Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / အင္ဂုတ္တရနိကာယ • Aṅguttaranikāya |
၅. မိဂသာလာသုတ္တံ
5. Migasālāsuttaṃ
၇၅. ဧကံ သမယံ ဘဂဝာ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကသ္သ အာရာမေ။ အထ ခော အာယသ္မာ အာနန္ဒော ပုဗ္ဗဏ္ဟသမယံ နိဝာသေတ္ဝာ ပတ္တစီဝရမာဒာယ ယေန မိဂသာလာယ ဥပာသိကာယ နိဝေသနံ တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ပညတ္တေ အာသနေ နိသီဒိ။ အထ ခော မိဂသာလာ ဥပာသိကာ ယေနာယသ္မာ အာနန္ဒော တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နာ ခော မိဂသာလာ ဥပာသိကာ အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ ဧတဒဝောစ –
75. Ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Atha kho āyasmā ānando pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya yena migasālāya upāsikāya nivesanaṃ tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi. Atha kho migasālā upāsikā yenāyasmā ānando tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā āyasmantaṃ ānandaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnā kho migasālā upāsikā āyasmantaṃ ānandaṃ etadavoca –
‘‘ကထံ ကထံ နာမာယံ, ဘန္တေ အာနန္ဒ, ဘဂဝတာ ဓမ္မော ဒေသိတော အညေယ္ယော, ယတ္ရ ဟိ နာမ ဗ္ရဟ္မစာရီ စ အဗ္ရဟ္မစာရီ စ ဥဘော သမသမဂတိကာ ဘဝိသ္သန္တိ အဘိသမ္ပရာယံ။ ပိတာ မေ, ဘန္တေ, ပုရာဏော ဗ္ရဟ္မစာရီ ဟောတိ အာရာစာရီ 1 ဝိရတော မေထုနာ ဂာမဓမ္မာ။ သော ကာလင္ကတော ဘဂဝတာ ဗ္ယာကတော – ‘သကဒာဂာမီ သတ္တော 2 တုသိတံ ကာယံ ဥပပန္နော’တိ။ ပိတာမဟော မေ 3, ဘန္တေ, ဣသိဒတ္တော အဗ္ရဟ္မစာရီ အဟောသိ သဒာရသန္တုဋ္ဌော။ သောပိ ကာလင္ကတော ဘဂဝတာ ဗ္ယာကတော – ‘သကဒာဂာမီ သတ္တော တုသိတံ ကာယံ ဥပပန္နော’တိ။
‘‘Kathaṃ kathaṃ nāmāyaṃ, bhante ānanda, bhagavatā dhammo desito aññeyyo, yatra hi nāma brahmacārī ca abrahmacārī ca ubho samasamagatikā bhavissanti abhisamparāyaṃ. Pitā me, bhante, purāṇo brahmacārī hoti ārācārī 4 virato methunā gāmadhammā. So kālaṅkato bhagavatā byākato – ‘sakadāgāmī satto 5 tusitaṃ kāyaṃ upapanno’ti. Pitāmaho me 6, bhante, isidatto abrahmacārī ahosi sadārasantuṭṭho. Sopi kālaṅkato bhagavatā byākato – ‘sakadāgāmī satto tusitaṃ kāyaṃ upapanno’ti.
‘‘ကထံ ကထံ နာမာယံ, ဘန္တေ အာနန္ဒ, ဘဂဝတာ ဓမ္မော ဒေသိတော အညေယ္ယော, ယတ္ရ ဟိ နာမ ဗ္ရဟ္မစာရီ စ အဗ္ရဟ္မစာရီ စ ဥဘော သမသမဂတိကာ ဘဝိသ္သန္တိ အဘိသမ္ပရာယ’’န္တိ? ‘‘ဧဝံ ခော ပနေတံ, ဘဂိနိ, ဘဂဝတာ ဗ္ယာကတ’’န္တိ။
‘‘Kathaṃ kathaṃ nāmāyaṃ, bhante ānanda, bhagavatā dhammo desito aññeyyo, yatra hi nāma brahmacārī ca abrahmacārī ca ubho samasamagatikā bhavissanti abhisamparāya’’nti? ‘‘Evaṃ kho panetaṃ, bhagini, bhagavatā byākata’’nti.
အထ ခော အာယသ္မာ အာနန္ဒော မိဂသာလာယ ဥပာသိကာယ နိဝေသနေ ပိဏ္ဍပာတံ ဂဟေတ္ဝာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ပက္ကာမိ။ အထ ခော အာယသ္မာ အာနန္ဒော ပစ္ဆာဘတ္တံ ပိဏ္ဍပာတပဋိက္ကန္တော ယေန ဘဂဝာ တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခော အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝောစ –
Atha kho āyasmā ānando migasālāya upāsikāya nivesane piṇḍapātaṃ gahetvā uṭṭhāyāsanā pakkāmi. Atha kho āyasmā ānando pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkanto yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho āyasmā ānando bhagavantaṃ etadavoca –
‘‘ဣဓာဟံ , ဘန္တေ, ပုဗ္ဗဏ္ဟသမယံ နိဝာသေတ္ဝာ ပတ္တစီဝရမာဒာယ ယေန မိဂသာလာယ ဥပာသိကာယ နိဝေသနံ တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ပညတ္တေ အာသနေ နိသီဒိံ။ အထ ခော, ဘန္တေ, မိဂသာလာ ဥပာသိကာ ယေနာဟံ တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ မံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နာ ခော, ဘန္တေ, မိဂသာလာ ဥပာသိကာ မံ ဧတဒဝောစ –
‘‘Idhāhaṃ , bhante, pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya yena migasālāya upāsikāya nivesanaṃ tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdiṃ. Atha kho, bhante, migasālā upāsikā yenāhaṃ tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā maṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnā kho, bhante, migasālā upāsikā maṃ etadavoca –
‘ကထံ ကထံ နာမာယံ, ဘန္တေ အာနန္ဒ, ဘဂဝတာ ဓမ္မော ဒေသိတော အညေယ္ယော, ယတ္ရ ဟိ နာမ ဗ္ရဟ္မစာရီ စ အဗ္ရဟ္မစာရီ စ ဥဘော သမသမဂတိကာ ဘဝိသ္သန္တိ အဘိသမ္ပရာယံ။ ပိတာ မေ, ဘန္တေ, ပုရာဏော ဗ္ရဟ္မစာရီ အဟောသိ အာရာစာရီ ဝိရတော မေထုနာ ဂာမဓမ္မာ။ သော ကာလင္ကတော ဘဂဝတာ ဗ္ယာကတော သကဒာဂာမီ သတ္တော တုသိတံ ကာယံ ဥပပန္နောတိ။ ပိတာမဟော မေ, ဘန္တေ, ဣသိဒတ္တော အဗ္ရဟ္မစာရီ အဟောသိ သဒာရသန္တုဋ္ဌော။ သောပိ ကာလင္ကတော ဘဂဝတာ ဗ္ယာကတော – သကဒာဂာမီ သတ္တော တုသိတံ ကာယံ ဥပပန္နောတိ။
‘Kathaṃ kathaṃ nāmāyaṃ, bhante ānanda, bhagavatā dhammo desito aññeyyo, yatra hi nāma brahmacārī ca abrahmacārī ca ubho samasamagatikā bhavissanti abhisamparāyaṃ. Pitā me, bhante, purāṇo brahmacārī ahosi ārācārī virato methunā gāmadhammā. So kālaṅkato bhagavatā byākato sakadāgāmī satto tusitaṃ kāyaṃ upapannoti. Pitāmaho me, bhante, isidatto abrahmacārī ahosi sadārasantuṭṭho. Sopi kālaṅkato bhagavatā byākato – sakadāgāmī satto tusitaṃ kāyaṃ upapannoti.
ကထံ ကထံ နာမာယံ, ဘန္တေ အာနန္ဒ, ဘဂဝတာ ဓမ္မော ဒေသိတော အညေယ္ယော, ယတ္ရ ဟိ နာမ ဗ္ရဟ္မစာရီ စ အဗ္ရဟ္မစာရီ စ ဥဘော သမသမဂတိကာ ဘဝိသ္သန္တိ အဘိသမ္ပရာယ’န္တိ? ဧဝံ ဝုတ္တေ အဟံ, ဘန္တေ, မိဂသာလံ ဥပာသိကံ ဧတဒဝောစံ – ‘ဧဝံ ခော ပနေတံ, ဘဂိနိ, ဘဂဝတာ ဗ္ယာကတ’’’န္တိ။
Kathaṃ kathaṃ nāmāyaṃ, bhante ānanda, bhagavatā dhammo desito aññeyyo, yatra hi nāma brahmacārī ca abrahmacārī ca ubho samasamagatikā bhavissanti abhisamparāya’nti? Evaṃ vutte ahaṃ, bhante, migasālaṃ upāsikaṃ etadavocaṃ – ‘evaṃ kho panetaṃ, bhagini, bhagavatā byākata’’’nti.
‘‘ကာ စာနန္ဒ, မိဂသာလာ ဥပာသိကာ ဗာလာ အဗ္ယတ္တာ အမ္မကာ အမ္မကပညာ 7, ကေ စ ပုရိသပုဂ္ဂလပရောပရိယေ ဉာဏေ?
‘‘Kā cānanda, migasālā upāsikā bālā abyattā ammakā ammakapaññā 8, ke ca purisapuggalaparopariye ñāṇe?
‘‘ဒသယိမေ, အာနန္ဒ, ပုဂ္ဂလာ သန္တော သံဝိဇ္ဇမာနာ လောကသ္မိံ။ ကတမေ ဒသ? ဣဓာနန္ဒ, ဧကစ္စော ပုဂ္ဂလော ဒုသ္သီလော ဟောတိ။ တဉ္စ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနာတိ, ယတ္ထသ္သ တံ ဒုသ္သီလ္ယံ အပရိသေသံ နိရုဇ္ဈတိ။ တသ္သ သဝနေနပိ အကတံ ဟောတိ, ဗာဟုသစ္စေနပိ အကတံ ဟောတိ, ဒိဋ္ဌိယာပိ အပ္ပဋိဝိဒ္ဓံ ဟောတိ, သာမာယိကမ္ပိ ဝိမုတ္တိံ န လဘတိ။ သော ကာယသ္သ ဘေဒာ ပရံ မရဏာ ဟာနာယ ပရေတိ, နော ဝိသေသာယ; ဟာနဂာမီယေဝ ဟောတိ, နော ဝိသေသဂာမီ။
‘‘Dasayime, ānanda, puggalā santo saṃvijjamānā lokasmiṃ. Katame dasa? Idhānanda, ekacco puggalo dussīlo hoti. Tañca cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ yathābhūtaṃ nappajānāti, yatthassa taṃ dussīlyaṃ aparisesaṃ nirujjhati. Tassa savanenapi akataṃ hoti, bāhusaccenapi akataṃ hoti, diṭṭhiyāpi appaṭividdhaṃ hoti, sāmāyikampi vimuttiṃ na labhati. So kāyassa bhedā paraṃ maraṇā hānāya pareti, no visesāya; hānagāmīyeva hoti, no visesagāmī.
‘‘ဣဓ ပနာနန္ဒ, ဧကစ္စော ပုဂ္ဂလော ဒုသ္သီလော ဟောတိ။ တဉ္စ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ ယတ္ထသ္သ တံ ဒုသ္သီလ္ယံ အပရိသေသံ နိရုဇ္ဈတိ။ တသ္သ သဝနေနပိ ကတံ ဟောတိ, ဗာဟုသစ္စေနပိ ကတံ ဟောတိ, ဒိဋ္ဌိယာပိ ပဋိဝိဒ္ဓံ 9 ဟောတိ, သာမာယိကမ္ပိ ဝိမုတ္တိံ လဘတိ။ သော ကာယသ္သ ဘေဒာ ပရံ မရဏာ ဝိသေသာယ ပရေတိ, နော ဟာနာယ; ဝိသေသဂာမီယေဝ ဟောတိ, နော ဟာနဂာမီ။
‘‘Idha panānanda, ekacco puggalo dussīlo hoti. Tañca cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ yathābhūtaṃ pajānāti yatthassa taṃ dussīlyaṃ aparisesaṃ nirujjhati. Tassa savanenapi kataṃ hoti, bāhusaccenapi kataṃ hoti, diṭṭhiyāpi paṭividdhaṃ 10 hoti, sāmāyikampi vimuttiṃ labhati. So kāyassa bhedā paraṃ maraṇā visesāya pareti, no hānāya; visesagāmīyeva hoti, no hānagāmī.
‘‘တတ္ရာနန္ဒ, ပမာဏိကာ ပမိဏန္တိ – ‘ဣမသ္သပိ တေဝ ဓမ္မာ, အပရသ္သပိ တေဝ ဓမ္မာ။ ကသ္မာ နေသံ ဧကော ဟီနော ဧကော ပဏီတော’တိ? တဉ္ဟိ တေသံ, အာနန္ဒ, ဟောတိ ဒီဃရတ္တံ အဟိတာယ ဒုက္ခာယ။
‘‘Tatrānanda, pamāṇikā pamiṇanti – ‘imassapi teva dhammā, aparassapi teva dhammā. Kasmā nesaṃ eko hīno eko paṇīto’ti? Tañhi tesaṃ, ānanda, hoti dīgharattaṃ ahitāya dukkhāya.
‘‘တတ္ရာနန္ဒ, ယ္ဝာယံ ပုဂ္ဂလော ဒုသ္သီလော ဟောတိ။ တဉ္စ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ ယတ္ထသ္သ တံ ဒုသ္သီလ္ယံ အပရိသေသံ နိရုဇ္ဈတိ။ တသ္သ သဝနေနပိ ကတံ ဟောတိ, ဗာဟုသစ္စေနပိ ကတံ ဟောတိ, ဒိဋ္ဌိယာပိ ပဋိဝိဒ္ဓံ ဟောတိ, သာမာယိကမ္ပိ ဝိမုတ္တိံ လဘတိ။ အယံ, အာနန္ဒ, ပုဂ္ဂလော အမုနာ ပုရိမေန ပုဂ္ဂလေန အဘိက္ကန္တတရော စ ပဏီတတရော စ။ တံ ကိသ္သ ဟေတု? ဣမံ ဟာနန္ဒ, ပုဂ္ဂလံ ဓမ္မသောတော နိဗ္ဗဟတိ။ တဒန္တရံ ကော ဇာနေယ္ယ, အညတ္ရ တထာဂတေန! တသ္မာတိဟာနန္ဒ, မာ ပုဂ္ဂလေသု ပမာဏိကာ အဟုဝတ္ထ , မာ ပုဂ္ဂလေသု ပမာဏံ ဂဏ္ဟိတ္ထ။ ခညတိ ဟာနန္ဒ, ပုဂ္ဂလေသု ပမာဏံ ဂဏ္ဟန္တော။ အဟံ ဝာ, အာနန္ဒ 11, ပုဂ္ဂလေသု ပမာဏံ ဂဏ္ဟေယ္ယံ ယော ဝာ ပနသ္သ မာဒိသော။
‘‘Tatrānanda, yvāyaṃ puggalo dussīlo hoti. Tañca cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ yathābhūtaṃ pajānāti yatthassa taṃ dussīlyaṃ aparisesaṃ nirujjhati. Tassa savanenapi kataṃ hoti, bāhusaccenapi kataṃ hoti, diṭṭhiyāpi paṭividdhaṃ hoti, sāmāyikampi vimuttiṃ labhati. Ayaṃ, ānanda, puggalo amunā purimena puggalena abhikkantataro ca paṇītataro ca. Taṃ kissa hetu? Imaṃ hānanda, puggalaṃ dhammasoto nibbahati. Tadantaraṃ ko jāneyya, aññatra tathāgatena! Tasmātihānanda, mā puggalesu pamāṇikā ahuvattha , mā puggalesu pamāṇaṃ gaṇhittha. Khaññati hānanda, puggalesu pamāṇaṃ gaṇhanto. Ahaṃ vā, ānanda 12, puggalesu pamāṇaṃ gaṇheyyaṃ yo vā panassa mādiso.
‘‘ဣဓ ပနာနန္ဒ, ဧကစ္စော ပုဂ္ဂလော သီလဝာ ဟောတိ။ တဉ္စ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနာတိ ယတ္ထသ္သ တံ သီလံ အပရိသေသံ နိရုဇ္ဈတိ။ တသ္သ သဝနေနပိ အကတံ ဟောတိ, ဗာဟုသစ္စေနပိ အကတံ ဟောတိ, ဒိဋ္ဌိယာပိ အပ္ပဋိဝိဒ္ဓံ ဟောတိ, သာမာယိကမ္ပိ ဝိမုတ္တိံ န လဘတိ။ သော ကာယသ္သ ဘေဒာ ပရံ မရဏာ ဟာနာယ ပရေတိ, နော ဝိသေသာယ; ဟာနဂာမီယေဝ ဟောတိ, နော ဝိသေသဂာမီ။
‘‘Idha panānanda, ekacco puggalo sīlavā hoti. Tañca cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ yathābhūtaṃ nappajānāti yatthassa taṃ sīlaṃ aparisesaṃ nirujjhati. Tassa savanenapi akataṃ hoti, bāhusaccenapi akataṃ hoti, diṭṭhiyāpi appaṭividdhaṃ hoti, sāmāyikampi vimuttiṃ na labhati. So kāyassa bhedā paraṃ maraṇā hānāya pareti, no visesāya; hānagāmīyeva hoti, no visesagāmī.
‘‘ဣဓ ပနာနန္ဒ, ဧကစ္စော ပုဂ္ဂလော သီလဝာ ဟောတိ။ တဉ္စ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ ယတ္ထသ္သ တံ သီလံ အပရိသေသံ နိရုဇ္ဈတိ။ တသ္သ သဝနေနပိ ကတံ ဟောတိ, ဗာဟုသစ္စေနပိ ကတံ ဟောတိ, ဒိဋ္ဌိယာပိ ပဋိဝိဒ္ဓံ ဟောတိ, သာမာယိကမ္ပိ ဝိမုတ္တိံ လဘတိ။ သော ကာယသ္သ ဘေဒာ ပရံ မရဏာ ဝိသေသာယ ပရေတိ, နော ဟာနာယ; ဝိသေသဂာမီယေဝ ဟောတိ, နော ဟာနဂာမီ။
‘‘Idha panānanda, ekacco puggalo sīlavā hoti. Tañca cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ yathābhūtaṃ pajānāti yatthassa taṃ sīlaṃ aparisesaṃ nirujjhati. Tassa savanenapi kataṃ hoti, bāhusaccenapi kataṃ hoti, diṭṭhiyāpi paṭividdhaṃ hoti, sāmāyikampi vimuttiṃ labhati. So kāyassa bhedā paraṃ maraṇā visesāya pareti, no hānāya; visesagāmīyeva hoti, no hānagāmī.
‘‘တတ္ရာနန္ဒ, ပမာဏိကာ ပမိဏန္တိ။ပေ.။ အဟံ ဝာ, အာနန္ဒ, ပုဂ္ဂလေသု ပမာဏံ ဂဏ္ဟေယ္ယံ ယော ဝာ ပနသ္သ မာဒိသော။
‘‘Tatrānanda, pamāṇikā pamiṇanti…pe… ahaṃ vā, ānanda, puggalesu pamāṇaṃ gaṇheyyaṃ yo vā panassa mādiso.
‘‘ဣဓ ပနာနန္ဒ, ဧကစ္စော ပုဂ္ဂလော တိဗ္ဗရာဂော ဟောတိ။ တဉ္စ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနာတိ ယတ္ထသ္သ သော ရာဂော အပရိသေသော နိရုဇ္ဈတိ။ တသ္သ သဝနေနပိ အကတံ ဟောတိ, ဗာဟုသစ္စေနပိ အကတံ ဟောတိ, ဒိဋ္ဌိယာပိ အပ္ပဋိဝိဒ္ဓံ ဟောတိ, သာမာယိကမ္ပိ ဝိမုတ္တိံ န လဘတိ။ သော ကာယသ္သ ဘေဒာ ပရံ မရဏာ ဟာနာယ ပရေတိ, နော ဝိသေသာယ; ဟာနဂာမီယေဝ ဟောတိ, နော ဝိသေသဂာမီ။
‘‘Idha panānanda, ekacco puggalo tibbarāgo hoti. Tañca cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ yathābhūtaṃ nappajānāti yatthassa so rāgo apariseso nirujjhati. Tassa savanenapi akataṃ hoti, bāhusaccenapi akataṃ hoti, diṭṭhiyāpi appaṭividdhaṃ hoti, sāmāyikampi vimuttiṃ na labhati. So kāyassa bhedā paraṃ maraṇā hānāya pareti, no visesāya; hānagāmīyeva hoti, no visesagāmī.
‘‘ဣဓ ပနာနန္ဒ, ဧကစ္စော ပုဂ္ဂလော တိဗ္ဗရာဂော ဟောတိ။ တဉ္စ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ ယတ္ထသ္သ သော ရာဂော အပရိသေသော နိရုဇ္ဈတိ။ တသ္သ သဝနေနပိ ကတံ ဟောတိ, ဗာဟုသစ္စေနပိ ကတံ ဟောတိ, ဒိဋ္ဌိယာပိ ပဋိဝိဒ္ဓံ ဟောတိ, သာမာယိကမ္ပိ ဝိမုတ္တိံ လဘတိ။ သော ကာယသ္သ ဘေဒာ ပရံ မရဏာ ဝိသေသာယ ပရေတိ, နော ဟာနာယ; ဝိသေသဂာမီယေဝ ဟောတိ, နော ဟာနဂာမီ။
‘‘Idha panānanda, ekacco puggalo tibbarāgo hoti. Tañca cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ yathābhūtaṃ pajānāti yatthassa so rāgo apariseso nirujjhati. Tassa savanenapi kataṃ hoti, bāhusaccenapi kataṃ hoti, diṭṭhiyāpi paṭividdhaṃ hoti, sāmāyikampi vimuttiṃ labhati. So kāyassa bhedā paraṃ maraṇā visesāya pareti, no hānāya; visesagāmīyeva hoti, no hānagāmī.
‘‘တတ္ရာနန္ဒ , ပမာဏိကာ ပမိဏန္တိ။ပေ.။ အဟံ ဝာ, အာနန္ဒ, ပုဂ္ဂလေသု ပမာဏံ ဂဏ္ဟေယ္ယံ ယော ဝာ ပနသ္သ မာဒိသော။
‘‘Tatrānanda , pamāṇikā pamiṇanti…pe… ahaṃ vā, ānanda, puggalesu pamāṇaṃ gaṇheyyaṃ yo vā panassa mādiso.
‘‘ဣဓ ပနာနန္ဒ, ဧကစ္စော ပုဂ္ဂလော ကောဓနော ဟောတိ။ တဉ္စ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနာတိ ယတ္ထသ္သ သော ကောဓော အပရိသေသော နိရုဇ္ဈတိ။ တသ္သ သဝနေနပိ အကတံ ဟောတိ, ဗာဟုသစ္စေနပိ အကတံ ဟောတိ, ဒိဋ္ဌိယာပိ အပ္ပဋိဝိဒ္ဓံ ဟောတိ, သာမာယိကမ္ပိ ဝိမုတ္တိံ န လဘတိ။ သော ကာယသ္သ ဘေဒာ ပရံ မရဏာ ဟာနာယ ပရေတိ, နော ဝိသေသာယ; ဟာနဂာမီယေဝ ဟောတိ, နော ဝိသေသဂာမီ။
‘‘Idha panānanda, ekacco puggalo kodhano hoti. Tañca cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ yathābhūtaṃ nappajānāti yatthassa so kodho apariseso nirujjhati. Tassa savanenapi akataṃ hoti, bāhusaccenapi akataṃ hoti, diṭṭhiyāpi appaṭividdhaṃ hoti, sāmāyikampi vimuttiṃ na labhati. So kāyassa bhedā paraṃ maraṇā hānāya pareti, no visesāya; hānagāmīyeva hoti, no visesagāmī.
‘‘ဣဓ ပနာနန္ဒ, ဧကစ္စော ပုဂ္ဂလော ကောဓနော ဟောတိ။ တဉ္စ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ ယတ္ထသ္သ သော ကောဓော အပရိသေသော နိရုဇ္ဈတိ။ တသ္သ သဝနေနပိ ကတံ ဟောတိ, ဗာဟုသစ္စေနပိ ကတံ ဟောတိ, ဒိဋ္ဌိယာပိ ပဋိဝိဒ္ဓံ ဟောတိ, သာမာယိကမ္ပိ ဝိမုတ္တိံ လဘတိ။ သော ကာယသ္သ ဘေဒာ ပရံ မရဏာ ဝိသေသာယ ပရေတိ, နော ဟာနာယ; ဝိသေသဂာမီယေဝ ဟောတိ, နော ဟာနဂာမီ။
‘‘Idha panānanda, ekacco puggalo kodhano hoti. Tañca cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ yathābhūtaṃ pajānāti yatthassa so kodho apariseso nirujjhati. Tassa savanenapi kataṃ hoti, bāhusaccenapi kataṃ hoti, diṭṭhiyāpi paṭividdhaṃ hoti, sāmāyikampi vimuttiṃ labhati. So kāyassa bhedā paraṃ maraṇā visesāya pareti, no hānāya; visesagāmīyeva hoti, no hānagāmī.
‘‘တတ္ရာနန္ဒ, ပမာဏိကာ ပမိဏန္တိ။ပေ.။ အဟံ ဝာ, အာနန္ဒ, ပုဂ္ဂလေသု ပမာဏံ ဂဏ္ဟေယ္ယံ ယော ဝာ ပနသ္သ မာဒိသော။
‘‘Tatrānanda, pamāṇikā pamiṇanti…pe… ahaṃ vā, ānanda, puggalesu pamāṇaṃ gaṇheyyaṃ yo vā panassa mādiso.
‘‘ဣဓ ပနာနန္ဒ, ဧကစ္စော ပုဂ္ဂလော ဥဒ္ဓတော ဟောတိ။ တဉ္စ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနာတိ ယတ္ထသ္သ တံ ဥဒ္ဓစ္စံ အပရိသေသံ နိရုဇ္ဈတိ။ တသ္သ သဝနေနပိ အကတံ ဟောတိ, ဗာဟုသစ္စေနပိ အကတံ ဟောတိ, ဒိဋ္ဌိယာပိ အပ္ပဋိဝိဒ္ဓံ ဟောတိ, သာမာယိကမ္ပိ ဝိမုတ္တိံ န လဘတိ။ သော ကာယသ္သ ဘေဒာ ပရံ မရဏာ ဟာနာယ ပရေတိ, နော ဝိသေသာယ; ဟာနဂာမီယေဝ ဟောတိ, နော ဝိသေသဂာမီ။
‘‘Idha panānanda, ekacco puggalo uddhato hoti. Tañca cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ yathābhūtaṃ nappajānāti yatthassa taṃ uddhaccaṃ aparisesaṃ nirujjhati. Tassa savanenapi akataṃ hoti, bāhusaccenapi akataṃ hoti, diṭṭhiyāpi appaṭividdhaṃ hoti, sāmāyikampi vimuttiṃ na labhati. So kāyassa bhedā paraṃ maraṇā hānāya pareti, no visesāya; hānagāmīyeva hoti, no visesagāmī.
‘‘ဣဓ ပနာနန္ဒ, ဧကစ္စော ပုဂ္ဂလော ဥဒ္ဓတော ဟောတိ။ တဉ္စ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ ယတ္ထသ္သ တံ ဥဒ္ဓစ္စံ အပရိသေသံ နိရုဇ္ဈတိ။ တသ္သ သဝနေနပိ ကတံ ဟောတိ, ဗာဟုသစ္စေနပိ ကတံ ဟောတိ, ဒိဋ္ဌိယာပိ ပဋိဝိဒ္ဓံ ဟောတိ, သာမာယိကမ္ပိ ဝိမုတ္တိံ လဘတိ။ သော ကာယသ္သ ဘေဒာ ပရံ မရဏာ ဝိသေသာယ ပရေတိ, နော ဟာနာယ; ဝိသေသဂာမီယေဝ ဟောတိ, နော ဟာနဂာမီ။
‘‘Idha panānanda, ekacco puggalo uddhato hoti. Tañca cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ yathābhūtaṃ pajānāti yatthassa taṃ uddhaccaṃ aparisesaṃ nirujjhati. Tassa savanenapi kataṃ hoti, bāhusaccenapi kataṃ hoti, diṭṭhiyāpi paṭividdhaṃ hoti, sāmāyikampi vimuttiṃ labhati. So kāyassa bhedā paraṃ maraṇā visesāya pareti, no hānāya; visesagāmīyeva hoti, no hānagāmī.
‘‘တတ္ရာနန္ဒ , ပမာဏိကာ ပမိဏန္တိ – ‘ဣမသ္သပိ တေဝ ဓမ္မာ, အပရသ္သပိ တေဝ ဓမ္မာ။ ကသ္မာ နေသံ ဧကော ဟီနော ဧကော ပဏီတော’တိ? တဉ္ဟိ တေသံ, အာနန္ဒ, ဟောတိ ဒီဃရတ္တံ အဟိတာယ ဒုက္ခာယ။
‘‘Tatrānanda , pamāṇikā pamiṇanti – ‘imassapi teva dhammā, aparassapi teva dhammā. Kasmā nesaṃ eko hīno eko paṇīto’ti? Tañhi tesaṃ, ānanda, hoti dīgharattaṃ ahitāya dukkhāya.
‘‘တတ္ရာနန္ဒ, ယ္ဝာယံ ပုဂ္ဂလော ဥဒ္ဓတော ဟောတိ တဉ္စ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ ယတ္ထသ္သ တံ ဥဒ္ဓစ္စံ အပရိသေသံ နိရုဇ္ဈတိ, တသ္သ သဝနေနပိ ကတံ ဟောတိ, ဗာဟုသစ္စေနပိ ကတံ ဟောတိ, ဒိဋ္ဌိယာပိ ပဋိဝိဒ္ဓံ ဟောတိ, သာမာယိကမ္ပိ ဝိမုတ္တိံ လဘတိ။ အယံ, အာနန္ဒ, ပုဂ္ဂလော အမုနာ ပုရိမေန ပုဂ္ဂလေန အဘိက္ကန္တတရော စ ပဏီတတရော စ။ တံ ကိသ္သ ဟေတု ? ဣမံ ဟာနန္ဒ, ပုဂ္ဂလံ ဓမ္မသောတော နိဗ္ဗဟတိ။ တဒန္တရံ ကော ဇာနေယ္ယ အညတ္ရ တထာဂတေန! တသ္မာတိဟာနန္ဒ, မာ ပုဂ္ဂလေသု ပမာဏိကာ အဟုဝတ္ထ; မာ ပုဂ္ဂလေသု ပမာဏံ ဂဏ္ဟိတ္ထ။ ခညတိ ဟာနန္ဒ, ပုဂ္ဂလေသု ပမာဏံ ဂဏ္ဟန္တော။ အဟံ ဝာ, အာနန္ဒ, ပုဂ္ဂလေသု ပမာဏံ ဂဏ္ဟေယ္ယံ ယော ဝာ ပနသ္သ မာဒိသော။
‘‘Tatrānanda, yvāyaṃ puggalo uddhato hoti tañca cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ yathābhūtaṃ pajānāti yatthassa taṃ uddhaccaṃ aparisesaṃ nirujjhati, tassa savanenapi kataṃ hoti, bāhusaccenapi kataṃ hoti, diṭṭhiyāpi paṭividdhaṃ hoti, sāmāyikampi vimuttiṃ labhati. Ayaṃ, ānanda, puggalo amunā purimena puggalena abhikkantataro ca paṇītataro ca. Taṃ kissa hetu ? Imaṃ hānanda, puggalaṃ dhammasoto nibbahati. Tadantaraṃ ko jāneyya aññatra tathāgatena! Tasmātihānanda, mā puggalesu pamāṇikā ahuvattha; mā puggalesu pamāṇaṃ gaṇhittha. Khaññati hānanda, puggalesu pamāṇaṃ gaṇhanto. Ahaṃ vā, ānanda, puggalesu pamāṇaṃ gaṇheyyaṃ yo vā panassa mādiso.
‘‘ကာ စာနန္ဒ, မိဂသာလာ ဥပာသိကာ ဗာလာ အဗ္ယတ္တာ အမ္မကာ အမ္မကပညာ, ကေ စ ပုရိသပုဂ္ဂလပရောပရိယေ ဉာဏေ! ဣမေ ခော, အာနန္ဒ, ဒသ ပုဂ္ဂလာ သန္တော သံဝိဇ္ဇမာနာ လောကသ္မိံ။
‘‘Kā cānanda, migasālā upāsikā bālā abyattā ammakā ammakapaññā, ke ca purisapuggalaparopariye ñāṇe! Ime kho, ānanda, dasa puggalā santo saṃvijjamānā lokasmiṃ.
‘‘ယထာရူပေန, အာနန္ဒ, သီလေန ပုရာဏော သမန္နာဂတော အဟောသိ တထာရူပေန သီလေန ဣသိဒတ္တော သမန္နာဂတော အဘဝိသ္သ, နယိဓ ပုရာဏော ဣသိဒတ္တသ္သ ဂတိမ္ပိ အညသ္သ။ ယထာရူပာယ စာနန္ဒ, ပညာယ ဣသိဒတ္တော သမန္နာဂတော အဟောသိ တထာရူပာယ ပညာယ ပုရာဏော သမန္နာဂတော အဘဝိသ္သ, နယိဓ ဣသိဒတ္တော ပုရာဏသ္သ ဂတိမ္ပိ အညသ္သ။ ဣတိ ခော, အာနန္ဒ, ဣမေ ပုဂ္ဂလာ ဥဘော ဧကင္ဂဟီနာ’’တိ။ ပဉ္စမံ။
‘‘Yathārūpena, ānanda, sīlena purāṇo samannāgato ahosi tathārūpena sīlena isidatto samannāgato abhavissa, nayidha purāṇo isidattassa gatimpi aññassa. Yathārūpāya cānanda, paññāya isidatto samannāgato ahosi tathārūpāya paññāya purāṇo samannāgato abhavissa, nayidha isidatto purāṇassa gatimpi aññassa. Iti kho, ānanda, ime puggalā ubho ekaṅgahīnā’’ti. Pañcamaṃ.
Footnotes:
Related texts:
အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / သုတ္တပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / အင္ဂုတ္တရနိကာယ (အဋ္ဌကထာ) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ၅. မိဂသာလာသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 5. Migasālāsuttavaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / သုတ္တပိဋက (ဋီကာ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / အင္ဂုတ္တရနိကာယ (ဋီကာ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ၅-၁၀. မိဂသာလာသုတ္တာဒိဝဏ္ဏနာ • 5-10. Migasālāsuttādivaṇṇanā