Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / జాతక-అట్ఠకథా • Jātaka-aṭṭhakathā

    [౩౯౭] ౨. మనోజజాతకవణ్ణనా

    [397] 2. Manojajātakavaṇṇanā

    యథా చాపో నిన్నమతీతి ఇదం సత్థా వేళువనే విహరన్తో విపక్ఖసేవకం భిక్ఖుం ఆరబ్భ కథేసి. వత్థు పన హేట్ఠా మహిళాముఖజాతకే (జా॰ ౧.౧.౨౬) విత్థారితమేవ. తదా పన సత్థా ‘‘న, భిక్ఖవే, ఇదానేవ, పుబ్బేపేస విపక్ఖసేవకోయేవా’’తి వత్వా అతీతం ఆహరి.

    Yathā cāpo ninnamatīti idaṃ satthā veḷuvane viharanto vipakkhasevakaṃ bhikkhuṃ ārabbha kathesi. Vatthu pana heṭṭhā mahiḷāmukhajātake (jā. 1.1.26) vitthāritameva. Tadā pana satthā ‘‘na, bhikkhave, idāneva, pubbepesa vipakkhasevakoyevā’’ti vatvā atītaṃ āhari.

    అతీతే బారాణసియం బ్రహ్మదత్తే రజ్జం కారేన్తే బోధిసత్తో సీహో హుత్వా సీహియా సద్ధిం సంవసన్తో ద్వే పోతకే లభి – పుత్తఞ్చ ధీతరఞ్చ. పుత్తస్స మనోజోతి నామం అహోసి, సో వయప్పత్తో ఏకం సీహపోతికం గణ్హి. ఇతి తే పఞ్చ జనా అహేసుం. మనోజో వనమహింసాదయో వధిత్వా మంసం ఆహరిత్వా మాతాపితరో చ భగినిఞ్చ పజాపతిఞ్చ పోసేతి. సో ఏకదివసం గోచరభూమియం గిరియం నామ సిఙ్గాలం పలాయితుం అప్పహోన్తం ఉరేన నిపన్నం దిస్వా ‘‘కిం, సమ్మా’’తి పుచ్ఛిత్వా ‘‘ఉపట్ఠాతుకామోమ్హి, సామీ’’తి వుత్తే ‘‘సాధు, ఉపట్ఠహస్సూ’’తి తం గహేత్వా అత్తనో వసనగుహం ఆనేసి. బోధిసత్తో తం దిస్వా ‘‘తాత మనోజ, సిఙ్గాలా నామ దుస్సీలా పాపధమ్మా అకిచ్చే నియోజేన్తి, మా ఏతం అత్తనో సన్తికే కరీ’’తి వారేతుం నాసక్ఖి.

    Atīte bārāṇasiyaṃ brahmadatte rajjaṃ kārente bodhisatto sīho hutvā sīhiyā saddhiṃ saṃvasanto dve potake labhi – puttañca dhītarañca. Puttassa manojoti nāmaṃ ahosi, so vayappatto ekaṃ sīhapotikaṃ gaṇhi. Iti te pañca janā ahesuṃ. Manojo vanamahiṃsādayo vadhitvā maṃsaṃ āharitvā mātāpitaro ca bhaginiñca pajāpatiñca poseti. So ekadivasaṃ gocarabhūmiyaṃ giriyaṃ nāma siṅgālaṃ palāyituṃ appahontaṃ urena nipannaṃ disvā ‘‘kiṃ, sammā’’ti pucchitvā ‘‘upaṭṭhātukāmomhi, sāmī’’ti vutte ‘‘sādhu, upaṭṭhahassū’’ti taṃ gahetvā attano vasanaguhaṃ ānesi. Bodhisatto taṃ disvā ‘‘tāta manoja, siṅgālā nāma dussīlā pāpadhammā akicce niyojenti, mā etaṃ attano santike karī’’ti vāretuṃ nāsakkhi.

    అథేకదివసం సిఙ్గాలో అస్సమంసం ఖాదితుకామో మనోజం ఆహ – ‘‘సామి, అమ్హేహి ఠపేత్వా అస్సమంసం అఞ్ఞం అఖాదితపుబ్బం నామ నత్థి, అస్సం గణ్హిస్సామా’’తి. ‘‘కహం పన, సమ్మ, అస్సా హోన్తీ’’తి? ‘‘బారాణసియం నదీతీరే’’తి. సో తస్స వచనం గహేత్వా తేన సద్ధిం అస్సానం నదియా న్హానవేలాయం గన్త్వా ఏకం అస్సం గహేత్వా పిట్ఠియం ఆరోపేత్వా వేగేన అత్తనో గుహాద్వారమేవ ఆగతో. అథస్స పితా అస్సమంసం ఖాదిత్వా ‘‘తాత, అస్సా నామ రాజభోగా, రాజానో చ నామ అనేకమాయా కుసలేహి ధనుగ్గహేహి విజ్ఝాపేన్తి, అస్సమంసఖాదనసీహా నామ దీఘాయుకా న హోన్తి, ఇతో పట్ఠాయ మా అస్సం గణ్హీ’’తి ఆహ. సో పితు వచనం అకత్వా గణ్హతేవ. ‘‘సీహో అస్సే గణ్హాతీ’’తి సుత్వా రాజా అన్తోనగరేయేవ అస్సానం పోక్ఖరణిం కారాపేసి. తతోపి ఆగన్త్వా గణ్హియేవ. రాజా అస్ససాలం కారేత్వా అన్తోసాలాయమేవ తిణోదకం దాపేసి. సీహో పాకారమత్థకేన గన్త్వా అన్తోసాలాతోపి గణ్హియేవ.

    Athekadivasaṃ siṅgālo assamaṃsaṃ khāditukāmo manojaṃ āha – ‘‘sāmi, amhehi ṭhapetvā assamaṃsaṃ aññaṃ akhāditapubbaṃ nāma natthi, assaṃ gaṇhissāmā’’ti. ‘‘Kahaṃ pana, samma, assā hontī’’ti? ‘‘Bārāṇasiyaṃ nadītīre’’ti. So tassa vacanaṃ gahetvā tena saddhiṃ assānaṃ nadiyā nhānavelāyaṃ gantvā ekaṃ assaṃ gahetvā piṭṭhiyaṃ āropetvā vegena attano guhādvārameva āgato. Athassa pitā assamaṃsaṃ khāditvā ‘‘tāta, assā nāma rājabhogā, rājāno ca nāma anekamāyā kusalehi dhanuggahehi vijjhāpenti, assamaṃsakhādanasīhā nāma dīghāyukā na honti, ito paṭṭhāya mā assaṃ gaṇhī’’ti āha. So pitu vacanaṃ akatvā gaṇhateva. ‘‘Sīho asse gaṇhātī’’ti sutvā rājā antonagareyeva assānaṃ pokkharaṇiṃ kārāpesi. Tatopi āgantvā gaṇhiyeva. Rājā assasālaṃ kāretvā antosālāyameva tiṇodakaṃ dāpesi. Sīho pākāramatthakena gantvā antosālātopi gaṇhiyeva.

    రాజా ఏకం అక్ఖణవేధిం ధనుగ్గహం పక్కోసాపేత్వా ‘‘సక్ఖిస్ససి తాత, సీహం విజ్ఝితు’’న్తి ఆహ. సో ‘‘సక్కోమీ’’తి వత్వా పాకారం నిస్సాయ సీహస్స ఆగమనమగ్గే అట్టకం కారేత్వా అట్ఠాసి. సీహో ఆగన్త్వా బహిసుసానే సిఙ్గాలం ఠపేత్వా అస్సగహణత్థాయ నగరం పక్ఖన్ది. ధనుగ్గహో ఆగమనకాలే ‘‘అతితిఖిణో వేగో’’తి సీహం అవిజ్ఝిత్వా అస్సం గహేత్వా గమనకాలే గరుభారతాయ ఓలీనవేగం సీహం తిఖిణేన నారాచేన పచ్ఛాభాగే విజ్ఝి. నారాచో పురిమకాయేన నిక్ఖమిత్వా ఆకాసం పక్ఖన్ది. సీహో ‘‘విద్ధోస్మీ’’తి విరవి. ధనుగ్గహో తం విజ్ఝిత్వా అసని వియ జియం పోథేసి. సిఙ్గాలో సీహస్స చ జియాయ చ సద్దం సుత్వా ‘‘సహాయో మే ధనుగ్గహేన విజ్ఝిత్వా మారితో భవిస్సతి, మతకేన హి సద్ధిం విస్సాసో నామ నత్థి, ఇదాని మమ పకతియా వసనవనమేవ గమిస్సామీ’’తి అత్తనావ సద్ధిం సల్లపన్తో ద్వే గాథా అభాసి –

    Rājā ekaṃ akkhaṇavedhiṃ dhanuggahaṃ pakkosāpetvā ‘‘sakkhissasi tāta, sīhaṃ vijjhitu’’nti āha. So ‘‘sakkomī’’ti vatvā pākāraṃ nissāya sīhassa āgamanamagge aṭṭakaṃ kāretvā aṭṭhāsi. Sīho āgantvā bahisusāne siṅgālaṃ ṭhapetvā assagahaṇatthāya nagaraṃ pakkhandi. Dhanuggaho āgamanakāle ‘‘atitikhiṇo vego’’ti sīhaṃ avijjhitvā assaṃ gahetvā gamanakāle garubhāratāya olīnavegaṃ sīhaṃ tikhiṇena nārācena pacchābhāge vijjhi. Nārāco purimakāyena nikkhamitvā ākāsaṃ pakkhandi. Sīho ‘‘viddhosmī’’ti viravi. Dhanuggaho taṃ vijjhitvā asani viya jiyaṃ pothesi. Siṅgālo sīhassa ca jiyāya ca saddaṃ sutvā ‘‘sahāyo me dhanuggahena vijjhitvā mārito bhavissati, matakena hi saddhiṃ vissāso nāma natthi, idāni mama pakatiyā vasanavanameva gamissāmī’’ti attanāva saddhiṃ sallapanto dve gāthā abhāsi –

    .

    8.

    ‘‘యథా చాపో నిన్నమతి, జియా చాపి నికూజతి;

    ‘‘Yathā cāpo ninnamati, jiyā cāpi nikūjati;

    హఞ్ఞతే నూన మనోజో, మిగరాజా సఖా మమ.

    Haññate nūna manojo, migarājā sakhā mama.

    .

    9.

    ‘‘హన్ద దాని వనన్తాని, పక్కమామి యథాసుఖం;

    ‘‘Handa dāni vanantāni, pakkamāmi yathāsukhaṃ;

    నేతాదిసా సఖా హోన్తి, లబ్భా మే జీవతో సఖా’’తి.

    Netādisā sakhā honti, labbhā me jīvato sakhā’’ti.

    తత్థ యథాతి యేనాకారేనేవ చాపో నిన్నమతి. హఞ్ఞతే నూనాతి నూన హఞ్ఞతి. నేతాదిసాతి ఏవరూపా మతకా సహాయా నామ న హోన్తి. లబ్భా మేతి జీవతో మమ సహాయో నామ సక్కా లద్ధుం.

    Tattha yathāti yenākāreneva cāpo ninnamati. Haññate nūnāti nūna haññati. Netādisāti evarūpā matakā sahāyā nāma na honti. Labbhā meti jīvato mama sahāyo nāma sakkā laddhuṃ.

    సీహోపి ఏకవేగేన గన్త్వా అస్సం గుహాద్వారే పాతేత్వా సయమ్పి మరిత్వా పతి. అథస్స ఞాతకా నిక్ఖమిత్వా తం లోహితమక్ఖితం పహారముఖేహి పగ్ఘరితలోహితం పాపజనసేవితాయ జీవితక్ఖయం పత్తం అద్దసంసు, దిస్వా చస్స మాతా పితా భగినీ పజాపతీతి పటిపాటియా చతస్సో గాథా భాసింసు –

    Sīhopi ekavegena gantvā assaṃ guhādvāre pātetvā sayampi maritvā pati. Athassa ñātakā nikkhamitvā taṃ lohitamakkhitaṃ pahāramukhehi paggharitalohitaṃ pāpajanasevitāya jīvitakkhayaṃ pattaṃ addasaṃsu, disvā cassa mātā pitā bhaginī pajāpatīti paṭipāṭiyā catasso gāthā bhāsiṃsu –

    ౧౦.

    10.

    ‘‘న పాపజనసంసేవీ, అచ్చన్తం సుఖమేధతి;

    ‘‘Na pāpajanasaṃsevī, accantaṃ sukhamedhati;

    మనోజం పస్స సేమానం, గిరియస్సానుసాసనీ.

    Manojaṃ passa semānaṃ, giriyassānusāsanī.

    ౧౧.

    11.

    ‘‘న పాపసమ్పవఙ్కేన, మాతా పుత్తేన నన్దతి;

    ‘‘Na pāpasampavaṅkena, mātā puttena nandati;

    మనోజం పస్స సేమానం, అచ్ఛన్నం సమ్హి లోహితే.

    Manojaṃ passa semānaṃ, acchannaṃ samhi lohite.

    ౧౨.

    12.

    ‘‘ఏవమాపజ్జతే పోసో, పాపియో చ నిగచ్ఛతి;

    ‘‘Evamāpajjate poso, pāpiyo ca nigacchati;

    యో వే హితానం వచనం, న కరోతి అత్థదస్సినం.

    Yo ve hitānaṃ vacanaṃ, na karoti atthadassinaṃ.

    ౧౩.

    13.

    ‘‘ఏవఞ్చ సో హోతి తతో చ పాపియో, యో ఉత్తమో అధమజనూపసేవీ;

    ‘‘Evañca so hoti tato ca pāpiyo, yo uttamo adhamajanūpasevī;

    పస్సుత్తమం అధమజనూపసేవితం, మిగాధిపం సరవరవేగనిద్ధుత’’న్తి.

    Passuttamaṃ adhamajanūpasevitaṃ, migādhipaṃ saravaraveganiddhuta’’nti.

    తత్థ అచ్చన్తం సుఖమేధతీతి న చిరం సుఖం లభతి. గిరియస్సానుసాసనీతి అయం ఏవరూపా గిరియస్సానుసాసనీతి గరహన్తో ఆహ. పాపసమ్పవఙ్కేనాతి పాపేసు సమ్పవఙ్కేన పాపసహాయేన. అచ్ఛన్నన్తి నిముగ్గం. పాపియో చ నిగచ్ఛతీతి పాపఞ్చ విన్దతి. హితానన్తి అత్థకామానం. అత్థదస్సినన్తి అనాగతఅత్థం పస్సన్తానం. పాపియోతి పాపతరో. అధమజనూపసేవీతి అధమజనం ఉపసేవీ. ఉత్తమన్తి సరీరబలేన జేట్ఠకం.

    Tattha accantaṃ sukhamedhatīti na ciraṃ sukhaṃ labhati. Giriyassānusāsanīti ayaṃ evarūpā giriyassānusāsanīti garahanto āha. Pāpasampavaṅkenāti pāpesu sampavaṅkena pāpasahāyena. Acchannanti nimuggaṃ. Pāpiyo ca nigacchatīti pāpañca vindati. Hitānanti atthakāmānaṃ. Atthadassinanti anāgataatthaṃ passantānaṃ. Pāpiyoti pāpataro. Adhamajanūpasevīti adhamajanaṃ upasevī. Uttamanti sarīrabalena jeṭṭhakaṃ.

    పచ్ఛిమా అభిసమ్బుద్ధగాథా –

    Pacchimā abhisambuddhagāthā –

    ౧౪.

    14.

    ‘‘నిహీయతి పురిసో నిహీనసేవీ, న చ హాయేథ కదాచి తుల్యసేవీ;

    ‘‘Nihīyati puriso nihīnasevī, na ca hāyetha kadāci tulyasevī;

    సేట్ఠముపగమం ఉదేతి ఖిప్పం, తస్మాత్తనా ఉత్తరితరం భజేథా’’తి.

    Seṭṭhamupagamaṃ udeti khippaṃ, tasmāttanā uttaritaraṃ bhajethā’’ti.

    తత్థ నిహీయతీతి భిక్ఖవే, నిహీనసేవీ నామ మనోజో సీహో వియ నిహీయతి పరిహాయతి వినాసం పాపుణాతి. తుల్యసేవీతి సీలాదీహి అత్తనా సదిసం సేవమానో న హాయతి, వడ్ఢియేవ పనస్స హోతి. సేట్ఠముపగమన్తి సీలాదీహి ఉత్తరితరంయేవ ఉపగచ్ఛన్తో. ఉదేతి ఖిప్పన్తి సీఘమేవ సీలాదీహి గుణేహి ఉదేతి, వుద్ధిం ఉపగచ్ఛతీతి.

    Tattha nihīyatīti bhikkhave, nihīnasevī nāma manojo sīho viya nihīyati parihāyati vināsaṃ pāpuṇāti. Tulyasevīti sīlādīhi attanā sadisaṃ sevamāno na hāyati, vaḍḍhiyeva panassa hoti. Seṭṭhamupagamanti sīlādīhi uttaritaraṃyeva upagacchanto. Udeti khippanti sīghameva sīlādīhi guṇehi udeti, vuddhiṃ upagacchatīti.

    సత్థా ఇమం ధమ్మదేసనం ఆహరిత్వా సచ్చాని పకాసేత్వా జాతకం సమోధానేసి, సచ్చపరియోసానే విపక్ఖసేవకో సోతాపత్తిఫలే పతిట్ఠహి.

    Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā saccāni pakāsetvā jātakaṃ samodhānesi, saccapariyosāne vipakkhasevako sotāpattiphale patiṭṭhahi.

    తదా సిఙ్గాలో దేవదత్తో అహోసి, మనోజో విపక్ఖసేవకో, భగినీ ఉప్పలవణ్ణా, భరియా ఖేమా భిక్ఖునీ, మాతా రాహులమాతా, పితా సీహరాజా పన అహమేవ అహోసిన్తి.

    Tadā siṅgālo devadatto ahosi, manojo vipakkhasevako, bhaginī uppalavaṇṇā, bhariyā khemā bhikkhunī, mātā rāhulamātā, pitā sīharājā pana ahameva ahosinti.

    మనోజజాతకవణ్ణనా దుతియా.

    Manojajātakavaṇṇanā dutiyā.







    Related texts:



    తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / ఖుద్దకనికాయ • Khuddakanikāya / జాతకపాళి • Jātakapāḷi / ౩౯౭. మనోజజాతకం • 397. Manojajātakaṃ


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact