| Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / વિનયવિનિચ્છય-ટીકા • Vinayavinicchaya-ṭīkā |
મહાવિભઙ્ગસઙ્ગહકથાવણ્ણના
Mahāvibhaṅgasaṅgahakathāvaṇṇanā
૪. એવં સોતુજનં સવને નિયોજેત્વા યથાપટિઞ્ઞાતં ઉત્તરવિનિચ્છયં દસ્સેતુમાહ ‘‘મેથુન’’ન્તિઆદિ. ‘‘કતિ આપત્તિયો’’તિ અયં દિટ્ઠસંસન્દના, અદિટ્ઠજોતના, વિમતિચ્છેદના, અનુમતિ, કથેતુકમ્યતાપુચ્છાતિ પઞ્ચન્નં પુચ્છાનં કથેતુકમ્યતાપુચ્છા. તિસ્સો આપત્તિયો ફુસેતિ તસ્સા સઙ્ખેપતો વિસ્સજ્જનં.
4. Evaṃ sotujanaṃ savane niyojetvā yathāpaṭiññātaṃ uttaravinicchayaṃ dassetumāha ‘‘methuna’’ntiādi. ‘‘Kati āpattiyo’’ti ayaṃ diṭṭhasaṃsandanā, adiṭṭhajotanā, vimaticchedanā, anumati, kathetukamyatāpucchāti pañcannaṃ pucchānaṃ kathetukamyatāpucchā. Tisso āpattiyo phuseti tassā saṅkhepato vissajjanaṃ.
૫. એવં ગણનાવસેન દસ્સિતાનં ‘‘ભવે’’તિઆદિ સરૂપતો દસ્સનં. ખેત્તેતિ તિણ્ણં મગ્ગાનં અઞ્ઞતરસ્મિં અલ્લોકાસે તિલબીજમત્તેપિ પદેસે. મેથુનં પટિસેવન્તસ્સ પારાજિકં ભવેતિ સમ્બન્ધો. ‘‘થુલ્લચ્ચય’’ન્તિ વુત્તન્તિ યોજના. ‘‘યેભુય્યક્ખાયિતે’’તિ ઇદં નિદસ્સનમત્તં, ઉપડ્ઢક્ખાયિતેપિ થુલ્લચ્ચયસ્સ હેટ્ઠા વુત્તત્તા. વટ્ટકતે મુખે અફુસન્તં અઙ્ગજાતં પવેસેન્તસ્સ દુક્કટં વુત્તન્તિ યોજના.
5. Evaṃ gaṇanāvasena dassitānaṃ ‘‘bhave’’tiādi sarūpato dassanaṃ. Khetteti tiṇṇaṃ maggānaṃ aññatarasmiṃ allokāse tilabījamattepi padese. Methunaṃ paṭisevantassa pārājikaṃ bhaveti sambandho. ‘‘Thullaccaya’’nti vuttanti yojanā. ‘‘Yebhuyyakkhāyite’’ti idaṃ nidassanamattaṃ, upaḍḍhakkhāyitepi thullaccayassa heṭṭhā vuttattā. Vaṭṭakate mukhe aphusantaṃ aṅgajātaṃ pavesentassa dukkaṭaṃ vuttanti yojanā.
૬. ‘‘અદિન્નં આદિયન્તો’’તિઆદયોપિ વુત્તનયાયેવ.
6.‘‘Adinnaṃādiyanto’’tiādayopi vuttanayāyeva.
૭. પઞ્ચમાસગ્ઘને વાપીતિ પોરાણકસ્સ નીલકહાપણસ્સ ચતુત્થભાગસઙ્ખાતે પઞ્ચમાસે, તદગ્ઘનકે વા. અધિકે વાતિ અતિરેકપઞ્ચમાસકે વા તદગ્ઘનકે વા. અદિન્ને પઞ્ચવીસતિયા અવહારાનં અઞ્ઞતરેન અવહટે પરાજયો હોતીતિ અત્થો. માસે વા ઊનમાસે વા તદગ્ઘનકે વા દુક્કટં. તતો મજ્ઝેતિ પઞ્ચમાસકતો મજ્ઝે. પઞ્ચ માસા સમાહટા, પઞ્ચન્નં માસાનં સમાહારોતિ વા પઞ્ચમાસં, પઞ્ચમાસં અગ્ઘતીતિ પઞ્ચમાસગ્ઘનં, પઞ્ચમાસઞ્ચ પઞ્ચમાસગ્ઘનઞ્ચ પઞ્ચમાસગ્ઘનં, એકદેસસરૂપેકસેસોયં, તસ્મિં. માસે વાતિ એત્થાપિ માસો ચ માસગ્ઘનકઞ્ચ માસમાસગ્ઘનકોતિ વત્તબ્બે ‘‘માસે’’તિ એકદેસસરૂપેકસેસો, ઉત્તરપદલોપો ચ દટ્ઠબ્બો.
7.Pañcamāsagghane vāpīti porāṇakassa nīlakahāpaṇassa catutthabhāgasaṅkhāte pañcamāse, tadagghanake vā. Adhike vāti atirekapañcamāsake vā tadagghanake vā. Adinne pañcavīsatiyā avahārānaṃ aññatarena avahaṭe parājayo hotīti attho. Māse vā ūnamāse vā tadagghanake vā dukkaṭaṃ. Tato majjheti pañcamāsakato majjhe. Pañca māsā samāhaṭā, pañcannaṃ māsānaṃ samāhāroti vā pañcamāsaṃ, pañcamāsaṃ agghatīti pañcamāsagghanaṃ, pañcamāsañca pañcamāsagghanañca pañcamāsagghanaṃ, ekadesasarūpekasesoyaṃ, tasmiṃ. Māse vāti etthāpi māso ca māsagghanakañca māsamāsagghanakoti vattabbe ‘‘māse’’ti ekadesasarūpekaseso, uttarapadalopo ca daṭṭhabbo.
‘‘પઞ્ચમાસગ્ઘને’’તિ સામઞ્ઞેન વુત્તેપિ પોરાણકસ્સ નીલકહાપણસ્સેવ ચતુત્થભાગવસેન પઞ્ચમાસનિયમો કાતબ્બો. તથા હિ ભગવતા દુતિયપારાજિકં પઞ્ઞાપેન્તેન ભિક્ખૂસુ પબ્બજિતં પુરાણવોહારિકમહામત્તં ભિક્ખું ‘‘કિત્તકેન વત્થુના રાજા માગધો સેનિયો બિમ્બિસારો ચોરં ગહેત્વા હનતિ વા બન્ધતિ વા પબ્બાજેતિ વા’’તિ પુચ્છિત્વા તેન ‘‘પાદેન વા પાદારહેન વા’’તિ વુત્તે તેનેવ પમાણેન અદિન્નં આદિયન્તસ્સ પઞ્ઞત્તં. અટ્ઠકથાયઞ્ચ –
‘‘Pañcamāsagghane’’ti sāmaññena vuttepi porāṇakassa nīlakahāpaṇasseva catutthabhāgavasena pañcamāsaniyamo kātabbo. Tathā hi bhagavatā dutiyapārājikaṃ paññāpentena bhikkhūsu pabbajitaṃ purāṇavohārikamahāmattaṃ bhikkhuṃ ‘‘kittakena vatthunā rājā māgadho seniyo bimbisāro coraṃ gahetvā hanati vā bandhati vā pabbājeti vā’’ti pucchitvā tena ‘‘pādena vā pādārahena vā’’ti vutte teneva pamāṇena adinnaṃ ādiyantassa paññattaṃ. Aṭṭhakathāyañca –
‘‘પઞ્ચમાસકો પાદોતિ પાળિં ઉલ્લિઙ્ગિત્વા ‘તદા રાજગહે વીસતિમાસકો કહાપણો હોતિ, તસ્મા પઞ્ચમાસકો પાદો’. એતેન લક્ખણેન સબ્બજનપદેસુ કહાપણસ્સ ચતુત્થો ભાગો ‘પાદો’તિ વેદિતબ્બો. સો ચ ખો પોરાણકસ્સ નીલકહાપણસ્સ વસેન, ન ઇતરેસં દુદ્રદામકાદીનં. તેન હિ પાદેન અતીતા બુદ્ધાપિ પારાજિકં પઞ્ઞપેસું, અનાગતાપિ પઞ્ઞપેસ્સન્તિ. સબ્બબુદ્ધાનઞ્હિ પારાજિકવત્થુમ્હિ વા પારાજિકે વા નાનત્તં નત્થિ, ઇમાનેવ ચત્તારિ પારાજિકવત્થૂનિ, ઇમાનેવ ચત્તારિ પારાજિકાનિ, ઇતો ઊનં વા અતિરેકં વા નત્થિ. તસ્મા ભગવાપિ ધનિયં વિગરહિત્વા પાદેનેવ દુતિયપારાજિકં પઞ્ઞપેન્તો ‘યો પન ભિક્ખુ અદિન્નં થેય્યસઙ્ખાત’ન્તિઆદિમાહા’’તિ (પારા॰ અટ્ઠ॰ ૧.૮૮) વુત્તં.
‘‘Pañcamāsako pādoti pāḷiṃ ulliṅgitvā ‘tadā rājagahe vīsatimāsako kahāpaṇo hoti, tasmā pañcamāsako pādo’. Etena lakkhaṇena sabbajanapadesu kahāpaṇassa catuttho bhāgo ‘pādo’ti veditabbo. So ca kho porāṇakassa nīlakahāpaṇassa vasena, na itaresaṃ dudradāmakādīnaṃ. Tena hi pādena atītā buddhāpi pārājikaṃ paññapesuṃ, anāgatāpi paññapessanti. Sabbabuddhānañhi pārājikavatthumhi vā pārājike vā nānattaṃ natthi, imāneva cattāri pārājikavatthūni, imāneva cattāri pārājikāni, ito ūnaṃ vā atirekaṃ vā natthi. Tasmā bhagavāpi dhaniyaṃ vigarahitvā pādeneva dutiyapārājikaṃ paññapento ‘yo pana bhikkhu adinnaṃ theyyasaṅkhāta’ntiādimāhā’’ti (pārā. aṭṭha. 1.88) vuttaṃ.
સારત્થદીપનિયઞ્ચ –
Sāratthadīpaniyañca –
‘‘ચતુત્થો ભાગો પાદોતિ વેદિતબ્બોતિ ઇમિનાવ સબ્બજનપદેસુ કહાપણસ્સેવ વીસતિમો ભાગોમાસકોતિ ઇદઞ્ચ વુત્તમેવ હોતીતિ દટ્ઠબ્બં. પોરાણસત્થાનુરૂપં લક્ખણસમ્પન્ના ઉપ્પાદિતા નીલકહાપણાતિ વેદિતબ્બા. દુદ્રદામેન ઉપ્પાદિતો દુદ્રદામકો. સો કિર નીલકહાપણસ્સ તિભાગં અગ્ઘતી’તિ વત્વા ‘યસ્મિં પદેસે નીલકહાપણા ન સન્તિ, તત્થાપિ નીલકહાપણવસેનેવ પરિચ્છેદો કાતબ્બો. કથં? નીલકહાપણાનં વળઞ્જનટ્ઠાને ચ અવળઞ્જનટ્ઠાને ચ સમાનઅગ્ઘવસેન પવત્તમાનં ભણ્ડં નીલકહાપણેન સમાનગ્ઘં ગહેત્વા તસ્સ ચતુત્થભાગગ્ઘનકં નીલકહાપણસ્સ પાદગ્ઘનકન્તિ પરિચ્છિન્દિત્વા વિનિચ્છયો કાતબ્બો’’તિ (સારત્થ॰ ટી॰ ૨.૮૮) અયમત્થોવ વુત્તો.
‘‘Catuttho bhāgo pādoti veditabboti imināva sabbajanapadesu kahāpaṇasseva vīsatimo bhāgomāsakoti idañca vuttameva hotīti daṭṭhabbaṃ. Porāṇasatthānurūpaṃ lakkhaṇasampannā uppāditā nīlakahāpaṇāti veditabbā. Dudradāmena uppādito dudradāmako. So kira nīlakahāpaṇassa tibhāgaṃ agghatī’ti vatvā ‘yasmiṃ padese nīlakahāpaṇā na santi, tatthāpi nīlakahāpaṇavaseneva paricchedo kātabbo. Kathaṃ? Nīlakahāpaṇānaṃ vaḷañjanaṭṭhāne ca avaḷañjanaṭṭhāne ca samānaagghavasena pavattamānaṃ bhaṇḍaṃ nīlakahāpaṇena samānagghaṃ gahetvā tassa catutthabhāgagghanakaṃ nīlakahāpaṇassa pādagghanakanti paricchinditvā vinicchayo kātabbo’’ti (sārattha. ṭī. 2.88) ayamatthova vutto.
એત્થ કહાપણં નામ કરોન્તા સુવણ્ણેનપિ કરોન્તિ રજતેનપિ તમ્બેનપિ સુવણ્ણરજતતમ્બમિસ્સકેનપિ . તેસુ કતરં કહાપણં નીલકહાપણન્તિ? કેચિ તાવ ‘‘સુવણ્ણકહાપણ’’ન્તિ. કેચિ ‘‘મિસ્સકકહાપણ’’ન્તિ. તત્થ ‘‘સુવણ્ણકહાપણ’’ન્તિ વદન્તાનં અયમધિપ્પાયો – પારાજિકવત્થુના પાદેન સબ્બત્થ એકલક્ખણેન ભવિતબ્બં, કાલદેસપરિભોગાદિવસેન અગ્ઘનાનત્તં પાદસ્સેવ ભવિતબ્બં. ભગવતા હિ ધમ્મિકરાજૂહિ હનનબન્ધનપબ્બાજનાનુરૂપેનેવ અદિન્નાદાને પારાજિકં પઞ્ઞત્તં, ન ઇતરથા. તસ્મા એસા સબ્બદા સબ્બત્થ અબ્યભિચારીતિ સુવણ્ણમયસ્સ કહાપણસ્સ ચતુત્થેન પાદેન ભવિતબ્બન્તિ.
Ettha kahāpaṇaṃ nāma karontā suvaṇṇenapi karonti rajatenapi tambenapi suvaṇṇarajatatambamissakenapi . Tesu kataraṃ kahāpaṇaṃ nīlakahāpaṇanti? Keci tāva ‘‘suvaṇṇakahāpaṇa’’nti. Keci ‘‘missakakahāpaṇa’’nti. Tattha ‘‘suvaṇṇakahāpaṇa’’nti vadantānaṃ ayamadhippāyo – pārājikavatthunā pādena sabbattha ekalakkhaṇena bhavitabbaṃ, kāladesaparibhogādivasena agghanānattaṃ pādasseva bhavitabbaṃ. Bhagavatā hi dhammikarājūhi hananabandhanapabbājanānurūpeneva adinnādāne pārājikaṃ paññattaṃ, na itarathā. Tasmā esā sabbadā sabbattha abyabhicārīti suvaṇṇamayassa kahāpaṇassa catutthena pādena bhavitabbanti.
‘‘મિસ્સકકહાપણ’’ન્તિ વદન્તાનં પન અયમધિપ્પાયો –
‘‘Missakakahāpaṇa’’nti vadantānaṃ pana ayamadhippāyo –
અટ્ઠકથાયં –
Aṭṭhakathāyaṃ –
‘‘તદા રાજગહે વીસતિમાસકો કહાપણો હોતિ, તસ્મા પઞ્ચમાસકો પાદો. એતેન લક્ખણેન સબ્બજનપદેસુ કહાપણસ્સ ચતુત્થો ભાગો ‘પાદો’તિ વેદિતબ્બો. સો ચ ખો પોરાણકસ્સ નીલકહાપણસ્સ વસેન, ન ઇતરેસં દુદ્રદામકાદીન’’ન્તિ (પારા॰ અટ્ઠ॰ ૧.૮૮) –
‘‘Tadā rājagahe vīsatimāsako kahāpaṇo hoti, tasmā pañcamāsako pādo. Etena lakkhaṇena sabbajanapadesu kahāpaṇassa catuttho bhāgo ‘pādo’ti veditabbo. So ca kho porāṇakassa nīlakahāpaṇassa vasena, na itaresaṃ dudradāmakādīna’’nti (pārā. aṭṭha. 1.88) –
વુત્તત્તા, સારત્થદીપનિયઞ્ચ –
Vuttattā, sāratthadīpaniyañca –
‘‘પોરાણસત્થાનુરૂપં લક્ખણસમ્પન્ના ઉપ્પાદિતા નીલકહાપણાતિ વેદિતબ્બા’’તિ (સારત્થ॰ ટી॰ ૨.૮૮) –
‘‘Porāṇasatthānurūpaṃ lakkhaṇasampannā uppāditā nīlakahāpaṇāti veditabbā’’ti (sārattha. ṭī. 2.88) –
વુત્તત્તા ચ ‘‘વિનયવિનિચ્છયં પત્વા ગરુકે ઠાતબ્બ’’ન્તિ વચનતો ચ મિસ્સકકહાપણોયેવ નીલકહાપણો. તત્થેવ હિ પોરાણસત્થવિહિતં લક્ખણં દિસ્સતિ. કથં? પઞ્ચ માસા સુવણ્ણસ્સ, તથા રજતસ્સ, દસ માસા તમ્બસ્સાતિ એતે વીસતિ માસે મિસ્સેત્વા બન્ધનત્થાય વીહિમત્તં લોહં પક્ખિપિત્વા અક્ખરાનિ ચ હત્થિઆદીનમઞ્ઞતરઞ્ચ રૂપં દસ્સેત્વા કતો નિદ્દોસત્તા નીલકહાપણો નામ હોતીતિ.
Vuttattā ca ‘‘vinayavinicchayaṃ patvā garuke ṭhātabba’’nti vacanato ca missakakahāpaṇoyeva nīlakahāpaṇo. Tattheva hi porāṇasatthavihitaṃ lakkhaṇaṃ dissati. Kathaṃ? Pañca māsā suvaṇṇassa, tathā rajatassa, dasa māsā tambassāti ete vīsati māse missetvā bandhanatthāya vīhimattaṃ lohaṃ pakkhipitvā akkharāni ca hatthiādīnamaññatarañca rūpaṃ dassetvā kato niddosattā nīlakahāpaṇo nāma hotīti.
સિક્ખાભાજનવિનિચ્છયે ચ કેસુચિ પોત્થકેસુ ‘‘પાદો નામ પઞ્ચ માસા સુવણ્ણસ્સા’’તિ પુરિમપક્ખવાદીનં મતેન પાઠો લિખિતો. કેસુચિ પોત્થકેસુ દુતિયપક્ખવાદીનં મતેન ‘‘પઞ્ચ માસા હિરઞ્ઞસ્સા’’તિ પાઠો લિખિતો. સીહળભાસાય પોરાણકેહિ લિખિતાય સામણેરસિક્ખાય પન –
Sikkhābhājanavinicchaye ca kesuci potthakesu ‘‘pādo nāma pañca māsā suvaṇṇassā’’ti purimapakkhavādīnaṃ matena pāṭho likhito. Kesuci potthakesu dutiyapakkhavādīnaṃ matena ‘‘pañca māsā hiraññassā’’ti pāṭho likhito. Sīhaḷabhāsāya porāṇakehi likhitāya sāmaṇerasikkhāya pana –
‘‘પોરાણકસ્સ નીલકહાપણસ્સાતિ વુત્તઅટ્ઠકથાવચનસ્સ, પોરાણકે રતનસુત્તાભિધાનકસુત્તે વુત્તકહાપણલક્ખણસ્સ ચ અનુરૂપતો ‘સુવણ્ણરજતતમ્બાનિ મિસ્સેત્વા ઉટ્ઠાપેત્વા કતકહાપણં કહાપણં નામા’તિ ચ ‘સામણેરાનમુપસમ્પન્નાનઞ્ચ અદિન્નાદાનપારાજિકવત્થુમ્હિ કો વિસેસો’તિ પુચ્છં કત્વા ‘સામણેરાનં દસિકસુત્તેનાપિ પારાજિકો હોતિ, ઉપસમ્પન્નાનં પન સુવણ્ણસ્સ વીસતિવીહિમત્તેના’’તિ –
‘‘Porāṇakassa nīlakahāpaṇassāti vuttaaṭṭhakathāvacanassa, porāṇake ratanasuttābhidhānakasutte vuttakahāpaṇalakkhaṇassa ca anurūpato ‘suvaṇṇarajatatambāni missetvā uṭṭhāpetvā katakahāpaṇaṃ kahāpaṇaṃ nāmā’ti ca ‘sāmaṇerānamupasampannānañca adinnādānapārājikavatthumhi ko viseso’ti pucchaṃ katvā ‘sāmaṇerānaṃ dasikasuttenāpi pārājiko hoti, upasampannānaṃ pana suvaṇṇassa vīsativīhimattenā’’ti –
ચ વિસેસો દસ્સિતો.
Ca viseso dassito.
તં પન સુવણ્ણમાસકવસેન અડ્ઢતિયમાસકં હોતિ, પઞ્ચમાસકેન ચ ભગવતા પારાજિકં પઞ્ઞત્તં. તસ્મા તસ્સ યથાવુત્તલક્ખણસ્સ કહાપણસ્સ સબ્બદેસેસુ અલબ્ભમાનત્તા સબ્બદેસસાધારણેન તસ્સ મિસ્સકકહાપણસ્સ પઞ્ચમાસપાદગ્ઘનકેન સુવણ્ણેનેવ પારાજિકવત્થુમ્હિ નિયમિતે સબ્બદેસવાસીનં ઉપકારાય હોતીતિ એવં સુવણ્ણેનેવ પારાજિકવત્થુપરિચ્છેદો કતો. અયમેવ નિયમો સીહળાચરિયવાદેહિ સારોતિ ગહિતો. તસ્મા સિક્ખાગરુકેહિ સબ્બત્થ પેસલેહિ વિનયધરેહિ અયમેવ વિનિચ્છયો સારતો પચ્ચેતબ્બો. હોન્તિ ચેત્થ –
Taṃ pana suvaṇṇamāsakavasena aḍḍhatiyamāsakaṃ hoti, pañcamāsakena ca bhagavatā pārājikaṃ paññattaṃ. Tasmā tassa yathāvuttalakkhaṇassa kahāpaṇassa sabbadesesu alabbhamānattā sabbadesasādhāraṇena tassa missakakahāpaṇassa pañcamāsapādagghanakena suvaṇṇeneva pārājikavatthumhi niyamite sabbadesavāsīnaṃ upakārāya hotīti evaṃ suvaṇṇeneva pārājikavatthuparicchedo kato. Ayameva niyamo sīhaḷācariyavādehi sāroti gahito. Tasmā sikkhāgarukehi sabbattha pesalehi vinayadharehi ayameva vinicchayo sārato paccetabbo. Honti cettha –
‘‘હેમરજતતમ્બેહિ, સત્થે નિદ્દિટ્ઠલક્ખણં;
‘‘Hemarajatatambehi, satthe niddiṭṭhalakkhaṇaṃ;
અહાપેત્વા કતો વીસ-માસો નીલકહાપણો.
Ahāpetvā kato vīsa-māso nīlakahāpaṇo.
હેમપાદં સજ્ઝુપાદં, તમ્બપાદદ્વયઞ્હિ સો;
Hemapādaṃ sajjhupādaṃ, tambapādadvayañhi so;
મિસ્સેત્વા રૂપમપ્પેત્વા, કાતું સત્થેસુ દસ્સિતો.
Missetvā rūpamappetvā, kātuṃ satthesu dassito.
‘એલા’તિ વુચ્ચતે દોસો, નિદ્દોસત્તા તથીરિતો;
‘Elā’ti vuccate doso, niddosattā tathīrito;
તસ્સ પાદો સુવણ્ણસ્સ, વીસવીહગ્ઘનો મતો.
Tassa pādo suvaṇṇassa, vīsavīhagghano mato.
યસ્મિં પન પદેસે સો, ન વત્તતિ કહાપણો;
Yasmiṃ pana padese so, na vattati kahāpaṇo;
વીસસોવણ્ણવીહગ્ઘં, તપ્પાદગ્ઘન્તિ વેદિયં.
Vīsasovaṇṇavīhagghaṃ, tappādagghanti vediyaṃ.
વીસસોવણ્ણવીહગ્ઘં, થેનેન્તા ભિક્ખવો તતો;
Vīsasovaṇṇavīhagghaṃ, thenentā bhikkhavo tato;
ચવન્તિ સામઞ્ઞગુણા, ઇચ્ચાહુ વિનયઞ્ઞુનો’’તિ.
Cavanti sāmaññaguṇā, iccāhu vinayaññuno’’ti.
૯. ઓપાતન્તિ આવાટં. દુક્ખે જાતેતિ યોજના.
9.Opātanti āvāṭaṃ. Dukkhe jāteti yojanā.
૧૦. ઉત્તરિં ધમ્મન્તિ એત્થ ‘‘ઉત્તરિમનુસ્સધમ્મ’’ન્તિ વત્તબ્બે નિરુત્તિનયેન મજ્ઝપદલોપં, નિગ્ગહીતાગમઞ્ચ કત્વા ‘‘ઉત્તરિં ધમ્મ’’ન્તિ વુત્તં. ઉત્તરિમનુસ્સાનં ઝાયીનઞ્ચેવ અરિયાનઞ્ચ ધમ્મં ઉત્તરિમનુસ્સધમ્મં. અત્તુપનાયિકન્તિ અત્તનિ તં ઉપનેતિ ‘‘મયિ અત્થી’’તિ સમુદાચરન્તો, અત્તાનં વા તત્થ ઉપનેતિ ‘‘અહં એત્થ સન્દિસ્સામી’’તિ સમુદાચરન્તોતિ અત્તુપનાયિકો, તં અત્તુપનાયિકં, એવં કત્વા વદન્તોતિ સમ્બન્ધો.
10.Uttariṃ dhammanti ettha ‘‘uttarimanussadhamma’’nti vattabbe niruttinayena majjhapadalopaṃ, niggahītāgamañca katvā ‘‘uttariṃ dhamma’’nti vuttaṃ. Uttarimanussānaṃ jhāyīnañceva ariyānañca dhammaṃ uttarimanussadhammaṃ. Attupanāyikanti attani taṃ upaneti ‘‘mayi atthī’’ti samudācaranto, attānaṃ vā tattha upaneti ‘‘ahaṃ ettha sandissāmī’’ti samudācarantoti attupanāyiko, taṃ attupanāyikaṃ, evaṃ katvā vadantoti sambandho.
૧૧. પરિયાયેતિ ‘‘યો તે વિહારે વસતિ, સો ભિક્ખુ અરહા’’તિઆદિના (પરિ॰ ૨૮૭) પરિયાયભણને. ઞાતેતિ યં ઉદ્દિસ્સ ભણતિ, તસ્મિં વિઞ્ઞુમ્હિ મનુસ્સજાતિકે અચિરેન ઞાતે. નો ચેતિ નો ચે જાનાતિ.
11.Pariyāyeti ‘‘yo te vihāre vasati, so bhikkhu arahā’’tiādinā (pari. 287) pariyāyabhaṇane. Ñāteti yaṃ uddissa bhaṇati, tasmiṃ viññumhi manussajātike acirena ñāte. No ceti no ce jānāti.
ઇતિ ઉત્તરે લીનત્થપકાસનિયા
Iti uttare līnatthapakāsaniyā
પારાજિકકથાવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Pārājikakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
૧૩. ચેતેતિ, ઉપક્કમતિ, મુચ્ચતિ, એવં અઙ્ગત્તયે પુણ્ણે ગરુકં વુત્તં. દ્વઙ્ગે ચેતેતિ, ઉપક્કમતિ યદિ ન મુચ્ચતિ, એવં અઙ્ગદ્વયે થુલ્લચ્ચયન્તિ યોજના. પયોગેતિ પયોજેત્વા ઉપક્કમિતું અઙ્ગજાતામસનં, પરસ્સ આણાપનન્તિ એવરૂપે સાહત્થિકાણત્તિકપયોગે.
13. Ceteti, upakkamati, muccati, evaṃ aṅgattaye puṇṇe garukaṃ vuttaṃ. Dvaṅge ceteti, upakkamati yadi na muccati, evaṃ aṅgadvaye thullaccayanti yojanā. Payogeti payojetvā upakkamituṃ aṅgajātāmasanaṃ, parassa āṇāpananti evarūpe sāhatthikāṇattikapayoge.
૧૪. વુત્તનયેનેવ ઉપરૂપરિ પઞ્હાપુચ્છનં ઞાતું સક્કાતિ તં અવત્તુકામો આહ ‘‘ઇતો પટ્ઠાયા’’તિઆદિ. મયમ્પિ યદેત્થ પુબ્બે અવુત્તમનુત્તાનત્થઞ્ચ, તદેવ વણ્ણયિસ્સામ.
14. Vuttanayeneva uparūpari pañhāpucchanaṃ ñātuṃ sakkāti taṃ avattukāmo āha ‘‘ito paṭṭhāyā’’tiādi. Mayampi yadettha pubbe avuttamanuttānatthañca, tadeva vaṇṇayissāma.
૧૫. કાયેનાતિ અત્તનો કાયેન. કાયન્તિ ઇત્થિયા કાયં. એસ નયો ‘‘કાયબદ્ધ’’ન્તિ એત્થાપિ.
15.Kāyenāti attano kāyena. Kāyanti itthiyā kāyaṃ. Esa nayo ‘‘kāyabaddha’’nti etthāpi.
૧૬. અત્તનો કાયેન પટિબદ્ધેન ઇત્થિયા કાયપટિબદ્ધે ફુટ્ઠે તુ દુક્કટન્તિ યોજના.
16. Attano kāyena paṭibaddhena itthiyā kāyapaṭibaddhe phuṭṭhe tu dukkaṭanti yojanā.
૧૭. તિસ્સો આપત્તિયો સિયુન્તિ યોજના. દ્વિન્નં મગ્ગાનન્તિ વચ્ચમગ્ગપસ્સાવમગ્ગાનં.
17.Tisso āpattiyo siyunti yojanā. Dvinnaṃ maggānanti vaccamaggapassāvamaggānaṃ.
૧૮. વણ્ણાદિભઞ્ઞેતિ વણ્ણાદિના ભણને. કાયપટિબદ્ધે વણ્ણાદિના ભઞ્ઞે દુક્કટન્તિ યોજના.
18.Vaṇṇādibhaññeti vaṇṇādinā bhaṇane. Kāyapaṭibaddhe vaṇṇādinā bhaññe dukkaṭanti yojanā.
૧૯. અત્તકામચરિયાયાતિ અત્તકામપારિચરિયાય.
19.Attakāmacariyāyāti attakāmapāricariyāya.
૨૦. પણ્ડકસ્સ સન્તિકેપિ અત્તકામપારિચરિયાય વણ્ણં વદતો તસ્સ ભિક્ખુનોતિ યોજના. તિરચ્છાનગતસ્સાપિ સન્તિકેતિ એત્થાપિ એસેવ નયો.
20. Paṇḍakassa santikepi attakāmapāricariyāya vaṇṇaṃ vadato tassa bhikkhunoti yojanā. Tiracchānagatassāpi santiketi etthāpi eseva nayo.
૨૧. ઇત્થિપુરિસાનમન્તરે સઞ્ચરિત્તં સઞ્ચરણભાવં સમાપન્ને ભિક્ખુમ્હિ પટિગ્ગણ્હનવીમંસાપચ્ચાહરણકત્તિકે સમ્પન્ને તસ્સ બુધો ગરુકં નિદ્દિસેતિ યોજના.
21. Itthipurisānamantare sañcarittaṃ sañcaraṇabhāvaṃ samāpanne bhikkhumhi paṭiggaṇhanavīmaṃsāpaccāharaṇakattike sampanne tassa budho garukaṃ niddiseti yojanā.
૨૨. દ્વઙ્ગસમાયોગેતિ તીસ્વેતેસુ દ્વિન્નં અઙ્ગાનં યથાકથઞ્ચિ સમાયોગે. અઙ્ગે સતિ પનેકસ્મિન્તિ તિણ્ણમેકસ્મિં પન અઙ્ગે સતિ.
22.Dvaṅgasamāyogeti tīsvetesu dvinnaṃ aṅgānaṃ yathākathañci samāyoge. Aṅge sati panekasminti tiṇṇamekasmiṃ pana aṅge sati.
૨૪. પયોગેતિ ‘‘અદેસિતવત્થુકં પમાણાતિક્કન્તં કુટિં, અદેસિતવત્થુકં મહલ્લકવિહારઞ્ચ કારેસ્સામી’’તિ ઉપકરણત્થં અરઞ્ઞગમનતો પટ્ઠાય સબ્બપયોગે. એકપિણ્ડે અનાગતેતિ સબ્બપરિયન્તિમં પિણ્ડં સન્ધાય વુત્તં.
24.Payogeti ‘‘adesitavatthukaṃ pamāṇātikkantaṃ kuṭiṃ, adesitavatthukaṃ mahallakavihārañca kāressāmī’’ti upakaraṇatthaṃ araññagamanato paṭṭhāya sabbapayoge. Ekapiṇḍe anāgateti sabbapariyantimaṃ piṇḍaṃ sandhāya vuttaṃ.
૨૫. ઇધ યો ભિક્ખુ અમૂલકેન પારાજિકેન ધમ્મેન અનુદ્ધંસેતીતિ યોજના.
25. Idha yo bhikkhu amūlakena pārājikena dhammena anuddhaṃsetīti yojanā.
૨૬. ઓકાસં ન ચ કારેત્વાતિ ‘‘કરોતુ મે, આયસ્મા, ઓકાસં, અહં તે વત્તુકામો’’તિ એવં તેન ભિક્ખુના ઓકાસં અકારાપેત્વા.
26.Okāsaṃna ca kāretvāti ‘‘karotu me, āyasmā, okāsaṃ, ahaṃ te vattukāmo’’ti evaṃ tena bhikkhunā okāsaṃ akārāpetvā.
૨૮. અઞ્ઞભાગિયેતિ અઞ્ઞભાગિયપદેન ઉપલક્ખિતસિક્ખાપદે. એવં અઞ્ઞત્રપિ ઈદિસેસુ ઠાનેસુ અત્થો વેદિતબ્બો.
28.Aññabhāgiyeti aññabhāgiyapadena upalakkhitasikkhāpade. Evaṃ aññatrapi īdisesu ṭhānesu attho veditabbo.
૨૯. ‘‘સમનુભાસનાય એવા’’તિ પદચ્છેદો. ન પટિનિસ્સજન્તિ અપ્પટિનિસ્સજન્તો.
29. ‘‘Samanubhāsanāya evā’’ti padacchedo. Na paṭinissajanti appaṭinissajanto.
૩૦. ઞત્તિયા દુક્કટં આપન્નો સિયા, દ્વીહિ કમ્મવાચાહિ થુલ્લતં આપન્નો સિયા, કમ્મવાચાય ઓસાને ગરુકં આપન્નો સિયાતિ યોજના. ‘‘થુલ્લત’’ન્તિ ઇદં થુલ્લચ્ચયાપત્તિઉપલક્ખણવચનં.
30. Ñattiyā dukkaṭaṃ āpanno siyā, dvīhi kammavācāhi thullataṃ āpanno siyā, kammavācāya osāne garukaṃ āpanno siyāti yojanā. ‘‘Thullata’’nti idaṃ thullaccayāpattiupalakkhaṇavacanaṃ.
૩૧. ચતૂસુ યાવતતિયકેસુ પઠમે આપત્તિપરિચ્છેદં દસ્સેત્વા ઇતરેસં તિણ્ણં તેનપિ એકપરિચ્છેદત્તા તત્થ વુત્તનયમેવ તેસુ અતિદિસન્તો આહ ‘‘ભેદાનુવત્તકે’’તિઆદિ.
31. Catūsu yāvatatiyakesu paṭhame āpattiparicchedaṃ dassetvā itaresaṃ tiṇṇaṃ tenapi ekaparicchedattā tattha vuttanayameva tesu atidisanto āha ‘‘bhedānuvattake’’tiādi.
ઇતિ ઉત્તરે લીનત્થપકાસનિયા
Iti uttare līnatthapakāsaniyā
સઙ્ઘાદિસેસકથાવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Saṅghādisesakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
૩૨. અતિરેકચીવરન્તિ અનધિટ્ઠિતં, અવિકપ્પિતં વિકપ્પનુપગપમાણં ચીવરં લદ્ધા દસાહં અતિક્કમન્તો એકમેવ નિસ્સગ્ગિયં પાચિત્તિયં આપજ્જતિ. તિચીવરેન એકરત્તિમ્પિ વિના વસન્તો એકમેવ નિસ્સગ્ગિયં પાચિત્તિયં આપજ્જતિ. ઇદઞ્ચ જાતિવસેન એકત્તં સન્ધાય વુત્તં વત્થુગણનાય આપત્તીનં પરિચ્છિન્દિતબ્બત્તા.
32.Atirekacīvaranti anadhiṭṭhitaṃ, avikappitaṃ vikappanupagapamāṇaṃ cīvaraṃ laddhā dasāhaṃ atikkamanto ekameva nissaggiyaṃ pācittiyaṃ āpajjati. Ticīvarena ekarattimpi vinā vasanto ekameva nissaggiyaṃ pācittiyaṃ āpajjati. Idañca jātivasena ekattaṃ sandhāya vuttaṃ vatthugaṇanāya āpattīnaṃ paricchinditabbattā.
૩૩. ગહેત્વાકાલચીવરન્તિ અકાલચીવરં પટિગ્ગહેત્વા. માસન્તિ સતિયા પચ્ચાસાય નિક્ખિપિતું અનુઞ્ઞાતં માસં. અતિક્કમન્તોતિ સતિયાપિ પચ્ચાસાય વીતિક્કમન્તો અન્તોમાસે અનધિટ્ઠહિત્વા, અવિકપ્પેત્વા વા તિંસદિવસાનિ અતિક્કમન્તો, ચીવરુપ્પાદદિવસં અરુણં આદિં કત્વા એકતિંસમં અરુણં ઉટ્ઠાપેન્તોતિ અત્થો. એકં નિસ્સગ્ગિયં આપત્તિં આપજ્જતીતિ ઉદીરિતન્તિ યોજના.
33.Gahetvākālacīvaranti akālacīvaraṃ paṭiggahetvā. Māsanti satiyā paccāsāya nikkhipituṃ anuññātaṃ māsaṃ. Atikkamantoti satiyāpi paccāsāya vītikkamanto antomāse anadhiṭṭhahitvā, avikappetvā vā tiṃsadivasāni atikkamanto, cīvaruppādadivasaṃ aruṇaṃ ādiṃ katvā ekatiṃsamaṃ aruṇaṃ uṭṭhāpentoti attho. Ekaṃ nissaggiyaṃ āpattiṃ āpajjatīti udīritanti yojanā.
૩૪. અઞ્ઞાતિકાય ભિક્ખુનિયા. યંકિઞ્ચિ પુરાણચીવરન્તિ એકવારમ્પિ પરિભુત્તં સઙ્ઘાટિઆદીનમઞ્ઞતરં ચીવરં.
34.Aññātikāya bhikkhuniyā. Yaṃkiñci purāṇacīvaranti ekavārampi paribhuttaṃ saṅghāṭiādīnamaññataraṃ cīvaraṃ.
૩૫. પયોગસ્મિન્તિ ‘‘ધોવા’’તિઆદિકે ભિક્ખુનો આણત્તિકપયોગે, એવં આણત્તાય ચ ભિક્ખુનિયા ઉદ્ધનાદિકે સબ્બસ્મિં પયોગે ચ. ‘‘નિસ્સગ્ગિયાવ પાચિત્તિ હોતીતિ નિસ્સગ્ગિયા પાચિત્તિ ચ હોતીતિ યોજના.
35.Payogasminti ‘‘dhovā’’tiādike bhikkhuno āṇattikapayoge, evaṃ āṇattāya ca bhikkhuniyā uddhanādike sabbasmiṃ payoge ca. ‘‘Nissaggiyāva pācitti hotīti nissaggiyā pācitti ca hotīti yojanā.
૩૬. પટિગણ્હતોતિ એત્થ ‘‘અઞ્ઞત્ર પારિવત્તકા’’તિ યોજના.
36.Paṭigaṇhatoti ettha ‘‘aññatra pārivattakā’’ti yojanā.
૩૮. પયોગસ્મિન્તિ વિઞ્ઞાપનપયોગે. વિઞ્ઞાપિતેતિ વિઞ્ઞાપિતચીવરે પટિલદ્ધે.
38.Payogasminti viññāpanapayoge. Viññāpiteti viññāpitacīvare paṭiladdhe.
૩૯. ભિક્ખૂતિ અચ્છિન્નચીવરો વા નટ્ઠચીવરો વા ભિક્ખુ. તદુત્તરિન્તિ સન્તરુત્તરપરમતો ઉત્તરિં.
39.Bhikkhūti acchinnacīvaro vā naṭṭhacīvaro vā bhikkhu. Taduttarinti santaruttaraparamato uttariṃ.
૪૧. પયોગેતિ વિકપ્પનાપજ્જનપયોગે.
41.Payogeti vikappanāpajjanapayoge.
૪૨. દુવેતિ દુક્કટપાચિત્તિયવસેન દુવે આપત્તિયો ફુસેતિ યોજેતબ્બં.
42.Duveti dukkaṭapācittiyavasena duve āpattiyo phuseti yojetabbaṃ.
૪૪. પયોગેતિ અનુઞ્ઞાતપયોગતો અતિરેકાભિનિપ્ફાદનપયોગે. લાભેતિ ચીવરસ્સ પટિલાભે.
44.Payogeti anuññātapayogato atirekābhinipphādanapayoge. Lābheti cīvarassa paṭilābhe.
કથિનવગ્ગવણ્ણના પઠમા.
Kathinavaggavaṇṇanā paṭhamā.
૪૫. કોસિયવગ્ગસ્સ આદીસુ પઞ્ચસુ સિક્ખાપદેસુ દ્વે દ્વે આપત્તિયોતિ યોજના. પયોગેતિ કરણકારાપનપયોગે. લાભેતિ કત્વા વા કારેત્વા વા પરિનિટ્ઠાપને.
45. Kosiyavaggassa ādīsu pañcasu sikkhāpadesu dve dve āpattiyoti yojanā. Payogeti karaṇakārāpanapayoge. Lābheti katvā vā kāretvā vā pariniṭṭhāpane.
૪૬. ‘‘ગહેત્વા એળકલોમાની’’તિ પદચ્છેદો. અતિક્કમન્તિ અતિક્કમન્તો.
46. ‘‘Gahetvā eḷakalomānī’’ti padacchedo. Atikkamanti atikkamanto.
૪૭. અઞ્ઞાયાતિ અઞ્ઞાતિકાય ભિક્ખુનિયા. ‘‘ધોવાપેતિ એળલોમક’’ન્તિ પદચ્છેદો. એળલોમકન્તિ એળકલોમાનિ. નિરુત્તિનયેન ક-કારસ્સ વિપરિયાયો. પયોગેતિ ધોવાપનપયોગે.
47.Aññāyāti aññātikāya bhikkhuniyā. ‘‘Dhovāpeti eḷalomaka’’nti padacchedo. Eḷalomakanti eḷakalomāni. Niruttinayena ka-kārassa vipariyāyo. Payogeti dhovāpanapayoge.
૪૮. પયોગેતિ પટિગ્ગણ્હનપયોગે.
48.Payogeti paṭiggaṇhanapayoge.
૪૯. નાનાકારન્તિ નાનપ્પકારં. સમાપજ્જન્તિ સમાપજ્જન્તો ભિક્ખુ. સમાપન્નેતિ સંવોહારે સમાપન્ને સતિ. પયોગેતિ સમાપજ્જનપયોગે.
49.Nānākāranti nānappakāraṃ. Samāpajjanti samāpajjanto bhikkhu. Samāpanneti saṃvohāre samāpanne sati. Payogeti samāpajjanapayoge.
૫૦. પયોગેતિ કયવિક્કયાપજ્જનપયોગે. તસ્મિં કતેતિ તસ્મિં ભણ્ડે અત્તનો સન્તકભાવં નીતે.
50.Payogeti kayavikkayāpajjanapayoge. Tasmiṃ kateti tasmiṃ bhaṇḍe attano santakabhāvaṃ nīte.
કોસિયવગ્ગવણ્ણના દુતિયા.
Kosiyavaggavaṇṇanā dutiyā.
૫૧. અતિરેકકન્તિ અનધિટ્ઠિતં, અવિકપ્પિતં વા પત્તં. દસાહં અતિક્કમેન્તસ્સ તસ્સ ભિક્ખુનો એકાવ નિસ્સગ્ગિયાપત્તિ હોતીતિ યોજના.
51.Atirekakanti anadhiṭṭhitaṃ, avikappitaṃ vā pattaṃ. Dasāhaṃ atikkamentassa tassa bhikkhuno ekāva nissaggiyāpatti hotīti yojanā.
૫૨-૩. નત્થિ એતસ્સ પઞ્ચ બન્ધનાનીતિ અપઞ્ચબન્ધનો, તસ્મિં, ઊનપઞ્ચબન્ધને પત્તેતિ અત્થો. પયોગેતિ વિઞ્ઞાપનપયોગે. તસ્સ પત્તસ્સ લાભે પટિલાભે.
52-3. Natthi etassa pañca bandhanānīti apañcabandhano, tasmiṃ, ūnapañcabandhane patteti attho. Payogeti viññāpanapayoge. Tassa pattassa lābhe paṭilābhe.
૫૪. ભેસજ્જન્તિ સપ્પિઆદિકં.
54.Bhesajjanti sappiādikaṃ.
૫૫. પયોગેતિ પરિયેસનપયોગે.
55.Payogeti pariyesanapayoge.
૫૬. પયોગેતિ અચ્છિન્દનઅચ્છિન્દાપનપયોગે. હટેતિ અચ્છિન્દિત્વા ગહિતે.
56.Payogeti acchindanaacchindāpanapayoge. Haṭeti acchinditvā gahite.
૫૭. દ્વે પનાપત્તિયો ફુસેતિ વાયાપનપયોગે દુક્કટં, વિકપ્પનુપગપચ્છિમચીવરપમાણેન વીતે નિસ્સગ્ગિયન્તિ દ્વે આપત્તિયો આપજ્જતીતિ અત્થો.
57.Dve panāpattiyo phuseti vāyāpanapayoge dukkaṭaṃ, vikappanupagapacchimacīvarapamāṇena vīte nissaggiyanti dve āpattiyo āpajjatīti attho.
૫૮-૯. યો પન ભિક્ખુ અપ્પવારિતો અઞ્ઞાતકસ્સેવ તન્તવાયે સમેચ્ચ ઉપસઙ્કમિત્વા ચીવરે વિકપ્પં આપજ્જન્તો હોતિ. સોતિ સો ભિક્ખુ. દ્વે આપત્તિયો આપજ્જતિ, ન સંસયોતિ યોજના. પયોગેતિ વિકપ્પાપજ્જનપયોગે.
58-9. Yo pana bhikkhu appavārito aññātakasseva tantavāye samecca upasaṅkamitvā cīvare vikappaṃ āpajjanto hoti. Soti so bhikkhu. Dve āpattiyo āpajjati, na saṃsayoti yojanā. Payogeti vikappāpajjanapayoge.
૬૦. અચ્ચેકસઞ્ઞિતં ચીવરં પટિગ્ગહેત્વાતિ યોજના. કાલન્તિ ચીવરકાલં.
60. Accekasaññitaṃ cīvaraṃ paṭiggahetvāti yojanā. Kālanti cīvarakālaṃ.
૬૧. તિણ્ણમઞ્ઞતરં વત્થન્તિ તિણ્ણં ચીવરાનં અઞ્ઞતરં ચીવરં. ઘરેતિ અન્તરઘરે. નિદહિત્વાતિ નિક્ખિપિત્વા. તેન ચીવરેન વિના છારત્તતો અધિકં દિવસં યસ્સ આરઞ્ઞકસ્સ વિહારસ્સ ગોચરગામે તં ચીવરં નિક્ખિત્તં, તમ્હા વિહારા અઞ્ઞત્ર વસન્તો નિસ્સગ્ગિયં ફુસેતિ યોજના.
61.Tiṇṇamaññataraṃ vatthanti tiṇṇaṃ cīvarānaṃ aññataraṃ cīvaraṃ. Ghareti antaraghare. Nidahitvāti nikkhipitvā. Tena cīvarena vinā chārattato adhikaṃ divasaṃ yassa āraññakassa vihārassa gocaragāme taṃ cīvaraṃ nikkhittaṃ, tamhā vihārā aññatra vasanto nissaggiyaṃ phuseti yojanā.
૬૨. સઙ્ઘિકં લાભં પરિણતં જાનં જાનન્તો.
62. Saṅghikaṃ lābhaṃ pariṇataṃ jānaṃ jānanto.
૬૩. પયોગેતિ પરિણામનપયોગે. સબ્બત્થાતિ પારાજિકાદીસુ સબ્બસિક્ખાપદેસુ. અપ્પનાવારપરિહાનીતિ પરિવારે પઠમં વુત્તકત્થપઞ્ઞત્તિવારસ્સ પરિહાપનં, ઇધ અવચનન્તિ અત્થો, તસ્સ વારસ્સ પરિવારે સબ્બપઠમત્તા પઠમં વત્તબ્બભાવેપિ તત્થ વત્તબ્બં પચ્છા ગણ્હિતુકામેન મયા તં ઠપેત્વા પઠમં આપત્તિદસ્સનત્થં તદનન્તરો કતાપત્તિવારો પઠમં વુત્તોતિ અધિપ્પાયો.
63.Payogeti pariṇāmanapayoge. Sabbatthāti pārājikādīsu sabbasikkhāpadesu. Appanāvāraparihānīti parivāre paṭhamaṃ vuttakatthapaññattivārassa parihāpanaṃ, idha avacananti attho, tassa vārassa parivāre sabbapaṭhamattā paṭhamaṃ vattabbabhāvepi tattha vattabbaṃ pacchā gaṇhitukāmena mayā taṃ ṭhapetvā paṭhamaṃ āpattidassanatthaṃ tadanantaro katāpattivāro paṭhamaṃ vuttoti adhippāyo.
પત્તવગ્ગવણ્ણના તતિયા.
Pattavaggavaṇṇanā tatiyā.
ઇતિ ઉત્તરે લીનત્થપકાસનિયા
Iti uttare līnatthapakāsaniyā
તિંસનિસ્સગ્ગિયકથાવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Tiṃsanissaggiyakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
૬૪. મનુસ્સુત્તરિધમ્મેતિ ઉત્તરિમનુસ્સધમ્મે. અભૂતસ્મિં ઉત્તરિમનુસ્સધમ્મે સમુલ્લપિતે પરાજયો પારાજિકાપત્તિ.
64.Manussuttaridhammeti uttarimanussadhamme. Abhūtasmiṃ uttarimanussadhamme samullapite parājayo pārājikāpatti.
૬૫. અમૂલન્તિમવત્થુના અમૂલકેન પારાજિકેન ધમ્મેન ભિક્ખું ચોદનાય ગરુ સઙ્ઘાદિસેસો હોતીતિ યોજના. પરિયાયવચનેતિ ‘‘યો તે વિહારે વસતી’’તિઆદિના (પરિ॰ ૨૮૭) પરિયાયેન કથને. ઞાતેતિ યસ્સ કથેતિ, તસ્મિં વચનાનન્તરમેવ ઞાતે.
65.Amūlantimavatthunā amūlakena pārājikena dhammena bhikkhuṃ codanāya garu saṅghādiseso hotīti yojanā. Pariyāyavacaneti ‘‘yo te vihāre vasatī’’tiādinā (pari. 287) pariyāyena kathane. Ñāteti yassa katheti, tasmiṃ vacanānantarameva ñāte.
૬૬. નો ચે પન વિજાનાતીતિ અથ તં પરિયાયેન વુત્તં વચનાનન્તરમેવ સચે ન જાનાતિ. સમુદાહટન્તિ કથિતં.
66.Noce pana vijānātīti atha taṃ pariyāyena vuttaṃ vacanānantarameva sace na jānāti. Samudāhaṭanti kathitaṃ.
૬૭. ઓમસતો ભિક્ખુસ્સ દુવે આપત્તિયો વુત્તા. ઉપસમ્પન્નં ઓમસતો પાચિત્તિ સિયા. ઇતરં અનુપસમ્પન્નં ઓમસતો દુક્કટં સિયાતિ યોજના.
67. Omasato bhikkhussa duve āpattiyo vuttā. Upasampannaṃ omasato pācitti siyā. Itaraṃ anupasampannaṃ omasato dukkaṭaṃ siyāti yojanā.
૬૮. પેસુઞ્ઞહરણેપિ દ્વે આપત્તિયો હોન્તિ.
68. Pesuññaharaṇepi dve āpattiyo honti.
૬૯. પયોગેતિ પદસો ધમ્મં વાચેન્તસ્સ વચનકિરિયારમ્ભતો પટ્ઠાય યાવ પદાદીનં પરિસમાપનં, એત્થન્તરે અક્ખરુચ્ચારણપયોગે દુક્કટં. પદાનં પરિસમત્તિયં પાચિત્તિયં.
69.Payogeti padaso dhammaṃ vācentassa vacanakiriyārambhato paṭṭhāya yāva padādīnaṃ parisamāpanaṃ, etthantare akkharuccāraṇapayoge dukkaṭaṃ. Padānaṃ parisamattiyaṃ pācittiyaṃ.
૭૦. ‘‘તિરત્તા અનુપસમ્પન્નસહસેય્યાયા’’તિ પદચ્છેદો. અનુપસમ્પન્નેન સહસેય્યા અનુપસમ્પન્નસહસેય્યા, તાય. તિરત્તા ઉત્તરિં અનુપસમ્પન્નસહસેય્યાયાતિ યોજના. પયોગેતિ સયનત્થાય સેય્યાપઞ્ઞાપનકાયાવજ્જનાદિપુબ્બપયોગે. પન્નેતિ કાયપસારણલક્ખણેન સયનેન નિપન્ને.
70. ‘‘Tirattā anupasampannasahaseyyāyā’’ti padacchedo. Anupasampannena sahaseyyā anupasampannasahaseyyā, tāya. Tirattā uttariṃ anupasampannasahaseyyāyāti yojanā. Payogeti sayanatthāya seyyāpaññāpanakāyāvajjanādipubbapayoge. Panneti kāyapasāraṇalakkhaṇena sayanena nipanne.
૭૧. યો પન ભિક્ખુ એકરત્તિયં માતુગામેન સહસેય્યં કપ્પેતિ. દુક્કટાદયોતિ ‘‘પયોગે દુક્કટં, નિપન્ને પાચિત્તિય’’ન્તિ યથાવુત્તદ્વેઆપત્તિયો આપજ્જતીતિ યોજના.
71. Yo pana bhikkhu ekarattiyaṃ mātugāmena sahaseyyaṃ kappeti. Dukkaṭādayoti ‘‘payoge dukkaṭaṃ, nipanne pācittiya’’nti yathāvuttadveāpattiyo āpajjatīti yojanā.
૭૨. પયોગેતિ યથાવુત્તલક્ખણપયોગે.
72.Payogeti yathāvuttalakkhaṇapayoge.
૭૩. અનુપસમ્પન્નેતિ સમીપત્થે ચેતં ભુમ્મં. અનુપસમ્પન્નસ્સ સન્તિકે ભૂતં ઉત્તરિમનુસ્સધમ્મં યો સચે આરોચેતીતિ યોજના. દુક્કટાદયોતિ યસ્સ આરોચેતિ, સો નપ્પટિવિજાનાતિ, દુક્કટં, પટિવિજાનાતિ, પાચિત્તિયન્તિ એવં દ્વે આપત્તિયો તસ્સ હોન્તિ.
73.Anupasampanneti samīpatthe cetaṃ bhummaṃ. Anupasampannassa santike bhūtaṃ uttarimanussadhammaṃ yo sace ārocetīti yojanā. Dukkaṭādayoti yassa āroceti, so nappaṭivijānāti, dukkaṭaṃ, paṭivijānāti, pācittiyanti evaṃ dve āpattiyo tassa honti.
૭૪. અઞ્ઞતો અઞ્ઞસ્સ ઉપસમ્પન્નસ્સ દુટ્ઠુલ્લસ્સ આપત્તિં અનુપસમ્પન્ને અનુપસમ્પન્નસ્સ સન્તિકે વદં વદન્તોતિ યોજના. પયોગેતિ આરમ્ભતો પટ્ઠાય પુબ્બપયોગે દુક્કટં આગચ્છતિ દુક્કટં આપજ્જતિ. આરોચિતે પાચિત્તિ સિયાતિ યોજના.
74.Aññato aññassa upasampannassa duṭṭhullassa āpattiṃ anupasampanne anupasampannassa santike vadaṃ vadantoti yojanā. Payogeti ārambhato paṭṭhāya pubbapayoge dukkaṭaṃ āgacchati dukkaṭaṃ āpajjati. Ārocite pācitti siyāti yojanā.
૭૫. પયોગેતિ ‘‘અકપ્પિયપથવિં ખણિસ્સામી’’તિ કુદાલ પરિયેસનાદિસબ્બપયોગેતિ.
75.Payogeti ‘‘akappiyapathaviṃ khaṇissāmī’’ti kudāla pariyesanādisabbapayogeti.
મુસાવાદવગ્ગવણ્ણના પઠમા.
Musāvādavaggavaṇṇanā paṭhamā.
૭૬. પાતેન્તોતિ વિકોપેન્તો. તસ્સાતિ ભૂતગામસ્સ. પાતેતિ વિકોપને.
76.Pātentoti vikopento. Tassāti bhūtagāmassa. Pāteti vikopane.
૭૭. અઞ્ઞવાદકવિહેસકાનં એકયોગનિદ્દિટ્ઠત્તા તત્થ વુત્તનયેનેવ વિહેસકે ચ ઞાતું સક્કાતિ તત્થ વિસું આપત્તિભેદો ન વુત્તો.
77. Aññavādakavihesakānaṃ ekayoganiddiṭṭhattā tattha vuttanayeneva vihesake ca ñātuṃ sakkāti tattha visuṃ āpattibhedo na vutto.
૭૮. પરન્તિ અઞ્ઞં સઙ્ઘેન સમ્મતસેનાસનપઞ્ઞાપકાદિકં ઉપસમ્પન્નં. ઉજ્ઝાપેન્તોતિ તસ્સ અયસં ઉપ્પાદેતુકામતાય ભિક્ખૂહિ અવજાનાપેતું ‘‘છન્દાય ઇત્થન્નામો ઇદં નામ કરોતી’’તિઆદીનિ વત્વા અવઞ્ઞાય ઓલોકાપેન્તો, લામકતો વા ચિન્તાપેન્તો. પયોગેતિ ઉજ્ઝાપનત્થાય તસ્સ અવણ્ણભણનાદિકે પુબ્બપયોગે.
78.Paranti aññaṃ saṅghena sammatasenāsanapaññāpakādikaṃ upasampannaṃ. Ujjhāpentoti tassa ayasaṃ uppādetukāmatāya bhikkhūhi avajānāpetuṃ ‘‘chandāya itthannāmo idaṃ nāma karotī’’tiādīni vatvā avaññāya olokāpento, lāmakato vā cintāpento. Payogeti ujjhāpanatthāya tassa avaṇṇabhaṇanādike pubbapayoge.
૮૩. સઙ્ઘિકે વિહારે પુબ્બૂપગતં ભિક્ખું જાનં જાનન્તો અનુપખજ્જ સેય્યં કપ્પેતિ, તસ્સેવં સેય્યં કપ્પયતોતિ યોજના. પયોગેદુક્કટાદયોતિ એત્થ અલુત્તસમાસો. આદિ-સદ્દેન સેય્યાકપ્પને પાચિત્તિયં સઙ્ગણ્હાતિ.
83. Saṅghike vihāre pubbūpagataṃ bhikkhuṃ jānaṃ jānanto anupakhajja seyyaṃ kappeti, tassevaṃ seyyaṃ kappayatoti yojanā. Payogedukkaṭādayoti ettha aluttasamāso. Ādi-saddena seyyākappane pācittiyaṃ saṅgaṇhāti.
૮૪. પયોગેતિ ‘‘નિક્કડ્ઢથ ઇમ’’ન્તિઆદિકે આણત્તિકે વા ‘‘યાહિ યાહી’’તિઆદિકે વાચસિકે વા હત્થેન તસ્સ અઙ્ગપરામસનાદિવસેન કતે કાયિકે વા નિક્કડ્ઢનપયોગે. સેસન્તિ પાચિત્તિયં.
84.Payogeti ‘‘nikkaḍḍhatha ima’’ntiādike āṇattike vā ‘‘yāhi yāhī’’tiādike vācasike vā hatthena tassa aṅgaparāmasanādivasena kate kāyike vā nikkaḍḍhanapayoge. Sesanti pācittiyaṃ.
૮૫. ‘‘વેહાસકુટિયા ઉપરી’’તિ પદચ્છેદો. આહચ્ચપાદકેતિ એત્થ ‘‘મઞ્ચે વા પીઠે વા’’તિ સેસો. સીદન્તિ નિસીદન્તો. દુક્કટાદયોતિ પયોગે દુક્કટં, નિપજ્જાય પાચિત્તિયન્તિ ઇમા આપત્તિયો ફુસેતિ અત્થો.
85. ‘‘Vehāsakuṭiyā uparī’’ti padacchedo. Āhaccapādaketi ettha ‘‘mañce vā pīṭhe vā’’ti seso. Sīdanti nisīdanto. Dukkaṭādayoti payoge dukkaṭaṃ, nipajjāya pācittiyanti imā āpattiyo phuseti attho.
૮૬. અસ્સ પજ્જસ્સ પઠમપાદં દસક્ખરપાદકં છન્દોવિચિતિયં વુત્તગાથા, ‘‘ગાથાછન્દો અતીતદ્વય’’ન્તિ ઇમિના છન્દોવિચિતિલક્ખણેન ગાથાછન્દત્તા અધિટ્ઠિત્વા દ્વત્તિપરિયાયેતિ એત્થ અક્ખરદ્વયં અધિકં વુત્તન્તિ દટ્ઠબ્બં. પયોગેતિ અધિટ્ઠાનપયોગે. અધિટ્ઠિતેતિ દ્વત્તિપરિયાયાનં ઉપરિ અધિટ્ઠાને કતે.
86. Assa pajjassa paṭhamapādaṃ dasakkharapādakaṃ chandovicitiyaṃ vuttagāthā, ‘‘gāthāchando atītadvaya’’nti iminā chandovicitilakkhaṇena gāthāchandattā adhiṭṭhitvā dvattipariyāyeti ettha akkharadvayaṃ adhikaṃ vuttanti daṭṭhabbaṃ. Payogeti adhiṭṭhānapayoge. Adhiṭṭhiteti dvattipariyāyānaṃ upari adhiṭṭhāne kate.
૮૭. પયોગેતિ સિઞ્ચનસિઞ્ચાપનપયોગે. સિત્તેતિ સિઞ્ચનકિરિયપરિયોસાને.
87.Payogeti siñcanasiñcāpanapayoge. Sitteti siñcanakiriyapariyosāne.
ભૂતગામવગ્ગવણ્ણના દુતિયા.
Bhūtagāmavaggavaṇṇanā dutiyā.
૮૮. દુક્કટં ફુસેતિ યોજના. ઓવદિતે પાચિત્તિ સિયાતિ યોજના.
88. Dukkaṭaṃ phuseti yojanā. Ovadite pācitti siyāti yojanā.
૮૯. વિભાગોયેવ વિભાગતા.
89. Vibhāgoyeva vibhāgatā.
૯૦. અઞ્ઞાતિકાય ભિક્ખુનિયા અઞ્ઞત્ર પારિવત્તકા ચીવરં દેન્તો ભિક્ખુ દુવે આપત્તિયો ફુસેતિ યોજના. પયોગેતિ દાનપયોગે.
90.Aññātikāya bhikkhuniyā aññatra pārivattakā cīvaraṃ dento bhikkhu duve āpattiyo phuseti yojanā. Payogeti dānapayoge.
૯૩. ‘‘નાવં એક’’ન્તિ પદચ્છેદો. પયોગેતિ અભિરુહણપયોગે. દુક્કટાદયોતિ આદિ-સદ્દેન અભિરુળ્હે પાચિત્તિયં સઙ્ગણ્હાતિ.
93. ‘‘Nāvaṃ eka’’nti padacchedo. Payogeti abhiruhaṇapayoge. Dukkaṭādayoti ādi-saddena abhiruḷhe pācittiyaṃ saṅgaṇhāti.
૯૪. ‘‘દુવિધં આપત્તિ’’ન્તિ પદચ્છેદો.
94. ‘‘Duvidhaṃ āpatti’’nti padacchedo.
૯૬. ભિક્ખુનિયા સદ્ધિં રહો નિસજ્જં કપ્પેન્તો ભિક્ખુ પયોગેદુક્કટાદયો દ્વેપિ આપત્તિયો ફુસેતિ યોજના.
96. Bhikkhuniyā saddhiṃ raho nisajjaṃ kappento bhikkhu payogedukkaṭādayo dvepi āpattiyo phuseti yojanā.
ઓવાદવગ્ગવણ્ણના તતિયા.
Ovādavaggavaṇṇanā tatiyā.
૯૭. તદુત્તરિન્તિ તતો ભુઞ્જિતું અનુઞ્ઞાતએકદિવસતો ઉત્તરિં દુતિયદિવસતો પટ્ઠાય. અનન્તરસ્સ વગ્ગસ્સાતિ ઓવાદવગ્ગસ્સ. નવમેનાતિ ભિક્ખુનિયા પરિપાચિતપિણ્ડપાતસિક્ખાપદેન.
97.Taduttarinti tato bhuñjituṃ anuññātaekadivasato uttariṃ dutiyadivasato paṭṭhāya. Anantarassa vaggassāti ovādavaggassa. Navamenāti bhikkhuniyā paripācitapiṇḍapātasikkhāpadena.
૯૯. દ્વત્તિપત્તેતિ દ્વત્તિપત્તપૂરે. તદુત્તરિન્તિ દ્વત્તિપત્તપૂરતો ઉત્તરિં. પયોગેતિ પટિગ્ગહણપયોગે.
99.Dvattipatteti dvattipattapūre. Taduttarinti dvattipattapūrato uttariṃ. Payogeti paṭiggahaṇapayoge.
૧૦૧. અભિહટ્ઠુન્તિ અભિહરિત્વા.
101.Abhihaṭṭhunti abhiharitvā.
૧૦૨. તસ્સાતિ અભિહરન્તસ્સ. પિટકેતિ વિનયપિટકે.
102.Tassāti abhiharantassa. Piṭaketi vinayapiṭake.
૧૦૩. દસમેપીતિ એત્થ ‘‘દસમે અપી’’તિ પદચ્છેદો.
103.Dasamepīti ettha ‘‘dasame apī’’ti padacchedo.
ભોજનવગ્ગવણ્ણના ચતુત્થા.
Bhojanavaggavaṇṇanā catutthā.
૧૦૪. અચેલકાદિનોતિ આદિ-સદ્દેન ‘‘પરિબ્બાજકસ્સ વા પરિબ્બાજિકાય વા’’તિ (પાચિ॰ ૨૭૦) વુત્તે સઙ્ગણ્હાતિ. ભોજનાદિકન્તિ આદિ-સદ્દેન ખાદનીયં સઙ્ગણ્હાતિ. પયોગેતિ સહત્થા દાનપયોગે.
104.Acelakādinoti ādi-saddena ‘‘paribbājakassa vā paribbājikāya vā’’ti (pāci. 270) vutte saṅgaṇhāti. Bhojanādikanti ādi-saddena khādanīyaṃ saṅgaṇhāti. Payogeti sahatthā dānapayoge.
૧૦૫. દાપેત્વા વા અદાપેત્વા વા કિઞ્ચિ આમિસં. પયોગેતિ ઉય્યોજનપયોગે. તસ્મિન્તિ તસ્મિં ભિક્ખુમ્હિ. ઉય્યોજિતે પાચિત્તિ સિયાતિ યોજના.
105.Dāpetvā vā adāpetvā vā kiñci āmisaṃ. Payogeti uyyojanapayoge. Tasminti tasmiṃ bhikkhumhi. Uyyojite pācitti siyāti yojanā.
૧૦૯. ઉમ્મારાતિક્કમેતિ ઇન્દખીલાતિક્કમે.
109.Ummārātikkameti indakhīlātikkame.
૧૧૦. તદુત્તરિન્તિ તતો પરિચ્છિન્નરત્તિપરિયન્તતો વા પરિચ્છિન્નભેસજ્જપરિયન્તતો વા ઉત્તરિં.
110.Taduttarinti tato paricchinnarattipariyantato vā paricchinnabhesajjapariyantato vā uttariṃ.
૧૧૧. ઉય્યુત્તં દસ્સનત્થાય ગચ્છન્તો દ્વે આપત્તિયો ફુસેતિ યોજના.
111. Uyyuttaṃ dassanatthāya gacchanto dve āpattiyo phuseti yojanā.
અચેલકવગ્ગવણ્ણના પઞ્ચમા.
Acelakavaggavaṇṇanā pañcamā.
૧૧૪. મેરેય્યન્તિ મેરયં. નિરુત્તિનયેન અ-કારસ્સ એ-કારો, ય-કારસ્સ ચ દ્વિત્તં. મેરય-સદ્દપરિયાયો વા મેરેય્ય-સદ્દો. મુનીતિ ભિક્ખુ.
114.Mereyyanti merayaṃ. Niruttinayena a-kārassa e-kāro, ya-kārassa ca dvittaṃ. Meraya-saddapariyāyo vā mereyya-saddo. Munīti bhikkhu.
૧૧૫. ‘‘ભિક્ખુ અઙ્ગુલિપતોદેના’’તિ પદચ્છેદો. પયોગેતિ હાસાપનપયોગે. તસ્સાતિ હાસાપેન્તસ્સ.
115. ‘‘Bhikkhu aṅgulipatodenā’’ti padacchedo. Payogeti hāsāpanapayoge. Tassāti hāsāpentassa.
૧૧૬. ગોપ્ફકા હેટ્ઠા ઉદકે દુક્કટં. ગોપ્ફકતો ઉપરિ ઉપરિગોપ્ફકં, ઉદકં, તસ્મિં, ગોપ્ફકતો અધિકપ્પમાણે ઉદકેતિ અત્થો.
116. Gopphakā heṭṭhā udake dukkaṭaṃ. Gopphakato upari uparigopphakaṃ, udakaṃ, tasmiṃ, gopphakato adhikappamāṇe udaketi attho.
૧૧૭. અનાદરિયન્તિ પુગ્ગલાનાદરિયં, ધમ્માનાદરિયં વા. પયોગેતિ અનાદરિયવસેન પવત્તે કાયપયોગે વા વચીપયોગે વા. કતે અનાદરિયે.
117.Anādariyanti puggalānādariyaṃ, dhammānādariyaṃ vā. Payogeti anādariyavasena pavatte kāyapayoge vā vacīpayoge vā. Kate anādariye.
૧૧૮. પયોગેતિ ભિંસાપનપયોગે.
118.Payogeti bhiṃsāpanapayoge.
૧૧૯. જોતિન્તિ અગ્ગિં. સમાદહિત્વાનાતિ જાલેત્વા. ‘‘વિસિબ્બેન્તો’’તિ ઇમિના ફલૂપચારેન કારણં વુત્તં. વિસિબ્બનકિરિયા હિ સમાદહનકિરિયાય ફલન્તિ વિસિબ્બનકિરિયાવોહારેન સમાદહનકિરિયાવ. તસ્મા વિસિબ્બેન્તોતિ એત્થ સમાદહન્તોતિ અત્થો. પયોગેતિ સમાદહનસમાદહાપનપયોગે. વિસીવિતેતિ વુત્તનયેન સમાદહિતેતિ અત્થો.
119.Jotinti aggiṃ. Samādahitvānāti jāletvā. ‘‘Visibbento’’ti iminā phalūpacārena kāraṇaṃ vuttaṃ. Visibbanakiriyā hi samādahanakiriyāya phalanti visibbanakiriyāvohārena samādahanakiriyāva. Tasmā visibbentoti ettha samādahantoti attho. Payogeti samādahanasamādahāpanapayoge. Visīviteti vuttanayena samādahiteti attho.
૧૨૦. પયોગેતિ ચુણ્ણમત્તિકાભિસઙ્ખરણાદિસબ્બપયોગે. ઇતરન્તિ પાચિત્તિયં.
120.Payogeti cuṇṇamattikābhisaṅkharaṇādisabbapayoge. Itaranti pācittiyaṃ.
૧૨૧. તિણ્ણં દુબ્બણ્ણકરણાનન્તિ કંસનીલપત્તનીલકદ્દમસઙ્ખાતાનં તિણ્ણં દુબ્બણ્ણકરણાનં. એકં અઞ્ઞતરં અનાદિય અદત્વા. ચીવરન્તિ નવચીવરં.
121.Tiṇṇaṃ dubbaṇṇakaraṇānanti kaṃsanīlapattanīlakaddamasaṅkhātānaṃ tiṇṇaṃ dubbaṇṇakaraṇānaṃ. Ekaṃ aññataraṃ anādiya adatvā. Cīvaranti navacīvaraṃ.
૧૨૨. નત્થિ એતસ્સ ઉદ્ધારન્તિ અનુદ્ધારો, તં અનુદ્ધારન્તિ વત્તબ્બે ગાથાબન્ધવસેન રસ્સત્તં, અકતપચ્ચુદ્ધારન્તિ અત્થો.
122. Natthi etassa uddhāranti anuddhāro, taṃ anuddhāranti vattabbe gāthābandhavasena rassattaṃ, akatapaccuddhāranti attho.
૧૨૩. અપનિધેન્તોતિ અપનેત્વા નિધેન્તો નિક્ખિપેન્તો. પત્તાદિકન્તિ આદિ-સદ્દેન ચીવરનિસીદનસૂચિઘરકાયબન્ધનાનં ગહણં. પયોગેતિ અપનિધાનપયોગે. તસ્મિં પત્તાદિકે પઞ્ચવિધે પરિક્ખારે. અપનિહિતે સેસા પાચિત્તિયાપત્તિ સિયાતિ યોજના.
123.Apanidhentoti apanetvā nidhento nikkhipento. Pattādikanti ādi-saddena cīvaranisīdanasūcigharakāyabandhanānaṃ gahaṇaṃ. Payogeti apanidhānapayoge. Tasmiṃ pattādike pañcavidhe parikkhāre. Apanihite sesā pācittiyāpatti siyāti yojanā.
સુરાપાનવગ્ગવણ્ણના છટ્ઠા.
Surāpānavaggavaṇṇanā chaṭṭhā.
૧૨૪. તપોધનોતિ પાતિમોક્ખસંવરસીલસઙ્ખાતં તપોધનમસ્સાતિ તપોધનો, ભિક્ખુ.
124.Tapodhanoti pātimokkhasaṃvarasīlasaṅkhātaṃ tapodhanamassāti tapodhano, bhikkhu.
૧૨૫. તસ્મિં ઓપાતે.
125.Tasmiṃ opāte.
૧૨૬. મનુસ્સવિગ્ગહો મનુસ્સસરીરો. તિરચ્છાનગતો નાગો વા સુપણ્ણો વા. તસ્સ ઓપાતખણકસ્સ.
126.Manussaviggaho manussasarīro. Tiracchānagato nāgo vā supaṇṇo vā. Tassa opātakhaṇakassa.
૧૨૭. પટુબુદ્ધિનાતિ સબ્બેસુ ઞેય્યધમ્મેસુ નિપુનઞાણેન ભગવતા.
127.Paṭubuddhināti sabbesu ñeyyadhammesu nipunañāṇena bhagavatā.
૧૨૮. પયોગેતિ પરિભોગત્થાય ગહણાદિકે પયોગે. તસ્સાતિ ભિક્ખુસ્સ.
128.Payogeti paribhogatthāya gahaṇādike payoge. Tassāti bhikkhussa.
૧૨૯. ઉક્કોટેન્તોતિ ઉચ્ચાલેન્તો યથાઠાને ઠાતું અદેન્તો. પયોગેતિ ઉક્કોટનપયોગે. ઉક્કોટિતે પાચિત્તિયં સિયાતિ યોજના.
129.Ukkoṭentoti uccālento yathāṭhāne ṭhātuṃ adento. Payogeti ukkoṭanapayoge. Ukkoṭite pācittiyaṃ siyāti yojanā.
૧૩૦. દુટ્ઠુલ્લં વજ્જકન્તિ સઙ્ઘાદિસેસાદિકે. એકં પાચિત્તિયં આપત્તિં આપજ્જતિ ઇતિ દીપિતન્તિ યોજના.
130.Duṭṭhullaṃ vajjakanti saṅghādisesādike. Ekaṃ pācittiyaṃ āpattiṃ āpajjati iti dīpitanti yojanā.
૧૩૧. પયોગેતિ ગણપરિયેસનાદિપયોગે. દુક્કટં પત્તો સિયા દુક્કટાપત્તિં આપન્નો ભવેય્યાતિ અત્થો. સેસાતિ પાચિત્તિયાપત્તિ ઉપસમ્પાદિતે સિયા. ગાથાબન્ધવસેન ઉપસગ્ગલોપો.
131.Payogeti gaṇapariyesanādipayoge. Dukkaṭaṃ patto siyā dukkaṭāpattiṃ āpanno bhaveyyāti attho. Sesāti pācittiyāpatti upasampādite siyā. Gāthābandhavasena upasaggalopo.
૧૩૨-૩. જાનં થેય્યસત્થેન સહ સંવિધાય મગ્ગં પટિપજ્જતો ચ તથેવ માતુગામેન સહ સંવિધાય મગ્ગં પટિપજ્જતો ચાતિ યોજના. પયોગેતિ સંવિધાય ગન્તું પટિપુચ્છાદિકરણપયોગે. પટિપન્નેતિ મગ્ગપટિપન્ને. અનન્તરન્તિ અદ્ધયોજનગામન્તરાતિક્કમનાનન્તરં.
132-3. Jānaṃ theyyasatthena saha saṃvidhāya maggaṃ paṭipajjato ca tatheva mātugāmena saha saṃvidhāya maggaṃ paṭipajjato cāti yojanā. Payogeti saṃvidhāya gantuṃ paṭipucchādikaraṇapayoge. Paṭipanneti maggapaṭipanne. Anantaranti addhayojanagāmantarātikkamanānantaraṃ.
૧૩૪. ઞત્તિયા ઓસાને દુક્કટં ફુસેતિ યોજના.
134. Ñattiyā osāne dukkaṭaṃ phuseti yojanā.
૧૩૫. અકતાનુધમ્મેનાતિ અનુધમ્મો વુચ્ચતિ આપત્તિયા અદસ્સને વા અપ્પટિકમ્મે વા પાપિકાય દિટ્ઠિયા અપ્પટિનિસ્સગ્ગે વા ધમ્મેન વિનયેન સત્થુસાસનેન ઉક્ખિત્તકસ્સ અનુલોમવત્તં દિસ્વા કત્વા ઓસારણા, સો ઓસારણસઙ્ખાતો અનુધમ્મો યસ્સ ન કતો, અયં અકતાનુધમ્મો નામ, તાદિસેન ભિક્ખુના સદ્ધિન્તિ અત્થો. સમ્ભુઞ્જન્તોતિ આમિસસમ્ભોગં કરોન્તો ભિક્ખુ. પયોગેતિ ભુઞ્જિતું આમિસપટિગ્ગહણાદિપયોગે. ભુત્તેતિ સમ્ભુત્તે, ઉભયસમ્ભોગે, તદઞ્ઞતરે વા કતેતિ અત્થો.
135.Akatānudhammenāti anudhammo vuccati āpattiyā adassane vā appaṭikamme vā pāpikāya diṭṭhiyā appaṭinissagge vā dhammena vinayena satthusāsanena ukkhittakassa anulomavattaṃ disvā katvā osāraṇā, so osāraṇasaṅkhāto anudhammo yassa na kato, ayaṃ akatānudhammo nāma, tādisena bhikkhunā saddhinti attho. Sambhuñjantoti āmisasambhogaṃ karonto bhikkhu. Payogeti bhuñjituṃ āmisapaṭiggahaṇādipayoge. Bhutteti sambhutte, ubhayasambhoge, tadaññatare vā kateti attho.
૧૩૬. ઉપલાપેન્તોતિ પત્તચીવરઉદ્દેસપરિપુચ્છનાદિવસેન સઙ્ગણ્હન્તો. પયોગેતિ ઉપલાપનપયોગે.
136.Upalāpentoti pattacīvarauddesaparipucchanādivasena saṅgaṇhanto. Payogeti upalāpanapayoge.
સપ્પાણકવગ્ગવણ્ણના સત્તમા.
Sappāṇakavaggavaṇṇanā sattamā.
૧૩૭. સહધમ્મિકન્તિ કરણત્થે ઉપયોગવચનં, પઞ્ચહિ સહધમ્મિકેહિ સિક્ખિતબ્બત્તા, તેસં વા સન્તકત્તા ‘‘સહધમ્મિક’’ન્તિ લદ્ધનામેન બુદ્ધપઞ્ઞત્તેન સિક્ખાપદેન વુચ્ચમાનસ્સાતિ અત્થો. ભણતોતિ ‘‘ભિક્ખુસ્સા’’તિ ઇમિના સમાનાધિકરણં.
137.Sahadhammikanti karaṇatthe upayogavacanaṃ, pañcahi sahadhammikehi sikkhitabbattā, tesaṃ vā santakattā ‘‘sahadhammika’’nti laddhanāmena buddhapaññattena sikkhāpadena vuccamānassāti attho. Bhaṇatoti ‘‘bhikkhussā’’ti iminā samānādhikaraṇaṃ.
૧૩૮. વિવણ્ણેન્તોતિ ‘‘કિં પનિમેહિ ખુદ્દાનુખુદ્દકેહિ સિક્ખાપદેહિ ઉદ્દિટ્ઠેહી’’તિઆદિના ગરહન્તો. પયોગેતિ ‘‘કિં ઇમેહી’’તિઆદિના ગરહણવસેન પવત્તે વચીપયોગે. વિવણ્ણિતે ગરહિતે.
138.Vivaṇṇentoti ‘‘kiṃ panimehi khuddānukhuddakehi sikkhāpadehi uddiṭṭhehī’’tiādinā garahanto. Payogeti ‘‘kiṃ imehī’’tiādinā garahaṇavasena pavatte vacīpayoge. Vivaṇṇite garahite.
૧૩૯. મોહેન્તોતિ ‘‘ઇદાનેવ ખો અહં, આવુસો, જાનામી’’તિઆદિના અત્તનો અજાનનત્તેન આપન્નભાવં દીપેત્વા ભિક્ખું મોહેન્તો, વઞ્ચેન્તોતિ અત્થો. મોહેતિ મોહારોપનકમ્મે. અરોપિતે કતે.
139.Mohentoti ‘‘idāneva kho ahaṃ, āvuso, jānāmī’’tiādinā attano ajānanattena āpannabhāvaṃ dīpetvā bhikkhuṃ mohento, vañcentoti attho. Moheti mohāropanakamme. Aropite kate.
૧૪૦. ભિક્ખુસ્સ કુપિતો પહારં દેન્તો ફુસેતિ યોજના. પયોગેતિ દણ્ડાદાનાદિપયોગે.
140. Bhikkhussa kupito pahāraṃ dento phuseti yojanā. Payogeti daṇḍādānādipayoge.
૧૪૧. પયોગેતિ ઉગ્ગિરણપયોગે. ઉગ્ગિરિતેતિ ઉચ્ચારિતે.
141.Payogeti uggiraṇapayoge. Uggiriteti uccārite.
૧૪૨. અમૂલેનેવાતિ દિટ્ઠાદિમૂલવિરહિતેનેવ. યોગેતિ ઓકાસકારાપનાદિપયોગે. ઉદ્ધંસિતેતિ ચોદિતે.
142.Amūlenevāti diṭṭhādimūlavirahiteneva. Yogeti okāsakārāpanādipayoge. Uddhaṃsiteti codite.
૧૪૩. કુક્કુચ્ચં જનયન્તોતિ ‘‘ઊનવીસતિવસ્સો ત્વં મઞ્ઞે ઉપસમ્પન્નો’’તિઆદિના કુક્કુચ્ચં ઉપદહન્તો. યોગેતિ કુક્કુચ્ચુપ્પાદનપયોગે. ઉપ્પાદિતેતિ કુક્કુચ્ચે ઉપ્પાદિતે.
143.Kukkuccaṃ janayantoti ‘‘ūnavīsativasso tvaṃ maññe upasampanno’’tiādinā kukkuccaṃ upadahanto. Yogeti kukkuccuppādanapayoge. Uppāditeti kukkucce uppādite.
૧૪૪. ‘‘તિટ્ઠન્તો ઉપસ્સુતિ’’ન્તિ પદચ્છેદો. સુતિયા સમીપં ઉપસ્સુતિ, સવનૂપચારેતિ અત્થો.
144. ‘‘Tiṭṭhanto upassuti’’nti padacchedo. Sutiyā samīpaṃ upassuti, savanūpacāreti attho.
૧૪૫. ધમ્મિકાનં તુ કમ્માનન્તિ ધમ્મેન વિનયેન સત્થુસાસનેન કતાનં અપલોકનાદીનં ચતુન્નં કમ્માનં. તતો પુનાતિ છન્દદાનતો પચ્છા. ખીયનધમ્મન્તિ અત્તનો અધિપ્પેતભાવવિભાવનમન્તનં. દ્વે ફુસે દુક્કટાદયોતિ ખીયનધમ્માપજ્જનપયોગે દુક્કટં, ખીયનધમ્મે આપન્ને પાચિત્તિયન્તિ એવં દુક્કટાદયો દ્વે આપત્તિયો આપજ્જેય્યાતિ અત્થો.
145.Dhammikānaṃ tu kammānanti dhammena vinayena satthusāsanena katānaṃ apalokanādīnaṃ catunnaṃ kammānaṃ. Tato punāti chandadānato pacchā. Khīyanadhammanti attano adhippetabhāvavibhāvanamantanaṃ. Dve phuse dukkaṭādayoti khīyanadhammāpajjanapayoge dukkaṭaṃ, khīyanadhamme āpanne pācittiyanti evaṃ dukkaṭādayo dve āpattiyo āpajjeyyāti attho.
૧૪૬. સઙ્ઘે સઙ્ઘમજ્ઝે. વિનિચ્છયેતિ વત્થુતો ઓતિણ્ણવિનિચ્છયે. નિટ્ઠં અગતેતિ વત્થુમ્હિ અવિનિચ્છિતે, ઞત્તિં ઠપેત્વા કમ્મવાચાય વા અપરિયોસિતાય.
146.Saṅghe saṅghamajjhe. Vinicchayeti vatthuto otiṇṇavinicchaye. Niṭṭhaṃ agateti vatthumhi avinicchite, ñattiṃ ṭhapetvā kammavācāya vā apariyositāya.
૧૪૮. સમગ્ગેન સઙ્ઘેનાતિ સમાનસંવાસકેન સમાનસીમાયં ઠિતેન સઙ્ઘેન.
148.Samaggena saṅghenāti samānasaṃvāsakena samānasīmāyaṃ ṭhitena saṅghena.
સહધમ્મિકવગ્ગવણ્ણના અટ્ઠમા.
Sahadhammikavaggavaṇṇanā aṭṭhamā.
૧૫૦. અવિદિતો હુત્વાતિ રઞ્ઞો અવિદિતાગમનો હુત્વા.
150.Aviditohutvāti rañño aviditāgamano hutvā.
૧૫૨. રતનન્તિ મુત્તાદિદસવિધં રતનં. પયોગેતિ રતનગ્ગહણપયોગે.
152.Ratananti muttādidasavidhaṃ ratanaṃ. Payogeti ratanaggahaṇapayoge.
૧૫૩. વિકાલેતિ મજ્ઝન્તિકાતિક્કમતો પટ્ઠાય અરુણે.
153.Vikāleti majjhantikātikkamato paṭṭhāya aruṇe.
૧૫૫. અટ્ઠિદન્તવિસાણાભિનિબ્બત્તન્તિ અટ્ઠિદન્તવિસાણમયં. પયોગેતિ કારાપનપયોગે.
155.Aṭṭhidantavisāṇābhinibbattanti aṭṭhidantavisāṇamayaṃ. Payogeti kārāpanapayoge.
૧૫૬. તસ્મિં મઞ્ચાદિમ્હિ કારાપિતે સેસા પાચિત્તિયાપત્તિ સિયાતિ યોજના.
156. Tasmiṃ mañcādimhi kārāpite sesā pācittiyāpatti siyāti yojanā.
રતનવગ્ગવણ્ણના નવમા.
Ratanavaggavaṇṇanā navamā.
ઇતિ ઉત્તરે લીનત્થપકાસનિયા
Iti uttare līnatthapakāsaniyā
પાચિત્તિયકથાવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Pācittiyakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
૧૫૯. ચતૂસુ પાટિદેસનીયેસુપિ અવિસેસેન આદિચ્ચબન્ધુના બુદ્ધેન દ્વિધા આપત્તિ નિદ્દિટ્ઠાતિ યોજના.
159. Catūsu pāṭidesanīyesupi avisesena ādiccabandhunā buddhena dvidhā āpatti niddiṭṭhāti yojanā.
૧૬૦. સબ્બત્થાતિ સબ્બેસુ ચતૂસુ.
160.Sabbatthāti sabbesu catūsu.
પાટિદેસનીયકથાવણ્ણના.
Pāṭidesanīyakathāvaṇṇanā.
૧૬૧. સેખિયકથા ઉત્તાનત્થાયેવ.
161. Sekhiyakathā uttānatthāyeva.
સેખિયકથાવણ્ણના.
Sekhiyakathāvaṇṇanā.
૧૬૨. પરિવારે પઠમં દસ્સિતસોળસવારપ્પભેદે મહાવિભઙ્ગે ‘‘પઠમં પારાજિકં કત્થ પઞ્ઞત્ત’’ન્તિઆદિપ્પભેદો (પરિ॰ ૧) કત્થપઞ્ઞત્તિવારો , ‘‘મેથુનં ધમ્મં પટિસેવન્તો કતિ આપત્તિયો આપજ્જતી’’તિઆદિપ્પભેદો (પરિ॰ ૧૫૭) કતાપત્તિવારો, ‘‘મેથુનં ધમ્મં પટિસેવન્તસ્સ આપત્તિયો ચતુન્નં વિપત્તીનં કતિ વિપત્તિયો ભજન્તી’’તિઆદિપ્પભેદો (પરિ॰ ૧૮૨) વિપત્તિવારો, ‘‘મેથુનં ધમ્મં પટિસેવન્તસ્સ આપત્તિયો સત્તન્નં આપત્તિક્ખન્ધાનં કતિહિ આપત્તિક્ખન્ધેહિ સઙ્ગહિતા’’તિઆદિપ્પભેદો (પરિ॰ ૧૮૨) સઙ્ગહવારો, ‘‘મેથુનં ધમ્મં પટિસેવન્તસ્સ આપત્તિયો છન્નં આપત્તિસમુટ્ઠાનાનં કતિહિ સમુટ્ઠાનેહિ સમુટ્ઠહન્તી’’તિઆદિપ્પભેદો (પરિ॰ ૧૮૪) સમુટ્ઠાનવારો, ‘‘મેથુનં ધમ્મં પટિસેવન્તસ્સ આપત્તિયો ચતુન્નં અધિકરણાનં કતમં અધિકરણ’’ન્તિઆદિપ્પભેદો (પરિ॰ ૧૮૫) અધિકરણવારો, ‘‘મેથુનં ધમ્મં પટિસેવન્તસ્સ આપત્તિયો સત્તન્નં સમથાનં કતિહિ સમથેહિ સમ્મન્તી’’તિઆદિપ્પભેદો (પરિ॰ ૧૮૬) સમથવારો, તદનન્તરો ઇમેહિ સત્તહિ વારેહિ મિસ્સો અટ્ઠમો સમુચ્ચયવારોતિ ઇમેસુ અટ્ઠસુ વારેસુ આદિભૂતે કત્થપઞ્ઞત્તિનામધેય્યે અપ્પનાવારે સઙ્ગહેતબ્બાનં નિદાનાદિસત્તરસલક્ખણાનં ઉભયવિભઙ્ગસાધારણતો ઉપરિ વક્ખમાનત્તા તં વારં ઠપેત્વા તદનન્તરં અસાધારણં કતાપત્તિવારં સેખિયાવસાનં પાળિક્કમાનુરૂપં દસ્સેત્વા તદનન્તરા વિપત્તિવારાદયો છ વારા ઉભયવિભઙ્ગસાધારણતો વક્ખમાનાતિ કત્વા તેપિ ઠપેત્વા ઇમે પચ્ચયસદ્દેન અયોજેત્વા દસ્સિતા અટ્ઠેવ વારા, પુન ‘‘મેથુનં ધમ્મં પટિસેવનપચ્ચયા પારાજિકં કત્થ પઞ્ઞત્ત’’ન્તિઆદિના (પરિ॰ ૧૮૮) પચ્ચય-સદ્દં યોજેત્વા દસ્સિતા અપરે અટ્ઠ વારા યોજિતાતિ તત્થાપિ દુતિયં કતાપત્તિપચ્ચયવારં ઇમિના કતાપત્તિવારેન એકપરિચ્છેદં કત્વા દસ્સેતુમાહ ‘‘પઞ્ઞત્તા’’તિઆદિ. પટિસેવનપચ્ચયાતિ પટિસેવનહેતુના.
162. Parivāre paṭhamaṃ dassitasoḷasavārappabhede mahāvibhaṅge ‘‘paṭhamaṃ pārājikaṃ kattha paññatta’’ntiādippabhedo (pari. 1) katthapaññattivāro , ‘‘methunaṃ dhammaṃ paṭisevanto kati āpattiyo āpajjatī’’tiādippabhedo (pari. 157) katāpattivāro, ‘‘methunaṃ dhammaṃ paṭisevantassa āpattiyo catunnaṃ vipattīnaṃ kati vipattiyo bhajantī’’tiādippabhedo (pari. 182) vipattivāro, ‘‘methunaṃ dhammaṃ paṭisevantassa āpattiyo sattannaṃ āpattikkhandhānaṃ katihi āpattikkhandhehi saṅgahitā’’tiādippabhedo (pari. 182) saṅgahavāro, ‘‘methunaṃ dhammaṃ paṭisevantassa āpattiyo channaṃ āpattisamuṭṭhānānaṃ katihi samuṭṭhānehi samuṭṭhahantī’’tiādippabhedo (pari. 184) samuṭṭhānavāro, ‘‘methunaṃ dhammaṃ paṭisevantassa āpattiyo catunnaṃ adhikaraṇānaṃ katamaṃ adhikaraṇa’’ntiādippabhedo (pari. 185) adhikaraṇavāro, ‘‘methunaṃ dhammaṃ paṭisevantassa āpattiyo sattannaṃ samathānaṃ katihi samathehi sammantī’’tiādippabhedo (pari. 186) samathavāro, tadanantaro imehi sattahi vārehi misso aṭṭhamo samuccayavāroti imesu aṭṭhasu vāresu ādibhūte katthapaññattināmadheyye appanāvāre saṅgahetabbānaṃ nidānādisattarasalakkhaṇānaṃ ubhayavibhaṅgasādhāraṇato upari vakkhamānattā taṃ vāraṃ ṭhapetvā tadanantaraṃ asādhāraṇaṃ katāpattivāraṃ sekhiyāvasānaṃ pāḷikkamānurūpaṃ dassetvā tadanantarā vipattivārādayo cha vārā ubhayavibhaṅgasādhāraṇato vakkhamānāti katvā tepi ṭhapetvā ime paccayasaddena ayojetvā dassitā aṭṭheva vārā, puna ‘‘methunaṃ dhammaṃ paṭisevanapaccayā pārājikaṃ kattha paññatta’’ntiādinā (pari. 188) paccaya-saddaṃ yojetvā dassitā apare aṭṭha vārā yojitāti tatthāpi dutiyaṃ katāpattipaccayavāraṃ iminā katāpattivārena ekaparicchedaṃ katvā dassetumāha ‘‘paññattā’’tiādi. Paṭisevanapaccayāti paṭisevanahetunā.
૧૬૩. અલ્લોકાસપ્પવેસનેતિ જીવમાનસરીરે તિણ્ણં મગ્ગાનં અઞ્ઞતરસ્મિં મગ્ગે અલ્લોકાસપ્પવેસને. મતે અક્ખાયિતે વા પિ-સદ્દેન યેભુય્યઅક્ખાયિતે પવેસને પવેસનનિમિત્તં મેથુનં ધમ્મં પટિસેવન્તો ભિક્ખુ પારાજિકં ફુસેતિ સમ્બન્ધો.
163.Allokāsappavesaneti jīvamānasarīre tiṇṇaṃ maggānaṃ aññatarasmiṃ magge allokāsappavesane. Mate akkhāyite vā pi-saddena yebhuyyaakkhāyite pavesane pavesananimittaṃ methunaṃ dhammaṃ paṭisevanto bhikkhu pārājikaṃ phuseti sambandho.
૧૬૪. તથા યેભુય્યક્ખાયિતે, ઉપડ્ઢક્ખાયિતે ચ મેથુનં ધમ્મં પટિસેવન્તો ભિક્ખુ થુલ્લચ્ચયં ફુસેતિ યોજના. વટ્ટકતે મુખે દુક્કટં વુત્તન્તિ સમ્બન્ધો. જતુમટ્ઠકેતિ ભિક્ખુનિયા જતુમટ્ઠકે દિન્ને પાચિત્તિ વુત્તાતિ સમ્બન્ધો.
164. Tathā yebhuyyakkhāyite, upaḍḍhakkhāyite ca methunaṃ dhammaṃ paṭisevanto bhikkhu thullaccayaṃ phuseti yojanā. Vaṭṭakate mukhe dukkaṭaṃ vuttanti sambandho. Jatumaṭṭhaketi bhikkhuniyā jatumaṭṭhake dinne pācitti vuttāti sambandho.
૧૬૬. અવસ્સુતસ્સાતિ કાયસંસગ્ગરાગેન તિન્તસ્સ. પોસસ્સાતિ ગહણકિરિયાસમ્બન્ધે સામિવચનં. ભિક્ખુનિયાતિ અત્તસમ્બન્ધે સામિવચનં. ‘‘અત્તનો’’તિ સેસો. અવસ્સુતેન પોસેન અત્તનો અધક્ખકાદિગહણં સાદિયન્તિયા તથા અવસ્સુતાય ભિક્ખુનિયા પારાજિકન્તિ યોજના.
166.Avassutassāti kāyasaṃsaggarāgena tintassa. Posassāti gahaṇakiriyāsambandhe sāmivacanaṃ. Bhikkhuniyāti attasambandhe sāmivacanaṃ. ‘‘Attano’’ti seso. Avassutena posena attano adhakkhakādigahaṇaṃ sādiyantiyā tathā avassutāya bhikkhuniyā pārājikanti yojanā.
૧૬૭. કાયેનાતિ અત્તનો કાયેન. કાયન્તિ માતુગામસ્સ કાયં. ફુસતોતિ કાયસંસગ્ગરાગેન ફુસતો. કાયેન કાયબદ્ધન્તિ એત્થાપિ એસેવ નયો.
167.Kāyenāti attano kāyena. Kāyanti mātugāmassa kāyaṃ. Phusatoti kāyasaṃsaggarāgena phusato. Kāyena kāyabaddhanti etthāpi eseva nayo.
૧૬૮. કાયેન પટિબદ્ધેનાતિ અત્તનો કાયપટિબદ્ધેન. પટિબદ્ધન્તિ ઇત્થિયા કાયપટિબદ્ધં ફુસન્તસ્સ દુક્કટં. તસ્સ ભિક્ખુસ્સ.
168.Kāyena paṭibaddhenāti attano kāyapaṭibaddhena. Paṭibaddhanti itthiyā kāyapaṭibaddhaṃ phusantassa dukkaṭaṃ. Tassa bhikkhussa.
‘‘મહાવિભઙ્ગસઙ્ગહો નિટ્ઠિતો’’તિ કસ્મા વુત્તં, નનુ સોળસવારસઙ્ગહે મહાવિભઙ્ગે કતાપત્તિવારોયેવેત્થ વુત્તો, ન ઇતરે વારાતિ? સચ્ચં, અવયવે પન સમુદાયોપચારેન વુત્તં. સાધારણાસાધારણાનં મહાવિભઙ્ગે ગતાનં સબ્બાપત્તિપભેદાનં દસ્સનોપચારભૂતો કતાપત્તિવારો દસ્સિતોતિ તંદસ્સનેન અપ્પધાના ઇતરેપિ વારા ઉપચારતો દસ્સિતા હોન્તીતિ ચ તથા વુત્તન્તિ વેદિતબ્બં.
‘‘Mahāvibhaṅgasaṅgaho niṭṭhito’’ti kasmā vuttaṃ, nanu soḷasavārasaṅgahe mahāvibhaṅge katāpattivāroyevettha vutto, na itare vārāti? Saccaṃ, avayave pana samudāyopacārena vuttaṃ. Sādhāraṇāsādhāraṇānaṃ mahāvibhaṅge gatānaṃ sabbāpattipabhedānaṃ dassanopacārabhūto katāpattivāro dassitoti taṃdassanena appadhānā itarepi vārā upacārato dassitā hontīti ca tathā vuttanti veditabbaṃ.
ઇતિ ઉત્તરે લીનત્થપકાસનિયા
Iti uttare līnatthapakāsaniyā
મહાવિભઙ્ગસઙ્ગહવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Mahāvibhaṅgasaṅgahavaṇṇanā niṭṭhitā.
