Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / జాతకపాళి • Jātakapāḷi

    ౨౨. మహానిపాతో

    22. Mahānipāto

    ౫౩౮. మూగపక్ఖజాతకం (౧)

    538. Mūgapakkhajātakaṃ (1)

    .

    1.

    ‘‘మా పణ్డిచ్చయం 1 విభావయ, బాలమతో భవ సబ్బపాణినం;

    ‘‘Mā paṇḍiccayaṃ 2 vibhāvaya, bālamato bhava sabbapāṇinaṃ;

    సబ్బో తం జనో ఓచినాయతు, ఏవం తవ అత్థో భవిస్సతి’’.

    Sabbo taṃ jano ocināyatu, evaṃ tava attho bhavissati’’.

    .

    2.

    ‘‘కరోమి తే తం వచనం, యం మం భణసి దేవతే;

    ‘‘Karomi te taṃ vacanaṃ, yaṃ maṃ bhaṇasi devate;

    అత్థకామాసి మే అమ్మ, హితకామాసి దేవతే’’.

    Atthakāmāsi me amma, hitakāmāsi devate’’.

    .

    3.

    ‘‘కిం ను సన్తరమానోవ, కాసుం ఖణసి సారథి;

    ‘‘Kiṃ nu santaramānova, kāsuṃ khaṇasi sārathi;

    పుట్ఠో మే సమ్మ అక్ఖాహి, కిం కాసుయా కరిస్ససి’’.

    Puṭṭho me samma akkhāhi, kiṃ kāsuyā karissasi’’.

    .

    4.

    ‘‘రఞ్ఞో మూగో చ పక్ఖో చ, పుత్తో జాతో అచేతసో;

    ‘‘Rañño mūgo ca pakkho ca, putto jāto acetaso;

    సోమ్హి రఞ్ఞా సమజ్ఝిట్ఠో, పుత్తం మే నిఖణం వనే’’.

    Somhi raññā samajjhiṭṭho, puttaṃ me nikhaṇaṃ vane’’.

    .

    5.

    ‘‘న బధిరో న మూగోస్మి, న పక్ఖో న చ వీకలో 3;

    ‘‘Na badhiro na mūgosmi, na pakkho na ca vīkalo 4;

    అధమ్మం సారథి కయిరా, మం చే త్వం నిఖణం వనే’’.

    Adhammaṃ sārathi kayirā, maṃ ce tvaṃ nikhaṇaṃ vane’’.

    .

    6.

    ‘‘ఊరూ బాహుం 5 చ మే పస్స, భాసితఞ్చ సుణోహి మే;

    ‘‘Ūrū bāhuṃ 6 ca me passa, bhāsitañca suṇohi me;

    అధమ్మం సారథి కయిరా, మం చే త్వం నిఖణం వనే’’.

    Adhammaṃ sārathi kayirā, maṃ ce tvaṃ nikhaṇaṃ vane’’.

    .

    7.

    ‘‘దేవతా నుసి గన్ధబ్బో, అదు 7 సక్కో పురిన్దదో;

    ‘‘Devatā nusi gandhabbo, adu 8 sakko purindado;

    కో వా త్వం కస్స వా పుత్తో, కథం జానేము తం మయం’’.

    Ko vā tvaṃ kassa vā putto, kathaṃ jānemu taṃ mayaṃ’’.

    .

    8.

    ‘‘నమ్హి దేవో న గన్ధబ్బో, నాపి సక్కో పురిన్దదో;

    ‘‘Namhi devo na gandhabbo, nāpi sakko purindado;

    కాసిరఞ్ఞో అహం పుత్తో, యం కాసుయా నిఖఞ్ఞసి 9.

    Kāsirañño ahaṃ putto, yaṃ kāsuyā nikhaññasi 10.

    .

    9.

    ‘‘తస్స రఞ్ఞో అహం పుత్తో, యం త్వం సమ్మూపజీవసి 11;

    ‘‘Tassa rañño ahaṃ putto, yaṃ tvaṃ sammūpajīvasi 12;

    అధమ్మం సారథి కయిరా, మం చే త్వం నిఖణం వనే.

    Adhammaṃ sārathi kayirā, maṃ ce tvaṃ nikhaṇaṃ vane.

    ౧౦.

    10.

    ‘‘యస్స రుక్ఖస్స ఛాయాయ, నిసీదేయ్య సయేయ్య వా;

    ‘‘Yassa rukkhassa chāyāya, nisīdeyya sayeyya vā;

    న తస్స సాఖం భఞ్జేయ్య, మిత్తదుబ్భో 13 హి పాపకో.

    Na tassa sākhaṃ bhañjeyya, mittadubbho 14 hi pāpako.

    ౧౧.

    11.

    ‘‘యథా రుక్ఖో తథా రాజా, యథా సాఖా తథా అహం;

    ‘‘Yathā rukkho tathā rājā, yathā sākhā tathā ahaṃ;

    యథా ఛాయూపగో పోసో, ఏవం త్వమసి సారథి;

    Yathā chāyūpago poso, evaṃ tvamasi sārathi;

    అధమ్మం సారథి కయిరా, మం చే త్వం నిఖణం వనే.

    Adhammaṃ sārathi kayirā, maṃ ce tvaṃ nikhaṇaṃ vane.

    ౧౨.

    12.

    ‘‘పహూతభక్ఖో 15 భవతి, విప్పవుట్ఠో 16 సకం 17 ఘరా;

    ‘‘Pahūtabhakkho 18 bhavati, vippavuṭṭho 19 sakaṃ 20 gharā;

    బహూ నం ఉపజీవన్తి, యో మిత్తానం న దుబ్భతి.

    Bahū naṃ upajīvanti, yo mittānaṃ na dubbhati.

    ౧౩.

    13.

    ‘‘యం యం జనపదం యాతి, నిగమే రాజధానియో;

    ‘‘Yaṃ yaṃ janapadaṃ yāti, nigame rājadhāniyo;

    సబ్బత్థ పూజితో హోతి, యో మిత్తానం న దుబ్భతి.

    Sabbattha pūjito hoti, yo mittānaṃ na dubbhati.

    ౧౪.

    14.

    ‘‘నాస్స చోరా పసాహన్తి 21, నాతిమఞ్ఞన్తి ఖత్తియా 22;

    ‘‘Nāssa corā pasāhanti 23, nātimaññanti khattiyā 24;

    సబ్బే అమిత్తే తరతి, యో మిత్తానం న దుబ్భతి.

    Sabbe amitte tarati, yo mittānaṃ na dubbhati.

    ౧౫.

    15.

    ‘‘అక్కుద్ధో సఘరం ఏతి, సభాయం 25 పటినన్దితో;

    ‘‘Akkuddho sagharaṃ eti, sabhāyaṃ 26 paṭinandito;

    ఞాతీనం ఉత్తమో హోతి, యో మిత్తానం న దుబ్భతి.

    Ñātīnaṃ uttamo hoti, yo mittānaṃ na dubbhati.

    ౧౬.

    16.

    ‘‘సక్కత్వా సక్కతో హోతి, గరు హోతి సగారవో 27;

    ‘‘Sakkatvā sakkato hoti, garu hoti sagāravo 28;

    వణ్ణకిత్తిభతో హోతి, యో మిత్తానం న దుబ్భతి.

    Vaṇṇakittibhato hoti, yo mittānaṃ na dubbhati.

    ౧౭.

    17.

    ‘‘పూజకో లభతే పూజం, వన్దకో పటివన్దనం;

    ‘‘Pūjako labhate pūjaṃ, vandako paṭivandanaṃ;

    యసో కిత్తిఞ్చ పప్పోతి, యో మిత్తానం న దుబ్భతి.

    Yaso kittiñca pappoti, yo mittānaṃ na dubbhati.

    ౧౮.

    18.

    ‘‘అగ్గి యథా పజ్జలతి, దేవతావ విరోచతి;

    ‘‘Aggi yathā pajjalati, devatāva virocati;

    సిరియా అజహితో హోతి, యో మిత్తానం న దుబ్భతి.

    Siriyā ajahito hoti, yo mittānaṃ na dubbhati.

    ౧౯.

    19.

    ‘‘గావో తస్స పజాయన్తి, ఖేత్తే వుత్తం విరూహతి;

    ‘‘Gāvo tassa pajāyanti, khette vuttaṃ virūhati;

    వుత్తానం ఫలమస్నాతి, యో మిత్తానం న దుబ్భతి.

    Vuttānaṃ phalamasnāti, yo mittānaṃ na dubbhati.

    ౨౦.

    20.

    ‘‘దరితో పబ్బతాతో వా, రుక్ఖతో పతితో నరో;

    ‘‘Darito pabbatāto vā, rukkhato patito naro;

    చుతో పతిట్ఠం లభతి, యో మిత్తానం న దుబ్భతి.

    Cuto patiṭṭhaṃ labhati, yo mittānaṃ na dubbhati.

    ౨౧.

    21.

    ‘‘విరూళ్హమూలసన్తానం, నిగ్రోధమివ మాలుతో;

    ‘‘Virūḷhamūlasantānaṃ, nigrodhamiva māluto;

    అమిత్తా నప్పసాహన్తి, యో మిత్తానం న దుబ్భతి’’.

    Amittā nappasāhanti, yo mittānaṃ na dubbhati’’.

    ౨౨.

    22.

    ‘‘ఏహి తం పటినేస్సామి, రాజపుత్త సకం ఘరం;

    ‘‘Ehi taṃ paṭinessāmi, rājaputta sakaṃ gharaṃ;

    రజ్జం కారేహి భద్దన్తే, కిం అరఞ్ఞే కరిస్ససి’’.

    Rajjaṃ kārehi bhaddante, kiṃ araññe karissasi’’.

    ౨౩.

    23.

    ‘‘అలం మే తేన రజ్జేన, ఞాతకేహి 29 ధనేన వా;

    ‘‘Alaṃ me tena rajjena, ñātakehi 30 dhanena vā;

    యం మే అధమ్మచరియాయ, రజ్జం లబ్భేథ సారథి’’.

    Yaṃ me adhammacariyāya, rajjaṃ labbhetha sārathi’’.

    ౨౪.

    24.

    ‘‘పుణ్ణపత్తం మం లాభేహి 31, రాజపుత్త ఇతో గతో;

    ‘‘Puṇṇapattaṃ maṃ lābhehi 32, rājaputta ito gato;

    పితా మాతా చ మే దజ్జుం, రాజపుత్త తయీ గతే.

    Pitā mātā ca me dajjuṃ, rājaputta tayī gate.

    ౨౫.

    25.

    ‘‘ఓరోధా చ కుమారా చ, వేసియానా చ బ్రాహ్మణా;

    ‘‘Orodhā ca kumārā ca, vesiyānā ca brāhmaṇā;

    తేపి అత్తమనా దజ్జుం, రాజపుత్త తయీ గతే.

    Tepi attamanā dajjuṃ, rājaputta tayī gate.

    ౨౬.

    26.

    ‘‘హత్థారోహా 33 అనీకట్ఠా, రథికా పత్తికారకా;

    ‘‘Hatthārohā 34 anīkaṭṭhā, rathikā pattikārakā;

    తేపి అత్తమనా దజ్జుం 35, రాజపుత్త తయీ గతే.

    Tepi attamanā dajjuṃ 36, rājaputta tayī gate.

    ౨౭.

    27.

    ‘‘బహుధఞ్ఞా జానపదా 37, నేగమా చ సమాగతా;

    ‘‘Bahudhaññā jānapadā 38, negamā ca samāgatā;

    ఉపాయనాని మే దజ్జుం, రాజపుత్త తయీ గతే’’.

    Upāyanāni me dajjuṃ, rājaputta tayī gate’’.

    ౨౮.

    28.

    ‘‘పితు మాతు చహం చత్తో, రట్ఠస్స నిగమస్స చ;

    ‘‘Pitu mātu cahaṃ catto, raṭṭhassa nigamassa ca;

    అథో సబ్బకుమారానం, నత్థి మయ్హం సకం ఘరం.

    Atho sabbakumārānaṃ, natthi mayhaṃ sakaṃ gharaṃ.

    ౨౯.

    29.

    ‘‘అనుఞ్ఞాతో అహం మత్యా, సఞ్చత్తో పితరా మహం;

    ‘‘Anuññāto ahaṃ matyā, sañcatto pitarā mahaṃ;

    ఏకోరఞ్ఞే పబ్బజితో, న కామే అభిపత్థయే.

    Ekoraññe pabbajito, na kāme abhipatthaye.

    ౩౦.

    30.

    ‘‘అపి అతరమానానం, ఫలాసావ సమిజ్ఝతి;

    ‘‘Api ataramānānaṃ, phalāsāva samijjhati;

    విపక్కబ్రహ్మచరియోస్మి, ఏవం జానాహి సారథి.

    Vipakkabrahmacariyosmi, evaṃ jānāhi sārathi.

    ౩౧.

    31.

    ‘‘అపి అతరమానానం, సమ్మదత్థో విపచ్చతి;

    ‘‘Api ataramānānaṃ, sammadattho vipaccati;

    విపక్కబ్రహ్మచరియోస్మి, నిక్ఖన్తో అకుతోభయో’’.

    Vipakkabrahmacariyosmi, nikkhanto akutobhayo’’.

    ౩౨.

    32.

    ‘‘ఏవం వగ్గుకథో సన్తో, విసట్ఠవచనో చసి 39;

    ‘‘Evaṃ vaggukatho santo, visaṭṭhavacano casi 40;

    కస్మా పితు చ మాతుచ్చ, సన్తికే న భణీ తదా’’.

    Kasmā pitu ca mātucca, santike na bhaṇī tadā’’.

    ౩౩.

    33.

    ‘‘నాహం అసన్ధితా 41 పక్ఖో, న బధిరో అసోతతా;

    ‘‘Nāhaṃ asandhitā 42 pakkho, na badhiro asotatā;

    నాహం అజివ్హతా మూగో, మా మం మూగమధారయి 43.

    Nāhaṃ ajivhatā mūgo, mā maṃ mūgamadhārayi 44.

    ౩౪.

    34.

    ‘‘పురిమం సరామహం జాతిం, యత్థ రజ్జమకారయిం;

    ‘‘Purimaṃ sarāmahaṃ jātiṃ, yattha rajjamakārayiṃ;

    కారయిత్వా తహిం రజ్జం, పాపత్థం నిరయం భుసం.

    Kārayitvā tahiṃ rajjaṃ, pāpatthaṃ nirayaṃ bhusaṃ.

    ౩౫.

    35.

    ‘‘వీసతిఞ్చేవ వస్సాని, తహిం రజ్జమకారయిం;

    ‘‘Vīsatiñceva vassāni, tahiṃ rajjamakārayiṃ;

    అసీతివస్ససహస్సాని, నిరయమ్హి అపచ్చిసం 45.

    Asītivassasahassāni, nirayamhi apaccisaṃ 46.

    ౩౬.

    36.

    ‘‘తస్స రజ్జస్సహం భీతో, మా మం రజ్జాభిసేచయుం 47;

    ‘‘Tassa rajjassahaṃ bhīto, mā maṃ rajjābhisecayuṃ 48;

    తస్మా పితు చ మాతుచ్చ, సన్తికే న భణిం తదా.

    Tasmā pitu ca mātucca, santike na bhaṇiṃ tadā.

    ౩౭.

    37.

    ‘‘ఉచ్ఛఙ్గే మం నిసాదేత్వా, పితా అత్థానుసాసతి;

    ‘‘Ucchaṅge maṃ nisādetvā, pitā atthānusāsati;

    ఏకం హనథ బన్ధథ, ఏకం ఖారాపతచ్ఛికం 49;

    Ekaṃ hanatha bandhatha, ekaṃ khārāpatacchikaṃ 50;

    ఏకం సూలస్మిం ఉప్పేథ 51, ఇచ్చస్స మనుసాసతి.

    Ekaṃ sūlasmiṃ uppetha 52, iccassa manusāsati.

    ౩౮.

    38.

    ‘‘తాయాహం 53 ఫరుసం సుత్వా, వాచాయో సముదీరితా;

    ‘‘Tāyāhaṃ 54 pharusaṃ sutvā, vācāyo samudīritā;

    అమూగో మూగవణ్ణేన, అపక్ఖో పక్ఖసమ్మతో;

    Amūgo mūgavaṇṇena, apakkho pakkhasammato;

    సకే ముత్తకరీసస్మిం, అచ్ఛాహం సమ్పరిప్లుతో.

    Sake muttakarīsasmiṃ, acchāhaṃ samparipluto.

    ౩౯.

    39.

    ‘‘కసిరఞ్చ పరిత్తఞ్చ, తఞ్చ దుక్ఖేన సంయుతం;

    ‘‘Kasirañca parittañca, tañca dukkhena saṃyutaṃ;

    కోమం 55 జీవితమాగమ్మ, వేరం కయిరాథ కేనచి.

    Komaṃ 56 jīvitamāgamma, veraṃ kayirātha kenaci.

    ౪౦.

    40.

    ‘‘పఞ్ఞాయ చ అలాభేన, ధమ్మస్స చ అదస్సనా;

    ‘‘Paññāya ca alābhena, dhammassa ca adassanā;

    కోమం 57 జీవితమాగమ్మ, వేరం కయిరాథ కేనచి.

    Komaṃ 58 jīvitamāgamma, veraṃ kayirātha kenaci.

    ౪౧.

    41.

    ‘‘అపి అతరమానానం, ఫలాసావ సమిజ్ఝతి;

    ‘‘Api ataramānānaṃ, phalāsāva samijjhati;

    విపక్కబ్రహ్మచరియోస్మి, ఏవం జానాహి సారథి.

    Vipakkabrahmacariyosmi, evaṃ jānāhi sārathi.

    ౪౨.

    42.

    ‘‘అపి అతరమానానం, సమ్మదత్థో విపచ్చతి;

    ‘‘Api ataramānānaṃ, sammadattho vipaccati;

    విపక్కబ్రహ్మచరియోస్మి, నిక్ఖన్తో అకుతోభయో’’.

    Vipakkabrahmacariyosmi, nikkhanto akutobhayo’’.

    ౪౩.

    43.

    ‘‘అహమ్పి పబ్బజిస్సామి, రాజపుత్త తవన్తికే;

    ‘‘Ahampi pabbajissāmi, rājaputta tavantike;

    అవ్హాయస్సు 59 మం భద్దన్తే, పబ్బజ్జా మమ రుచ్చతి’’.

    Avhāyassu 60 maṃ bhaddante, pabbajjā mama ruccati’’.

    ౪౪.

    44.

    ‘‘రథం నియ్యాదయిత్వాన, అనణో ఏహి సారథి;

    ‘‘Rathaṃ niyyādayitvāna, anaṇo ehi sārathi;

    అనణస్స హి పబ్బజ్జా, ఏతం ఇసీహి వణ్ణితం’’.

    Anaṇassa hi pabbajjā, etaṃ isīhi vaṇṇitaṃ’’.

    ౪౫.

    45.

    ‘‘యదేవ త్యాహం వచనం, అకరం భద్దమత్థు తే;

    ‘‘Yadeva tyāhaṃ vacanaṃ, akaraṃ bhaddamatthu te;

    తదేవ మే త్వం వచనం, యాచితో కత్తుమరహసి.

    Tadeva me tvaṃ vacanaṃ, yācito kattumarahasi.

    ౪౬.

    46.

    ‘‘ఇధేవ తావ అచ్ఛస్సు, యావ రాజానమానయే;

    ‘‘Idheva tāva acchassu, yāva rājānamānaye;

    అప్పేవ తే పితా దిస్వా, పతీతో సుమనో సియా’’.

    Appeva te pitā disvā, patīto sumano siyā’’.

    ౪౭.

    47.

    ‘‘కరోమి తేతం వచనం, యం మం భణసి సారథి;

    ‘‘Karomi tetaṃ vacanaṃ, yaṃ maṃ bhaṇasi sārathi;

    అహమ్పి దట్ఠుకామోస్మి, పితరం మే ఇధాగతం.

    Ahampi daṭṭhukāmosmi, pitaraṃ me idhāgataṃ.

    ౪౮.

    48.

    ‘‘ఏహి సమ్మ నివత్తస్సు, కుసలం వజ్జాసి ఞాతినం;

    ‘‘Ehi samma nivattassu, kusalaṃ vajjāsi ñātinaṃ;

    మాతరం పితరం మయ్హం, వుత్తో వజ్జాసి వన్దనం’’.

    Mātaraṃ pitaraṃ mayhaṃ, vutto vajjāsi vandanaṃ’’.

    ౪౯.

    49.

    తస్స పాదే గహేత్వాన, కత్వా చ నం పదక్ఖిణం;

    Tassa pāde gahetvāna, katvā ca naṃ padakkhiṇaṃ;

    సారథి రథమారుయ్హ, రాజద్వారం ఉపాగమి.

    Sārathi rathamāruyha, rājadvāraṃ upāgami.

    ౫౦.

    50.

    ‘‘సుఞ్ఞం మాతా రథం దిస్వా, ఏకం సారథిమాగతం;

    ‘‘Suññaṃ mātā rathaṃ disvā, ekaṃ sārathimāgataṃ;

    అస్సుపుణ్ణేహి నేత్తేహి, రోదన్తీ నం ఉదిక్ఖతి.

    Assupuṇṇehi nettehi, rodantī naṃ udikkhati.

    ౫౧.

    51.

    ‘‘అయం సో సారథి ఏతి, నిహన్త్వా మమ అత్రజం;

    ‘‘Ayaṃ so sārathi eti, nihantvā mama atrajaṃ;

    నిహతో నూన మే పుత్తో, పథబ్యా భూమివడ్ఢనో.

    Nihato nūna me putto, pathabyā bhūmivaḍḍhano.

    ౫౨.

    52.

    ‘‘అమిత్తా నూన నన్దన్తి, పతీతా నూన వేరినో;

    ‘‘Amittā nūna nandanti, patītā nūna verino;

    ఆగతం సారథిం దిస్వా, నిహన్త్వా మమ అత్రజం.

    Āgataṃ sārathiṃ disvā, nihantvā mama atrajaṃ.

    ౫౩.

    53.

    ‘‘సుఞ్ఞం మాతా రథం దిస్వా, ఏకం సారథిమాగతం;

    ‘‘Suññaṃ mātā rathaṃ disvā, ekaṃ sārathimāgataṃ;

    అస్సుపుణ్ణేహి నేత్తేహి, రోదన్తీ పరిపుచ్ఛి నం 61.

    Assupuṇṇehi nettehi, rodantī paripucchi naṃ 62.

    ౫౪.

    54.

    ‘‘కిన్ను మూగో కిం ను పక్ఖో, కిన్ను సో విలపీ తదా;

    ‘‘Kinnu mūgo kiṃ nu pakkho, kinnu so vilapī tadā;

    నిహఞ్ఞమానో భూమియా, తం మే అక్ఖాహి సారథి.

    Nihaññamāno bhūmiyā, taṃ me akkhāhi sārathi.

    ౫౫.

    55.

    ‘‘కథం హత్థేహి పాదేహి, మూగపక్ఖో వివజ్జయి;

    ‘‘Kathaṃ hatthehi pādehi, mūgapakkho vivajjayi;

    నిహఞ్ఞమానో భూమియా, తం మే అక్ఖాహి పుచ్ఛితో’’.

    Nihaññamāno bhūmiyā, taṃ me akkhāhi pucchito’’.

    ౫౬.

    56.

    ‘‘అక్ఖేయ్యం 63 తే అహం అయ్యే, దజ్జాసి అభయం మమ;

    ‘‘Akkheyyaṃ 64 te ahaṃ ayye, dajjāsi abhayaṃ mama;

    యం మే సుతం వా దిట్ఠం వా, రాజపుత్తస్స సన్తికే’’.

    Yaṃ me sutaṃ vā diṭṭhaṃ vā, rājaputtassa santike’’.

    ౫౭.

    57.

    ‘‘అభయం సమ్మ తే దమ్మి, అభీతో భణ సారథి;

    ‘‘Abhayaṃ samma te dammi, abhīto bhaṇa sārathi;

    యం తే సుతం వా దిట్ఠం వా, రాజపుత్తస్స సన్తికే’’.

    Yaṃ te sutaṃ vā diṭṭhaṃ vā, rājaputtassa santike’’.

    ౫౮.

    58.

    ‘‘న సో మూగో న సో పక్ఖో, విసట్ఠవచనో చ సో;

    ‘‘Na so mūgo na so pakkho, visaṭṭhavacano ca so;

    రజ్జస్స కిర సో భీతో, అకరా 65 ఆలయే బహూ.

    Rajjassa kira so bhīto, akarā 66 ālaye bahū.

    ౫౯.

    59.

    ‘‘పురిమం సరతి సో జాతిం, యత్థ రజ్జమకారయి;

    ‘‘Purimaṃ sarati so jātiṃ, yattha rajjamakārayi;

    కారయిత్వా తహిం రజ్జం, పాపత్థ నిరయం భుసం.

    Kārayitvā tahiṃ rajjaṃ, pāpattha nirayaṃ bhusaṃ.

    ౬౦.

    60.

    ‘‘వీసతిఞ్చేవ వస్సాని, తహిం రజ్జమకారయి;

    ‘‘Vīsatiñceva vassāni, tahiṃ rajjamakārayi;

    అసీతివస్ససహస్సాని, నిరయమ్హి అపచ్చి సో.

    Asītivassasahassāni, nirayamhi apacci so.

    ౬౧.

    61.

    ‘‘తస్స రజ్జస్స సో భీతో, మా మం రజ్జాభిసేచయుం;

    ‘‘Tassa rajjassa so bhīto, mā maṃ rajjābhisecayuṃ;

    తస్మా పితు చ మాతుచ్చ, సన్తికే న భణీ తదా.

    Tasmā pitu ca mātucca, santike na bhaṇī tadā.

    ౬౨.

    62.

    ‘‘అఙ్గపచ్చఙ్గసమ్పన్నో, ఆరోహపరిణాహవా;

    ‘‘Aṅgapaccaṅgasampanno, ārohapariṇāhavā;

    విసట్ఠవచనో పఞ్ఞో, మగ్గే సగ్గస్స తిట్ఠతి.

    Visaṭṭhavacano pañño, magge saggassa tiṭṭhati.

    ౬౩.

    63.

    ‘‘సచే త్వం దట్ఠుకామాసి, రాజపుత్తం 67 తవత్రజం;

    ‘‘Sace tvaṃ daṭṭhukāmāsi, rājaputtaṃ 68 tavatrajaṃ;

    ఏహి తం పాపయిస్సామి, యత్థ సమ్మతి తేమియో’’.

    Ehi taṃ pāpayissāmi, yattha sammati temiyo’’.

    ౬౪.

    64.

    ‘‘యోజయన్తు రథే అస్సే, కచ్ఛం నాగాన 69 బన్ధథ;

    ‘‘Yojayantu rathe asse, kacchaṃ nāgāna 70 bandhatha;

    ఉదీరయన్తు సఙ్ఖపణవా, వాదన్తు 71 ఏకపోక్ఖరా.

    Udīrayantu saṅkhapaṇavā, vādantu 72 ekapokkharā.

    ౬౫.

    65.

    ‘‘వాదన్తు 73 భేరీ సన్నద్ధా, వగ్గూ వాదన్తు దున్దుభీ;

    ‘‘Vādantu 74 bherī sannaddhā, vaggū vādantu dundubhī;

    నేగమా చ మం అన్వేన్తు, గచ్ఛం పుత్తనివేదకో 75.

    Negamā ca maṃ anventu, gacchaṃ puttanivedako 76.

    ౬౬.

    66.

    ‘‘ఓరోధా చ కుమారా చ, వేసియానా చ బ్రాహ్మణా;

    ‘‘Orodhā ca kumārā ca, vesiyānā ca brāhmaṇā;

    ఖిప్పం యానాని యోజేన్తు, గచ్ఛం పుత్తనివేదకో 77.

    Khippaṃ yānāni yojentu, gacchaṃ puttanivedako 78.

    ౬౭.

    67.

    ‘‘హత్థారోహా అనీకట్ఠా, రథికా పత్తికారకా;

    ‘‘Hatthārohā anīkaṭṭhā, rathikā pattikārakā;

    ఖిప్పం యానాని యోజేన్తు, గచ్ఛం పుత్తనివేదకో 79.

    Khippaṃ yānāni yojentu, gacchaṃ puttanivedako 80.

    ౬౮.

    68.

    ‘‘సమాగతా జానపదా, నేగమా చ సమాగతా;

    ‘‘Samāgatā jānapadā, negamā ca samāgatā;

    ఖిప్పం యానాని యోజేన్తు, గచ్ఛం పుత్తనివేదకో’’ 81.

    Khippaṃ yānāni yojentu, gacchaṃ puttanivedako’’ 82.

    ౬౯.

    69.

    ‘‘అస్సే చ సారథీ యుత్తే, సిన్ధవే సీఘవాహనే;

    ‘‘Asse ca sārathī yutte, sindhave sīghavāhane;

    రాజద్వారం ఉపాగచ్ఛుం, యుత్తా దేవ ఇమే హయా’’.

    Rājadvāraṃ upāgacchuṃ, yuttā deva ime hayā’’.

    ౭౦.

    70.

    ‘‘థూలా జవేన హాయన్తి, కిసా హాయన్తి థామునా;

    ‘‘Thūlā javena hāyanti, kisā hāyanti thāmunā;

    కిసే థూలే వివజ్జేత్వా, సంసట్ఠా యోజితా హయా’’.

    Kise thūle vivajjetvā, saṃsaṭṭhā yojitā hayā’’.

    ౭౧.

    71.

    ‘‘తతో రాజా తరమానో, యుత్తమారుయ్హ సన్దనం;

    ‘‘Tato rājā taramāno, yuttamāruyha sandanaṃ;

    ఇత్థాగారం అజ్ఝభాసి 83, సబ్బావ అనుయాథ మం.

    Itthāgāraṃ ajjhabhāsi 84, sabbāva anuyātha maṃ.

    ౭౨.

    72.

    ‘‘వాలబీజనిముణ్హీసం, ఖగ్గం ఛత్తఞ్చ పణ్డరం;

    ‘‘Vālabījanimuṇhīsaṃ, khaggaṃ chattañca paṇḍaraṃ;

    ఉపాధి రథమారుయ్హ 85, సువణ్ణేహి అలఙ్కతా.

    Upādhi rathamāruyha 86, suvaṇṇehi alaṅkatā.

    ౭౩.

    73.

    ‘‘తతో స 87 రాజా పాయాసి, పురక్ఖత్వాన సారథిం;

    ‘‘Tato sa 88 rājā pāyāsi, purakkhatvāna sārathiṃ;

    ఖిప్పమేవ ఉపాగచ్ఛి, యత్థ సమ్మతి తేమియో.

    Khippameva upāgacchi, yattha sammati temiyo.

    ౭౪.

    74.

    ‘‘తఞ్చ దిస్వాన ఆయన్తం, జలన్తమివ తేజసా;

    ‘‘Tañca disvāna āyantaṃ, jalantamiva tejasā;

    ఖత్తసఙ్ఘపరిబ్యూళ్హం 89, తేమియో ఏతదబ్రవి’’.

    Khattasaṅghaparibyūḷhaṃ 90, temiyo etadabravi’’.

    ౭౫.

    75.

    ‘‘కచ్చి ను తాత కుసలం, కచ్చి తాత అనామయం;

    ‘‘Kacci nu tāta kusalaṃ, kacci tāta anāmayaṃ;

    సబ్బా చ 91 రాజకఞ్ఞాయో, అరోగా మయ్హ మాతరో’’.

    Sabbā ca 92 rājakaññāyo, arogā mayha mātaro’’.

    ౭౬.

    76.

    ‘‘కుసలఞ్చేవ మే పుత్త, అథో పుత్త అనామయం;

    ‘‘Kusalañceva me putta, atho putta anāmayaṃ;

    సబ్బా చ రాజకఞ్ఞాయో, అరోగా తుయ్హ మాతరో’’.

    Sabbā ca rājakaññāyo, arogā tuyha mātaro’’.

    ౭౭.

    77.

    ‘‘కచ్చి అమజ్జపో 93 తాత, కచ్చి తే సురమప్పియం;

    ‘‘Kacci amajjapo 94 tāta, kacci te suramappiyaṃ;

    కచ్చి సచ్చే చ ధమ్మే చ, దానే తే రమతే మనో’’.

    Kacci sacce ca dhamme ca, dāne te ramate mano’’.

    ౭౮.

    78.

    ‘‘అమజ్జపో అహం పుత్త, అథో మే సురమప్పియం;

    ‘‘Amajjapo ahaṃ putta, atho me suramappiyaṃ;

    అథో సచ్చే చ ధమ్మే చ, దానే మే రమతే మనో’’.

    Atho sacce ca dhamme ca, dāne me ramate mano’’.

    ౭౯.

    79.

    ‘‘కచ్చి అరోగం యోగ్గం తే, కచ్చి వహతి వాహనం;

    ‘‘Kacci arogaṃ yoggaṃ te, kacci vahati vāhanaṃ;

    కచ్చి తే బ్యాధయో నత్థి, సరీరస్సుపతాపనా’’.

    Kacci te byādhayo natthi, sarīrassupatāpanā’’.

    ౮౦.

    80.

    ‘‘అథో అరోగం యోగ్గం మే, అథో వహతి వాహనం;

    ‘‘Atho arogaṃ yoggaṃ me, atho vahati vāhanaṃ;

    అథో మే బ్యాధయో నత్థి, సరీరస్సుపతాపనా’’ 95.

    Atho me byādhayo natthi, sarīrassupatāpanā’’ 96.

    ౮౧.

    81.

    ‘‘కచ్చి అన్తా చ తే ఫీతా, మజ్ఝే చ బహలా తవ;

    ‘‘Kacci antā ca te phītā, majjhe ca bahalā tava;

    కోట్ఠాగారఞ్చ కోసఞ్చ, కచ్చి తే పటిసన్థతం’’ 97.

    Koṭṭhāgārañca kosañca, kacci te paṭisanthataṃ’’ 98.

    ౮౨.

    82.

    ‘‘అథో అన్తా చ మే ఫీతా, మజ్ఝే చ బహలా మమ;

    ‘‘Atho antā ca me phītā, majjhe ca bahalā mama;

    కోట్ఠాగారఞ్చ కోసఞ్చ, సబ్బం మే పటిసన్థతం’’.

    Koṭṭhāgārañca kosañca, sabbaṃ me paṭisanthataṃ’’.

    ౮౩.

    83.

    ‘‘స్వాగతం తే మహారాజ, అథో తే అదురాగతం;

    ‘‘Svāgataṃ te mahārāja, atho te adurāgataṃ;

    పతిట్ఠపేన్తు 99 పల్లఙ్కం, యత్థ రాజా నిసక్కతి’’.

    Patiṭṭhapentu 100 pallaṅkaṃ, yattha rājā nisakkati’’.

    ౮౪.

    84.

    ‘‘ఇధేవ తే నిసీదస్సు 101, నియతే పణ్ణసన్థరే;

    ‘‘Idheva te nisīdassu 102, niyate paṇṇasanthare;

    ఏత్తో ఉదకమాదాయ, పాదే పక్ఖాలయస్సు 103 తే’’.

    Etto udakamādāya, pāde pakkhālayassu 104 te’’.

    ౮౫.

    85.

    ‘‘ఇదమ్పి పణ్ణకం మయ్హం, రన్ధం రాజ అలోణకం;

    ‘‘Idampi paṇṇakaṃ mayhaṃ, randhaṃ rāja aloṇakaṃ;

    పరిభుఞ్జ మహారాజ, పాహునో మేసిధాగతో’’ 105.

    Paribhuñja mahārāja, pāhuno mesidhāgato’’ 106.

    ౮౬.

    86.

    ‘‘న చాహం 107 పణ్ణం భుఞ్జామి, న హేతం మయ్హ భోజనం;

    ‘‘Na cāhaṃ 108 paṇṇaṃ bhuñjāmi, na hetaṃ mayha bhojanaṃ;

    సాలీనం ఓదనం భుఞ్జే, సుచిం మంసూపసేచనం’’.

    Sālīnaṃ odanaṃ bhuñje, suciṃ maṃsūpasecanaṃ’’.

    ౮౭.

    87.

    ‘‘అచ్ఛేరకం మం పటిభాతి, ఏకకమ్పి రహోగతం;

    ‘‘Accherakaṃ maṃ paṭibhāti, ekakampi rahogataṃ;

    ఏదిసం భుఞ్జమానానం, కేన వణ్ణో పసీదతి’’.

    Edisaṃ bhuñjamānānaṃ, kena vaṇṇo pasīdati’’.

    ౮౮.

    88.

    ‘‘ఏకో రాజ నిపజ్జామి, నియతే పణ్ణసన్థరే;

    ‘‘Eko rāja nipajjāmi, niyate paṇṇasanthare;

    తాయ మే ఏకసేయ్యాయ, రాజ వణ్ణో పసీదతి.

    Tāya me ekaseyyāya, rāja vaṇṇo pasīdati.

    ౮౯.

    89.

    ‘‘న చ నేత్తింసబన్ధా 109 మే, రాజరక్ఖా ఉపట్ఠితా;

    ‘‘Na ca nettiṃsabandhā 110 me, rājarakkhā upaṭṭhitā;

    తాయ మే సుఖసేయ్యాయ, రాజ వణ్ణో పసీదతి.

    Tāya me sukhaseyyāya, rāja vaṇṇo pasīdati.

    ౯౦.

    90.

    ‘‘అతీతం నానుసోచామి, నప్పజప్పామినాగతం 111;

    ‘‘Atītaṃ nānusocāmi, nappajappāmināgataṃ 112;

    పచ్చుప్పన్నేన యాపేమి, తేన వణ్ణో పసీదతి.

    Paccuppannena yāpemi, tena vaṇṇo pasīdati.

    ౯౧.

    91.

    ‘‘అనాగతప్పజప్పాయ, అతీతస్సానుసోచనా;

    ‘‘Anāgatappajappāya, atītassānusocanā;

    ఏతేన బాలా సుస్సన్తి, నళోవ హరితో లుతో’’.

    Etena bālā sussanti, naḷova harito luto’’.

    ౯౨.

    92.

    ‘‘హత్థానీకం రథానీకం, అస్సే పత్తీ చ వమ్మినో;

    ‘‘Hatthānīkaṃ rathānīkaṃ, asse pattī ca vammino;

    నివేసనాని రమ్మాని, అహం పుత్త దదామి తే.

    Nivesanāni rammāni, ahaṃ putta dadāmi te.

    ౯౩.

    93.

    ‘‘ఇత్థాగారమ్పి తే దమ్మి, సబ్బాలఙ్కారభూసితం;

    ‘‘Itthāgārampi te dammi, sabbālaṅkārabhūsitaṃ;

    తా పుత్త పటిపజ్జస్సు 113, త్వం నో రాజా భవిస్ససి.

    Tā putta paṭipajjassu 114, tvaṃ no rājā bhavissasi.

    ౯౪.

    94.

    ‘‘కుసలా నచ్చగీతస్స, సిక్ఖితా చాతురిత్థియో 115;

    ‘‘Kusalā naccagītassa, sikkhitā cāturitthiyo 116;

    కామే తం రమయిస్సన్తి, కిం అరఞ్ఞే కరిస్ససి.

    Kāme taṃ ramayissanti, kiṃ araññe karissasi.

    ౯౫.

    95.

    ‘‘పటిరాజూహి తే కఞ్ఞా, ఆనయిస్సం అలఙ్కతా;

    ‘‘Paṭirājūhi te kaññā, ānayissaṃ alaṅkatā;

    తాసు పుత్తే జనేత్వాన, అథ పచ్ఛా పబ్బజిస్ససి.

    Tāsu putte janetvāna, atha pacchā pabbajissasi.

    ౯౬.

    96.

    ‘‘యువా చ దహరో చాసి 117, పఠముప్పత్తికో 118 సుసు;

    ‘‘Yuvā ca daharo cāsi 119, paṭhamuppattiko 120 susu;

    రజ్జం కారేహి భద్దన్తే, కిం అరఞ్ఞే కరిస్ససి’’.

    Rajjaṃ kārehi bhaddante, kiṃ araññe karissasi’’.

    ౯౭.

    97.

    ‘‘యువా చరే బ్రహ్మచరియం, బ్రహ్మచారీ యువా సియా;

    ‘‘Yuvā care brahmacariyaṃ, brahmacārī yuvā siyā;

    దహరస్స హి పబ్బజ్జా, ఏతం ఇసీహి వణ్ణితం.

    Daharassa hi pabbajjā, etaṃ isīhi vaṇṇitaṃ.

    ౯౮.

    98.

    ‘‘యువా చరే బ్రహ్మచరియం, బ్రహ్మచారీ యువా సియా;

    ‘‘Yuvā care brahmacariyaṃ, brahmacārī yuvā siyā;

    బ్రహ్మచరియం చరిస్సామి, నాహం రజ్జేన మత్థికో.

    Brahmacariyaṃ carissāmi, nāhaṃ rajjena matthiko.

    ౯౯.

    99.

    ‘‘పస్సామి వోహం దహరం, అమ్మ తాత వదన్తరం 121;

    ‘‘Passāmi vohaṃ daharaṃ, amma tāta vadantaraṃ 122;

    కిచ్ఛాలద్ధం పియం పుత్తం, అప్పత్వావ జరం మతం.

    Kicchāladdhaṃ piyaṃ puttaṃ, appatvāva jaraṃ mataṃ.

    ౧౦౦.

    100.

    ‘‘పస్సామి వోహం దహరిం, కుమారిం చారుదస్సనిం;

    ‘‘Passāmi vohaṃ dahariṃ, kumāriṃ cārudassaniṃ;

    నవవంసకళీరంవ, పలుగ్గం జీవితక్ఖయం 123.

    Navavaṃsakaḷīraṃva, paluggaṃ jīvitakkhayaṃ 124.

    ౧౦౧.

    101.

    ‘‘దహరాపి హి మియ్యన్తి, నరా చ అథ నారియో;

    ‘‘Daharāpi hi miyyanti, narā ca atha nāriyo;

    తత్థ కో విస్ససే పోసో, దహరోమ్హీతి జీవితే.

    Tattha ko vissase poso, daharomhīti jīvite.

    ౧౦౨.

    102.

    ‘‘యస్స రత్యా వివసానే, ఆయు అప్పతరం సియా;

    ‘‘Yassa ratyā vivasāne, āyu appataraṃ siyā;

    అప్పోదకేవ మచ్ఛానం, కిం ను కోమారకం 125 తహిం.

    Appodakeva macchānaṃ, kiṃ nu komārakaṃ 126 tahiṃ.

    ౧౦౩.

    103.

    ‘‘నిచ్చమబ్భాహతో లోకో, నిచ్చఞ్చ పరివారితో;

    ‘‘Niccamabbhāhato loko, niccañca parivārito;

    అమోఘాసు వజన్తీసు, కిం మం రజ్జేభిసిఞ్చసి’’ 127.

    Amoghāsu vajantīsu, kiṃ maṃ rajjebhisiñcasi’’ 128.

    ౧౦౪.

    104.

    ‘‘కేన మబ్భాహతో లోకో, కేన చ పరివారితో;

    ‘‘Kena mabbhāhato loko, kena ca parivārito;

    కాయో అమోఘా గచ్ఛన్తి, తం మే అక్ఖాహి పుచ్ఛితో’’.

    Kāyo amoghā gacchanti, taṃ me akkhāhi pucchito’’.

    ౧౦౫.

    105.

    ‘‘మచ్చునాబ్భాహతో లోకో, జరాయ పరివారితో;

    ‘‘Maccunābbhāhato loko, jarāya parivārito;

    రత్యో అమోఘా గచ్ఛన్తి, ఏవం జానాహి ఖత్తియ.

    Ratyo amoghā gacchanti, evaṃ jānāhi khattiya.

    ౧౦౬.

    106.

    ‘‘యథాపి తన్తే వితతే 129, యం యదేవూపవియ్యతి 130;

    ‘‘Yathāpi tante vitate 131, yaṃ yadevūpaviyyati 132;

    అప్పకం హోతి వేతబ్బం, ఏవం మచ్చాన జీవితం.

    Appakaṃ hoti vetabbaṃ, evaṃ maccāna jīvitaṃ.

    ౧౦౭.

    107.

    ‘‘యథా వారివహో పూరో, గచ్ఛం నుపనివత్తతి 133;

    ‘‘Yathā vārivaho pūro, gacchaṃ nupanivattati 134;

    ఏవమాయు మనుస్సానం, గచ్ఛం నుపనివత్తతి.

    Evamāyu manussānaṃ, gacchaṃ nupanivattati.

    ౧౦౮.

    108.

    ‘‘యథా వారివహో పూరో, వహే రుక్ఖేపకూలజే;

    ‘‘Yathā vārivaho pūro, vahe rukkhepakūlaje;

    ఏవం జరామరణేన, వుయ్హన్తే సబ్బపాణినో’’.

    Evaṃ jarāmaraṇena, vuyhante sabbapāṇino’’.

    ౧౦౯.

    109.

    ‘‘హత్థానీకం రథానీకం, అస్సే పత్తీ చ వమ్మినో;

    ‘‘Hatthānīkaṃ rathānīkaṃ, asse pattī ca vammino;

    నివేసనాని రమ్మాని, అహం పుత్త దదామి తే.

    Nivesanāni rammāni, ahaṃ putta dadāmi te.

    ౧౧౦.

    110.

    ‘‘ఇత్థాగారమ్పి తే దమ్మి, సబ్బాలఙ్కారభూసితం;

    ‘‘Itthāgārampi te dammi, sabbālaṅkārabhūsitaṃ;

    తా పుత్త పటిపజ్జస్సు, త్వం నో రాజా భవిస్ససి.

    Tā putta paṭipajjassu, tvaṃ no rājā bhavissasi.

    ౧౧౧.

    111.

    ‘‘కుసలా నచ్చగీతస్స, సిక్ఖితా చాతురిత్థియో;

    ‘‘Kusalā naccagītassa, sikkhitā cāturitthiyo;

    కామే తం రమయిస్సన్తి, కిం అరఞ్ఞే కరిస్ససి.

    Kāme taṃ ramayissanti, kiṃ araññe karissasi.

    ౧౧౨.

    112.

    ‘‘పటిరాజూహి తే కఞ్ఞా, ఆనయిస్సం అలఙ్కతా;

    ‘‘Paṭirājūhi te kaññā, ānayissaṃ alaṅkatā;

    తాసు పుత్తే జనేత్వాన, అథ పచ్ఛా పబ్బజిస్ససి.

    Tāsu putte janetvāna, atha pacchā pabbajissasi.

    ౧౧౩.

    113.

    ‘‘యువా చ దహరో చాసి, పఠముప్పత్తికో సుసు;

    ‘‘Yuvā ca daharo cāsi, paṭhamuppattiko susu;

    రజ్జం కారేహి భద్దన్తే, కిం అరఞ్ఞే కరిస్ససి.

    Rajjaṃ kārehi bhaddante, kiṃ araññe karissasi.

    ౧౧౪.

    114.

    ‘‘కోట్ఠాగారఞ్చ కోసఞ్చ, వాహనాని బలాని చ;

    ‘‘Koṭṭhāgārañca kosañca, vāhanāni balāni ca;

    నివేసనాని రమ్మాని, అహం పుత్త దదామి తే.

    Nivesanāni rammāni, ahaṃ putta dadāmi te.

    ౧౧౫.

    115.

    ‘‘గోమణ్డలపరిబ్యూళ్హో, దాసిసఙ్ఘపురక్ఖతో;

    ‘‘Gomaṇḍalaparibyūḷho, dāsisaṅghapurakkhato;

    రజ్జం కారేహి భద్దన్తే, కిం అరఞ్ఞే కరిస్ససి’’.

    Rajjaṃ kārehi bhaddante, kiṃ araññe karissasi’’.

    ౧౧౬.

    116.

    ‘‘కిం ధనేన యం ఖీయేథ 135, కిం భరియాయ మరిస్సతి;

    ‘‘Kiṃ dhanena yaṃ khīyetha 136, kiṃ bhariyāya marissati;

    కిం యోబ్బనేన జిణ్ణేన 137, యం జరాయాభిభుయ్యతి 138.

    Kiṃ yobbanena jiṇṇena 139, yaṃ jarāyābhibhuyyati 140.

    ౧౧౭.

    117.

    ‘‘తత్థ కా నన్ది కా ఖిడ్డా, కా రతి కా ధనేసనా;

    ‘‘Tattha kā nandi kā khiḍḍā, kā rati kā dhanesanā;

    కిం మే పుత్తేహి దారేహి, రాజ ముత్తోస్మి బన్ధనా.

    Kiṃ me puttehi dārehi, rāja muttosmi bandhanā.

    ౧౧౮.

    118.

    ‘‘యోహం 141 ఏవం పజానామి, మచ్చు మే నప్పమజ్జతి;

    ‘‘Yohaṃ 142 evaṃ pajānāmi, maccu me nappamajjati;

    అన్తకేనాధిపన్నస్స, కా రతీ కా ధనేసనా.

    Antakenādhipannassa, kā ratī kā dhanesanā.

    ౧౧౯.

    119.

    ‘‘ఫలానమివ పక్కానం, నిచ్చం పతనతో భయం;

    ‘‘Phalānamiva pakkānaṃ, niccaṃ patanato bhayaṃ;

    ఏవం జాతాన మచ్చానం, నిచ్చం మరణతో భయం.

    Evaṃ jātāna maccānaṃ, niccaṃ maraṇato bhayaṃ.

    ౧౨౦.

    120.

    ‘‘సాయమేకే న దిస్సన్తి, పాతో దిట్ఠా బహూ జనా;

    ‘‘Sāyameke na dissanti, pāto diṭṭhā bahū janā;

    పాతో ఏకే న దిస్సన్తి, సాయం దిట్ఠా బహూ జనా.

    Pāto eke na dissanti, sāyaṃ diṭṭhā bahū janā.

    ౧౨౧.

    121.

    ‘‘అజ్జేవ కిచ్చం ఆతప్పం, కో జఞ్ఞా మరణం సువే;

    ‘‘Ajjeva kiccaṃ ātappaṃ, ko jaññā maraṇaṃ suve;

    న హి నో సఙ్కరం 143 తేన, మహాసేనేన మచ్చునా.

    Na hi no saṅkaraṃ 144 tena, mahāsenena maccunā.

    ౧౨౨.

    122.

    ‘‘చోరా ధనస్స పత్థేన్తి, రాజముత్తోస్మి బన్ధనా;

    ‘‘Corā dhanassa patthenti, rājamuttosmi bandhanā;

    ఏహి రాజ నివత్తస్సు, నాహం రజ్జేన మత్థికో’’తి.

    Ehi rāja nivattassu, nāhaṃ rajjena matthiko’’ti.

    మూగపక్ఖజాతకం పఠమం.

    Mūgapakkhajātakaṃ paṭhamaṃ.







    Footnotes:
    1. పణ్డితియం (సీ॰), పణ్డిచ్చియం (పీ॰)
    2. paṇḍitiyaṃ (sī.), paṇḍicciyaṃ (pī.)
    3. నపి పఙ్గులో (సీ॰ పీ॰), న చ పిఙ్గలో (స్యా॰)
    4. napi paṅgulo (sī. pī.), na ca piṅgalo (syā.)
    5. బాహూ (సీ॰ క॰)
    6. bāhū (sī. ka.)
    7. ఆదు (సీ॰), ఆదూ (స్యా॰)
    8. ādu (sī.), ādū (syā.)
    9. నిఘఞ్ఞసి (సీ॰ పీ॰), నిఖఞ్ఛసి (?)
    10. nighaññasi (sī. pī.), nikhañchasi (?)
    11. సముపజీవసి (సీ॰ పీ॰)
    12. samupajīvasi (sī. pī.)
    13. మిత్తదూభో (సీ॰ పీ॰)
    14. mittadūbho (sī. pī.)
    15. బహుత్తభక్ఖో (క॰)
    16. విప్పవుత్థో (సీ॰ పీ॰), విప్పముత్తో (క॰)
    17. సకా (సీ॰ పీ॰)
    18. bahuttabhakkho (ka.)
    19. vippavuttho (sī. pī.), vippamutto (ka.)
    20. sakā (sī. pī.)
    21. పసహన్తి (సీ॰ స్యా॰ పీ॰)
    22. నాతిమఞ్ఞేతి ఖత్తియో (సీ॰ స్యా॰ పీ॰)
    23. pasahanti (sī. syā. pī.)
    24. nātimaññeti khattiyo (sī. syā. pī.)
    25. సభాయ (సీ॰ స్యా॰ పీ॰)
    26. sabhāya (sī. syā. pī.)
    27. గరుకో హోతి గారవో (క॰)
    28. garuko hoti gāravo (ka.)
    29. ఞాతకేన (స్యా॰ క॰)
    30. ñātakena (syā. ka.)
    31. పలాభేహి (సీ॰ పీ॰)
    32. palābhehi (sī. pī.)
    33. హత్థారూహా (సీ॰ పీ॰) ఏవముపరిపి
    34. hatthārūhā (sī. pī.) evamuparipi
    35. తేపి దజ్జుం పతీతామే (సీ॰ పీ॰)
    36. tepi dajjuṃ patītāme (sī. pī.)
    37. బహూ జానపదా చఞ్ఞే (సీ॰), బహూ జనపదా చఞ్ఞే (పీ॰)
    38. bahū jānapadā caññe (sī.), bahū janapadā caññe (pī.)
    39. చ సో (స్యా॰ క॰)
    40. ca so (syā. ka.)
    41. అసత్థితా (సీ॰)
    42. asatthitā (sī.)
    43. మూగో అధారయి (సీ॰)
    44. mūgo adhārayi (sī.)
    45. అపచ్చసిం (స్యా॰), అపచ్చయిం (పీ॰)
    46. apaccasiṃ (syā.), apaccayiṃ (pī.)
    47. రజ్జేభిసేచయుం (స్యా॰ క॰)
    48. rajjebhisecayuṃ (syā. ka.)
    49. ఖరాపతిచ్ఛకం (స్యా॰), ఖరాపటిచ్ఛకం (క॰)
    50. kharāpaticchakaṃ (syā.), kharāpaṭicchakaṃ (ka.)
    51. అప్పేథ (సీ॰), ఉబ్బేథ (స్యా॰), అచ్చేథ (పీ॰)
    52. appetha (sī.), ubbetha (syā.), accetha (pī.)
    53. తస్సాహం (సీ॰ పీ॰)
    54. tassāhaṃ (sī. pī.)
    55. కో తం (సీ॰ పీ॰)
    56. ko taṃ (sī. pī.)
    57. కో తం (సీ॰ పీ॰)
    58. ko taṃ (sī. pī.)
    59. అవ్హయస్సు (సీ॰ పీ॰)
    60. avhayassu (sī. pī.)
    61. రోదన్తీ పరిపుచ్ఛతి (సీ॰ పీ॰), రోదన్తీ నం పరిపుచ్ఛతి (స్యా॰)
    62. rodantī paripucchati (sī. pī.), rodantī naṃ paripucchati (syā.)
    63. అక్ఖిస్సం (సీ॰ పీ॰)
    64. akkhissaṃ (sī. pī.)
    65. అకరీ (సీ॰ పీ॰)
    66. akarī (sī. pī.)
    67. రాజపుత్తి (సీ॰)
    68. rājaputti (sī.)
    69. నాగాని (స్యా॰ క॰)
    70. nāgāni (syā. ka.)
    71. వదన్తు (సీ॰), నదన్తు (స్యా॰ క॰), వదతం (పీ॰)
    72. vadantu (sī.), nadantu (syā. ka.), vadataṃ (pī.)
    73. నదన్తు (సీ॰ స్యా॰ పీ॰)
    74. nadantu (sī. syā. pī.)
    75. నివాదకో (స్యా॰ క॰)
    76. nivādako (syā. ka.)
    77. నివాదకో (స్యా॰ క॰)
    78. nivādako (syā. ka.)
    79. నివాదకో (స్యా॰ క॰)
    80. nivādako (syā. ka.)
    81. నివాదకో (స్యా॰ క॰)
    82. nivādako (syā. ka.)
    83. అభాసథ (క॰)
    84. abhāsatha (ka.)
    85. ఉపాదిరథమారుయ్హ (సీ॰), ఉపాధీ రథమారుయ్హ (స్యా॰)
    86. upādirathamāruyha (sī.), upādhī rathamāruyha (syā.)
    87. చ (సీ॰ స్యా॰ పీ॰)
    88. ca (sī. syā. pī.)
    89. పరిబ్బూళ్హం (సీ॰)
    90. paribbūḷhaṃ (sī.)
    91. కచ్చిన్ను (సీ॰ పీ॰)
    92. kaccinnu (sī. pī.)
    93. కచ్చిస్స’మజ్జపో (సీ॰ పీ॰)
    94. kaccissa’majjapo (sī. pī.)
    95. సరీరస్సుపతాపియా (స్యా॰ క॰)
    96. sarīrassupatāpiyā (syā. ka.)
    97. పటిసణ్ఠితం (స్యా॰ క॰)
    98. paṭisaṇṭhitaṃ (syā. ka.)
    99. పతిట్ఠాపేన్తు (సీ॰ స్యా॰ పీ॰)
    100. patiṭṭhāpentu (sī. syā. pī.)
    101. నిసిన్నస్స (సీ॰ స్యా॰ పీ॰), నిసిన్నస్సు (క॰)
    102. nisinnassa (sī. syā. pī.), nisinnassu (ka.)
    103. పక్ఖాలయన్తు (సీ॰), పక్ఖాలయన్తి (పీ॰)
    104. pakkhālayantu (sī.), pakkhālayanti (pī.)
    105. ఆగతో (సీ॰ స్యా॰)
    106. āgato (sī. syā.)
    107. న వాహం (క॰)
    108. na vāhaṃ (ka.)
    109. నేత్తిసబద్ధా (సీ॰ పీ॰)
    110. nettisabaddhā (sī. pī.)
    111. నప్పజప్పామ’నాగతం (సీ॰ స్యా॰ పీ॰)
    112. nappajappāma’nāgataṃ (sī. syā. pī.)
    113. తాసు పుత్తే పటిపజ్జ (క॰)
    114. tāsu putte paṭipajja (ka.)
    115. చతురిత్థియో (సీ॰ పీ॰)
    116. caturitthiyo (sī. pī.)
    117. చాపి (స్యా॰ క॰)
    118. పఠముప్పత్తితో (సీ॰ పీ॰)
    119. cāpi (syā. ka.)
    120. paṭhamuppattito (sī. pī.)
    121. వదం నరం (సీ॰)
    122. vadaṃ naraṃ (sī.)
    123. జీవితక్ఖయే (సీ॰ పీ॰)
    124. jīvitakkhaye (sī. pī.)
    125. కోమారతం (క॰)
    126. komārataṃ (ka.)
    127. రజ్జేన సిఞ్చసి (సీ॰ పీ॰)
    128. rajjena siñcasi (sī. pī.)
    129. వితన్తే (స్యా॰ క॰)
    130. యం యం దేవూపవియ్యతి (సీ॰ పీ॰)
    131. vitante (syā. ka.)
    132. yaṃ yaṃ devūpaviyyati (sī. pī.)
    133. న పరివత్తతి (స్యా॰), నుపరివత్తతి (క॰)
    134. na parivattati (syā.), nuparivattati (ka.)
    135. కిం ధనేన యం జీయేథ (సీ॰), కిం మం ధనేన కీయేథ (స్యా॰ క॰)
    136. kiṃ dhanena yaṃ jīyetha (sī.), kiṃ maṃ dhanena kīyetha (syā. ka.)
    137. చిణ్ణేన (సీ॰ పీ॰), వణ్ణేన (క॰)
    138. యం జరా అభిహేస్సతి (సీ॰ పీ॰)
    139. ciṇṇena (sī. pī.), vaṇṇena (ka.)
    140. yaṃ jarā abhihessati (sī. pī.)
    141. సోహం (సీ॰ పీ॰)
    142. sohaṃ (sī. pī.)
    143. సఙ్గరం (సీ॰ పీ॰) మ॰ ని॰ ౩.౨౭౨
    144. saṅgaraṃ (sī. pī.) ma. ni. 3.272



    Related texts:



    అట్ఠకథా • Aṭṭhakathā / సుత్తపిటక (అట్ఠకథా) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ఖుద్దకనికాయ (అట్ఠకథా) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / జాతక-అట్ఠకథా • Jātaka-aṭṭhakathā / [౫౩౮] ౧. మూగపక్ఖజాతకవణ్ణనా • [538] 1. Mūgapakkhajātakavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact