Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / સારત્થદીપની-ટીકા • Sāratthadīpanī-ṭīkā

    મારકથાવણ્ણના

    Mārakathāvaṇṇanā

    ૩૨. ઇદાનિ સરણગમનૂપસમ્પદં દસ્સેતું ‘‘અથ ખો ભગવા’’તિઆદિ આરદ્ધં. તત્રાયં અનુપુબ્બપદવણ્ણના (સં॰ નિ॰ અટ્ઠ॰ ૧.૧.૧૪૧) – મુત્તાહન્તિ મુત્તો અહં. ચારિકન્તિ અનુપુબ્બગમનચારિકં, ગામનિગમરાજધાનીસુ અનુક્કમેન ગમનસઙ્ખાતં ચારિકન્તિ અત્થો. ચરથાતિ દિવસં યોજનપરમં ગચ્છન્તા ચરથ. મા એકેન દ્વે અગમિત્થાતિ એકેન મગ્ગેન દ્વીસુ ગતેસુ એકસ્મિં ધમ્મં દેસેન્તે એકેન તુણ્હીભૂતેન ઠાતબ્બં હોતિ, તસ્મા એવમાહ. આદિકલ્યાણન્તિ આદિમ્હિ કલ્યાણં સુન્દરં ભદ્દકં, તથા મજ્ઝપરિયોસાનેસુ. આદિમજ્ઝપરિયોસાનઞ્ચ નામેતં સાસનસ્સ ચ દેસનાય ચ વસેન દુબ્બિધં. તત્થ સાસનસ્સ સીલં આદિ, સમથવિપસ્સનામગ્ગા મજ્ઝં, ફલનિબ્બાનાનિ પરિયોસાનં. સીલસમાધયો વા આદિ, વિપસ્સનામગ્ગા મજ્ઝં, ફલનિબ્બાનાનિ પરિયોસાનં. સીલસમાધિવિપસ્સના વા આદિ, મગ્ગો મજ્ઝં, ફલનિબ્બાનાનિ પરિયોસાનં. દેસનાય પન ચતુપ્પદિકગાથાય તાવ પઠમપાદો આદિ, દુતિયતતિયા મજ્ઝં, ચતુત્થો પરિયોસાનં. પઞ્ચપદછપ્પદાનં પઠમપાદો આદિ, અવસાનપાદો પરિયોસાનં, સેસા મજ્ઝં. એકાનુસન્ધિકસ્સ સુત્તસ્સ નિદાનં આદિ, ઇદમવોચાતિ પરિયોસાનં, સેસં મજ્ઝં. અનેકાનુસન્ધિકસ્સ સુત્તસ્સ મજ્ઝે બહુકમ્પિ અનુસન્ધિ મજ્ઝમેવ, નિદાનં આદિ, ઇદમવોચાતિ પરિયોસાનં. સાત્થન્તિ સાત્થકં કત્વા દેસેથ. સબ્યઞ્જનન્તિ બ્યઞ્જનેહિ ચેવ પદેહિ ચ પરિપૂરં કત્વા દેસેથ. કેવલપરિપુણ્ણન્તિ સકલપરિપુણ્ણં. પરિસુદ્ધન્તિ નિરુપક્કિલેસં. બ્રહ્મચરિયન્તિ સિક્ખત્તયસઙ્ગહં સાસનબ્રહ્મચરિયં. પકાસેથાતિ આવિ કરોથ.

    32. Idāni saraṇagamanūpasampadaṃ dassetuṃ ‘‘atha kho bhagavā’’tiādi āraddhaṃ. Tatrāyaṃ anupubbapadavaṇṇanā (saṃ. ni. aṭṭha. 1.1.141) – muttāhanti mutto ahaṃ. Cārikanti anupubbagamanacārikaṃ, gāmanigamarājadhānīsu anukkamena gamanasaṅkhātaṃ cārikanti attho. Carathāti divasaṃ yojanaparamaṃ gacchantā caratha. Mā ekena dve agamitthāti ekena maggena dvīsu gatesu ekasmiṃ dhammaṃ desente ekena tuṇhībhūtena ṭhātabbaṃ hoti, tasmā evamāha. Ādikalyāṇanti ādimhi kalyāṇaṃ sundaraṃ bhaddakaṃ, tathā majjhapariyosānesu. Ādimajjhapariyosānañca nāmetaṃ sāsanassa ca desanāya ca vasena dubbidhaṃ. Tattha sāsanassa sīlaṃ ādi, samathavipassanāmaggā majjhaṃ, phalanibbānāni pariyosānaṃ. Sīlasamādhayo vā ādi, vipassanāmaggā majjhaṃ, phalanibbānāni pariyosānaṃ. Sīlasamādhivipassanā vā ādi, maggo majjhaṃ, phalanibbānāni pariyosānaṃ. Desanāya pana catuppadikagāthāya tāva paṭhamapādo ādi, dutiyatatiyā majjhaṃ, catuttho pariyosānaṃ. Pañcapadachappadānaṃ paṭhamapādo ādi, avasānapādo pariyosānaṃ, sesā majjhaṃ. Ekānusandhikassa suttassa nidānaṃ ādi, idamavocāti pariyosānaṃ, sesaṃ majjhaṃ. Anekānusandhikassa suttassa majjhe bahukampi anusandhi majjhameva, nidānaṃ ādi, idamavocāti pariyosānaṃ. Sātthanti sātthakaṃ katvā desetha. Sabyañjananti byañjanehi ceva padehi ca paripūraṃ katvā desetha. Kevalaparipuṇṇanti sakalaparipuṇṇaṃ. Parisuddhanti nirupakkilesaṃ. Brahmacariyanti sikkhattayasaṅgahaṃ sāsanabrahmacariyaṃ. Pakāsethāti āvi karotha.

    અપ્પરજક્ખજાતિકાતિ પઞ્ઞાચક્ખુમ્હિ અપ્પકિલેસરજસભાવા, દુકૂલસાણિયા પટિચ્છન્ના વિય ચતુપ્પદિકગાથાપરિયોસાને અરહત્તં પત્તું સમત્થા સત્તા સન્તીતિ અત્થો. પરિહાયન્તીતિ અલાભપરિહાનિયા ધમ્મતો પરિહાયન્તિ. તેનેવાહ ‘‘અનધિગતં નાધિગચ્છન્તા વિસેસાધિગમતો પરિહાયન્તી’’તિ. સેનાનિગમોતિ સેનાય નિગમો. પઠમકપ્પિકાનં કિર તસ્મિં ઠાને સેનાનિવેસો અહોસિ, તસ્મા સો પદેસો ‘‘સેનાનિગમો’’તિ વુચ્ચતિ. ‘‘સેનાનિગામો’’તિપિ પાઠો, સેનાનિ નામ સુજાતાય પિતા, તસ્સ ગામોતિ અત્થો. તેનુપસઙ્કમિસ્સામીતિ નાહં તુમ્હે ઉય્યોજેત્વા પરિવેણાદીનિ કારેત્વા ઉપટ્ઠાકાદીહિ પરિચરિયમાનો વિહરિસ્સામિ, તિણ્ણં પન જટિલાનં અડ્ઢુડ્ઢાનિ પાટિહારિયસહસ્સાનિ દસ્સેત્વા ધમ્મમેવ દેસેતું ઉપસઙ્કમિસ્સામિ.

    Apparajakkhajātikāti paññācakkhumhi appakilesarajasabhāvā, dukūlasāṇiyā paṭicchannā viya catuppadikagāthāpariyosāne arahattaṃ pattuṃ samatthā sattā santīti attho. Parihāyantīti alābhaparihāniyā dhammato parihāyanti. Tenevāha ‘‘anadhigataṃ nādhigacchantā visesādhigamato parihāyantī’’ti. Senānigamoti senāya nigamo. Paṭhamakappikānaṃ kira tasmiṃ ṭhāne senāniveso ahosi, tasmā so padeso ‘‘senānigamo’’ti vuccati. ‘‘Senānigāmo’’tipi pāṭho, senāni nāma sujātāya pitā, tassa gāmoti attho. Tenupasaṅkamissāmīti nāhaṃ tumhe uyyojetvā pariveṇādīni kāretvā upaṭṭhākādīhi paricariyamāno viharissāmi, tiṇṇaṃ pana jaṭilānaṃ aḍḍhuḍḍhāni pāṭihāriyasahassāni dassetvā dhammameva desetuṃ upasaṅkamissāmi.

    ૩૩. મારો પાપિમાતિ અત્તનો વિસયં અતિક્કમિતું પટિપન્ને સત્તે મારેતીતિ મારો, પરે પાપે નિયોજેતિ, સયં વા પાપે નિયુત્તોતિ પાપિમા. અઞ્ઞાનિપિસ્સ કણ્હો અધિપતિ વસવત્તી અન્તકો નમુચિ પમત્તબન્ધૂતિઆદીનિ બહૂનિ નામાનિ, ઇધ પન નામદ્વયમેવ ગહિતં. ઉપસઙ્કમીતિ ‘‘અયં સમણો ગોતમો મહાયુદ્ધં વિચારેન્તો વિય ‘મા એકેન દ્વે અગમિત્થ, ધમ્મં દેસેથા’તિ સટ્ઠિ જને ઉય્યોજેતિ, ઇમસ્મિં પન એકસ્મિમ્પિ ધમ્મં દેસેન્તે મય્હં ચિત્તસ્સ સાતં નત્થિ, એવં બહૂસુ દેસેન્તેસુ કુતો ભવિસ્સતિ, પટિબાહામિ ન’’ન્તિ ચિન્તેત્વા ઉપસઙ્કમિ.

    33.Māro pāpimāti attano visayaṃ atikkamituṃ paṭipanne satte māretīti māro, pare pāpe niyojeti, sayaṃ vā pāpe niyuttoti pāpimā. Aññānipissa kaṇho adhipati vasavattī antako namuci pamattabandhūtiādīni bahūni nāmāni, idha pana nāmadvayameva gahitaṃ. Upasaṅkamīti ‘‘ayaṃ samaṇo gotamo mahāyuddhaṃ vicārento viya ‘mā ekena dve agamittha, dhammaṃ desethā’ti saṭṭhi jane uyyojeti, imasmiṃ pana ekasmimpi dhammaṃ desente mayhaṃ cittassa sātaṃ natthi, evaṃ bahūsu desentesu kuto bhavissati, paṭibāhāmi na’’nti cintetvā upasaṅkami.

    સબ્બપાસેહીતિ સબ્બેહિ કિલેસપાસેહિ. યે દિબ્બા યે ચ માનુસાતિ યે દિબ્બકામગુણસઙ્ખાતા માનુસકકામગુણસઙ્ખાતા ચ કિલેસપાસા નામ અત્થિ, સબ્બેહિ તેહિ ત્વં બદ્ધોતિ વદતિ. મહાબન્ધનબદ્ધોતિ મહતા કિલેસબન્ધનેન બદ્ધો, મહતિ વા બન્ધને બદ્ધો, કિલેસબન્ધનસ્સ ઠાનભૂતે ભવચારકે બદ્ધોતિ અત્થો. ન મે સમણ મોક્ખસીતિ સમણ ત્વં મમ વિસયતો ન મુચ્ચિસ્સસિ. ‘‘ન મે સમણ મોક્ખસી’’તિ ચ ઇદં મારો ‘‘મુત્તાહં, ભિક્ખવે, સબ્બપાસેહી’’તિ ભગવતો વચનં અસદ્દહન્તો વદતિ, સદ્દહન્તોપિ વા ‘‘એવમયં પરેસં સત્તાનં મોક્ખાય ઉસ્સાહં ન કરેય્યા’’તિ સન્તજ્જેન્તો કોહઞ્ઞે ઠત્વા વદતિ.

    Sabbapāsehīti sabbehi kilesapāsehi. Ye dibbā ye ca mānusāti ye dibbakāmaguṇasaṅkhātā mānusakakāmaguṇasaṅkhātā ca kilesapāsā nāma atthi, sabbehi tehi tvaṃ baddhoti vadati. Mahābandhanabaddhoti mahatā kilesabandhanena baddho, mahati vā bandhane baddho, kilesabandhanassa ṭhānabhūte bhavacārake baddhoti attho. Na me samaṇa mokkhasīti samaṇa tvaṃ mama visayato na muccissasi. ‘‘Na me samaṇa mokkhasī’’ti ca idaṃ māro ‘‘muttāhaṃ, bhikkhave, sabbapāsehī’’ti bhagavato vacanaṃ asaddahanto vadati, saddahantopi vā ‘‘evamayaṃ paresaṃ sattānaṃ mokkhāya ussāhaṃ na kareyyā’’ti santajjento kohaññe ṭhatvā vadati.

    નિહતોતિ ત્વં મયા નિહતો, નિબ્બિસેવનભાવં ગમિતો પરાજિતોતિ અત્થો. અન્તલિક્ખે ચરન્તે પઞ્ચાભિઞ્ઞેપિ બન્ધતીતિ અન્તલિક્ખચરો. રાગપાસો હિ અન્તલિક્ખચરેસુપિ કિચ્ચસાધનતો ‘‘અન્તલિક્ખચરો’’તિ વુચ્ચતિ, તેનેવ નં મારોપિ અન્તલિક્ખચરોતિ મઞ્ઞતિ. મનસિ જાતોતિ માનસો, મનસમ્પયુત્તોતિ અત્થો. સેસમેત્થ ઉત્તાનત્થમેવ.

    Nihatoti tvaṃ mayā nihato, nibbisevanabhāvaṃ gamito parājitoti attho. Antalikkhe carante pañcābhiññepi bandhatīti antalikkhacaro. Rāgapāso hi antalikkhacaresupi kiccasādhanato ‘‘antalikkhacaro’’ti vuccati, teneva naṃ māropi antalikkhacaroti maññati. Manasi jātoti mānaso, manasampayuttoti attho. Sesamettha uttānatthameva.

    મારકથાવણ્ણના નિટ્ઠિતા.

    Mārakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / વિનયપિટક • Vinayapiṭaka / મહાવગ્ગપાળિ • Mahāvaggapāḷi / ૮. મારકથા • 8. Mārakathā

    અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / વિનયપિટક (અટ્ઠકથા) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / મહાવગ્ગ-અટ્ઠકથા • Mahāvagga-aṭṭhakathā / પબ્બજ્જાકથા • Pabbajjākathā

    ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વિમતિવિનોદની-ટીકા • Vimativinodanī-ṭīkā / પબ્બજ્જાકથાવણ્ણના • Pabbajjākathāvaṇṇanā

    ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / પાચિત્યાદિયોજનાપાળિ • Pācityādiyojanāpāḷi / ૭. પબ્બજ્જાકથા • 7. Pabbajjākathā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact