Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / जातकपाळि • Jātakapāḷi

२२. महानिपातो

22. Mahānipāto

५३८. मूगपक्खजातकं (१)

538. Mūgapakkhajātakaṃ (1)

१.

‘‘मा पण्डिच्‍चयं ¹ विभावय, बालमतो भव सब्बपाणिनं।

‘‘Mā paṇḍiccayaṃ ² vibhāvaya, bālamato bhava sabbapāṇinaṃ;

सब्बो तं जनो ओचिनायतु, एवं तव अत्थो भविस्सति’’॥

Sabbo taṃ jano ocināyatu, evaṃ tava attho bhavissati’’.

२.

‘‘करोमि ते तं वचनं, यं मं भणसि देवते।

‘‘Karomi te taṃ vacanaṃ, yaṃ maṃ bhaṇasi devate;

अत्थकामासि मे अम्म, हितकामासि देवते’’॥

Atthakāmāsi me amma, hitakāmāsi devate’’.

३.

‘‘किं नु सन्तरमानोव, कासुं खणसि सारथि।

‘‘Kiṃ nu santaramānova, kāsuṃ khaṇasi sārathi;

पुट्ठो मे सम्म अक्खाहि, किं कासुया करिस्ससि’’॥

Puṭṭho me samma akkhāhi, kiṃ kāsuyā karissasi’’.

४.

‘‘रञ्‍ञो मूगो च पक्खो च, पुत्तो जातो अचेतसो।

‘‘Rañño mūgo ca pakkho ca, putto jāto acetaso;

सोम्हि रञ्‍ञा समज्झिट्ठो, पुत्तं मे निखणं वने’’॥

Somhi raññā samajjhiṭṭho, puttaṃ me nikhaṇaṃ vane’’.

५.

‘‘न बधिरो न मूगोस्मि, न पक्खो न च वीकलो ³।

‘‘Na badhiro na mūgosmi, na pakkho na ca vīkalo ⁴;

अधम्मं सारथि कयिरा, मं चे त्वं निखणं वने’’॥

Adhammaṃ sārathi kayirā, maṃ ce tvaṃ nikhaṇaṃ vane’’.

६.

‘‘ऊरू बाहुं ⁵ च मे पस्स, भासितञ्‍च सुणोहि मे।

‘‘Ūrū bāhuṃ ⁶ ca me passa, bhāsitañca suṇohi me;

अधम्मं सारथि कयिरा, मं चे त्वं निखणं वने’’॥

Adhammaṃ sārathi kayirā, maṃ ce tvaṃ nikhaṇaṃ vane’’.

७.

‘‘देवता नुसि गन्धब्बो, अदु ⁷ सक्‍को पुरिन्ददो।

‘‘Devatā nusi gandhabbo, adu ⁸ sakko purindado;

को वा त्वं कस्स वा पुत्तो, कथं जानेमु तं मयं’’॥

Ko vā tvaṃ kassa vā putto, kathaṃ jānemu taṃ mayaṃ’’.

८.

‘‘नम्हि देवो न गन्धब्बो, नापि सक्‍को पुरिन्ददो।

‘‘Namhi devo na gandhabbo, nāpi sakko purindado;

कासिरञ्‍ञो अहं पुत्तो, यं कासुया निखञ्‍ञसि ⁹॥

Kāsirañño ahaṃ putto, yaṃ kāsuyā nikhaññasi ¹⁰.

९.

‘‘तस्स रञ्‍ञो अहं पुत्तो, यं त्वं सम्मूपजीवसि ¹¹।

‘‘Tassa rañño ahaṃ putto, yaṃ tvaṃ sammūpajīvasi ¹²;

अधम्मं सारथि कयिरा, मं चे त्वं निखणं वने॥

Adhammaṃ sārathi kayirā, maṃ ce tvaṃ nikhaṇaṃ vane.

१०.

10.

‘‘यस्स रुक्खस्स छायाय, निसीदेय्य सयेय्य वा।

‘‘Yassa rukkhassa chāyāya, nisīdeyya sayeyya vā;

न तस्स साखं भञ्‍जेय्य, मित्तदुब्भो ¹³ हि पापको॥

Na tassa sākhaṃ bhañjeyya, mittadubbho ¹⁴ hi pāpako.

११.

11.

‘‘यथा रुक्खो तथा राजा, यथा साखा तथा अहं।

‘‘Yathā rukkho tathā rājā, yathā sākhā tathā ahaṃ;

यथा छायूपगो पोसो, एवं त्वमसि सारथि।

Yathā chāyūpago poso, evaṃ tvamasi sārathi;

अधम्मं सारथि कयिरा, मं चे त्वं निखणं वने॥

Adhammaṃ sārathi kayirā, maṃ ce tvaṃ nikhaṇaṃ vane.

१२.

12.

‘‘पहूतभक्खो ¹⁵ भवति, विप्पवुट्ठो ¹⁶ सकं ¹⁷ घरा।

‘‘Pahūtabhakkho ¹⁸ bhavati, vippavuṭṭho ¹⁹ sakaṃ ²⁰ gharā;

बहू नं उपजीवन्ति, यो मित्तानं न दुब्भति॥

Bahū naṃ upajīvanti, yo mittānaṃ na dubbhati.

१३.

13.

‘‘यं यं जनपदं याति, निगमे राजधानियो।

‘‘Yaṃ yaṃ janapadaṃ yāti, nigame rājadhāniyo;

सब्बत्थ पूजितो होति, यो मित्तानं न दुब्भति॥

Sabbattha pūjito hoti, yo mittānaṃ na dubbhati.

१४.

14.

‘‘नास्स चोरा पसाहन्ति ²¹, नातिमञ्‍ञन्ति खत्तिया ²²।

‘‘Nāssa corā pasāhanti ²³, nātimaññanti khattiyā ²⁴;

सब्बे अमित्ते तरति, यो मित्तानं न दुब्भति॥

Sabbe amitte tarati, yo mittānaṃ na dubbhati.

१५.

15.

‘‘अक्‍कुद्धो सघरं एति, सभायं ²⁵ पटिनन्दितो।

‘‘Akkuddho sagharaṃ eti, sabhāyaṃ ²⁶ paṭinandito;

ञातीनं उत्तमो होति, यो मित्तानं न दुब्भति॥

Ñātīnaṃ uttamo hoti, yo mittānaṃ na dubbhati.

१६.

16.

‘‘सक्‍कत्वा सक्‍कतो होति, गरु होति सगारवो ²⁷।

‘‘Sakkatvā sakkato hoti, garu hoti sagāravo ²⁸;

वण्णकित्तिभतो होति, यो मित्तानं न दुब्भति॥

Vaṇṇakittibhato hoti, yo mittānaṃ na dubbhati.

१७.

17.

‘‘पूजको लभते पूजं, वन्दको पटिवन्दनं।

‘‘Pūjako labhate pūjaṃ, vandako paṭivandanaṃ;

यसो कित्तिञ्‍च पप्पोति, यो मित्तानं न दुब्भति॥

Yaso kittiñca pappoti, yo mittānaṃ na dubbhati.

१८.

18.

‘‘अग्गि यथा पज्‍जलति, देवताव विरोचति।

‘‘Aggi yathā pajjalati, devatāva virocati;

सिरिया अजहितो होति, यो मित्तानं न दुब्भति॥

Siriyā ajahito hoti, yo mittānaṃ na dubbhati.

१९.

19.

‘‘गावो तस्स पजायन्ति, खेत्ते वुत्तं विरूहति।

‘‘Gāvo tassa pajāyanti, khette vuttaṃ virūhati;

वुत्तानं फलमस्नाति, यो मित्तानं न दुब्भति॥

Vuttānaṃ phalamasnāti, yo mittānaṃ na dubbhati.

२०.

20.

‘‘दरितो पब्बतातो वा, रुक्खतो पतितो नरो।

‘‘Darito pabbatāto vā, rukkhato patito naro;

चुतो पतिट्ठं लभति, यो मित्तानं न दुब्भति॥

Cuto patiṭṭhaṃ labhati, yo mittānaṃ na dubbhati.

२१.

21.

‘‘विरूळ्हमूलसन्तानं, निग्रोधमिव मालुतो।

‘‘Virūḷhamūlasantānaṃ, nigrodhamiva māluto;

अमित्ता नप्पसाहन्ति, यो मित्तानं न दुब्भति’’॥

Amittā nappasāhanti, yo mittānaṃ na dubbhati’’.

२२.

22.

‘‘एहि तं पटिनेस्सामि, राजपुत्त सकं घरं।

‘‘Ehi taṃ paṭinessāmi, rājaputta sakaṃ gharaṃ;

रज्‍जं कारेहि भद्दन्ते, किं अरञ्‍ञे करिस्ससि’’॥

Rajjaṃ kārehi bhaddante, kiṃ araññe karissasi’’.

२३.

23.

‘‘अलं मे तेन रज्‍जेन, ञातकेहि ²⁹ धनेन वा।

‘‘Alaṃ me tena rajjena, ñātakehi ³⁰ dhanena vā;

यं मे अधम्मचरियाय, रज्‍जं लब्भेथ सारथि’’॥

Yaṃ me adhammacariyāya, rajjaṃ labbhetha sārathi’’.

२४.

24.

‘‘पुण्णपत्तं मं लाभेहि ³¹, राजपुत्त इतो गतो।

‘‘Puṇṇapattaṃ maṃ lābhehi ³², rājaputta ito gato;

पिता माता च मे दज्‍जुं, राजपुत्त तयी गते॥

Pitā mātā ca me dajjuṃ, rājaputta tayī gate.

२५.

25.

‘‘ओरोधा च कुमारा च, वेसियाना च ब्राह्मणा।

‘‘Orodhā ca kumārā ca, vesiyānā ca brāhmaṇā;

तेपि अत्तमना दज्‍जुं, राजपुत्त तयी गते॥

Tepi attamanā dajjuṃ, rājaputta tayī gate.

२६.

26.

‘‘हत्थारोहा ³³ अनीकट्ठा, रथिका पत्तिकारका।

‘‘Hatthārohā ³⁴ anīkaṭṭhā, rathikā pattikārakā;

तेपि अत्तमना दज्‍जुं ³⁵, राजपुत्त तयी गते॥

Tepi attamanā dajjuṃ ³⁶, rājaputta tayī gate.

२७.

27.

‘‘बहुधञ्‍ञा जानपदा ³⁷, नेगमा च समागता।

‘‘Bahudhaññā jānapadā ³⁸, negamā ca samāgatā;

उपायनानि मे दज्‍जुं, राजपुत्त तयी गते’’॥

Upāyanāni me dajjuṃ, rājaputta tayī gate’’.

२८.

28.

‘‘पितु मातु चहं चत्तो, रट्ठस्स निगमस्स च।

‘‘Pitu mātu cahaṃ catto, raṭṭhassa nigamassa ca;

अथो सब्बकुमारानं, नत्थि मय्हं सकं घरं॥

Atho sabbakumārānaṃ, natthi mayhaṃ sakaṃ gharaṃ.

२९.

29.

‘‘अनुञ्‍ञातो अहं मत्या, सञ्‍चत्तो पितरा महं।

‘‘Anuññāto ahaṃ matyā, sañcatto pitarā mahaṃ;

एकोरञ्‍ञे पब्बजितो, न कामे अभिपत्थये॥

Ekoraññe pabbajito, na kāme abhipatthaye.

३०.

30.

‘‘अपि अतरमानानं, फलासाव समिज्झति।

‘‘Api ataramānānaṃ, phalāsāva samijjhati;

विपक्‍कब्रह्मचरियोस्मि, एवं जानाहि सारथि॥

Vipakkabrahmacariyosmi, evaṃ jānāhi sārathi.

३१.

31.

‘‘अपि अतरमानानं, सम्मदत्थो विपच्‍चति।

‘‘Api ataramānānaṃ, sammadattho vipaccati;

विपक्‍कब्रह्मचरियोस्मि, निक्खन्तो अकुतोभयो’’॥

Vipakkabrahmacariyosmi, nikkhanto akutobhayo’’.

३२.

32.

‘‘एवं वग्गुकथो सन्तो, विसट्ठवचनो चसि ³⁹।

‘‘Evaṃ vaggukatho santo, visaṭṭhavacano casi ⁴⁰;

कस्मा पितु च मातुच्‍च, सन्तिके न भणी तदा’’॥

Kasmā pitu ca mātucca, santike na bhaṇī tadā’’.

३३.

33.

‘‘नाहं असन्धिता ⁴¹ पक्खो, न बधिरो असोतता।

‘‘Nāhaṃ asandhitā ⁴² pakkho, na badhiro asotatā;

नाहं अजिव्हता मूगो, मा मं मूगमधारयि ⁴³॥

Nāhaṃ ajivhatā mūgo, mā maṃ mūgamadhārayi ⁴⁴.

३४.

34.

‘‘पुरिमं सरामहं जातिं, यत्थ रज्‍जमकारयिं।

‘‘Purimaṃ sarāmahaṃ jātiṃ, yattha rajjamakārayiṃ;

कारयित्वा तहिं रज्‍जं, पापत्थं निरयं भुसं॥

Kārayitvā tahiṃ rajjaṃ, pāpatthaṃ nirayaṃ bhusaṃ.

३५.

35.

‘‘वीसतिञ्‍चेव वस्सानि, तहिं रज्‍जमकारयिं।

‘‘Vīsatiñceva vassāni, tahiṃ rajjamakārayiṃ;

असीतिवस्ससहस्सानि, निरयम्हि अपच्‍चिसं ⁴⁵॥

Asītivassasahassāni, nirayamhi apaccisaṃ ⁴⁶.

३६.

36.

‘‘तस्स रज्‍जस्सहं भीतो, मा मं रज्‍जाभिसेचयुं ⁴⁷।

‘‘Tassa rajjassahaṃ bhīto, mā maṃ rajjābhisecayuṃ ⁴⁸;

तस्मा पितु च मातुच्‍च, सन्तिके न भणिं तदा॥

Tasmā pitu ca mātucca, santike na bhaṇiṃ tadā.

३७.

37.

‘‘उच्छङ्गे मं निसादेत्वा, पिता अत्थानुसासति।

‘‘Ucchaṅge maṃ nisādetvā, pitā atthānusāsati;

एकं हनथ बन्धथ, एकं खारापतच्छिकं ⁴⁹।

Ekaṃ hanatha bandhatha, ekaṃ khārāpatacchikaṃ ⁵⁰;

एकं सूलस्मिं उप्पेथ ⁵¹, इच्‍चस्स मनुसासति॥

Ekaṃ sūlasmiṃ uppetha ⁵², iccassa manusāsati.

३८.

38.

‘‘तायाहं ⁵³ फरुसं सुत्वा, वाचायो समुदीरिता।

‘‘Tāyāhaṃ ⁵⁴ pharusaṃ sutvā, vācāyo samudīritā;

अमूगो मूगवण्णेन, अपक्खो पक्खसम्मतो।

Amūgo mūgavaṇṇena, apakkho pakkhasammato;

सके मुत्तकरीसस्मिं, अच्छाहं सम्परिप्‍लुतो॥

Sake muttakarīsasmiṃ, acchāhaṃ samparipluto.

३९.

39.

‘‘कसिरञ्‍च परित्तञ्‍च, तञ्‍च दुक्खेन संयुतं।

‘‘Kasirañca parittañca, tañca dukkhena saṃyutaṃ;

कोमं ⁵⁵ जीवितमागम्म, वेरं कयिराथ केनचि॥

Komaṃ ⁵⁶ jīvitamāgamma, veraṃ kayirātha kenaci.

४०.

40.

‘‘पञ्‍ञाय च अलाभेन, धम्मस्स च अदस्सना।

‘‘Paññāya ca alābhena, dhammassa ca adassanā;

कोमं ⁵⁷ जीवितमागम्म, वेरं कयिराथ केनचि॥

Komaṃ ⁵⁸ jīvitamāgamma, veraṃ kayirātha kenaci.

४१.

41.

‘‘अपि अतरमानानं, फलासाव समिज्झति।

‘‘Api ataramānānaṃ, phalāsāva samijjhati;

विपक्‍कब्रह्मचरियोस्मि, एवं जानाहि सारथि॥

Vipakkabrahmacariyosmi, evaṃ jānāhi sārathi.

४२.

42.

‘‘अपि अतरमानानं, सम्मदत्थो विपच्‍चति।

‘‘Api ataramānānaṃ, sammadattho vipaccati;

विपक्‍कब्रह्मचरियोस्मि, निक्खन्तो अकुतोभयो’’॥

Vipakkabrahmacariyosmi, nikkhanto akutobhayo’’.

४३.

43.

‘‘अहम्पि पब्बजिस्सामि, राजपुत्त तवन्तिके।

‘‘Ahampi pabbajissāmi, rājaputta tavantike;

अव्हायस्सु ⁵⁹ मं भद्दन्ते, पब्बज्‍जा मम रुच्‍चति’’॥

Avhāyassu ⁶⁰ maṃ bhaddante, pabbajjā mama ruccati’’.

४४.

44.

‘‘रथं निय्यादयित्वान, अनणो एहि सारथि।

‘‘Rathaṃ niyyādayitvāna, anaṇo ehi sārathi;

अनणस्स हि पब्बज्‍जा, एतं इसीहि वण्णितं’’॥

Anaṇassa hi pabbajjā, etaṃ isīhi vaṇṇitaṃ’’.

४५.

45.

‘‘यदेव त्याहं वचनं, अकरं भद्दमत्थु ते।

‘‘Yadeva tyāhaṃ vacanaṃ, akaraṃ bhaddamatthu te;

तदेव मे त्वं वचनं, याचितो कत्तुमरहसि॥

Tadeva me tvaṃ vacanaṃ, yācito kattumarahasi.

४६.

46.

‘‘इधेव ताव अच्छस्सु, याव राजानमानये।

‘‘Idheva tāva acchassu, yāva rājānamānaye;

अप्पेव ते पिता दिस्वा, पतीतो सुमनो सिया’’॥

Appeva te pitā disvā, patīto sumano siyā’’.

४७.

47.

‘‘करोमि तेतं वचनं, यं मं भणसि सारथि।

‘‘Karomi tetaṃ vacanaṃ, yaṃ maṃ bhaṇasi sārathi;

अहम्पि दट्ठुकामोस्मि, पितरं मे इधागतं॥

Ahampi daṭṭhukāmosmi, pitaraṃ me idhāgataṃ.

४८.

48.

‘‘एहि सम्म निवत्तस्सु, कुसलं वज्‍जासि ञातिनं।

‘‘Ehi samma nivattassu, kusalaṃ vajjāsi ñātinaṃ;

मातरं पितरं मय्हं, वुत्तो वज्‍जासि वन्दनं’’॥

Mātaraṃ pitaraṃ mayhaṃ, vutto vajjāsi vandanaṃ’’.

४९.

49.

तस्स पादे गहेत्वान, कत्वा च नं पदक्खिणं।

Tassa pāde gahetvāna, katvā ca naṃ padakkhiṇaṃ;

सारथि रथमारुय्ह, राजद्वारं उपागमि॥

Sārathi rathamāruyha, rājadvāraṃ upāgami.

५०.

50.

‘‘सुञ्‍ञं माता रथं दिस्वा, एकं सारथिमागतं।

‘‘Suññaṃ mātā rathaṃ disvā, ekaṃ sārathimāgataṃ;

अस्सुपुण्णेहि नेत्तेहि, रोदन्ती नं उदिक्खति॥

Assupuṇṇehi nettehi, rodantī naṃ udikkhati.

५१.

51.

‘‘अयं सो सारथि एति, निहन्त्वा मम अत्रजं।

‘‘Ayaṃ so sārathi eti, nihantvā mama atrajaṃ;

निहतो नून मे पुत्तो, पथब्या भूमिवड्ढनो॥

Nihato nūna me putto, pathabyā bhūmivaḍḍhano.

५२.

52.

‘‘अमित्ता नून नन्दन्ति, पतीता नून वेरिनो।

‘‘Amittā nūna nandanti, patītā nūna verino;

आगतं सारथिं दिस्वा, निहन्त्वा मम अत्रजं॥

Āgataṃ sārathiṃ disvā, nihantvā mama atrajaṃ.

५३.

53.

‘‘सुञ्‍ञं माता रथं दिस्वा, एकं सारथिमागतं।

‘‘Suññaṃ mātā rathaṃ disvā, ekaṃ sārathimāgataṃ;

अस्सुपुण्णेहि नेत्तेहि, रोदन्ती परिपुच्छि नं ⁶¹॥

Assupuṇṇehi nettehi, rodantī paripucchi naṃ ⁶².

५४.

54.

‘‘किन्‍नु मूगो किं नु पक्खो, किन्‍नु सो विलपी तदा।

‘‘Kinnu mūgo kiṃ nu pakkho, kinnu so vilapī tadā;

निहञ्‍ञमानो भूमिया, तं मे अक्खाहि सारथि॥

Nihaññamāno bhūmiyā, taṃ me akkhāhi sārathi.

५५.

55.

‘‘कथं हत्थेहि पादेहि, मूगपक्खो विवज्‍जयि।

‘‘Kathaṃ hatthehi pādehi, mūgapakkho vivajjayi;

निहञ्‍ञमानो भूमिया, तं मे अक्खाहि पुच्छितो’’॥

Nihaññamāno bhūmiyā, taṃ me akkhāhi pucchito’’.

५६.

56.

‘‘अक्खेय्यं ⁶³ ते अहं अय्ये, दज्‍जासि अभयं मम।

‘‘Akkheyyaṃ ⁶⁴ te ahaṃ ayye, dajjāsi abhayaṃ mama;

यं मे सुतं वा दिट्ठं वा, राजपुत्तस्स सन्तिके’’॥

Yaṃ me sutaṃ vā diṭṭhaṃ vā, rājaputtassa santike’’.

५७.

57.

‘‘अभयं सम्म ते दम्मि, अभीतो भण सारथि।

‘‘Abhayaṃ samma te dammi, abhīto bhaṇa sārathi;

यं ते सुतं वा दिट्ठं वा, राजपुत्तस्स सन्तिके’’॥

Yaṃ te sutaṃ vā diṭṭhaṃ vā, rājaputtassa santike’’.

५८.

58.

‘‘न सो मूगो न सो पक्खो, विसट्ठवचनो च सो।

‘‘Na so mūgo na so pakkho, visaṭṭhavacano ca so;

रज्‍जस्स किर सो भीतो, अकरा ⁶⁵ आलये बहू॥

Rajjassa kira so bhīto, akarā ⁶⁶ ālaye bahū.

५९.

59.

‘‘पुरिमं सरति सो जातिं, यत्थ रज्‍जमकारयि।

‘‘Purimaṃ sarati so jātiṃ, yattha rajjamakārayi;

कारयित्वा तहिं रज्‍जं, पापत्थ निरयं भुसं॥

Kārayitvā tahiṃ rajjaṃ, pāpattha nirayaṃ bhusaṃ.

६०.

60.

‘‘वीसतिञ्‍चेव वस्सानि, तहिं रज्‍जमकारयि।

‘‘Vīsatiñceva vassāni, tahiṃ rajjamakārayi;

असीतिवस्ससहस्सानि, निरयम्हि अपच्‍चि सो॥

Asītivassasahassāni, nirayamhi apacci so.

६१.

61.

‘‘तस्स रज्‍जस्स सो भीतो, मा मं रज्‍जाभिसेचयुं।

‘‘Tassa rajjassa so bhīto, mā maṃ rajjābhisecayuṃ;

तस्मा पितु च मातुच्‍च, सन्तिके न भणी तदा॥

Tasmā pitu ca mātucca, santike na bhaṇī tadā.

६२.

62.

‘‘अङ्गपच्‍चङ्गसम्पन्‍नो, आरोहपरिणाहवा।

‘‘Aṅgapaccaṅgasampanno, ārohapariṇāhavā;

विसट्ठवचनो पञ्‍ञो, मग्गे सग्गस्स तिट्ठति॥

Visaṭṭhavacano pañño, magge saggassa tiṭṭhati.

६३.

63.

‘‘सचे त्वं दट्ठुकामासि, राजपुत्तं ⁶⁷ तवत्रजं।

‘‘Sace tvaṃ daṭṭhukāmāsi, rājaputtaṃ ⁶⁸ tavatrajaṃ;

एहि तं पापयिस्सामि, यत्थ सम्मति तेमियो’’॥

Ehi taṃ pāpayissāmi, yattha sammati temiyo’’.

६४.

64.

‘‘योजयन्तु रथे अस्से, कच्छं नागान ⁶⁹ बन्धथ।

‘‘Yojayantu rathe asse, kacchaṃ nāgāna ⁷⁰ bandhatha;

उदीरयन्तु सङ्खपणवा, वादन्तु ⁷¹ एकपोक्खरा॥

Udīrayantu saṅkhapaṇavā, vādantu ⁷² ekapokkharā.

६५.

65.

‘‘वादन्तु ⁷³ भेरी सन्‍नद्धा, वग्गू वादन्तु दुन्दुभी।

‘‘Vādantu ⁷⁴ bherī sannaddhā, vaggū vādantu dundubhī;

नेगमा च मं अन्वेन्तु, गच्छं पुत्तनिवेदको ⁷⁵॥

Negamā ca maṃ anventu, gacchaṃ puttanivedako ⁷⁶.

६६.

66.

‘‘ओरोधा च कुमारा च, वेसियाना च ब्राह्मणा।

‘‘Orodhā ca kumārā ca, vesiyānā ca brāhmaṇā;

खिप्पं यानानि योजेन्तु, गच्छं पुत्तनिवेदको ⁷⁷॥

Khippaṃ yānāni yojentu, gacchaṃ puttanivedako ⁷⁸.

६७.

67.

‘‘हत्थारोहा अनीकट्ठा, रथिका पत्तिकारका।

‘‘Hatthārohā anīkaṭṭhā, rathikā pattikārakā;

खिप्पं यानानि योजेन्तु, गच्छं पुत्तनिवेदको ⁷⁹॥

Khippaṃ yānāni yojentu, gacchaṃ puttanivedako ⁸⁰.

६८.

68.

‘‘समागता जानपदा, नेगमा च समागता।

‘‘Samāgatā jānapadā, negamā ca samāgatā;

खिप्पं यानानि योजेन्तु, गच्छं पुत्तनिवेदको’’ ⁸¹॥

Khippaṃ yānāni yojentu, gacchaṃ puttanivedako’’ ⁸².

६९.

69.

‘‘अस्से च सारथी युत्ते, सिन्धवे सीघवाहने।

‘‘Asse ca sārathī yutte, sindhave sīghavāhane;

राजद्वारं उपागच्छुं, युत्ता देव इमे हया’’॥

Rājadvāraṃ upāgacchuṃ, yuttā deva ime hayā’’.

७०.

70.

‘‘थूला जवेन हायन्ति, किसा हायन्ति थामुना।

‘‘Thūlā javena hāyanti, kisā hāyanti thāmunā;

किसे थूले विवज्‍जेत्वा, संसट्ठा योजिता हया’’॥

Kise thūle vivajjetvā, saṃsaṭṭhā yojitā hayā’’.

७१.

71.

‘‘ततो राजा तरमानो, युत्तमारुय्ह सन्दनं।

‘‘Tato rājā taramāno, yuttamāruyha sandanaṃ;

इत्थागारं अज्झभासि ⁸³, सब्बाव अनुयाथ मं॥

Itthāgāraṃ ajjhabhāsi ⁸⁴, sabbāva anuyātha maṃ.

७२.

72.

‘‘वालबीजनिमुण्हीसं, खग्गं छत्तञ्‍च पण्डरं।

‘‘Vālabījanimuṇhīsaṃ, khaggaṃ chattañca paṇḍaraṃ;

उपाधि रथमारुय्ह ⁸⁵, सुवण्णेहि अलङ्कता॥

Upādhi rathamāruyha ⁸⁶, suvaṇṇehi alaṅkatā.

७३.

73.

‘‘ततो स ⁸⁷ राजा पायासि, पुरक्खत्वान सारथिं।

‘‘Tato sa ⁸⁸ rājā pāyāsi, purakkhatvāna sārathiṃ;

खिप्पमेव उपागच्छि, यत्थ सम्मति तेमियो॥

Khippameva upāgacchi, yattha sammati temiyo.

७४.

74.

‘‘तञ्‍च दिस्वान आयन्तं, जलन्तमिव तेजसा।

‘‘Tañca disvāna āyantaṃ, jalantamiva tejasā;

खत्तसङ्घपरिब्यूळ्हं ⁸⁹, तेमियो एतदब्रवि’’॥

Khattasaṅghaparibyūḷhaṃ ⁹⁰, temiyo etadabravi’’.

७५.

75.

‘‘कच्‍चि नु तात कुसलं, कच्‍चि तात अनामयं।

‘‘Kacci nu tāta kusalaṃ, kacci tāta anāmayaṃ;

सब्बा च ⁹¹ राजकञ्‍ञायो, अरोगा मय्ह मातरो’’॥

Sabbā ca ⁹² rājakaññāyo, arogā mayha mātaro’’.

७६.

76.

‘‘कुसलञ्‍चेव मे पुत्त, अथो पुत्त अनामयं।

‘‘Kusalañceva me putta, atho putta anāmayaṃ;

सब्बा च राजकञ्‍ञायो, अरोगा तुय्ह मातरो’’॥

Sabbā ca rājakaññāyo, arogā tuyha mātaro’’.

७७.

77.

‘‘कच्‍चि अमज्‍जपो ⁹³ तात, कच्‍चि ते सुरमप्पियं।

‘‘Kacci amajjapo ⁹⁴ tāta, kacci te suramappiyaṃ;

कच्‍चि सच्‍चे च धम्मे च, दाने ते रमते मनो’’॥

Kacci sacce ca dhamme ca, dāne te ramate mano’’.

७८.

78.

‘‘अमज्‍जपो अहं पुत्त, अथो मे सुरमप्पियं।

‘‘Amajjapo ahaṃ putta, atho me suramappiyaṃ;

अथो सच्‍चे च धम्मे च, दाने मे रमते मनो’’॥

Atho sacce ca dhamme ca, dāne me ramate mano’’.

७९.

79.

‘‘कच्‍चि अरोगं योग्गं ते, कच्‍चि वहति वाहनं।

‘‘Kacci arogaṃ yoggaṃ te, kacci vahati vāhanaṃ;

कच्‍चि ते ब्याधयो नत्थि, सरीरस्सुपतापना’’॥

Kacci te byādhayo natthi, sarīrassupatāpanā’’.

८०.

80.

‘‘अथो अरोगं योग्गं मे, अथो वहति वाहनं।

‘‘Atho arogaṃ yoggaṃ me, atho vahati vāhanaṃ;

अथो मे ब्याधयो नत्थि, सरीरस्सुपतापना’’ ⁹⁵॥

Atho me byādhayo natthi, sarīrassupatāpanā’’ ⁹⁶.

८१.

81.

‘‘कच्‍चि अन्ता च ते फीता, मज्झे च बहला तव।

‘‘Kacci antā ca te phītā, majjhe ca bahalā tava;

कोट्ठागारञ्‍च कोसञ्‍च, कच्‍चि ते पटिसन्थतं’’ ⁹⁷॥

Koṭṭhāgārañca kosañca, kacci te paṭisanthataṃ’’ ⁹⁸.

८२.

82.

‘‘अथो अन्ता च मे फीता, मज्झे च बहला मम।

‘‘Atho antā ca me phītā, majjhe ca bahalā mama;

कोट्ठागारञ्‍च कोसञ्‍च, सब्बं मे पटिसन्थतं’’॥

Koṭṭhāgārañca kosañca, sabbaṃ me paṭisanthataṃ’’.

८३.

83.

‘‘स्वागतं ते महाराज, अथो ते अदुरागतं।

‘‘Svāgataṃ te mahārāja, atho te adurāgataṃ;

पतिट्ठपेन्तु ⁹⁹ पल्‍लङ्कं, यत्थ राजा निसक्‍कति’’॥

Patiṭṭhapentu ¹⁰⁰ pallaṅkaṃ, yattha rājā nisakkati’’.

८४.

84.

‘‘इधेव ते निसीदस्सु ¹⁰¹, नियते पण्णसन्थरे।

‘‘Idheva te nisīdassu ¹⁰², niyate paṇṇasanthare;

एत्तो उदकमादाय, पादे पक्खालयस्सु ¹⁰³ ते’’॥

Etto udakamādāya, pāde pakkhālayassu ¹⁰⁴ te’’.

८५.

85.

‘‘इदम्पि पण्णकं मय्हं, रन्धं राज अलोणकं।

‘‘Idampi paṇṇakaṃ mayhaṃ, randhaṃ rāja aloṇakaṃ;

परिभुञ्‍ज महाराज, पाहुनो मेसिधागतो’’ ¹⁰⁵॥

Paribhuñja mahārāja, pāhuno mesidhāgato’’ ¹⁰⁶.

८६.

86.

‘‘न चाहं ¹⁰⁷ पण्णं भुञ्‍जामि, न हेतं मय्ह भोजनं।

‘‘Na cāhaṃ ¹⁰⁸ paṇṇaṃ bhuñjāmi, na hetaṃ mayha bhojanaṃ;

सालीनं ओदनं भुञ्‍जे, सुचिं मंसूपसेचनं’’॥

Sālīnaṃ odanaṃ bhuñje, suciṃ maṃsūpasecanaṃ’’.

८७.

87.

‘‘अच्छेरकं मं पटिभाति, एककम्पि रहोगतं।

‘‘Accherakaṃ maṃ paṭibhāti, ekakampi rahogataṃ;

एदिसं भुञ्‍जमानानं, केन वण्णो पसीदति’’॥

Edisaṃ bhuñjamānānaṃ, kena vaṇṇo pasīdati’’.

८८.

88.

‘‘एको राज निपज्‍जामि, नियते पण्णसन्थरे।

‘‘Eko rāja nipajjāmi, niyate paṇṇasanthare;

ताय मे एकसेय्याय, राज वण्णो पसीदति॥

Tāya me ekaseyyāya, rāja vaṇṇo pasīdati.

८९.

89.

‘‘न च नेत्तिंसबन्धा ¹⁰⁹ मे, राजरक्खा उपट्ठिता।

‘‘Na ca nettiṃsabandhā ¹¹⁰ me, rājarakkhā upaṭṭhitā;

ताय मे सुखसेय्याय, राज वण्णो पसीदति॥

Tāya me sukhaseyyāya, rāja vaṇṇo pasīdati.

९०.

90.

‘‘अतीतं नानुसोचामि, नप्पजप्पामिनागतं ¹¹¹।

‘‘Atītaṃ nānusocāmi, nappajappāmināgataṃ ¹¹²;

पच्‍चुप्पन्‍नेन यापेमि, तेन वण्णो पसीदति॥

Paccuppannena yāpemi, tena vaṇṇo pasīdati.

९१.

91.

‘‘अनागतप्पजप्पाय, अतीतस्सानुसोचना।

‘‘Anāgatappajappāya, atītassānusocanā;

एतेन बाला सुस्सन्ति, नळोव हरितो लुतो’’॥

Etena bālā sussanti, naḷova harito luto’’.

९२.

92.

‘‘हत्थानीकं रथानीकं, अस्से पत्ती च वम्मिनो।

‘‘Hatthānīkaṃ rathānīkaṃ, asse pattī ca vammino;

निवेसनानि रम्मानि, अहं पुत्त ददामि ते॥

Nivesanāni rammāni, ahaṃ putta dadāmi te.

९३.

93.

‘‘इत्थागारम्पि ते दम्मि, सब्बालङ्कारभूसितं।

‘‘Itthāgārampi te dammi, sabbālaṅkārabhūsitaṃ;

ता पुत्त पटिपज्‍जस्सु ¹¹³, त्वं नो राजा भविस्ससि॥

Tā putta paṭipajjassu ¹¹⁴, tvaṃ no rājā bhavissasi.

९४.

94.

‘‘कुसला नच्‍चगीतस्स, सिक्खिता चातुरित्थियो ¹¹⁵।

‘‘Kusalā naccagītassa, sikkhitā cāturitthiyo ¹¹⁶;

कामे तं रमयिस्सन्ति, किं अरञ्‍ञे करिस्ससि॥

Kāme taṃ ramayissanti, kiṃ araññe karissasi.

९५.

95.

‘‘पटिराजूहि ते कञ्‍ञा, आनयिस्सं अलङ्कता।

‘‘Paṭirājūhi te kaññā, ānayissaṃ alaṅkatā;

तासु पुत्ते जनेत्वान, अथ पच्छा पब्बजिस्ससि॥

Tāsu putte janetvāna, atha pacchā pabbajissasi.

९६.

96.

‘‘युवा च दहरो चासि ¹¹⁷, पठमुप्पत्तिको ¹¹⁸ सुसु।

‘‘Yuvā ca daharo cāsi ¹¹⁹, paṭhamuppattiko ¹²⁰ susu;

रज्‍जं कारेहि भद्दन्ते, किं अरञ्‍ञे करिस्ससि’’॥

Rajjaṃ kārehi bhaddante, kiṃ araññe karissasi’’.

९७.

97.

‘‘युवा चरे ब्रह्मचरियं, ब्रह्मचारी युवा सिया।

‘‘Yuvā care brahmacariyaṃ, brahmacārī yuvā siyā;

दहरस्स हि पब्बज्‍जा, एतं इसीहि वण्णितं॥

Daharassa hi pabbajjā, etaṃ isīhi vaṇṇitaṃ.

९८.

98.

‘‘युवा चरे ब्रह्मचरियं, ब्रह्मचारी युवा सिया।

‘‘Yuvā care brahmacariyaṃ, brahmacārī yuvā siyā;

ब्रह्मचरियं चरिस्सामि, नाहं रज्‍जेन मत्थिको॥

Brahmacariyaṃ carissāmi, nāhaṃ rajjena matthiko.

९९.

99.

‘‘पस्सामि वोहं दहरं, अम्म तात वदन्तरं ¹²¹।

‘‘Passāmi vohaṃ daharaṃ, amma tāta vadantaraṃ ¹²²;

किच्छालद्धं पियं पुत्तं, अप्पत्वाव जरं मतं॥

Kicchāladdhaṃ piyaṃ puttaṃ, appatvāva jaraṃ mataṃ.

१००.

100.

‘‘पस्सामि वोहं दहरिं, कुमारिं चारुदस्सनिं।

‘‘Passāmi vohaṃ dahariṃ, kumāriṃ cārudassaniṃ;

नववंसकळीरंव, पलुग्गं जीवितक्खयं ¹²³॥

Navavaṃsakaḷīraṃva, paluggaṃ jīvitakkhayaṃ ¹²⁴.

१०१.

101.

‘‘दहरापि हि मिय्यन्ति, नरा च अथ नारियो।

‘‘Daharāpi hi miyyanti, narā ca atha nāriyo;

तत्थ को विस्ससे पोसो, दहरोम्हीति जीविते॥

Tattha ko vissase poso, daharomhīti jīvite.

१०२.

102.

‘‘यस्स रत्या विवसाने, आयु अप्पतरं सिया।

‘‘Yassa ratyā vivasāne, āyu appataraṃ siyā;

अप्पोदकेव मच्छानं, किं नु कोमारकं ¹²⁵ तहिं॥

Appodakeva macchānaṃ, kiṃ nu komārakaṃ ¹²⁶ tahiṃ.

१०३.

103.

‘‘निच्‍चमब्भाहतो लोको, निच्‍चञ्‍च परिवारितो।

‘‘Niccamabbhāhato loko, niccañca parivārito;

अमोघासु वजन्तीसु, किं मं रज्‍जेभिसिञ्‍चसि’’ ¹²⁷॥

Amoghāsu vajantīsu, kiṃ maṃ rajjebhisiñcasi’’ ¹²⁸.

१०४.

104.

‘‘केन मब्भाहतो लोको, केन च परिवारितो।

‘‘Kena mabbhāhato loko, kena ca parivārito;

कायो अमोघा गच्छन्ति, तं मे अक्खाहि पुच्छितो’’॥

Kāyo amoghā gacchanti, taṃ me akkhāhi pucchito’’.

१०५.

105.

‘‘मच्‍चुनाब्भाहतो लोको, जराय परिवारितो।

‘‘Maccunābbhāhato loko, jarāya parivārito;

रत्यो अमोघा गच्छन्ति, एवं जानाहि खत्तिय॥

Ratyo amoghā gacchanti, evaṃ jānāhi khattiya.

१०६.

106.

‘‘यथापि तन्ते वितते ¹²⁹, यं यदेवूपविय्यति ¹³⁰।

‘‘Yathāpi tante vitate ¹³¹, yaṃ yadevūpaviyyati ¹³²;

अप्पकं होति वेतब्बं, एवं मच्‍चान जीवितं॥

Appakaṃ hoti vetabbaṃ, evaṃ maccāna jīvitaṃ.

१०७.

107.

‘‘यथा वारिवहो पूरो, गच्छं नुपनिवत्तति ¹³³।

‘‘Yathā vārivaho pūro, gacchaṃ nupanivattati ¹³⁴;

एवमायु मनुस्सानं, गच्छं नुपनिवत्तति॥

Evamāyu manussānaṃ, gacchaṃ nupanivattati.

१०८.

108.

‘‘यथा वारिवहो पूरो, वहे रुक्खेपकूलजे।

‘‘Yathā vārivaho pūro, vahe rukkhepakūlaje;

एवं जरामरणेन, वुय्हन्ते सब्बपाणिनो’’॥

Evaṃ jarāmaraṇena, vuyhante sabbapāṇino’’.

१०९.

109.

‘‘हत्थानीकं रथानीकं, अस्से पत्ती च वम्मिनो।

‘‘Hatthānīkaṃ rathānīkaṃ, asse pattī ca vammino;

निवेसनानि रम्मानि, अहं पुत्त ददामि ते॥

Nivesanāni rammāni, ahaṃ putta dadāmi te.

११०.

110.

‘‘इत्थागारम्पि ते दम्मि, सब्बालङ्कारभूसितं।

‘‘Itthāgārampi te dammi, sabbālaṅkārabhūsitaṃ;

ता पुत्त पटिपज्‍जस्सु, त्वं नो राजा भविस्ससि॥

Tā putta paṭipajjassu, tvaṃ no rājā bhavissasi.

१११.

111.

‘‘कुसला नच्‍चगीतस्स, सिक्खिता चातुरित्थियो।

‘‘Kusalā naccagītassa, sikkhitā cāturitthiyo;

कामे तं रमयिस्सन्ति, किं अरञ्‍ञे करिस्ससि॥

Kāme taṃ ramayissanti, kiṃ araññe karissasi.

११२.

112.

‘‘पटिराजूहि ते कञ्‍ञा, आनयिस्सं अलङ्कता।

‘‘Paṭirājūhi te kaññā, ānayissaṃ alaṅkatā;

तासु पुत्ते जनेत्वान, अथ पच्छा पब्बजिस्ससि॥

Tāsu putte janetvāna, atha pacchā pabbajissasi.

११३.

113.

‘‘युवा च दहरो चासि, पठमुप्पत्तिको सुसु।

‘‘Yuvā ca daharo cāsi, paṭhamuppattiko susu;

रज्‍जं कारेहि भद्दन्ते, किं अरञ्‍ञे करिस्ससि॥

Rajjaṃ kārehi bhaddante, kiṃ araññe karissasi.

११४.

114.

‘‘कोट्ठागारञ्‍च कोसञ्‍च, वाहनानि बलानि च।

‘‘Koṭṭhāgārañca kosañca, vāhanāni balāni ca;

निवेसनानि रम्मानि, अहं पुत्त ददामि ते॥

Nivesanāni rammāni, ahaṃ putta dadāmi te.

११५.

115.

‘‘गोमण्डलपरिब्यूळ्हो, दासिसङ्घपुरक्खतो।

‘‘Gomaṇḍalaparibyūḷho, dāsisaṅghapurakkhato;

रज्‍जं कारेहि भद्दन्ते, किं अरञ्‍ञे करिस्ससि’’॥

Rajjaṃ kārehi bhaddante, kiṃ araññe karissasi’’.

११६.

116.

‘‘किं धनेन यं खीयेथ ¹³⁵, किं भरियाय मरिस्सति।

‘‘Kiṃ dhanena yaṃ khīyetha ¹³⁶, kiṃ bhariyāya marissati;

किं योब्बनेन जिण्णेन ¹³⁷, यं जरायाभिभुय्यति ¹³⁸॥

Kiṃ yobbanena jiṇṇena ¹³⁹, yaṃ jarāyābhibhuyyati ¹⁴⁰.

११७.

117.

‘‘तत्थ का नन्दि का खिड्डा, का रति का धनेसना।

‘‘Tattha kā nandi kā khiḍḍā, kā rati kā dhanesanā;

किं मे पुत्तेहि दारेहि, राज मुत्तोस्मि बन्धना॥

Kiṃ me puttehi dārehi, rāja muttosmi bandhanā.

११८.

118.

‘‘योहं ¹⁴¹ एवं पजानामि, मच्‍चु मे नप्पमज्‍जति।

‘‘Yohaṃ ¹⁴² evaṃ pajānāmi, maccu me nappamajjati;

अन्तकेनाधिपन्‍नस्स, का रती का धनेसना॥

Antakenādhipannassa, kā ratī kā dhanesanā.

११९.

119.

‘‘फलानमिव पक्‍कानं, निच्‍चं पतनतो भयं।

‘‘Phalānamiva pakkānaṃ, niccaṃ patanato bhayaṃ;

एवं जातान मच्‍चानं, निच्‍चं मरणतो भयं॥

Evaṃ jātāna maccānaṃ, niccaṃ maraṇato bhayaṃ.

१२०.

120.

‘‘सायमेके न दिस्सन्ति, पातो दिट्ठा बहू जना।

‘‘Sāyameke na dissanti, pāto diṭṭhā bahū janā;

पातो एके न दिस्सन्ति, सायं दिट्ठा बहू जना॥

Pāto eke na dissanti, sāyaṃ diṭṭhā bahū janā.

१२१.

121.

‘‘अज्‍जेव किच्‍चं आतप्पं, को जञ्‍ञा मरणं सुवे।

‘‘Ajjeva kiccaṃ ātappaṃ, ko jaññā maraṇaṃ suve;

न हि नो सङ्करं ¹⁴³ तेन, महासेनेन मच्‍चुना॥

Na hi no saṅkaraṃ ¹⁴⁴ tena, mahāsenena maccunā.

१२२.

122.

‘‘चोरा धनस्स पत्थेन्ति, राजमुत्तोस्मि बन्धना।

‘‘Corā dhanassa patthenti, rājamuttosmi bandhanā;

एहि राज निवत्तस्सु, नाहं रज्‍जेन मत्थिको’’ति॥

Ehi rāja nivattassu, nāhaṃ rajjena matthiko’’ti.

मूगपक्खजातकं पठमं।

Mūgapakkhajātakaṃ paṭhamaṃ.

Next: ५३९. महाजनकजातकं • 539. Mahājanakajātakaṃ

Footnotes:

1. पण्डितियं (सी॰), पण्डिच्‍चियं (पी॰)

2. paṇḍitiyaṃ (sī.), paṇḍicciyaṃ (pī.)

3. नपि पङ्गुलो (सी॰ पी॰), न च पिङ्गलो (स्या॰)

4. napi paṅgulo (sī. pī.), na ca piṅgalo (syā.)

5. बाहू (सी॰ क॰)

6. bāhū (sī. ka.)

7. आदु (सी॰), आदू (स्या॰)

8. ādu (sī.), ādū (syā.)

9. निघञ्‍ञसि (सी॰ पी॰), निखञ्छसि (?)

10. nighaññasi (sī. pī.), nikhañchasi (?)

11. समुपजीवसि (सी॰ पी॰)

12. samupajīvasi (sī. pī.)

13. मित्तदूभो (सी॰ पी॰)

14. mittadūbho (sī. pī.)

15. बहुत्तभक्खो (क॰)

16. विप्पवुत्थो (सी॰ पी॰), विप्पमुत्तो (क॰)

17. सका (सी॰ पी॰)

18. bahuttabhakkho (ka.)

19. vippavuttho (sī. pī.), vippamutto (ka.)

20. sakā (sī. pī.)

21. पसहन्ति (सी॰ स्या॰ पी॰)

22. नातिमञ्‍ञेति खत्तियो (सी॰ स्या॰ पी॰)

23. pasahanti (sī. syā. pī.)

24. nātimaññeti khattiyo (sī. syā. pī.)

25. सभाय (सी॰ स्या॰ पी॰)

26. sabhāya (sī. syā. pī.)

27. गरुको होति गारवो (क॰)

28. garuko hoti gāravo (ka.)

29. ञातकेन (स्या॰ क॰)

30. ñātakena (syā. ka.)

31. पलाभेहि (सी॰ पी॰)

32. palābhehi (sī. pī.)

33. हत्थारूहा (सी॰ पी॰) एवमुपरिपि

34. hatthārūhā (sī. pī.) evamuparipi

35. तेपि दज्‍जुं पतीतामे (सी॰ पी॰)

36. tepi dajjuṃ patītāme (sī. pī.)

37. बहू जानपदा चञ्‍ञे (सी॰), बहू जनपदा चञ्‍ञे (पी॰)

38. bahū jānapadā caññe (sī.), bahū janapadā caññe (pī.)

39. च सो (स्या॰ क॰)

40. ca so (syā. ka.)

41. असत्थिता (सी॰)

42. asatthitā (sī.)

43. मूगो अधारयि (सी॰)

44. mūgo adhārayi (sī.)

45. अपच्‍चसिं (स्या॰), अपच्‍चयिं (पी॰)

46. apaccasiṃ (syā.), apaccayiṃ (pī.)

47. रज्‍जेभिसेचयुं (स्या॰ क॰)

48. rajjebhisecayuṃ (syā. ka.)

49. खरापतिच्छकं (स्या॰), खरापटिच्छकं (क॰)

50. kharāpaticchakaṃ (syā.), kharāpaṭicchakaṃ (ka.)

51. अप्पेथ (सी॰), उब्बेथ (स्या॰), अच्‍चेथ (पी॰)

52. appetha (sī.), ubbetha (syā.), accetha (pī.)

53. तस्साहं (सी॰ पी॰)

54. tassāhaṃ (sī. pī.)

55. को तं (सी॰ पी॰)

56. ko taṃ (sī. pī.)

57. को तं (सी॰ पी॰)

58. ko taṃ (sī. pī.)

59. अव्हयस्सु (सी॰ पी॰)

60. avhayassu (sī. pī.)

61. रोदन्ती परिपुच्छति (सी॰ पी॰), रोदन्ती नं परिपुच्छति (स्या॰)

62. rodantī paripucchati (sī. pī.), rodantī naṃ paripucchati (syā.)

63. अक्खिस्सं (सी॰ पी॰)

64. akkhissaṃ (sī. pī.)

65. अकरी (सी॰ पी॰)

66. akarī (sī. pī.)

67. राजपुत्ति (सी॰)

68. rājaputti (sī.)

69. नागानि (स्या॰ क॰)

70. nāgāni (syā. ka.)

71. वदन्तु (सी॰), नदन्तु (स्या॰ क॰), वदतं (पी॰)

72. vadantu (sī.), nadantu (syā. ka.), vadataṃ (pī.)

73. नदन्तु (सी॰ स्या॰ पी॰)

74. nadantu (sī. syā. pī.)

75. निवादको (स्या॰ क॰)

76. nivādako (syā. ka.)

77. निवादको (स्या॰ क॰)

78. nivādako (syā. ka.)

79. निवादको (स्या॰ क॰)

80. nivādako (syā. ka.)

81. निवादको (स्या॰ क॰)

82. nivādako (syā. ka.)

83. अभासथ (क॰)

84. abhāsatha (ka.)

85. उपादिरथमारुय्ह (सी॰), उपाधी रथमारुय्ह (स्या॰)

86. upādirathamāruyha (sī.), upādhī rathamāruyha (syā.)

87. च (सी॰ स्या॰ पी॰)

88. ca (sī. syā. pī.)

89. परिब्बूळ्हं (सी॰)

90. paribbūḷhaṃ (sī.)

91. कच्‍चिन्‍नु (सी॰ पी॰)

92. kaccinnu (sī. pī.)

93. कच्‍चिस्स’मज्‍जपो (सी॰ पी॰)

94. kaccissa’majjapo (sī. pī.)

95. सरीरस्सुपतापिया (स्या॰ क॰)

96. sarīrassupatāpiyā (syā. ka.)

97. पटिसण्ठितं (स्या॰ क॰)

98. paṭisaṇṭhitaṃ (syā. ka.)

99. पतिट्ठापेन्तु (सी॰ स्या॰ पी॰)

100. patiṭṭhāpentu (sī. syā. pī.)

101. निसिन्‍नस्स (सी॰ स्या॰ पी॰), निसिन्‍नस्सु (क॰)

102. nisinnassa (sī. syā. pī.), nisinnassu (ka.)

103. पक्खालयन्तु (सी॰), पक्खालयन्ति (पी॰)

104. pakkhālayantu (sī.), pakkhālayanti (pī.)

105. आगतो (सी॰ स्या॰)

106. āgato (sī. syā.)

107. न वाहं (क॰)

108. na vāhaṃ (ka.)

109. नेत्तिसबद्धा (सी॰ पी॰)

110. nettisabaddhā (sī. pī.)

111. नप्पजप्पाम’नागतं (सी॰ स्या॰ पी॰)

112. nappajappāma’nāgataṃ (sī. syā. pī.)

113. तासु पुत्ते पटिपज्‍ज (क॰)

114. tāsu putte paṭipajja (ka.)

115. चतुरित्थियो (सी॰ पी॰)

116. caturitthiyo (sī. pī.)

117. चापि (स्या॰ क॰)

118. पठमुप्पत्तितो (सी॰ पी॰)

119. cāpi (syā. ka.)

120. paṭhamuppattito (sī. pī.)

121. वदं नरं (सी॰)

122. vadaṃ naraṃ (sī.)

123. जीवितक्खये (सी॰ पी॰)

124. jīvitakkhaye (sī. pī.)

125. कोमारतं (क॰)

126. komārataṃ (ka.)

127. रज्‍जेन सिञ्‍चसि (सी॰ पी॰)

128. rajjena siñcasi (sī. pī.)

129. वितन्ते (स्या॰ क॰)

130. यं यं देवूपविय्यति (सी॰ पी॰)

131. vitante (syā. ka.)

132. yaṃ yaṃ devūpaviyyati (sī. pī.)

133. न परिवत्तति (स्या॰), नुपरिवत्तति (क॰)

134. na parivattati (syā.), nuparivattati (ka.)

135. किं धनेन यं जीयेथ (सी॰), किं मं धनेन कीयेथ (स्या॰ क॰)

136. kiṃ dhanena yaṃ jīyetha (sī.), kiṃ maṃ dhanena kīyetha (syā. ka.)

137. चिण्णेन (सी॰ पी॰), वण्णेन (क॰)

138. यं जरा अभिहेस्सति (सी॰ पी॰)

139. ciṇṇena (sī. pī.), vaṇṇena (ka.)

140. yaṃ jarā abhihessati (sī. pī.)

141. सोहं (सी॰ पी॰)

142. sohaṃ (sī. pī.)

143. सङ्गरं (सी॰ पी॰) म॰ नि॰ ३.२७२

144. saṅgaraṃ (sī. pī.) ma. ni. 3.272

Related texts:

अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / खुद्दकनिकाय (अट्ठकथा) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / जातक-अट्ठकथा • Jātaka-aṭṭhakathā / [५३८] १. मूगपक्खजातकवण्णना • [538] 1. Mūgapakkhajātakavaṇṇanā

© 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea^® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
Contact