Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಥೇರಗಾಥಾ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Theragāthā-aṭṭhakathā |
೪. ಮೇತ್ತಜಿತ್ಥೇರಗಾಥಾವಣ್ಣನಾ
4. Mettajittheragāthāvaṇṇanā
ನಮೋ ಹಿ ತಸ್ಸ ಭಗವತೋತಿ ಆಯಸ್ಮತೋ ಮೇತ್ತಜಿತ್ಥೇರಸ್ಸ ಗಾಥಾ। ಕಾ ಉಪ್ಪತ್ತಿ? ಸೋ ಕಿರ ಅನೋಮದಸ್ಸಿಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಕಾಲೇ ಕುಲಗೇಹೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಿತ್ವಾ ವಿಞ್ಞುತಂ ಪತ್ತೋ ಸಾಸನೇ ಅಭಿಪ್ಪಸನ್ನೋ ಹುತ್ವಾ ಬೋಧಿರುಕ್ಖಸ್ಸ ಇಟ್ಠಕಾಹಿ ವೇದಿಕಂ ಚಿನಿತ್ವಾ ಸುಧಾಪರಿಕಮ್ಮಂ ಕಾರೇಸಿ। ಸತ್ಥಾ ತಸ್ಸ ಅನುಮೋದನಂ ಅಕಾಸಿ। ಸೋ ತೇನ ಪುಞ್ಞಕಮ್ಮೇನ ದೇವಲೋಕೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಿತ್ವಾ ಅಪರಾಪರಂ ಪುಞ್ಞಾನಿ ಕತ್ವಾ ದೇವಮನುಸ್ಸೇಸು ಸಂಸರನ್ತೋ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಬುದ್ಧುಪ್ಪಾದೇ ಮಗಧರಟ್ಠೇ ಅಞ್ಞತರಸ್ಸ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ಸ ಪುತ್ತೋ ಹುತ್ವಾ ನಿಬ್ಬತ್ತಿ, ಮೇತ್ತಜೀತಿಸ್ಸ ನಾಮಂ ಅಹೋಸಿ। ಸೋ ವಯಪ್ಪತ್ತೋ ಕಾಮೇಸು ಆದೀನವಂ ದಿಸ್ವಾ ತಾಪಸಪಬ್ಬಜ್ಜಂ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ಅರಞ್ಞೇ ವಿಹರನ್ತೋ ಬುದ್ಧುಪ್ಪಾದಂ ಸುತ್ವಾ ಪುಬ್ಬಹೇತುನಾ ಚೋದಿಯಮಾನೋ ಸತ್ಥು ಸನ್ತಿಕಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಪವತ್ತಿನಿವತ್ತಿಯೋ ಆರಬ್ಭ ಪಞ್ಹಂ ಪುಚ್ಛಿತ್ವಾ ಸತ್ಥಾರಾ ಪಞ್ಹೇ ವಿಸ್ಸಜ್ಜಿತೇ ಪಟಿಲದ್ಧಸದ್ಧೋ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ವಿಪಸ್ಸನಂ ಪಟ್ಠಪೇತ್ವಾ ಅರಹತ್ತಂ ಪಾಪುಣಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ ಅಪದಾನೇ (ಅಪ॰ ಥೇರ ೧.೧೫.೨೬-೩೧) –
Namohi tassa bhagavatoti āyasmato mettajittherassa gāthā. Kā uppatti? So kira anomadassissa bhagavato kāle kulagehe nibbattitvā viññutaṃ patto sāsane abhippasanno hutvā bodhirukkhassa iṭṭhakāhi vedikaṃ cinitvā sudhāparikammaṃ kāresi. Satthā tassa anumodanaṃ akāsi. So tena puññakammena devaloke nibbattitvā aparāparaṃ puññāni katvā devamanussesu saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde magadharaṭṭhe aññatarassa brāhmaṇassa putto hutvā nibbatti, mettajītissa nāmaṃ ahosi. So vayappatto kāmesu ādīnavaṃ disvā tāpasapabbajjaṃ pabbajitvā araññe viharanto buddhuppādaṃ sutvā pubbahetunā codiyamāno satthu santikaṃ gantvā pavattinivattiyo ārabbha pañhaṃ pucchitvā satthārā pañhe vissajjite paṭiladdhasaddho pabbajitvā vipassanaṃ paṭṭhapetvā arahattaṃ pāpuṇi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 1.15.26-31) –
‘‘ಅನೋಮದಸ್ಸೀಮುನಿನೋ, ಬೋಧಿವೇದಿಮಕಾಸಹಂ।
‘‘Anomadassīmunino, bodhivedimakāsahaṃ;
ಸುಧಾಯ ಪಿಣ್ಡಂ ದತ್ವಾನ, ಪಾಣಿಕಮ್ಮಂ ಅಕಾಸಹಂ॥
Sudhāya piṇḍaṃ datvāna, pāṇikammaṃ akāsahaṃ.
‘‘ದಿಸ್ವಾ ತಂ ಸುಕತಂ ಕಮ್ಮಂ, ಅನೋಮದಸ್ಸೀ ನರುತ್ತಮೋ।
‘‘Disvā taṃ sukataṃ kammaṃ, anomadassī naruttamo;
ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘೇ ಠಿತೋ ಸತ್ಥಾ, ಇಮಾ ಗಾಥಾ ಅಭಾಸಥ॥
Bhikkhusaṅghe ṭhito satthā, imā gāthā abhāsatha.
‘‘ಇಮಿನಾ ಸುಧಕಮ್ಮೇನ, ಚೇತನಾಪಣಿಧೀಹಿ ಚ।
‘‘Iminā sudhakammena, cetanāpaṇidhīhi ca;
ಸಮ್ಪತ್ತಿಂ ಅನುಭೋತ್ವಾನ, ದುಕ್ಖಸ್ಸನ್ತಂ ಕರಿಸ್ಸತಿ॥
Sampattiṃ anubhotvāna, dukkhassantaṃ karissati.
‘‘ಪಸನ್ನಮುಖವಣ್ಣೋಮ್ಹಿ, ಏಕಗ್ಗೋ ಸುಸಮಾಹಿತೋ।
‘‘Pasannamukhavaṇṇomhi, ekaggo susamāhito;
ಧಾರೇಮಿ ಅನ್ತಿಮಂ ದೇಹಂ, ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಸಾಸನೇ॥
Dhāremi antimaṃ dehaṃ, sammāsambuddhasāsane.
‘‘ಇತೋ ಕಪ್ಪಸತೇ ಆಸಿಂ, ಪರಿಪುಣ್ಣೇ ಅನೂನಕೇ।
‘‘Ito kappasate āsiṃ, paripuṇṇe anūnake;
ರಾಜಾ ಸಬ್ಬಘನೋ ನಾಮ, ಚಕ್ಕವತ್ತೀ ಮಹಬ್ಬಲೋ॥
Rājā sabbaghano nāma, cakkavattī mahabbalo.
‘‘ಕಿಲೇಸಾ ಝಾಪಿತಾ ಮಯ್ಹಂ…ಪೇ॰… ಕತಂ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಸಾಸನ’’ನ್ತಿ॥
‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.
ಅರಹತ್ತಂ ಪನ ಪತ್ವಾ ಸತ್ಥಾರಂ ಥೋಮೇನ್ತೋ –
Arahattaṃ pana patvā satthāraṃ thomento –
೯೪.
94.
‘‘ನಮೋ ಹಿ ತಸ್ಸ ಭಗವತೋ, ಸಕ್ಯಪುತ್ತಸ್ಸ ಸಿರೀಮತೋ।
‘‘Namo hi tassa bhagavato, sakyaputtassa sirīmato;
ತೇನಾಯಂ ಅಗ್ಗಪ್ಪತ್ತೇನ, ಅಗ್ಗಧಮ್ಮೋ ಸುದೇಸಿತೋ’’ತಿ॥ – ಗಾಥಂ ಅಭಾಸಿ।
Tenāyaṃ aggappattena, aggadhammo sudesito’’ti. – gāthaṃ abhāsi;
ತತ್ಥ ನಮೋತಿ ನಮಕ್ಕಾರೋ। ಹೀತಿ ನಿಪಾತಮತ್ತಂ। ತಸ್ಸಾತಿ ಯೋ ಸೋ ಭಗವಾ ಸಮತ್ತಿಂಸಪಾರಮಿಯೋ ಪೂರೇತ್ವಾ ಸಬ್ಬಕಿಲೇಸೇ ಭಞ್ಜಿತ್ವಾ ಅನುತ್ತರಂ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬೋಧಿಂ ಅಭಿಸಮ್ಬುದ್ಧೋ, ಸಕ್ಯರಾಜಸ್ಸ ಪುತ್ತೋತಿ ಸಕ್ಯಪುತ್ತೋ। ಅನಞ್ಞಸಾಧಾರಣಾಯ ಪುಞ್ಞಸಮ್ಪತ್ತಿಯಾ ಚ ಸಮ್ಭಾವಿತೋ ಉತ್ತಮಾಯ ರೂಪಕಾಯಸಿರಿಯಾ ಧಮ್ಮಕಾಯಸಿರಿಯಾ ಚ ಸಮನ್ನಾಗತತ್ತಾ ಸಿರೀಮಾ, ತಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಸಕ್ಯಪುತ್ತಸ್ಸ ಸಿರೀಮತೋ ನಮೋ ಅತ್ಥು, ತಂ ನಮಾಮೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ತೇನಾತಿ ತೇನ ಭಗವತಾ। ಅಯನ್ತಿ ತಸ್ಸ ಧಮ್ಮಸ್ಸ ಅತ್ತನೋ ಪಚ್ಚಕ್ಖತಾಯ ವದತಿ। ಅಗ್ಗಪ್ಪತ್ತೇನಾತಿ ಅಗ್ಗಂ ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಂ, ಸಬ್ಬೇಹಿ ವಾ ಗುಣೇಹಿ ಅಗ್ಗಭಾವಂ ಸೇಟ್ಠಭಾವಂ ಪತ್ತೇನ। ಅಗ್ಗಧಮ್ಮೋತಿ ಅಗ್ಗೋ ಉತ್ತಮೋ ನವವಿಧಲೋಕುತ್ತರೋ ಧಮ್ಮೋ ಸುಟ್ಠು ಅವಿಪರೀತಂ ದೇಸಿತೋ ಪವೇದಿತೋತಿ।
Tattha namoti namakkāro. Hīti nipātamattaṃ. Tassāti yo so bhagavā samattiṃsapāramiyo pūretvā sabbakilese bhañjitvā anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambuddho, sakyarājassa puttoti sakyaputto. Anaññasādhāraṇāya puññasampattiyā ca sambhāvito uttamāya rūpakāyasiriyā dhammakāyasiriyā ca samannāgatattā sirīmā, tassa bhagavato sakyaputtassa sirīmato namo atthu, taṃ namāmīti attho. Tenāti tena bhagavatā. Ayanti tassa dhammassa attano paccakkhatāya vadati. Aggappattenāti aggaṃ sabbaññutaṃ, sabbehi vā guṇehi aggabhāvaṃ seṭṭhabhāvaṃ pattena. Aggadhammoti aggo uttamo navavidhalokuttaro dhammo suṭṭhu aviparītaṃ desito paveditoti.
ಮೇತ್ತಜಿತ್ಥೇರಗಾಥಾವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Mettajittheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ • Khuddakanikāya / ಥೇರಗಾಥಾಪಾಳಿ • Theragāthāpāḷi / ೪. ಮೇತ್ತಜಿತ್ಥೇರಗಾಥಾ • 4. Mettajittheragāthā