Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਥੇਰਗਾਥਾ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Theragāthā-aṭṭhakathā |
੪. ਮੇਤ੍ਤਜਿਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾવਣ੍ਣਨਾ
4. Mettajittheragāthāvaṇṇanā
ਨਮੋ ਹਿ ਤਸ੍ਸ ਭਗવਤੋਤਿ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਮੇਤ੍ਤਜਿਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਗਾਥਾ। ਕਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ? ਸੋ ਕਿਰ ਅਨੋਮਦਸ੍ਸਿਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਕਾਲੇ ਕੁਲਗੇਹੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍વਾ વਿਞ੍ਞੁਤਂ ਪਤ੍ਤੋ ਸਾਸਨੇ ਅਭਿਪ੍ਪਸਨ੍ਨੋ ਹੁਤ੍વਾ ਬੋਧਿਰੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਇਟ੍ਠਕਾਹਿ વੇਦਿਕਂ ਚਿਨਿਤ੍વਾ ਸੁਧਾਪਰਿਕਮ੍ਮਂ ਕਾਰੇਸਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਤਸ੍ਸ ਅਨੁਮੋਦਨਂ ਅਕਾਸਿ। ਸੋ ਤੇਨ ਪੁਞ੍ਞਕਮ੍ਮੇਨ ਦੇવਲੋਕੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਅਪਰਾਪਰਂ ਪੁਞ੍ਞਾਨਿ ਕਤ੍વਾ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਮਗਧਰਟ੍ਠੇ ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਸ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਪੁਤ੍ਤੋ ਹੁਤ੍વਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ, ਮੇਤ੍ਤਜੀਤਿਸ੍ਸ ਨਾਮਂ ਅਹੋਸਿ। ਸੋ વਯਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਕਾਮੇਸੁ ਆਦੀਨવਂ ਦਿਸ੍વਾ ਤਾਪਸਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਅਰਞ੍ਞੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦਂ ਸੁਤ੍વਾ ਪੁਬ੍ਬਹੇਤੁਨਾ ਚੋਦਿਯਮਾਨੋ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪવਤ੍ਤਿਨਿવਤ੍ਤਿਯੋ ਆਰਬ੍ਭ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥਾਰਾ ਪਞ੍ਹੇ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜਿਤੇ ਪਟਿਲਦ੍ਧਸਦ੍ਧੋ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ વਿਪਸ੍ਸਨਂ ਪਟ੍ਠਪੇਤ੍વਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ ਅਪਦਾਨੇ (ਅਪ॰ ਥੇਰ ੧.੧੫.੨੬-੩੧) –
Namohi tassa bhagavatoti āyasmato mettajittherassa gāthā. Kā uppatti? So kira anomadassissa bhagavato kāle kulagehe nibbattitvā viññutaṃ patto sāsane abhippasanno hutvā bodhirukkhassa iṭṭhakāhi vedikaṃ cinitvā sudhāparikammaṃ kāresi. Satthā tassa anumodanaṃ akāsi. So tena puññakammena devaloke nibbattitvā aparāparaṃ puññāni katvā devamanussesu saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde magadharaṭṭhe aññatarassa brāhmaṇassa putto hutvā nibbatti, mettajītissa nāmaṃ ahosi. So vayappatto kāmesu ādīnavaṃ disvā tāpasapabbajjaṃ pabbajitvā araññe viharanto buddhuppādaṃ sutvā pubbahetunā codiyamāno satthu santikaṃ gantvā pavattinivattiyo ārabbha pañhaṃ pucchitvā satthārā pañhe vissajjite paṭiladdhasaddho pabbajitvā vipassanaṃ paṭṭhapetvā arahattaṃ pāpuṇi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 1.15.26-31) –
‘‘ਅਨੋਮਦਸ੍ਸੀਮੁਨਿਨੋ, ਬੋਧਿવੇਦਿਮਕਾਸਹਂ।
‘‘Anomadassīmunino, bodhivedimakāsahaṃ;
ਸੁਧਾਯ ਪਿਣ੍ਡਂ ਦਤ੍વਾਨ, ਪਾਣਿਕਮ੍ਮਂ ਅਕਾਸਹਂ॥
Sudhāya piṇḍaṃ datvāna, pāṇikammaṃ akāsahaṃ.
‘‘ਦਿਸ੍વਾ ਤਂ ਸੁਕਤਂ ਕਮ੍ਮਂ, ਅਨੋਮਦਸ੍ਸੀ ਨਰੁਤ੍ਤਮੋ।
‘‘Disvā taṃ sukataṃ kammaṃ, anomadassī naruttamo;
ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੇ ਠਿਤੋ ਸਤ੍ਥਾ, ਇਮਾ ਗਾਥਾ ਅਭਾਸਥ॥
Bhikkhusaṅghe ṭhito satthā, imā gāthā abhāsatha.
‘‘ਇਮਿਨਾ ਸੁਧਕਮ੍ਮੇਨ, ਚੇਤਨਾਪਣਿਧੀਹਿ ਚ।
‘‘Iminā sudhakammena, cetanāpaṇidhīhi ca;
ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਅਨੁਭੋਤ੍વਾਨ, ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸਨ੍ਤਂ ਕਰਿਸ੍ਸਤਿ॥
Sampattiṃ anubhotvāna, dukkhassantaṃ karissati.
‘‘ਪਸਨ੍ਨਮੁਖવਣ੍ਣੋਮ੍ਹਿ, ਏਕਗ੍ਗੋ ਸੁਸਮਾਹਿਤੋ।
‘‘Pasannamukhavaṇṇomhi, ekaggo susamāhito;
ਧਾਰੇਮਿ ਅਨ੍ਤਿਮਂ ਦੇਹਂ, ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸਾਸਨੇ॥
Dhāremi antimaṃ dehaṃ, sammāsambuddhasāsane.
‘‘ਇਤੋ ਕਪ੍ਪਸਤੇ ਆਸਿਂ, ਪਰਿਪੁਣ੍ਣੇ ਅਨੂਨਕੇ।
‘‘Ito kappasate āsiṃ, paripuṇṇe anūnake;
ਰਾਜਾ ਸਬ੍ਬਘਨੋ ਨਾਮ, ਚਕ੍ਕવਤ੍ਤੀ ਮਹਬ੍ਬਲੋ॥
Rājā sabbaghano nāma, cakkavattī mahabbalo.
‘‘ਕਿਲੇਸਾ ਝਾਪਿਤਾ ਮਯ੍ਹਂ…ਪੇ॰… ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ॥
‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.
ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਨ ਪਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਥੋਮੇਨ੍ਤੋ –
Arahattaṃ pana patvā satthāraṃ thomento –
੯੪.
94.
‘‘ਨਮੋ ਹਿ ਤਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ, ਸਕ੍ਯਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਿਰੀਮਤੋ।
‘‘Namo hi tassa bhagavato, sakyaputtassa sirīmato;
ਤੇਨਾਯਂ ਅਗ੍ਗਪ੍ਪਤ੍ਤੇਨ, ਅਗ੍ਗਧਮ੍ਮੋ ਸੁਦੇਸਿਤੋ’’ਤਿ॥ – ਗਾਥਂ ਅਭਾਸਿ।
Tenāyaṃ aggappattena, aggadhammo sudesito’’ti. – gāthaṃ abhāsi;
ਤਤ੍ਥ ਨਮੋਤਿ ਨਮਕ੍ਕਾਰੋ। ਹੀਤਿ ਨਿਪਾਤਮਤ੍ਤਂ। ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਯੋ ਸੋ ਭਗવਾ ਸਮਤ੍ਤਿਂਸਪਾਰਮਿਯੋ ਪੂਰੇਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬਕਿਲੇਸੇ ਭਞ੍ਜਿਤ੍વਾ ਅਨੁਤ੍ਤਰਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੋਧਿਂ ਅਭਿਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ, ਸਕ੍ਯਰਾਜਸ੍ਸ ਪੁਤ੍ਤੋਤਿ ਸਕ੍ਯਪੁਤ੍ਤੋ। ਅਨਞ੍ਞਸਾਧਾਰਣਾਯ ਪੁਞ੍ਞਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਚ ਸਮ੍ਭਾવਿਤੋ ਉਤ੍ਤਮਾਯ ਰੂਪਕਾਯਸਿਰਿਯਾ ਧਮ੍ਮਕਾਯਸਿਰਿਯਾ ਚ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਤ੍ਤਾ ਸਿਰੀਮਾ, ਤਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਸਕ੍ਯਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਿਰੀਮਤੋ ਨਮੋ ਅਤ੍ਥੁ, ਤਂ ਨਮਾਮੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਤੇਨਾਤਿ ਤੇਨ ਭਗવਤਾ। ਅਯਨ੍ਤਿ ਤਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਤਾਯ વਦਤਿ। ਅਗ੍ਗਪ੍ਪਤ੍ਤੇਨਾਤਿ ਅਗ੍ਗਂ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਂ, ਸਬ੍ਬੇਹਿ વਾ ਗੁਣੇਹਿ ਅਗ੍ਗਭਾવਂ ਸੇਟ੍ਠਭਾવਂ ਪਤ੍ਤੇਨ। ਅਗ੍ਗਧਮ੍ਮੋਤਿ ਅਗ੍ਗੋ ਉਤ੍ਤਮੋ ਨવવਿਧਲੋਕੁਤ੍ਤਰੋ ਧਮ੍ਮੋ ਸੁਟ੍ਠੁ ਅવਿਪਰੀਤਂ ਦੇਸਿਤੋ ਪવੇਦਿਤੋਤਿ।
Tattha namoti namakkāro. Hīti nipātamattaṃ. Tassāti yo so bhagavā samattiṃsapāramiyo pūretvā sabbakilese bhañjitvā anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambuddho, sakyarājassa puttoti sakyaputto. Anaññasādhāraṇāya puññasampattiyā ca sambhāvito uttamāya rūpakāyasiriyā dhammakāyasiriyā ca samannāgatattā sirīmā, tassa bhagavato sakyaputtassa sirīmato namo atthu, taṃ namāmīti attho. Tenāti tena bhagavatā. Ayanti tassa dhammassa attano paccakkhatāya vadati. Aggappattenāti aggaṃ sabbaññutaṃ, sabbehi vā guṇehi aggabhāvaṃ seṭṭhabhāvaṃ pattena. Aggadhammoti aggo uttamo navavidhalokuttaro dhammo suṭṭhu aviparītaṃ desito paveditoti.
ਮੇਤ੍ਤਜਿਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Mettajittheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ • Khuddakanikāya / ਥੇਰਗਾਥਾਪਾਲ਼ਿ • Theragāthāpāḷi / ੪. ਮੇਤ੍ਤਜਿਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ • 4. Mettajittheragāthā