Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਇਤਿવੁਤ੍ਤਕ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Itivuttaka-aṭṭhakathā |
੩. ਮੋਹਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
3. Mohasuttavaṇṇanā
੩. ਤਤਿਯੇ ਮੋਹਨ੍ਤਿ ਅਞ੍ਞਾਣਂ। ਤਞ੍ਹਿ ਦੁਕ੍ਖੇ ਅਞ੍ਞਾਣਂ, ਦੁਕ੍ਖਸਮੁਦਯੇ ਅਞ੍ਞਾਣਂ, ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧੇ ਅਞ੍ਞਾਣਂ, ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧਗਾਮਿਨਿਯਾ ਪਟਿਪਦਾਯ ਅਞ੍ਞਾਣਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ વਿਭਾਗੇਨ ਅਨੇਕਪ੍ਪਭੇਦਮ੍ਪਿ ਮੁਯ੍ਹਨ੍ਤਿ। ਤੇਨ ਸਯਂ વਾ ਮੁਯ੍ਹਤਿ ਮੁਯ੍ਹਨਮਤ੍ਤਮੇવ વਾ ਤਨ੍ਤਿ ਮੋਹੋਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਸੋ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਨ੍ਧਭਾવਲਕ੍ਖਣੋ, ਅਞ੍ਞਾਣਲਕ੍ਖਣੋ વਾ, ਅਸਮ੍ਪਟਿવੇਧਰਸੋ, ਆਰਮ੍ਮਣਸਭਾવਚ੍ਛਾਦਨਰਸੋ વਾ, ਅਸਮ੍ਮਾਪ੍ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨੋ, ਅਨ੍ਧਕਾਰਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨੋ વਾ, ਅਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰਪਦਟ੍ਠਾਨੋ, ਸਬ੍ਬਾਕੁਸਲਾਨਂ ਮੂਲਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ। ਇਧਾਪਿ ਪਜਹਥਾਤਿ ਪਦਸ੍ਸ –
3. Tatiye mohanti aññāṇaṃ. Tañhi dukkhe aññāṇaṃ, dukkhasamudaye aññāṇaṃ, dukkhanirodhe aññāṇaṃ, dukkhanirodhagāminiyā paṭipadāya aññāṇantiādinā nayena vibhāgena anekappabhedampi muyhanti. Tena sayaṃ vā muyhati muyhanamattameva vā tanti mohoti vuccati. So cittassa andhabhāvalakkhaṇo, aññāṇalakkhaṇo vā, asampaṭivedharaso, ārammaṇasabhāvacchādanaraso vā, asammāppaṭipattipaccupaṭṭhāno, andhakārapaccupaṭṭhāno vā, ayonisomanasikārapadaṭṭhāno, sabbākusalānaṃ mūlanti daṭṭhabbo. Idhāpi pajahathāti padassa –
‘‘ਮੂਲ਼੍ਹੋ ਅਤ੍ਥਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਮੂਲ਼੍ਹੋ ਧਮ੍ਮਂ ਨ ਪਸ੍ਸਤਿ।
‘‘Mūḷho atthaṃ na jānāti, mūḷho dhammaṃ na passati;
ਅਨ੍ਧਤਮਂ ਤਦਾ ਹੋਤਿ, ਯਂ ਮੋਹੋ ਸਹਤੇ ਨਰਂ’’॥ (ਇਤਿવੁ॰ ੮੮)।
Andhatamaṃ tadā hoti, yaṃ moho sahate naraṃ’’. (itivu. 88);
‘‘ਅਨਤ੍ਥਜਨਨੋ ਮੋਹੋ…ਪੇ॰…॥ (ਇਤਿવੁ॰ ੮੮)।
‘‘Anatthajanano moho…pe…. (itivu. 88);
‘‘ਅવਿਜ੍ਜਾ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਾ ਅਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਾ’’ (ਇਤਿવੁ॰ ੪੦)।
‘‘Avijjā, bhikkhave, pubbaṅgamā akusalānaṃ dhammānaṃ samāpattiyā’’ (itivu. 40);
‘‘ਮੋਹਸਮ੍ਬਨ੍ਧਨੋ ਲੋਕੋ, ਭਬ੍ਬਰੂਪੋવ ਦਿਸ੍ਸਤਿ’’। (ਉਦਾ॰ ੭੦)।
‘‘Mohasambandhano loko, bhabbarūpova dissati’’; (Udā. 70);
‘‘ਮੋਹੋ ਨਿਦਾਨਂ ਕਮ੍ਮਾਨਂ ਸਮੁਦਯਾਯ’’ (ਅ॰ ਨਿ॰ ੩.੩੪)।
‘‘Moho nidānaṃ kammānaṃ samudayāya’’ (a. ni. 3.34);
‘‘ਮੂਲ਼੍ਹੋ ਖੋ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਮੋਹੇਨ ਅਭਿਭੂਤੋ ਪਰਿਯਾਦਿਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤੋ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਿਕਮ੍ਪਿ ਭਯਂ વੇਰਂ ਪਸવਤਿ, ਸਮ੍ਪਰਾਯਿਕਮ੍ਪਿ ਭਯਂ વੇਰਂ ਪਸવਤੀ’’ਤਿ ਚ –
‘‘Mūḷho kho, brāhmaṇa, mohena abhibhūto pariyādinnacitto diṭṭhadhammikampi bhayaṃ veraṃ pasavati, samparāyikampi bhayaṃ veraṃ pasavatī’’ti ca –
ਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ‘‘ਯੋ ਕੋਚਿ ਧਮ੍ਮੋ ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦਾਦਿਸਂਕਿਲੇਸਧਮ੍ਮੇਹਿ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤਬ੍ਬੋ, ਅਤ੍ਥਤੋ ਸਬ੍ਬੋ ਸੋ ਮੋਹਹੇਤੁਕੋ’’ਤਿ ਚ ਮੋਹੇ ਆਦੀਨવਂ ਤਪ੍ਪਟਿਪਕ੍ਖਤੋ ਮੋਹਪ੍ਪਹਾਨੇ ਆਨਿਸਂਸਞ੍ਚ ਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਿਤ੍વਾ ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦਾਦਿਪ੍ਪਹਾਨਕ੍ਕਮੇਨੇવ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇ ਤਦਙ੍ਗਾਦਿવਸੇਨ ਮੋਹਂ ਪਜਹਨ੍ਤਾ ਤਤਿਯਮਗ੍ਗੇਨ ਯਥਾવੁਤ੍ਤਲੋਭਦੋਸੇਕਟ੍ਠਂ ਮੋਹਂ ਸਮੁਚ੍ਛੇਦવਸੇਨ ਪਜਹਥਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ। ਅਨਾਗਾਮਿਮਗ੍ਗવਜ੍ਝੋ ਏવ ਹਿ ਮੋਹੋ ਇਧਾਧਿਪ੍ਪੇਤੋਤਿ। ਮੂਲ਼੍ਹਾਸੇਤਿ ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਸਾવਜ੍ਜਾਨવਜ੍ਜਾਦਿਭੇਦੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਹਿਤਾਹਿਤੇ ਸਮ੍ਮੂਲ਼੍ਹਾ। ਸੇਸਂ વੁਤ੍ਤਨਯਮੇવ।
Ādinā nayena ‘‘yo koci dhammo kāmacchandādisaṃkilesadhammehi nibbattetabbo, atthato sabbo so mohahetuko’’ti ca mohe ādīnavaṃ tappaṭipakkhato mohappahāne ānisaṃsañca paccavekkhitvā kāmacchandādippahānakkameneva pubbabhāge tadaṅgādivasena mohaṃ pajahantā tatiyamaggena yathāvuttalobhadosekaṭṭhaṃ mohaṃ samucchedavasena pajahathāti attho daṭṭhabbo. Anāgāmimaggavajjho eva hi moho idhādhippetoti. Mūḷhāseti kusalākusalasāvajjānavajjādibhede attano hitāhite sammūḷhā. Sesaṃ vuttanayameva.
ਤਤਿਯਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Tatiyasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ • Khuddakanikāya / ਇਤਿવੁਤ੍ਤਕਪਾਲ਼ਿ • Itivuttakapāḷi / ੩. ਮੋਹਸੁਤ੍ਤਂ • 3. Mohasuttaṃ