Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / మజ్ఝిమనికాయ (టీకా) • Majjhimanikāya (ṭīkā) |
౧౦. మారతజ్జనీయసుత్తవణ్ణనా
10. Māratajjanīyasuttavaṇṇanā
౫౦౬. కోట్ఠమనుపవిట్ఠోతి ఆసయో వచ్చగుత్తట్ఠానతాయ కోట్ఠం, తస్స అబ్భన్తరఞ్హేత్థ కోట్ఠం. అనురూపో హుత్వా పవిట్ఠో అనుపవిట్ఠో. సుఖుమఞ్హి తదనుచ్ఛవికం అత్తభావం మాపేత్వా అయం తత్థ పవిట్ఠో. గరుగరో వియాతి గరుకగరుకో వియ. ఉ-కారస్స హి ఓ-కారం కత్వా అయం నిద్దేసో, అతివియ గరుకో మఞ్ఞేతి అత్థో. గరుగరు వియ ఇచ్చేవ వా పాఠో. మాసభత్తం మాసో ఉత్తరపదలోపేన, మాసభత్తేన ఆచితం పూరితం మాసాచితం మఞ్ఞే. తేనాహ ‘‘మాసభత్తం భుత్తస్స కుచ్ఛి వియా’’తి. ఉత్తరపదలోపేన వినా అత్థం దస్సేతుం ‘‘మాసపూరితపసిబ్బకో వియా’’తి వుత్తం. తిన్తమాసో వియాతి తిన్తమాసో పసిబ్బకో వియ. కిం ను ఖో ఏతం మమ కుచ్ఛియం పుబ్బం భారికత్తం, కిం ను ఖో కథం ను ఖో జాతన్తి అధిప్పాయో? ఉపాయేనాతి పథేన ఞాయేన. బ్యతిరేకతో పనస్స అనుపాయం దస్సేతుం ‘‘సచే పనా’’తిఆది వుత్తం. అత్తానమేవ వా సన్ధాయ ‘‘మా తథాగతం విహేసేసీ’’తి ఆహ. యథా హి అరియసఙ్ఘో ‘‘తథాగతం దేవమనుస్సపూజితం, సఙ్ఘం నమస్సామ సువత్థి హోతూ’’తిఆదీసు (ఖు॰ పా॰ ౬.౧౮; సు॰ ని॰ ౨౪౧) తథాగతోతి వుచ్చతి, ఏవం తప్పరియాపన్నా అరియపుగ్గలా, యథా చ పురిమకా దుతియఅగ్గసావకా కప్పానం సతసహస్సాధికం ఏకం అసఙ్ఖ్యేయ్యం పారమియో పూరేత్వా ఆగతా, అయమ్పి మహాథేరో తథా ఆగతోతి తథాగతోతి. పతిఅగ్గళేవ అట్ఠాసీతి అగ్గళస్స బహిభాగే అట్ఠాసి.
506.Koṭṭhamanupaviṭṭhoti āsayo vaccaguttaṭṭhānatāya koṭṭhaṃ, tassa abbhantarañhettha koṭṭhaṃ. Anurūpo hutvā paviṭṭho anupaviṭṭho. Sukhumañhi tadanucchavikaṃ attabhāvaṃ māpetvā ayaṃ tattha paviṭṭho. Garugaro viyāti garukagaruko viya. U-kārassa hi o-kāraṃ katvā ayaṃ niddeso, ativiya garuko maññeti attho. Garugaru viya icceva vā pāṭho. Māsabhattaṃ māso uttarapadalopena, māsabhattena ācitaṃ pūritaṃ māsācitaṃ maññe. Tenāha ‘‘māsabhattaṃ bhuttassa kucchi viyā’’ti. Uttarapadalopena vinā atthaṃ dassetuṃ ‘‘māsapūritapasibbako viyā’’ti vuttaṃ. Tintamāso viyāti tintamāso pasibbako viya. Kiṃ nu kho etaṃ mama kucchiyaṃ pubbaṃ bhārikattaṃ, kiṃ nu kho kathaṃ nu kho jātanti adhippāyo? Upāyenāti pathena ñāyena. Byatirekato panassa anupāyaṃ dassetuṃ ‘‘sace panā’’tiādi vuttaṃ. Attānameva vā sandhāya ‘‘mā tathāgataṃ vihesesī’’ti āha. Yathā hi ariyasaṅgho ‘‘tathāgataṃ devamanussapūjitaṃ, saṅghaṃ namassāma suvatthi hotū’’tiādīsu (khu. pā. 6.18; su. ni. 241) tathāgatoti vuccati, evaṃ tappariyāpannā ariyapuggalā, yathā ca purimakā dutiyaaggasāvakā kappānaṃ satasahassādhikaṃ ekaṃ asaṅkhyeyyaṃ pāramiyo pūretvā āgatā, ayampi mahāthero tathā āgatoti tathāgatoti. Patiaggaḷeva aṭṭhāsīti aggaḷassa bahibhāge aṭṭhāsi.
౫౦౭. రుక్ఖదేవతా నామ చాతుమహారాజికేసు నిహీనో కాయో, తస్మా నేసం మనుస్సగన్ధో పరిచితత్తా నాతిజేగుచ్ఛోతి ఆహ ‘‘ఆకాసట్ఠదేవతాన’’న్తి. ఆబాధం కరోతీతి దుక్ఖం జనేతి. నాగరికోతి సుకుమారో. పరిచోక్ఖోతి సబ్బసో సుచిరూపో. ఞాతికోటిన్తి ఞాతిభాగం. అనాదిమతి హి సంసారే ఞాతిభాగరహితో నామ సత్తో కస్సచిపి నత్థీతి అధిప్పాయో. ఇదన్తి ‘‘సో మే త్వం భాగినేయ్యో హోసీ’’తి ఇదం వచనం. పవేణివసేనాతి తదా మయ్హం భాగినేయ్యో హుత్వా ఇదాని మారట్ఠానే ఠితోతి ఇమిస్సా పవేణియా వసేన వుత్తం. అఞ్ఞస్స వా వేసమం ధురో విధురో. తేనాహ ‘‘అఞ్ఞేహి సద్ధిం అసదిసో’’తి. అప్పదుక్ఖేనాతి సుఖేనేవ. పన్థానం అవన్తి గచ్ఛన్తీతి పథావినో. ఏత్తకేనాతి ఏత్తావతా చితకసన్నిసయేన. ఉదకలేణన్తి ఉదకనిస్సన్దనలేణం. సమాపత్తితోతి నిరోధసమాపత్తితో. సమాపత్తిఫలన్తి నిరోధసమాపత్తిఫలం.
507. Rukkhadevatā nāma cātumahārājikesu nihīno kāyo, tasmā nesaṃ manussagandho paricitattā nātijegucchoti āha ‘‘ākāsaṭṭhadevatāna’’nti. Ābādhaṃ karotīti dukkhaṃ janeti. Nāgarikoti sukumāro. Paricokkhoti sabbaso sucirūpo. Ñātikoṭinti ñātibhāgaṃ. Anādimati hi saṃsāre ñātibhāgarahito nāma satto kassacipi natthīti adhippāyo. Idanti ‘‘so me tvaṃ bhāgineyyo hosī’’ti idaṃ vacanaṃ. Paveṇivasenāti tadā mayhaṃ bhāgineyyo hutvā idāni māraṭṭhāne ṭhitoti imissā paveṇiyā vasena vuttaṃ. Aññassa vā vesamaṃ dhuro vidhuro. Tenāha ‘‘aññehi saddhiṃ asadiso’’ti. Appadukkhenāti sukheneva. Panthānaṃ avanti gacchantīti pathāvino. Ettakenāti ettāvatā citakasannisayena. Udakaleṇanti udakanissandanaleṇaṃ. Samāpattitoti nirodhasamāpattito. Samāpattiphalanti nirodhasamāpattiphalaṃ.
౫౦౮. దసహి అక్కోసవత్థూహీతి దసహిపి అక్కోసవత్థూహి, తతో కిఞ్చి అహాపేన్తా. పరిభాసథాతి గరహథ. ఘట్టేథాతి అనూనాహి కథాహి ఇమేసు ఓవిజ్ఝథ. దుక్ఖాపేథాతి చిత్తే దుక్ఖం జనేథ. ఏతేసన్తి తేసం భిక్ఖూనం తుమ్హాకం అక్కోసనాదీహి భిక్ఖూనం కిలేసుప్పత్తియా. తేనేత్థ దూసీ మారో ఓతారం లభతి నామాతి అధిప్పాయో. ఉపట్ఠాతబ్బం ఇభం అరహన్తీతి ఇబ్భా, హత్థిభణ్డకా, హీనజీవికతాయ హేతే ఇబ్భా వియాతి ఇబ్భా, తే పన సదుతియకవసేన ‘‘గహపతికా’’తి వుత్తా. కణ్హాతి కణ్హాభిజాతికా. పాదతో జాతత్తా పాదానం అపచ్చా. ఆలసియజాతాతి కసివణిజ్జాదికమ్మస్స అకరణేన సఞ్జాతాలసియా. గూథనిద్ధమనపనాళీతి వచ్చకూపతో గూథస్స నిక్ఖమపదేసో.
508.Dasahi akkosavatthūhīti dasahipi akkosavatthūhi, tato kiñci ahāpentā. Paribhāsathāti garahatha. Ghaṭṭethāti anūnāhi kathāhi imesu ovijjhatha. Dukkhāpethāti citte dukkhaṃ janetha. Etesanti tesaṃ bhikkhūnaṃ tumhākaṃ akkosanādīhi bhikkhūnaṃ kilesuppattiyā. Tenettha dūsī māro otāraṃ labhati nāmāti adhippāyo. Upaṭṭhātabbaṃ ibhaṃ arahantīti ibbhā, hatthibhaṇḍakā, hīnajīvikatāya hete ibbhā viyāti ibbhā, te pana sadutiyakavasena ‘‘gahapatikā’’ti vuttā. Kaṇhāti kaṇhābhijātikā. Pādato jātattā pādānaṃ apaccā. Ālasiyajātāti kasivaṇijjādikammassa akaraṇena sañjātālasiyā. Gūthaniddhamanapanāḷīti vaccakūpato gūthassa nikkhamapadeso.
మనుస్సానం అకుసలం న భవేయ్య తేసం తాదిసాయ అభిసన్ధియా అభావతో. ఆవేసకస్స ఆనుభావేన ఆవిట్ఠస్స చిత్తసన్తతి విపరివత్తతీతి వుత్తోవాయమత్థో. విసభాగవత్థున్తి భిక్ఖూనం సన్తికే ఇత్థిరూపం, భిక్ఖునీనం సన్తికే పురిసరూపన్తి ఈదిసం, అఞ్ఞం వా పబ్బజితానం అసారుప్పం విసభాగవత్థుం. విప్పటిసారారమ్మణన్తి పస్సన్తానం విప్పటిసారస్స పచ్చయం. లేపయట్ఠిన్తి లేపలిత్తం వాకురయట్ఠిం.
Manussānaṃ akusalaṃ na bhaveyya tesaṃ tādisāya abhisandhiyā abhāvato. Āvesakassa ānubhāvena āviṭṭhassa cittasantati viparivattatīti vuttovāyamattho. Visabhāgavatthunti bhikkhūnaṃ santike itthirūpaṃ, bhikkhunīnaṃ santike purisarūpanti īdisaṃ, aññaṃ vā pabbajitānaṃ asāruppaṃ visabhāgavatthuṃ. Vippaṭisārārammaṇanti passantānaṃ vippaṭisārassa paccayaṃ. Lepayaṭṭhinti lepalittaṃ vākurayaṭṭhiṃ.
౫౧౦. సోమనస్సవసేనాతి గేహస్సితసోమనస్సవసేన. అఞ్ఞథత్తన్తి ఉప్పిలావితత్తం. పురిమనయేనేవాతి ‘‘సచే మారో మనుస్సానం సరీరే అధిముచ్చిత్వా’’తిఆదినా పుబ్బే వుత్తనయేన. యది మారోవ తథా కరేయ్య, మనుస్సానం కుసలం న భవేయ్య, మారస్సేవ భవేయ్య, సరీరే పన అనధిముచ్చిత్వా తాదిసం పసాదనీయం పసాదవత్థుం దస్సేసి. తేనాహ ‘‘యథా హీ’’తిఆది.
510.Somanassavasenāti gehassitasomanassavasena. Aññathattanti uppilāvitattaṃ. Purimanayenevāti ‘‘sace māro manussānaṃ sarīre adhimuccitvā’’tiādinā pubbe vuttanayena. Yadi mārova tathā kareyya, manussānaṃ kusalaṃ na bhaveyya, mārasseva bhaveyya, sarīre pana anadhimuccitvā tādisaṃ pasādanīyaṃ pasādavatthuṃ dassesi. Tenāha ‘‘yathā hī’’tiādi.
౫౧౧. అసుభసఞ్ఞాపరిచితేనాతి సకలం కాయం అసుభన్తి పవత్తాయ సఞ్ఞాయ సహగతజ్ఝానం అసుభసఞ్ఞా, తేన పరిచితేన పరిభావితేన. చేతసా చిత్తేన. బహులన్తి అభిణ్హం. విహరతోతి విహరన్తస్స, అసుభసమాపత్తిబహులస్సాతి అత్థో. పతిలీయతీతి సఙ్కుచతి తత్థ పటికూలతాయ సణ్ఠితత్తా. పతికుటతీతి అపసక్కతి. పతివత్తతీతి నివత్తతి. తతో ఏవ న సమ్పసారియతి. రసతణ్హాయాతి మధురాదిరసవిసయాయ తణ్హాయ.
511.Asubhasaññāparicitenāti sakalaṃ kāyaṃ asubhanti pavattāya saññāya sahagatajjhānaṃ asubhasaññā, tena paricitena paribhāvitena. Cetasā cittena. Bahulanti abhiṇhaṃ. Viharatoti viharantassa, asubhasamāpattibahulassāti attho. Patilīyatīti saṅkucati tattha paṭikūlatāya saṇṭhitattā. Patikuṭatīti apasakkati. Pativattatīti nivattati. Tato eva na sampasāriyati. Rasataṇhāyāti madhurādirasavisayāya taṇhāya.
సబ్బలోకే అనభిరతిసఞ్ఞాతి తీసుపి భవేసు అరుచ్చనవసేన పవత్తా విపస్సనాభావనా. నిబ్బిదానుపస్సనా హేసా. లోకచిత్రేసూతి హత్థిఅస్సరథపాసాదకూటాగారాదిభేదేసు చేవ ఆరామరామణేయ్యకాదిభేదేసు చ లోకే చిత్తవిచిత్తేసు. రాగసన్తాని వూపసన్తరాగాని. దోసమోహసన్తానీతి ఏత్థాపి ఏసేవ నయో. ఇమేసం ఏవం కమ్మట్ఠానగ్గహణం సబ్బేసం సప్పాయభావతో.
Sabbaloke anabhiratisaññāti tīsupi bhavesu aruccanavasena pavattā vipassanābhāvanā. Nibbidānupassanā hesā. Lokacitresūti hatthiassarathapāsādakūṭāgārādibhedesu ceva ārāmarāmaṇeyyakādibhedesu ca loke cittavicittesu. Rāgasantāni vūpasantarāgāni. Dosamohasantānīti etthāpi eseva nayo. Imesaṃ evaṃ kammaṭṭhānaggahaṇaṃ sabbesaṃ sappāyabhāvato.
౫౧౨. సక్ఖరం గహేత్వాతి సక్ఖరాసీసేన తత్తకం భిన్నపాసాణముట్ఠిన్తి ఆహ ‘‘అన్తోముట్ఠియం తిట్ఠనపమాణం పాసాణ’’న్తి. ముట్ఠిపరియాపన్నన్తి అత్థో. అయఞ్హి పాసాణస్స హేట్ఠిమకోటి. హత్థినాగోతి మహాహత్థీ. మహన్తపరియాయో నాగ-సద్దోతి కేచి. అహినాగాదితో వా విసేసనత్థం హత్థినాగోతి వుత్తం. సకలసరీరేనేవ నివత్తిత్వా అపలోకేసీతి వుత్తమత్థం వివరితుం ‘‘యథా హీ’’తిఆది వుత్తం. న వాయన్తి ఏత్థ వా-సద్దో అవధారణత్థోతి ఆహ ‘‘నేవ పమాణం అఞ్ఞాసీ’’తి. సహాపలోకనాయాతి చ వచనతోతి ఇమినా వచనేన ఇమం వచనమత్తం గహేత్వాతి అధిప్పాయో. ఉళారేతి ఉళారగుణే. భగవన్తఞ్హి ఠపేత్వా నత్థి తదా సదేవకే లోకే తాదిసో గుణవిసేసయుత్తోతి.
512.Sakkharaṃgahetvāti sakkharāsīsena tattakaṃ bhinnapāsāṇamuṭṭhinti āha ‘‘antomuṭṭhiyaṃ tiṭṭhanapamāṇaṃ pāsāṇa’’nti. Muṭṭhipariyāpannanti attho. Ayañhi pāsāṇassa heṭṭhimakoṭi. Hatthināgoti mahāhatthī. Mahantapariyāyo nāga-saddoti keci. Ahināgādito vā visesanatthaṃ hatthināgoti vuttaṃ. Sakalasarīreneva nivattitvā apalokesīti vuttamatthaṃ vivarituṃ ‘‘yathā hī’’tiādi vuttaṃ. Na vāyanti ettha vā-saddo avadhāraṇatthoti āha ‘‘neva pamāṇaṃ aññāsī’’ti. Sahāpalokanāyāti ca vacanatoti iminā vacanena imaṃ vacanamattaṃ gahetvāti adhippāyo. Uḷāreti uḷāraguṇe. Bhagavantañhi ṭhapetvā natthi tadā sadevake loke tādiso guṇavisesayuttoti.
విసుం విసుం పచ్చత్తవేదనియో అయసూలేన సద్ధిం భూతాని ఛ ఫస్సాయతనాని ఏతస్సాతి ఛ ఫస్సాయతనం, దుక్ఖం. తం ఏత్థ అత్థీతి ఛ ఫస్సాయతనికో, నిరయో. తేనాహ ‘‘ఛసు ఫస్సా…పే॰… పచ్చయో’’తి. సమాహనతీతి సమాహతో, అనేకసతభేదో సఙ్కుసమాహతో ఏత్థ అత్థీతి సఙ్కుసమాహతో, నిరయో. విసేసపచ్చయతాయ వేదనాయ ఠితోతి వేదనియో, కారణాకారకేన వినా పచ్చత్తం సయమేవ వేదనియోతి పచ్చత్తవేదనియో. అయసూలేన సద్ధిం అయసూలన్తి పాదపదేసతో పట్ఠాయ నిరన్తరం అభిహననవసేన ఆగతేన పణ్ణాసాయ జనేహి గహితేన అయసూలేన సహ సీసపదేసతో పట్ఠాయ ఆగతం. అయసూలభావసామఞ్ఞేన చేతం ఏకవచనం, సతమత్తాని పతితాని సూలాని. ఇమినా తే ఠానేన చిన్తేత్వాతి నిస్సితవోహారేన నిస్సయం వదతి. ఏవం వుత్తన్తి ‘‘తదా జానేయ్యాసి వస్ససహస్సం మే నిరయే పచ్చమానస్సా’’తి ఏవం వుత్తం. వుట్ఠానిమన్తి వుట్ఠానే భవం, అన్తిమన్తి అత్థో. తేనాహ ‘‘విపాకవుట్ఠానవేదన’’న్తి, విపాకస్స పరియోసానం వేదనన్తి అత్థో. దుక్ఖతరా హోతి పదీపస్స విజ్ఝాయనక్ఖణే మహన్తభావో వియ.
Visuṃ visuṃ paccattavedaniyo ayasūlena saddhiṃ bhūtāni cha phassāyatanāni etassāti cha phassāyatanaṃ, dukkhaṃ. Taṃ ettha atthīti cha phassāyataniko, nirayo. Tenāha ‘‘chasu phassā…pe… paccayo’’ti. Samāhanatīti samāhato, anekasatabhedo saṅkusamāhato ettha atthīti saṅkusamāhato, nirayo. Visesapaccayatāya vedanāya ṭhitoti vedaniyo, kāraṇākārakena vinā paccattaṃ sayameva vedaniyoti paccattavedaniyo. Ayasūlena saddhiṃ ayasūlanti pādapadesato paṭṭhāya nirantaraṃ abhihananavasena āgatena paṇṇāsāya janehi gahitena ayasūlena saha sīsapadesato paṭṭhāya āgataṃ. Ayasūlabhāvasāmaññena cetaṃ ekavacanaṃ, satamattāni patitāni sūlāni. Iminā te ṭhānena cintetvāti nissitavohārena nissayaṃ vadati. Evaṃ vuttanti ‘‘tadā jāneyyāsi vassasahassaṃ me niraye paccamānassā’’ti evaṃ vuttaṃ. Vuṭṭhānimanti vuṭṭhāne bhavaṃ, antimanti attho. Tenāha ‘‘vipākavuṭṭhānavedana’’nti, vipākassa pariyosānaṃ vedananti attho. Dukkhatarā hoti padīpassa vijjhāyanakkhaṇe mahantabhāvo viya.
౫౧౩. ఘట్టయిత్వా పోథేత్వా. పాటియేక్కవేదనాజనకాతి పచ్చేకం మహాదుక్ఖసముప్పాదకా. అయతో అపగతో నిరయో, సో దేవదూతసుత్తేన (మ॰ ని॰ ౩.౨౬౧) దీపేతబ్బో. అత్థవణ్ణనా పనస్స పరతో సయమేవ ఆగమిస్సతి. ఇమం పన అతీతవత్థుం ఆహరిత్వా అత్తనో ఞాణానుభావదీపనముఖేన మారం సన్తజ్జేన్తో మహాథేరో ‘‘యో ఏతమభిజానాతీ’’తి గాథమాహ. తస్సత్థో – యో మహాభిఞ్ఞో ఏతం కమ్మం కమ్మఫలఞ్చ హత్థతలే ఠపితం ఆమలకం వియ అభిముఖం కత్వా పచ్చక్ఖతో జానాతి. సబ్బసో భిన్నకిలేసతాయ భిక్ఖు సమ్మాసమ్బుద్ధస్స అగ్గసావకో, తాదిసం ఉళారగుణం ఆసజ్జ ఘట్టయిత్వా ఏకన్తకాళకేహి పాపధమ్మేహి సమన్నాగతత్తా కణ్హ మార ఆయతిం మహాదుక్ఖం విన్దిస్ససి.
513.Ghaṭṭayitvā pothetvā. Pāṭiyekkavedanājanakāti paccekaṃ mahādukkhasamuppādakā. Ayato apagato nirayo, so devadūtasuttena (ma. ni. 3.261) dīpetabbo. Atthavaṇṇanā panassa parato sayameva āgamissati. Imaṃ pana atītavatthuṃ āharitvā attano ñāṇānubhāvadīpanamukhena māraṃ santajjento mahāthero ‘‘yoetamabhijānātī’’ti gāthamāha. Tassattho – yo mahābhiñño etaṃ kammaṃ kammaphalañca hatthatale ṭhapitaṃ āmalakaṃ viya abhimukhaṃ katvā paccakkhato jānāti. Sabbaso bhinnakilesatāya bhikkhu sammāsambuddhassa aggasāvako, tādisaṃ uḷāraguṇaṃ āsajja ghaṭṭayitvā ekantakāḷakehi pāpadhammehi samannāgatattā kaṇha māra āyatiṃ mahādukkhaṃ vindissasi.
ఉదకం వత్థుం కత్వాతి తత్థ నిబ్బత్తనకసత్తానం సాధారణకమ్మఫలేన మహాసముద్దఉదకమేవ అధిట్ఠానం కత్వా. తథా హి తాని కప్పట్ఠితికాని హోన్తి. తేనాహ ‘‘కప్పట్ఠాయినో’’తి. తేసన్తి విమానానం. ఏతం యథావుత్తవిమానవత్థుం తాసం అచ్ఛరానం సమ్పత్తిం, తస్స చ కారణం అత్తపచ్చక్ఖం కత్వా జానాతి. పాదఙ్గుట్ఠేన కమ్పయీతి పుబ్బారామే విసాఖాయ మహాఉపాసికాయ కారితం సహస్సగబ్భపటిమణ్డితమహాపాసాదం అత్తనో పాదఙ్గుట్ఠేన కమ్పేసి. తేనాహ ‘‘ఇదం పాసాదకమ్పనసుత్తేన దీపేతబ్బ’’న్తి. ఇదన్తి ‘‘యో వేజయన్త’’న్తి ఇమిస్సా గాథాయ అత్థజాతం చూళతణ్హాసఙ్ఖయవిముత్తిసుత్తేనేవ (మ॰ ని॰ ౧.౩౯౩) దీపేతబ్బం.
Udakaṃ vatthuṃ katvāti tattha nibbattanakasattānaṃ sādhāraṇakammaphalena mahāsamuddaudakameva adhiṭṭhānaṃ katvā. Tathā hi tāni kappaṭṭhitikāni honti. Tenāha ‘‘kappaṭṭhāyino’’ti. Tesanti vimānānaṃ. Etaṃ yathāvuttavimānavatthuṃ tāsaṃ accharānaṃ sampattiṃ, tassa ca kāraṇaṃ attapaccakkhaṃ katvā jānāti. Pādaṅguṭṭhena kampayīti pubbārāme visākhāya mahāupāsikāya kāritaṃ sahassagabbhapaṭimaṇḍitamahāpāsādaṃ attano pādaṅguṭṭhena kampesi. Tenāha ‘‘idaṃ pāsādakampanasuttena dīpetabba’’nti. Idanti ‘‘yo vejayanta’’nti imissā gāthāya atthajātaṃ cūḷataṇhāsaṅkhayavimuttisutteneva (ma. ni. 1.393) dīpetabbaṃ.
తస్స బ్రహ్మగణస్స తథాచిన్తనసమనన్తరమేవ తస్మిం బ్రహ్మలోకే సుధమ్మం బ్రహ్మసభం గన్త్వా. తేపీతి మహామోగ్గల్లానాదయో. పచ్చేకం దిసాసూతి మహామోగ్గల్లానత్థేరో పురత్థిమదిసాయం, మహాకస్సపత్థేరో దక్ఖిణదిసాయం, మహాకప్పినత్థేరో పచ్ఛిమదిసాయం, అనురుద్ధత్థేరో ఉత్తరదిసాయన్తి ఏవం చత్తారో థేరా బ్రహ్మపరిసమత్థకే మజ్ఝే నిసిన్నస్స భగవతో సమన్తతో చతుద్దిసా నిసీదింసు. గాథా వుత్తాతి ‘‘యో బ్రహ్మం పరిపుచ్ఛతీ’’తి గాథా వుత్తా. అఞ్ఞతరబ్రహ్మసుత్తేనాతి – ‘‘తేన ఖో పన సమయేన అఞ్ఞతరస్స బ్రహ్మునో ఏవరూపం పాపకం దిట్ఠిగతం ఉప్పన్నం హోతీ’’తిఆదినా (సం॰ ని॰ ౧.౧౭౬) మహావగ్గే ఆగతేన అఞ్ఞతరబ్రహ్మసుత్తేన.
Tassa brahmagaṇassa tathācintanasamanantarameva tasmiṃ brahmaloke sudhammaṃ brahmasabhaṃ gantvā. Tepīti mahāmoggallānādayo. Paccekaṃ disāsūti mahāmoggallānatthero puratthimadisāyaṃ, mahākassapatthero dakkhiṇadisāyaṃ, mahākappinatthero pacchimadisāyaṃ, anuruddhatthero uttaradisāyanti evaṃ cattāro therā brahmaparisamatthake majjhe nisinnassa bhagavato samantato catuddisā nisīdiṃsu. Gāthā vuttāti ‘‘yo brahmaṃ paripucchatī’’ti gāthā vuttā. Aññatarabrahmasuttenāti – ‘‘tena kho pana samayena aññatarassa brahmuno evarūpaṃ pāpakaṃ diṭṭhigataṃ uppannaṃ hotī’’tiādinā (saṃ. ni. 1.176) mahāvagge āgatena aññatarabrahmasuttena.
ఝానవిమోక్ఖేన ఫుసీతి ఝానవిమోక్ఖసన్నిస్సయేన అభిఞ్ఞాఞాణేన ఫస్సయి. వనన్తి జమ్బుదీపం అఫస్సయీతి సమ్బన్ధో. జమ్బుదీపో హి వనబహులతాయ ఇధ ‘‘వన’’న్తి వుత్తో. తేనాహ ‘‘జమ్బుసణ్డస్స ఇస్సరో’’తి. పుబ్బవిదేహానం దీపన్తి పుబ్బవిదేహవాసీనం దీపం, పుబ్బవిదేహదీపన్తి అత్థో. భూమిసయా నరా నామ అపరగోయానకా ఉత్తరకురుకా చ. యస్మా తే గేహపరిగ్గహాభావతో భూమియంయేవ సయన్తి, న పాసాదాదీసు. పటిలభీతి ఉప్పాదేసి. ఏతం ఆసం మా అకాసీతి ఏసా యథా పుబ్బే దూసిమారస్స, ఏవం తుయ్హం ఆసా దీఘరత్తం అనత్థావహా, తస్మా ఏదిసం ఆసం మా అకాసీతి మారస్స ఓవాదం అదాసి. సేసం సబ్బత్థ సువిఞ్ఞేయ్యమేవ.
Jhānavimokkhena phusīti jhānavimokkhasannissayena abhiññāñāṇena phassayi. Vananti jambudīpaṃ aphassayīti sambandho. Jambudīpo hi vanabahulatāya idha ‘‘vana’’nti vutto. Tenāha ‘‘jambusaṇḍassa issaro’’ti. Pubbavidehānaṃ dīpanti pubbavidehavāsīnaṃ dīpaṃ, pubbavidehadīpanti attho. Bhūmisayā narā nāma aparagoyānakā uttarakurukā ca. Yasmā te gehapariggahābhāvato bhūmiyaṃyeva sayanti, na pāsādādīsu. Paṭilabhīti uppādesi. Etaṃ āsaṃ mā akāsīti esā yathā pubbe dūsimārassa, evaṃ tuyhaṃ āsā dīgharattaṃ anatthāvahā, tasmā edisaṃ āsaṃ mā akāsīti mārassa ovādaṃ adāsi. Sesaṃ sabbattha suviññeyyameva.
పపఞ్చసూదనియా మజ్ఝిమనికాయట్ఠకథాయ
Papañcasūdaniyā majjhimanikāyaṭṭhakathāya
మారతజ్జనీయసుత్తవణ్ణనాయ లీనత్థప్పకాసనా సమత్తా.
Māratajjanīyasuttavaṇṇanāya līnatthappakāsanā samattā.
నిట్ఠితా చ చూళయమకవగ్గవణ్ణనా.
Niṭṭhitā ca cūḷayamakavaggavaṇṇanā.
మూలపణ్ణాసటీకా సమత్తా.
Mūlapaṇṇāsaṭīkā samattā.
దుతియో భాగో నిట్ఠితో.
Dutiyo bhāgo niṭṭhito.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / మజ్ఝిమనికాయ • Majjhimanikāya / ౧౦. మారతజ్జనీయసుత్తం • 10. Māratajjanīyasuttaṃ
అట్ఠకథా • Aṭṭhakathā / సుత్తపిటక (అట్ఠకథా) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / మజ్ఝిమనికాయ (అట్ఠకథా) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ౧౦. మారతజ్జనీయసుత్తవణ్ణనా • 10. Māratajjanīyasuttavaṇṇanā