Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / ചരിയാപിടക-അട്ഠകഥാ • Cariyāpiṭaka-aṭṭhakathā

    ൭. മാതങ്ഗചരിയാവണ്ണനാ

    7. Mātaṅgacariyāvaṇṇanā

    ൬൦. സത്തമേ ജടിലോതി ജടാവന്തോ, ജടാബന്ധകേസോതി അത്ഥോ. ഉഗ്ഗതാപനോതി മനച്ഛട്ഠാനം ഇന്ദ്രിയാനം താപനതോ നിഗ്ഗണ്ഹനതോ തപസങ്ഖാതം ഉഗ്ഗതാപനം ഏതസ്സാതി ഉഗ്ഗതാപനോ, ഘോരതപോ പരമധിതിന്ദ്രിയോതി അത്ഥോ. അഥ വാ നാനപ്പകാരേ ദിട്ഠധമ്മികാദിഭേദേ അനത്ഥേ ഉഗ്ഗിരണതോ ബഹി ഛഡ്ഡാപനതോ ഘോരഭീമഭയാനകട്ഠേന വാ ‘‘ഉഗ്ഗാ’’തി ലദ്ധനാമേ കിലേസേ വീരിയാതപേന സന്താപനതോ ഉഗ്ഗേ താപേതീതി ഉഗ്ഗതാപനോ. മാതങ്ഗോ നാമ നാമേനാതി നാമേന മാതങ്ഗോ നാമ. മാതങ്ഗകുലേ നിബ്ബത്തിയാ ജാതിയാ ആഗതം ഹിസ്സ ഏതം നാമം. സീലവാതി സീലസമ്പന്നോ സുപരിസുദ്ധസീലോ. സുസമാഹിതോതി ഉപചാരപ്പനാസമാധീഹി സുട്ഠു സമാഹിതോ, ഝാനസമാപത്തിലാഭീതി അത്ഥോ.

    60. Sattame jaṭiloti jaṭāvanto, jaṭābandhakesoti attho. Uggatāpanoti manacchaṭṭhānaṃ indriyānaṃ tāpanato niggaṇhanato tapasaṅkhātaṃ uggatāpanaṃ etassāti uggatāpano, ghoratapo paramadhitindriyoti attho. Atha vā nānappakāre diṭṭhadhammikādibhede anatthe uggiraṇato bahi chaḍḍāpanato ghorabhīmabhayānakaṭṭhena vā ‘‘uggā’’ti laddhanāme kilese vīriyātapena santāpanato ugge tāpetīti uggatāpano. Mātaṅgo nāma nāmenāti nāmena mātaṅgo nāma. Mātaṅgakule nibbattiyā jātiyā āgataṃ hissa etaṃ nāmaṃ. Sīlavāti sīlasampanno suparisuddhasīlo. Susamāhitoti upacārappanāsamādhīhi suṭṭhu samāhito, jhānasamāpattilābhīti attho.

    തദാ ഹി ബോധിസത്തോ ചണ്ഡാലയോനിയം നിബ്ബത്തിത്വാ രൂപേന ദുദ്ദസികോ ബഹിനഗരേ ചണ്ഡാലഗാമേ വസതി. ‘‘മാതങ്ഗപണ്ഡിതോ’’തി പകാസനാമോ. അഥേകദിവസം തസ്മിം നഗരേ നക്ഖത്തേ ഘോസിതേ യേഭുയ്യേന നാഗരാ നക്ഖത്തം കീളന്തി. അഞ്ഞതരാപി ബ്രാഹ്മണമഹാസാലകഞ്ഞാ സോളസപന്നരസവസ്സുദ്ദേസികാ ദേവകഞ്ഞാ വിയ രൂപേന ദസ്സനീയാ പാസാദികാ ‘‘അത്തനോ വിഭവാനുരൂപം നക്ഖത്തം കീളിസ്സാമീ’’തി പഹൂതഖജ്ജഭോജ്ജാദീനി സകടേസു ആരോപേത്വാ സബ്ബസേതം വളവാരഥമാരുയ്ഹ മഹതാ പരിവാരേന ഉയ്യാനഭൂമിം ഗച്ഛതി. ദിട്ഠമങ്ഗലികാ നാമേസാ, സാ കിര ദുസ്സണ്ഠിതം രൂപം ‘‘അവമങ്ഗല’’ന്തി തം ദട്ഠും ന ഇച്ഛതി, തേനസ്സാ ‘‘ദിട്ഠമങ്ഗലികാ’’ത്വേവ സമഞ്ഞാ ഉദപാദി.

    Tadā hi bodhisatto caṇḍālayoniyaṃ nibbattitvā rūpena duddasiko bahinagare caṇḍālagāme vasati. ‘‘Mātaṅgapaṇḍito’’ti pakāsanāmo. Athekadivasaṃ tasmiṃ nagare nakkhatte ghosite yebhuyyena nāgarā nakkhattaṃ kīḷanti. Aññatarāpi brāhmaṇamahāsālakaññā soḷasapannarasavassuddesikā devakaññā viya rūpena dassanīyā pāsādikā ‘‘attano vibhavānurūpaṃ nakkhattaṃ kīḷissāmī’’ti pahūtakhajjabhojjādīni sakaṭesu āropetvā sabbasetaṃ vaḷavārathamāruyha mahatā parivārena uyyānabhūmiṃ gacchati. Diṭṭhamaṅgalikā nāmesā, sā kira dussaṇṭhitaṃ rūpaṃ ‘‘avamaṅgala’’nti taṃ daṭṭhuṃ na icchati, tenassā ‘‘diṭṭhamaṅgalikā’’tveva samaññā udapādi.

    തദാ ബോധിസത്തോ കാലസ്സേവ ഉട്ഠായ പടപിലോതികം നിവാസേത്വാ ജജ്ജരിതമുഖഭാഗം വേണുദണ്ഡം ഗഹേത്വാ ഭാജനഹത്ഥോ നഗരം പവിസതി മനുസ്സേ ദിസ്വാ ദൂരതോവ തേസം ദൂരീകരണത്ഥം തേന വേണുദണ്ഡേന സഞ്ഞം കരോന്തോ. അഥ ദിട്ഠമങ്ഗലികാ ‘‘ഉസ്സരഥ ഉസ്സരഥാ’’തി ഉസ്സാരണം കരോന്തേഹി അത്തനോ പുരിസേഹി നീയമാനാ നഗരദ്വാരമജ്ഝേ മാതങ്ഗം ദിസ്വാ ‘‘കോ ഏസോ’’തി ആഹ. ‘‘അയ്യേ, മാതങ്ഗചണ്ഡാലോ’’തി ച വുത്തേ ‘‘ഈദിസം ദിസ്വാ ഗതാനം കുതോ വുഡ്ഢീ’’തി യാനം നിവത്താപേസി. മനുസ്സാ ‘‘യം മയം ഉയ്യാനം ഗന്ത്വാ ബഹും ഖജ്ജഭോജ്ജാദിം ലഭേയ്യാമ, തസ്സ നോ മാതങ്ഗേന അന്തരായോ കതോ’’തി കുപിതാ ‘‘ഗണ്ഹഥ, ചണ്ഡാല’’ന്തി ലേഡ്ഡൂഹി പഹരിത്വാ വിസഞ്ഞീഭൂതം പാതേത്വാ അഗമംസു.

    Tadā bodhisatto kālasseva uṭṭhāya paṭapilotikaṃ nivāsetvā jajjaritamukhabhāgaṃ veṇudaṇḍaṃ gahetvā bhājanahattho nagaraṃ pavisati manusse disvā dūratova tesaṃ dūrīkaraṇatthaṃ tena veṇudaṇḍena saññaṃ karonto. Atha diṭṭhamaṅgalikā ‘‘ussaratha ussarathā’’ti ussāraṇaṃ karontehi attano purisehi nīyamānā nagaradvāramajjhe mātaṅgaṃ disvā ‘‘ko eso’’ti āha. ‘‘Ayye, mātaṅgacaṇḍālo’’ti ca vutte ‘‘īdisaṃ disvā gatānaṃ kuto vuḍḍhī’’ti yānaṃ nivattāpesi. Manussā ‘‘yaṃ mayaṃ uyyānaṃ gantvā bahuṃ khajjabhojjādiṃ labheyyāma, tassa no mātaṅgena antarāyo kato’’ti kupitā ‘‘gaṇhatha, caṇḍāla’’nti leḍḍūhi paharitvā visaññībhūtaṃ pātetvā agamaṃsu.

    സോ ന ചിരേനേവ സതിം പടിലഭിത്വാ വുട്ഠായ മനുസ്സേ പുച്ഛി – ‘‘കിം, അയ്യാ, ദ്വാരം നാമ സബ്ബസാധാരണം, ഉദാഹു ബ്രാഹ്മണാനം ഏവ കത’’ന്തി? ‘‘സബ്ബേസം സാധാരണ’’ന്തി. ‘‘ഏവം സബ്ബസാധാരണദ്വാരേ ഏകമന്തം അപക്കമന്തം മം ദിട്ഠമങ്ഗലികായ മനുസ്സാ ഇമം അനയബ്യസനം പാപേസു’’ന്തി രഥികായ മനുസ്സാനം ആരോചേത്വാ ‘‘ഹന്ദാഹം ഇമിസ്സാ മാനം ഭിന്ദിസ്സാമീ’’തി തസ്സാ നിവേസനദ്വാരം ഗന്ത്വാ ‘‘അഹം ദിട്ഠമങ്ഗലികം അലദ്ധാ ന വുട്ഠഹിസ്സാമീ’’തി നിപജ്ജി. ദിട്ഠമങ്ഗലികായ പിതാ ‘‘ഘരദ്വാരേ മാതങ്ഗോ നിപന്നോ’’തി സുത്വാ ‘‘തസ്സ കാകണികം ദേഥ, തേലേന സരീരം മക്ഖേത്വാ ഗച്ഛതൂ’’തി ആഹ. സോ ‘‘ദിട്ഠമങ്ഗലികം അലദ്ധാ ന ഉട്ഠഹിസ്സാമി’’ച്ചേവ ആഹ. തതോ ബ്രാഹ്മണേന – ‘‘ദ്വേ കാകണികേ ദേഥ, മാസകം പാദം കഹാപണം ദ്വേ തീണി യാവ കഹാപണസതം കഹാപണസഹസ്സം ദേഥാ’’തി വുത്തേപി ന സമ്പടിച്ഛതി ഏവ. ഏവം തേസം മന്തേന്താനം ഏവ സൂരിയോ അത്ഥങ്ഗതോ.

    So na cireneva satiṃ paṭilabhitvā vuṭṭhāya manusse pucchi – ‘‘kiṃ, ayyā, dvāraṃ nāma sabbasādhāraṇaṃ, udāhu brāhmaṇānaṃ eva kata’’nti? ‘‘Sabbesaṃ sādhāraṇa’’nti. ‘‘Evaṃ sabbasādhāraṇadvāre ekamantaṃ apakkamantaṃ maṃ diṭṭhamaṅgalikāya manussā imaṃ anayabyasanaṃ pāpesu’’nti rathikāya manussānaṃ ārocetvā ‘‘handāhaṃ imissā mānaṃ bhindissāmī’’ti tassā nivesanadvāraṃ gantvā ‘‘ahaṃ diṭṭhamaṅgalikaṃ aladdhā na vuṭṭhahissāmī’’ti nipajji. Diṭṭhamaṅgalikāya pitā ‘‘gharadvāre mātaṅgo nipanno’’ti sutvā ‘‘tassa kākaṇikaṃ detha, telena sarīraṃ makkhetvā gacchatū’’ti āha. So ‘‘diṭṭhamaṅgalikaṃ aladdhā na uṭṭhahissāmi’’cceva āha. Tato brāhmaṇena – ‘‘dve kākaṇike detha, māsakaṃ pādaṃ kahāpaṇaṃ dve tīṇi yāva kahāpaṇasataṃ kahāpaṇasahassaṃ dethā’’ti vuttepi na sampaṭicchati eva. Evaṃ tesaṃ mantentānaṃ eva sūriyo atthaṅgato.

    അഥ ദിട്ഠമങ്ഗലികായ മാതാ പാസാദാ ഓരുയ്ഹ സാണിപാകാരം പരിക്ഖിപാപേത്വാ തസ്സ സന്തികം ഗന്ത്വാ ‘‘താത, മാതങ്ഗ , ദിട്ഠമങ്ഗലികായ അപരാധം ഖമ, ദ്വേ സഹസ്സാനി ഗണ്ഹാഹി യാവ സതസഹസ്സം ഗണ്ഹാഹീ’’തി വുത്തേപി ന സമ്പടിച്ഛി, നിപജ്ജി ഏവ. തസ്സേവം ഛ ദിവസേ നിപജ്ജിത്വാ സത്തമേ ദിവസേ സമ്പത്തേ സമന്താ സാമന്തഘരാ പടിവിസകഘരാ ച മനുസ്സാ ഉട്ഠഹിത്വാ ‘‘തുമ്ഹേ മാതങ്ഗം വാ ഉട്ഠാപേഥ, ദാരികം വാ ദേഥ, മാ അമ്ഹേ നാസയിത്ഥാ’’തി ആഹംസു. തദാ കിര അയം തസ്മിം ദേസേ ദേസധമ്മോ ‘‘യസ്സ ഘരദ്വാരേ ഏവം നിപജ്ജിത്വാ ചണ്ഡാലോ മരതി, തേന ഘരേന സദ്ധിം സത്തസത്തഘരവാസിനോ ചണ്ഡാലാ ഹോന്തീ’’തി.

    Atha diṭṭhamaṅgalikāya mātā pāsādā oruyha sāṇipākāraṃ parikkhipāpetvā tassa santikaṃ gantvā ‘‘tāta, mātaṅga , diṭṭhamaṅgalikāya aparādhaṃ khama, dve sahassāni gaṇhāhi yāva satasahassaṃ gaṇhāhī’’ti vuttepi na sampaṭicchi, nipajji eva. Tassevaṃ cha divase nipajjitvā sattame divase sampatte samantā sāmantagharā paṭivisakagharā ca manussā uṭṭhahitvā ‘‘tumhe mātaṅgaṃ vā uṭṭhāpetha, dārikaṃ vā detha, mā amhe nāsayitthā’’ti āhaṃsu. Tadā kira ayaṃ tasmiṃ dese desadhammo ‘‘yassa gharadvāre evaṃ nipajjitvā caṇḍālo marati, tena gharena saddhiṃ sattasattagharavāsino caṇḍālā hontī’’ti.

    തതോ ദിട്ഠമങ്ഗലികായ മാതാപിതരോ ദിട്ഠമങ്ഗലികം പടപിലോതികം നിവാസാപേത്വാ ചണ്ഡാലാനുച്ഛവികം പരിക്ഖാരം ദത്വാ പരിദേവമാനം ഏവ തസ്സ സന്തികം നേത്വാ ‘‘ഹന്ദ, ദാനി ദാരികം ഉട്ഠായ ഗണ്ഹാഹീ’’തി അദംസു. സാ പസ്സേ ഠത്വാ ‘‘ഉട്ഠാഹീ’’തി ആഹ. സോ ‘‘അഹം അതിവിയ കിലന്തോ, ഹത്ഥേ ഗഹേത്വാ മം ഉട്ഠാപേഹീ’’തി ആഹ. സാ തഥാ അകാസി. മാതങ്ഗോ ‘‘മയം അന്തോനഗരേ വസിതും ന ലഭാമ, ഏഹി, ബഹിനഗരേ ചണ്ഡാലഗാമം ഗമിസ്സാമാ’’തി തം അപസ്സായ അത്തനോ ഗേഹം അഗമാസി. ‘‘തസ്സാ പിട്ഠിം അഭിരുഹിത്വാ’’തി ജാതകഭാണകാ വദന്തി.

    Tato diṭṭhamaṅgalikāya mātāpitaro diṭṭhamaṅgalikaṃ paṭapilotikaṃ nivāsāpetvā caṇḍālānucchavikaṃ parikkhāraṃ datvā paridevamānaṃ eva tassa santikaṃ netvā ‘‘handa, dāni dārikaṃ uṭṭhāya gaṇhāhī’’ti adaṃsu. Sā passe ṭhatvā ‘‘uṭṭhāhī’’ti āha. So ‘‘ahaṃ ativiya kilanto, hatthe gahetvā maṃ uṭṭhāpehī’’ti āha. Sā tathā akāsi. Mātaṅgo ‘‘mayaṃ antonagare vasituṃ na labhāma, ehi, bahinagare caṇḍālagāmaṃ gamissāmā’’ti taṃ apassāya attano gehaṃ agamāsi. ‘‘Tassā piṭṭhiṃ abhiruhitvā’’ti jātakabhāṇakā vadanti.

    ഏവം പന ഗേഹം ഗന്ത്വാ ജാതിസമ്ഭേദവീതിക്കമം അകത്വാവ കതിപാഹം ഗേഹേ വസിത്വാ ബലം ഗഹേത്വാ ചിന്തേസി – ‘‘അഹം ഇമം ബ്രാഹ്മണമഹാസാലകഞ്ഞം മയ്ഹം ചണ്ഡാലഗേഹേ വാസാപേസിം, ഹന്ദ, ദാനി തം ലാഭഗ്ഗയസഗ്ഗപ്പത്തം കരിസ്സാമീ’’തി. സോ അരഞ്ഞം പവിസിത്വാ പബ്ബജിത്വാ സത്താഹബ്ഭന്തരേയേവ അട്ഠ സമാപത്തിയോ പഞ്ചാഭിഞ്ഞായോ നിബ്ബത്തേത്വാ ഇദ്ധിയാ ചണ്ഡാലഗാമദ്വാരേ ഓതരിത്വാ ഗേഹദ്വാരേ ഠിതോ ദിട്ഠമങ്ഗലികം പക്കോസാപേത്വാ ‘‘സാമി, കിസ്സ മം അനാഥം കത്വാ പബ്ബജിതോസീ’’തി പരിദേവമാനം ‘‘ത്വം, ഭദ്ദേ, മാ ചിന്തയി, തവ പോരാണകയസതോ ഇദാനി മഹന്തതരം യസം കരിസ്സാമി, ത്വം പന ‘മഹാബ്രഹ്മാ മേ സാമികോ , ന മാതങ്ഗോ, സോ ബ്രഹ്മലോകം ഗതോ, ഇതോ സത്തമേ ദിവസേ പുണ്ണമായ ചന്ദമണ്ഡലം ഭിന്ദിത്വാ ആഗമിസ്സതീ’തി പരിസാസു വദേയ്യാസീ’’തി വത്വാ ഹിമവന്തമേവ ഗതോ.

    Evaṃ pana gehaṃ gantvā jātisambhedavītikkamaṃ akatvāva katipāhaṃ gehe vasitvā balaṃ gahetvā cintesi – ‘‘ahaṃ imaṃ brāhmaṇamahāsālakaññaṃ mayhaṃ caṇḍālagehe vāsāpesiṃ, handa, dāni taṃ lābhaggayasaggappattaṃ karissāmī’’ti. So araññaṃ pavisitvā pabbajitvā sattāhabbhantareyeva aṭṭha samāpattiyo pañcābhiññāyo nibbattetvā iddhiyā caṇḍālagāmadvāre otaritvā gehadvāre ṭhito diṭṭhamaṅgalikaṃ pakkosāpetvā ‘‘sāmi, kissa maṃ anāthaṃ katvā pabbajitosī’’ti paridevamānaṃ ‘‘tvaṃ, bhadde, mā cintayi, tava porāṇakayasato idāni mahantataraṃ yasaṃ karissāmi, tvaṃ pana ‘mahābrahmā me sāmiko , na mātaṅgo, so brahmalokaṃ gato, ito sattame divase puṇṇamāya candamaṇḍalaṃ bhinditvā āgamissatī’ti parisāsu vadeyyāsī’’ti vatvā himavantameva gato.

    ദിട്ഠമങ്ഗലികാപി ബാരാണസിയം മഹാജനമജ്ഝേ തേസു തേസു ഠാനേസു തഥാ കഥേസി. അഥ പുണ്ണമദിവസേ ബോധിസത്തോ ചന്ദമണ്ഡലസ്സ ഗഗനമജ്ഝേ ഠിതകാലേ ബ്രഹ്മത്തഭാവം മാപേത്വാ ചന്ദമണ്ഡലം ഭിന്ദിത്വാ ദ്വാദസയോജനികം ബാരാണസിം സകലം കാസിരട്ഠഞ്ച ഏകോഭാസം കത്വാ ആകാസതോ ഓതരിത്വാ ബാരാണസിയാ ഉപരി തിക്ഖത്തും പരിബ്ഭമിത്വാ മഹാജനേന ഗന്ധമാലാദീഹി പൂജിയമാനോ ചണ്ഡാലഗാമാഭിമുഖോ അഹോസി. ബ്രഹ്മഭത്താ സന്നിപതിത്വാ തം ചണ്ഡാലഗാമകം ഗന്ത്വാ ദിട്ഠമങ്ഗലികായ ഗേഹം സുദ്ധവത്ഥഗന്ധമാലാദീഹി ദേവവിമാനം വിയ അലങ്കരിംസു. ദിട്ഠമങ്ഗലികാ ച തദാ ഉതുനീ ഹോതി. മഹാസത്തോ തത്ഥ ഗന്ത്വാ ദിട്ഠമങ്ഗലികം അങ്ഗുട്ഠേന നാഭിയം പരാമസിത്വാ ‘‘ഭദ്ദേ, ഗബ്ഭോ തേ പതിട്ഠിതോ, ത്വം പുത്തം വിജായിസ്സസി, ത്വമ്പി പുത്തോപി തേ ലാഭഗ്ഗയസഗ്ഗപ്പത്താ ഭവിസ്സഥ, തവ സീസധോവനഉദകം സകലജമ്ബുദീപേ രാജൂനം അഭിസേകോദകം ഭവിസ്സതി, ന്ഹാനോദകം പന തേ അമതോദകം ഭവിസ്സതി, യേ നം സീസേ ആസിഞ്ചിസ്സന്തി, തേ സബ്ബരോഗേഹി മുച്ചിസ്സന്തി, കാളകണ്ണിയാ ച പരിമുച്ചിസ്സന്തി, തവ പാദപിട്ഠേ സീസം ഠപേത്വാ വന്ദന്താ സഹസ്സം ദസ്സന്തി, കഥാസവനട്ഠാനേ ഠത്വാ വന്ദന്താ സതം ദസ്സന്തി, ചക്ഖുപഥേ ഠത്വാ വന്ദന്താ ഏകേകം കഹാപണം ദത്വാ വന്ദിസ്സന്തി, അപ്പമത്താ ഹോഹീ’’തി തം ഓവദിത്വാ ഗേഹാ നിക്ഖമ്മ മഹാജനസ്സ പസ്സന്തസ്സേവ ചന്ദമണ്ഡലം പാവിസി.

    Diṭṭhamaṅgalikāpi bārāṇasiyaṃ mahājanamajjhe tesu tesu ṭhānesu tathā kathesi. Atha puṇṇamadivase bodhisatto candamaṇḍalassa gaganamajjhe ṭhitakāle brahmattabhāvaṃ māpetvā candamaṇḍalaṃ bhinditvā dvādasayojanikaṃ bārāṇasiṃ sakalaṃ kāsiraṭṭhañca ekobhāsaṃ katvā ākāsato otaritvā bārāṇasiyā upari tikkhattuṃ paribbhamitvā mahājanena gandhamālādīhi pūjiyamāno caṇḍālagāmābhimukho ahosi. Brahmabhattā sannipatitvā taṃ caṇḍālagāmakaṃ gantvā diṭṭhamaṅgalikāya gehaṃ suddhavatthagandhamālādīhi devavimānaṃ viya alaṅkariṃsu. Diṭṭhamaṅgalikā ca tadā utunī hoti. Mahāsatto tattha gantvā diṭṭhamaṅgalikaṃ aṅguṭṭhena nābhiyaṃ parāmasitvā ‘‘bhadde, gabbho te patiṭṭhito, tvaṃ puttaṃ vijāyissasi, tvampi puttopi te lābhaggayasaggappattā bhavissatha, tava sīsadhovanaudakaṃ sakalajambudīpe rājūnaṃ abhisekodakaṃ bhavissati, nhānodakaṃ pana te amatodakaṃ bhavissati, ye naṃ sīse āsiñcissanti, te sabbarogehi muccissanti, kāḷakaṇṇiyā ca parimuccissanti, tava pādapiṭṭhe sīsaṃ ṭhapetvā vandantā sahassaṃ dassanti, kathāsavanaṭṭhāne ṭhatvā vandantā sataṃ dassanti, cakkhupathe ṭhatvā vandantā ekekaṃ kahāpaṇaṃ datvā vandissanti, appamattā hohī’’ti taṃ ovaditvā gehā nikkhamma mahājanassa passantasseva candamaṇḍalaṃ pāvisi.

    ബ്രഹ്മഭത്താ സന്നിപതിത്വാ ദിട്ഠമങ്ഗലികം മഹന്തേന സക്കാരേന നഗരം പവേസേത്വാ മഹന്തേന സിരിസോഭഗ്ഗേന തത്ഥ വസാപേസും. ദേവവിമാനസദിസഞ്ചസ്സാ നിവേസനം കാരേസും. തത്ഥ നേത്വാ ഉളാരം ലാഭസക്കാരം ഉപനാമേസും. പുത്തലാഭാദി സബ്ബോ ബോധിസത്തേന വുത്തസദിസോവ അഹോസി. സോളസസഹസ്സാ ബ്രാഹ്മണാ ദിട്ഠമങ്ഗലികായ പുത്തേന സഹ നിബദ്ധം ഭുഞ്ജന്തി, സഹസ്സമത്താ നം പരിവാരേന്തി, അനേകസഹസ്സാനം ദാനം ദീയതി. അഥ മഹാസത്തോ ‘‘അയം അട്ഠാനേ അഭിപ്പസന്നോ, ഹന്ദസ്സ ദക്ഖിണേയ്യേ ജാനാപേസ്സാമീ’’തി ഭിക്ഖായ ചരന്തോ തസ്സാ ഗേഹം ഗന്ത്വാ തേന സദ്ധിം സല്ലപിത്വാ അഗമാസി. അഥ കുമാരോ ഗാഥമാഹ –

    Brahmabhattā sannipatitvā diṭṭhamaṅgalikaṃ mahantena sakkārena nagaraṃ pavesetvā mahantena sirisobhaggena tattha vasāpesuṃ. Devavimānasadisañcassā nivesanaṃ kāresuṃ. Tattha netvā uḷāraṃ lābhasakkāraṃ upanāmesuṃ. Puttalābhādi sabbo bodhisattena vuttasadisova ahosi. Soḷasasahassā brāhmaṇā diṭṭhamaṅgalikāya puttena saha nibaddhaṃ bhuñjanti, sahassamattā naṃ parivārenti, anekasahassānaṃ dānaṃ dīyati. Atha mahāsatto ‘‘ayaṃ aṭṭhāne abhippasanno, handassa dakkhiṇeyye jānāpessāmī’’ti bhikkhāya caranto tassā gehaṃ gantvā tena saddhiṃ sallapitvā agamāsi. Atha kumāro gāthamāha –

    ‘‘കുതോ നു ആഗച്ഛസി ദുമ്മവാസീ, ഓതല്ലകോ പംസുപിസാചകോവ;

    ‘‘Kuto nu āgacchasi dummavāsī, otallako paṃsupisācakova;

    സങ്കാരചോളം പടിമുഞ്ച കണ്ഠേ, കോ രേ തുവം ഹോസി അദക്ഖിണേയ്യോ’’തി. (ജാ॰ ൧.൧൫.൧);

    Saṅkāracoḷaṃ paṭimuñca kaṇṭhe, ko re tuvaṃ hosi adakkhiṇeyyo’’ti. (jā. 1.15.1);

    തേന വുത്തം അനാചാരം അസഹമാനാ ദേവതാ തസ്സ തേസഞ്ച സോളസസഹസ്സാനം ബ്രാഹ്മണാനം മുഖം വിപരിവത്തേസും. തം ദിസ്വാ ദിട്ഠമങ്ഗലികാ മഹാസത്തം ഉപസങ്കമിത്വാ തമത്ഥം ആരോചേസി. ബോധിസത്തോ ‘‘തസ്സ അനാചാരം അസഹന്തേഹി യക്ഖേഹി സോ വിപ്പകാരോ കതോ, അപി ച ഖോ പന ഇമം ഉച്ഛിട്ഠപിണ്ഡകം തേസം മുഖേ ആസിഞ്ചിത്വാ തം വിപ്പകാരം വൂപസമേഹീ’’തി ആഹ. സാപി തഥാ കത്വാ തം വൂപസമേസി. അഥ ദിട്ഠമങ്ഗലികാ പുത്തം ആഹ – ‘‘താത, ഇമസ്മിം ലോകേ ദക്ഖിണേയ്യാ നാമ മാതങ്ഗപണ്ഡിതസദിസാ ഭവന്തി, ന ഇമേ ബ്രാഹ്മണാ വിയ ജാതിമത്തേന, മന്തസജ്ഝായനമത്തേന വാ മാനത്ഥദ്ധാ’’തി വത്വാ യേ തദാ സീലാദിഗുണവിസേസയുത്താ ഝാനസമാപത്തിലാഭിനോ ചേവ പച്ചേകബുദ്ധാ ച, തത്ഥേവസ്സ പസാദം ഉപ്പാദേസീതി.

    Tena vuttaṃ anācāraṃ asahamānā devatā tassa tesañca soḷasasahassānaṃ brāhmaṇānaṃ mukhaṃ viparivattesuṃ. Taṃ disvā diṭṭhamaṅgalikā mahāsattaṃ upasaṅkamitvā tamatthaṃ ārocesi. Bodhisatto ‘‘tassa anācāraṃ asahantehi yakkhehi so vippakāro kato, api ca kho pana imaṃ ucchiṭṭhapiṇḍakaṃ tesaṃ mukhe āsiñcitvā taṃ vippakāraṃ vūpasamehī’’ti āha. Sāpi tathā katvā taṃ vūpasamesi. Atha diṭṭhamaṅgalikā puttaṃ āha – ‘‘tāta, imasmiṃ loke dakkhiṇeyyā nāma mātaṅgapaṇḍitasadisā bhavanti, na ime brāhmaṇā viya jātimattena, mantasajjhāyanamattena vā mānatthaddhā’’ti vatvā ye tadā sīlādiguṇavisesayuttā jhānasamāpattilābhino ceva paccekabuddhā ca, tatthevassa pasādaṃ uppādesīti.

    തദാ വേത്തവതീനഗരേ ജാതിമന്തോ നാമ ഏകോ ബ്രാഹ്മണോ പബ്ബജിത്വാപി ജാതിം നിസ്സായ മഹന്തം മാനമകാസി. മഹാസത്തോ ‘‘തസ്സ മാനം ഭിന്ദിസ്സാമീ’’തി തം ഠാനം ഗന്ത്വാ തസ്സാസന്നേ ഉപരിസോതേ വാസം കപ്പേസി. തേന വുത്തം –

    Tadā vettavatīnagare jātimanto nāma eko brāhmaṇo pabbajitvāpi jātiṃ nissāya mahantaṃ mānamakāsi. Mahāsatto ‘‘tassa mānaṃ bhindissāmī’’ti taṃ ṭhānaṃ gantvā tassāsanne uparisote vāsaṃ kappesi. Tena vuttaṃ –

    ൬൧.

    61.

    ‘‘അഹഞ്ച ബ്രാഹ്മണോ ഏകോ, ഗങ്ഗാകൂലേ വസാമുഭോ;

    ‘‘Ahañca brāhmaṇo eko, gaṅgākūle vasāmubho;

    അഹം വസാമി ഉപരി, ഹേട്ഠാ വസതി ബ്രാഹ്മണോ’’തി.

    Ahaṃ vasāmi upari, heṭṭhā vasati brāhmaṇo’’ti.

    അഥ മഹാസത്തോ ഏകദിവസം ദന്തകട്ഠം ഖാദിത്വാ ‘‘ഇദം ജാതിമന്തസ്സ ജടാസു ലഗ്ഗതൂ’’തി അധിട്ഠായ നദിയം പാതേസി. തം തസ്സ ഉദകം ആചമേന്തസ്സ ജടാസു ലഗ്ഗി, സോ തം ദിസ്വാ ‘‘നസ്സ വസലാ’’തി വത്വാ ‘‘കുതോയം കാളകണ്ണീ ആഗതോ, ഉപധാരേസ്സാമി ന’’ന്തി ഉദ്ധംസോതം ഗച്ഛന്തോ മഹാസത്തം ദിസ്വാ ‘‘കിംജാതികോസീ’’തി പുച്ഛി. ‘‘ചണ്ഡാലോസ്മീ’’തി. ‘‘തയാ നദിയം ദന്തകട്ഠം പാതിത’’ന്തി? ‘‘ആമ, മയാ’’തി. ‘‘നസ്സ, വസല, ചണ്ഡാല, കാളകണ്ണി, മാ ഇധ വസി, ഹേട്ഠാസോതേ വസാ’’തി വത്വാ ഹേട്ഠാസോതേ വസന്തേനപി പാതിതേ ദന്തകട്ഠേ പടിസോതം ആഗന്ത്വാ ജടാസു ലഗ്ഗന്തേ ‘‘നസ്സ, വസല, സചേ ഇധ വസിസ്സസി, സത്തമേ ദിവസേ സത്തധാ തേ മുദ്ധാ ഫലിസ്സതീ’’തി ആഹ. തേന വുത്തം –

    Atha mahāsatto ekadivasaṃ dantakaṭṭhaṃ khāditvā ‘‘idaṃ jātimantassa jaṭāsu laggatū’’ti adhiṭṭhāya nadiyaṃ pātesi. Taṃ tassa udakaṃ ācamentassa jaṭāsu laggi, so taṃ disvā ‘‘nassa vasalā’’ti vatvā ‘‘kutoyaṃ kāḷakaṇṇī āgato, upadhāressāmi na’’nti uddhaṃsotaṃ gacchanto mahāsattaṃ disvā ‘‘kiṃjātikosī’’ti pucchi. ‘‘Caṇḍālosmī’’ti. ‘‘Tayā nadiyaṃ dantakaṭṭhaṃ pātita’’nti? ‘‘Āma, mayā’’ti. ‘‘Nassa, vasala, caṇḍāla, kāḷakaṇṇi, mā idha vasi, heṭṭhāsote vasā’’ti vatvā heṭṭhāsote vasantenapi pātite dantakaṭṭhe paṭisotaṃ āgantvā jaṭāsu laggante ‘‘nassa, vasala, sace idha vasissasi, sattame divase sattadhā te muddhā phalissatī’’ti āha. Tena vuttaṃ –

    ൬൨.

    62.

    ‘‘വിചരന്തോ അനുകൂലമ്ഹി, ഉദ്ധം മേ അസ്സമദ്ദസ;

    ‘‘Vicaranto anukūlamhi, uddhaṃ me assamaddasa;

    തത്ഥ മം പരിഭാസേത്വാ, അഭിസപി മുദ്ധഫാലന’’ന്തി.

    Tattha maṃ paribhāsetvā, abhisapi muddhaphālana’’nti.

    തത്ഥ വിചരന്തോ അനുകൂലമ്ഹീതി ഉച്ഛിട്ഠദന്തകട്ഠേ അത്തനോ ജടാസു ലഗ്ഗേ തസ്സ ആഗമനഗവേസനവസേന ഗങ്ഗായ തീരേ അനുവിചരന്തോ. ഉദ്ധം മേ അസ്സമദ്ദസാതി അത്തനോ വസനട്ഠാനതോ ഉപരിസോതേ മമ അസ്സമം പണ്ണസാലം അദ്ദക്ഖി. തത്ഥ മം പരിഭാസേത്വാതി മമ അസ്സമം ആഗന്ത്വാ ജാതിം സുത്വാ തതോവ പടിക്കമിത്വാ സവനൂപചാരേ ഠത്വാ ‘‘നസ്സ, വസല ചണ്ഡാല, കാളകണ്ണി മാ ഇധ വസീ’’തിആദീനി വത്വാ ഭയേന സന്തജ്ജേത്വാ. അഭിസപി മുദ്ധഫാലനന്തി ‘‘സചേ ജീവിതുകാമോസി, ഏത്തോവ സീഘം പലായസ്സൂ’’തി വത്വാ ‘‘സചേ ന പക്കമിസ്സതി, ഇതോ തേ സത്തമേ ദിവസേ സത്തധാ മുദ്ധാ ഫലതൂ’’തി മേ അഭിസപം അദാസി.

    Tattha vicaranto anukūlamhīti ucchiṭṭhadantakaṭṭhe attano jaṭāsu lagge tassa āgamanagavesanavasena gaṅgāya tīre anuvicaranto. Uddhaṃ me assamaddasāti attano vasanaṭṭhānato uparisote mama assamaṃ paṇṇasālaṃ addakkhi. Tattha maṃ paribhāsetvāti mama assamaṃ āgantvā jātiṃ sutvā tatova paṭikkamitvā savanūpacāre ṭhatvā ‘‘nassa, vasala caṇḍāla, kāḷakaṇṇi mā idha vasī’’tiādīni vatvā bhayena santajjetvā. Abhisapi muddhaphālananti ‘‘sace jīvitukāmosi, ettova sīghaṃ palāyassū’’ti vatvā ‘‘sace na pakkamissati, ito te sattame divase sattadhā muddhā phalatū’’ti me abhisapaṃ adāsi.

    കിം പന തസ്സ അഭിസപേന മുദ്ധാ ഫലതീതി? ന ഫലതി, കുഹകോ പന സോ, ഏവമയം മരണഭയതജ്ജിതോ സുദൂരം പക്കമിസ്സതീതി സഞ്ഞായ സന്താസനത്ഥം തഥാ ആഹ.

    Kiṃ pana tassa abhisapena muddhā phalatīti? Na phalati, kuhako pana so, evamayaṃ maraṇabhayatajjito sudūraṃ pakkamissatīti saññāya santāsanatthaṃ tathā āha.

    ൬൩. യദിഹം തസ്സ പകുപ്പേയ്യന്തി തസ്സ മാനത്ഥദ്ധസ്സ കൂടജടിലസ്സ അഹം യദി കുജ്ഝേയ്യം. യദി സീലം ന ഗോപയേതി സീലം യദി ന രക്ഖേയ്യം, ഇദം സീലം നാമ ജീവിതനിരപേക്ഖം സമ്മദേവ രക്ഖിതബ്ബന്തി യദി ന ചിന്തേയ്യന്തി അത്ഥോ. ഓലോകേത്വാനഹം തസ്സ, കരേയ്യം ഛാരികം വിയാതി സചാഹം തദാ തസ്സ അപ്പതീതോ അഭവിസ്സം . മമ ചിത്താചാരം ഞത്വാ മയി അഭിപ്പസന്നാ ദേവതാ ഖണേനേവ തം ഭസ്മമുട്ഠിം വിയ വിദ്ധംസേയ്യുന്തി അധിപ്പായോ. സത്ഥാ പന തദാ അത്തനോ അപ്പതീതഭാവേ സതി ദേവതാഹി സാധേതബ്ബം തസ്സ അനത്ഥം അത്തനാ കത്തബ്ബം വിയ കത്വാ ദേസേസി ‘‘കരേയ്യം ഛാരികം വിയാ’’തി.

    63.Yadihaṃ tassa pakuppeyyanti tassa mānatthaddhassa kūṭajaṭilassa ahaṃ yadi kujjheyyaṃ. Yadi sīlaṃ na gopayeti sīlaṃ yadi na rakkheyyaṃ, idaṃ sīlaṃ nāma jīvitanirapekkhaṃ sammadeva rakkhitabbanti yadi na cinteyyanti attho. Oloketvānahaṃ tassa, kareyyaṃ chārikaṃ viyāti sacāhaṃ tadā tassa appatīto abhavissaṃ . Mama cittācāraṃ ñatvā mayi abhippasannā devatā khaṇeneva taṃ bhasmamuṭṭhiṃ viya viddhaṃseyyunti adhippāyo. Satthā pana tadā attano appatītabhāve sati devatāhi sādhetabbaṃ tassa anatthaṃ attanā kattabbaṃ viya katvā desesi ‘‘kareyyaṃ chārikaṃ viyā’’ti.

    വിതണ്ഡവാദീ പനാഹ – ‘‘ബോധിസത്തോവ തം ജടിലം ഇച്ഛമാനോ ഇദ്ധിയാ ഛാരികം കരേയ്യ, ഏവഞ്ഹി സതി ഇമിസ്സാ പാളിയാ അത്ഥോ ഉജുകമേവ നീതോ ഹോതീ’’തി. സോ ഏവമസ്സ വചനീയോ – ‘‘ത്വം ഇദ്ധിയാ പരൂപഘാതം വദസി, ഇദ്ധി നാമേസാ അധിട്ഠാനാ ഇദ്ധി, വികുബ്ബനാ ഇദ്ധി, മനോമയാ ഇദ്ധി, ഞാണവിപ്ഫാരാ ഇദ്ധി, സമാധിവിപ്ഫാരാ ഇദ്ധി, അരിയാ ഇദ്ധി, കമ്മവിപാകജാ ഇദ്ധി, പുഞ്ഞവതോ ഇദ്ധി, വിജ്ജാമയാ ഇദ്ധി, തത്ഥ തത്ഥ സമ്മാപയോഗപ്പച്ചയാ ഇജ്ഝനട്ഠേന ഇദ്ധീതി ദസവിധാ. തത്ഥ ‘‘കതരം ഇദ്ധിം വദേസീ’’തി? ‘‘ഭാവനാമയ’’ന്തി. ‘‘കിം പന ഭാവനാമയായ പരൂപഘാതകമ്മം ഹോതീ’’തി? ആമ, ഏകച്ചേ ആചരിയാ ‘‘ഏകവാരം ഹോതീ’’തി വദന്തി, യഥാ ഹി പരം പഹരിതുകാമേന ഉദകഭരിതേ ഘടേ ഖിത്തേ പരോപി പഹരീയതി, ഘടോപി ഭിജ്ജതി, ഏവമേവ ഭാവനാമയായ ഇദ്ധിയാ ഏകവാരം പരൂപഘാതകമ്മം ഹോതി, തതോ പട്ഠായ പന സാ നസ്സതി.

    Vitaṇḍavādī panāha – ‘‘bodhisattova taṃ jaṭilaṃ icchamāno iddhiyā chārikaṃ kareyya, evañhi sati imissā pāḷiyā attho ujukameva nīto hotī’’ti. So evamassa vacanīyo – ‘‘tvaṃ iddhiyā parūpaghātaṃ vadasi, iddhi nāmesā adhiṭṭhānā iddhi, vikubbanā iddhi, manomayā iddhi, ñāṇavipphārā iddhi, samādhivipphārā iddhi, ariyā iddhi, kammavipākajā iddhi, puññavato iddhi, vijjāmayā iddhi, tattha tattha sammāpayogappaccayā ijjhanaṭṭhena iddhīti dasavidhā. Tattha ‘‘kataraṃ iddhiṃ vadesī’’ti? ‘‘Bhāvanāmaya’’nti. ‘‘Kiṃ pana bhāvanāmayāya parūpaghātakammaṃ hotī’’ti? Āma, ekacce ācariyā ‘‘ekavāraṃ hotī’’ti vadanti, yathā hi paraṃ paharitukāmena udakabharite ghaṭe khitte paropi paharīyati, ghaṭopi bhijjati, evameva bhāvanāmayāya iddhiyā ekavāraṃ parūpaghātakammaṃ hoti, tato paṭṭhāya pana sā nassati.

    അഥ സോ ‘‘ഭാവനാമയായ ഇദ്ധിയാ നേവ ഏകവാരം ന ദ്വേവാരം പരൂപഘാതകമ്മം ഹോതീ’’തി വത്വാ പുച്ഛിതബ്ബോ ‘‘കിം ഭാവനാമയാ ഇദ്ധി കുസലാ അകുസലാ അബ്യാകതാ, സുഖായ വേദനായ സമ്പയുത്താ ദുക്ഖായ വേദനായ സമ്പയുത്താ അദുക്ഖമസുഖായ വേദനായ സമ്പയുത്താ, സവിതക്കസവിചാരാ അവിതക്കവിചാരമത്താ അവിതക്കഅവിചാരാ, കാമാവചരാ രൂപാവചരാ അരൂപാവചരാ’’തി? ജാനന്തോ ‘‘ഭാവനാമയാ ഇദ്ധി കുസലാ അബ്യാകതാ വാ അദുക്ഖമസുഖവേദനിയാ അവിതക്കഅവിചാരാ രൂപാവചരാ ചാ’’തി വക്ഖതി. സോ വത്തബ്ബോ ‘‘പാണാതിപാതചേതനാ കുസലാദീസു കതരം കോട്ഠാസം ഭജതീ’’തി? ജാനന്തോ വക്ഖതി ‘‘പാണാതിപാതചേതനാ അകുസലാവ ദുക്ഖവേദനാവ സവിതക്കസവിചാരാവ കാമാവചരാവാ’’തി. ഏവം സന്തേ ‘‘തവ പഞ്ഹോ നേവ കുസലത്തികേന സമേതി, ന വേദനാത്തികേന ന വിതക്കത്തികേന ന ഭൂമന്തരേനാ’’തി പാളിയാ വിരോധം ദസ്സേത്വാ സഞ്ഞാപേതബ്ബോ. യദി പന സോ ‘‘പുന ചപരം, ഭിക്ഖവേ, ഇധേകച്ചോ സമണോ വാ ബ്രാഹ്മണോ വാ ഇദ്ധിമാ ചേതോവസിപ്പത്തോ അഞ്ഞിസ്സാ കുച്ഛിഗതം ഗബ്ഭം പാപകേന മനസാനുപേക്ഖിതാ ഹോതി ‘അഹോ വത യം തം കുച്ഛിഗതം ഗബ്ഭം ന സോത്ഥിനാ അഭിനിക്ഖമേയ്യാ’തി. ഏവമ്പി, ഭിക്ഖവേ, കുലുമ്പസ്സ ഉപഘാതോ ഹോതീ’’തി സങ്ഗീതിം അനാരുള്ഹം കുലുമ്പസുത്തം ഉദാഹരേയ്യ. തസ്സാപി ‘‘ത്വം അത്ഥം ന ജാനാസി. ഇദ്ധിമാ ചേതോവസിപ്പത്തോതി ഹി ഏത്ഥ ന ഭാവനാമയാ ഇദ്ധി അധിപ്പേതാ, ആഥബ്ബനികാ ഇദ്ധി അധിപ്പേതാ. സാ ഹി ഏത്ഥ ലബ്ഭമാനാ ലബ്ഭതീതി ഭാവനാമയായ ഇദ്ധിയാ പരൂപഘാതോ ന സമ്ഭവതിയേവാ’’തി സഞ്ഞാപേതബ്ബോ. നോ ചേ സഞ്ഞത്തിം ഉപേതി, കമ്മം കത്വാ ഉയ്യോജേതബ്ബോ. തസ്മാ യഥാവുത്തനയേനേവേത്ഥ ഗാഥായ അത്ഥോ വേദിതബ്ബോ.

    Atha so ‘‘bhāvanāmayāya iddhiyā neva ekavāraṃ na dvevāraṃ parūpaghātakammaṃ hotī’’ti vatvā pucchitabbo ‘‘kiṃ bhāvanāmayā iddhi kusalā akusalā abyākatā, sukhāya vedanāya sampayuttā dukkhāya vedanāya sampayuttā adukkhamasukhāya vedanāya sampayuttā, savitakkasavicārā avitakkavicāramattā avitakkaavicārā, kāmāvacarā rūpāvacarā arūpāvacarā’’ti? Jānanto ‘‘bhāvanāmayā iddhi kusalā abyākatā vā adukkhamasukhavedaniyā avitakkaavicārā rūpāvacarā cā’’ti vakkhati. So vattabbo ‘‘pāṇātipātacetanā kusalādīsu kataraṃ koṭṭhāsaṃ bhajatī’’ti? Jānanto vakkhati ‘‘pāṇātipātacetanā akusalāva dukkhavedanāva savitakkasavicārāva kāmāvacarāvā’’ti. Evaṃ sante ‘‘tava pañho neva kusalattikena sameti, na vedanāttikena na vitakkattikena na bhūmantarenā’’ti pāḷiyā virodhaṃ dassetvā saññāpetabbo. Yadi pana so ‘‘puna caparaṃ, bhikkhave, idhekacco samaṇo vā brāhmaṇo vā iddhimā cetovasippatto aññissā kucchigataṃ gabbhaṃ pāpakena manasānupekkhitā hoti ‘aho vata yaṃ taṃ kucchigataṃ gabbhaṃ na sotthinā abhinikkhameyyā’ti. Evampi, bhikkhave, kulumpassa upaghāto hotī’’ti saṅgītiṃ anāruḷhaṃ kulumpasuttaṃ udāhareyya. Tassāpi ‘‘tvaṃ atthaṃ na jānāsi. Iddhimā cetovasippattoti hi ettha na bhāvanāmayā iddhi adhippetā, āthabbanikā iddhi adhippetā. Sā hi ettha labbhamānā labbhatīti bhāvanāmayāya iddhiyā parūpaghāto na sambhavatiyevā’’ti saññāpetabbo. No ce saññattiṃ upeti, kammaṃ katvā uyyojetabbo. Tasmā yathāvuttanayenevettha gāthāya attho veditabbo.

    തഥാ പന തേന അഭിസപിതോ മഹാസത്തോ ‘‘സചാഹം ഏതസ്സ കുജ്ഝിസ്സാമി, സീലം മേ അരക്ഖിതം ഭവിസ്സതി, ഉപായേനേവസ്സ മാനം ഭിന്ദിസ്സാമി, സാ ചസ്സ രക്ഖാ ഭവിസ്സതീ’’തി സത്തമേ ദിവസേ സൂരിയുഗ്ഗമനം വാരേസി. മനുസ്സാ സൂരിയസ്സ അനുഗ്ഗമനേന ഉബ്ബാള്ഹാ ജാതിമന്തതാപസം ഉപസങ്കമിത്വാ ‘‘ഭന്തേ, തുമ്ഹേ സൂരിയസ്സ ഉഗ്ഗന്തും ന ദേഥാ’’തി പുച്ഛിംസു. സോ ‘‘ന മേതം കമ്മം, ഗങ്ഗാതീരേ പന ഏകോ ചണ്ഡാലതാപസോ വസതി, തസ്സേതം കമ്മം സിയാ’’തി ആഹ . മനുസ്സാ മഹാസത്തം ഉപസങ്കമിത്വാ ‘‘ഭന്തേ, തുമ്ഹേ സൂരിയസ്സ ഉഗ്ഗന്തും ന ദേഥാ’’തി പുച്ഛിംസു. ‘‘ആമാവുസോ’’തി. ‘‘കിംകാരണാ’’തി? ‘‘തുമ്ഹാകം കുലൂപകതാപസോ മം നിരപരാധം അഭിസപി, തസ്മിം ആഗന്ത്വാ ഖമാപനത്ഥം മമ പാദേസു പതിതേ സൂരിയം വിസ്സജ്ജേസ്സാമീ’’തി. തേ ഗന്ത്വാ തം ആകഡ്ഢന്താ ആനേത്വാ മഹാസത്തസ്സ പാദമൂലേ നിപജ്ജാപേത്വാ ഖമാപേത്വാ ‘‘സൂരിയം വിസ്സജ്ജേഥ, ഭന്തേ’’തി ആഹംസു. ‘‘ന സക്കാ വിസ്സജ്ജേതും, സചാഹം വിസ്സജ്ജേസ്സാമി, ഇമസ്സ സത്തധാ മുദ്ധാ ഫലിസ്സതീ’’തി. ‘‘അഥ, ഭന്തേ, കിം കരോമാ’’തി. മഹാസത്തോ ‘‘മത്തികാപിണ്ഡം ആഹരഥാ’’തി ആഹരാപേത്വാ ‘‘ഇമം താപസസ്സ സീസേ ഠപേത്വാ താപസം ഓതാരേത്വാ ഉദകേ ഠപേഥ, യദാ സൂരിയോ ദിസ്സതി, തദാ താപസോ ഉദകേ നിമുജ്ജതൂ’’തി വത്വാ സൂരിയം വിസ്സജ്ജേസി. സൂരിയരസ്മീഹി ഫുട്ഠമത്തേവ മത്തികാപിണ്ഡോ സത്തധാ ഭിജ്ജി. താപസോ ഉദകേ നിമുജ്ജി. തേന വുത്തം –

    Tathā pana tena abhisapito mahāsatto ‘‘sacāhaṃ etassa kujjhissāmi, sīlaṃ me arakkhitaṃ bhavissati, upāyenevassa mānaṃ bhindissāmi, sā cassa rakkhā bhavissatī’’ti sattame divase sūriyuggamanaṃ vāresi. Manussā sūriyassa anuggamanena ubbāḷhā jātimantatāpasaṃ upasaṅkamitvā ‘‘bhante, tumhe sūriyassa uggantuṃ na dethā’’ti pucchiṃsu. So ‘‘na metaṃ kammaṃ, gaṅgātīre pana eko caṇḍālatāpaso vasati, tassetaṃ kammaṃ siyā’’ti āha . Manussā mahāsattaṃ upasaṅkamitvā ‘‘bhante, tumhe sūriyassa uggantuṃ na dethā’’ti pucchiṃsu. ‘‘Āmāvuso’’ti. ‘‘Kiṃkāraṇā’’ti? ‘‘Tumhākaṃ kulūpakatāpaso maṃ niraparādhaṃ abhisapi, tasmiṃ āgantvā khamāpanatthaṃ mama pādesu patite sūriyaṃ vissajjessāmī’’ti. Te gantvā taṃ ākaḍḍhantā ānetvā mahāsattassa pādamūle nipajjāpetvā khamāpetvā ‘‘sūriyaṃ vissajjetha, bhante’’ti āhaṃsu. ‘‘Na sakkā vissajjetuṃ, sacāhaṃ vissajjessāmi, imassa sattadhā muddhā phalissatī’’ti. ‘‘Atha, bhante, kiṃ karomā’’ti. Mahāsatto ‘‘mattikāpiṇḍaṃ āharathā’’ti āharāpetvā ‘‘imaṃ tāpasassa sīse ṭhapetvā tāpasaṃ otāretvā udake ṭhapetha, yadā sūriyo dissati, tadā tāpaso udake nimujjatū’’ti vatvā sūriyaṃ vissajjesi. Sūriyarasmīhi phuṭṭhamatteva mattikāpiṇḍo sattadhā bhijji. Tāpaso udake nimujji. Tena vuttaṃ –

    ൬൪.

    64.

    ‘‘യം സോ തദാ മം അഭിസപി, കുപിതോ ദുട്ഠമാനസോ;

    ‘‘Yaṃ so tadā maṃ abhisapi, kupito duṭṭhamānaso;

    തസ്സേവ മത്ഥകേ നിപതി, യോഗേന തം പമോചയി’’ന്തി.

    Tasseva matthake nipati, yogena taṃ pamocayi’’nti.

    തത്ഥ യം സോ തദാ മം അഭിസപീതി സോ ജാതിമന്തജടിലോ യം മുദ്ധഫാലനം സന്ധായ തദാ മം അഭിസപി, മയ്ഹം സപം അദാസി. തസ്സേവ മത്ഥകേ നിപതീതി തം മയ്ഹം ഉപരി തേന ഇച്ഛിതം തസ്സേവ പന ഉപരി നിപതി നിപതനഭാവേന അട്ഠാസി. ഏവഞ്ഹേതം ഹോതി യഥാ തം അപ്പദുട്ഠസ്സ പദുസ്സതോ. വുത്തഞ്ഹേതം ഭഗവതാ – ‘‘യോ അപ്പദുട്ഠസ്സ നരസ്സ ദുസ്സതി…പേ॰… പടിവാതംവ ഖിത്തോ’’തി (ധ॰ പ॰ ൧൨൫; സു॰ നി॰ ൬൬൭; ജാ॰ ൧.൫.൯൪). യോഗേന തം പമോചയിന്തി തം തസ്സ ഭാസിതം മത്ഥകഫാലനം ഉപായേന തതോ പമോചേസിം, തം വാ ജടിലം തതോ പമോചേസിം, യേന ഉപായേന തം ന ഹോതി, തഥാ അകാസിന്തി അത്ഥോ.

    Tattha yaṃ so tadā maṃ abhisapīti so jātimantajaṭilo yaṃ muddhaphālanaṃ sandhāya tadā maṃ abhisapi, mayhaṃ sapaṃ adāsi. Tasseva matthakenipatīti taṃ mayhaṃ upari tena icchitaṃ tasseva pana upari nipati nipatanabhāvena aṭṭhāsi. Evañhetaṃ hoti yathā taṃ appaduṭṭhassa padussato. Vuttañhetaṃ bhagavatā – ‘‘yo appaduṭṭhassa narassa dussati…pe… paṭivātaṃva khitto’’ti (dha. pa. 125; su. ni. 667; jā. 1.5.94). Yogena taṃ pamocayinti taṃ tassa bhāsitaṃ matthakaphālanaṃ upāyena tato pamocesiṃ, taṃ vā jaṭilaṃ tato pamocesiṃ, yena upāyena taṃ na hoti, tathā akāsinti attho.

    യഞ്ഹി തേന പാരമിതാപരിഭാവനസമിദ്ധാഹി നാനാസമാപത്തിവിഹാരപരിപൂരിതാഹി സീലദിട്ഠിസമ്പദാഹി സുസങ്ഖതസന്താനേ മഹാകരുണാധിവാസേ മഹാസത്തേ അരിയൂപവാദകമ്മം അഭിസപസങ്ഖാതം ഫരുസവചനം പയുത്തം, തം മഹാസത്തസ്സ ഖേത്തവിസേസഭാവതോ തസ്സ ച അജ്ഝാസയഫരുസതായ ദിട്ഠധമ്മവേദനീയം ഹുത്വാ സചേ സോ മഹാസത്തം ന ഖമാപേസി, സത്തമേ ദിവസേ വിപച്ചനസഭാവം ജാതം, ഖമാപിതേ പന മഹാസത്തേ പയോഗസമ്പത്തിപടിബാഹിതത്താ അവിപാകധമ്മതം ആപജ്ജി അഹോസികമ്മഭാവതോ. അയഞ്ഹി അരിയൂപവാദപാപസ്സ ദിട്ഠധമ്മവേദനീയസ്സ ച ധമ്മതാ. തത്ഥ യം സത്തമേ ദിവസേ ബോധിസത്തേന സൂരിയുഗ്ഗമനനിവാരണം കതം, അയമേത്ഥ യോഗോതി അധിപ്പേതോ ഉപായോ. തേന ഹി ഉബ്ബാള്ഹാ മനുസ്സാ ബോധിസത്തസ്സ സന്തികേ താപസം ആനേത്വാ ഖമാപേസും. സോപി ച മഹാസത്തസ്സ ഗുണേ ജാനിത്വാ തസ്മിം ചിത്തം പസാദേസീതി വേദിതബ്ബം. യം പനസ്സ മത്ഥകേ മത്തികാപിണ്ഡസ്സ ഠപനം, തസ്സ ച സത്തധാ ഫാലനം കതം, തം മനുസ്സാനം ചിത്താനുരക്ഖണത്ഥം, അഞ്ഞഥാ ഹി ഇമേ പബ്ബജിതാപി സമാനാ ചിത്തസ്സ വസേ വത്തന്തി, ന പന ചിത്തം അത്തനോ വസേ വത്താപേന്തീതി മഹാസത്തമ്പി തേന സദിസം കത്വാ ഗണ്ഹേയ്യും. തദസ്സ നേസം ദീഘരത്തം അഹിതായ ദുക്ഖായാതി.

    Yañhi tena pāramitāparibhāvanasamiddhāhi nānāsamāpattivihāraparipūritāhi sīladiṭṭhisampadāhi susaṅkhatasantāne mahākaruṇādhivāse mahāsatte ariyūpavādakammaṃ abhisapasaṅkhātaṃ pharusavacanaṃ payuttaṃ, taṃ mahāsattassa khettavisesabhāvato tassa ca ajjhāsayapharusatāya diṭṭhadhammavedanīyaṃ hutvā sace so mahāsattaṃ na khamāpesi, sattame divase vipaccanasabhāvaṃ jātaṃ, khamāpite pana mahāsatte payogasampattipaṭibāhitattā avipākadhammataṃ āpajji ahosikammabhāvato. Ayañhi ariyūpavādapāpassa diṭṭhadhammavedanīyassa ca dhammatā. Tattha yaṃ sattame divase bodhisattena sūriyuggamananivāraṇaṃ kataṃ, ayamettha yogoti adhippeto upāyo. Tena hi ubbāḷhā manussā bodhisattassa santike tāpasaṃ ānetvā khamāpesuṃ. Sopi ca mahāsattassa guṇe jānitvā tasmiṃ cittaṃ pasādesīti veditabbaṃ. Yaṃ panassa matthake mattikāpiṇḍassa ṭhapanaṃ, tassa ca sattadhā phālanaṃ kataṃ, taṃ manussānaṃ cittānurakkhaṇatthaṃ, aññathā hi ime pabbajitāpi samānā cittassa vase vattanti, na pana cittaṃ attano vase vattāpentīti mahāsattampi tena sadisaṃ katvā gaṇheyyuṃ. Tadassa nesaṃ dīgharattaṃ ahitāya dukkhāyāti.

    ൬൫. ഇദാനി യദത്ഥം തദാ തസ്മിം താപസേ ചിത്തം അദൂസേത്വാ സുപരിസുദ്ധം സീലമേവ രക്ഖിതം, തം ദസ്സേതും ‘‘അനുരക്ഖിം മമ സീല’’ന്തി ഓസാനഗാഥമാഹ. തം ഹേട്ഠാ വുത്തത്ഥമേവ.

    65. Idāni yadatthaṃ tadā tasmiṃ tāpase cittaṃ adūsetvā suparisuddhaṃ sīlameva rakkhitaṃ, taṃ dassetuṃ ‘‘anurakkhiṃ mama sīla’’nti osānagāthamāha. Taṃ heṭṭhā vuttatthameva.

    തദാ മണ്ഡബ്യോ ഉദേനോ, മാതങ്ഗോ ലോകനാഥോ.

    Tadā maṇḍabyo udeno, mātaṅgo lokanātho.

    ഇധാപി സേസപാരമിയോ നിദ്ധാരേതബ്ബാ. തഥാ നിഹീനജാതികസ്സ സതോ യഥാധിപ്പായം ദിട്ഠമങ്ഗലികായ മാനനിഗ്ഗഹോ, പബ്ബജിത്വാ ‘‘ദിട്ഠമങ്ഗലികായ അവസ്സയോ ഭവിസ്സാമീ’’തി ഉപ്പന്നചിത്തോ അരഞ്ഞം ഗന്ത്വാ പബ്ബജിത്വാ സത്തദിവസബ്ഭന്തരേയേവ യഥാധിപ്പായം ഝാനാഭിഞ്ഞാനിബ്ബത്തനം, തതോ ആഗന്ത്വാ ദിട്ഠമങ്ഗലികായ ലാഭഗ്ഗയസഗ്ഗപ്പത്തിയാ ഉപായസമ്പാദനം, മണ്ഡബ്യകുമാരസ്സ മാനനിഗ്ഗഹോ, ജാതിമന്തതാപസസ്സ മാനനിഗ്ഗഹോ, തസ്സ ച അജാനന്തസ്സേവ ഭാവിനോ ജീവിതന്തരായസ്സ അപനയനം, മഹാപരാധസ്സാപി തസ്സ അകുജ്ഝിത്വാ അത്തനോ സീലാനുരക്ഖണം, അച്ഛരിയബ്ഭുതപാടിഹാരിയകരണന്തി ഏവമാദയോ മഹാസത്തസ്സ ഗുണാനുഭാവാ വിഭാവേതബ്ബാ.

    Idhāpi sesapāramiyo niddhāretabbā. Tathā nihīnajātikassa sato yathādhippāyaṃ diṭṭhamaṅgalikāya mānaniggaho, pabbajitvā ‘‘diṭṭhamaṅgalikāya avassayo bhavissāmī’’ti uppannacitto araññaṃ gantvā pabbajitvā sattadivasabbhantareyeva yathādhippāyaṃ jhānābhiññānibbattanaṃ, tato āgantvā diṭṭhamaṅgalikāya lābhaggayasaggappattiyā upāyasampādanaṃ, maṇḍabyakumārassa mānaniggaho, jātimantatāpasassa mānaniggaho, tassa ca ajānantasseva bhāvino jīvitantarāyassa apanayanaṃ, mahāparādhassāpi tassa akujjhitvā attano sīlānurakkhaṇaṃ, acchariyabbhutapāṭihāriyakaraṇanti evamādayo mahāsattassa guṇānubhāvā vibhāvetabbā.

    മാതങ്ഗചരിയാവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.

    Mātaṅgacariyāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / സുത്തപിടക • Suttapiṭaka / ഖുദ്ദകനികായ • Khuddakanikāya / ചരിയാപിടകപാളി • Cariyāpiṭakapāḷi / ൭. മാതങ്ഗചരിയാ • 7. Mātaṅgacariyā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact