Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / સુત્તનિપાત-અટ્ઠકથા • Suttanipāta-aṭṭhakathā |
૪. મેત્તગૂસુત્તવણ્ણના
4. Mettagūsuttavaṇṇanā
૧૦૫૬. પુચ્છામિ તન્તિ મેત્તગુસુત્તં. તત્થ મઞ્ઞામિ તં વેદગું ભાવિતત્તન્તિ ‘‘અયં વેદગૂ’’તિ ચ ‘‘ભાવિતત્તો’’તિ ચ એવં તં મઞ્ઞામિ.
1056.Pucchāmitanti mettagusuttaṃ. Tattha maññāmi taṃ vedaguṃ bhāvitattanti ‘‘ayaṃ vedagū’’ti ca ‘‘bhāvitatto’’ti ca evaṃ taṃ maññāmi.
૧૦૫૭. અપુચ્છસીતિ એત્થ અ-ઇતિ પદપૂરણમત્તે નિપાતો, પુચ્છસિચ્ચેવ અત્થો. પવક્ખામિ યથા પજાનન્તિ યથા પજાનન્તો આચિક્ખતિ, એવં આચિક્ખિસ્સામિ. ઉપધિનિદાના પભવન્તિ દુક્ખાતિ તણ્હાદિઉપધિનિદાના જાતિઆદિદુક્ખવિસેસા પભવન્તિ.
1057.Apucchasīti ettha a-iti padapūraṇamatte nipāto, pucchasicceva attho. Pavakkhāmi yathā pajānanti yathā pajānanto ācikkhati, evaṃ ācikkhissāmi. Upadhinidānā pabhavanti dukkhāti taṇhādiupadhinidānā jātiādidukkhavisesā pabhavanti.
૧૦૫૮. એવં ઉપધિનિદાનતો પભવન્તેસુ દુક્ખેસુ – યો વે અવિદ્વાતિ ગાથા. તત્થ પજાનન્તિ સઙ્ખારે અનિચ્ચાદિવસેન જાનન્તો. દુક્ખસ્સ જાતિપ્પભવાનુપસ્સીતિ વટ્ટદુક્ખસ્સ જાતિકારણં ‘‘ઉપધી’’તિ અનુપસ્સન્તો.
1058. Evaṃ upadhinidānato pabhavantesu dukkhesu – yo ve avidvāti gāthā. Tattha pajānanti saṅkhāre aniccādivasena jānanto. Dukkhassajātippabhavānupassīti vaṭṭadukkhassa jātikāraṇaṃ ‘‘upadhī’’ti anupassanto.
૧૦૫૯. સોકપરિદ્દવઞ્ચાતિ સોકઞ્ચ પરિદેવઞ્ચ. તથા હિ તે વિદિતો એસ ધમ્મોતિ યથા યથા સત્તા જાનન્તિ, તથા તથા પઞ્ઞાપનવસેન વિદિતો એસ ધમ્મોતિ.
1059.Sokapariddavañcāti sokañca paridevañca. Tathā hi te vidito esa dhammoti yathā yathā sattā jānanti, tathā tathā paññāpanavasena vidito esa dhammoti.
૧૦૬૦-૬૧. કિત્તયિસ્સામિ તે ધમ્મન્તિ નિબ્બાનધમ્મં નિબ્બાનગામિનિપટિપદાધમ્મઞ્ચ તે દેસયિસ્સામિ. દિટ્ઠે ધમ્મેતિ દિટ્ઠે દુક્ખાદિધમ્મે, ઇમસ્મિંયેવ વા અત્તભાવે. અનીતિહન્તિ અત્તપચ્ચક્ખં. યં વિદિત્વાતિ યં ધમ્મં ‘‘સબ્બે સઙ્ખારા અનિચ્ચા’’તિઆદિના નયેન સમ્મસન્તો વિદિત્વા. તઞ્ચાહં અભિનન્દામીતિ તં વુત્તપકારધમ્મજોતકં તવ વચનં અહં પત્થયામિ. ધમ્મમુત્તમન્તિ તઞ્ચ ધમ્મમુત્તમં અભિનન્દામીતિ.
1060-61.Kittayissāmi te dhammanti nibbānadhammaṃ nibbānagāminipaṭipadādhammañca te desayissāmi. Diṭṭhe dhammeti diṭṭhe dukkhādidhamme, imasmiṃyeva vā attabhāve. Anītihanti attapaccakkhaṃ. Yaṃ viditvāti yaṃ dhammaṃ ‘‘sabbe saṅkhārā aniccā’’tiādinā nayena sammasanto viditvā. Tañcāhaṃ abhinandāmīti taṃ vuttapakāradhammajotakaṃ tava vacanaṃ ahaṃ patthayāmi. Dhammamuttamanti tañca dhammamuttamaṃ abhinandāmīti.
૧૦૬૨. ઉદ્ધં અધો તિરિયઞ્ચાપિ મજ્ઝેતિ એત્થ ઉદ્ધન્તિ અનાગતદ્ધા વુચ્ચતિ, અધોતિ અતીતદ્ધા, તિરિયઞ્ચાપિ મજ્ઝેતિ પચ્ચુપ્પન્નદ્ધા. એતેસુ નન્દિઞ્ચ નિવેસનઞ્ચ, પનુજ્જ વિઞ્ઞાણન્તિ એતેસુ ઉદ્ધાદીસુ તણ્હઞ્ચ દિટ્ઠિનિવેસનઞ્ચ અભિસઙ્ખારવિઞ્ઞાણઞ્ચ પનુદેહિ, પનુદિત્વા ચ ભવે ન તિટ્ઠે, એવં સન્તે દુવિધેપિ ભવે ન તિટ્ઠેય્ય. એવં તાવ પનુજ્જસદ્દસ્સ પનુદેહીતિ ઇમસ્મિં અત્થવિકપ્પે સમ્બન્ધો, પનુદિત્વાતિ એતસ્મિં પન અત્થવિકપ્પે ભવે ન તિટ્ઠેતિ અયમેવ સમ્બન્ધો. એતાનિ નન્દિનિવેસનવિઞ્ઞાણાનિ પનુદિત્વા દુવિધેપિ ભવે ન તિટ્ઠેય્યાતિ વુત્તં હોતિ.
1062.Uddhaṃadho tiriyañcāpi majjheti ettha uddhanti anāgataddhā vuccati, adhoti atītaddhā, tiriyañcāpi majjheti paccuppannaddhā. Etesu nandiñca nivesanañca, panujja viññāṇanti etesu uddhādīsu taṇhañca diṭṭhinivesanañca abhisaṅkhāraviññāṇañca panudehi, panuditvā ca bhave na tiṭṭhe, evaṃ sante duvidhepi bhave na tiṭṭheyya. Evaṃ tāva panujjasaddassa panudehīti imasmiṃ atthavikappe sambandho, panuditvāti etasmiṃ pana atthavikappe bhave na tiṭṭheti ayameva sambandho. Etāni nandinivesanaviññāṇāni panuditvā duvidhepi bhave na tiṭṭheyyāti vuttaṃ hoti.
૧૦૬૩-૪. એતાનિ વિનોદેત્વા ભવે અતિટ્ઠન્તો એસો – એવંવિહારીતિ ગાથા. તત્થ ઇધેવાતિ ઇમસ્મિંયેવ સાસને, ઇમસ્મિંયેવ વા અત્તભાવે. સુકિત્તિતં ગોતમનૂપધીકન્તિ એત્થ અનુપધિકન્તિ નિબ્બાનં. તં સન્ધાય ભગવન્તં આલપન્તો આહ – ‘‘સુકિત્તિતં ગોતમનૂપધીક’’ન્તિ.
1063-4. Etāni vinodetvā bhave atiṭṭhanto eso – evaṃvihārīti gāthā. Tattha idhevāti imasmiṃyeva sāsane, imasmiṃyeva vā attabhāve. Sukittitaṃ gotamanūpadhīkanti ettha anupadhikanti nibbānaṃ. Taṃ sandhāya bhagavantaṃ ālapanto āha – ‘‘sukittitaṃ gotamanūpadhīka’’nti.
૧૦૬૫. ન કેવલં દુક્ખમેવ પહાસિ – તે ચાપીતિ ગાથા. તત્થ અટ્ઠિતન્તિ સક્કચ્ચં, સદા વા. તં તં નમસ્સામીતિ તસ્મા તં નમસ્સામિ. સમેચ્ચાતિ ઉપગન્ત્વા. નાગાતિ ભગવન્તં આલપન્તો આહ.
1065. Na kevalaṃ dukkhameva pahāsi – te cāpīti gāthā. Tattha aṭṭhitanti sakkaccaṃ, sadā vā. Taṃ taṃ namassāmīti tasmā taṃ namassāmi. Sameccāti upagantvā. Nāgāti bhagavantaṃ ālapanto āha.
૧૦૬૬. ઇદાનિ તં ભગવા ‘‘અદ્ધા હિ ભગવા પહાસિ દુક્ખ’’ન્તિ એવં તેન બ્રાહ્મણેન વિદિતોપિ અત્તાનં અનુપનેત્વાવ પહીનદુક્ખેન પુગ્ગલેન ઓવદન્તો ‘‘યં બ્રાહ્મણ’’ન્તિ ગાથમાહ. તસ્સત્થો – યં ત્વં અભિજાનન્તો ‘‘અયં બાહિતપાપત્તા બ્રાહ્મણો, વેદેહિ ગતત્તા વેદગૂ, કિઞ્ચનાભાવેન અકિઞ્ચનો, કામેસુ ચ ભવેસુ ચ અસત્તત્તા કામભવે અસત્તો’’તિ જઞ્ઞા જાનેય્યાસિ. અદ્ધા હિ સો ઇમં ઓઘં અતારિ, તિણ્ણો ચ પારં અખિલો અકઙ્ખો.
1066. Idāni taṃ bhagavā ‘‘addhā hi bhagavā pahāsi dukkha’’nti evaṃ tena brāhmaṇena viditopi attānaṃ anupanetvāva pahīnadukkhena puggalena ovadanto ‘‘yaṃ brāhmaṇa’’nti gāthamāha. Tassattho – yaṃ tvaṃ abhijānanto ‘‘ayaṃ bāhitapāpattā brāhmaṇo, vedehi gatattā vedagū, kiñcanābhāvena akiñcano, kāmesu ca bhavesu ca asattattā kāmabhave asatto’’ti jaññā jāneyyāsi. Addhā hi so imaṃ oghaṃ atāri, tiṇṇo ca pāraṃ akhilo akaṅkho.
૧૦૬૭. કિઞ્ચ ભિય્યો – વિદ્વા ચ યોતિ ગાથા. તત્થ ઇધાતિ ઇમસ્મિં સાસને, અત્તભાવે વા. વિસજ્જાતિ વોસ્સજ્જિત્વા. સેસં સબ્બત્થ પાકટમેવ.
1067. Kiñca bhiyyo – vidvā ca yoti gāthā. Tattha idhāti imasmiṃ sāsane, attabhāve vā. Visajjāti vossajjitvā. Sesaṃ sabbattha pākaṭameva.
એવં ભગવા ઇમમ્પિ સુત્તં અરહત્તનિકૂટેનેવ દેસેસિ. દેસનાપરિયોસાને ચ વુત્તસદિસો એવ ધમ્માભિસમયો અહોસીતિ.
Evaṃ bhagavā imampi suttaṃ arahattanikūṭeneva desesi. Desanāpariyosāne ca vuttasadiso eva dhammābhisamayo ahosīti.
પરમત્થજોતિકાય ખુદ્દક-અટ્ઠકથાય
Paramatthajotikāya khuddaka-aṭṭhakathāya
સુત્તનિપાત-અટ્ઠકથાય મેત્તગૂસુત્તવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Suttanipāta-aṭṭhakathāya mettagūsuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / સુત્તપિટક • Suttapiṭaka / ખુદ્દકનિકાય • Khuddakanikāya / સુત્તનિપાતપાળિ • Suttanipātapāḷi / ૪. મેત્તગૂમાણવપુચ્છા • 4. Mettagūmāṇavapucchā