Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਥੇਰਗਾਥਾ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Theragāthā-aṭṭhakathā

    ੮. ਮੇਣ੍ਡਸਿਰਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾવਣ੍ਣਨਾ

    8. Meṇḍasirattheragāthāvaṇṇanā

    ਅਨੇਕਜਾਤਿਸਂਸਾਰਨ੍ਤਿ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਮੇਣ੍ਡਸਿਰਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਗਾਥਾ। ਕਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ? ਸੋਪਿ ਕਿਰ ਪੁਰਿਮਬੁਦ੍ਧੇਸੁ ਕਤਾਧਿਕਾਰੋ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਭવੇ વਿવਟ੍ਟੂਪਨਿਸ੍ਸਯਾਨਿ ਪੁਞ੍ਞਾਨਿ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਇਤੋ ਏਕਨવੁਤੇ ਕਪ੍ਪੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍વਾ વਯਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਕਾਮੇ ਪਹਾਯ ਇਸਿਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਮਹਤਾ ਇਸਿਗਣੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਹਿਮવਨ੍ਤੇ વਸਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਦਿਸ੍વਾ ਪਸਨ੍ਨਮਾਨਸੋ ਇਸਿਗਣੇਨ ਪਦੁਮਾਨਿ ਆਹਰਾਪੇਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥੁ ਪੁਪ੍ਫਪੂਜਂ ਕਤ੍વਾ ਸਾવਕੇ ਅਪ੍ਪਮਾਦਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਂ ਓવਦਿਤ੍વਾ ਕਾਲਂ ਕਤ੍વਾ ਦੇવਲੋਕੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ ਅਪਰਾਪਰਂ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਸਾਕੇਤੇ ਗਹਪਤਿਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਮੇਣ੍ਡਸਰਿਕ੍ਖਸੀਸਤਾਯ ਮੇਣ੍ਡਸਿਰੋਤ੍વੇવ ਸਮਞ੍ਞਾ ਅਹੋਸਿ। ਸੋ ਭਗવਤਿ ਸਾਕੇਤੇ ਅਞ੍ਜਨવਨੇ વਿਹਰਨ੍ਤੇ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਪਟਿਲਦ੍ਧਸਦ੍ਧੋ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਸਮਥવਿਪਸ੍ਸਨਾਸੁ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਛਲ਼ਭਿਞ੍ਞੋ ਅਹੋਸਿ। ਤੇવ વੁਤ੍ਤਂ ਅਪਦਾਨੇ (ਅਪ॰ ਥੇਰ ੧.੧੩.੯੭-੧੦੫) –

    Anekajātisaṃsāranti āyasmato meṇḍasirattherassa gāthā. Kā uppatti? Sopi kira purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave vivaṭṭūpanissayāni puññāni karonto ito ekanavute kappe brāhmaṇakule nibbattitvā vayappatto kāme pahāya isipabbajjaṃ pabbajitvā mahatā isigaṇena saddhiṃ himavante vasanto satthāraṃ disvā pasannamānaso isigaṇena padumāni āharāpetvā satthu pupphapūjaṃ katvā sāvake appamādapaṭipattiyaṃ ovaditvā kālaṃ katvā devaloke nibbatto aparāparaṃ saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde sākete gahapatikule nibbatti, tassa meṇḍasarikkhasīsatāya meṇḍasirotveva samaññā ahosi. So bhagavati sākete añjanavane viharante satthāraṃ upasaṅkamitvā paṭiladdhasaddho pabbajitvā samathavipassanāsu kammaṃ karonto chaḷabhiñño ahosi. Teva vuttaṃ apadāne (apa. thera 1.13.97-105) –

    ‘‘ਹਿਮવਨ੍ਤਸ੍ਸਾવਿਦੂਰੇ, ਗੋਤਮੋ ਨਾਮ ਪਬ੍ਬਤੋ।

    ‘‘Himavantassāvidūre, gotamo nāma pabbato;

    ਨਾਨਾਰੁਕ੍ਖੇਹਿ ਸਞ੍ਛਨ੍ਨੋ, ਮਹਾਭੂਤਗਣਾਲਯੋ॥

    Nānārukkhehi sañchanno, mahābhūtagaṇālayo.

    ‘‘વੇਮਜ੍ਝਮ੍ਹਿ ਚ ਤਸ੍ਸਾਸਿ, ਅਸ੍ਸਮੋ ਅਭਿਨਿਮ੍ਮਿਤੋ।

    ‘‘Vemajjhamhi ca tassāsi, assamo abhinimmito;

    ਪੁਰਕ੍ਖਤੋ ਸਸਿਸ੍ਸੇਹਿ, વਸਾਮਿ ਅਸ੍ਸਮੇ ਅਹਂ॥

    Purakkhato sasissehi, vasāmi assame ahaṃ.

    ‘‘ਆਯਨ੍ਤੁ ਮੇ ਸਿਸ੍ਸਗਣਾ, ਪਦੁਮਂ ਆਹਰਨ੍ਤੁ ਮੇ।

    ‘‘Āyantu me sissagaṇā, padumaṃ āharantu me;

    ਬੁਦ੍ਧਪੂਜਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਦ੍વਿਪਦਿਨ੍ਦਸ੍ਸ ਤਾਦਿਨੋ॥

    Buddhapūjaṃ karissāmi, dvipadindassa tādino.

    ‘‘ਏવਨ੍ਤਿ ਤੇ ਪਟਿਸ੍ਸੁਤ੍વਾ, ਪਦੁਮਂ ਆਹਰਿਂਸੁ ਮੇ।

    ‘‘Evanti te paṭissutvā, padumaṃ āhariṃsu me;

    ਤਥਾ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਕਤ੍વਾਹਂ, ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਅਭਿਰੋਪਯਿਂ॥

    Tathā nimittaṃ katvāhaṃ, buddhassa abhiropayiṃ.

    ‘‘ਸਿਸ੍ਸੇ ਤਦਾ ਸਮਾਨੇਤ੍વਾ, ਸਾਧੁਕਂ ਅਨੁਸਾਸਹਂ।

    ‘‘Sisse tadā samānetvā, sādhukaṃ anusāsahaṃ;

    ਮਾ ਖੋ ਤੁਮ੍ਹੇ ਪਮਜ੍ਜਿਤ੍ਥ, ਅਪ੍ਪਮਾਦੋ ਸੁਖਾવਹੋ॥

    Mā kho tumhe pamajjittha, appamādo sukhāvaho.

    ‘‘ਏવਂ ਸਮਨੁਸਾਸਿਤ੍વਾ, ਤੇ ਸਿਸ੍ਸੇ વਚਨਕ੍ਖਮੇ।

    ‘‘Evaṃ samanusāsitvā, te sisse vacanakkhame;

    ਅਪ੍ਪਮਾਦਗੁਣੇ ਯੁਤ੍ਤੋ, ਤਦਾ ਕਾਲਙ੍ਕਤੋ ਅਹਂ॥

    Appamādaguṇe yutto, tadā kālaṅkato ahaṃ.

    ‘‘ਏਕਨવੁਤਿਤੋ ਕਪ੍ਪੇ, ਯਂ ਪੁਪ੍ਫਮਭਿਰੋਪਯਿਂ।

    ‘‘Ekanavutito kappe, yaṃ pupphamabhiropayiṃ;

    ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ ਨਾਭਿਜਾਨਾਮਿ, ਬੁਦ੍ਧਪੂਜਾਯਿਦਂ ਫਲਂ॥

    Duggatiṃ nābhijānāmi, buddhapūjāyidaṃ phalaṃ.

    ‘‘ਏਕਪਞ੍ਞਾਸਕਪ੍ਪਮ੍ਹਿ , ਰਾਜਾ ਆਸਿਂ ਜਲੁਤ੍ਤਮੋ।

    ‘‘Ekapaññāsakappamhi , rājā āsiṃ jaluttamo;

    ਸਤ੍ਤਰਤਨਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ, ਚਕ੍ਕવਤ੍ਤੀ ਮਹਬ੍ਬਲੋ॥

    Sattaratanasampanno, cakkavattī mahabbalo.

    ‘‘ਕਿਲੇਸਾ ਝਾਪਿਤਾ ਮਯ੍ਹਂ…ਪੇ॰… ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ॥

    ‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.

    ਸੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿવਾਸਂ ਅਨੁਸ੍ਸਰਨ੍ਤੋ –

    So attano pubbenivāsaṃ anussaranto –

    ੭੮.

    78.

    ‘‘ਅਨੇਕਜਾਤਿਸਂਸਾਰਂ, ਸਨ੍ਧਾવਿਸ੍ਸਂ ਅਨਿਬ੍ਬਿਸਂ।

    ‘‘Anekajātisaṃsāraṃ, sandhāvissaṃ anibbisaṃ;

    ਤਸ੍ਸ ਮੇ ਦੁਕ੍ਖਜਾਤਸ੍ਸ, ਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ਅਪਰਦ੍ਧੋ’’ਤਿ॥ – ਗਾਥਂ ਅਭਾਸਿ।

    Tassa me dukkhajātassa, dukkhakkhandho aparaddho’’ti. – gāthaṃ abhāsi;

    ਤਤ੍ਥ ਅਨੇਕਜਾਤਿਸਂਸਾਰਨ੍ਤਿ ਅਨੇਕਜਾਤਿਸਤਸਹਸ੍ਸਸਙ੍ਖ੍ਯਂ ਇਦਂ ਸਂਸਾਰવਟ੍ਟਂ, ਅਦ੍ਧੁਨੋ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਤਾ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਸਂਯੋਗੇਕવਚਨਂ। ਸਨ੍ਧਾવਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਸਂਸਰਿਂ, ਅਪਰਾਪਰਂ ਚવਨੁਪ੍ਪਜ੍ਜਨવਸੇਨ ਪਰਿਬ੍ਭਮਿਂ। ਅਨਿਬ੍ਬਿਸਨ੍ਤਿ ਤਸ੍ਸ ਨਿવਤ੍ਤਕਞਾਣਂ ਅવਿਨ੍ਦਨ੍ਤੋ ਅਲਭਨ੍ਤੋ। ਤਸ੍ਸ ਮੇਤਿ ਏવਂ ਸਂਸਰਨ੍ਤਸ੍ਸ ਮੇ। ਦੁਕ੍ਖਜਾਤਸ੍ਸਾਤਿ ਜਾਤਿਆਦਿવਸੇਨ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ, ਤਿਸ੍ਸਨ੍ਨਂ વਾ ਦੁਕ੍ਖਤਾਨਂ વਸੇਨ ਦੁਕ੍ਖਸਭਾવਸ੍ਸ। ਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਨ੍ਧੋਤਿ ਕਮ੍ਮਕਿਲੇਸવਿਪਾਕવਟ੍ਟਪ੍ਪਕਾਰੋ ਦੁਕ੍ਖਰਾਸਿ। ਅਪਰਦ੍ਧੋਤਿ ਅਰਹਤ੍ਤਮਗ੍ਗਪ੍ਪਤ੍ਤਿਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਪਰਿਬ੍ਭਟ੍ਠੋ ਚੁਤੋ ਨ ਅਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਸ੍ਸਤਿ। ‘‘ਅਪਰਟ੍ਠੋ’’ਤਿ વਾ ਪਾਠੋ, ਅਪਗਤਸਮਿਦ੍ਧਿਤੋ ਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਨਕਾਰਣਤ੍ਤਾ ਅਪਗਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਇਦਮੇવ ਚ ਥੇਰਸ੍ਸ ਅਞ੍ਞਾਬ੍ਯਾਕਰਣਂ ਅਹੋਸਿ।

    Tattha anekajātisaṃsāranti anekajātisatasahassasaṅkhyaṃ idaṃ saṃsāravaṭṭaṃ, addhuno adhippetattā accantasaṃyogekavacanaṃ. Sandhāvissanti saṃsariṃ, aparāparaṃ cavanuppajjanavasena paribbhamiṃ. Anibbisanti tassa nivattakañāṇaṃ avindanto alabhanto. Tassa meti evaṃ saṃsarantassa me. Dukkhajātassāti jātiādivasena uppannadukkhassa, tissannaṃ vā dukkhatānaṃ vasena dukkhasabhāvassa. Dukkhakkhandhoti kammakilesavipākavaṭṭappakāro dukkharāsi. Aparaddhoti arahattamaggappattito paṭṭhāya paribbhaṭṭho cuto na abhinibbattissati. ‘‘Aparaṭṭho’’ti vā pāṭho, apagatasamiddhito samucchinnakāraṇattā apagatoti attho. Idameva ca therassa aññābyākaraṇaṃ ahosi.

    ਮੇਣ੍ਡਸਿਰਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।

    Meṇḍasirattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ • Khuddakanikāya / ਥੇਰਗਾਥਾਪਾਲ਼ਿ • Theragāthāpāḷi / ੮. ਮੇਣ੍ਡਸਿਰਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ • 8. Meṇḍasirattheragāthā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact