Library / Tipiṭaka / д̇ибидага • Tipiṭaka / ид̇ивуд̇д̇ага-адтагат̇аа • Itivuttaka-aṭṭhakathā |
7. мзд̇д̇аабхааванаасуд̇д̇аван̣н̣анаа
7. Mettābhāvanāsuttavaṇṇanā
27. сад̇д̇амз яаани гаанижийд̇и анавасзсабарияаад̣̇аанам̣. обад̇хигаани бун̃н̃агирияавад̇т̇уунийд̇и
27. Sattame yāni kānicīti anavasesapariyādānaṃ. Opadhikāni puññakiriyavatthūnīti
д̇зсам̣ нияаманам̣. д̇ад̇т̇а убад̇хи вужжанд̇и канд̇хаа, убад̇хисса гаран̣ам̣ сийлам̣ зд̇зсам̣, убад̇хиббаяож̇анаани ваа обад̇хигаани. самбад̇д̇ибхавз ад̇д̇абхааваж̇анагаани бадисанд̇хибавад̇д̇ивибаагад̣̇ааяагаани. бун̃н̃агирияавад̇т̇уунийд̇и бун̃н̃агирияаа жа д̇аа д̇зсам̣ д̇зсам̣ палаанисам̣саанам̣ вад̇т̇ууни жаад̇и бун̃н̃агирияавад̇т̇ууни. д̇аани бана сан̇кзбад̇о д̣̇аанамаяам̣, сийламаяам̣, бхааванаамаяанд̇и д̇ивид̇хаани хонд̇и. д̇ад̇т̇а яам̣ вад̇д̇аб̣б̣ам̣, д̇ам̣ барад̇о д̇иганибаад̇аван̣н̣анааяам̣ аави бхависсад̇и. мзд̇д̇ааяа жзд̇овимуд̇д̇ияаад̇и мзд̇д̇аабхааванаавасзна бадилад̣̇д̇хад̇игажад̇уггаж̇жхаанасамаабад̇д̇ияаа. ‘‘мзд̇д̇аа’’д̇и хи вуд̇д̇з убажаароби лаб̣бхад̇и аббанааби, ‘‘жзд̇овимуд̇д̇ий’’д̇и бана вуд̇д̇з аббанаажхаанамзва лаб̣бхад̇и. д̇ан̃хи нийваран̣аад̣̇ибажжанийгад̇хаммад̇о жид̇д̇асса судту вимуд̇д̇ибхаавзна жзд̇овимуд̇д̇ийд̇и вужжад̇и. галам̣ нааг̇гханд̇и сол̣асинд̇и мзд̇д̇ааб̣рахмавихаарасса сол̣асабхааг̇ам̣ обад̇хигаани бун̃н̃агирияавад̇т̇ууни на аг̇гханд̇и. ид̣̇ам̣ вуд̇д̇ам̣ ход̇и – мзд̇д̇ааяа жзд̇овимуд̇д̇ияаа яо вибааго, д̇ам̣ сол̣аса годтаасз гад̇ваа д̇ад̇о згам̣ буна сол̣аса годтаасз гад̇ваа д̇ад̇т̇а яо згагодтаасо, на д̇ам̣ ан̃н̃аани обад̇хигаани бун̃н̃агирияавад̇т̇ууни аг̇гханд̇ийд̇и. ад̇хиг̇г̇ахзд̇ваад̇и абхибхавид̇ваа. бхаасад̇зд̇и убаггилзсависуд̣̇д̇хияаа д̣̇иббад̇и. д̇абад̇зд̇и д̇ад̇о зва анавасзсз бадибагкад̇хаммз санд̇абад̇и. вирожад̇ийд̇и убхаяасамбад̇д̇ияаа вирожад̇и. мзд̇д̇аа хи жзд̇овимуд̇д̇и жанд̣̇аалогасан̇каад̇аа виг̇ад̇уубаггилзсаа ж̇ун̣хаа вияа д̣̇иббад̇и, аад̇або вияа анд̇хагаарам̣ бажжанийгад̇хаммз вид̇хаманд̇ий д̇абад̇и, осад̇хид̇аарагаа вияа виж̇ж̇од̇амаанаа вирожад̇и жа.
Tesaṃ niyamanaṃ. Tattha upadhi vuccanti khandhā, upadhissa karaṇaṃ sīlaṃ etesaṃ, upadhippayojanāni vā opadhikāni. Sampattibhave attabhāvajanakāni paṭisandhipavattivipākadāyakāni. Puññakiriyavatthūnīti puññakiriyā ca tā tesaṃ tesaṃ phalānisaṃsānaṃ vatthūni cāti puññakiriyavatthūni. Tāni pana saṅkhepato dānamayaṃ, sīlamayaṃ, bhāvanāmayanti tividhāni honti. Tattha yaṃ vattabbaṃ, taṃ parato tikanipātavaṇṇanāyaṃ āvi bhavissati. Mettāya cetovimuttiyāti mettābhāvanāvasena paṭiladdhatikacatukkajjhānasamāpattiyā. ‘‘Mettā’’ti hi vutte upacāropi labbhati appanāpi, ‘‘cetovimuttī’’ti pana vutte appanājhānameva labbhati. Tañhi nīvaraṇādipaccanīkadhammato cittassa suṭṭhu vimuttibhāvena cetovimuttīti vuccati. Kalaṃ nāgghanti soḷasinti mettābrahmavihārassa soḷasabhāgaṃ opadhikāni puññakiriyavatthūni na agghanti. Idaṃ vuttaṃ hoti – mettāya cetovimuttiyā yo vipāko, taṃ soḷasa koṭṭhāse katvā tato ekaṃ puna soḷasa koṭṭhāse katvā tattha yo ekakoṭṭhāso, na taṃ aññāni opadhikāni puññakiriyavatthūni agghantīti. Adhiggahetvāti abhibhavitvā. Bhāsateti upakkilesavisuddhiyā dippati. Tapateti tato eva anavasese paṭipakkhadhamme santapati. Virocatīti ubhayasampattiyā virocati. Mettā hi cetovimutti candālokasaṅkhātā vigatūpakkilesā juṇhā viya dippati, ātapo viya andhakāraṃ paccanīkadhamme vidhamantī tapati, osadhitārakā viya vijjotamānā virocati ca.
сзяяат̇аабийд̇и обаммад̣̇ассанад̇т̇з нибаад̇о. д̇аарагаруубаананд̇и ж̇од̇ийнам̣. жанд̣̇ияаад̇и жанд̣̇асса аяанд̇и жанд̣̇ий, д̇ассаа жанд̣̇ияаа, бабхааяа ж̇ун̣хааяаад̇и ад̇т̇о. вассаананд̇и вассаанам̣ б̣ахувасзна лад̣̇д̇хавохаарасса уд̇уно. бажчимз маасзд̇и гад̇д̇игамаасз. сарад̣̇асамаязд̇и сарад̣̇агаалз. ассаяуж̇агад̇д̇игамаасаа хи логз ‘‘сарад̣̇ауд̇уу’’д̇и вужжанд̇и. вид̣̇д̇хзд̇и уб̣б̣ид̣̇д̇хз, мзгхавиг̇амзна д̣̇уурийбхууд̇зд̇и ад̇т̇о. д̇знзвааха ‘‘виг̇ад̇авалаахагз’’д̇и. д̣̇звзд̇и аагаасз. набхам̣ аб̣бхуссаггамаанод̇и уд̣̇аяадтаанад̇о аагаасам̣ уллан̇гханд̇о. д̇амаг̇ад̇анд̇и д̇амам̣. абхивихажжаад̇и абхиханд̇ваа вид̇хамид̇ваа. осад̇хид̇аарагаад̇и уссаннаа бабхаа зд̇ааяа д̇хийяад̇и, осад̇хийнам̣ ваа ануб̣алаббад̣̇ааяигад̇д̇аа осад̇хийд̇и лад̣̇д̇ханаамаа д̇аарагаа.
Seyyathāpīti opammadassanatthe nipāto. Tārakarūpānanti jotīnaṃ. Candiyāti candassa ayanti candī, tassā candiyā, pabhāya juṇhāyāti attho. Vassānanti vassānaṃ bahuvasena laddhavohārassa utuno. Pacchime māseti kattikamāse. Saradasamayeti saradakāle. Assayujakattikamāsā hi loke ‘‘saradautū’’ti vuccanti. Viddheti ubbiddhe, meghavigamena dūrībhūteti attho. Tenevāha ‘‘vigatavalāhake’’ti. Deveti ākāse. Nabhaṃ abbhussakkamānoti udayaṭṭhānato ākāsaṃ ullaṅghanto. Tamagatanti tamaṃ. Abhivihaccāti abhihantvā vidhamitvā. Osadhitārakāti ussannā pabhā etāya dhīyati, osadhīnaṃ vā anubalappadāyikattā osadhīti laddhanāmā tārakā.
зд̇т̇ааха – гасмаа бана бхаг̇авад̇аа самаанзби обад̇хигабхаавз мзд̇д̇аа ид̇арзхи обад̇хигабун̃н̃зхи висзсзд̇ваа вуд̇д̇аад̇и? вужжад̇з – сздтадтзна нид̣̇д̣̇осабхаавзна жа сад̇д̇зсу суббадибад̇д̇ибхаавад̇о. сздтаа хи зд̇з вихаараа, саб̣б̣асад̇д̇зсу саммаабадибад̇д̇ибхууд̇аани яад̣̇ид̣̇ам̣ мзд̇д̇аажхаанаани. яат̇аа жа б̣рахмаано нид̣̇д̣̇осажид̇д̇аа вихаранд̇и, звам̣ зд̇зхи саманнааг̇ад̇аа яог̇ино б̣рахмасамаава худ̇ваа вихаранд̇и. д̇ат̇аа химз ‘‘б̣рахмавихаараа’’д̇и вужжанд̇и. ид̇и сздтадтзна нид̣̇д̣̇осабхаавзна жа сад̇д̇зсу суббадибад̇д̇ибхаавад̇о мзд̇д̇аава ид̇арзхи обад̇хигабун̃н̃зхи висзсзд̇ваа вуд̇д̇аа.
Etthāha – kasmā pana bhagavatā samānepi opadhikabhāve mettā itarehi opadhikapuññehi visesetvā vuttāti? Vuccate – seṭṭhaṭṭhena niddosabhāvena ca sattesu suppaṭipattibhāvato. Seṭṭhā hi ete vihārā, sabbasattesu sammāpaṭipattibhūtāni yadidaṃ mettājhānāni. Yathā ca brahmāno niddosacittā viharanti, evaṃ etehi samannāgatā yogino brahmasamāva hutvā viharanti. Tathā hime ‘‘brahmavihārā’’ti vuccanti. Iti seṭṭhaṭṭhena niddosabhāvena ca sattesu suppaṭipattibhāvato mettāva itarehi opadhikapuññehi visesetvā vuttā.
звамби гасмаа мзд̇д̇аава звам̣ висзсзд̇ваа вуд̇д̇аа? ид̇арзсам̣ б̣рахмавихаараанам̣ ад̇хидтаанабхаавад̇о д̣̇аанаад̣̇ийнам̣ саб̣б̣зсам̣ галяаан̣ад̇хаммаанам̣ барибууригад̇д̇аа жа. аяан̃хи сад̇д̇зсу хид̇аагаараббавад̇д̇илагкан̣аа мзд̇д̇аа, хид̇уубасам̣хаарасаа, аагхаад̇авинаяабажжубадтаанаа. яад̣̇и анод̇хисо бхаавид̇аа б̣ахулийгад̇аа, ат̇а сукзнзва гарун̣аад̣̇ибхааванаа самбаж̇ж̇анд̇ийд̇и мзд̇д̇аа ид̇арзсам̣ б̣рахмавихаараанам̣ ад̇хидтаанам̣. д̇ат̇аа хи сад̇д̇зсу хид̇аж̇жхаасаяад̇ааяа сад̇и нзсам̣ д̣̇угкаасаханад̇аа, самбад̇д̇ивисзсаанам̣ жирадтид̇игаамад̇аа, багкабаад̇аабхаавзна саб̣б̣ад̇т̇а самаббавад̇д̇ажид̇д̇ад̇аа жа сукзнзва иж̇жханд̇и. зван̃жа сагалалогахид̇асукавид̇хаанаад̇химуд̇д̇аа махааб̣од̇хисад̇д̇аа ‘‘имасса д̣̇аад̇аб̣б̣ам̣, имасса на д̣̇аад̇аб̣б̣а’’нд̇и уд̇д̇амавижаяавасзна вибхааг̇ам̣ агад̇ваа саб̣б̣асад̇д̇аанам̣ ниравасзсасуканид̣̇аанам̣ д̣̇аанам̣ д̣̇знд̇и, хид̇асукад̇т̇амзва нзсам̣ сийлам̣ самаад̣̇ияанд̇и, сийлабарибууран̣ад̇т̇ам̣ нзгкаммам̣ бхаж̇анд̇и, д̇зсам̣ хид̇асукзсу асаммохад̇т̇ааяа бан̃н̃ам̣ барияод̣̇абзнд̇и, хид̇асукаабхивад̣дханад̇т̇амзва д̣̇ал̣хам̣ вийрияамаарабханд̇и, уд̇д̇амавийрияавасзна вийрабхаавам̣ бад̇д̇ааби сад̇д̇аанам̣ наанаббагаарам̣ хид̇аж̇жхаасаязнзва абараад̇хам̣ каманд̇и, ‘‘ид̣̇ам̣ во д̣̇ассаама, гариссаамаа’’д̇иаад̣̇инаа гад̇ам̣ бадин̃н̃аад̇ам̣ на висам̣ваад̣̇знд̇и, д̇зсам̣ хид̇асукааязва ажалаад̇хидтаанаа хонд̇и. д̇зсу ажалааяа мзд̇д̇ааяа буб̣б̣агаарино хид̇аж̇жхаасаязнзва нзсам̣ виббагаарз уд̣̇аасийнаа хонд̇и, буб̣б̣агаарид̇ааяаби на бажжубагаарамаасисанд̇ийд̇и. звам̣ д̇з баарамияо буурзд̇ваа яаава д̣̇асаб̣алажад̇у-взсаараж̇ж̇а-чаасаад̇хааран̣ан̃аан̣а-адтаарасаавзн̣игаб̣уд̣̇д̇хад̇хаммаббабхзд̣̇з саб̣б̣зби галяаан̣ад̇хаммз барибуурзнд̇и. звам̣ д̣̇аанаад̣̇ийнам̣ саб̣б̣зсам̣ галяаан̣ад̇хаммаанам̣ баарибууригаа мзд̇д̇аад̇и жа имасса висзсасса д̣̇ассанад̇т̇ам̣ саа ид̇арзхи висзсзд̇ваа вуд̇д̇аа.
Evampi kasmā mettāva evaṃ visesetvā vuttā? Itaresaṃ brahmavihārānaṃ adhiṭṭhānabhāvato dānādīnaṃ sabbesaṃ kalyāṇadhammānaṃ paripūrikattā ca. Ayañhi sattesu hitākārappavattilakkhaṇā mettā, hitūpasaṃhārasā, āghātavinayapaccupaṭṭhānā. Yadi anodhiso bhāvitā bahulīkatā, atha sukheneva karuṇādibhāvanā sampajjantīti mettā itaresaṃ brahmavihārānaṃ adhiṭṭhānaṃ. Tathā hi sattesu hitajjhāsayatāya sati nesaṃ dukkhāsahanatā, sampattivisesānaṃ ciraṭṭhitikāmatā, pakkhapātābhāvena sabbattha samappavattacittatā ca sukheneva ijjhanti. Evañca sakalalokahitasukhavidhānādhimuttā mahābodhisattā ‘‘imassa dātabbaṃ, imassa na dātabba’’nti uttamavicayavasena vibhāgaṃ akatvā sabbasattānaṃ niravasesasukhanidānaṃ dānaṃ denti, hitasukhatthameva nesaṃ sīlaṃ samādiyanti, sīlaparipūraṇatthaṃ nekkhammaṃ bhajanti, tesaṃ hitasukhesu asammohatthāya paññaṃ pariyodapenti, hitasukhābhivaḍḍhanatthameva daḷhaṃ vīriyamārabhanti, uttamavīriyavasena vīrabhāvaṃ pattāpi sattānaṃ nānappakāraṃ hitajjhāsayeneva aparādhaṃ khamanti, ‘‘idaṃ vo dassāma, karissāmā’’tiādinā kataṃ paṭiññātaṃ na visaṃvādenti, tesaṃ hitasukhāyeva acalādhiṭṭhānā honti. Tesu acalāya mettāya pubbakārino hitajjhāsayeneva nesaṃ vippakāre udāsīnā honti, pubbakāritāyapi na paccupakāramāsisantīti. Evaṃ te pāramiyo pūretvā yāva dasabalacatu-vesārajja-chaasādhāraṇañāṇa-aṭṭhārasāveṇikabuddhadhammappabhede sabbepi kalyāṇadhamme paripūrenti. Evaṃ dānādīnaṃ sabbesaṃ kalyāṇadhammānaṃ pāripūrikā mettāti ca imassa visesassa dassanatthaṃ sā itarehi visesetvā vuttā.
абижа мзд̇д̇ааяа ид̇арзхи обад̇хигабун̃н̃зхи махаанубхаавад̇аа взлаамасуд̇д̇зна д̣̇ийбзд̇аб̣б̣аа. д̇ад̇т̇а хи яат̇аа наама махад̇аа взлаамасса д̣̇аанад̇о згасса сод̇аабаннасса д̣̇аанам̣ махабпалад̇арам̣ вуд̇д̇ам̣, звам̣ сод̇аабаннасад̇ад̇о згасса сагад̣̇ааг̇аамисса д̣̇аанам̣…бз… бажжзгаб̣уд̣̇д̇хасад̇ад̇о бхаг̇авад̇о, д̇ад̇оби б̣уд̣̇д̇хаббамукасса сан̇гхасса д̣̇аанам̣, д̇ад̇оби жаад̇уд̣̇д̣̇исасса сан̇гхасса вихаарад̣̇аанам̣, д̇ад̇оби саран̣аг̇аманам̣, д̇ад̇оби сийласамаад̣̇аанам̣, д̇ад̇оби г̇ад̣̇д̣̇ууханамад̇д̇ам̣ гаалам̣ мзд̇д̇аабхааванаа махабпалад̇араа вуд̇д̇аа. яат̇ааха –
Apica mettāya itarehi opadhikapuññehi mahānubhāvatā velāmasuttena dīpetabbā. Tattha hi yathā nāma mahatā velāmassa dānato ekassa sotāpannassa dānaṃ mahapphalataraṃ vuttaṃ, evaṃ sotāpannasatato ekassa sakadāgāmissa dānaṃ…pe… paccekabuddhasatato bhagavato, tatopi buddhappamukhassa saṅghassa dānaṃ, tatopi cātuddisassa saṅghassa vihāradānaṃ, tatopi saraṇagamanaṃ, tatopi sīlasamādānaṃ, tatopi gaddūhanamattaṃ kālaṃ mettābhāvanā mahapphalatarā vuttā. Yathāha –
‘‘яам̣ г̇ахабад̇и взлаамо б̣раахман̣о д̣̇аанам̣ ад̣̇ааси махаад̣̇аанам̣. яо жзгам̣ д̣̇идтисамбаннам̣ бхож̇зяяа, ид̣̇ам̣ д̇ад̇о махабпалад̇арам̣. яо жа сад̇ам̣ д̣̇идтисамбаннам̣ бхож̇зяяа…бз… сураамзраяамаж̇ж̇аббамаад̣̇адтаанаа взраман̣им̣. яо жа анд̇амасо г̇ад̣̇д̣̇ууханамад̇д̇амби мзд̇д̇ажид̇д̇ам̣ бхаавзяяа, ид̣̇ам̣ д̇ад̇о махабпалад̇ара’’нд̇и (а. ни. 9.20).
‘‘Yaṃ gahapati velāmo brāhmaṇo dānaṃ adāsi mahādānaṃ. Yo cekaṃ diṭṭhisampannaṃ bhojeyya, idaṃ tato mahapphalataraṃ. Yo ca sataṃ diṭṭhisampannaṃ bhojeyya…pe… surāmerayamajjappamādaṭṭhānā veramaṇiṃ. Yo ca antamaso gaddūhanamattampi mettacittaṃ bhāveyya, idaṃ tato mahapphalatara’’nti (a. ni. 9.20).
махаг̇г̇ад̇абун̃н̃абхаавзна банассаа барид̇д̇абун̃н̃ад̇о саад̇исаяад̇ааяа вад̇д̇аб̣б̣амзва над̇т̇и. вуд̇д̇ан̃хзд̇ам̣ ‘‘яам̣ бамаан̣агад̇ам̣ гаммам̣, на д̇ам̣ д̇ад̇раавасиссад̇и, на д̇ам̣ д̇ад̇раавад̇идтад̇ий’’д̇и (д̣̇ий. ни. 1.556; сам̣. ни. 4.360). гаамааважарагамман̃хи бамаан̣агад̇ам̣ наама, махаг̇г̇ад̇агаммам̣ бана бамаан̣ам̣ ад̇иггамид̇ваа од̇хисагаанод̇хисагапаран̣авасзна вад̣дхид̇ваа гад̇ад̇д̇аа аббамаан̣агад̇ам̣ наама. гаамааважарагаммам̣ д̇асса махаг̇г̇ад̇агаммасса анд̇араа лаг̇г̇ид̇ум̣ ваа д̇ам̣ гаммам̣ абхибхавид̇ваа ад̇д̇ано вибаагасса огаасам̣ г̇ахзд̇ваа таад̇ум̣ ваа на саггод̇и, ат̇а ко махаг̇г̇ад̇агаммамзва д̇ам̣ барид̇д̇агаммам̣ махогхо вияа барид̇д̇ам̣ уд̣̇агам̣ абхибхавид̇ваа ад̇д̇ано огаасам̣ г̇ахзд̇ваа д̇идтад̇и, д̇асса вибаагам̣ бадиб̣аахид̇ваа саяамзва б̣рахмасахаб̣яад̇ам̣ убанзд̇ийд̇и аяан̃хи д̇асса ад̇т̇од̇и.
Mahaggatapuññabhāvena panassā parittapuññato sātisayatāya vattabbameva natthi. Vuttañhetaṃ ‘‘yaṃ pamāṇakataṃ kammaṃ, na taṃ tatrāvasissati, na taṃ tatrāvatiṭṭhatī’’ti (dī. ni. 1.556; saṃ. ni. 4.360). Kāmāvacarakammañhi pamāṇakataṃ nāma, mahaggatakammaṃ pana pamāṇaṃ atikkamitvā odhisakānodhisakapharaṇavasena vaḍḍhitvā katattā appamāṇakataṃ nāma. Kāmāvacarakammaṃ tassa mahaggatakammassa antarā laggituṃ vā taṃ kammaṃ abhibhavitvā attano vipākassa okāsaṃ gahetvā ṭhātuṃ vā na sakkoti, atha kho mahaggatakammameva taṃ parittakammaṃ mahogho viya parittaṃ udakaṃ abhibhavitvā attano okāsaṃ gahetvā tiṭṭhati, tassa vipākaṃ paṭibāhitvā sayameva brahmasahabyataṃ upanetīti ayañhi tassa atthoti.
г̇аат̇аасу яод̇и яо гожи г̇ахадто ваа баб̣б̣аж̇ид̇о ваа. мзд̇д̇анд̇и мзд̇д̇аажхаанам̣. аббамаан̣анд̇и бхааванаавасзна аарамман̣авасзна жа аббамаан̣ам̣. асубхабхааванаад̣̇аяо вияа хи аарамман̣з згад̣̇зсаг̇г̇ахан̣ам̣ агад̇ваа анавасзсапаран̣авасзна анод̇хисопаран̣авасзна жа аббамаан̣аарамман̣ад̇ааяа баг̇ун̣абхааванаавасзна аббамаан̣ам̣. д̇ануу сам̣яож̇анаа хонд̇ийд̇и мзд̇д̇аажхаанам̣ баад̣̇агам̣ гад̇ваа саммасид̇ваа хздтимз арияамаг̇г̇з ад̇хиг̇ажчанд̇асса сукзнзва бадигхасам̣яож̇анаад̣̇аяо бахийяамаанаа д̇ануу хонд̇и. д̇знааха ‘‘бассад̇о убад̇хигкаяа’’нд̇и. ‘‘убад̇хигкаяо’’д̇и хи ниб̣б̣аанам̣ вужжад̇и. д̇ан̃жасса сажчигирияаабхисамаяавасзна маг̇г̇ан̃аан̣зна бассад̇и. ат̇а ваа д̇ануу сам̣яож̇анаа хонд̇ийд̇и мзд̇д̇аажхаанабад̣̇адтаанааяа вибассанааяа ануггамзна убад̇хигкаяасан̇каад̇ам̣ арахад̇д̇ам̣ бад̇ваа д̇ам̣ бассад̇о баг̇зва д̣̇асаби сам̣яож̇анаа д̇ануу хонд̇и, бахийяанд̇ийд̇и ад̇т̇о. ат̇а ваа д̇ануу сам̣яож̇анаа хонд̇ийд̇и бадигхо жзва бадигхасамбаяуд̇д̇асам̣яож̇анаа жа д̇анугаа хонд̇и. бассад̇о убад̇хигкаяанд̇и д̇зсам̣язва гилзсуубад̇хийнам̣ каяасан̇каад̇ам̣ мзд̇д̇ам̣ ад̇хиг̇амавасзна бассанд̇а ссаад̇и звамзд̇т̇а ад̇т̇о д̣̇адтаб̣б̣о.
Gāthāsu yoti yo koci gahaṭṭho vā pabbajito vā. Mettanti mettājhānaṃ. Appamāṇanti bhāvanāvasena ārammaṇavasena ca appamāṇaṃ. Asubhabhāvanādayo viya hi ārammaṇe ekadesaggahaṇaṃ akatvā anavasesapharaṇavasena anodhisopharaṇavasena ca appamāṇārammaṇatāya paguṇabhāvanāvasena appamāṇaṃ. Tanū saṃyojanā hontīti mettājhānaṃ pādakaṃ katvā sammasitvā heṭṭhime ariyamagge adhigacchantassa sukheneva paṭighasaṃyojanādayo pahīyamānā tanū honti. Tenāha ‘‘passato upadhikkhaya’’nti. ‘‘Upadhikkhayo’’ti hi nibbānaṃ vuccati. Tañcassa sacchikiriyābhisamayavasena maggañāṇena passati. Atha vā tanū saṃyojanā hontīti mettājhānapadaṭṭhānāya vipassanāya anukkamena upadhikkhayasaṅkhātaṃ arahattaṃ patvā taṃ passato pageva dasapi saṃyojanā tanū honti, pahīyantīti attho. Atha vā tanū saṃyojanā hontīti paṭigho ceva paṭighasampayuttasaṃyojanā ca tanukā honti. Passato upadhikkhayanti tesaṃyeva kilesūpadhīnaṃ khayasaṅkhātaṃ mettaṃ adhigamavasena passanta ssāti evamettha attho daṭṭhabbo.
звам̣ гилзсаббахаанам̣ ниб̣б̣аанаад̇хиг̇аман̃жа мзд̇д̇аабхааванааяа сикааббад̇д̇амаанисам̣сам̣ д̣̇ассзд̇ваа ид̣̇аани ан̃н̃з аанисам̣сз д̣̇ассзд̇ум̣ ‘‘згамби жз’’д̇иаад̣̇имааха. д̇ад̇т̇а ад̣̇удтажид̇д̇од̇и мзд̇д̇ааб̣алзна судту вигкамбхид̇аб̣яаабаад̣̇ад̇ааяа б̣яаабаад̣̇зна ад̣̇уусид̇ажид̇д̇о. мзд̇д̇ааяад̇ийд̇и хид̇апаран̣авасзна мзд̇д̇ам̣ гарод̇и. гусалод̇и ад̇исаязна гусалаваа махаабун̃н̃о, бадигхаад̣̇ианад̇т̇авиг̇амзна во. кзмий д̇знаад̇и д̇зна мзд̇д̇ааяид̇зна. саб̣б̣з жа баан̣зд̇и жасад̣̇д̣̇о б̣яад̇ирзгз. манасаанугамбанд̇и жид̇д̇зна анугамбанд̇о. ид̣̇ам̣ вуд̇д̇ам̣ ход̇и – згасад̇д̇ависаяааби д̇аава мзд̇д̇аа махаагусаларааси, саб̣б̣з бана баан̣з ад̇д̇ано бияабуд̇д̇ам̣ вияа хид̇апаран̣зна манасаа анугамбанд̇о бахууд̇ам̣ б̣ахум̣ анаббагам̣ абарияанд̇ам̣ жад̇усадтимахаагаббзби ад̇д̇ано вибаагаббаб̣анд̇хам̣ бавад̇д̇зд̇ум̣ самад̇т̇ам̣ ул̣аарабун̃н̃ам̣ арияо барисуд̣̇д̇хажид̇д̇о буг̇г̇ало багарод̇и нибпаад̣̇зд̇и.
Evaṃ kilesappahānaṃ nibbānādhigamañca mettābhāvanāya sikhāppattamānisaṃsaṃ dassetvā idāni aññe ānisaṃse dassetuṃ ‘‘ekampi ce’’tiādimāha. Tattha aduṭṭhacittoti mettābalena suṭṭhu vikkhambhitabyāpādatāya byāpādena adūsitacitto. Mettāyatīti hitapharaṇavasena mettaṃ karoti. Kusaloti atisayena kusalavā mahāpuñño, paṭighādianatthavigamena vo. Khemī tenāti tena mettāyitena. Sabbe ca pāṇeti casaddo byatireke. Manasānukampanti cittena anukampanto. Idaṃ vuttaṃ hoti – ekasattavisayāpi tāva mettā mahākusalarāsi, sabbe pana pāṇe attano piyaputtaṃ viya hitapharaṇena manasā anukampanto pahūtaṃ bahuṃ anappakaṃ apariyantaṃ catusaṭṭhimahākappepi attano vipākappabandhaṃ pavattetuṃ samatthaṃ uḷārapuññaṃ ariyo parisuddhacitto puggalo pakaroti nipphādeti.
сад̇д̇асан̣д̣анд̇и сад̇д̇асан̇каад̇зна сан̣д̣зна саманнааг̇ад̇ам̣ бхарид̇ам̣, сад̇д̇зхи авирал̣ам̣ аагин̣н̣амануссанд̇и ад̇т̇о. виж̇ид̇ваад̇и ад̣̇ан̣д̣зна асад̇т̇зна д̇хаммзнзва виж̇инид̇ваа. рааж̇исаяод̇и исисад̣̇исаа д̇хаммигарааж̇аано. яаж̇амаанаад̇и д̣̇аанаани д̣̇ад̣̇амаанаа. анубарияаг̇аад̇и вижарим̣су.
Sattasaṇḍanti sattasaṅkhātena saṇḍena samannāgataṃ bharitaṃ, sattehi aviraḷaṃ ākiṇṇamanussanti attho. Vijitvāti adaṇḍena asatthena dhammeneva vijinitvā. Rājisayoti isisadisā dhammikarājāno. Yajamānāti dānāni dadamānā. Anupariyagāti vicariṃsu.
ассамзд̇ханд̇иаад̣̇ийсу бораан̣агарааж̇агаалз гира сассамзд̇хам̣, бурисамзд̇хам̣, саммаабаасам̣, ваажаабзяяанд̇и жад̇д̇аари сан̇г̇ахавад̇т̇ууни ахзсум̣, язхи рааж̇аано логам̣ сан̇г̇ан̣хим̣су. д̇ад̇т̇а нибпаннасассад̇о д̣̇асамабхааг̇аг̇г̇ахан̣ам̣ сассамзд̇хам̣ наама, сассасамбаад̣̇анз, мзд̇хаавид̇аад̇и ад̇т̇о. махааяод̇хаанам̣ чамаасигам̣ бхад̇д̇авзд̇анаануббад̣̇аанам̣ бурисамзд̇хам̣ наама, бурисасан̇г̇ан̣ханз мзд̇хаавид̇аад̇и ад̇т̇о. д̣̇алид̣̇д̣̇амануссаанам̣ бод̇т̇агз лзкам̣ г̇ахзд̇ваа д̇ийн̣и вассаани винаа вад̣дхияаа сахассад̣̇висахассамад̇д̇ад̇ханаануббад̣̇аанам̣ саммаабаасам̣ наама. д̇ан̃хи саммаа мануссз баасзд̇и хад̣̇аяз б̣анд̇хид̇ваа вияа табзд̇и, д̇асмаа ‘‘саммаабааса’’нд̇и вужжад̇и. ‘‘д̇аад̇а маад̇улаа’’д̇иаад̣̇инаа бана сан̣хаваажааяа сан̇г̇ахан̣ам̣ ваажаабзяяам̣ наама, бзяяаваж̇ж̇ам̣ бияаваажад̇аад̇и ад̇т̇о. звам̣ жад̇уухи сан̇г̇ахавад̇т̇уухи сан̇г̇ахид̇ам̣ радтам̣ ид̣̇д̇хан̃жзва ход̇и пийд̇ан̃жа бахууд̇ааннабаанам̣ кзмам̣ нираб̣б̣уд̣̇ам̣. мануссаа муд̣̇аа мод̣̇амаанаа урз буд̇д̇з нажжзнд̇аа абааруд̇агхараа вихаранд̇и . ид̣̇ам̣ гхарад̣̇ваарзсу аг̇г̇ал̣аанам̣ абхаавад̇о ‘‘нираг̇г̇ал̣а’’нд̇и вужжад̇и. аяам̣ бораан̣игаа бавзн̣и, аяам̣ бораан̣игаа багад̇и.
Assamedhantiādīsu porāṇakarājakāle kira sassamedhaṃ, purisamedhaṃ, sammāpāsaṃ, vācāpeyyanti cattāri saṅgahavatthūni ahesuṃ, yehi rājāno lokaṃ saṅgaṇhiṃsu. Tattha nipphannasassato dasamabhāgaggahaṇaṃ sassamedhaṃ nāma, sassasampādane, medhāvitāti attho. Mahāyodhānaṃ chamāsikaṃ bhattavetanānuppadānaṃ purisamedhaṃ nāma, purisasaṅgaṇhane medhāvitāti attho. Daliddamanussānaṃ potthake lekhaṃ gahetvā tīṇi vassāni vinā vaḍḍhiyā sahassadvisahassamattadhanānuppadānaṃ sammāpāsaṃ nāma. Tañhi sammā manusse pāseti hadaye bandhitvā viya ṭhapeti, tasmā ‘‘sammāpāsa’’nti vuccati. ‘‘Tāta mātulā’’tiādinā pana saṇhavācāya saṅgahaṇaṃ vācāpeyyaṃ nāma, peyyavajjaṃ piyavācatāti attho. Evaṃ catūhi saṅgahavatthūhi saṅgahitaṃ raṭṭhaṃ iddhañceva hoti phītañca pahūtaannapānaṃ khemaṃ nirabbudaṃ. Manussā mudā modamānā ure putte naccentā apārutagharā viharanti . Idaṃ gharadvāresu aggaḷānaṃ abhāvato ‘‘niraggaḷa’’nti vuccati. Ayaṃ porāṇikā paveṇi, ayaṃ porāṇikā pakati.
абарабхааг̇з бана оггаагарааж̇агаалз б̣раахман̣аа имаани жад̇д̇аари сан̇г̇ахавад̇т̇ууни иман̃жа радтасамбад̇д̇им̣ баривад̇д̇знд̇аа уд̣̇д̇хаммуулам̣ гад̇ваа ассамзд̇хам̣ бурисамзд̇ханд̇иаад̣̇игз бан̃жа яан̃н̃з наама агам̣су. вуд̇д̇ан̃хзд̇ам̣ бхаг̇авад̇аа б̣раахман̣ад̇хаммияасуд̇д̇з –
Aparabhāge pana okkākarājakāle brāhmaṇā imāni cattāri saṅgahavatthūni imañca raṭṭhasampattiṃ parivattentā uddhammūlaṃ katvā assamedhaṃ purisamedhantiādike pañca yaññe nāma akaṃsu. Vuttañhetaṃ bhagavatā brāhmaṇadhammiyasutte –
‘‘д̇зсам̣ ааси вибаллаасо, д̣̇исваана ан̣уд̇о ан̣ум̣…бз….
‘‘Tesaṃ āsi vipallāso, disvāna aṇuto aṇuṃ…pe….
‘‘д̇з д̇ад̇т̇а манд̇з г̇ант̇зд̇ваа, оггаагам̣ д̇ад̣̇убааг̇аму’’нд̇и. (су. ни. 301-304);
‘‘Te tattha mante ganthetvā, okkākaṃ tadupāgamu’’nti. (su. ni. 301-304);
д̇ад̇т̇а ассамзд̇т̇а мзд̇ханд̇и б̣аад̇хзнд̇ийд̇и ассамзд̇хо. д̣̇вийхи барияан̃н̃зхи яаж̇ид̇аб̣б̣асса згавийсад̇ияуубасса згасмим̣ бажчимад̣̇ивасз зва сад̇д̇анавуд̇ибан̃жабасусад̇агхаад̇абхийсанасса табзд̇ваа бхуумин̃жа бурисз жа авасзсасаб̣б̣авибхавад̣̇агкин̣асса яан̃н̃ассзд̇ам̣ ад̇хиважанам̣. бурисамзд̇т̇а мзд̇ханд̇и б̣аад̇хзнд̇ийд̇и бурисамзд̇хо. жад̇уухи барияан̃н̃зхи яаж̇ид̇аб̣б̣асса сад̣̇д̇хим̣бхуумияаа ассамзд̇хз вуд̇д̇авибхавад̣̇агкин̣асса яан̃н̃ассзд̇ам̣ ад̇хиважанам̣. саммамзд̇т̇а баасанд̇и кибанд̇ийд̇и саммаабаасо. яуг̇ажчиг̇г̇ал̣з бавзсанад̣̇ан̣д̣агасан̇каад̇ам̣ саммам̣ кибид̇ваа д̇асса бад̇ид̇огаасз взд̣̇им̣ гад̇ваа сам̣хааримзхи яуубаад̣̇ийхи сарассад̇инад̣̇ияаа нимуг̇г̇огаасад̇о бабхуд̇и бадиломам̣ г̇ажчанд̇зна яаж̇ид̇аб̣б̣асса сад̇раяааг̇ассзд̇ам̣ ад̇хиважанам̣ вааж̇амзд̇т̇а биванд̇ийд̇и вааж̇абзяяо. згзна барияан̃н̃зна сад̇д̇арасахи басуухи яаж̇ид̇аб̣б̣асса б̣зл̣уваяуубасса сад̇д̇арасагад̣̇агкин̣асса яан̃н̃ассзд̇ам̣ ад̇хиважанам̣. над̇т̇и зд̇т̇а аг̇г̇ал̣од̇и нираг̇г̇ал̣о. навахи барияан̃н̃зхи яаж̇ид̇аб̣б̣асса сад̣̇д̇хим̣ бхуумияаа бурисзхи жа ассамзд̇хз вуд̇д̇авибхавад̣̇агкин̣асса саб̣б̣амзд̇хабарияааяанаамасса ассамзд̇хавигаббассзд̇ам̣ ад̇хиважанам̣.
Tattha assamettha medhanti bādhentīti assamedho. Dvīhi pariyaññehi yajitabbassa ekavīsatiyūpassa ekasmiṃ pacchimadivase eva sattanavutipañcapasusataghātabhīsanassa ṭhapetvā bhūmiñca purise ca avasesasabbavibhavadakkhiṇassa yaññassetaṃ adhivacanaṃ. Purisamettha medhanti bādhentīti purisamedho. Catūhi pariyaññehi yajitabbassa saddhiṃbhūmiyā assamedhe vuttavibhavadakkhiṇassa yaññassetaṃ adhivacanaṃ. Sammamettha pāsanti khipantīti sammāpāso. Yugacchiggaḷe pavesanadaṇḍakasaṅkhātaṃ sammaṃ khipitvā tassa patitokāse vediṃ katvā saṃhārimehi yūpādīhi sarassatinadiyā nimuggokāsato pabhuti paṭilomaṃ gacchantena yajitabbassa satrayāgassetaṃ adhivacanaṃ vājamettha pivantīti vājapeyyo. Ekena pariyaññena sattarasahi pasūhi yajitabbassa beḷuvayūpassa sattarasakadakkhiṇassa yaññassetaṃ adhivacanaṃ. Natthi ettha aggaḷoti niraggaḷo. Navahi pariyaññehi yajitabbassa saddhiṃ bhūmiyā purisehi ca assamedhe vuttavibhavadakkhiṇassa sabbamedhapariyāyanāmassa assamedhavikappassetaṃ adhivacanaṃ.
жанд̣̇аббабхаад̇и жанд̣̇аббабхааяа. д̇аараг̇ан̣аава саб̣б̣зд̇и яат̇аа саб̣б̣зби д̇аарааг̇ан̣аа жанд̣̇имасобхааяа сол̣асимби галам̣ нааг̇гханд̇и, звам̣ д̇з ассамзд̇хаад̣̇аяо яан̃н̃аа мзд̇д̇ажид̇д̇асса вуд̇д̇алагкан̣зна субхаавид̇асса сол̣асимби галам̣ наанубхаванд̇и, на баабун̣анд̇и, нааг̇гханд̇ийд̇и ад̇т̇о.
Candappabhāti candappabhāya. Tāragaṇāva sabbeti yathā sabbepi tārāgaṇā candimasobhāya soḷasimpi kalaṃ nāgghanti, evaṃ te assamedhādayo yaññā mettacittassa vuttalakkhaṇena subhāvitassa soḷasimpi kalaṃ nānubhavanti, na pāpuṇanti, nāgghantīti attho.
ид̣̇аани абарзби д̣̇идтад̇хаммигасамбарааяигз мзд̇д̇аабхааванааяа аанисам̣сз д̣̇ассзд̇ум̣ ‘‘яо на ханд̇ий’’д̇иаад̣̇и вуд̇д̇ам̣. д̇ад̇т̇а яод̇и мзд̇д̇ааб̣рахмавихаарабхааванаануяуд̇д̇о буг̇г̇ало. на ханд̇ийд̇и д̇знзва мзд̇д̇аабхааванаанубхаавзна д̣̇ууравигкамбхид̇аб̣яаабаад̣̇ад̇ааяа на ган̃жи сад̇д̇ам̣ хим̣сад̇и, лзд̣д̣уд̣̇ан̣д̣аад̣̇ийхи на виб̣аад̇хад̇и ваа. на гхаад̇зд̇ийд̇и барам̣ самаад̣̇абзд̇ваа на сад̇д̇з ханаабзд̇и на виб̣аад̇хаабзд̇и жа. на ж̇инаад̇ийд̇и саарамбхавиг̇г̇аахигагат̇аад̣̇ивасзна на ган̃жи ж̇инаад̇и саарамбхассзва абхаавад̇о, ж̇аанигаран̣авасзна ваа ад̣д̣агаран̣аад̣̇инаа на ган̃жи ж̇инаад̇и. на ж̇аабаязд̇и барзби баяож̇зд̇ваа барзсам̣ д̇ханаж̇ааним̣ на гаараабзяяа. мзд̇д̇ам̣сод̇и мзд̇д̇аамаяажид̇д̇агодтаасо, мзд̇д̇ааяа ваа ам̣со авиж̇аханадтзна аваяавабхууд̇од̇и мзд̇д̇ам̣со. саб̣б̣абхууд̇зсууд̇и саб̣б̣асад̇д̇зсу. д̇ад̇о зва взрам̣ д̇асса на гзнажийд̇и агусалавзрам̣ д̇асса гзнажиби гааран̣зна над̇т̇и, буг̇г̇алавзрасан̇каад̇о вирод̇хо гзнажи бурисзна сад̣̇д̇хим̣ д̇асса мзд̇д̇аавихаарисса над̇т̇ийд̇и.
Idāni aparepi diṭṭhadhammikasamparāyike mettābhāvanāya ānisaṃse dassetuṃ ‘‘yo na hantī’’tiādi vuttaṃ. Tattha yoti mettābrahmavihārabhāvanānuyutto puggalo. Na hantīti teneva mettābhāvanānubhāvena dūravikkhambhitabyāpādatāya na kañci sattaṃ hiṃsati, leḍḍudaṇḍādīhi na vibādhati vā. Na ghātetīti paraṃ samādapetvā na satte hanāpeti na vibādhāpeti ca. Na jinātīti sārambhaviggāhikakathādivasena na kañci jināti sārambhasseva abhāvato, jānikaraṇavasena vā aḍḍakaraṇādinā na kañci jināti. Na jāpayeti parepi payojetvā paresaṃ dhanajāniṃ na kārāpeyya. Mettaṃsoti mettāmayacittakoṭṭhāso, mettāya vā aṃso avijahanaṭṭhena avayavabhūtoti mettaṃso. Sabbabhūtesūti sabbasattesu. Tato eva veraṃ tassa na kenacīti akusalaveraṃ tassa kenacipi kāraṇena natthi, puggalaverasaṅkhāto virodho kenaci purisena saddhiṃ tassa mettāvihārissa natthīti.
звамзд̇асмим̣ згаганибаад̇з бадибаадияаа д̇зрасасу суд̇д̇зсу сигкаасуд̇д̇ад̣̇ваяз жаад̇и баннарасасу суд̇д̇зсу виваддам̣ гат̇ид̇ам̣, нийваран̣асуд̇д̇ам̣ сам̣яож̇анасуд̇д̇ам̣ аббамаад̣̇асуд̇д̇ам̣ адтисан̃жаяасуд̇д̇анд̇и зд̇зсу жад̇уусу суд̇д̇зсу ваддавиваддам̣ гат̇ид̇ам̣. ид̇арзсу бана ваддамзва гат̇ид̇анд̇и.
Evametasmiṃ ekakanipāte paṭipāṭiyā terasasu suttesu sikkhāsuttadvaye cāti pannarasasu suttesu vivaṭṭaṃ kathitaṃ, nīvaraṇasuttaṃ saṃyojanasuttaṃ appamādasuttaṃ aṭṭhisañcayasuttanti etesu catūsu suttesu vaṭṭavivaṭṭaṃ kathitaṃ. Itaresu pana vaṭṭameva kathitanti.
сад̇д̇амасуд̇д̇аван̣н̣анаа нидтид̇аа.
Sattamasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
барамад̇т̇ад̣̇ийбанияаа
Paramatthadīpaniyā
куд̣̇д̣̇аганигааяа-адтагат̇ааяа
Khuddakanikāya-aṭṭhakathāya
ид̇ивуд̇д̇агасса згаганибаад̇аван̣н̣анаа нидтид̇аа.
Itivuttakassa ekakanipātavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
д̇ибидага (муула) • Tipiṭaka (Mūla) / суд̇д̇абидага • Suttapiṭaka / куд̣̇д̣̇аганигааяа • Khuddakanikāya / ид̇ивуд̇д̇агабаал̣и • Itivuttakapāḷi / 7. мзд̇д̇аабхааванаасуд̇д̇ам̣ • 7. Mettābhāvanāsuttaṃ