Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / મહાવગ્ગપાળિ • Mahāvaggapāḷi |
૧૬૮. મનુસ્સમંસપટિક્ખેપકથા
168. Manussamaṃsapaṭikkhepakathā
૨૮૦. અથ ખો ભગવા રાજગહે યથાભિરન્તં વિહરિત્વા યેન બારાણસી તેન ચારિકં પક્કામિ. અનુપુબ્બેન ચારિકં ચરમાનો યેન બારાણસી તદવસરિ. તત્ર સુદં ભગવા બારાણસિયં વિહરતિ ઇસિપતને મિગદાયે. તેન ખો પન સમયેન બારાણસિયં સુપ્પિયો ચ ઉપાસકો સુપ્પિયા ચ ઉપાસિકા ઉભતોપસન્ના હોન્તિ, દાયકા, કારકા, સઙ્ઘુપટ્ઠાકા. અથ ખો સુપ્પિયા ઉપાસિકા આરામં ગન્ત્વા વિહારેન વિહારં પરિવેણેન પરિવેણં ઉપસઙ્કમિત્વા ભિક્ખૂ પુચ્છતિ – ‘‘કો, ભન્તે, ગિલાનો, કસ્સ કિં આહરિયતૂ’’તિ? તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરેન ભિક્ખુના વિરેચનં પીતં હોતિ. અથ ખો સો ભિક્ખુ સુપ્પિયં ઉપાસિકં એતદવોચ – ‘‘મયા ખો, ભગિનિ, વિરેચનં પીતં. અત્થો મે પટિચ્છાદનીયેના’’તિ. ‘‘સુટ્ઠુ, અય્ય, આહરિયિસ્સતી’’તિ ઘરં ગન્ત્વા અન્તેવાસિં આણાપેસિ – ‘‘ગચ્છ, ભણે, પવત્તમંસં જાનાહી’’તિ. એવં, અય્યેતિ ખો સો પુરિસો સુપ્પિયાય ઉપાસિકાય પટિસ્સુણિત્વા કેવલકપ્પં બારાણસિં આહિણ્ડન્તો ન અદ્દસ પવત્તમંસં. અથ ખો સો પુરિસો યેન સુપ્પિયા ઉપાસિકા તેનુપસઙ્કમિ, ઉપસઙ્કમિત્વા સુપ્પિયં ઉપાસિકં એતદવોચ – ‘‘નત્થય્યે પવત્તમંસં. માઘાતો અજ્જા’’તિ. અથ ખો સુપ્પિયાય ઉપાસિકાય એતદહોસિ – ‘‘તસ્સ ખો ગિલાનસ્સ ભિક્ખુનો પટિચ્છાદનીયં અલભન્તસ્સ આબાધો વા અભિવડ્ઢિસ્સતિ, કાલઙ્કિરિયા વા ભવિસ્સતિ. ન ખો મેતં પતિરૂપં યાહં પટિસ્સુણિત્વા ન હરાપેય્ય’’ન્તિ. પોત્થનિકં ગહેત્વા ઊરુમંસં ઉક્કન્તિત્વા દાસિયા અદાસિ – ‘‘હન્દ, જે, ઇમં મંસં સમ્પાદેત્વા અમુકસ્મિં વિહારે ભિક્ખુ ગિલાનો, તસ્સ દજ્જાહિ. યો ચ મં પુચ્છતિ, ‘ગિલાના’તિ પટિવેદેહી’’તિ. ઉત્તરાસઙ્ગેન ઊરું વેઠેત્વા ઓવરકં પવિસિત્વા મઞ્ચકે નિપજ્જિ. અથ ખો સુપ્પિયો ઉપાસકો ઘરં ગન્ત્વા દાસિં પુચ્છિ – ‘‘કહં સુપ્પિયા’’તિ? ‘‘એસાય્ય ઓવરકે નિપન્ના’’તિ. અથ ખો સુપ્પિયો ઉપાસકો યેન સુપ્પિયા ઉપાસિકા તેનુપસઙ્કમિ, ઉપસઙ્કમિત્વા સુપ્પિયં ઉપાસિકં એતદવોચ – ‘‘કિસ્સ નિપન્નાસી’’તિ? ‘‘ગિલાનામ્હી’’તિ. ‘‘કિં તે આબાધો’’તિ? અથ ખો સુપ્પિયા ઉપાસિકા સુપ્પિયસ્સ ઉપાસકસ્સ એતમત્થં આરોચેસિ. અથ ખો સુપ્પિયો ઉપાસકો – અચ્છરિયં વત ભો! અબ્ભુતં વત ભો! યાવ સદ્ધાયં સુપ્પિયા પસન્ના, યત્ર હિ નામ અત્તનોપિ મંસાનિ પરિચ્ચત્તાનિ! કિમ્પિમાય 1 અઞ્ઞં કિઞ્ચિ અદેય્યં ભવિસ્સતીતિ – હટ્ઠો ઉદગ્ગો યેન ભગવા તેનુપસઙ્કમિ, ઉપસઙ્કમિત્વા ભગવન્તં અભિવાદેત્વા એકમન્તં નિસીદિ. એકમન્તં નિસિન્નો ખો સુપ્પિયો ઉપાસકો ભગવન્તં એતદવોચ – ‘‘અધિવાસેતુ મે, ભન્તે, ભગવા સ્વાતનાય ભત્તં, સદ્ધિં ભિક્ખુસઙ્ઘેના’’તિ. અધિવાસેસિ ભગવા તુણ્હીભાવેન. અથ ખો સુપ્પિયો ઉપાસકો ભગવતો અધિવાસનં વિદિત્વા ઉટ્ઠાયાસના ભગવન્તં અભિવાદેત્વા પદક્ખિણં કત્વા પક્કામિ. અથ ખો સુપ્પિયો ઉપાસકો તસ્સા રત્તિયા અચ્ચયેન પણીતં ખાદનીયં ભોજનીયં પટિયાદાપેત્વા ભગવતો કાલં આરોચાપેસિ – ‘‘કાલો, ભન્તે, નિટ્ઠિતં ભત્ત’’ન્તિ. અથ ખો ભગવા પુબ્બણ્હસમયં નિવાસેત્વા પત્તચીવરમાદાય યેન સુપ્પિયસ્સ ઉપાસકસ્સ નિવેસનં તેનુપસઙ્કમિ, ઉપસઙ્કમિત્વા પઞ્ઞત્તે આસને નિસીદિ, સદ્ધિં ભિક્ખુસઙ્ઘેન . અથ ખો સુપ્પિયો ઉપાસકો યેન ભગવા તેનુપસઙ્કમિ, ઉપસઙ્કમિત્વા ભગવન્તં અભિવાદેત્વા એકમન્તં અટ્ઠાસિ. એકમન્તં ઠિતં ખો સુપ્પિયં ઉપાસકં ભગવા એતદવોચ – ‘‘કહં સુપ્પિયા’’તિ? ‘‘ગિલાના ભગવા’’તિ. ‘‘તેન હિ આગચ્છતૂ’’તિ. ‘‘ન ભગવા ઉસ્સહતી’’તિ. ‘‘તેન હિ પરિગ્ગહેત્વાપિ આનેથા’’તિ. અથ ખો સુપ્પિયો ઉપાસકો સુપ્પિયં ઉપાસિકં પરિગ્ગહેત્વા આનેસિ. તસ્સા, સહ દસ્સનેન ભગવતો, તાવ મહાવણો રુળહો અહોસિ, સુચ્છવિલોમજાતો. અથ ખો સુપ્પિયો ચ ઉપાસકો સુપ્પિયા ચ ઉપાસિકા – ‘‘અચ્છરિયં વત ભો! અબ્ભુતં વત ભો! તથાગતસ્સ મહિદ્ધિકતા મહાનુભાવતા, યત્ર હિ નામ સહ દસ્સનેન ભગવતો તાવ મહાવણો રુળહો ભવિસ્સતિ, સુચ્છવિલોમજાતો’’તિ – હટ્ઠા ઉદગ્ગા બુદ્ધપ્પમુખં ભિક્ખુસઙ્ઘં પણીતેન ખાદનીયેન ભોજનીયેન સહત્થા સન્તપ્પેત્વા સમ્પવારેત્વા ભગવન્તં ભુત્તાવિં ઓનીતપત્તપાણિં એકમન્તં નિસીદિંસુ. અથ ખો ભગવા સુપ્પિયઞ્ચ ઉપાસકં સુપ્પિયઞ્ચ ઉપાસિકં ધમ્મિયા કથાય સન્દસ્સેત્વા સમાદપેત્વા સમુત્તેજેત્વા સમ્પહંસેત્વા ઉટ્ઠાયાસના પક્કામિ.
280. Atha kho bhagavā rājagahe yathābhirantaṃ viharitvā yena bārāṇasī tena cārikaṃ pakkāmi. Anupubbena cārikaṃ caramāno yena bārāṇasī tadavasari. Tatra sudaṃ bhagavā bārāṇasiyaṃ viharati isipatane migadāye. Tena kho pana samayena bārāṇasiyaṃ suppiyo ca upāsako suppiyā ca upāsikā ubhatopasannā honti, dāyakā, kārakā, saṅghupaṭṭhākā. Atha kho suppiyā upāsikā ārāmaṃ gantvā vihārena vihāraṃ pariveṇena pariveṇaṃ upasaṅkamitvā bhikkhū pucchati – ‘‘ko, bhante, gilāno, kassa kiṃ āhariyatū’’ti? Tena kho pana samayena aññatarena bhikkhunā virecanaṃ pītaṃ hoti. Atha kho so bhikkhu suppiyaṃ upāsikaṃ etadavoca – ‘‘mayā kho, bhagini, virecanaṃ pītaṃ. Attho me paṭicchādanīyenā’’ti. ‘‘Suṭṭhu, ayya, āhariyissatī’’ti gharaṃ gantvā antevāsiṃ āṇāpesi – ‘‘gaccha, bhaṇe, pavattamaṃsaṃ jānāhī’’ti. Evaṃ, ayyeti kho so puriso suppiyāya upāsikāya paṭissuṇitvā kevalakappaṃ bārāṇasiṃ āhiṇḍanto na addasa pavattamaṃsaṃ. Atha kho so puriso yena suppiyā upāsikā tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā suppiyaṃ upāsikaṃ etadavoca – ‘‘natthayye pavattamaṃsaṃ. Māghāto ajjā’’ti. Atha kho suppiyāya upāsikāya etadahosi – ‘‘tassa kho gilānassa bhikkhuno paṭicchādanīyaṃ alabhantassa ābādho vā abhivaḍḍhissati, kālaṅkiriyā vā bhavissati. Na kho metaṃ patirūpaṃ yāhaṃ paṭissuṇitvā na harāpeyya’’nti. Potthanikaṃ gahetvā ūrumaṃsaṃ ukkantitvā dāsiyā adāsi – ‘‘handa, je, imaṃ maṃsaṃ sampādetvā amukasmiṃ vihāre bhikkhu gilāno, tassa dajjāhi. Yo ca maṃ pucchati, ‘gilānā’ti paṭivedehī’’ti. Uttarāsaṅgena ūruṃ veṭhetvā ovarakaṃ pavisitvā mañcake nipajji. Atha kho suppiyo upāsako gharaṃ gantvā dāsiṃ pucchi – ‘‘kahaṃ suppiyā’’ti? ‘‘Esāyya ovarake nipannā’’ti. Atha kho suppiyo upāsako yena suppiyā upāsikā tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā suppiyaṃ upāsikaṃ etadavoca – ‘‘kissa nipannāsī’’ti? ‘‘Gilānāmhī’’ti. ‘‘Kiṃ te ābādho’’ti? Atha kho suppiyā upāsikā suppiyassa upāsakassa etamatthaṃ ārocesi. Atha kho suppiyo upāsako – acchariyaṃ vata bho! Abbhutaṃ vata bho! Yāva saddhāyaṃ suppiyā pasannā, yatra hi nāma attanopi maṃsāni pariccattāni! Kimpimāya 2 aññaṃ kiñci adeyyaṃ bhavissatīti – haṭṭho udaggo yena bhagavā tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho suppiyo upāsako bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘adhivāsetu me, bhante, bhagavā svātanāya bhattaṃ, saddhiṃ bhikkhusaṅghenā’’ti. Adhivāsesi bhagavā tuṇhībhāvena. Atha kho suppiyo upāsako bhagavato adhivāsanaṃ viditvā uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā pakkāmi. Atha kho suppiyo upāsako tassā rattiyā accayena paṇītaṃ khādanīyaṃ bhojanīyaṃ paṭiyādāpetvā bhagavato kālaṃ ārocāpesi – ‘‘kālo, bhante, niṭṭhitaṃ bhatta’’nti. Atha kho bhagavā pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya yena suppiyassa upāsakassa nivesanaṃ tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi, saddhiṃ bhikkhusaṅghena . Atha kho suppiyo upāsako yena bhagavā tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ aṭṭhāsi. Ekamantaṃ ṭhitaṃ kho suppiyaṃ upāsakaṃ bhagavā etadavoca – ‘‘kahaṃ suppiyā’’ti? ‘‘Gilānā bhagavā’’ti. ‘‘Tena hi āgacchatū’’ti. ‘‘Na bhagavā ussahatī’’ti. ‘‘Tena hi pariggahetvāpi ānethā’’ti. Atha kho suppiyo upāsako suppiyaṃ upāsikaṃ pariggahetvā ānesi. Tassā, saha dassanena bhagavato, tāva mahāvaṇo ruḷaho ahosi, succhavilomajāto. Atha kho suppiyo ca upāsako suppiyā ca upāsikā – ‘‘acchariyaṃ vata bho! Abbhutaṃ vata bho! Tathāgatassa mahiddhikatā mahānubhāvatā, yatra hi nāma saha dassanena bhagavato tāva mahāvaṇo ruḷaho bhavissati, succhavilomajāto’’ti – haṭṭhā udaggā buddhappamukhaṃ bhikkhusaṅghaṃ paṇītena khādanīyena bhojanīyena sahatthā santappetvā sampavāretvā bhagavantaṃ bhuttāviṃ onītapattapāṇiṃ ekamantaṃ nisīdiṃsu. Atha kho bhagavā suppiyañca upāsakaṃ suppiyañca upāsikaṃ dhammiyā kathāya sandassetvā samādapetvā samuttejetvā sampahaṃsetvā uṭṭhāyāsanā pakkāmi.
અથ ખો ભગવા એતસ્મિં નિદાને એતસ્મિં પકરણે ભિક્ખુસઙ્ઘં સન્નિપાતાપેત્વા ભિક્ખૂ
Atha kho bhagavā etasmiṃ nidāne etasmiṃ pakaraṇe bhikkhusaṅghaṃ sannipātāpetvā bhikkhū
પટિપુચ્છિ – ‘‘કો, ભિક્ખવે, સુપ્પિયં ઉપાસિકં મંસં વિઞ્ઞાપેસી’’તિ? એવં વુત્તે સો ભિક્ખુ ભગવન્તં એતદવોચ – ‘‘અહં ખો, ભન્તે, સુપ્પિયં ઉપાસિકં મંસં વિઞ્ઞાપેસિ’’ન્તિ. ‘‘આહરિયિત્થ ભિક્ખૂ’’તિ? ‘‘આહરિયિત્થ ભગવા’’તિ. ‘‘પરિભુઞ્જિ ત્વં ભિક્ખૂ’’તિ? ‘‘પરિભુઞ્જામહં ભગવા’’તિ. ‘‘પટિવેક્ખિ ત્વં ભિક્ખૂ’’તિ? ‘‘નાહં ભગવા પટિવેક્ખિ’’ન્તિ. વિગરહિ બુદ્ધો ભગવા…પે॰… કથઞ્હિ નામ ત્વં, મોઘપુરિસ, અપ્પટિવેક્ખિત્વા મંસં પરિભુઞ્જિસ્સસિ. મનુસ્સમંસં ખો તયા, મોઘપુરિસ, પરિભુત્તં. નેતં, મોઘપુરિસ, અપ્પસન્નાનં વા પસાદાય…પે॰… વિગરહિત્વા ધમ્મિં કથં કત્વા ભિક્ખૂ આમન્તેસિ – ‘‘સન્તિ, ભિક્ખવે, મનુસ્સા સદ્ધા પસન્ના, તેહિ અત્તનોપિ મંસાનિ પરિચ્ચત્તાનિ. ન, ભિક્ખવે, મનુસ્સમંસં પરિભુઞ્જિતબ્બં. યો પરિભુઞ્જેય્ય, આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ. ન ચ, ભિક્ખવે, અપ્પટિવેક્ખિત્વા મંસં પરિભુઞ્જિતબ્બં. યો પરિભુઞ્જેય્ય, આપત્તિ દુક્કટસ્સા’’તિ.
Paṭipucchi – ‘‘ko, bhikkhave, suppiyaṃ upāsikaṃ maṃsaṃ viññāpesī’’ti? Evaṃ vutte so bhikkhu bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘ahaṃ kho, bhante, suppiyaṃ upāsikaṃ maṃsaṃ viññāpesi’’nti. ‘‘Āhariyittha bhikkhū’’ti? ‘‘Āhariyittha bhagavā’’ti. ‘‘Paribhuñji tvaṃ bhikkhū’’ti? ‘‘Paribhuñjāmahaṃ bhagavā’’ti. ‘‘Paṭivekkhi tvaṃ bhikkhū’’ti? ‘‘Nāhaṃ bhagavā paṭivekkhi’’nti. Vigarahi buddho bhagavā…pe… kathañhi nāma tvaṃ, moghapurisa, appaṭivekkhitvā maṃsaṃ paribhuñjissasi. Manussamaṃsaṃ kho tayā, moghapurisa, paribhuttaṃ. Netaṃ, moghapurisa, appasannānaṃ vā pasādāya…pe… vigarahitvā dhammiṃ kathaṃ katvā bhikkhū āmantesi – ‘‘santi, bhikkhave, manussā saddhā pasannā, tehi attanopi maṃsāni pariccattāni. Na, bhikkhave, manussamaṃsaṃ paribhuñjitabbaṃ. Yo paribhuñjeyya, āpatti thullaccayassa. Na ca, bhikkhave, appaṭivekkhitvā maṃsaṃ paribhuñjitabbaṃ. Yo paribhuñjeyya, āpatti dukkaṭassā’’ti.
મનુસ્સમંસપટિક્ખેપકથા નિટ્ઠિતા.
Manussamaṃsapaṭikkhepakathā niṭṭhitā.
Footnotes:
Related texts:
અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / વિનયપિટક (અટ્ઠકથા) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / મહાવગ્ગ-અટ્ઠકથા • Mahāvagga-aṭṭhakathā / ગુળાદિઅનુજાનનકથા • Guḷādianujānanakathā
ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / સારત્થદીપની-ટીકા • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ગુળાદિઅનુજાનનકથાવણ્ણના • Guḷādianujānanakathāvaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વજિરબુદ્ધિ-ટીકા • Vajirabuddhi-ṭīkā / મનુસ્સમંસપટિક્ખેપકથાવણ્ણના • Manussamaṃsapaṭikkhepakathāvaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / પાચિત્યાદિયોજનાપાળિ • Pācityādiyojanāpāḷi / ૧૬૭. સત્થકમ્મપટિક્ખેપકથા • 167. Satthakammapaṭikkhepakathā