̣̇иг̇ад̇амби яам̣гин̃жи б̣ахум̣ суд̇д̇ам̣ лабханд̇и анд̇амасо маггадагасуд̇д̇амби. рад̇анаавуд̇асуд̇д̇ам̣ бариязсанд̇о манд̣̇ам̣ лабхад̇и, звам̣самбад̣̇амид̣̇ам̣ взд̣̇ид̇аб̣б̣ам̣. хздтад̇о ваа бан̃н̃аа вин̃н̃аан̣зна сад̣̇д̇хим̣ самбаяог̇ам̣ лабхаабид̇аа виссадтад̇д̇аава ид̇ха на г̇ахид̇аад̇и вад̣̇анд̇и. яам̣ хаавусо, взд̣̇зд̇ийд̇и яам̣ аарамман̣ам̣ взд̣̇анаа взд̣̇зд̇и, сан̃н̃ааби д̇ад̣̇зва сан̃ж̇аанаад̇и. яам̣ сан̃ж̇аанаад̇ийд̇и яам̣ аарамман̣ам̣ сан̃н̃аа сан̃ж̇аанаад̇и, вин̃н̃аан̣амби д̇ад̣̇зва виж̇аанаад̇ийд̇и ад̇т̇о.

    Yā cāvuso, vedanāti ettha vedanā, saññā, viññāṇanti imāni tīṇi gahetvā paññā kasmā na gahitāti? Asabbasaṅgāhikattā. Paññāya hi gahitāya paññāya sampayuttāva vedanādayo labbhanti, no vippayuttā. Taṃ pana aggahetvā imesu gahitesu paññāya sampayuttā ca vippayuttā ca antamaso dve pañcaviññāṇadhammāpi labbhanti. Yathā hi tayo purisā suttaṃ suttanti vadeyyuṃ, catuttho ratanāvutasuttanti. Tesu purimā tayo takkagatampi paṭṭivaṭṭakādigatampi yaṃkiñci bahuṃ suttaṃ labhanti antamaso makkaṭakasuttampi. Ratanāvutasuttaṃ pariyesanto mandaṃ labhati, evaṃsampadamidaṃ veditabbaṃ. Heṭṭhato vā paññā viññāṇena saddhiṃ sampayogaṃ labhāpitā vissaṭṭhattāva idha na gahitāti vadanti. Yaṃ hāvuso, vedetīti yaṃ ārammaṇaṃ vedanā vedeti, saññāpi tadeva sañjānāti. Yaṃ sañjānātīti yaṃ ārammaṇaṃ saññā sañjānāti, viññāṇampi tadeva vijānātīti attho.

    ид̣̇аани сан̃ж̇аанаад̇и виж̇аанаад̇и баж̇аанаад̇ийд̇и зд̇т̇а висзсо взд̣̇ид̇аб̣б̣о. д̇ад̇т̇а убасаг̇г̇амад̇д̇амзва висзсо. ж̇аанаад̇ийд̇и бад̣̇ам̣ бана ависзсо. д̇ассааби ж̇аананад̇т̇з висзсо взд̣̇ид̇аб̣б̣о. сан̃н̃аа хи нийлаад̣̇ивасзна аарамман̣ам̣ сан̃ж̇аананамад̇д̇амзва, анижжам̣ д̣̇угкам̣ анад̇д̇аад̇и лагкан̣абадивзд̇хам̣ баабзд̇ум̣ на саггод̇и. вин̃н̃аан̣ам̣ нийлаад̣̇ивасзна аарамман̣ан̃жзва сан̃ж̇аанаад̇и, анижжаад̣̇илагкан̣абадивзд̇хан̃жа баабзд̇и, уссаггид̇ваа бана маг̇г̇абаад̇убхаавам̣ баабзд̇ум̣ на саггод̇и. бан̃н̃аа нийлаад̣̇ивасзна аарамман̣амби сан̃ж̇аанаад̇и, анижжаад̣̇ивасзна лагкан̣абадивзд̇хамби баабзд̇и, уссаггид̇ваа маг̇г̇абаад̇убхаавам̣ баабзд̇умби саггод̇и.

    Idāni sañjānāti vijānāti pajānātīti ettha viseso veditabbo. Tattha upasaggamattameva viseso. Jānātīti padaṃ pana aviseso. Tassāpi jānanatthe viseso veditabbo. Saññā hi nīlādivasena ārammaṇaṃ sañjānanamattameva, aniccaṃ dukkhaṃ anattāti lakkhaṇapaṭivedhaṃ pāpetuṃ na sakkoti. Viññāṇaṃ nīlādivasena ārammaṇañceva sañjānāti, aniccādilakkhaṇapaṭivedhañca pāpeti, ussakkitvā pana maggapātubhāvaṃ pāpetuṃ na sakkoti. Paññā nīlādivasena ārammaṇampi sañjānāti, aniccādivasena lakkhaṇapaṭivedhampi pāpeti, ussakkitvā maggapātubhāvaṃ pāpetumpi sakkoti.

    яат̇аа хи хзран̃н̃игапалагз гахаабан̣араасимхи гад̇з аж̇аад̇аб̣уд̣̇д̇хи д̣̇аараго г̇аамигабурисо махаахзран̃н̃игод̇и д̇ийсу ж̇анзсу ологзд̇ваа тид̇зсу аж̇аад̇аб̣уд̣̇д̇хи д̣̇аараго гахаабан̣аанам̣ жид̇д̇авижид̇д̇ажад̇урассаман̣д̣алабхаавамзва ж̇аанаад̇и, ид̣̇ам̣ мануссаанам̣ убабхог̇абарибхог̇ам̣ рад̇анасаммад̇анд̇и на ж̇аанаад̇и. г̇аамигабурисо жид̇д̇аад̣̇ибхааван̃жзва ж̇аанаад̇и, мануссаанам̣ убабхог̇абарибхог̇арад̇анасаммад̇абхааван̃жа. ‘‘аяам̣ гуудо аяам̣ чзго аяам̣ гарад̇о аяам̣ сан̣хо’’д̇и бана на ж̇аанаад̇и. махаахзран̃н̃иго жид̇д̇аад̣̇ибхаавамби рад̇анасаммад̇абхаавамби гуудаад̣̇ибхаавамби ж̇аанаад̇и, ж̇аананд̇о жа бана нам̣ руубам̣ д̣̇исвааби ж̇аанаад̇и, аагодид̇асса сад̣̇д̣̇ам̣ суд̇вааби, г̇анд̇хам̣ гхааяид̇вааби, расам̣ сааяид̇вааби, хад̇т̇зна г̇аругалахугабхаавам̣ убад̇хаарзд̇вааби асугаг̇аамз гад̇од̇иби ж̇аанаад̇и, асуганиг̇амз асуганаг̇арз асугабаб̣б̣ад̇ажчааяааяа асуганад̣̇ийд̇ийрз гад̇од̇иби, асугаажариязна гад̇од̇иби ж̇аанаад̇и. звамзвам̣ сан̃н̃аа аж̇аад̇аб̣уд̣̇д̇хид̣̇аарагасса гахаабан̣ад̣̇ассанам̣ вияа нийлаад̣̇ивасзна аарамман̣амад̇д̇амзва сан̃ж̇аанаад̇и. вин̃н̃аан̣ам̣ г̇аамигабурисасса гахаабан̣ад̣̇ассанам̣ вияа нийлаад̣̇ивасзна аарамман̣амби сан̃ж̇аанаад̇и, анижжаад̣̇ивасзна лагкан̣абадивзд̇хамби баабзд̇и. бан̃н̃аа махаахзран̃н̃игасса гахаабан̣ад̣̇ассанам̣ вияа нийлаад̣̇ивасзна аарамман̣амби сан̃ж̇аанаад̇и, анижжаад̣̇ивасзна лагкан̣абадивзд̇хамби баабзд̇и, уссаггид̇ваа маг̇г̇абаад̇убхаавамби баабзд̇и. со бана нзсам̣ висзсо д̣̇уббадивиж̇жхо.

    Yathā hi heraññikaphalake kahāpaṇarāsimhi kate ajātabuddhi dārako gāmikapuriso mahāheraññikoti tīsu janesu oloketvā ṭhitesu ajātabuddhi dārako kahāpaṇānaṃ cittavicittacaturassamaṇḍalabhāvameva jānāti, idaṃ manussānaṃ upabhogaparibhogaṃ ratanasammatanti na jānāti. Gāmikapuriso cittādibhāvañceva jānāti, manussānaṃ upabhogaparibhogaratanasammatabhāvañca. ‘‘Ayaṃ kūṭo ayaṃ cheko ayaṃ karato ayaṃ saṇho’’ti pana na jānāti. Mahāheraññiko cittādibhāvampi ratanasammatabhāvampi kūṭādibhāvampi jānāti, jānanto ca pana naṃ rūpaṃ disvāpi jānāti, ākoṭitassa saddaṃ sutvāpi, gandhaṃ ghāyitvāpi, rasaṃ sāyitvāpi, hatthena garukalahukabhāvaṃ upadhāretvāpi asukagāme katotipi jānāti, asukanigame asukanagare asukapabbatacchāyāya asukanadītīre katotipi, asukācariyena katotipi jānāti. Evamevaṃ saññā ajātabuddhidārakassa kahāpaṇadassanaṃ viya nīlādivasena ārammaṇamattameva sañjānāti. Viññāṇaṃ gāmikapurisassa kahāpaṇadassanaṃ viya nīlādivasena ārammaṇampi sañjānāti, aniccādivasena lakkhaṇapaṭivedhampi pāpeti. Paññā mahāheraññikassa kahāpaṇadassanaṃ viya nīlādivasena ārammaṇampi sañjānāti, aniccādivasena lakkhaṇapaṭivedhampi pāpeti, ussakkitvā maggapātubhāvampi pāpeti. So pana nesaṃ viseso duppaṭivijjho.

    д̇знааха ааяасмаа нааг̇асзно – ‘‘д̣̇уггарам̣, махаарааж̇а, бхаг̇авад̇аа гад̇анд̇и. гим̣, бханд̇з, нааг̇асзна бхаг̇авад̇аа д̣̇уггарам̣ гад̇анд̇и? д̣̇уггарам̣, махаарааж̇а, бхаг̇авад̇аа гад̇ам̣, имзсам̣ аруубийнам̣ жид̇д̇ажзд̇асигаанам̣ д̇хаммаанам̣ згаарамман̣з бавад̇д̇амаанаанам̣ вавад̇т̇аанам̣ агкаад̇ам̣, аяам̣ пассо, аяам̣ взд̣̇анаа, аяам̣ сан̃н̃аа, аяам̣ жзд̇анаа, ид̣̇ам̣ жид̇д̇а’’нд̇и (ми. ба. 2.7.16). яат̇аа хи д̇илад̇злам̣, саасабад̇злам̣, мад̇хугад̇злам̣, зран̣д̣агад̇злам̣, васаад̇зланд̇и имаани бан̃жа д̇злаани згажаадияам̣ багкибид̇ваа д̣̇ивасам̣ яамагамант̇зхи мант̇зд̇ваа д̇ад̇о ид̣̇ам̣ д̇илад̇злам̣, ид̣̇ам̣ саасабад̇зланд̇и згзгасса баадиязггам̣ уд̣̇д̇харан̣ам̣ наама д̣̇уггарам̣, ид̣̇ам̣ д̇ад̇о д̣̇уггарад̇арам̣. бхаг̇аваа бана саб̣б̣ан̃н̃уд̇ан̃н̃аан̣асса суббадивид̣̇д̇хад̇д̇аа д̇хаммиссаро д̇хаммарааж̇аа имзсам̣ аруубийнам̣ д̇хаммаанам̣ згаарамман̣з бавад̇д̇амаанаанам̣ вавад̇т̇аанам̣ агкааси. бан̃жаннам̣ махаанад̣̇ийнам̣ самуд̣̇д̣̇ам̣ бавидтадтаанз, ‘‘ид̣̇ам̣ г̇ан̇г̇ааяа уд̣̇агам̣, ид̣̇ам̣ яамунааяаа’’д̇и звам̣ баадиязггам̣ уд̣̇агауд̣̇д̇харан̣знааби аяамад̇т̇о взд̣̇ид̇аб̣б̣о.

    Tenāha āyasmā nāgaseno – ‘‘dukkaraṃ, mahārāja, bhagavatā katanti. Kiṃ, bhante, nāgasena bhagavatā dukkaraṃ katanti? Dukkaraṃ, mahārāja, bhagavatā kataṃ, imesaṃ arūpīnaṃ cittacetasikānaṃ dhammānaṃ ekārammaṇe pavattamānānaṃ vavatthānaṃ akkhātaṃ, ayaṃ phasso, ayaṃ vedanā, ayaṃ saññā, ayaṃ cetanā, idaṃ citta’’nti (mi. pa. 2.7.16). Yathā hi tilatelaṃ, sāsapatelaṃ, madhukatelaṃ, eraṇḍakatelaṃ, vasātelanti imāni pañca telāni ekacāṭiyaṃ pakkhipitvā divasaṃ yamakamanthehi manthetvā tato idaṃ tilatelaṃ, idaṃ sāsapatelanti ekekassa pāṭiyekkaṃ uddharaṇaṃ nāma dukkaraṃ, idaṃ tato dukkarataraṃ. Bhagavā pana sabbaññutaññāṇassa suppaṭividdhattā dhammissaro dhammarājā imesaṃ arūpīnaṃ dhammānaṃ ekārammaṇe pavattamānānaṃ vavatthānaṃ akkhāsi. Pañcannaṃ mahānadīnaṃ samuddaṃ paviṭṭhaṭṭhāne, ‘‘idaṃ gaṅgāya udakaṃ, idaṃ yamunāyā’’ti evaṃ pāṭiyekkaṃ udakauddharaṇenāpi ayamattho veditabbo.

    451. ниссадтзнаад̇и ниссадзна барижжад̇д̇зна ваа. д̇ад̇т̇а ниссадзнаад̇и ад̇т̇з сад̇и бан̃жахи инд̣̇риязхийд̇и ниссаггаважанам̣. барижжад̇д̇знаад̇и ад̇т̇з сад̇и гаран̣аважанам̣ взд̣̇ид̇аб̣б̣ам̣. ид̣̇ам̣ вуд̇д̇ам̣ ход̇и – бан̃жахи инд̣̇риязхи ниссарид̇ваа манод̣̇ваарз бавад̇д̇зна бан̃жахи ваа инд̣̇риязхи д̇асса вад̇т̇убхаавам̣ анубаг̇аманад̇ааяа барижжад̇д̇знаад̇и. барисуд̣̇д̇хзнаад̇и нирубаггилзсзна. мановин̃н̃аан̣знаад̇и руубааважаражад̇уд̇т̇аж̇жхаанажид̇д̇зна. гим̣ нзяяанд̇и гим̣ ж̇аанид̇аб̣б̣ам̣. ‘‘яам̣гин̃жи нзяяам̣ наама ад̇т̇и д̇хамма’’нд̇иаад̣̇ийсу (махаани. 69) хи ж̇аанид̇аб̣б̣ам̣ нзяяанд̇и вуд̇д̇ам̣. аагаасаанан̃жааяад̇анам̣ нзяяанд̇и гат̇ам̣ руубааважаражад̇уд̇т̇аж̇жхаанажид̇д̇зна аруубааважарасамаабад̇д̇и нзяяаад̇и? руубааважаражад̇уд̇т̇аж̇жхаанз тид̇зна аруубааважарасамаабад̇д̇им̣ ниб̣б̣ад̇д̇зд̇ум̣ саггаа ход̇и. зд̇т̇а тид̇асса хи саа иж̇жхад̇и. д̇асмаа ‘‘аагаасаанан̃жааяад̇анам̣ нзяяа’’нд̇иаад̣̇имааха. ат̇а нзвасан̃н̃аанаасан̃н̃ааяад̇анам̣ гасмаа на вуд̇д̇анд̇и? баадиязггам̣ абхинивзсаабхаавад̇о. д̇ад̇т̇а хи галаабад̇о наяад̇о саммасанам̣ лаб̣бхад̇и, д̇хаммасзнаабад̇исад̣̇исассааби хи бхигкуно баадиязггам̣ абхинивзсо на ж̇ааяад̇и. д̇асмаа т̇зроби, ‘‘звам̣ гирамз д̇хаммаа ахуд̇ваа самбхонд̇и, худ̇ваа бадивзнд̇ий’’д̇и (ма. ни. 3.94) галаабад̇о наяад̇о саммасид̇ваа виссаж̇ж̇зсийд̇и. бхаг̇аваа бана саб̣б̣ан̃н̃уд̇ан̃н̃аан̣асса хад̇т̇аг̇ад̇ад̇д̇аа нзвасан̃н̃аанаасан̃н̃ааяад̇анасамаабад̇д̇ияамби баробан̃н̃ааса д̇хаммз баадиязггам̣ ам̣г̇уд̣̇д̇хаарзнзва уд̣̇д̇харид̇ваа, ‘‘яаавад̇аа сан̃н̃аасамаабад̇д̇ияо, д̇аавад̇аа ан̃н̃аабадивзд̇хо’’д̇и ааха.

    451.Nissaṭṭhenāti nissaṭena pariccattena vā. Tattha nissaṭenāti atthe sati pañcahi indriyehīti nissakkavacanaṃ. Pariccattenāti atthe sati karaṇavacanaṃ veditabbaṃ. Idaṃ vuttaṃ hoti – pañcahi indriyehi nissaritvā manodvāre pavattena pañcahi vā indriyehi tassa vatthubhāvaṃ anupagamanatāya pariccattenāti. Parisuddhenāti nirupakkilesena. Manoviññāṇenāti rūpāvacaracatutthajjhānacittena. Kiṃ neyyanti kiṃ jānitabbaṃ. ‘‘Yaṃkiñci neyyaṃ nāma atthi dhamma’’ntiādīsu (mahāni. 69) hi jānitabbaṃ neyyanti vuttaṃ. Ākāsānañcāyatanaṃ neyyanti kathaṃ rūpāvacaracatutthajjhānacittena arūpāvacarasamāpatti neyyāti? Rūpāvacaracatutthajjhāne ṭhitena arūpāvacarasamāpattiṃ nibbattetuṃ sakkā hoti. Ettha ṭhitassa hi sā ijjhati. Tasmā ‘‘ākāsānañcāyatanaṃ neyya’’ntiādimāha. Atha nevasaññānāsaññāyatanaṃ kasmā na vuttanti? Pāṭiyekkaṃ abhinivesābhāvato. Tattha hi kalāpato nayato sammasanaṃ labbhati, dhammasenāpatisadisassāpi hi bhikkhuno pāṭiyekkaṃ abhiniveso na jāyati. Tasmā theropi, ‘‘evaṃ kirame dhammā ahutvā sambhonti, hutvā paṭiventī’’ti (ma. ni. 3.94) kalāpato nayato sammasitvā vissajjesīti. Bhagavā pana sabbaññutaññāṇassa hatthagatattā nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiyampi paropaññāsa dhamme pāṭiyekkaṃ aṃguddhāreneva uddharitvā, ‘‘yāvatā saññāsamāpattiyo, tāvatā aññāpaṭivedho’’ti āha.

    бан̃н̃аажагкунаа баж̇аанаад̇ийд̇и д̣̇ассанабарин̣ааяагадтзна жагкубхууд̇ааяа бан̃н̃ааяа баж̇аанаад̇и. д̇ад̇т̇а д̣̇вз бан̃н̃аа самаад̇хибан̃н̃аа вибассанаабан̃н̃аа жа. самаад̇хибан̃н̃ааяа гижжад̇о асаммохад̇о жа баж̇аанаад̇и. вибассанаабан̃н̃ааяа лагкан̣абадивзд̇хзна аарамман̣ад̇о ж̇аананам̣ гат̇ид̇ам̣. гимад̇т̇ияаад̇и го зд̇иссаа ад̇т̇о. абхин̃н̃ад̇т̇аад̇иаад̣̇ийсу абхин̃н̃зяяз д̇хаммз абхиж̇аанаад̇ийд̇и абхин̃н̃ад̇т̇аа. барин̃н̃зяяз д̇хаммз бариж̇аанаад̇ийд̇и барин̃н̃ад̇т̇аа. бахаад̇аб̣б̣з д̇хаммз баж̇ахад̇ийд̇и бахаанад̇т̇аа. саа банзсаа логияааби абхин̃н̃ад̇т̇аа жа барин̃н̃ад̇т̇аа жа вигкамбханад̇о бахаанад̇т̇аа. логуд̇д̇арааби абхин̃н̃ад̇т̇аа жа барин̃н̃ад̇т̇аа жа самужчзд̣̇ад̇о бахаанад̇т̇аа. д̇ад̇т̇а логияаа гижжад̇о асаммохад̇о жа баж̇аанаад̇и, логуд̇д̇араа асаммохад̇о.

    Paññācakkhunā pajānātīti dassanapariṇāyakaṭṭhena cakkhubhūtāya paññāya pajānāti. Tattha dve paññā samādhipaññā vipassanāpaññā ca. Samādhipaññāya kiccato asammohato ca pajānāti. Vipassanāpaññāya lakkhaṇapaṭivedhena ārammaṇato jānanaṃ kathitaṃ. Kimatthiyāti ko etissā attho. Abhiññatthātiādīsu abhiññeyye dhamme abhijānātīti abhiññatthā. Pariññeyye dhamme parijānātīti pariññatthā. Pahātabbe dhamme pajahatīti pahānatthā. Sā panesā lokiyāpi abhiññatthā ca pariññatthā ca vikkhambhanato pahānatthā. Lokuttarāpi abhiññatthā ca pariññatthā ca samucchedato pahānatthā. Tattha lokiyā kiccato asammohato ca pajānāti, lokuttarā asammohato.

    452. саммаад̣̇идтияаа уббаад̣̇ааяаад̇и вибассанаасаммаад̣̇идтияаа жа маг̇г̇асаммаад̣̇идтияаа жа. барад̇о жа гхосод̇и саббааяад̇хаммассаванам̣. яонисо жа манасигаарод̇и ад̇д̇ано убааяаманасигааро. д̇ад̇т̇а саавагзсу аби д̇хаммасзнаабад̇ино д̣̇вз бажжаяаа лад̣̇д̇хум̣ вадданд̇иязва. т̇зро хи габбасад̇асахассаад̇хигам̣ згам̣ асан̇кязяяам̣ баарамияо буурзд̇вааби ад̇д̇ано д̇хаммад̇ааяа ан̣умад̇д̇амби гилзсам̣ баж̇ахид̇ум̣ наасагки. ‘‘яз д̇хаммаа хзд̇уббабхаваа’’д̇и (махаава. 60) ассаж̇ид̇т̇зрад̇о имам̣ г̇аат̇ам̣ суд̇ваавасса бадивзд̇хо ж̇аад̇о. бажжзгаб̣уд̣̇д̇хаанам̣ бана саб̣б̣ан̃н̃уб̣уд̣̇д̇хаанан̃жа барад̇огхосагаммам̣ над̇т̇и, яонисоманасигаарасмим̣язва тад̇ваа бажжзгаб̣од̇хин̃жа саб̣б̣ан̃н̃уд̇ан̃н̃аан̣ан̃жа ниб̣б̣ад̇д̇знд̇и.

    452.Sammādiṭṭhiyā uppādāyāti vipassanāsammādiṭṭhiyā ca maggasammādiṭṭhiyā ca. Parato ca ghosoti sappāyadhammassavanaṃ. Yoniso ca manasikāroti attano upāyamanasikāro. Tattha sāvakesu api dhammasenāpatino dve paccayā laddhuṃ vaṭṭantiyeva. Thero hi kappasatasahassādhikaṃ ekaṃ asaṅkhyeyyaṃ pāramiyo pūretvāpi attano dhammatāya aṇumattampi kilesaṃ pajahituṃ nāsakkhi. ‘‘Ye dhammā hetuppabhavā’’ti (mahāva. 60) assajittherato imaṃ gāthaṃ sutvāvassa paṭivedho jāto. Paccekabuddhānaṃ pana sabbaññubuddhānañca paratoghosakammaṃ natthi, yonisomanasikārasmiṃyeva ṭhatvā paccekabodhiñca sabbaññutaññāṇañca nibbattenti.

    ануг̇г̇ахид̇аад̇и лад̣̇д̇хуубагаараа. саммаад̣̇идтийд̇и арахад̇д̇амаг̇г̇асаммаад̣̇идти. палагкан̣з ниб̣б̣ад̇д̇аа жзд̇овимуд̇д̇и палам̣ ассаад̇и жзд̇овимуд̇д̇ипалаа. д̇ад̣̇зва жзд̇овимуд̇д̇исан̇каад̇ам̣ палам̣ аанисам̣со ассаад̇и жзд̇овимуд̇д̇ипалаанисам̣саа. д̣̇уд̇ияабад̣̇зби зсзва наяо. зд̇т̇а жа жад̇уд̇т̇апалабан̃н̃аа бан̃н̃аавимуд̇д̇и наама, авасзсаа д̇хаммаа жзд̇овимуд̇д̇ийд̇и взд̣̇ид̇аб̣б̣аа. сийлаануг̇г̇ахид̇аад̇иаад̣̇ийсу сийланд̇и жад̇убаарисуд̣̇д̇хисийлам̣. суд̇анд̇и саббааяад̇хаммассаванам̣. саагажчаад̇и гаммадтаанз каланабагкаланажчзд̣̇анагат̇аа. самат̇од̇и вибассанаабаад̣̇игаа адта самаабад̇д̇ияо. вибассанаад̇и сад̇д̇авид̇хаа анубассанаа. жад̇убаарисуд̣̇д̇хисийлан̃хи буурзнд̇асса, саббааяад̇хаммассаванам̣ сун̣анд̇асса, гаммадтаанз каланабагкаланам̣ чинд̣̇анд̇асса, вибассанаабаад̣̇игаасу адтасамаабад̇д̇ийсу гаммам̣ гаронд̇асса, сад̇д̇авид̇хам̣ анубассанам̣ бхаавзнд̇асса арахад̇д̇амаг̇г̇о уббаж̇ж̇ид̇ваа палам̣ д̣̇зд̇и.

    Anuggahitāti laddhūpakārā. Sammādiṭṭhīti arahattamaggasammādiṭṭhi. Phalakkhaṇe nibbattā cetovimutti phalaṃ assāti cetovimuttiphalā. Tadeva cetovimuttisaṅkhātaṃ phalaṃ ānisaṃso assāti cetovimuttiphalānisaṃsā. Dutiyapadepi eseva nayo. Ettha ca catutthaphalapaññā paññāvimutti nāma, avasesā dhammā cetovimuttīti veditabbā. Sīlānuggahitātiādīsu sīlanti catupārisuddhisīlaṃ. Sutanti sappāyadhammassavanaṃ. Sākacchāti kammaṭṭhāne khalanapakkhalanacchedanakathā. Samathoti vipassanāpādikā aṭṭha samāpattiyo. Vipassanāti sattavidhā anupassanā. Catupārisuddhisīlañhi pūrentassa, sappāyadhammassavanaṃ suṇantassa, kammaṭṭhāne khalanapakkhalanaṃ chindantassa, vipassanāpādikāsu aṭṭhasamāpattīsu kammaṃ karontassa, sattavidhaṃ anupassanaṃ bhāventassa arahattamaggo uppajjitvā phalaṃ deti.

    яат̇аа хи мад̇хурам̣ амб̣абаггам̣ барибхун̃ж̇ид̇угаамо амб̣абод̇агасса саманд̇аа уд̣̇агагодтагам̣ т̇ирам̣ гад̇ваа б̣анд̇хад̇и. гхадам̣ г̇ахзд̇ваа гаалзна гаалам̣ уд̣̇агам̣ аасин̃жад̇и. уд̣̇агасса анигкаманад̇т̇ам̣ марияаад̣̇ам̣ т̇ирам̣ гарод̇и. яаа ход̇и самийбз валли ваа сугкад̣̇ан̣д̣аго ваа гибиллигабудо ваа маггадагаж̇аалам̣ ваа, д̇ам̣ абанзд̇и. кан̣ид̇д̇им̣ г̇ахзд̇ваа гаалзна гаалам̣ муулаани барикан̣ад̇и. звамасса аббамад̇д̇асса имаани бан̃жа гааран̣аани гарод̇о со амб̣о вад̣дхид̇ваа палам̣ д̣̇зд̇и. звам̣самбад̣̇амид̣̇ам̣ взд̣̇ид̇аб̣б̣ам̣. ругкасса саманд̇ад̇о годтагаб̣анд̇ханам̣ вияа хи сийлам̣ д̣̇адтаб̣б̣ам̣, гаалзна гаалам̣ уд̣̇агасин̃жанам̣ вияа д̇хаммассаванам̣, марияаад̣̇ааяа т̇ирабхаавагаран̣ам̣ вияа самат̇о, самийбз валлиаад̣̇ийнам̣ харан̣ам̣ вияа гаммадтаанз каланабагкаланажчзд̣̇анам̣, гаалзна гаалам̣ кан̣ид̇д̇им̣ г̇ахзд̇ваа муулакан̣анам̣ вияа сад̇д̇аннам̣ анубассанаанам̣ бхааванаа. д̇зхи бан̃жахи гааран̣зхи ануг̇г̇ахид̇асса амб̣аругкасса мад̇хурапалад̣̇аанагаало вияа имасса бхигкуно имзхи бан̃жахи д̇хаммзхи ануг̇г̇ахид̇ааяа саммаад̣̇идтияаа арахад̇д̇апалад̣̇аанам̣ взд̣̇ид̇аб̣б̣ам̣.

    Yathā hi madhuraṃ ambapakkaṃ paribhuñjitukāmo ambapotakassa samantā udakakoṭṭhakaṃ thiraṃ katvā bandhati. Ghaṭaṃ gahetvā kālena kālaṃ udakaṃ āsiñcati. Udakassa anikkhamanatthaṃ mariyādaṃ thiraṃ karoti. Yā hoti samīpe valli vā sukkhadaṇḍako vā kipillikapuṭo vā makkaṭakajālaṃ vā, taṃ apaneti. Khaṇittiṃ gahetvā kālena kālaṃ mūlāni parikhaṇati. Evamassa appamattassa imāni pañca kāraṇāni karoto so ambo vaḍḍhitvā phalaṃ deti. Evaṃsampadamidaṃ veditabbaṃ. Rukkhassa samantato koṭṭhakabandhanaṃ viya hi sīlaṃ daṭṭhabbaṃ, kālena kālaṃ udakasiñcanaṃ viya dhammassavanaṃ, mariyādāya thirabhāvakaraṇaṃ viya samatho, samīpe valliādīnaṃ haraṇaṃ viya kammaṭṭhāne khalanapakkhalanacchedanaṃ, kālena kālaṃ khaṇittiṃ gahetvā mūlakhaṇanaṃ viya sattannaṃ anupassanānaṃ bhāvanā. Tehi pañcahi kāraṇehi anuggahitassa ambarukkhassa madhuraphaladānakālo viya imassa bhikkhuno imehi pañcahi dhammehi anuggahitāya sammādiṭṭhiyā arahattaphaladānaṃ veditabbaṃ.

    453. гад̇и банаавусо, бхаваад̇и ид̇ха гим̣ бужчад̇и? мууламзва г̇ад̇о анусанд̇хи, д̣̇уббан̃н̃о язхи бхавзхи на удтаад̇и, д̇з бужчиссаамийд̇и бужчад̇и. д̇ад̇т̇а гаамабхавод̇и гаамабхавуубаг̇ам̣ гаммам̣ гаммаабхиниб̣б̣ад̇д̇аа убаад̣̇иннагканд̇хаабийд̇и убхаяамзгад̇о гад̇ваа гаамабхавод̇и ааха. руубааруубабхавзсуби зсзва наяо. ааяад̇инд̇и анааг̇ад̇з. бунаб̣бхавасса абхиниб̣б̣ад̇д̇ийд̇и бунаб̣бхаваабхиниб̣б̣ад̇д̇и. ид̇ха ваддам̣ бужчиссаамийд̇и бужчад̇и. д̇ад̇раад̇ад̇раабхинанд̣̇анаад̇и руубаабхинанд̣̇анаа сад̣̇д̣̇аабхинанд̣̇анаад̇и звам̣ д̇ахим̣ д̇ахим̣ абхинанд̣̇анаа, гаран̣аважанз жзд̇ам̣ бажжад̇д̇ам̣. д̇ад̇рад̇ад̇раабхинанд̣̇анааяа бунаб̣бхаваабхиниб̣б̣ад̇д̇и ход̇ийд̇и ад̇т̇о. зд̇д̇аавад̇аа хи г̇аманам̣ ход̇и, ааг̇аманам̣ ход̇и, г̇аманааг̇аманам̣ ход̇и, ваддам̣ вад̇д̇ад̇ийд̇и ваддам̣ мад̇т̇агам̣ баабзд̇ваа д̣̇ассзси. ид̣̇аани виваддам̣ бужчанд̇о ‘‘гат̇ам̣ банаавусо’’д̇иаад̣̇имааха. д̇асса виссаж̇ж̇анз авиж̇ж̇аавирааг̇аад̇и авиж̇ж̇ааяа каяанирод̇хзна. виж̇ж̇уббаад̣̇аад̇и арахад̇д̇амаг̇г̇авиж̇ж̇ааяа уббаад̣̇зна. гим̣ авиж̇ж̇аа буб̣б̣з нируд̣̇д̇хаа, ат̇а виж̇ж̇аа буб̣б̣з уббаннаад̇и? убхаяамзд̇ам̣ на вад̇д̇аб̣б̣ам̣. бад̣̇ийбуж̇ж̇аланзна анд̇хагааравиг̇амо вияа виж̇ж̇уббаад̣̇зна авиж̇ж̇аа нируд̣̇д̇хаава ход̇и. д̇ан̣хаанирод̇хаад̇и д̇ан̣хааяа каяанирод̇хзна. бунаб̣бхаваабхиниб̣б̣ад̇д̇и на ход̇ийд̇и звам̣ ааяад̇им̣ бунаб̣бхавасса абхиниб̣б̣ад̇д̇и на ход̇и, г̇аманам̣ ааг̇аманам̣ г̇аманааг̇аманам̣ убажчиж̇ж̇ад̇и, ваддам̣ на вад̇д̇ад̇ийд̇и виваддам̣ мад̇т̇агам̣ баабзд̇ваа д̣̇ассзси.

    453.Katipanāvuso, bhavāti idha kiṃ pucchati? Mūlameva gato anusandhi, duppañño yehi bhavehi na uṭṭhāti, te pucchissāmīti pucchati. Tattha kāmabhavoti kāmabhavūpagaṃ kammaṃ kammābhinibbattā upādinnakkhandhāpīti ubhayamekato katvā kāmabhavoti āha. Rūpārūpabhavesupi eseva nayo. Āyatinti anāgate. Punabbhavassa abhinibbattīti punabbhavābhinibbatti. Idha vaṭṭaṃ pucchissāmīti pucchati. Tatrātatrābhinandanāti rūpābhinandanā saddābhinandanāti evaṃ tahiṃ tahiṃ abhinandanā, karaṇavacane cetaṃ paccattaṃ. Tatratatrābhinandanāya punabbhavābhinibbatti hotīti attho. Ettāvatā hi gamanaṃ hoti, āgamanaṃ hoti, gamanāgamanaṃ hoti, vaṭṭaṃ vattatīti vaṭṭaṃ matthakaṃ pāpetvā dassesi. Idāni vivaṭṭaṃ pucchanto ‘‘kathaṃ panāvuso’’tiādimāha. Tassa vissajjane avijjāvirāgāti avijjāya khayanirodhena. Vijjuppādāti arahattamaggavijjāya uppādena. Kiṃ avijjā pubbe niruddhā, atha vijjā pubbe uppannāti? Ubhayametaṃ na vattabbaṃ. Padīpujjalanena andhakāravigamo viya vijjuppādena avijjā niruddhāva hoti. Taṇhānirodhāti taṇhāya khayanirodhena. Punabbhavābhinibbatti na hotīti evaṃ āyatiṃ punabbhavassa abhinibbatti na hoti, gamanaṃ āgamanaṃ gamanāgamanaṃ upacchijjati, vaṭṭaṃ na vattatīti vivaṭṭaṃ matthakaṃ pāpetvā dassesi.

    454. гад̇амам̣ банаавусод̇и ид̇ха гим̣ бужчад̇и? убхад̇обхааг̇авимуд̇д̇о бхигку гаалзна гаалам̣ нирод̇хам̣ самаабаж̇ж̇ад̇и. д̇асса нирод̇хабаад̣̇агам̣ батамаж̇жхаанам̣ бужчиссаамийд̇и бужчад̇и. батамам̣ жхаананд̇и ид̇ха гим̣ бужчад̇и? нирод̇хам̣ самаабаж̇ж̇анагзна бхигкунаа ан̇г̇ававад̇т̇аанам̣ годтаасабарижчзд̣̇о наама ж̇аанид̇аб̣б̣о, ид̣̇ам̣ жхаанам̣ бан̃жан̇г̇игам̣ жад̇уран̇г̇игам̣ д̇иван̇г̇игам̣ д̣̇уван̇г̇иганд̇и ан̇г̇ававад̇т̇аанам̣ годтаасабарижчзд̣̇ам̣ бужчиссаамийд̇и бужчад̇и. вид̇аггод̇иаад̣̇ийсу бана абхиниробаналагкан̣о вид̇агго, анумаж̇ж̇аналагкан̣о вижааро, паран̣алагкан̣аа бийд̇и, саад̇алагкан̣ам̣ сукам̣, авигкзбалагкан̣аа жид̇д̇згаг̇г̇ад̇аад̇и имз бан̃жа д̇хаммаа вад̇д̇анд̇и. гад̇ан̇г̇авиббахийнанд̇и ид̇ха бана гим̣ бужчад̇и? нирод̇хам̣ самаабаж̇ж̇анагзна бхигкунаа убагаараанубагаараани ан̇г̇аани ж̇аанид̇аб̣б̣аани, д̇аани бужчиссаамийд̇и бужчад̇и, виссаж̇ж̇анам̣ банзд̇т̇а баагадамзва. ид̇и хздтаа нирод̇хабаад̣̇агам̣ батамаж̇жхаанам̣ г̇ахид̇ам̣, убари д̇асса ананд̇арабажжаяам̣ нзвасан̃н̃аанаасан̃н̃ааяад̇анасамаабад̇д̇им̣ бужчиссад̇и. анд̇араа бана ча самаабад̇д̇ияо сам̣кид̇д̇аа, наяам̣ ваа д̣̇ассзд̇ваа виссадтаад̇и взд̣̇ид̇аб̣б̣аа.

    454.Katamaṃ panāvusoti idha kiṃ pucchati? Ubhatobhāgavimutto bhikkhu kālena kālaṃ nirodhaṃ samāpajjati. Tassa nirodhapādakaṃ paṭhamajjhānaṃ pucchissāmīti pucchati. Paṭhamaṃ jhānanti idha kiṃ pucchati? Nirodhaṃ samāpajjanakena bhikkhunā aṅgavavatthānaṃ koṭṭhāsaparicchedo nāma jānitabbo, idaṃ jhānaṃ pañcaṅgikaṃ caturaṅgikaṃ tivaṅgikaṃ duvaṅgikanti aṅgavavatthānaṃ koṭṭhāsaparicchedaṃ pucchissāmīti pucchati. Vitakkotiādīsu pana abhiniropanalakkhaṇo vitakko, anumajjanalakkhaṇo vicāro, pharaṇalakkhaṇā pīti, sātalakkhaṇaṃ sukhaṃ, avikkhepalakkhaṇā cittekaggatāti ime pañca dhammā vattanti. Kataṅgavippahīnanti idha pana kiṃ pucchati? Nirodhaṃ samāpajjanakena bhikkhunā upakārānupakārāni aṅgāni jānitabbāni, tāni pucchissāmīti pucchati, vissajjanaṃ panettha pākaṭameva. Iti heṭṭhā nirodhapādakaṃ paṭhamajjhānaṃ gahitaṃ, upari tassa anantarapaccayaṃ nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiṃ pucchissati. Antarā pana cha samāpattiyo saṃkhittā, nayaṃ vā dassetvā vissaṭṭhāti veditabbā.

    455. ид̣̇аани вин̃н̃аан̣аниссаяз бан̃жа басаад̣̇з бужчанд̇о бан̃жимаани, аавусод̇иаад̣̇имааха. д̇ад̇т̇а г̇ожарависаяанд̇и г̇ожарабхууд̇ам̣ висаяам̣. ан̃н̃аман̃н̃ассаад̇и жагку сод̇асса сод̇ам̣ ваа жагкуссаад̇и звам̣ згзгасса г̇ожарависаяам̣ на бажжанубход̇и. сажз хи нийлаад̣̇ибхзд̣̇ам̣ руубаарамман̣ам̣ самод̇хаанзд̇ваа сод̇инд̣̇рияасса убанзяяа, ‘‘ин̇гха д̇аава нам̣ вавад̇т̇абзхи вибхаавзхи, гим̣ наамзд̇ам̣ аарамман̣а’’нд̇и. жагкувин̃н̃аан̣ан̃хи винааби мукзна ад̇д̇ано д̇хаммад̇ааяа звам̣ вад̣̇зяяа – ‘‘арз анд̇хаб̣аала , вассасад̇амби вассасахассамби барид̇хаавамаано ан̃н̃ад̇ра маяаа гухим̣ зд̇асса ж̇аананагам̣ лабхиссаси, аахара нам̣ жагкубасаад̣̇з убанзхи, ахамзд̇ам̣ аарамман̣ам̣ ж̇ааниссаами, яад̣̇и ваа нийлам̣ яад̣̇и ваа бийд̇агам̣, на хи зсо ан̃н̃асса висаяо, маяхзвзсо висаяо’’д̇и. сзсад̣̇ваарзсуби зсзва наяо. звамзд̇аани ан̃н̃аман̃н̃асса г̇ожарам̣ висаяам̣ на бажжанубхонд̇и наама. гим̣ бадисаран̣анд̇и зд̇зсам̣ гим̣ бадисаран̣ам̣, гим̣ зд̇аани бадисаранд̇ийд̇и бужчад̇и. мано бадисаран̣анд̇и ж̇аванамано бадисаран̣ам̣. мано жа нзсанд̇и манод̣̇вааригаж̇аванамано ваа бан̃жад̣̇вааригаж̇аванамано ваа зд̇зсам̣ г̇ожарависаяам̣ раж̇ж̇анаад̣̇ивасзна анубход̇и. жагкувин̃н̃аан̣ан̃хи руубад̣̇ассанамад̇д̇амзва, зд̇т̇а раж̇ж̇анам̣ ваа д̣̇уссанам̣ ваа муяханам̣ ваа над̇т̇и. зд̇асмим̣ бана д̣̇ваарз ж̇аванам̣ раж̇ж̇ад̇и ваа д̣̇уссад̇и ваа муяхад̇и ваа. сод̇авин̃н̃аан̣аад̣̇ийсуби зсзва наяо.

    455. Idāni viññāṇanissaye pañca pasāde pucchanto pañcimāni, āvusotiādimāha. Tattha gocaravisayanti gocarabhūtaṃ visayaṃ. Aññamaññassāti cakkhu sotassa sotaṃ vā cakkhussāti evaṃ ekekassa gocaravisayaṃ na paccanubhoti. Sace hi nīlādibhedaṃ rūpārammaṇaṃ samodhānetvā sotindriyassa upaneyya, ‘‘iṅgha tāva naṃ vavatthapehi vibhāvehi, kiṃ nāmetaṃ ārammaṇa’’nti. Cakkhuviññāṇañhi vināpi mukhena attano dhammatāya evaṃ vadeyya – ‘‘are andhabāla , vassasatampi vassasahassampi paridhāvamāno aññatra mayā kuhiṃ etassa jānanakaṃ labhissasi, āhara naṃ cakkhupasāde upanehi, ahametaṃ ārammaṇaṃ jānissāmi, yadi vā nīlaṃ yadi vā pītakaṃ, na hi eso aññassa visayo, mayheveso visayo’’ti. Sesadvāresupi eseva nayo. Evametāni aññamaññassa gocaraṃ visayaṃ na paccanubhonti nāma. Kiṃ paṭisaraṇanti etesaṃ kiṃ paṭisaraṇaṃ, kiṃ etāni paṭisarantīti pucchati. Mano paṭisaraṇanti javanamano paṭisaraṇaṃ. Mano ca nesanti manodvārikajavanamano vā pañcadvārikajavanamano vā etesaṃ gocaravisayaṃ rajjanādivasena anubhoti. Cakkhuviññāṇañhi rūpadassanamattameva, ettha rajjanaṃ vā dussanaṃ vā muyhanaṃ vā natthi. Etasmiṃ pana dvāre javanaṃ rajjati vā dussati vā muyhati vā. Sotaviññāṇādīsupi eseva nayo.

    д̇ад̇рааяам̣ убамаа – бан̃жа гира д̣̇уб̣б̣алабхож̇агаа рааж̇аанам̣ сзвид̇ваа гижчзна гасирзна згасмим̣ бан̃жагулигз г̇аамз барид̇д̇агам̣ ааяам̣ лабхим̣су. д̇зсам̣ д̇ад̇т̇а мажчабхааг̇о мам̣сабхааг̇о яуд̇д̇игахаабан̣о ваа, б̣анд̇хагахаабан̣о ваа, маабахаарагахаабан̣о ваа, адтагахаабан̣о ваа, сол̣асагахаабан̣о ваа, б̣аад̇д̇им̣сагахаабан̣о ваа, жад̇усадтигахаабан̣о ваа, д̣̇ан̣д̣од̇и зд̇д̇агамад̇д̇амзва баабун̣аад̇и. сад̇авад̇т̇угам̣ бан̃жасад̇авад̇т̇угам̣ сахассавад̇т̇угам̣ махааб̣алим̣ рааж̇аава г̇ан̣хаад̇и. д̇ад̇т̇а бан̃жагулигаг̇аамо вияа бан̃жа басаад̣̇аа д̣̇адтаб̣б̣аа; бан̃жа д̣̇уб̣б̣алабхож̇агаа вияа бан̃жа вин̃н̃аан̣аани; рааж̇аа вияа ж̇аванам̣; д̣̇уб̣б̣алабхож̇агаанам̣ барид̇д̇агам̣ ааяабаабун̣анам̣ вияа жагкувин̃н̃аан̣аад̣̇ийнам̣ руубад̣̇ассанаад̣̇имад̇д̇ам̣. раж̇ж̇анаад̣̇ийни бана зд̇зсу над̇т̇и. ран̃н̃о махааб̣алиг̇г̇ахан̣ам̣ вияа д̇зсу д̣̇ваарзсу ж̇аванасса раж̇ж̇анаад̣̇ийни взд̣̇ид̇аб̣б̣аани.

    Tatrāyaṃ upamā – pañca kira dubbalabhojakā rājānaṃ sevitvā kicchena kasirena ekasmiṃ pañcakulike gāme parittakaṃ āyaṃ labhiṃsu. Tesaṃ tattha macchabhāgo maṃsabhāgo yuttikahāpaṇo vā, bandhakahāpaṇo vā, māpahārakahāpaṇo vā, aṭṭhakahāpaṇo vā, soḷasakahāpaṇo vā, bāttiṃsakahāpaṇo vā, catusaṭṭhikahāpaṇo vā, daṇḍoti ettakamattameva pāpuṇāti. Satavatthukaṃ pañcasatavatthukaṃ sahassavatthukaṃ mahābaliṃ rājāva gaṇhāti. Tattha pañcakulikagāmo viya pañca pasādā daṭṭhabbā; pañca dubbalabhojakā viya pañca viññāṇāni; rājā viya javanaṃ; dubbalabhojakānaṃ parittakaṃ āyapāpuṇanaṃ viya cakkhuviññāṇādīnaṃ rūpadassanādimattaṃ. Rajjanādīni pana etesu natthi. Rañño mahābaliggahaṇaṃ viya tesu dvāresu javanassa rajjanādīni veditabbāni.

    456. бан̃жимаани, аавусод̇и ид̇ха гим̣ бужчад̇и? анд̇онирод̇хасмим̣ бан̃жа басаад̣̇з. гирияамаяабавад̇д̇асмин̃хи вад̇д̇амаанз аруубад̇хаммаа басаад̣̇аанам̣ б̣алавабажжаяаа хонд̇и. яо бана д̇ам̣ бавад̇д̇ам̣ нирод̇хзд̇ваа нирод̇хасамаабад̇д̇им̣ самаабанно, д̇асса анд̇онирод̇хз бан̃жа басаад̣̇аа гим̣ бадижжа д̇идтанд̇ийд̇и ид̣̇ам̣ бужчиссаамийд̇и бужчад̇и. ааяум̣ бадижжаад̇и ж̇ийвид̇инд̣̇рияам̣ бадижжа д̇идтанд̇и . усмам̣ бадижжаад̇и ж̇ийвид̇инд̣̇рияам̣ гаммаж̇ад̇зж̇ам̣ бадижжа д̇идтад̇и. яасмаа бана гаммаж̇ад̇зж̇оби ж̇ийвид̇инд̣̇риязна винаа на д̇идтад̇и, д̇асмаа ‘‘усмаа ааяум̣ бадижжа д̇идтад̇ий’’д̇и ааха. жхааяад̇од̇и ж̇алад̇о. ажжим̣ бадижжаад̇и ж̇ааласикам̣ бадижжа. аабхаа бан̃н̃ааяад̇ийд̇и аалого наама бан̃н̃ааяад̇и. аабхам̣ бадижжа ажжийд̇и д̇ам̣ аалогам̣ бадижжа ж̇ааласикаа бан̃н̃ааяад̇и.

    456.Pañcimāni, āvusoti idha kiṃ pucchati? Antonirodhasmiṃ pañca pasāde. Kiriyamayapavattasmiñhi vattamāne arūpadhammā pasādānaṃ balavapaccayā honti. Yo pana taṃ pavattaṃ nirodhetvā nirodhasamāpattiṃ samāpanno, tassa antonirodhe pañca pasādā kiṃ paṭicca tiṭṭhantīti idaṃ pucchissāmīti pucchati. Āyuṃ paṭiccāti jīvitindriyaṃ paṭicca tiṭṭhanti . Usmaṃ paṭiccāti jīvitindriyaṃ kammajatejaṃ paṭicca tiṭṭhati. Yasmā pana kammajatejopi jīvitindriyena vinā na tiṭṭhati, tasmā ‘‘usmā āyuṃ paṭicca tiṭṭhatī’’ti āha. Jhāyatoti jalato. Acciṃ paṭiccāti jālasikhaṃ paṭicca. Ābhā paññāyatīti āloko nāma paññāyati. Ābhaṃ paṭicca accīti taṃ ālokaṃ paṭicca jālasikhā paññāyati.

    звамзва ко, аавусо, ааяу усмам̣ бадижжа д̇идтад̇ийд̇и зд̇т̇а ж̇ааласикаа вияа гаммаж̇ад̇зж̇о. аалого вияа ж̇ийвид̇инд̣̇рияам̣. ж̇ааласикаа хи уббаж̇ж̇амаанаа аалогам̣ г̇ахзд̇ваава уббаж̇ж̇ад̇и. саа д̇зна ад̇д̇анаа ж̇анид̇ааалогзнзва саяамби ан̣у т̇уулаа д̣̇ийгхаа рассаад̇и баагадаа ход̇и. д̇ад̇т̇а ж̇аалабавад̇д̇ияаа ж̇анид̇ааалогзна д̇ассааязва ж̇аалабавад̇д̇ияаа баагадабхааво вияа усмам̣ бадижжа ниб̣б̣ад̇д̇зна гаммаж̇амахаабхууд̇асамбхавзна ж̇ийвид̇инд̣̇риязна усмааяа анубааланам̣. ж̇ийвид̇инд̣̇рияан̃хи д̣̇асаби вассаани…бз… вассасад̇амби гаммаж̇ад̇зж̇абавад̇д̇ам̣ баалзд̇и. ид̇и махаабхууд̇аани убаад̣̇ааруубаанам̣ ниссаяабажжаяаад̣̇ивасзна бажжаяаани хонд̇ийд̇и ааяу усмам̣ бадижжа д̇идтад̇и. ж̇ийвид̇инд̣̇рияам̣ махаабхууд̇аани баалзд̇ийд̇и усмаа ааяум̣ бадижжа д̇идтад̇ийд̇и взд̣̇ид̇аб̣б̣аа.

    Evameva kho, āvuso, āyu usmaṃ paṭicca tiṭṭhatīti ettha jālasikhā viya kammajatejo. Āloko viya jīvitindriyaṃ. Jālasikhā hi uppajjamānā ālokaṃ gahetvāva uppajjati. Sā tena attanā janitaālokeneva sayampi aṇu thūlā dīghā rassāti pākaṭā hoti. Tattha jālapavattiyā janitaālokena tassāyeva jālapavattiyā pākaṭabhāvo viya usmaṃ paṭicca nibbattena kammajamahābhūtasambhavena jīvitindriyena usmāya anupālanaṃ. Jīvitindriyañhi dasapi vassāni…pe… vassasatampi kammajatejapavattaṃ pāleti. Iti mahābhūtāni upādārūpānaṃ nissayapaccayādivasena paccayāni hontīti āyu usmaṃ paṭicca tiṭṭhati. Jīvitindriyaṃ mahābhūtāni pāletīti usmā āyuṃ paṭicca tiṭṭhatīti veditabbā.

    457. ааяусан̇каараад̇и ааяумзва. взд̣̇анияаа д̇хаммаад̇и взд̣̇анаа д̇хаммаава. вудтаанам̣ бан̃н̃ааяад̇ийд̇и самаабад̇д̇ид̇о вудтаанам̣ бан̃н̃ааяад̇и. яо хи бхигку аруубабавад̇д̇з угган̣тид̇ваа сан̃н̃ан̃жа взд̣̇анан̃жа нирод̇хзд̇ваа нирод̇хам̣ самаабанно, д̇асса яат̇аабарижчиннагаалавасзна руубаж̇ийвид̇инд̣̇рияабажжаяаа аруубад̇хаммаа уббаж̇ж̇анд̇и. звам̣ бана руубааруубабавад̇д̇ам̣ бавад̇д̇ад̇и. яат̇аа гим̣? яат̇аа зго бурисо ж̇аалаабавад̇д̇з угкан̣тид̇о уд̣̇агзна бахарид̇ваа ж̇аалам̣ аббавад̇д̇ам̣ гад̇ваа чааригааяа ан̇г̇аарз бид̇хааяа д̇ун̣хий нисийд̣̇ад̇и. яад̣̇аа банасса буна ж̇аалааяа ад̇т̇о ход̇и, чааригам̣ абанзд̇ваа ан̇г̇аарз баривад̇д̇зд̇ваа убаад̣̇аанам̣ д̣̇ад̇ваа мукаваад̇ам̣ ваа д̇аалаван̣даваад̇ам̣ ваа д̣̇ад̣̇аад̇и. ат̇а ж̇аалаабавад̇д̇ам̣ буна бавад̇д̇ад̇и. звамзва ж̇аалаабавад̇д̇ам̣ вияа аруубад̇хаммаа. бурисасса ж̇аалаабавад̇д̇з угган̣тид̇ваа уд̣̇агаббахаарзна ж̇аалам̣ аббавад̇д̇ам̣ гад̇ваа чааригааяа ан̇г̇аарз бид̇хааяа д̇ун̣хийбхууд̇асса нисаж̇ж̇аа вияа бхигкуно аруубабавад̇д̇з угган̣тид̇ваа сан̃н̃ан̃жа взд̣̇анан̃жа нирод̇хзд̇ваа нирод̇хасамаабаж̇ж̇анам̣. чааригааяа бихид̇аан̇г̇аараа вияа руубаж̇ийвид̇инд̣̇рияам̣. бурисасса буна ж̇аалааяа ад̇т̇з сад̇и чааригаабанаяанаад̣̇ийни вияа бхигкуно яат̇аабарижчиннагаалаабаг̇аманам̣. аг̇г̇иж̇аалааяа бавад̇д̇и вияа буна аруубад̇хаммзсу уббаннзсу руубааруубабавад̇д̇и взд̣̇ид̇аб̣б̣аа.

    457.Āyusaṅkhārāti āyumeva. Vedaniyā dhammāti vedanā dhammāva. Vuṭṭhānaṃ paññāyatīti samāpattito vuṭṭhānaṃ paññāyati. Yo hi bhikkhu arūpapavatte ukkaṇṭhitvā saññañca vedanañca nirodhetvā nirodhaṃ samāpanno, tassa yathāparicchinnakālavasena rūpajīvitindriyapaccayā arūpadhammā uppajjanti. Evaṃ pana rūpārūpapavattaṃ pavattati. Yathā kiṃ? Yathā eko puriso jālāpavatte ukkhaṇṭhito udakena paharitvā jālaṃ appavattaṃ katvā chārikāya aṅgāre pidhāya tuṇhī nisīdati. Yadā panassa puna jālāya attho hoti, chārikaṃ apanetvā aṅgāre parivattetvā upādānaṃ datvā mukhavātaṃ vā tālavaṇṭavātaṃ vā dadāti. Atha jālāpavattaṃ puna pavattati. Evameva jālāpavattaṃ viya arūpadhammā. Purisassa jālāpavatte ukkaṇṭhitvā udakappahārena jālaṃ appavattaṃ katvā chārikāya aṅgāre pidhāya tuṇhībhūtassa nisajjā viya bhikkhuno arūpapavatte ukkaṇṭhitvā saññañca vedanañca nirodhetvā nirodhasamāpajjanaṃ. Chārikāya pihitaaṅgārā viya rūpajīvitindriyaṃ. Purisassa puna jālāya atthe sati chārikāpanayanādīni viya bhikkhuno yathāparicchinnakālāpagamanaṃ. Aggijālāya pavatti viya puna arūpadhammesu uppannesu rūpārūpapavatti veditabbā.

    ааяу усмаа жа вин̃н̃аан̣анд̇и руубаж̇ийвид̇инд̣̇рияам̣, гаммаж̇ад̇зж̇од̇хаад̇у, жид̇д̇анд̇и имз д̇аяо д̇хаммаа яад̣̇аа имам̣ руубагааяам̣ ж̇аханд̇и, ат̇ааяам̣ ажзд̇анам̣ гадтам̣ вияа бат̇авияам̣ чад̣д̣ид̇о сзд̇ийд̇и ад̇т̇о. вуд̇д̇ан̃жзд̇ам̣ –

    Āyu usmā ca viññāṇanti rūpajīvitindriyaṃ, kammajatejodhātu, cittanti ime tayo dhammā yadā imaṃ rūpakāyaṃ jahanti, athāyaṃ acetanaṃ kaṭṭhaṃ viya pathaviyaṃ chaḍḍito setīti attho. Vuttañcetaṃ –

    ‘‘ааяу усмаа жа вин̃н̃аан̣ам̣, яад̣̇аа гааяам̣ ж̇аханд̇имам̣;

    ‘‘Āyu usmā ca viññāṇaṃ, yadā kāyaṃ jahantimaṃ;

    абавид̣̇д̇хо д̇ад̣̇аа сзд̇и, барабхад̇д̇ам̣ ажзд̇ана’’нд̇и. (сам̣. ни. 3.95);

    Apaviddho tadā seti, parabhattaṃ acetana’’nti. (saṃ. ni. 3.95);

    гааяасан̇каараад̇и ассаасабассаасаа. важийсан̇каараад̇и вид̇аггавижаараа. жид̇д̇асан̇каараад̇и сан̃н̃аавзд̣̇анаа. ааяууд̇и руубаж̇ийвид̇инд̣̇рияам̣. барибхиннаанийд̇и убахад̇аани, винадтаанийд̇и ад̇т̇о. д̇ад̇т̇а гзжи ‘‘нирод̇хасамаабаннасса жид̇д̇асан̇каараава нируд̣̇д̇хаа’’д̇и важанад̇о жид̇д̇ам̣ анируд̣̇д̇хам̣ ход̇и, д̇асмаа сажид̇д̇агаа аяам̣ самаабад̇д̇ийд̇и вад̣̇анд̇и. д̇з вад̇д̇аб̣б̣аа – ‘‘важийсан̇каараабисса нируд̣̇д̇хаа’’д̇и важанад̇о ваажаа анируд̣̇д̇хаа ход̇и, д̇асмаа нирод̇хам̣ самаабаннзна д̇хаммамби гат̇знд̇зна саж̇жхааяамби гаронд̇зна нисийд̣̇ид̇аб̣б̣ам̣ сияаа. ‘‘яо жааяам̣ мад̇о гаалан̇гад̇о, д̇ассааби жид̇д̇асан̇каараа нируд̣̇д̇хаа’’д̇и важанад̇о жид̇д̇ам̣ анируд̣̇д̇хам̣ бхавзяяа, д̇асмаа гаалан̇гад̇з маад̇аабид̇аро ваа араханд̇з ваа жхаабаяанд̇зна ананд̇арияагаммам̣ гад̇ам̣ бхавзяяа. ид̇и б̣яан̃ж̇анз абхинивзсам̣ агад̇ваа аажарияаанам̣ наяз тад̇ваа ад̇т̇о убабаригкид̇аб̣б̣о. ад̇т̇о хи бадисаран̣ам̣, на б̣яан̃ж̇анам̣.

    Kāyasaṅkhārāti assāsapassāsā. Vacīsaṅkhārāti vitakkavicārā. Cittasaṅkhārāti saññāvedanā. Āyūti rūpajīvitindriyaṃ. Paribhinnānīti upahatāni, vinaṭṭhānīti attho. Tattha keci ‘‘nirodhasamāpannassa cittasaṅkhārāva niruddhā’’ti vacanato cittaṃ aniruddhaṃ hoti, tasmā sacittakā ayaṃ samāpattīti vadanti. Te vattabbā – ‘‘vacīsaṅkhārāpissa niruddhā’’ti vacanato vācā aniruddhā hoti, tasmā nirodhaṃ samāpannena dhammampi kathentena sajjhāyampi karontena nisīditabbaṃ siyā. ‘‘Yo cāyaṃ mato kālaṅkato, tassāpi cittasaṅkhārā niruddhā’’ti vacanato cittaṃ aniruddhaṃ bhaveyya, tasmā kālaṅkate mātāpitaro vā arahante vā jhāpayantena anantariyakammaṃ kataṃ bhaveyya. Iti byañjane abhinivesaṃ akatvā ācariyānaṃ naye ṭhatvā attho upaparikkhitabbo. Attho hi paṭisaraṇaṃ, na byañjanaṃ.

    инд̣̇рияаани виббасаннаанийд̇и гирияамаяабавад̇д̇асмин̃хи вад̇д̇амаанз б̣ахид̣̇д̇хаа аарамман̣зсу басаад̣̇з гхаддзнд̇зсу инд̣̇рияаани гиламанд̇аани убахад̇аани магкид̇аани вияа хонд̇и, ваад̇аад̣̇ийхи удтид̇зна раж̇зна жад̇умахаабат̇з табид̇ааад̣̇аасо вияа. яат̇аа бана т̇авигааяам̣ багкибид̇ваа ман̃ж̇уусаад̣̇ийсу табид̇о аад̣̇аасо анд̇оязва вирожад̇и, звам̣ нирод̇хам̣ самаабаннасса бхигкуно анд̇онирод̇хз бан̃жа басаад̣̇аа ад̇ивирожанд̇и. д̇зна вуд̇д̇ам̣ ‘‘инд̣̇рияаани виббасаннааний’’д̇и.

    Indriyāni vippasannānīti kiriyamayapavattasmiñhi vattamāne bahiddhā ārammaṇesu pasāde ghaṭṭentesu indriyāni kilamantāni upahatāni makkhitāni viya honti, vātādīhi uṭṭhitena rajena catumahāpathe ṭhapitaādāso viya. Yathā pana thavikāyaṃ pakkhipitvā mañjūsādīsu ṭhapito ādāso antoyeva virocati, evaṃ nirodhaṃ samāpannassa bhikkhuno antonirodhe pañca pasādā ativirocanti. Tena vuttaṃ ‘‘indriyāni vippasannānī’’ti.

    458. гад̇и банаавусо, бажжаяаад̇и ид̇ха гим̣ бужчад̇и? нирод̇хасса ананд̇арабажжаяам̣ нзвасан̃н̃аанаасан̃н̃ааяад̇анам̣ бужчиссаамийд̇и бужчад̇и. виссаж̇ж̇анз банасса сукасса жа бахаанаад̇и жад̇д̇ааро абаг̇аманабажжаяаа гат̇ид̇аа. анимид̇д̇ааяаад̇и ид̇ха гим̣ бужчад̇и? нирод̇хад̇о вудтаанагапаласамаабад̇д̇им̣ бужчиссаамийд̇и бужчад̇и. авасзсасамаабад̇д̇ивудтаанан̃хи бхаван̇г̇зна ход̇и, нирод̇хаа вудтаанам̣ бана вибассанааниссанд̣̇ааяа паласамаабад̇д̇ияаад̇и д̇амзва бужчад̇и. саб̣б̣анимид̇д̇аананд̇и руубаад̣̇ийнам̣ саб̣б̣аарамман̣аанам̣. анимид̇д̇ааяа жа д̇хаад̇уяаа манасигаарод̇и саб̣б̣анимид̇д̇аабаг̇ад̇ааяа ниб̣б̣аанад̇хаад̇уяаа манасигааро. паласамаабад̇д̇исахаж̇аад̇ам̣ манасигаарам̣ санд̇хааяааха. ид̇и хздтаа нирод̇хабаад̣̇агам̣ батамаж̇жхаанам̣ г̇ахид̇ам̣, нирод̇хасса ананд̇арабажжаяам̣ нзвасан̃н̃аанаасан̃н̃ааяад̇анам̣ г̇ахид̇ам̣, ид̇ха нирод̇хад̇о вудтаанагапаласамаабад̇д̇и г̇ахид̇аад̇и.

    458.Katipanāvuso, paccayāti idha kiṃ pucchati? Nirodhassa anantarapaccayaṃ nevasaññānāsaññāyatanaṃ pucchissāmīti pucchati. Vissajjane panassa sukhassa ca pahānāti cattāro apagamanapaccayā kathitā. Animittāyāti idha kiṃ pucchati? Nirodhato vuṭṭhānakaphalasamāpattiṃ pucchissāmīti pucchati. Avasesasamāpattivuṭṭhānañhi bhavaṅgena hoti, nirodhā vuṭṭhānaṃ pana vipassanānissandāya phalasamāpattiyāti tameva pucchati. Sabbanimittānanti rūpādīnaṃ sabbārammaṇānaṃ. Animittāya ca dhātuyā manasikāroti sabbanimittāpagatāya nibbānadhātuyā manasikāro. Phalasamāpattisahajātaṃ manasikāraṃ sandhāyāha. Iti heṭṭhā nirodhapādakaṃ paṭhamajjhānaṃ gahitaṃ, nirodhassa anantarapaccayaṃ nevasaññānāsaññāyatanaṃ gahitaṃ, idha nirodhato vuṭṭhānakaphalasamāpatti gahitāti.

    имасмим̣ таанз нирод̇хагат̇аа гат̇зд̇аб̣б̣аа ход̇и. саа, ‘‘д̣̇вийхи б̣алзхи саманнааг̇ад̇ад̇д̇аа д̇аяо жа сан̇каараанам̣ бадиббассад̣̇д̇хияаа сол̣асахи н̃аан̣ажарияаахи навахи самаад̇хижарияаахи васийбхаавад̇аабан̃н̃аа нирод̇хасамаабад̇д̇ияаа н̃аан̣а’’нд̇и звам̣ бадисамбхид̣̇аамаг̇г̇з (бади. ма. 1.83) ааг̇ад̇аа. висуд̣̇д̇химаг̇г̇з банассаа саб̣б̣аагаарзна винижчаяагат̇аа гат̇ид̇аа.

    Imasmiṃ ṭhāne nirodhakathā kathetabbā hoti. Sā, ‘‘dvīhi balehi samannāgatattā tayo ca saṅkhārānaṃ paṭippassaddhiyā soḷasahi ñāṇacariyāhi navahi samādhicariyāhi vasībhāvatāpaññā nirodhasamāpattiyā ñāṇa’’nti evaṃ paṭisambhidāmagge (paṭi. ma. 1.83) āgatā. Visuddhimagge panassā sabbākārena vinicchayakathā kathitā.

    ид̣̇аани валан̃ж̇анасамаабад̇д̇им̣ бужчанд̇о гад̇и банаавусо, бажжаяаад̇иаад̣̇имааха. нирод̇хад̇о хи вудтаанагапаласамаабад̇д̇ияаа тид̇и наама на ход̇и, згам̣ д̣̇вз жид̇д̇аваарамзва бавад̇д̇ид̇ваа бхаван̇г̇ам̣ од̇арад̇и. аяан̃хи бхигку сад̇д̇а д̣̇ивасз аруубабавад̇д̇ам̣ нирод̇хзд̇ваа нисинно нирод̇хавудтаанагапаласамаабад̇д̇ияам̣ на жирам̣ д̇идтад̇и. валан̃ж̇анасамаабад̇д̇ияам̣ бана ад̣̇д̇хаанабарижчзд̣̇ова бамаан̣ам̣. д̇асмаа саа тид̇и наама ход̇и. д̇знааха – ‘‘анимид̇д̇ааяа жзд̇овимуд̇д̇ияаа тид̇ияаа’’д̇и. д̇ассаа жирадтид̇ад̇т̇ам̣ гад̇и бажжаяаад̇и ад̇т̇о. виссаж̇ж̇анз банассаа буб̣б̣з жа абхисан̇каарод̇и ад̣̇д̇хаанабарижчзд̣̇о вуд̇д̇о. вудтаанааяаад̇и ид̇ха бхаван̇г̇авудтаанам̣ бужчад̇и. виссаж̇ж̇анзбиссаа саб̣б̣анимид̇д̇аанан̃жа манасигаарод̇и руубаад̣̇инимид̇д̇авасзна бхаван̇г̇асахаж̇аад̇аманасигааро вуд̇д̇о.

    Idāni valañjanasamāpattiṃ pucchanto kati panāvuso, paccayātiādimāha. Nirodhato hi vuṭṭhānakaphalasamāpattiyā ṭhiti nāma na hoti, ekaṃ dve cittavārameva pavattitvā bhavaṅgaṃ otarati. Ayañhi bhikkhu satta divase arūpapavattaṃ nirodhetvā nisinno nirodhavuṭṭhānakaphalasamāpattiyaṃ na ciraṃ tiṭṭhati. Valañjanasamāpattiyaṃ pana addhānaparicchedova pamāṇaṃ. Tasmā sā ṭhiti nāma hoti. Tenāha – ‘‘animittāya cetovimuttiyā ṭhitiyā’’ti. Tassā ciraṭṭhitatthaṃ kati paccayāti attho. Vissajjane panassā pubbe ca abhisaṅkhāroti addhānaparicchedo vutto. Vuṭṭhānāyāti idha bhavaṅgavuṭṭhānaṃ pucchati. Vissajjanepissā sabbanimittānañcamanasikāroti rūpādinimittavasena bhavaṅgasahajātamanasikāro vutto.

    459. яаа жааяам̣, аавусод̇и ид̇ха гим̣ бужчад̇и? ид̇ха ан̃н̃ам̣ абхинавам̣ наама над̇т̇и. хздтаа гат̇ид̇ад̇хаммзязва згад̇о самод̇хаанзд̇ваа бужчаамийд̇и бужчад̇и. гад̇т̇а бана д̇з гат̇ид̇аа? ‘‘нийламби сан̃ж̇аанаад̇и бийд̇агамби, лохид̇агамби, од̣̇аад̇агамби сан̃ж̇аанаад̇ий’’д̇и (ма. ни. 1.450) зд̇асмин̃хи таанз аббамаан̣аа жзд̇овимуд̇д̇и гат̇ид̇аа. ‘‘над̇т̇и гин̃жийд̇и аагин̃жан̃н̃ааяад̇ананд̇и нзяяа’’нд̇и (ма. ни. 1.451) зд̇т̇а аагин̃жан̃н̃ам̣. ‘‘бан̃н̃аажагкунаа баж̇аанаад̇ий’’д̇и (ма. ни. 1.451) зд̇т̇а сун̃н̃ад̇аа. ‘‘гад̇и банаавусо, бажжаяаа анимид̇д̇ааяа жзд̇овимуд̇д̇ияаа тид̇ияаа вудтаанааяаа’’д̇и зд̇т̇а анимид̇д̇аа. звам̣ хздтаа гат̇ид̇аава имасмим̣ таанз згад̇о самод̇хаанзд̇ваа бужчад̇и. д̇ам̣ бана бадигкибид̇ваа зд̇аа д̇асмим̣ д̇асмим̣ таанз нид̣̇д̣̇идтааваад̇и вад̇ваа ан̃н̃з жад̇д̇ааро д̇хаммаа зганаамагаа ад̇т̇и. зго д̇хаммо жад̇унаамаго ад̇т̇и, зд̇ам̣ баагадам̣ гад̇ваа гат̇аабзд̇ум̣ ид̇ха бужчад̇ийд̇и адтагат̇ааяам̣ саннидтаанам̣ гад̇ам̣. д̇ассаа виссаж̇ж̇анз аяам̣ вужжад̇аавусо, аббамаан̣аа жзд̇овимуд̇д̇ийд̇и аяам̣ паран̣ааббамаан̣ад̇ааяа аббамаан̣аа наама. аяан̃хи аббамаан̣з ваа сад̇д̇з парад̇и, згасмимби ваа сад̇д̇з асзсзд̇ваа парад̇и.

    459.Yā cāyaṃ, āvusoti idha kiṃ pucchati? Idha aññaṃ abhinavaṃ nāma natthi. Heṭṭhā kathitadhammeyeva ekato samodhānetvā pucchāmīti pucchati. Kattha pana te kathitā? ‘‘Nīlampi sañjānāti pītakampi, lohitakampi, odātakampi sañjānātī’’ti (ma. ni. 1.450) etasmiñhi ṭhāne appamāṇā cetovimutti kathitā. ‘‘Natthi kiñcīti ākiñcaññāyatananti neyya’’nti (ma. ni. 1.451) ettha ākiñcaññaṃ. ‘‘Paññācakkhunā pajānātī’’ti (ma. ni. 1.451) ettha suññatā. ‘‘Kati panāvuso, paccayā animittāya cetovimuttiyā ṭhitiyā vuṭṭhānāyā’’ti ettha animittā. Evaṃ heṭṭhā kathitāva imasmiṃ ṭhāne ekato samodhānetvā pucchati. Taṃ pana paṭikkhipitvā etā tasmiṃ tasmiṃ ṭhāne niddiṭṭhāvāti vatvā aññe cattāro dhammā ekanāmakā atthi. Eko dhammo catunāmako atthi, etaṃ pākaṭaṃ katvā kathāpetuṃ idha pucchatīti aṭṭhakathāyaṃ sanniṭṭhānaṃ kataṃ. Tassā vissajjane ayaṃ vuccatāvuso, appamāṇā cetovimuttīti ayaṃ pharaṇaappamāṇatāya appamāṇā nāma. Ayañhi appamāṇe vā satte pharati, ekasmimpi vā satte asesetvā pharati.

    аяам̣ вужжад̇аавусо, аагин̃жан̃н̃аад̇и аарамман̣агин̃жанасса абхаавад̇о аагин̃жан̃н̃аа. ад̇д̇зна ваад̇и ад̇д̇а бхаавабосабуг̇г̇алаад̣̇исан̇каад̇зна ад̇д̇зна сун̃н̃ам̣. ад̇д̇аниязна ваад̇и жийвараад̣̇ибаригкаарасан̇каад̇зна ад̇д̇аниязна сун̃н̃ам̣. анимид̇д̇аад̇и рааг̇анимид̇д̇аад̣̇ийнам̣ абхаавзнзва анимид̇д̇аа, арахад̇д̇апаласамаабад̇д̇им̣ санд̇хааяааха. наанад̇т̇аа жзва наанааб̣яан̃ж̇анаа жаад̇и б̣яан̃ж̇анамби нзсам̣ наанаа ад̇т̇оби. д̇ад̇т̇а б̣яан̃ж̇анасса наанад̇аа баагадаава. ад̇т̇о бана, аббамаан̣аа жзд̇овимуд̇д̇и бхууманд̇арад̇о махаг̇г̇ад̇аа зва ход̇и руубааважараа; аарамман̣ад̇о сад̇д̇а бан̃н̃ад̇д̇иаарамман̣аа. аагин̃жан̃н̃аа бхумманд̇арад̇о махаг̇г̇ад̇аа аруубааважараа; аарамман̣ад̇о на вад̇д̇аб̣б̣аарамман̣аа. сун̃н̃ад̇аа бхумманд̇арад̇о гаамааважараа; аарамман̣ад̇о сан̇каараарамман̣аа. вибассанаа хи зд̇т̇а сун̃н̃ад̇аад̇и ад̇хиббзд̇аа. анимид̇д̇аа бхумманд̇арад̇о логуд̇д̇араа; аарамман̣ад̇о ниб̣б̣анаарамман̣аа.

    Ayaṃ vuccatāvuso, ākiñcaññāti ārammaṇakiñcanassa abhāvato ākiñcaññā. Attena vāti atta bhāvaposapuggalādisaṅkhātena attena suññaṃ. Attaniyena vāti cīvarādiparikkhārasaṅkhātena attaniyena suññaṃ. Animittāti rāganimittādīnaṃ abhāveneva animittā, arahattaphalasamāpattiṃ sandhāyāha. Nānatthā ceva nānābyañjanā cāti byañjanampi nesaṃ nānā atthopi. Tattha byañjanassa nānatā pākaṭāva. Attho pana, appamāṇā cetovimutti bhūmantarato mahaggatā eva hoti rūpāvacarā; ārammaṇato satta paññattiārammaṇā. Ākiñcaññā bhummantarato mahaggatā arūpāvacarā; ārammaṇato na vattabbārammaṇā. Suññatā bhummantarato kāmāvacarā; ārammaṇato saṅkhārārammaṇā. Vipassanā hi ettha suññatāti adhippetā. Animittā bhummantarato lokuttarā; ārammaṇato nibbanārammaṇā.

    рааг̇о ко, аавусо, бамаан̣агаран̣од̇иаад̣̇ийсу яат̇аа баб̣б̣ад̇абаад̣̇з бууд̇ибан̣н̣арасауд̣̇агам̣ наама ход̇и гаал̣аван̣н̣ам̣; ологзнд̇аанам̣ б̣яаамасад̇аг̇амбхийрам̣ вияа кааяад̇и. яадтим̣ ваа раж̇ж̇ум̣ ваа г̇ахзд̇ваа минанд̇асса бидтибаад̣̇од̇т̇аран̣амад̇д̇амби на ход̇и. звамзвам̣ яаава рааг̇аад̣̇аяо нуббаж̇ж̇анд̇и, д̇аава буг̇г̇алам̣ сан̃ж̇аанид̇ум̣ на саггаа хонд̇и, сод̇аабанно вияа, сагад̣̇ааг̇аамий вияа, анааг̇аамий вияа жа кааяад̇и. яад̣̇аа банасса рааг̇аад̣̇аяо уббаж̇ж̇анд̇и, д̇ад̣̇аа рад̇д̇о д̣̇удто муул̣ход̇и бан̃н̃ааяад̇и. ид̇и зд̇з ‘‘зд̇д̇аго аяа’’нд̇и буг̇г̇аласса бамаан̣ам̣ д̣̇ассзнд̇о вияа уббаж̇ж̇анд̇ийд̇и бамаан̣агаран̣аа наама вуд̇д̇аа. яаавад̇аа ко, аавусо, аббамаан̣аа жзд̇овимуд̇д̇ияод̇и яад̇д̇агаа аббамаан̣аа жзд̇овимуд̇д̇ияо. гид̇д̇агаа бана д̇аа? жад̇д̇ааро б̣рахмавихаараа, жад̇д̇ааро маг̇г̇аа, жад̇д̇аари жа палаанийд̇и д̣̇ваад̣̇аса. д̇ад̇т̇а б̣рахмавихаараа паран̣ааббамаан̣ад̇ааяа аббамаан̣аа. сзсаа бамаан̣агаран̣аанам̣ гилзсаанам̣ абхаавзна аббамаан̣аа. ниб̣б̣аанамби аббамаан̣амзва, жзд̇овимуд̇д̇и бана на ход̇и, д̇асмаа на г̇ахид̇ам̣. агуббаад̇и арахад̇д̇апалажзд̇овимуд̇д̇и; саа хи д̇аасам̣ саб̣б̣аж̇здтигаа, д̇асмаа аг̇г̇амагкааяад̇ийд̇и вуд̇д̇аа. рааг̇о ко, аавусо, гин̃жанод̇и рааг̇о уббаж̇ж̇ид̇ваа буг̇г̇алам̣ гин̃жад̇и мад̣̇д̣̇ад̇и балиб̣унд̇хад̇и. д̇асмаа гин̃жанод̇и вуд̇д̇о. мануссаа гира г̇он̣зхи калам̣ мад̣̇д̣̇аабзнд̇о гин̃жзхи габила, гин̃жзхи гаал̣агаад̇и вад̣̇анд̇и. звам̣ мад̣̇д̣̇анад̇т̇о гин̃жанад̇т̇од̇и взд̣̇ид̇аб̣б̣о. д̣̇осамохзсуби зсзва наяо. аагин̃жан̃н̃аа жзд̇овимуд̇д̇ияо наама нава д̇хаммаа аагин̃жан̃н̃ааяад̇анан̃жа маг̇г̇апалаани жа. д̇ад̇т̇а аагин̃жан̃н̃ааяад̇анам̣ гин̃жанам̣ аарамман̣ам̣ асса над̇т̇ийд̇и аагин̃жан̃н̃ам̣. маг̇г̇апалаани гин̃жанаанам̣ мад̣̇д̣̇анаанам̣ балиб̣унд̇ханагилзсаанам̣ над̇т̇ид̇ааяа аагин̃жан̃н̃аани. ниб̣б̣аанамби аагин̃жан̃н̃ам̣, жзд̇овимуд̇д̇и бана на ход̇и, д̇асмаа на г̇ахид̇ам̣.

    Rāgokho, āvuso, pamāṇakaraṇotiādīsu yathā pabbatapāde pūtipaṇṇarasaudakaṃ nāma hoti kāḷavaṇṇaṃ; olokentānaṃ byāmasatagambhīraṃ viya khāyati. Yaṭṭhiṃ vā rajjuṃ vā gahetvā minantassa piṭṭhipādottharaṇamattampi na hoti. Evamevaṃ yāva rāgādayo nuppajjanti, tāva puggalaṃ sañjānituṃ na sakkā honti, sotāpanno viya, sakadāgāmī viya, anāgāmī viya ca khāyati. Yadā panassa rāgādayo uppajjanti, tadā ratto duṭṭho mūḷhoti paññāyati. Iti ete ‘‘ettako aya’’nti puggalassa pamāṇaṃ dassento viya uppajjantīti pamāṇakaraṇā nāma vuttā. Yāvatā kho, āvuso, appamāṇā cetovimuttiyoti yattakā appamāṇā cetovimuttiyo. Kittakā pana tā? Cattāro brahmavihārā, cattāro maggā, cattāri ca phalānīti dvādasa. Tattha brahmavihārā pharaṇaappamāṇatāya appamāṇā. Sesā pamāṇakaraṇānaṃ kilesānaṃ abhāvena appamāṇā. Nibbānampi appamāṇameva, cetovimutti pana na hoti, tasmā na gahitaṃ. Akuppāti arahattaphalacetovimutti; sā hi tāsaṃ sabbajeṭṭhikā, tasmā aggamakkhāyatīti vuttā. Rāgo kho, āvuso, kiñcanoti rāgo uppajjitvā puggalaṃ kiñcati maddati palibundhati. Tasmā kiñcanoti vutto. Manussā kira goṇehi khalaṃ maddāpento kiñcehi kapila, kiñcehi kāḷakāti vadanti. Evaṃ maddanattho kiñcanatthoti veditabbo. Dosamohesupi eseva nayo. Ākiñcaññā cetovimuttiyo nāma nava dhammā ākiñcaññāyatanañca maggaphalāni ca. Tattha ākiñcaññāyatanaṃ kiñcanaṃ ārammaṇaṃ assa natthīti ākiñcaññaṃ. Maggaphalāni kiñcanānaṃ maddanānaṃ palibundhanakilesānaṃ natthitāya ākiñcaññāni. Nibbānampi ākiñcaññaṃ, cetovimutti pana na hoti, tasmā na gahitaṃ.

    рааг̇о ко, аавусо, нимид̇д̇агаран̣од̇иаад̣̇ийсу яат̇аа наама д̣̇виннам̣ гулаанам̣ сад̣̇исаа д̣̇вз важчагаа хонд̇и. яаава д̇зсам̣ лагкан̣ам̣ на гад̇ам̣ ход̇и, д̇аава ‘‘аяам̣ асугагуласса важчаго, аяам̣ асугагулассаа’’д̇и на саггаа хонд̇и ж̇аанид̇ум̣. яад̣̇аа бана д̇зсам̣ сад̇д̇исуулаад̣̇ийсу ан̃н̃ад̇арам̣ лагкан̣ам̣ гад̇ам̣ ход̇и, д̇ад̣̇аа саггаа хонд̇и ж̇аанид̇ум̣. звамзва яаава буг̇г̇аласса рааг̇о нуббаж̇ж̇ад̇и, д̇аава на саггаа ход̇и ж̇аанид̇ум̣ арияо ваа бут̇уж̇ж̇ано ваад̇и. рааг̇о банасса уббаж̇ж̇амаанова сарааг̇о наама аяам̣ буг̇г̇алод̇и сан̃ж̇аанананимид̇д̇ам̣ гаронд̇о вияа уббаж̇ж̇ад̇и, д̇асмаа ‘‘нимид̇д̇агаран̣о’’д̇и вуд̇д̇о. д̣̇осамохзсуби зсзва наяо.

    Rāgo kho, āvuso, nimittakaraṇotiādīsu yathā nāma dvinnaṃ kulānaṃ sadisā dve vacchakā honti. Yāva tesaṃ lakkhaṇaṃ na kataṃ hoti, tāva ‘‘ayaṃ asukakulassa vacchako, ayaṃ asukakulassā’’ti na sakkā honti jānituṃ. Yadā pana tesaṃ sattisūlādīsu aññataraṃ lakkhaṇaṃ kataṃ hoti, tadā sakkā honti jānituṃ. Evameva yāva puggalassa rāgo nuppajjati, tāva na sakkā hoti jānituṃ ariyo vā puthujjano vāti. Rāgo panassa uppajjamānova sarāgo nāma ayaṃ puggaloti sañjānananimittaṃ karonto viya uppajjati, tasmā ‘‘nimittakaraṇo’’ti vutto. Dosamohesupi eseva nayo.

    анимид̇д̇аа жзд̇овимуд̇д̇и наама д̇зраса д̇хаммаа – вибассанаа, жад̇д̇ааро ааруббаа, жад̇д̇ааро маг̇г̇аа, жад̇д̇аари жа палаанийд̇и. д̇ад̇т̇а вибассанаа нижжанимид̇д̇ам̣ суканимид̇д̇ам̣ ад̇д̇анимид̇д̇ам̣ уг̇гхаадзд̇ийд̇и анимид̇д̇аа наама. жад̇д̇ааро ааруббаа руубанимид̇д̇асса абхаавзна анимид̇д̇аа наама. маг̇г̇апалаани нимид̇д̇агаран̣аанам̣ гилзсаанам̣ абхаавзна анимид̇д̇аани. ниб̣б̣аанамби анимид̇д̇амзва, д̇ам̣ бана жзд̇овимуд̇д̇и на ход̇и, д̇асмаа на г̇ахид̇ам̣. ат̇а гасмаа сун̃н̃ад̇аа жзд̇овимуд̇д̇и на г̇ахид̇аад̇и? саа, ‘‘сун̃н̃аа рааг̇знаа’’д̇иаад̣̇иважанад̇о саб̣б̣ад̇т̇а анубавидтаава, д̇асмаа висум̣ на г̇ахид̇аа . згад̇т̇аад̇и аарамман̣авасзна згад̇т̇аа. аббамаан̣ам̣ аагин̃жан̃н̃ам̣ сун̃н̃ад̇ам̣ анимид̇д̇анд̇и хи саб̣б̣аанзд̇аани ниб̣б̣аанассзва наамаани. ид̇и иминаа барияааязна згад̇т̇аа. ан̃н̃асмим̣ бана таанз аббамаан̣аа хонд̇и, ан̃н̃асмим̣ аагин̃жан̃н̃аа ан̃н̃асмим̣ сун̃н̃ад̇аа ан̃н̃асмим̣ анимид̇д̇аад̇и иминаа барияааязна наанааб̣яан̃ж̇анаа. ид̇и т̇зро яат̇аанусанд̇хинаава д̣̇зсанам̣ нидтабзсийд̇и.

    Animittā cetovimutti nāma terasa dhammā – vipassanā, cattāro āruppā, cattāro maggā, cattāri ca phalānīti. Tattha vipassanā niccanimittaṃ sukhanimittaṃ attanimittaṃ ugghāṭetīti animittā nāma. Cattāro āruppā rūpanimittassa abhāvena animittā nāma. Maggaphalāni nimittakaraṇānaṃ kilesānaṃ abhāvena animittāni. Nibbānampi animittameva, taṃ pana cetovimutti na hoti, tasmā na gahitaṃ. Atha kasmā suññatā cetovimutti na gahitāti? Sā, ‘‘suññā rāgenā’’tiādivacanato sabbattha anupaviṭṭhāva, tasmā visuṃ na gahitā . Ekatthāti ārammaṇavasena ekatthā. Appamāṇaṃ ākiñcaññaṃ suññataṃ animittanti hi sabbānetāni nibbānasseva nāmāni. Iti iminā pariyāyena ekatthā. Aññasmiṃ pana ṭhāne appamāṇā honti, aññasmiṃ ākiñcaññā aññasmiṃ suññatā aññasmiṃ animittāti iminā pariyāyena nānābyañjanā. Iti thero yathānusandhināva desanaṃ niṭṭhapesīti.

    бабан̃жасууд̣̇анияаа маж̇жхиманигааяадтагат̇ааяа

    Papañcasūdaniyā majjhimanikāyaṭṭhakathāya

    махаавзд̣̇алласуд̇д̇аван̣н̣анаа нидтид̇аа.

    Mahāvedallasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    д̇ибидага (муула) • Tipiṭaka (Mūla) / суд̇д̇абидага • Suttapiṭaka / маж̇жхиманигааяа • Majjhimanikāya / 3. махаавзд̣̇алласуд̇д̇ам̣ • 3. Mahāvedallasuttaṃ

    дийгаа • Tīkā / суд̇д̇абидага (дийгаа) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / маж̇жхиманигааяа (дийгаа) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / 3. махаавзд̣̇алласуд̇д̇аван̣н̣анаа • 3. Mahāvedallasuttavaṇṇanā


    © 1991-2025 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact