Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / മഹാവഗ്ഗപാളി • Mahāvaggapāḷi |
൧൮൦. മേണ്ഡകഗഹപതിവത്ഥു
180. Meṇḍakagahapativatthu
൨൯൬. തേന ഖോ പന സമയേന ഭദ്ദിയനഗരേ മേണ്ഡകോ ഗഹപതി പടിവസതി. തസ്സ ഏവരൂപോ ഇദ്ധാനുഭാവോ ഹോതി – സീസം നഹായിത്വാ ധഞ്ഞാഗാരം സമ്മജ്ജാപേത്വാ ബഹിദ്വാരേ നിസീദതി, അന്തലിക്ഖാ ധഞ്ഞസ്സ ധാരാ ഓപതിത്വാ ധഞ്ഞാഗാരം പൂരേതി. ഭരിയായ ഏവരൂപോ ഇദ്ധാനുഭാവോ ഹോതി – ഏകംയേവ ആള്ഹകഥാലികം ഉപനിസീദിത്വാ ഏകഞ്ച സൂപഭിഞ്ജനകം 1 ദാസകമ്മകരപോരിസം ഭത്തേന പരിവിസതി, ന താവ തം ഖിയ്യതി 2 യാവ സാ ന വുട്ഠാതി. പുത്തസ്സ ഏവരൂപോ ഇദ്ധാനുഭാവോ ഹോതി – ഏകംയേവ സഹസ്സഥവികം ഗഹേത്വാ ദാസകമ്മകരപോരിസസ്സ ഛമാസികം വേതനം ദേതി, ന താവ തം ഖിയ്യതി യാവസ്സ ഹത്ഥഗതാ. സുണിസായ ഏവരൂപോ ഇദ്ധാനുഭാവോ ഹോതി – ഏകംയേവ ചതുദോണികം പിടകം ഉപനിസീദിത്വാ ദാസകമ്മകരപോരിസസ്സ ഛമാസികം ഭത്തം ദേതി, ന താവ തം ഖിയ്യതി യാവ സാ ന വുട്ഠാതി. ദാസസ്സ ഏവരൂപോ ഇദ്ധാനുഭാവോ ഹോതി – ഏകേന നങ്ഗലേന കസന്തസ്സ സത്ത സീതായോ ഗച്ഛന്തി.
296. Tena kho pana samayena bhaddiyanagare meṇḍako gahapati paṭivasati. Tassa evarūpo iddhānubhāvo hoti – sīsaṃ nahāyitvā dhaññāgāraṃ sammajjāpetvā bahidvāre nisīdati, antalikkhā dhaññassa dhārā opatitvā dhaññāgāraṃ pūreti. Bhariyāya evarūpo iddhānubhāvo hoti – ekaṃyeva āḷhakathālikaṃ upanisīditvā ekañca sūpabhiñjanakaṃ 3 dāsakammakaraporisaṃ bhattena parivisati, na tāva taṃ khiyyati 4 yāva sā na vuṭṭhāti. Puttassa evarūpo iddhānubhāvo hoti – ekaṃyeva sahassathavikaṃ gahetvā dāsakammakaraporisassa chamāsikaṃ vetanaṃ deti, na tāva taṃ khiyyati yāvassa hatthagatā. Suṇisāya evarūpo iddhānubhāvo hoti – ekaṃyeva catudoṇikaṃ piṭakaṃ upanisīditvā dāsakammakaraporisassa chamāsikaṃ bhattaṃ deti, na tāva taṃ khiyyati yāva sā na vuṭṭhāti. Dāsassa evarūpo iddhānubhāvo hoti – ekena naṅgalena kasantassa satta sītāyo gacchanti.
അസ്സോസി ഖോ രാജാ മാഗധോ സേനിയോ ബിമ്ബിസാരോ – ‘‘അമ്ഹാകം കിര വിജിതേ ഭദ്ദിയനഗരേ മേണ്ഡകോ ഗഹപതി പടിവസതി. തസ്സ ഏവരൂപോ ഇദ്ധാനുഭാവോ – സീസം നഹായിത്വാ ധഞ്ഞാഗാരം സമ്മജ്ജാപേത്വാ ബഹിദ്വാരേ നിസീദതി, അന്തലിക്ഖാ ധഞ്ഞസ്സ ധാരാ ഓപതിത്വാ ധഞ്ഞാഗാരം പൂരേതി. ഭരിയായ ഏവരൂപോ ഇദ്ധാനുഭാവോ – ഏകംയേവ ആള്ഹകഥാലികം ഉപനിസീദിത്വാ ഏകഞ്ച സൂപഭിഞ്ജനകം ദാസകമ്മകരപോരിസം ഭത്തേന പരിവിസതി, ന താവ തം ഖിയ്യതി യാവ സാ ന വുട്ഠാതി. പുത്തസ്സ ഏവരൂപോ ഇദ്ധാനുഭാവോ – ഏകംയേവ സഹസ്സഥവികം ഗഹേത്വാ ദാസകമ്മകരപോരിസസ്സ ഛമാസികം വേതനം ദേതി, ന താവ തം ഖിയ്യതി യാവസ്സ ഹത്ഥഗതാ. സുണിസായ ഏവരൂപോ ഇദ്ധാനുഭാവോ – ഏകംയേവ ചതുദോണികം പിടകം ഉപനിസീദിത്വാ ദാസകമ്മകരപോരിസസ്സ ഛമാസികം ഭത്തം ദേതി, ന താവ തം ഖിയ്യതി യാവ സാ ന വുട്ഠാതി. ദാസസ്സ ഏവരൂപോ ഇദ്ധാനുഭാവോ – ഏകേന നങ്ഗലേന കസന്തസ്സ സത്ത സീതായോ ഗച്ഛന്തീ’’തി. അഥ ഖോ രാജാ മാഗധോ സേനിയോ ബിമ്ബിസാരോ അഞ്ഞതരം സബ്ബത്ഥകം മഹാമത്തം ആമന്തേസി – ‘‘അമ്ഹാകം കിര, ഭണേ, വിജിതേ ഭദ്ദിയനഗരേ മേണ്ഡകോ ഗഹപതി പടിവസതി. തസ്സ ഏവരൂപോ ഇദ്ധാനുഭാവോ – സീസം നഹായിത്വാ ധഞ്ഞാഗാരം സമ്മജ്ജാപേത്വാ ബഹിദ്വാരേ നിസീദതി, അന്തലിക്ഖാ ധഞ്ഞസ്സ ധാരാ ഓപതിത്വാ ധഞ്ഞാഗാരം പൂരേതി. ഭരിയായ…പേ॰… പുത്തസ്സ… സുണിസായ… ദാസസ്സ ഏവരൂപോ ഇദ്ധാനുഭാവോ, ഏകേന നങ്ഗലേന കസന്തസ്സ സത്ത സീതായോ ഗച്ഛന്തീതി. ഗച്ഛ, ഭണേ, ജാനാഹി. യഥാ മയാ സാമം ദിട്ഠോ, ഏവം തവ ദിട്ഠോ ഭവിസ്സതീ’’തി.
Assosi kho rājā māgadho seniyo bimbisāro – ‘‘amhākaṃ kira vijite bhaddiyanagare meṇḍako gahapati paṭivasati. Tassa evarūpo iddhānubhāvo – sīsaṃ nahāyitvā dhaññāgāraṃ sammajjāpetvā bahidvāre nisīdati, antalikkhā dhaññassa dhārā opatitvā dhaññāgāraṃ pūreti. Bhariyāya evarūpo iddhānubhāvo – ekaṃyeva āḷhakathālikaṃ upanisīditvā ekañca sūpabhiñjanakaṃ dāsakammakaraporisaṃ bhattena parivisati, na tāva taṃ khiyyati yāva sā na vuṭṭhāti. Puttassa evarūpo iddhānubhāvo – ekaṃyeva sahassathavikaṃ gahetvā dāsakammakaraporisassa chamāsikaṃ vetanaṃ deti, na tāva taṃ khiyyati yāvassa hatthagatā. Suṇisāya evarūpo iddhānubhāvo – ekaṃyeva catudoṇikaṃ piṭakaṃ upanisīditvā dāsakammakaraporisassa chamāsikaṃ bhattaṃ deti, na tāva taṃ khiyyati yāva sā na vuṭṭhāti. Dāsassa evarūpo iddhānubhāvo – ekena naṅgalena kasantassa satta sītāyo gacchantī’’ti. Atha kho rājā māgadho seniyo bimbisāro aññataraṃ sabbatthakaṃ mahāmattaṃ āmantesi – ‘‘amhākaṃ kira, bhaṇe, vijite bhaddiyanagare meṇḍako gahapati paṭivasati. Tassa evarūpo iddhānubhāvo – sīsaṃ nahāyitvā dhaññāgāraṃ sammajjāpetvā bahidvāre nisīdati, antalikkhā dhaññassa dhārā opatitvā dhaññāgāraṃ pūreti. Bhariyāya…pe… puttassa… suṇisāya… dāsassa evarūpo iddhānubhāvo, ekena naṅgalena kasantassa satta sītāyo gacchantīti. Gaccha, bhaṇe, jānāhi. Yathā mayā sāmaṃ diṭṭho, evaṃ tava diṭṭho bhavissatī’’ti.
൨൯൭. ഏവം , ദേവാതി ഖോ സോ മഹാമത്തോ രഞ്ഞോ മാഗധസ്സ സേനിയസ്സ ബിമ്ബിസാരസ്സ പടിസ്സുണിത്വാ ചതുരങ്ഗിനിയാ സേനായ യേന ഭദ്ദിയം തേന പായാസി. അനുപുബ്ബേന യേന ഭദ്ദിയം യേന മേണ്ഡകോ ഗഹപതി തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ മേണ്ഡകം ഗഹപതിം ഏതദവോച – ‘‘അഹഞ്ഹി, ഗഹപതി, രഞ്ഞാ ആണത്തോ ‘അമ്ഹാകം കിര, ഭണേ, വിജിതേ ഭദ്ദിയനഗരേ മേണ്ഡകോ ഗഹപതി പടിവസതി, തസ്സ ഏവരൂപോ ഇദ്ധാനുഭാവോ, സീസം നഹായിത്വാ…പേ॰… ഭരിയായ… പുത്തസ്സ… സുണിസായ… ദാസസ്സ ഏവരൂപോ ഇദ്ധാനുഭാവോ, ഏകേന നങ്ഗലേന കസന്തസ്സ സത്ത സീതായോ ഗച്ഛന്തീ’തി, ഗച്ഛ, ഭണേ, ജാനാഹി. യഥാ മയാ സാമം ദിട്ഠോ, ഏവം തവ ദിട്ഠോ ഭവിസ്സതീ’തി. പസ്സാമ തേ, ഗഹപതി, ഇദ്ധാനുഭാവ’’ന്തി. അഥ ഖോ മേണ്ഡകോ ഗഹപതി സീസം നഹായിത്വാ ധഞ്ഞാഗാരം സമ്മജ്ജാപേത്വാ ബഹിദ്വാരേ നിസീദി, അന്തലിക്ഖാ ധഞ്ഞസ്സ ധാരാ ഓപതിത്വാ ധഞ്ഞാഗാരം പൂരേസി. ‘‘ദിട്ഠോ തേ, ഗഹപതി, ഇദ്ധാനുഭാവോ. ഭരിയായ തേ ഇദ്ധാനുഭാവം പസ്സിസ്സാമാ’’തി. അഥ ഖോ മേണ്ഡകോ ഗഹപതി ഭരിയം ആണാപേസി – ‘‘തേന ഹി ചതുരങ്ഗിനിം സേനം ഭത്തേന പരിവിസാ’’തി. അഥ ഖോ മേണ്ഡകസ്സ ഗഹപതിസ്സ ഭരിയാ ഏകംയേവ ആള്ഹകഥാലികം ഉപനിസീദിത്വാ ഏകഞ്ച സൂപഭിഞ്ജനകം ചതുരങ്ഗിനിം സേനം ഭത്തേന പരിവിസി, ന താവ തം ഖിയ്യതി, യാവ സാ ന വുട്ഠാതി. ‘‘ദിട്ഠോ തേ, ഗഹപതി, ഭരിയായപി ഇദ്ധാനുഭാവോ. പുത്തസ്സ തേ ഇദ്ധാനുഭാവം പസ്സിസ്സാമാ’’തി. അഥ ഖോ മേണ്ഡകോ ഗഹപതി പുത്തം ആണാപേസി – ‘‘തേന ഹി ചതുരങ്ഗിനിയാ സേനായ ഛമാസികം വേതനം ദേഹീ’’തി . അഥ ഖോ മേണ്ഡകസ്സ ഗഹപതിസ്സ പുത്തോ ഏകംയേവ സഹസ്സഥവികം ഗഹേത്വാ ചതുരങ്ഗിനിയാ സേനായ ഛമാസികം വേതനം അദാസി, ന താവ തം ഖിയ്യതി, യാവസ്സ ഹത്ഥഗതാ. ‘‘ദിട്ഠോ തേ, ഗഹപതി, പുത്തസ്സപി ഇദ്ധാനുഭാവോ. സുണിസായ തേ ഇദ്ധാനുഭാവം പസ്സിസ്സാമാ’’തി. അഥ ഖോ മേണ്ഡകോ ഗഹപതി സുണിസം ആണാപേസി – ‘‘തേന ഹി ചതുരങ്ഗിനിയാ സേനായ ഛമാസികം ഭത്തം ദേഹീ’’തി. അഥ ഖോ മേണ്ഡകസ്സ ഗഹപതിസ്സ സുണിസാ ഏകംയേവ ചതുദോണികം പിടകം ഉപനിസീദിത്വാ ചതുരങ്ഗിനിയാ സേനായ ഛമാസികം ഭത്തം അദാസി, ന താവ തം ഖിയ്യതി യാവ സാ ന വുട്ഠാതി. ‘‘ദിട്ഠോ തേ, ഗഹപതി, സുണിസായപി ഇദ്ധാനുഭാവോ. ദാസസ്സ തേ ഇദ്ധാനുഭാവം പസ്സിസ്സാമാ’’തി. ‘‘മയ്ഹം ഖോ, സാമി, ദാസസ്സ ഇദ്ധാനുഭാവോ ഖേത്തേ പസ്സിതബ്ബോ’’തി. ‘‘അലം, ഗഹപതി, ദിട്ഠോ തേ ദാസസ്സപി ഇദ്ധാനുഭാവോ’’തി. അഥ ഖോ സോ മഹാമത്തോ ചതുരങ്ഗിനിയാ സേനായ പുനദേവ രാജഗഹം പച്ചാഗഞ്ഛി. യേന രാജാ മാഗധോ സേനിയോ ബിമ്ബിസാരോ തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ രഞ്ഞോ മാഗധസ്സ സേനിയസ്സ ബിമ്ബിസാരസ്സ ഏതമത്ഥം ആരോചേസി.
297. Evaṃ , devāti kho so mahāmatto rañño māgadhassa seniyassa bimbisārassa paṭissuṇitvā caturaṅginiyā senāya yena bhaddiyaṃ tena pāyāsi. Anupubbena yena bhaddiyaṃ yena meṇḍako gahapati tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā meṇḍakaṃ gahapatiṃ etadavoca – ‘‘ahañhi, gahapati, raññā āṇatto ‘amhākaṃ kira, bhaṇe, vijite bhaddiyanagare meṇḍako gahapati paṭivasati, tassa evarūpo iddhānubhāvo, sīsaṃ nahāyitvā…pe… bhariyāya… puttassa… suṇisāya… dāsassa evarūpo iddhānubhāvo, ekena naṅgalena kasantassa satta sītāyo gacchantī’ti, gaccha, bhaṇe, jānāhi. Yathā mayā sāmaṃ diṭṭho, evaṃ tava diṭṭho bhavissatī’ti. Passāma te, gahapati, iddhānubhāva’’nti. Atha kho meṇḍako gahapati sīsaṃ nahāyitvā dhaññāgāraṃ sammajjāpetvā bahidvāre nisīdi, antalikkhā dhaññassa dhārā opatitvā dhaññāgāraṃ pūresi. ‘‘Diṭṭho te, gahapati, iddhānubhāvo. Bhariyāya te iddhānubhāvaṃ passissāmā’’ti. Atha kho meṇḍako gahapati bhariyaṃ āṇāpesi – ‘‘tena hi caturaṅginiṃ senaṃ bhattena parivisā’’ti. Atha kho meṇḍakassa gahapatissa bhariyā ekaṃyeva āḷhakathālikaṃ upanisīditvā ekañca sūpabhiñjanakaṃ caturaṅginiṃ senaṃ bhattena parivisi, na tāva taṃ khiyyati, yāva sā na vuṭṭhāti. ‘‘Diṭṭho te, gahapati, bhariyāyapi iddhānubhāvo. Puttassa te iddhānubhāvaṃ passissāmā’’ti. Atha kho meṇḍako gahapati puttaṃ āṇāpesi – ‘‘tena hi caturaṅginiyā senāya chamāsikaṃ vetanaṃ dehī’’ti . Atha kho meṇḍakassa gahapatissa putto ekaṃyeva sahassathavikaṃ gahetvā caturaṅginiyā senāya chamāsikaṃ vetanaṃ adāsi, na tāva taṃ khiyyati, yāvassa hatthagatā. ‘‘Diṭṭho te, gahapati, puttassapi iddhānubhāvo. Suṇisāya te iddhānubhāvaṃ passissāmā’’ti. Atha kho meṇḍako gahapati suṇisaṃ āṇāpesi – ‘‘tena hi caturaṅginiyā senāya chamāsikaṃ bhattaṃ dehī’’ti. Atha kho meṇḍakassa gahapatissa suṇisā ekaṃyeva catudoṇikaṃ piṭakaṃ upanisīditvā caturaṅginiyā senāya chamāsikaṃ bhattaṃ adāsi, na tāva taṃ khiyyati yāva sā na vuṭṭhāti. ‘‘Diṭṭho te, gahapati, suṇisāyapi iddhānubhāvo. Dāsassa te iddhānubhāvaṃ passissāmā’’ti. ‘‘Mayhaṃ kho, sāmi, dāsassa iddhānubhāvo khette passitabbo’’ti. ‘‘Alaṃ, gahapati, diṭṭho te dāsassapi iddhānubhāvo’’ti. Atha kho so mahāmatto caturaṅginiyā senāya punadeva rājagahaṃ paccāgañchi. Yena rājā māgadho seniyo bimbisāro tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā rañño māgadhassa seniyassa bimbisārassa etamatthaṃ ārocesi.
൨൯൮. അഥ ഖോ ഭഗവാ വേസാലിയം യഥാഭിരന്തം വിഹരിത്വാ യേന ഭദ്ദിയം തേന ചാരികം പക്കാമി മഹതാ ഭിക്ഖുസങ്ഘേന സദ്ധിം അഡ്ഢതേലസേഹി ഭിക്ഖുസതേഹി. അഥ ഖോ ഭഗവാ അനുപുബ്ബേന ചാരികം ചരമാനോ യേന ഭദ്ദിയം തദവസരി. തത്ര സുദം ഭഗവാ ഭദ്ദിയേ വിഹരതി ജാതിയാ വനേ. അസ്സോസി ഖോ മേണ്ഡകോ ഗഹപതി – ‘‘സമണോ ഖലു ഭോ ഗോതമോ സക്യപുത്തോ സക്യകുലാ പബ്ബജിതോ ഭദ്ദിയം അനുപ്പത്തോ ഭദ്ദിയേ വിഹരതി ജാതിയാ വനേ. തം ഖോ പന ഭഗവന്തം ഗോതമം ഏവം കല്യാണോ കിത്തിസദ്ദോ അബ്ഭുഗ്ഗതോ – ‘ഇതിപി സോ ഭഗവാ അരഹം സമ്മാസമ്ബുദ്ധോ വിജ്ജാചരണസമ്പന്നോ സുഗതോ ലോകവിദൂ അനുത്തരോ പുരിസദമ്മസാരഥി സത്ഥാ ദേവമനുസ്സാനം ബുദ്ധോ ഭഗവാ’ 5. സോ ഇമം ലോകം സദേവകം സമാരകം സബ്രഹ്മകം സസ്സമണബ്രാഹ്മണിം പജം സദേവമനുസ്സം സയം അഭിഞ്ഞാ സച്ഛികത്വാ പവേദേതി. സോ ധമ്മം ദേസേതി ആദികല്യാണം മജ്ഝേകല്യാണം പരിയോസാനകല്യാണം സാത്ഥം സബ്യഞ്ജനം കേവലപരിപുണ്ണം പരിസുദ്ധം ബ്രഹ്മചരിയം പകാസേതി. സാധു ഖോ പന തഥാരൂപാനം അരഹതം ദസ്സനം ഹോതീ’’തി. അഥ ഖോ മേണ്ഡകോ ഗഹപതി ഭദ്രാനി ഭദ്രാനി യാനാനി യോജാപേത്വാ ഭദ്രം ഭദ്രം യാനം അഭിരുഹിത്വാ ഭദ്രേഹി ഭദ്രേഹി യാനേഹി ഭദ്ദിയാ നിയ്യാസി ഭഗവന്തം ദസ്സനായ. അദ്ദസംസു ഖോ സമ്ബഹുലാ തിത്ഥിയാ മേണ്ഡകം ഗഹപതിം ദൂരതോവ ആഗച്ഛന്തം, ദിസ്വാന മേണ്ഡകം ഗഹപതിം ഏതദവോചും – ‘‘കഹം ത്വം, ഗഹപതി, ഗച്ഛസീ’’തി? ‘‘ഗച്ഛാമഹം, ഭന്തേ, ഭഗവന്തം 6 സമണം ഗോതമം ദസ്സനായാ’’തി. ‘‘കിം പന ത്വം, ഗഹപതി, കിരിയവാദോ സമാനോ അകിരിയവാദം സമണം ഗോതമം ദസ്സനായ ഉപസങ്കമിസ്സസി? സമണോ ഹി, ഗഹപതി, ഗോതമോ അകിരിയവാദോ അകിരിയായ ധമ്മം ദേസേതി, തേന ച സാവകേ വിനേതീ’’തി. അഥ ഖോ മേണ്ഡകസ്സ ഗഹപതിസ്സ ഏതദഹോസി – ‘‘നിസ്സംസയം, ഖോ സോ ഭഗവാ അരഹം സമ്മാസമ്ബുദ്ധോ ഭവിസ്സതി, യഥയിമേ തിത്ഥിയാ ഉസൂയന്തീ’’തി. യാവതികാ യാനസ്സ ഭൂമി, യാനേന ഗന്ത്വാ യാനാ പച്ചോരോഹിത്വാ പത്തികോവ യേന ഭഗവാ തേനുപസങ്കമി, ഉപസങ്കമിത്വാ ഭഗവന്തം അഭിവാദേത്വാ ഏകമന്തം നിസീദി. ഏകമന്തം നിസിന്നസ്സ ഖോ മേണ്ഡകസ്സ ഗഹപതിസ്സ ഭഗവാ അനുപുബ്ബിം കഥം കഥേസി, സേയ്യഥിദം – ദാനകഥം…പേ॰… അപരപ്പച്ചയോ സത്ഥുസാസനേ ഭഗവന്തം ഏതദവോച – ‘‘അഭിക്കന്തം, ഭന്തേ…പേ॰… ഉപാസകം മം ഭഗവാ ധാരേതു അജ്ജതഗ്ഗേ പാണുപേതം സരണം ഗതം . അധിവാസേതു ച മേ, ഭന്തേ, ഭഗവാ സ്വാതനായ ഭത്തം സദ്ധിം ഭിക്ഖുസങ്ഘേനാ’’തി. അധിവാസേസി ഭഗവാ തുണ്ഹീഭാവേന. അഥ ഖോ മേണ്ഡകോ ഗഹപതി ഭഗവതോ അധിവാസനം വിദിത്വാ ഉട്ഠായാസനാ ഭഗവന്തം അഭിവാദേത്വാ പദക്ഖിണം കത്വാ പക്കാമി.
298. Atha kho bhagavā vesāliyaṃ yathābhirantaṃ viharitvā yena bhaddiyaṃ tena cārikaṃ pakkāmi mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ aḍḍhatelasehi bhikkhusatehi. Atha kho bhagavā anupubbena cārikaṃ caramāno yena bhaddiyaṃ tadavasari. Tatra sudaṃ bhagavā bhaddiye viharati jātiyā vane. Assosi kho meṇḍako gahapati – ‘‘samaṇo khalu bho gotamo sakyaputto sakyakulā pabbajito bhaddiyaṃ anuppatto bhaddiye viharati jātiyā vane. Taṃ kho pana bhagavantaṃ gotamaṃ evaṃ kalyāṇo kittisaddo abbhuggato – ‘itipi so bhagavā arahaṃ sammāsambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro purisadammasārathi satthā devamanussānaṃ buddho bhagavā’ 7. So imaṃ lokaṃ sadevakaṃ samārakaṃ sabrahmakaṃ sassamaṇabrāhmaṇiṃ pajaṃ sadevamanussaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedeti. So dhammaṃ deseti ādikalyāṇaṃ majjhekalyāṇaṃ pariyosānakalyāṇaṃ sātthaṃ sabyañjanaṃ kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ pakāseti. Sādhu kho pana tathārūpānaṃ arahataṃ dassanaṃ hotī’’ti. Atha kho meṇḍako gahapati bhadrāni bhadrāni yānāni yojāpetvā bhadraṃ bhadraṃ yānaṃ abhiruhitvā bhadrehi bhadrehi yānehi bhaddiyā niyyāsi bhagavantaṃ dassanāya. Addasaṃsu kho sambahulā titthiyā meṇḍakaṃ gahapatiṃ dūratova āgacchantaṃ, disvāna meṇḍakaṃ gahapatiṃ etadavocuṃ – ‘‘kahaṃ tvaṃ, gahapati, gacchasī’’ti? ‘‘Gacchāmahaṃ, bhante, bhagavantaṃ 8 samaṇaṃ gotamaṃ dassanāyā’’ti. ‘‘Kiṃ pana tvaṃ, gahapati, kiriyavādo samāno akiriyavādaṃ samaṇaṃ gotamaṃ dassanāya upasaṅkamissasi? Samaṇo hi, gahapati, gotamo akiriyavādo akiriyāya dhammaṃ deseti, tena ca sāvake vinetī’’ti. Atha kho meṇḍakassa gahapatissa etadahosi – ‘‘nissaṃsayaṃ, kho so bhagavā arahaṃ sammāsambuddho bhavissati, yathayime titthiyā usūyantī’’ti. Yāvatikā yānassa bhūmi, yānena gantvā yānā paccorohitvā pattikova yena bhagavā tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnassa kho meṇḍakassa gahapatissa bhagavā anupubbiṃ kathaṃ kathesi, seyyathidaṃ – dānakathaṃ…pe… aparappaccayo satthusāsane bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘abhikkantaṃ, bhante…pe… upāsakaṃ maṃ bhagavā dhāretu ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṃ gataṃ . Adhivāsetu ca me, bhante, bhagavā svātanāya bhattaṃ saddhiṃ bhikkhusaṅghenā’’ti. Adhivāsesi bhagavā tuṇhībhāvena. Atha kho meṇḍako gahapati bhagavato adhivāsanaṃ viditvā uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā pakkāmi.
അഥ ഖോ മേണ്ഡകോ ഗഹപതി തസ്സാ രത്തിയാ അച്ചയേന പണീതം ഖാദനീയം ഭോജനീയം പടിയാദാപേത്വാ ഭഗവതോ കാലം ആരോചാപേസി – ‘‘കാലോ, ഭന്തേ, നിട്ഠിതം ഭത്ത’’ന്തി. അഥ ഖോ ഭഗവാ പുബ്ബണ്ഹസമയം നിവാസേത്വാ പത്തചീവരമാദായ യേന മേണ്ഡകസ്സ ഗഹപതിസ്സ നിവേസനം തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ പഞ്ഞത്തേ ആസനേ നിസീദി സദ്ധിം ഭിക്ഖുസങ്ഘേന. അഥ ഖോ മേണ്ഡകസ്സ ഗഹപതിസ്സ ഭരിയാ ച പുത്തോ ച സുണിസാ ച ദാസോ ച യേന ഭഗവാ തേനുപസങ്കമിംസു , ഉപസങ്കമിത്വാ ഭഗവന്തം അഭിവാദേത്വാ ഏകമന്തം നിസീദിംസു. തേസം ഭഗവാ അനുപുബ്ബിം കഥം കഥേസി, സേയ്യഥിദം – ദാനകഥം…പേ॰… അപരപ്പച്ചയാ സത്ഥുസാസനേ ഭഗവന്തം ഏതദവോചും – ‘‘അഭിക്കന്തം, ഭന്തേ…പേ॰… ഏതേ മയം, ഭന്തേ, ഭഗവന്തം സരണം ഗച്ഛാമ ധമ്മഞ്ച ഭിക്ഖുസങ്ഘഞ്ച. ഉപാസകേ നോ ഭഗവാ ധാരേതു അജ്ജതഗ്ഗേ പാണുപേതേ സരണം ഗതേ’’തി. അഥ ഖോ മേണ്ഡകോ ഗഹപതി ബുദ്ധപ്പമുഖം ഭിക്ഖുസങ്ഘം പണീതേന ഖാദനീയേന ഭോജനീയേന സഹത്ഥാ സന്തപ്പേത്വാ സമ്പവാരേത്വാ ഭഗവന്തം ഭുത്താവിം ഓനീതപത്തപാണിം ഏകമന്തം നിസീദി. ഏകമന്തം നിസിന്നോ ഖോ മേണ്ഡകോ ഗഹപതി ഭഗവന്തം ഏതദവോച – ‘‘യാവ, ഭന്തേ, ഭഗവാ ഭദ്ദിയേ വിഹരതി താവ അഹം ബുദ്ധപ്പമുഖസ്സ ഭിക്ഖുസങ്ഘസ്സ ധുവഭത്തേനാ’’തി. അഥ ഖോ ഭഗവാ മേണ്ഡകം ഗഹപതിം ധമ്മിയാ കഥായ സന്ദസ്സേത്വാ സമാദപേത്വാ സമുത്തേജേത്വാ സമ്പഹംസേത്വാ ഉട്ഠായാസനാ പക്കാമി.
Atha kho meṇḍako gahapati tassā rattiyā accayena paṇītaṃ khādanīyaṃ bhojanīyaṃ paṭiyādāpetvā bhagavato kālaṃ ārocāpesi – ‘‘kālo, bhante, niṭṭhitaṃ bhatta’’nti. Atha kho bhagavā pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya yena meṇḍakassa gahapatissa nivesanaṃ tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi saddhiṃ bhikkhusaṅghena. Atha kho meṇḍakassa gahapatissa bhariyā ca putto ca suṇisā ca dāso ca yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu , upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Tesaṃ bhagavā anupubbiṃ kathaṃ kathesi, seyyathidaṃ – dānakathaṃ…pe… aparappaccayā satthusāsane bhagavantaṃ etadavocuṃ – ‘‘abhikkantaṃ, bhante…pe… ete mayaṃ, bhante, bhagavantaṃ saraṇaṃ gacchāma dhammañca bhikkhusaṅghañca. Upāsake no bhagavā dhāretu ajjatagge pāṇupete saraṇaṃ gate’’ti. Atha kho meṇḍako gahapati buddhappamukhaṃ bhikkhusaṅghaṃ paṇītena khādanīyena bhojanīyena sahatthā santappetvā sampavāretvā bhagavantaṃ bhuttāviṃ onītapattapāṇiṃ ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho meṇḍako gahapati bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘yāva, bhante, bhagavā bhaddiye viharati tāva ahaṃ buddhappamukhassa bhikkhusaṅghassa dhuvabhattenā’’ti. Atha kho bhagavā meṇḍakaṃ gahapatiṃ dhammiyā kathāya sandassetvā samādapetvā samuttejetvā sampahaṃsetvā uṭṭhāyāsanā pakkāmi.
മേണ്ഡകഗഹപതിവത്ഥ നിട്ഠിതം.
Meṇḍakagahapativattha niṭṭhitaṃ.
Footnotes:
Related texts:
അട്ഠകഥാ • Aṭṭhakathā / വിനയപിടക (അട്ഠകഥാ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / മഹാവഗ്ഗ-അട്ഠകഥാ • Mahāvagga-aṭṭhakathā / കപ്പിയഭൂമിഅനുജാനനകഥാ • Kappiyabhūmianujānanakathā
ടീകാ • Tīkā / വിനയപിടക (ടീകാ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / പാചിത്യാദിയോജനാപാളി • Pācityādiyojanāpāḷi / ൧൮൦. മേണ്ഡകഗഹപതിവത്ഥുകഥാ • 180. Meṇḍakagahapativatthukathā