Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಥೇರಗಾಥಾ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Theragāthā-aṭṭhakathā |
೫. ಮಾಲುಕ್ಯಪುತ್ತತ್ಥೇರಗಾಥಾವಣ್ಣನಾ
5. Mālukyaputtattheragāthāvaṇṇanā
ರೂಪಂ ದಿಸ್ವಾ ಸತಿ ಮುಟ್ಠಾತಿಆದಿಕಾ ಆಯಸ್ಮತೋ ಮಾಲುಕ್ಯಪುತ್ತಸ್ಸ ಗಾಥಾ। ಇಮಸ್ಸ ಆಯಸ್ಮತೋ ವತ್ಥು ಹೇಟ್ಠಾ ಛಕ್ಕನಿಪಾತೇ (ಥೇರಗಾ॰ ೩೯೯ ಆದಯೋ) ವುತ್ತಮೇವ। ತಾ ಪನ ಗಾಥಾ ಥೇರೇನ ಅರಹತ್ತೇ ಪತಿಟ್ಠಿತೇನ ಞಾತೀನಂ ಧಮ್ಮದೇಸನಾವಸೇನ ಭಾಸಿತಾ। ಇಧ ಪನ ಪುಥುಜ್ಜನಕಾಲೇ ‘‘ಸಾಧು ಮೇ, ಭನ್ತೇ, ಭಗವಾ ಸಂಖಿತ್ತೇನ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇತೂ’’ತಿ ಯಾಚಿತೇನ ಸತ್ಥಾರಾ ‘‘ತಂ ಕಿಂ ಮಞ್ಞಸಿ, ಮಾಲುಕ್ಯಪುತ್ತ, ಯೇ ತೇ ಚಕ್ಖುವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಾ ರೂಪಾ ಅದಿಟ್ಠಾ ಅದಿಟ್ಠಪುಬ್ಬಾ, ನ ಚ ಪಸ್ಸಸಿ, ನ ಚ ತೇ ಹೋತಿ ಪಸ್ಸೇಯ್ಯನ್ತಿ, ಅತ್ಥಿ ತೇ ತತ್ಥ ಛನ್ದೋ ವಾ ರಾಗೋ ವಾ ಪೇಮಂ ವಾ’’ತಿ? ‘‘ನೋ ಹೇತಂ, ಭನ್ತೇ’’। ‘‘ಯೇ ತೇ ಸೋತವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಾ ಸದ್ದಾ…ಪೇ॰… ಘಾನ…ಜಿವ್ಹಾ…ಕಾಯ…ಮನೋವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಾ ಧಮ್ಮಾ ಅವಿಞ್ಞಾತಾ ಅವಿಞ್ಞಾತಪುಬ್ಬಾ, ನ ಚ ವಿಜಾನಾಸಿ, ನ ಚ ತೇ ಹೋತಿ ವಿಜಾನೇಯ್ಯನ್ತಿ, ಅತ್ಥಿ ತೇ ತತ್ಥ ಛನ್ದೋ ವಾ ರಾಗೋ ವಾ ಪೇಮಂ ವಾ’’ತಿ? ‘‘ನೋ ಹೇತಂ, ಭನ್ತೇ’’। ‘‘ಏತ್ಥ ಚ ತೇ, ಮಾಲುಕ್ಯಪುತ್ತ, ದಿಟ್ಠಸುತಮುತವಿಞ್ಞಾತಬ್ಬೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು ದಿಟ್ಠೇ ದಿಟ್ಠಮತ್ತಂ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ಸುತೇ ಸುತಮತ್ತಂ, ಮುತೇ ಮುತಮತ್ತಂ, ವಿಞ್ಞಾತೇ ವಿಞ್ಞಾತಮತ್ತಂ ಭವಿಸ್ಸತಿ। ಯತೋ ಖೋ ತೇ, ಮಾಲುಕ್ಯಪುತ್ತ, ದಿಟ್ಠಸುತಮುತವಿಞ್ಞಾತಬ್ಬೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು ದಿಟ್ಠೇ ದಿಟ್ಠಮತ್ತಂ, ಸುತೇ ಸುತಮತ್ತಂ, ಮುತೇ ಮುತಮತ್ತಂ, ವಿಞ್ಞಾತೇ ವಿಞ್ಞಾತಮತ್ತಂ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ತತೋ ತ್ವಂ, ಮಾಲುಕ್ಯಪುತ್ತ, ನ ತೇನ। ಯತೋ ತ್ವಂ, ಮಾಲುಕ್ಯಪುತ್ತ, ನ ತೇನ, ತತೋ ತ್ವಂ, ಮಾಲುಕ್ಯಪುತ್ತ, ನ ತತ್ಥ। ಯತೋ ತ್ವಂ, ಮಾಲುಕ್ಯಪುತ್ತ, ನ ತತ್ಥ, ತತೋ ತ್ವಂ, ಮಾಲುಕ್ಯಪುತ್ತ, ನೇವಿಧ ನ ಹುರಂ ನ ಉಭಯಮನ್ತರೇನ, ಏಸೇವನ್ತೋ ದುಕ್ಖಸ್ಸಾ’’ತಿ (ಸಂ॰ ನಿ॰ ೪.೯೫)। ಸಂಖಿತ್ತೇನ ಧಮ್ಮೇ ದೇಸಿತೇ ತಸ್ಸ ಧಮ್ಮಸ್ಸ ಸಾಧುಕಂ ಉಗ್ಗಹಿತಭಾವಂ ಪಕಾಸೇನ್ತೇನ –
Rūpaṃdisvā sati muṭṭhātiādikā āyasmato mālukyaputtassa gāthā. Imassa āyasmato vatthu heṭṭhā chakkanipāte (theragā. 399 ādayo) vuttameva. Tā pana gāthā therena arahatte patiṭṭhitena ñātīnaṃ dhammadesanāvasena bhāsitā. Idha pana puthujjanakāle ‘‘sādhu me, bhante, bhagavā saṃkhittena dhammaṃ desetū’’ti yācitena satthārā ‘‘taṃ kiṃ maññasi, mālukyaputta, ye te cakkhuviññeyyā rūpā adiṭṭhā adiṭṭhapubbā, na ca passasi, na ca te hoti passeyyanti, atthi te tattha chando vā rāgo vā pemaṃ vā’’ti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Ye te sotaviññeyyā saddā…pe… ghāna…jivhā…kāya…manoviññeyyā dhammā aviññātā aviññātapubbā, na ca vijānāsi, na ca te hoti vijāneyyanti, atthi te tattha chando vā rāgo vā pemaṃ vā’’ti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Ettha ca te, mālukyaputta, diṭṭhasutamutaviññātabbesu dhammesu diṭṭhe diṭṭhamattaṃ bhavissati, sute sutamattaṃ, mute mutamattaṃ, viññāte viññātamattaṃ bhavissati. Yato kho te, mālukyaputta, diṭṭhasutamutaviññātabbesu dhammesu diṭṭhe diṭṭhamattaṃ, sute sutamattaṃ, mute mutamattaṃ, viññāte viññātamattaṃ bhavissati, tato tvaṃ, mālukyaputta, na tena. Yato tvaṃ, mālukyaputta, na tena, tato tvaṃ, mālukyaputta, na tattha. Yato tvaṃ, mālukyaputta, na tattha, tato tvaṃ, mālukyaputta, nevidha na huraṃ na ubhayamantarena, esevanto dukkhassā’’ti (saṃ. ni. 4.95). Saṃkhittena dhamme desite tassa dhammassa sādhukaṃ uggahitabhāvaṃ pakāsentena –
೭೯೪.
794.
‘‘ರೂಪಂ ದಿಸ್ವಾ ಸತಿ ಮುಟ್ಠಾ, ಪಿಯಂ ನಿಮಿತ್ತಂ ಮನಸಿ ಕರೋತೋ।
‘‘Rūpaṃ disvā sati muṭṭhā, piyaṃ nimittaṃ manasi karoto;
ಸಾರತ್ತಚಿತ್ತೋ ವೇದೇತಿ, ತಞ್ಚ ಅಜ್ಝೋಸ ತಿಟ್ಠತಿ॥
Sārattacitto vedeti, tañca ajjhosa tiṭṭhati.
೭೯೫.
795.
‘‘ತಸ್ಸ ವಡ್ಢನ್ತಿ ವೇದನಾ, ಅನೇಕಾ ರೂಪಸಮ್ಭವಾ।
‘‘Tassa vaḍḍhanti vedanā, anekā rūpasambhavā;
ಅಭಿಜ್ಝಾ ಚ ವಿಹೇಸಾ ಚ, ಚಿತ್ತಮಸ್ಸೂಪಹಞ್ಞತಿ।
Abhijjhā ca vihesā ca, cittamassūpahaññati;
ಏವಮಾಚಿನತೋ ದುಕ್ಖಂ, ಆರಾ ನಿಬ್ಬಾನ ವುಚ್ಚತಿ॥
Evamācinato dukkhaṃ, ārā nibbāna vuccati.
೭೯೬.
796.
‘‘ಸದ್ದಂ ಸುತ್ವಾ ಸತಿ ಮುಟ್ಠಾ, ಪಿಯಂ ನಿಮಿತ್ತಂ ಮನಸಿ ಕರೋತೋ।
‘‘Saddaṃ sutvā sati muṭṭhā, piyaṃ nimittaṃ manasi karoto;
ಸಾರತ್ತಚಿತ್ತೋ ವೇದೇತಿ, ತಞ್ಚ ಅಜ್ಝೋಸ ತಿಟ್ಠತಿ॥
Sārattacitto vedeti, tañca ajjhosa tiṭṭhati.
೭೯೭.
797.
‘‘ತಸ್ಸ ವಡ್ಢನ್ತಿ ವೇದನಾ, ಅನೇಕಾ ಸದ್ದಸಮ್ಭವಾ।
‘‘Tassa vaḍḍhanti vedanā, anekā saddasambhavā;
ಅಭಿಜ್ಝಾ ಚ ವಿಹೇಸಾ ಚ, ಚಿತ್ತಮಸ್ಸೂಪಹಞ್ಞತಿ।
Abhijjhā ca vihesā ca, cittamassūpahaññati;
ಏವಮಾಚಿನತೋ ದುಕ್ಖಂ, ಆರಾ ನಿಬ್ಬಾನ ವುಚ್ಚತಿ॥
Evamācinato dukkhaṃ, ārā nibbāna vuccati.
೭೯೮.
798.
‘‘ಗನ್ಧಂ ಘತ್ವಾ ಸತಿ ಮುಟ್ಠಾ, ಪಿಯಂ ನಿಮಿತ್ತಂ ಮನಸಿ ಕರೋತೋ।
‘‘Gandhaṃ ghatvā sati muṭṭhā, piyaṃ nimittaṃ manasi karoto;
ಸಾರತ್ತಚಿತ್ತೋ ವೇದೇತಿ, ತಞ್ಚ ಅಜ್ಝೋಸ ತಿಟ್ಠತಿ॥
Sārattacitto vedeti, tañca ajjhosa tiṭṭhati.
೭೯೯.
799.
‘‘ತಸ್ಸ ವಡ್ಢನ್ತಿ ವೇದನಾ, ಅನೇಕಾ ಗನ್ಧಸಮ್ಭವಾ।
‘‘Tassa vaḍḍhanti vedanā, anekā gandhasambhavā;
ಅಭಿಜ್ಝಾ ಚ ವಿಹೇಸಾ ಚ, ಚಿತ್ತಮಸ್ಸೂಪಹಞ್ಞತಿ।
Abhijjhā ca vihesā ca, cittamassūpahaññati;
ಏವಮಾಚಿನತೋ ದುಕ್ಖಂ, ಆರಾ ನಿಬ್ಬಾನ ವುಚ್ಚತಿ॥
Evamācinato dukkhaṃ, ārā nibbāna vuccati.
೮೦೦.
800.
‘‘ರಸಂ ಭೋತ್ವಾ ಸತಿ ಮುಟ್ಠಾ, ಪಿಯಂ ನಿಮಿತ್ತಂ ಮನಸಿ ಕರೋತೋ।
‘‘Rasaṃ bhotvā sati muṭṭhā, piyaṃ nimittaṃ manasi karoto;
ಸಾರತ್ತಚಿತ್ತೋ ವೇದೇತಿ, ತಞ್ಚ ಅಜ್ಝೋಸ ತಿಟ್ಠತಿ॥
Sārattacitto vedeti, tañca ajjhosa tiṭṭhati.
೮೦೧.
801.
‘‘ತಸ್ಸ ವಡ್ಢನ್ತಿ ವೇದನಾ, ಅನೇಕಾ ರಸಸಮ್ಭವಾ।
‘‘Tassa vaḍḍhanti vedanā, anekā rasasambhavā;
ಅಭಿಜ್ಝಾ ಚ ವಿಹೇಸಾ ಚ, ಚಿತ್ತಮಸ್ಸೂಪಹಞ್ಞತಿ।
Abhijjhā ca vihesā ca, cittamassūpahaññati;
ಏವಮಾಚಿನತೋ ದುಕ್ಖಂ, ಆರಾ ನಿಬ್ಬಾನ ವುಚ್ಚತಿ॥
Evamācinato dukkhaṃ, ārā nibbāna vuccati.
೮೦೨.
802.
‘‘ಫಸ್ಸಂ ಫುಸ್ಸ ಸತಿ ಮುಟ್ಠಾ, ಪಿಯಂ ನಿಮಿತ್ತಂ ಮನಸಿ ಕರೋತೋ।
‘‘Phassaṃ phussa sati muṭṭhā, piyaṃ nimittaṃ manasi karoto;
ಸಾರತ್ತಚಿತ್ತೋ ವೇದೇತಿ, ತಞ್ಚ ಅಜ್ಝೋಸ ತಿಟ್ಠತಿ॥
Sārattacitto vedeti, tañca ajjhosa tiṭṭhati.
೮೦೩.
803.
‘‘ತಸ್ಸ ವಡ್ಢನ್ತಿ ವೇದನಾ, ಅನೇಕಾ ಫಸ್ಸಸಮ್ಭವಾ।
‘‘Tassa vaḍḍhanti vedanā, anekā phassasambhavā;
ಅಭಿಜ್ಝಾ ಚ ವಿಹೇಸಾ ಚ, ಚಿತ್ತಮಸ್ಸೂಪಹಞ್ಞತಿ।
Abhijjhā ca vihesā ca, cittamassūpahaññati;
ಏವಮಾಚಿನತೋ ದುಕ್ಖಂ, ಆರಾ ನಿಬ್ಬಾನ ವುಚ್ಚತಿ॥
Evamācinato dukkhaṃ, ārā nibbāna vuccati.
೮೦೪.
804.
‘‘ಧಮ್ಮಂ ಞತ್ವಾ ಸತಿ ಮುಟ್ಠಾ, ಪಿಯಂ ನಿಮಿತ್ತಂ ಮನಸಿ ಕರೋತೋ।
‘‘Dhammaṃ ñatvā sati muṭṭhā, piyaṃ nimittaṃ manasi karoto;
ಸಾರತ್ತಚಿತ್ತೋ ವೇದೇತಿ, ತಞ್ಚ ಅಜ್ಝೋಸ ತಿಟ್ಠತಿ॥
Sārattacitto vedeti, tañca ajjhosa tiṭṭhati.
೮೦೫.
805.
‘‘ತಸ್ಸ ವಡ್ಢನ್ತಿ ವೇದನಾ, ಅನೇಕಾ ಧಮ್ಮಸಮ್ಭವಾ।
‘‘Tassa vaḍḍhanti vedanā, anekā dhammasambhavā;
ಅಭಿಜ್ಝಾ ಚ ವಿಹೇಸಾ ಚ, ಚಿತ್ತಮಸ್ಸೂಪಹಞ್ಞತಿ।
Abhijjhā ca vihesā ca, cittamassūpahaññati;
ಏವಮಾಚಿನತೋ ದುಕ್ಖಂ, ಆರಾ ನಿಬ್ಬಾನ ವುಚ್ಚತಿ॥
Evamācinato dukkhaṃ, ārā nibbāna vuccati.
೮೦೬.
806.
‘‘ನ ಸೋ ರಜ್ಜತಿ ರೂಪೇಸು, ರೂಪಂ ದಿಸ್ವಾ ಪಟಿಸ್ಸತೋ।
‘‘Na so rajjati rūpesu, rūpaṃ disvā paṭissato;
ವಿರತ್ತಚಿತ್ತೋ ವೇದೇತಿ, ತಞ್ಚ ನಾಜ್ಝೋಸ ತಿಟ್ಠತಿ॥
Virattacitto vedeti, tañca nājjhosa tiṭṭhati.
೮೦೭.
807.
‘‘ಯಥಾಸ್ಸ ಪಸ್ಸತೋ ರೂಪಂ, ಸೇವತೋ ಚಾಪಿ ವೇದನಂ।
‘‘Yathāssa passato rūpaṃ, sevato cāpi vedanaṃ;
ಖೀಯತಿ ನೋಪಚೀಯತಿ, ಏವಂ ಸೋ ಚರತೀ ಸತೋ।
Khīyati nopacīyati, evaṃ so caratī sato;
ಏವಂ ಅಪಚಿನತೋ ದುಕ್ಖಂ, ಸನ್ತಿಕೇ ನಿಬ್ಬಾನ ವುಚ್ಚತಿ॥
Evaṃ apacinato dukkhaṃ, santike nibbāna vuccati.
೮೦೮.
808.
‘‘ನ ಸೋ ರಜ್ಜತಿ ಸದ್ದೇಸು, ಸದ್ದಂ ಸುತ್ವಾ ಪಟಿಸ್ಸತೋ।
‘‘Na so rajjati saddesu, saddaṃ sutvā paṭissato;
ವಿರತ್ತಚಿತ್ತೋ ವೇದೇತಿ, ತಞ್ಚ ನಾಜ್ಝೋಸ ತಿಟ್ಠತಿ॥
Virattacitto vedeti, tañca nājjhosa tiṭṭhati.
೮೦೯.
809.
‘‘ಯಥಾಸ್ಸ ಸುಣತೋ ಸದ್ದಂ, ಸೇವತೋ ಚಾಪಿ ವೇದನಂ।
‘‘Yathāssa suṇato saddaṃ, sevato cāpi vedanaṃ;
ಖೀಯತಿ ನೋಪಚೀಯತಿ, ಏವಂ ಸೋ ಚರತೀ ಸತೋ।
Khīyati nopacīyati, evaṃ so caratī sato;
ಏವಂ ಅಪಚಿನತೋ ದುಕ್ಖಂ, ಸನ್ತಿಕೇ ನಿಬ್ಬಾನ ವುಚ್ಚತಿ॥
Evaṃ apacinato dukkhaṃ, santike nibbāna vuccati.
೮೧೦.
810.
‘‘ನ ಸೋ ರಜ್ಜತಿ ಗನ್ಧೇಸು, ಗನ್ಧಂ ಘತ್ವಾ ಪಟಿಸ್ಸತೋ।
‘‘Na so rajjati gandhesu, gandhaṃ ghatvā paṭissato;
ವಿರತ್ತಚಿತ್ತೋ ವೇದೇತಿ, ತಞ್ಚ ನಾಜ್ಝೋಸ ತಿಟ್ಠತಿ॥
Virattacitto vedeti, tañca nājjhosa tiṭṭhati.
೮೧೧.
811.
‘‘ಯಥಾಸ್ಸ ಘಾಯತೋ ಗನ್ಧಂ, ಸೇವತೋ ಚಾಪಿ ವೇದನಂ।
‘‘Yathāssa ghāyato gandhaṃ, sevato cāpi vedanaṃ;
ಖೀಯತಿ ನೋಪಚೀಯತಿ, ಏವಂ ಸೋ ಚರತೀ ಸತೋ।
Khīyati nopacīyati, evaṃ so caratī sato;
ಏವಂ ಅಪಚಿನತೋ ದುಕ್ಖಂ, ಸನ್ತಿಕೇ ನಿಬ್ಬಾನ ವುಚ್ಚತಿ॥
Evaṃ apacinato dukkhaṃ, santike nibbāna vuccati.
೮೧೨.
812.
‘‘ನ ಸೋ ರಜ್ಜತಿ ರಸೇಸು, ರಸಂ ಭೋತ್ವಾ ಪಟಿಸ್ಸತೋ।
‘‘Na so rajjati rasesu, rasaṃ bhotvā paṭissato;
ವಿರತ್ತಚಿತ್ತೋ ವೇದೇತಿ, ತಞ್ಚ ನಾಜ್ಝೋಸ ತಿಟ್ಠತಿ॥
Virattacitto vedeti, tañca nājjhosa tiṭṭhati.
೮೧೩.
813.
‘‘ಯಥಾಸ್ಸ ಸಾಯತೋ ರಸಂ, ಸೇವತೋ ಚಾಪಿ ವೇದನಂ।
‘‘Yathāssa sāyato rasaṃ, sevato cāpi vedanaṃ;
ಖೀಯತಿ ನೋಪಚೀಯತಿ, ಏವಂ ಸೋ ಚರತೀ ಸತೋ।
Khīyati nopacīyati, evaṃ so caratī sato;
ಏವಂ ಅಪಚಿನತೋ ದುಕ್ಖಂ, ಸನ್ತಿಕೇ ನಿಬ್ಬಾನ ವುಚ್ಚತಿ॥
Evaṃ apacinato dukkhaṃ, santike nibbāna vuccati.
೮೧೪.
814.
‘‘ನ ಸೋ ರಜ್ಜತಿ ಫಸ್ಸೇಸು, ಫಸ್ಸಂ ಫುಸ್ಸ ಪಟಿಸ್ಸತೋ।
‘‘Na so rajjati phassesu, phassaṃ phussa paṭissato;
ವಿರತ್ತಚಿತ್ತೋ ವೇದೇತಿ, ತಞ್ಚ ನಾಜ್ಝೋಸ ತಿಟ್ಠತಿ॥
Virattacitto vedeti, tañca nājjhosa tiṭṭhati.
೮೧೫.
815.
‘‘ಯಥಾಸ್ಸ ಫುಸತೋ ಫಸ್ಸಂ, ಸೇವತೋ ಚಾಪಿ ವೇದನಂ।
‘‘Yathāssa phusato phassaṃ, sevato cāpi vedanaṃ;
ಖೀಯತಿ ನೋಪಚೀಯತಿ, ಏವಂ ಸೋ ಚರತೀ ಸತೋ।
Khīyati nopacīyati, evaṃ so caratī sato;
ಏವಂ ಅಪಚಿನತೋ ದುಕ್ಖಂ, ಸನ್ತಿಕೇ ನಿಬ್ಬಾನ ವುಚ್ಚತಿ॥
Evaṃ apacinato dukkhaṃ, santike nibbāna vuccati.
೮೧೬.
816.
‘‘ನ ಸೋ ರಜ್ಜತಿ ಧಮ್ಮೇಸು, ಧಮ್ಮಂ ಞತ್ವಾ ಪಟಿಸ್ಸತೋ।
‘‘Na so rajjati dhammesu, dhammaṃ ñatvā paṭissato;
ವಿರತ್ತಚಿತ್ತೋ ವೇದೇತಿ, ತಞ್ಚ ನಾಜ್ಝೋಸ ತಿಟ್ಠತಿ॥
Virattacitto vedeti, tañca nājjhosa tiṭṭhati.
೮೧೭.
817.
‘‘ಯಥಾಸ್ಸ ವಿಜಾನತೋ ಧಮ್ಮಂ, ಸೇವತೋ ಚಾಪಿ ವೇದನಂ।
‘‘Yathāssa vijānato dhammaṃ, sevato cāpi vedanaṃ;
ಖೀಯತಿ ನೋಪಚೀಯತಿ, ಏವಂ ಸೋ ಚರತೀ ಸತೋ।
Khīyati nopacīyati, evaṃ so caratī sato;
ಏವಂ ಅಪಚಿನತೋ ದುಕ್ಖಂ, ಸನ್ತಿಕೇ ನಿಬ್ಬಾನ ವುಚ್ಚತೀ’’ತಿ॥ –
Evaṃ apacinato dukkhaṃ, santike nibbāna vuccatī’’ti. –
ಇಮಾ ಗಾಥಾ ಅಭಾಸಿ।
Imā gāthā abhāsi.
ತತ್ಥ ರೂಪಂ ದಿಸ್ವಾತಿ ಚಕ್ಖುವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಂ ರೂಪಂ ಚಕ್ಖುದ್ವಾರೇನ ಉಪಲಭಿತ್ವಾ। ಸತಿ ಮುಟ್ಠಾ, ಪಿಯಂ ನಿಮಿತ್ತಂ ಮನಸಿ ಕರೋತೋತಿ ತಸ್ಮಿಂ ರೂಪೇ ದಿಟ್ಠಮತ್ತೇ ಏವ ಅಟ್ಠತ್ವಾ ಸುಭನಿಮಿತ್ತಂ ಮನಸಿ ಕರೋತೋ ಸುಭಾಕಾರಗ್ಗಹಣವಸೇನ ಅಯೋನಿಸೋ ಮನಸಿ ಕರೋತೋ ಸತಿ ಮುಟ್ಠಾ ಹೋತಿ। ತಥಾ ಚ ಸತಿ ಸಾರತ್ತಚಿತ್ತೋ ವೇದೇತಿ ತಂ ರೂಪಾರಮ್ಮಣಂ ರತ್ತೋ, ಗಿದ್ಧೋ, ಗಧಿತೋ ಹುತ್ವಾ ಅನುಭವತಿ, ಅಸ್ಸಾದೇತಿ, ಅಭಿನನ್ದತಿ। ತಥಾಭೂತೋ ಚ ತಞ್ಚ ಅಜ್ಝೋಸ ತಿಟ್ಠತೀತಿ ತಞ್ಚ ರೂಪಾರಮ್ಮಣಂ ಅಜ್ಝೋಸಾಯ ‘‘ಸುಖಂ ಸುಖ’’ನ್ತಿ ಅಭಿನಿವಿಸ್ಸ ಗಿಲಿತ್ವಾ ಪರಿನಿಟ್ಠಾಪೇತ್ವಾ ತಿಟ್ಠತಿ।
Tattha rūpaṃ disvāti cakkhuviññeyyaṃ rūpaṃ cakkhudvārena upalabhitvā. Sati muṭṭhā, piyaṃ nimittaṃ manasi karototi tasmiṃ rūpe diṭṭhamatte eva aṭṭhatvā subhanimittaṃ manasi karoto subhākāraggahaṇavasena ayoniso manasi karoto sati muṭṭhā hoti. Tathā ca sati sārattacitto vedeti taṃ rūpārammaṇaṃ ratto, giddho, gadhito hutvā anubhavati, assādeti, abhinandati. Tathābhūto ca tañca ajjhosa tiṭṭhatīti tañca rūpārammaṇaṃ ajjhosāya ‘‘sukhaṃ sukha’’nti abhinivissa gilitvā pariniṭṭhāpetvā tiṭṭhati.
ತಸ್ಸ ವಡ್ಢನ್ತಿ ವೇದನಾ, ಅನೇಕಾ ರೂಪಸಮ್ಭವಾತಿ ತಸ್ಸ ಏವರೂಪಸ್ಸ ಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ರೂಪಸಮ್ಭವಾ ರೂಪಾರಮ್ಮಣಾ ಸುಖಾದಿಭೇದೇನ ಅನೇಕಾ ವೇದನಾ ಕಿಲೇಸುಪ್ಪತ್ತಿಹೇತುಭೂತಾ ವಡ್ಢನ್ತಿ। ಅಭಿಜ್ಝಾ ಚ ವಿಹೇಸಾ ಚ, ಚಿತ್ತಮಸ್ಸೂಪಹಞ್ಞತೀತಿ ಪಿಯರೂಪೇ ಸಾರಜ್ಜನವಸೇನ ಉಪ್ಪಜ್ಜಮಾನಾಯ ಅಭಿಜ್ಝಾಯ, ಅಪಿಯರೂಪೇ ಬ್ಯಾಪಜ್ಜನವಸೇನ ಪಿಯರೂಪಸ್ಸೇವ ವಿಪರಿಣಾಮಞ್ಞಥಾಭಾವಾಯ ಉಪ್ಪಜ್ಜಮಾನಾಯ ಸೋಕಾದಿಲಕ್ಖಣಾಯ ವಿಹೇಸಾಯ ಚ ಅಸ್ಸ ಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಚಿತ್ತಂ ಉಪಹಞ್ಞತಿ ಬಾಧೀಯತಿ। ಏವಮಾಚಿನತೋ ದುಕ್ಖನ್ತಿ ವುತ್ತಾಕಾರೇನ ತಂ ತಂ ವೇದನಸ್ಸಾದವಸೇನ ಭವಾಭಿಸಙ್ಖಾರಂ ಆಚಿನತೋ ವಟ್ಟದುಕ್ಖಂ ಪವತ್ತತಿ। ತೇನಾಹ ಭಗವಾ – ‘‘ವೇದನಾಪಚ್ಚಯಾ ತಣ್ಹಾ…ಪೇ॰… ದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧಸ್ಸ ಸಮುದಯೋ ಹೋತೀ’’ತಿ (ವಿಭ॰ ೨೨೫; ಸಂ॰ ನಿ॰ ೨.೧)। ತಥಾಭೂತಸ್ಸ ಆರಾ ಆರಕಾ ದೂರೇ ನಿಬ್ಬಾನಂ ವುಚ್ಚತಿ, ತಸ್ಸ ತಂ ದುಲ್ಲಭನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸದ್ದಂ ಸುತ್ವಾತಿಆದಿಗಾಥಾಸುಪಿ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ಅತ್ಥೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ತತ್ಥ ಘತ್ವಾತಿ ಘಾಯಿತ್ವಾ। ಭೋತ್ವಾತಿ ಸಾಯಿತ್ವಾ। ಫುಸ್ಸಾತಿ ಫುಸಿತ್ವಾ। ಧಮ್ಮಂ ಞತ್ವಾತಿ ಧಮ್ಮಾರಮ್ಮಣಂ ವಿಜಾನಿತ್ವಾ।
Tassa vaḍḍhanti vedanā, anekā rūpasambhavāti tassa evarūpassa puggalassa rūpasambhavā rūpārammaṇā sukhādibhedena anekā vedanā kilesuppattihetubhūtā vaḍḍhanti. Abhijjhā ca vihesā ca, cittamassūpahaññatīti piyarūpe sārajjanavasena uppajjamānāya abhijjhāya, apiyarūpe byāpajjanavasena piyarūpasseva vipariṇāmaññathābhāvāya uppajjamānāya sokādilakkhaṇāya vihesāya ca assa puggalassa cittaṃ upahaññati bādhīyati. Evamācinato dukkhanti vuttākārena taṃ taṃ vedanassādavasena bhavābhisaṅkhāraṃ ācinato vaṭṭadukkhaṃ pavattati. Tenāha bhagavā – ‘‘vedanāpaccayā taṇhā…pe… dukkhakkhandhassa samudayo hotī’’ti (vibha. 225; saṃ. ni. 2.1). Tathābhūtassa ārā ārakā dūre nibbānaṃ vuccati, tassa taṃ dullabhanti attho. Saddaṃ sutvātiādigāthāsupi vuttanayeneva attho veditabbo. Tattha ghatvāti ghāyitvā. Bhotvāti sāyitvā. Phussāti phusitvā. Dhammaṃ ñatvāti dhammārammaṇaṃ vijānitvā.
ಏವಂ ಛದ್ವಾರಗೋಚರೇ ಸಾರಜ್ಜನ್ತಸ್ಸ ವಟ್ಟಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಇದಾನಿ ತತ್ಥ ವಿರಜ್ಜನ್ತಸ್ಸ ವಿವಟ್ಟಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ‘‘ನ ಸೋ ರಜ್ಜತಿ ರೂಪೇಸೂ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ನ ಸೋ ರಜ್ಜತಿ ರೂಪೇಸು, ರೂಪಂ ದಿಸ್ವಾ ಪಟಿಸ್ಸತೋತಿ ಯೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ರೂಪಂ ದಿಸ್ವಾ ಆಪಾಥಗತಂ ರೂಪಾರಮ್ಮಣಂ ಚಕ್ಖುದ್ವಾರಿಕೇನ ವಿಞ್ಞಾಣಸನ್ತಾನೇನ ಗಹೇತ್ವಾ ಚತುಸಮ್ಪಜಞ್ಞವಸೇನ ಸಮ್ಪಜಾನಕಾರಿತಾಯ ಪಟಿಸ್ಸತೋ ಹೋತಿ, ಸೋ ರೂಪಾರಮ್ಮಣೇಸು ನ ರಜ್ಜತಿ ರಾಗಂ ನ ಜನೇತಿ, ಅಞ್ಞದತ್ಥು ವಿರತ್ತಚಿತ್ತೋ ವೇದೇತಿ, ರೂಪಾರಮ್ಮಣಮ್ಹಿ ಸಮುದಯಾದಿತೋ ಯಥಾಭೂತಂ ಪಜಾನನ್ತೋ ನಿಬ್ಬಿನ್ದತಿ, ನಿಬ್ಬಿನ್ದನ್ತೋ ತಂ ತತ್ಥುಪ್ಪನ್ನವೇದನಞ್ಚ ವಿರತ್ತಚಿತ್ತೋ ವೇದೇತಿ, ತಥಾಭೂತೋ ಚ ತಞ್ಚ ನಜ್ಝೋಸ ತಿಟ್ಠತೀತಿ ತಂ ರೂಪಾರಮ್ಮಣಂ ಸಮ್ಮದೇವ ವಿರತ್ತಚಿತ್ತತಾಯ ಅಜ್ಝೋಸಾಯ ನ ತಿಟ್ಠತಿ ‘‘ಏತಂ ಮಮ, ಏಸೋಹಮಸ್ಮಿ, ಏಸೋ ಮೇ ಅತ್ತಾ’’ತಿ ತಣ್ಹಾಮಾನದಿಟ್ಠಿವಸೇನ ನಾಭಿನಿವಿಸತಿ।
Evaṃ chadvāragocare sārajjantassa vaṭṭaṃ dassetvā idāni tattha virajjantassa vivaṭṭaṃ dassento ‘‘na so rajjati rūpesū’’tiādimāha. Tattha na so rajjati rūpesu, rūpaṃ disvā paṭissatoti yo puggalo rūpaṃ disvā āpāthagataṃ rūpārammaṇaṃ cakkhudvārikena viññāṇasantānena gahetvā catusampajaññavasena sampajānakāritāya paṭissato hoti, so rūpārammaṇesu na rajjati rāgaṃ na janeti, aññadatthu virattacitto vedeti, rūpārammaṇamhi samudayādito yathābhūtaṃ pajānanto nibbindati, nibbindanto taṃ tatthuppannavedanañca virattacitto vedeti, tathābhūto ca tañca najjhosa tiṭṭhatīti taṃ rūpārammaṇaṃ sammadeva virattacittatāya ajjhosāya na tiṭṭhati ‘‘etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā’’ti taṇhāmānadiṭṭhivasena nābhinivisati.
ಯಥಾಸ್ಸ ಪಸ್ಸತೋ ರೂಪನ್ತಿ ಅಸ್ಸ ಯೋಗಿನೋ ಯಥಾ ತತ್ಥ ಅಭಿಜ್ಝಾದಯೋ ನಪ್ಪವತ್ತನ್ತಿ, ಏವಂ ಅನಿಚ್ಚಾದಿತೋ ರೂಪಂ ಪಸ್ಸನ್ತಸ್ಸ। ಸೇವತೋ ಚಾಪಿ ವೇದನನ್ತಿ ತಂ ಆರಬ್ಭ ಉಪ್ಪನ್ನಂ ವೇದನಂ ತಂಸಮ್ಪಯುತ್ತಧಮ್ಮೇ ಚ ಗೋಚರಸೇವನಾಯ ಸೇವತೋ ಚಾಪಿ। ಖೀಯತೀತಿ ಸಬ್ಬಂ ಕಿಲೇಸವಟ್ಟಂ ಪರಿಕ್ಖಯಂ ಪರಿಯಾದಾನಂ ಗಚ್ಛತಿ। ನೋಪಚೀಯತೀತಿ ನ ಉಪಚಿಯತಿ ನ ಆಚಯಂ ಗಚ್ಛತಿ। ಏವಂ ಸೋ ಚರತೀ ಸತೋತಿ ಏವಂ ಕಿಲೇಸಾಪನಯನಪಟಿಪತ್ತಿಯಾ ಸತೋ ಸಮ್ಪಜಾನೋ ಹುತ್ವಾ ಚರತಿ, ವಿಹರತಿ। ಏವಂ ಅಪಚಿನತೋ ದುಕ್ಖನ್ತಿ ವುತ್ತನಯೇನ ಅಪಚಯಗಾಮಿನಿಯಾ ಮಗ್ಗಪಞ್ಞಾಯ ಸಕಲಂ ವಟ್ಟದುಕ್ಖಂ ಅಪಚಿನನ್ತಸ್ಸ। ಸನ್ತಿಕೇ ನಿಬ್ಬಾನ ವುಚ್ಚತೀತಿ ಸಉಪಾದಿಸೇಸಅನುಪಾದಿಸೇಸನಿಬ್ಬಾನಧಾತುಸಮೀಪೇ ಏವಾತಿ ವುಚ್ಚತಿ ಅಸಙ್ಖತಾಯ ಧಾತುಯಾ ಸಚ್ಛಿಕತತ್ತಾ। ನ ಸೋ ರಜ್ಜತಿ ಸದ್ದೇಸೂತಿಆದೀಸುಪಿ ಇಮಿನಾವ ನಯೇನ ಅತ್ಥೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।
Yathāssa passato rūpanti assa yogino yathā tattha abhijjhādayo nappavattanti, evaṃ aniccādito rūpaṃ passantassa. Sevato cāpi vedananti taṃ ārabbha uppannaṃ vedanaṃ taṃsampayuttadhamme ca gocarasevanāya sevato cāpi. Khīyatīti sabbaṃ kilesavaṭṭaṃ parikkhayaṃ pariyādānaṃ gacchati. Nopacīyatīti na upaciyati na ācayaṃ gacchati. Evaṃ so caratī satoti evaṃ kilesāpanayanapaṭipattiyā sato sampajāno hutvā carati, viharati. Evaṃ apacinato dukkhanti vuttanayena apacayagāminiyā maggapaññāya sakalaṃ vaṭṭadukkhaṃ apacinantassa. Santike nibbāna vuccatīti saupādisesaanupādisesanibbānadhātusamīpe evāti vuccati asaṅkhatāya dhātuyā sacchikatattā. Na so rajjati saddesūtiādīsupi imināva nayena attho veditabbo.
ಏವಂ ಥೇರೋ ಇಮಾಹಿ ಗಾಥಾಹಿ ಸತ್ಥು ಓವಾದಸ್ಸ ಅತ್ತನಾ ಉಪಧಾರಿತಭಾವಂ ಪವೇದೇತ್ವಾ ಉಟ್ಠಾಯಾಸನಾ ಸತ್ಥಾರಂ ವನ್ದಿತ್ವಾ ಗತೋ ನಚಿರಸ್ಸೇವ ವಿಪಸ್ಸನಂ ವಡ್ಢೇತ್ವಾ ಅರಹತ್ತಂ ಪಾಪುಣೀತಿ।
Evaṃ thero imāhi gāthāhi satthu ovādassa attanā upadhāritabhāvaṃ pavedetvā uṭṭhāyāsanā satthāraṃ vanditvā gato nacirasseva vipassanaṃ vaḍḍhetvā arahattaṃ pāpuṇīti.
ಮಾಲುಕ್ಯಪುತ್ತತ್ಥೇರಗಾಥಾವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Mālukyaputtattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ • Khuddakanikāya / ಥೇರಗಾಥಾಪಾಳಿ • Theragāthāpāḷi / ೫. ಮಾಲುಕ್ಯಪುತ್ತತ್ಥೇರಗಾಥಾ • 5. Mālukyaputtattheragāthā