A World of Knowledge
    Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / ဇာတကပာဠိ • Jātakapāḷi

    ၂၂. မဟာနိပာတော

    22. Mahānipāto

    ၅၃၈. မူဂပက္ခဇာတကံ (၁)

    538. Mūgapakkhajātakaṃ (1)

    .

    1.

    ‘‘မာ ပဏ္ဍိစ္စယံ 1 ဝိဘာဝယ၊ ဗာလမတော ဘဝ သဗ္ဗပာဏိနံ။

    ‘‘Mā paṇḍiccayaṃ 2 vibhāvaya, bālamato bhava sabbapāṇinaṃ;

    သဗ္ဗော တံ ဇနော ဩစိနာယတု၊ ဧဝံ တဝ အတ္ထော ဘဝိသ္သတိ’’။

    Sabbo taṃ jano ocināyatu, evaṃ tava attho bhavissati’’.

    .

    2.

    ‘‘ကရောမိ တေ တံ ဝစနံ၊ ယံ မံ ဘဏသိ ဒေဝတေ။

    ‘‘Karomi te taṃ vacanaṃ, yaṃ maṃ bhaṇasi devate;

    အတ္ထကာမာသိ မေ အမ္မ၊ ဟိတကာမာသိ ဒေဝတေ’’။

    Atthakāmāsi me amma, hitakāmāsi devate’’.

    .

    3.

    ‘‘ကိံ နု သန္တရမာနောဝ၊ ကာသုံ ခဏသိ သာရထိ။

    ‘‘Kiṃ nu santaramānova, kāsuṃ khaṇasi sārathi;

    ပုဋ္ဌော မေ သမ္မ အက္ခာဟိ၊ ကိံ ကာသုယာ ကရိသ္သသိ’’။

    Puṭṭho me samma akkhāhi, kiṃ kāsuyā karissasi’’.

    .

    4.

    ‘‘ရညော မူဂော စ ပက္ခော စ၊ ပုတ္တော ဇာတော အစေတသော။

    ‘‘Rañño mūgo ca pakkho ca, putto jāto acetaso;

    သောမ္ဟိ ရညာ သမဇ္ဈိဋ္ဌော၊ ပုတ္တံ မေ နိခဏံ ဝနေ’’။

    Somhi raññā samajjhiṭṭho, puttaṃ me nikhaṇaṃ vane’’.

    .

    5.

    ‘‘န ဗဓိရော န မူဂောသ္မိ၊ န ပက္ခော န စ ဝီကလော 3

    ‘‘Na badhiro na mūgosmi, na pakkho na ca vīkalo 4;

    အဓမ္မံ သာရထိ ကယိရာ၊ မံ စေ တ္ဝံ နိခဏံ ဝနေ’’။

    Adhammaṃ sārathi kayirā, maṃ ce tvaṃ nikhaṇaṃ vane’’.

    .

    6.

    ‘‘ဦရူ ဗာဟုံ 5 စ မေ ပသ္သ၊ ဘာသိတဉ္စ သုဏောဟိ မေ။

    ‘‘Ūrū bāhuṃ 6 ca me passa, bhāsitañca suṇohi me;

    အဓမ္မံ သာရထိ ကယိရာ၊ မံ စေ တ္ဝံ နိခဏံ ဝနေ’’။

    Adhammaṃ sārathi kayirā, maṃ ce tvaṃ nikhaṇaṃ vane’’.

    .

    7.

    ‘‘ဒေဝတာ နုသိ ဂန္ဓဗ္ဗော၊ အဒု 7 သက္ကော ပုရိန္ဒဒော။

    ‘‘Devatā nusi gandhabbo, adu 8 sakko purindado;

    ကော ဝာ တ္ဝံ ကသ္သ ဝာ ပုတ္တော၊ ကထံ ဇာနေမု တံ မယံ’’။

    Ko vā tvaṃ kassa vā putto, kathaṃ jānemu taṃ mayaṃ’’.

    .

    8.

    ‘‘နမ္ဟိ ဒေဝော န ဂန္ဓဗ္ဗော၊ နာပိ သက္ကော ပုရိန္ဒဒော။

    ‘‘Namhi devo na gandhabbo, nāpi sakko purindado;

    ကာသိရညော အဟံ ပုတ္တော၊ ယံ ကာသုယာ နိခညသိ 9

    Kāsirañño ahaṃ putto, yaṃ kāsuyā nikhaññasi 10.

    .

    9.

    ‘‘တသ္သ ရညော အဟံ ပုတ္တော၊ ယံ တ္ဝံ သမ္မူပဇီဝသိ 11

    ‘‘Tassa rañño ahaṃ putto, yaṃ tvaṃ sammūpajīvasi 12;

    အဓမ္မံ သာရထိ ကယိရာ၊ မံ စေ တ္ဝံ နိခဏံ ဝနေ။

    Adhammaṃ sārathi kayirā, maṃ ce tvaṃ nikhaṇaṃ vane.

    ၁၀.

    10.

    ‘‘ယသ္သ ရုက္ခသ္သ ဆာယာယ၊ နိသီဒေယ္ယ သယေယ္ယ ဝာ။

    ‘‘Yassa rukkhassa chāyāya, nisīdeyya sayeyya vā;

    န တသ္သ သာခံ ဘဉ္ဇေယ္ယ၊ မိတ္တဒုဗ္ဘော 13 ဟိ ပာပကော။

    Na tassa sākhaṃ bhañjeyya, mittadubbho 14 hi pāpako.

    ၁၁.

    11.

    ‘‘ယထာ ရုက္ခော တထာ ရာဇာ၊ ယထာ သာခာ တထာ အဟံ။

    ‘‘Yathā rukkho tathā rājā, yathā sākhā tathā ahaṃ;

    ယထာ ဆာယူပဂော ပောသော၊ ဧဝံ တ္ဝမသိ သာရထိ။

    Yathā chāyūpago poso, evaṃ tvamasi sārathi;

    အဓမ္မံ သာရထိ ကယိရာ၊ မံ စေ တ္ဝံ နိခဏံ ဝနေ။

    Adhammaṃ sārathi kayirā, maṃ ce tvaṃ nikhaṇaṃ vane.

    ၁၂.

    12.

    ‘‘ပဟူတဘက္ခော 15 ဘဝတိ၊ ဝိပ္ပဝုဋ္ဌော 16 သကံ 17 ဃရာ။

    ‘‘Pahūtabhakkho 18 bhavati, vippavuṭṭho 19 sakaṃ 20 gharā;

    ဗဟူ နံ ဥပဇီဝန္တိ၊ ယော မိတ္တာနံ န ဒုဗ္ဘတိ။

    Bahū naṃ upajīvanti, yo mittānaṃ na dubbhati.

    ၁၃.

    13.

    ‘‘ယံ ယံ ဇနပဒံ ယာတိ၊ နိဂမေ ရာဇဓာနိယော။

    ‘‘Yaṃ yaṃ janapadaṃ yāti, nigame rājadhāniyo;

    သဗ္ဗတ္ထ ပူဇိတော ဟောတိ၊ ယော မိတ္တာနံ န ဒုဗ္ဘတိ။

    Sabbattha pūjito hoti, yo mittānaṃ na dubbhati.

    ၁၄.

    14.

    ‘‘နာသ္သ စောရာ ပသာဟန္တိ 21၊ နာတိမညန္တိ ခတ္တိယာ 22

    ‘‘Nāssa corā pasāhanti 23, nātimaññanti khattiyā 24;

    သဗ္ဗေ အမိတ္တေ တရတိ၊ ယော မိတ္တာနံ န ဒုဗ္ဘတိ။

    Sabbe amitte tarati, yo mittānaṃ na dubbhati.

    ၁၅.

    15.

    ‘‘အက္ကုဒ္ဓော သဃရံ ဧတိ၊ သဘာယံ 25 ပဋိနန္ဒိတော။

    ‘‘Akkuddho sagharaṃ eti, sabhāyaṃ 26 paṭinandito;

    ဉာတီနံ ဥတ္တမော ဟောတိ၊ ယော မိတ္တာနံ န ဒုဗ္ဘတိ။

    Ñātīnaṃ uttamo hoti, yo mittānaṃ na dubbhati.

    ၁၆.

    16.

    ‘‘သက္ကတ္ဝာ သက္ကတော ဟောတိ၊ ဂရု ဟောတိ သဂာရဝော 27

    ‘‘Sakkatvā sakkato hoti, garu hoti sagāravo 28;

    ဝဏ္ဏကိတ္တိဘတော ဟောတိ၊ ယော မိတ္တာနံ န ဒုဗ္ဘတိ။

    Vaṇṇakittibhato hoti, yo mittānaṃ na dubbhati.

    ၁၇.

    17.

    ‘‘ပူဇကော လဘတေ ပူဇံ၊ ဝန္ဒကော ပဋိဝန္ဒနံ။

    ‘‘Pūjako labhate pūjaṃ, vandako paṭivandanaṃ;

    ယသော ကိတ္တိဉ္စ ပပ္ပောတိ၊ ယော မိတ္တာနံ န ဒုဗ္ဘတိ။

    Yaso kittiñca pappoti, yo mittānaṃ na dubbhati.

    ၁၈.

    18.

    ‘‘အဂ္ဂိ ယထာ ပဇ္ဇလတိ၊ ဒေဝတာဝ ဝိရောစတိ။

    ‘‘Aggi yathā pajjalati, devatāva virocati;

    သိရိယာ အဇဟိတော ဟောတိ၊ ယော မိတ္တာနံ န ဒုဗ္ဘတိ။

    Siriyā ajahito hoti, yo mittānaṃ na dubbhati.

    ၁၉.

    19.

    ‘‘ဂာဝော တသ္သ ပဇာယန္တိ၊ ခေတ္တေ ဝုတ္တံ ဝိရူဟတိ။

    ‘‘Gāvo tassa pajāyanti, khette vuttaṃ virūhati;

    ဝုတ္တာနံ ဖလမသ္နာတိ၊ ယော မိတ္တာနံ န ဒုဗ္ဘတိ။

    Vuttānaṃ phalamasnāti, yo mittānaṃ na dubbhati.

    ၂၀.

    20.

    ‘‘ဒရိတော ပဗ္ဗတာတော ဝာ၊ ရုက္ခတော ပတိတော နရော။

    ‘‘Darito pabbatāto vā, rukkhato patito naro;

    စုတော ပတိဋ္ဌံ လဘတိ၊ ယော မိတ္တာနံ န ဒုဗ္ဘတိ။

    Cuto patiṭṭhaṃ labhati, yo mittānaṃ na dubbhati.

    ၂၁.

    21.

    ‘‘ဝိရူဠ္ဟမူလသန္တာနံ၊ နိဂ္ရောဓမိဝ မာလုတော။

    ‘‘Virūḷhamūlasantānaṃ, nigrodhamiva māluto;

    အမိတ္တာ နပ္ပသာဟန္တိ၊ ယော မိတ္တာနံ န ဒုဗ္ဘတိ’’။

    Amittā nappasāhanti, yo mittānaṃ na dubbhati’’.

    ၂၂.

    22.

    ‘‘ဧဟိ တံ ပဋိနေသ္သာမိ၊ ရာဇပုတ္တ သကံ ဃရံ။

    ‘‘Ehi taṃ paṭinessāmi, rājaputta sakaṃ gharaṃ;

    ရဇ္ဇံ ကာရေဟိ ဘဒ္ဒန္တေ၊ ကိံ အရညေ ကရိသ္သသိ’’။

    Rajjaṃ kārehi bhaddante, kiṃ araññe karissasi’’.

    ၂၃.

    23.

    ‘‘အလံ မေ တေန ရဇ္ဇေန၊ ဉာတကေဟိ 29 ဓနေန ဝာ။

    ‘‘Alaṃ me tena rajjena, ñātakehi 30 dhanena vā;

    ယံ မေ အဓမ္မစရိယာယ၊ ရဇ္ဇံ လဗ္ဘေထ သာရထိ’’။

    Yaṃ me adhammacariyāya, rajjaṃ labbhetha sārathi’’.

    ၂၄.

    24.

    ‘‘ပုဏ္ဏပတ္တံ မံ လာဘေဟိ 31၊ ရာဇပုတ္တ ဣတော ဂတော။

    ‘‘Puṇṇapattaṃ maṃ lābhehi 32, rājaputta ito gato;

    ပိတာ မာတာ စ မေ ဒဇ္ဇုံ၊ ရာဇပုတ္တ တယီ ဂတေ။

    Pitā mātā ca me dajjuṃ, rājaputta tayī gate.

    ၂၅.

    25.

    ‘‘ဩရောဓာ စ ကုမာရာ စ၊ ဝေသိယာနာ စ ဗ္ရာဟ္မဏာ။

    ‘‘Orodhā ca kumārā ca, vesiyānā ca brāhmaṇā;

    တေပိ အတ္တမနာ ဒဇ္ဇုံ၊ ရာဇပုတ္တ တယီ ဂတေ။

    Tepi attamanā dajjuṃ, rājaputta tayī gate.

    ၂၆.

    26.

    ‘‘ဟတ္ထာရောဟာ 33 အနီကဋ္ဌာ၊ ရထိကာ ပတ္တိကာရကာ။

    ‘‘Hatthārohā 34 anīkaṭṭhā, rathikā pattikārakā;

    တေပိ အတ္တမနာ ဒဇ္ဇုံ 35၊ ရာဇပုတ္တ တယီ ဂတေ။

    Tepi attamanā dajjuṃ 36, rājaputta tayī gate.

    ၂၇.

    27.

    ‘‘ဗဟုဓညာ ဇာနပဒာ 37၊ နေဂမာ စ သမာဂတာ။

    ‘‘Bahudhaññā jānapadā 38, negamā ca samāgatā;

    ဥပာယနာနိ မေ ဒဇ္ဇုံ၊ ရာဇပုတ္တ တယီ ဂတေ’’။

    Upāyanāni me dajjuṃ, rājaputta tayī gate’’.

    ၂၈.

    28.

    ‘‘ပိတု မာတု စဟံ စတ္တော၊ ရဋ္ဌသ္သ နိဂမသ္သ စ။

    ‘‘Pitu mātu cahaṃ catto, raṭṭhassa nigamassa ca;

    အထော သဗ္ဗကုမာရာနံ၊ နတ္ထိ မယ္ဟံ သကံ ဃရံ။

    Atho sabbakumārānaṃ, natthi mayhaṃ sakaṃ gharaṃ.

    ၂၉.

    29.

    ‘‘အနုညာတော အဟံ မတ္ယာ၊ သဉ္စတ္တော ပိတရာ မဟံ။

    ‘‘Anuññāto ahaṃ matyā, sañcatto pitarā mahaṃ;

    ဧကောရညေ ပဗ္ဗဇိတော၊ န ကာမေ အဘိပတ္ထယေ။

    Ekoraññe pabbajito, na kāme abhipatthaye.

    ၃၀.

    30.

    ‘‘အပိ အတရမာနာနံ၊ ဖလာသာဝ သမိဇ္ဈတိ။

    ‘‘Api ataramānānaṃ, phalāsāva samijjhati;

    ဝိပက္ကဗ္ရဟ္မစရိယောသ္မိ၊ ဧဝံ ဇာနာဟိ သာရထိ။

    Vipakkabrahmacariyosmi, evaṃ jānāhi sārathi.

    ၃၁.

    31.

    ‘‘အပိ အတရမာနာနံ၊ သမ္မဒတ္ထော ဝိပစ္စတိ။

    ‘‘Api ataramānānaṃ, sammadattho vipaccati;

    ဝိပက္ကဗ္ရဟ္မစရိယောသ္မိ၊ နိက္ခန္တော အကုတောဘယော’’။

    Vipakkabrahmacariyosmi, nikkhanto akutobhayo’’.

    ၃၂.

    32.

    ‘‘ဧဝံ ဝဂ္ဂုကထော သန္တော၊ ဝိသဋ္ဌဝစနော စသိ 39

    ‘‘Evaṃ vaggukatho santo, visaṭṭhavacano casi 40;

    ကသ္မာ ပိတု စ မာတုစ္စ၊ သန္တိကေ န ဘဏီ တဒာ’’။

    Kasmā pitu ca mātucca, santike na bhaṇī tadā’’.

    ၃၃.

    33.

    ‘‘နာဟံ အသန္ဓိတာ 41 ပက္ခော၊ န ဗဓိရော အသောတတာ။

    ‘‘Nāhaṃ asandhitā 42 pakkho, na badhiro asotatā;

    နာဟံ အဇိဝ္ဟတာ မူဂော၊ မာ မံ မူဂမဓာရယိ 43

    Nāhaṃ ajivhatā mūgo, mā maṃ mūgamadhārayi 44.

    ၃၄.

    34.

    ‘‘ပုရိမံ သရာမဟံ ဇာတိံ၊ ယတ္ထ ရဇ္ဇမကာရယိံ။

    ‘‘Purimaṃ sarāmahaṃ jātiṃ, yattha rajjamakārayiṃ;

    ကာရယိတ္ဝာ တဟိံ ရဇ္ဇံ၊ ပာပတ္ထံ နိရယံ ဘုသံ။

    Kārayitvā tahiṃ rajjaṃ, pāpatthaṃ nirayaṃ bhusaṃ.

    ၃၅.

    35.

    ‘‘ဝီသတိဉ္စေဝ ဝသ္သာနိ၊ တဟိံ ရဇ္ဇမကာရယိံ။

    ‘‘Vīsatiñceva vassāni, tahiṃ rajjamakārayiṃ;

    အသီတိဝသ္သသဟသ္သာနိ၊ နိရယမ္ဟိ အပစ္စိသံ 45

    Asītivassasahassāni, nirayamhi apaccisaṃ 46.

    ၃၆.

    36.

    ‘‘တသ္သ ရဇ္ဇသ္သဟံ ဘီတော၊ မာ မံ ရဇ္ဇာဘိသေစယုံ 47

    ‘‘Tassa rajjassahaṃ bhīto, mā maṃ rajjābhisecayuṃ 48;

    တသ္မာ ပိတု စ မာတုစ္စ၊ သန္တိကေ န ဘဏိံ တဒာ။

    Tasmā pitu ca mātucca, santike na bhaṇiṃ tadā.

    ၃၇.

    37.

    ‘‘ဥစ္ဆင္ဂေ မံ နိသာဒေတ္ဝာ၊ ပိတာ အတ္ထာနုသာသတိ။

    ‘‘Ucchaṅge maṃ nisādetvā, pitā atthānusāsati;

    ဧကံ ဟနထ ဗန္ဓထ၊ ဧကံ ခာရာပတစ္ဆိကံ 49

    Ekaṃ hanatha bandhatha, ekaṃ khārāpatacchikaṃ 50;

    ဧကံ သူလသ္မိံ ဥပ္ပေထ 51၊ ဣစ္စသ္သ မနုသာသတိ။

    Ekaṃ sūlasmiṃ uppetha 52, iccassa manusāsati.

    ၃၈.

    38.

    ‘‘တာယာဟံ 53 ဖရုသံ သုတ္ဝာ၊ ဝာစာယော သမုဒီရိတာ။

    ‘‘Tāyāhaṃ 54 pharusaṃ sutvā, vācāyo samudīritā;

    အမူဂော မူဂဝဏ္ဏေန၊ အပက္ခော ပက္ခသမ္မတော။

    Amūgo mūgavaṇṇena, apakkho pakkhasammato;

    သကေ မုတ္တကရီသသ္မိံ၊ အစ္ဆာဟံ သမ္ပရိပ္လုတော။

    Sake muttakarīsasmiṃ, acchāhaṃ samparipluto.

    ၃၉.

    39.

    ‘‘ကသိရဉ္စ ပရိတ္တဉ္စ၊ တဉ္စ ဒုက္ခေန သံယုတံ။

    ‘‘Kasirañca parittañca, tañca dukkhena saṃyutaṃ;

    ကောမံ 55 ဇီဝိတမာဂမ္မ၊ ဝေရံ ကယိရာထ ကေနစိ။

    Komaṃ 56 jīvitamāgamma, veraṃ kayirātha kenaci.

    ၄၀.

    40.

    ‘‘ပညာယ စ အလာဘေန၊ ဓမ္မသ္သ စ အဒသ္သနာ။

    ‘‘Paññāya ca alābhena, dhammassa ca adassanā;

    ကောမံ 57 ဇီဝိတမာဂမ္မ၊ ဝေရံ ကယိရာထ ကေနစိ။

    Komaṃ 58 jīvitamāgamma, veraṃ kayirātha kenaci.

    ၄၁.

    41.

    ‘‘အပိ အတရမာနာနံ၊ ဖလာသာဝ သမိဇ္ဈတိ။

    ‘‘Api ataramānānaṃ, phalāsāva samijjhati;

    ဝိပက္ကဗ္ရဟ္မစရိယောသ္မိ၊ ဧဝံ ဇာနာဟိ သာရထိ။

    Vipakkabrahmacariyosmi, evaṃ jānāhi sārathi.

    ၄၂.

    42.

    ‘‘အပိ အတရမာနာနံ၊ သမ္မဒတ္ထော ဝိပစ္စတိ။

    ‘‘Api ataramānānaṃ, sammadattho vipaccati;

    ဝိပက္ကဗ္ရဟ္မစရိယောသ္မိ၊ နိက္ခန္တော အကုတောဘယော’’။

    Vipakkabrahmacariyosmi, nikkhanto akutobhayo’’.

    ၄၃.

    43.

    ‘‘အဟမ္ပိ ပဗ္ဗဇိသ္သာမိ၊ ရာဇပုတ္တ တဝန္တိကေ။

    ‘‘Ahampi pabbajissāmi, rājaputta tavantike;

    အဝ္ဟာယသ္သု 59 မံ ဘဒ္ဒန္တေ၊ ပဗ္ဗဇ္ဇာ မမ ရုစ္စတိ’’။

    Avhāyassu 60 maṃ bhaddante, pabbajjā mama ruccati’’.

    ၄၄.

    44.

    ‘‘ရထံ နိယ္ယာဒယိတ္ဝာန၊ အနဏော ဧဟိ သာရထိ။

    ‘‘Rathaṃ niyyādayitvāna, anaṇo ehi sārathi;

    အနဏသ္သ ဟိ ပဗ္ဗဇ္ဇာ၊ ဧတံ ဣသီဟိ ဝဏ္ဏိတံ’’။

    Anaṇassa hi pabbajjā, etaṃ isīhi vaṇṇitaṃ’’.

    ၄၅.

    45.

    ‘‘ယဒေဝ တ္ယာဟံ ဝစနံ၊ အကရံ ဘဒ္ဒမတ္ထု တေ။

    ‘‘Yadeva tyāhaṃ vacanaṃ, akaraṃ bhaddamatthu te;

    တဒေဝ မေ တ္ဝံ ဝစနံ၊ ယာစိတော ကတ္တုမရဟသိ။

    Tadeva me tvaṃ vacanaṃ, yācito kattumarahasi.

    ၄၆.

    46.

    ‘‘ဣဓေဝ တာဝ အစ္ဆသ္သု၊ ယာဝ ရာဇာနမာနယေ။

    ‘‘Idheva tāva acchassu, yāva rājānamānaye;

    အပ္ပေဝ တေ ပိတာ ဒိသ္ဝာ၊ ပတီတော သုမနော သိယာ’’။

    Appeva te pitā disvā, patīto sumano siyā’’.

    ၄၇.

    47.

    ‘‘ကရောမိ တေတံ ဝစနံ၊ ယံ မံ ဘဏသိ သာရထိ။

    ‘‘Karomi tetaṃ vacanaṃ, yaṃ maṃ bhaṇasi sārathi;

    အဟမ္ပိ ဒဋ္ဌုကာမောသ္မိ၊ ပိတရံ မေ ဣဓာဂတံ။

    Ahampi daṭṭhukāmosmi, pitaraṃ me idhāgataṃ.

    ၄၈.

    48.

    ‘‘ဧဟိ သမ္မ နိဝတ္တသ္သု၊ ကုသလံ ဝဇ္ဇာသိ ဉာတိနံ။

    ‘‘Ehi samma nivattassu, kusalaṃ vajjāsi ñātinaṃ;

    မာတရံ ပိတရံ မယ္ဟံ၊ ဝုတ္တော ဝဇ္ဇာသိ ဝန္ဒနံ’’။

    Mātaraṃ pitaraṃ mayhaṃ, vutto vajjāsi vandanaṃ’’.

    ၄၉.

    49.

    တသ္သ ပာဒေ ဂဟေတ္ဝာန၊ ကတ္ဝာ စ နံ ပဒက္ခိဏံ။

    Tassa pāde gahetvāna, katvā ca naṃ padakkhiṇaṃ;

    သာရထိ ရထမာရုယ္ဟ၊ ရာဇဒ္ဝာရံ ဥပာဂမိ။

    Sārathi rathamāruyha, rājadvāraṃ upāgami.

    ၅၀.

    50.

    ‘‘သုညံ မာတာ ရထံ ဒိသ္ဝာ၊ ဧကံ သာရထိမာဂတံ။

    ‘‘Suññaṃ mātā rathaṃ disvā, ekaṃ sārathimāgataṃ;

    အသ္သုပုဏ္ဏေဟိ နေတ္တေဟိ၊ ရောဒန္တီ နံ ဥဒိက္ခတိ။

    Assupuṇṇehi nettehi, rodantī naṃ udikkhati.

    ၅၁.

    51.

    ‘‘အယံ သော သာရထိ ဧတိ၊ နိဟန္တ္ဝာ မမ အတ္ရဇံ။

    ‘‘Ayaṃ so sārathi eti, nihantvā mama atrajaṃ;

    နိဟတော နူန မေ ပုတ္တော၊ ပထဗ္ယာ ဘူမိဝဍ္ဎနော။

    Nihato nūna me putto, pathabyā bhūmivaḍḍhano.

    ၅၂.

    52.

    ‘‘အမိတ္တာ နူန နန္ဒန္တိ၊ ပတီတာ နူန ဝေရိနော။

    ‘‘Amittā nūna nandanti, patītā nūna verino;

    အာဂတံ သာရထိံ ဒိသ္ဝာ၊ နိဟန္တ္ဝာ မမ အတ္ရဇံ။

    Āgataṃ sārathiṃ disvā, nihantvā mama atrajaṃ.

    ၅၃.

    53.

    ‘‘သုညံ မာတာ ရထံ ဒိသ္ဝာ၊ ဧကံ သာရထိမာဂတံ။

    ‘‘Suññaṃ mātā rathaṃ disvā, ekaṃ sārathimāgataṃ;

    အသ္သုပုဏ္ဏေဟိ နေတ္တေဟိ၊ ရောဒန္တီ ပရိပုစ္ဆိ နံ 61

    Assupuṇṇehi nettehi, rodantī paripucchi naṃ 62.

    ၅၄.

    54.

    ‘‘ကိန္နု မူဂော ကိံ နု ပက္ခော၊ ကိန္နု သော ဝိလပီ တဒာ။

    ‘‘Kinnu mūgo kiṃ nu pakkho, kinnu so vilapī tadā;

    နိဟညမာနော ဘူမိယာ၊ တံ မေ အက္ခာဟိ သာရထိ။

    Nihaññamāno bhūmiyā, taṃ me akkhāhi sārathi.

    ၅၅.

    55.

    ‘‘ကထံ ဟတ္ထေဟိ ပာဒေဟိ၊ မူဂပက္ခော ဝိဝဇ္ဇယိ။

    ‘‘Kathaṃ hatthehi pādehi, mūgapakkho vivajjayi;

    နိဟညမာနော ဘူမိယာ၊ တံ မေ အက္ခာဟိ ပုစ္ဆိတော’’။

    Nihaññamāno bhūmiyā, taṃ me akkhāhi pucchito’’.

    ၅၆.

    56.

    ‘‘အက္ခေယ္ယံ 63 တေ အဟံ အယ္ယေ၊ ဒဇ္ဇာသိ အဘယံ မမ။

    ‘‘Akkheyyaṃ 64 te ahaṃ ayye, dajjāsi abhayaṃ mama;

    ယံ မေ သုတံ ဝာ ဒိဋ္ဌံ ဝာ၊ ရာဇပုတ္တသ္သ သန္တိကေ’’။

    Yaṃ me sutaṃ vā diṭṭhaṃ vā, rājaputtassa santike’’.

    ၅၇.

    57.

    ‘‘အဘယံ သမ္မ တေ ဒမ္မိ၊ အဘီတော ဘဏ သာရထိ။

    ‘‘Abhayaṃ samma te dammi, abhīto bhaṇa sārathi;

    ယံ တေ သုတံ ဝာ ဒိဋ္ဌံ ဝာ၊ ရာဇပုတ္တသ္သ သန္တိကေ’’။

    Yaṃ te sutaṃ vā diṭṭhaṃ vā, rājaputtassa santike’’.

    ၅၈.

    58.

    ‘‘န သော မူဂော န သော ပက္ခော၊ ဝိသဋ္ဌဝစနော စ သော။

    ‘‘Na so mūgo na so pakkho, visaṭṭhavacano ca so;

    ရဇ္ဇသ္သ ကိရ သော ဘီတော၊ အကရာ 65 အာလယေ ဗဟူ။

    Rajjassa kira so bhīto, akarā 66 ālaye bahū.

    ၅၉.

    59.

    ‘‘ပုရိမံ သရတိ သော ဇာတိံ၊ ယတ္ထ ရဇ္ဇမကာရယိ။

    ‘‘Purimaṃ sarati so jātiṃ, yattha rajjamakārayi;

    ကာရယိတ္ဝာ တဟိံ ရဇ္ဇံ၊ ပာပတ္ထ နိရယံ ဘုသံ။

    Kārayitvā tahiṃ rajjaṃ, pāpattha nirayaṃ bhusaṃ.

    ၆၀.

    60.

    ‘‘ဝီသတိဉ္စေဝ ဝသ္သာနိ၊ တဟိံ ရဇ္ဇမကာရယိ။

    ‘‘Vīsatiñceva vassāni, tahiṃ rajjamakārayi;

    အသီတိဝသ္သသဟသ္သာနိ၊ နိရယမ္ဟိ အပစ္စိ သော။

    Asītivassasahassāni, nirayamhi apacci so.

    ၆၁.

    61.

    ‘‘တသ္သ ရဇ္ဇသ္သ သော ဘီတော၊ မာ မံ ရဇ္ဇာဘိသေစယုံ။

    ‘‘Tassa rajjassa so bhīto, mā maṃ rajjābhisecayuṃ;

    တသ္မာ ပိတု စ မာတုစ္စ၊ သန္တိကေ န ဘဏီ တဒာ။

    Tasmā pitu ca mātucca, santike na bhaṇī tadā.

    ၆၂.

    62.

    ‘‘အင္ဂပစ္စင္ဂသမ္ပန္နော၊ အာရောဟပရိဏာဟဝာ။

    ‘‘Aṅgapaccaṅgasampanno, ārohapariṇāhavā;

    ဝိသဋ္ဌဝစနော ပညော၊ မဂ္ဂေ သဂ္ဂသ္သ တိဋ္ဌတိ။

    Visaṭṭhavacano pañño, magge saggassa tiṭṭhati.

    ၆၃.

    63.

    ‘‘သစေ တ္ဝံ ဒဋ္ဌုကာမာသိ၊ ရာဇပုတ္တံ 67 တဝတ္ရဇံ။

    ‘‘Sace tvaṃ daṭṭhukāmāsi, rājaputtaṃ 68 tavatrajaṃ;

    ဧဟိ တံ ပာပယိသ္သာမိ၊ ယတ္ထ သမ္မတိ တေမိယော’’။

    Ehi taṃ pāpayissāmi, yattha sammati temiyo’’.

    ၆၄.

    64.

    ‘‘ယောဇယန္တု ရထေ အသ္သေ၊ ကစ္ဆံ နာဂာန 69 ဗန္ဓထ။

    ‘‘Yojayantu rathe asse, kacchaṃ nāgāna 70 bandhatha;

    ဥဒီရယန္တု သင္ခပဏဝာ၊ ဝာဒန္တု 71 ဧကပောက္ခရာ။

    Udīrayantu saṅkhapaṇavā, vādantu 72 ekapokkharā.

    ၆၅.

    65.

    ‘‘ဝာဒန္တု 73 ဘေရီ သန္နဒ္ဓာ၊ ဝဂ္ဂူ ဝာဒန္တု ဒုန္ဒုဘီ။

    ‘‘Vādantu 74 bherī sannaddhā, vaggū vādantu dundubhī;

    နေဂမာ စ မံ အန္ဝေန္တု၊ ဂစ္ဆံ ပုတ္တနိဝေဒကော 75

    Negamā ca maṃ anventu, gacchaṃ puttanivedako 76.

    ၆၆.

    66.

    ‘‘ဩရောဓာ စ ကုမာရာ စ၊ ဝေသိယာနာ စ ဗ္ရာဟ္မဏာ။

    ‘‘Orodhā ca kumārā ca, vesiyānā ca brāhmaṇā;

    ခိပ္ပံ ယာနာနိ ယောဇေန္တု၊ ဂစ္ဆံ ပုတ္တနိဝေဒကော 77

    Khippaṃ yānāni yojentu, gacchaṃ puttanivedako 78.

    ၆၇.

    67.

    ‘‘ဟတ္ထာရောဟာ အနီကဋ္ဌာ၊ ရထိကာ ပတ္တိကာရကာ။

    ‘‘Hatthārohā anīkaṭṭhā, rathikā pattikārakā;

    ခိပ္ပံ ယာနာနိ ယောဇေန္တု၊ ဂစ္ဆံ ပုတ္တနိဝေဒကော 79

    Khippaṃ yānāni yojentu, gacchaṃ puttanivedako 80.

    ၆၈.

    68.

    ‘‘သမာဂတာ ဇာနပဒာ၊ နေဂမာ စ သမာဂတာ။

    ‘‘Samāgatā jānapadā, negamā ca samāgatā;

    ခိပ္ပံ ယာနာနိ ယောဇေန္တု၊ ဂစ္ဆံ ပုတ္တနိဝေဒကော’’ 81

    Khippaṃ yānāni yojentu, gacchaṃ puttanivedako’’ 82.

    ၆၉.

    69.

    ‘‘အသ္သေ စ သာရထီ ယုတ္တေ၊ သိန္ဓဝေ သီဃဝာဟနေ။

    ‘‘Asse ca sārathī yutte, sindhave sīghavāhane;

    ရာဇဒ္ဝာရံ ဥပာဂစ္ဆုံ၊ ယုတ္တာ ဒေဝ ဣမေ ဟယာ’’။

    Rājadvāraṃ upāgacchuṃ, yuttā deva ime hayā’’.

    ၇၀.

    70.

    ‘‘ထူလာ ဇဝေန ဟာယန္တိ၊ ကိသာ ဟာယန္တိ ထာမုနာ။

    ‘‘Thūlā javena hāyanti, kisā hāyanti thāmunā;

    ကိသေ ထူလေ ဝိဝဇ္ဇေတ္ဝာ၊ သံသဋ္ဌာ ယောဇိတာ ဟယာ’’။

    Kise thūle vivajjetvā, saṃsaṭṭhā yojitā hayā’’.

    ၇၁.

    71.

    ‘‘တတော ရာဇာ တရမာနော၊ ယုတ္တမာရုယ္ဟ သန္ဒနံ။

    ‘‘Tato rājā taramāno, yuttamāruyha sandanaṃ;

    ဣတ္ထာဂာရံ အဇ္ဈဘာသိ 83၊ သဗ္ဗာဝ အနုယာထ မံ။

    Itthāgāraṃ ajjhabhāsi 84, sabbāva anuyātha maṃ.

    ၇၂.

    72.

    ‘‘ဝာလဗီဇနိမုဏ္ဟီသံ၊ ခဂ္ဂံ ဆတ္တဉ္စ ပဏ္ဍရံ။

    ‘‘Vālabījanimuṇhīsaṃ, khaggaṃ chattañca paṇḍaraṃ;

    ဥပာဓိ ရထမာရုယ္ဟ 85၊ သုဝဏ္ဏေဟိ အလင္ကတာ။

    Upādhi rathamāruyha 86, suvaṇṇehi alaṅkatā.

    ၇၃.

    73.

    ‘‘တတော သ 87 ရာဇာ ပာယာသိ၊ ပုရက္ခတ္ဝာန သာရထိံ။

    ‘‘Tato sa 88 rājā pāyāsi, purakkhatvāna sārathiṃ;

    ခိပ္ပမေဝ ဥပာဂစ္ဆိ၊ ယတ္ထ သမ္မတိ တေမိယော။

    Khippameva upāgacchi, yattha sammati temiyo.

    ၇၄.

    74.

    ‘‘တဉ္စ ဒိသ္ဝာန အာယန္တံ၊ ဇလန္တမိဝ တေဇသာ။

    ‘‘Tañca disvāna āyantaṃ, jalantamiva tejasā;

    ခတ္တသင္ဃပရိဗ္ယူဠ္ဟံ 89၊ တေမိယော ဧတဒဗ္ရဝိ’’။

    Khattasaṅghaparibyūḷhaṃ 90, temiyo etadabravi’’.

    ၇၅.

    75.

    ‘‘ကစ္စိ နု တာတ ကုသလံ၊ ကစ္စိ တာတ အနာမယံ။

    ‘‘Kacci nu tāta kusalaṃ, kacci tāta anāmayaṃ;

    သဗ္ဗာ စ 91 ရာဇကညာယော၊ အရောဂာ မယ္ဟ မာတရော’’။

    Sabbā ca 92 rājakaññāyo, arogā mayha mātaro’’.

    ၇၆.

    76.

    ‘‘ကုသလဉ္စေဝ မေ ပုတ္တ၊ အထော ပုတ္တ အနာမယံ။

    ‘‘Kusalañceva me putta, atho putta anāmayaṃ;

    သဗ္ဗာ စ ရာဇကညာယော၊ အရောဂာ တုယ္ဟ မာတရော’’။

    Sabbā ca rājakaññāyo, arogā tuyha mātaro’’.

    ၇၇.

    77.

    ‘‘ကစ္စိ အမဇ္ဇပော 93 တာတ၊ ကစ္စိ တေ သုရမပ္ပိယံ။

    ‘‘Kacci amajjapo 94 tāta, kacci te suramappiyaṃ;

    ကစ္စိ သစ္စေ စ ဓမ္မေ စ၊ ဒာနေ တေ ရမတေ မနော’’။

    Kacci sacce ca dhamme ca, dāne te ramate mano’’.

    ၇၈.

    78.

    ‘‘အမဇ္ဇပော အဟံ ပုတ္တ၊ အထော မေ သုရမပ္ပိယံ။

    ‘‘Amajjapo ahaṃ putta, atho me suramappiyaṃ;

    အထော သစ္စေ စ ဓမ္မေ စ၊ ဒာနေ မေ ရမတေ မနော’’။

    Atho sacce ca dhamme ca, dāne me ramate mano’’.

    ၇၉.

    79.

    ‘‘ကစ္စိ အရောဂံ ယောဂ္ဂံ တေ၊ ကစ္စိ ဝဟတိ ဝာဟနံ။

    ‘‘Kacci arogaṃ yoggaṃ te, kacci vahati vāhanaṃ;

    ကစ္စိ တေ ဗ္ယာဓယော နတ္ထိ၊ သရီရသ္သုပတာပနာ’’။

    Kacci te byādhayo natthi, sarīrassupatāpanā’’.

    ၈၀.

    80.

    ‘‘အထော အရောဂံ ယောဂ္ဂံ မေ၊ အထော ဝဟတိ ဝာဟနံ။

    ‘‘Atho arogaṃ yoggaṃ me, atho vahati vāhanaṃ;

    အထော မေ ဗ္ယာဓယော နတ္ထိ၊ သရီရသ္သုပတာပနာ’’ 95

    Atho me byādhayo natthi, sarīrassupatāpanā’’ 96.

    ၈၁.

    81.

    ‘‘ကစ္စိ အန္တာ စ တေ ဖီတာ၊ မဇ္ဈေ စ ဗဟလာ တဝ။

    ‘‘Kacci antā ca te phītā, majjhe ca bahalā tava;

    ကောဋ္ဌာဂာရဉ္စ ကောသဉ္စ၊ ကစ္စိ တေ ပဋိသန္ထတံ’’ 97

    Koṭṭhāgārañca kosañca, kacci te paṭisanthataṃ’’ 98.

    ၈၂.

    82.

    ‘‘အထော အန္တာ စ မေ ဖီတာ၊ မဇ္ဈေ စ ဗဟလာ မမ။

    ‘‘Atho antā ca me phītā, majjhe ca bahalā mama;

    ကောဋ္ဌာဂာရဉ္စ ကောသဉ္စ၊ သဗ္ဗံ မေ ပဋိသန္ထတံ’’။

    Koṭṭhāgārañca kosañca, sabbaṃ me paṭisanthataṃ’’.

    ၈၃.

    83.

    ‘‘သ္ဝာဂတံ တေ မဟာရာဇ၊ အထော တေ အဒုရာဂတံ။

    ‘‘Svāgataṃ te mahārāja, atho te adurāgataṃ;

    ပတိဋ္ဌပေန္တု 99 ပလ္လင္ကံ၊ ယတ္ထ ရာဇာ နိသက္ကတိ’’။

    Patiṭṭhapentu 100 pallaṅkaṃ, yattha rājā nisakkati’’.

    ၈၄.

    84.

    ‘‘ဣဓေဝ တေ နိသီဒသ္သု 101၊ နိယတေ ပဏ္ဏသန္ထရေ။

    ‘‘Idheva te nisīdassu 102, niyate paṇṇasanthare;

    ဧတ္တော ဥဒကမာဒာယ၊ ပာဒေ ပက္ခာလယသ္သု 103 တေ’’။

    Etto udakamādāya, pāde pakkhālayassu 104 te’’.

    ၈၅.

    85.

    ‘‘ဣဒမ္ပိ ပဏ္ဏကံ မယ္ဟံ၊ ရန္ဓံ ရာဇ အလောဏကံ။

    ‘‘Idampi paṇṇakaṃ mayhaṃ, randhaṃ rāja aloṇakaṃ;

    ပရိဘုဉ္ဇ မဟာရာဇ၊ ပာဟုနော မေသိဓာဂတော’’ 105

    Paribhuñja mahārāja, pāhuno mesidhāgato’’ 106.

    ၈၆.

    86.

    ‘‘န စာဟံ 107 ပဏ္ဏံ ဘုဉ္ဇာမိ၊ န ဟေတံ မယ္ဟ ဘောဇနံ။

    ‘‘Na cāhaṃ 108 paṇṇaṃ bhuñjāmi, na hetaṃ mayha bhojanaṃ;

    သာလီနံ ဩဒနံ ဘုဉ္ဇေ၊ သုစိံ မံသူပသေစနံ’’။

    Sālīnaṃ odanaṃ bhuñje, suciṃ maṃsūpasecanaṃ’’.

    ၈၇.

    87.

    ‘‘အစ္ဆေရကံ မံ ပဋိဘာတိ၊ ဧကကမ္ပိ ရဟောဂတံ။

    ‘‘Accherakaṃ maṃ paṭibhāti, ekakampi rahogataṃ;

    ဧဒိသံ ဘုဉ္ဇမာနာနံ၊ ကေန ဝဏ္ဏော ပသီဒတိ’’။

    Edisaṃ bhuñjamānānaṃ, kena vaṇṇo pasīdati’’.

    ၈၈.

    88.

    ‘‘ဧကော ရာဇ နိပဇ္ဇာမိ၊ နိယတေ ပဏ္ဏသန္ထရေ။

    ‘‘Eko rāja nipajjāmi, niyate paṇṇasanthare;

    တာယ မေ ဧကသေယ္ယာယ၊ ရာဇ ဝဏ္ဏော ပသီဒတိ။

    Tāya me ekaseyyāya, rāja vaṇṇo pasīdati.

    ၈၉.

    89.

    ‘‘န စ နေတ္တိံသဗန္ဓာ 109 မေ၊ ရာဇရက္ခာ ဥပဋ္ဌိတာ။

    ‘‘Na ca nettiṃsabandhā 110 me, rājarakkhā upaṭṭhitā;

    တာယ မေ သုခသေယ္ယာယ၊ ရာဇ ဝဏ္ဏော ပသီဒတိ။

    Tāya me sukhaseyyāya, rāja vaṇṇo pasīdati.

    ၉၀.

    90.

    ‘‘အတီတံ နာနုသောစာမိ၊ နပ္ပဇပ္ပာမိနာဂတံ 111

    ‘‘Atītaṃ nānusocāmi, nappajappāmināgataṃ 112;

    ပစ္စုပ္ပန္နေန ယာပေမိ, တေန ဝဏ္ဏော ပသီဒတိ။

    Paccuppannena yāpemi, tena vaṇṇo pasīdati.

    ၉၁.

    91.

    ‘‘အနာဂတပ္ပဇပ္ပာယ၊ အတီတသ္သာနုသောစနာ။

    ‘‘Anāgatappajappāya, atītassānusocanā;

    ဧတေန ဗာလာ သုသ္သန္တိ၊ နဠောဝ ဟရိတော လုတော’’။

    Etena bālā sussanti, naḷova harito luto’’.

    ၉၂.

    92.

    ‘‘ဟတ္ထာနီကံ ရထာနီကံ၊ အသ္သေ ပတ္တီ စ ဝမ္မိနော။

    ‘‘Hatthānīkaṃ rathānīkaṃ, asse pattī ca vammino;

    နိဝေသနာနိ ရမ္မာနိ၊ အဟံ ပုတ္တ ဒဒာမိ တေ။

    Nivesanāni rammāni, ahaṃ putta dadāmi te.

    ၉၃.

    93.

    ‘‘ဣတ္ထာဂာရမ္ပိ တေ ဒမ္မိ၊ သဗ္ဗာလင္ကာရဘူသိတံ။

    ‘‘Itthāgārampi te dammi, sabbālaṅkārabhūsitaṃ;

    တာ ပုတ္တ ပဋိပဇ္ဇသ္သု 113၊ တ္ဝံ နော ရာဇာ ဘဝိသ္သသိ။

    Tā putta paṭipajjassu 114, tvaṃ no rājā bhavissasi.

    ၉၄.

    94.

    ‘‘ကုသလာ နစ္စဂီတသ္သ၊ သိက္ခိတာ စာတုရိတ္ထိယော 115

    ‘‘Kusalā naccagītassa, sikkhitā cāturitthiyo 116;

    ကာမေ တံ ရမယိသ္သန္တိ၊ ကိံ အရညေ ကရိသ္သသိ။

    Kāme taṃ ramayissanti, kiṃ araññe karissasi.

    ၉၅.

    95.

    ‘‘ပဋိရာဇူဟိ တေ ကညာ၊ အာနယိသ္သံ အလင္ကတာ။

    ‘‘Paṭirājūhi te kaññā, ānayissaṃ alaṅkatā;

    တာသု ပုတ္တေ ဇနေတ္ဝာန၊ အထ ပစ္ဆာ ပဗ္ဗဇိသ္သသိ။

    Tāsu putte janetvāna, atha pacchā pabbajissasi.

    ၉၆.

    96.

    ‘‘ယုဝာ စ ဒဟရော စာသိ 117၊ ပဌမုပ္ပတ္တိကော 118 သုသု။

    ‘‘Yuvā ca daharo cāsi 119, paṭhamuppattiko 120 susu;

    ရဇ္ဇံ ကာရေဟိ ဘဒ္ဒန္တေ၊ ကိံ အရညေ ကရိသ္သသိ’’။

    Rajjaṃ kārehi bhaddante, kiṃ araññe karissasi’’.

    ၉၇.

    97.

    ‘‘ယုဝာ စရေ ဗ္ရဟ္မစရိယံ၊ ဗ္ရဟ္မစာရီ ယုဝာ သိယာ။

    ‘‘Yuvā care brahmacariyaṃ, brahmacārī yuvā siyā;

    ဒဟရသ္သ ဟိ ပဗ္ဗဇ္ဇာ၊ ဧတံ ဣသီဟိ ဝဏ္ဏိတံ။

    Daharassa hi pabbajjā, etaṃ isīhi vaṇṇitaṃ.

    ၉၈.

    98.

    ‘‘ယုဝာ စရေ ဗ္ရဟ္မစရိယံ၊ ဗ္ရဟ္မစာရီ ယုဝာ သိယာ။

    ‘‘Yuvā care brahmacariyaṃ, brahmacārī yuvā siyā;

    ဗ္ရဟ္မစရိယံ စရိသ္သာမိ၊ နာဟံ ရဇ္ဇေန မတ္ထိကော။

    Brahmacariyaṃ carissāmi, nāhaṃ rajjena matthiko.

    ၉၉.

    99.

    ‘‘ပသ္သာမိ ဝောဟံ ဒဟရံ၊ အမ္မ တာတ ဝဒန္တရံ 121

    ‘‘Passāmi vohaṃ daharaṃ, amma tāta vadantaraṃ 122;

    ကိစ္ဆာလဒ္ဓံ ပိယံ ပုတ္တံ၊ အပ္ပတ္ဝာဝ ဇရံ မတံ။

    Kicchāladdhaṃ piyaṃ puttaṃ, appatvāva jaraṃ mataṃ.

    ၁၀၀.

    100.

    ‘‘ပသ္သာမိ ဝောဟံ ဒဟရိံ၊ ကုမာရိံ စာရုဒသ္သနိံ။

    ‘‘Passāmi vohaṃ dahariṃ, kumāriṃ cārudassaniṃ;

    နဝဝံသကဠီရံဝ၊ ပလုဂ္ဂံ ဇီဝိတက္ခယံ 123

    Navavaṃsakaḷīraṃva, paluggaṃ jīvitakkhayaṃ 124.

    ၁၀၁.

    101.

    ‘‘ဒဟရာပိ ဟိ မိယ္ယန္တိ၊ နရာ စ အထ နာရိယော။

    ‘‘Daharāpi hi miyyanti, narā ca atha nāriyo;

    တတ္ထ ကော ဝိသ္သသေ ပောသော၊ ဒဟရောမ္ဟီတိ ဇီဝိတေ။

    Tattha ko vissase poso, daharomhīti jīvite.

    ၁၀၂.

    102.

    ‘‘ယသ္သ ရတ္ယာ ဝိဝသာနေ၊ အာယု အပ္ပတရံ သိယာ။

    ‘‘Yassa ratyā vivasāne, āyu appataraṃ siyā;

    အပ္ပောဒကေဝ မစ္ဆာနံ၊ ကိံ နု ကောမာရကံ 125 တဟိံ။

    Appodakeva macchānaṃ, kiṃ nu komārakaṃ 126 tahiṃ.

    ၁၀၃.

    103.

    ‘‘နိစ္စမဗ္ဘာဟတော လောကော၊ နိစ္စဉ္စ ပရိဝာရိတော။

    ‘‘Niccamabbhāhato loko, niccañca parivārito;

    အမောဃာသု ဝဇန္တီသု၊ ကိံ မံ ရဇ္ဇေဘိသိဉ္စသိ’’ 127

    Amoghāsu vajantīsu, kiṃ maṃ rajjebhisiñcasi’’ 128.

    ၁၀၄.

    104.

    ‘‘ကေန မဗ္ဘာဟတော လောကော၊ ကေန စ ပရိဝာရိတော။

    ‘‘Kena mabbhāhato loko, kena ca parivārito;

    ကာယော အမောဃာ ဂစ္ဆန္တိ၊ တံ မေ အက္ခာဟိ ပုစ္ဆိတော’’။

    Kāyo amoghā gacchanti, taṃ me akkhāhi pucchito’’.

    ၁၀၅.

    105.

    ‘‘မစ္စုနာဗ္ဘာဟတော လောကော၊ ဇရာယ ပရိဝာရိတော။

    ‘‘Maccunābbhāhato loko, jarāya parivārito;

    ရတ္ယော အမောဃာ ဂစ္ဆန္တိ၊ ဧဝံ ဇာနာဟိ ခတ္တိယ။

    Ratyo amoghā gacchanti, evaṃ jānāhi khattiya.

    ၁၀၆.

    106.

    ‘‘ယထာပိ တန္တေ ဝိတတေ 129၊ ယံ ယဒေဝူပဝိယ္ယတိ 130

    ‘‘Yathāpi tante vitate 131, yaṃ yadevūpaviyyati 132;

    အပ္ပကံ ဟောတိ ဝေတဗ္ဗံ၊ ဧဝံ မစ္စာန ဇီဝိတံ။

    Appakaṃ hoti vetabbaṃ, evaṃ maccāna jīvitaṃ.

    ၁၀၇.

    107.

    ‘‘ယထာ ဝာရိဝဟော ပူရော၊ ဂစ္ဆံ နုပနိဝတ္တတိ 133

    ‘‘Yathā vārivaho pūro, gacchaṃ nupanivattati 134;

    ဧဝမာယု မနုသ္သာနံ၊ ဂစ္ဆံ နုပနိဝတ္တတိ။

    Evamāyu manussānaṃ, gacchaṃ nupanivattati.

    ၁၀၈.

    108.

    ‘‘ယထာ ဝာရိဝဟော ပူရော၊ ဝဟေ ရုက္ခေပကူလဇေ။

    ‘‘Yathā vārivaho pūro, vahe rukkhepakūlaje;

    ဧဝံ ဇရာမရဏေန၊ ဝုယ္ဟန္တေ သဗ္ဗပာဏိနော’’။

    Evaṃ jarāmaraṇena, vuyhante sabbapāṇino’’.

    ၁၀၉.

    109.

    ‘‘ဟတ္ထာနီကံ ရထာနီကံ၊ အသ္သေ ပတ္တီ စ ဝမ္မိနော။

    ‘‘Hatthānīkaṃ rathānīkaṃ, asse pattī ca vammino;

    နိဝေသနာနိ ရမ္မာနိ၊ အဟံ ပုတ္တ ဒဒာမိ တေ။

    Nivesanāni rammāni, ahaṃ putta dadāmi te.

    ၁၁၀.

    110.

    ‘‘ဣတ္ထာဂာရမ္ပိ တေ ဒမ္မိ၊ သဗ္ဗာလင္ကာရဘူသိတံ။

    ‘‘Itthāgārampi te dammi, sabbālaṅkārabhūsitaṃ;

    တာ ပုတ္တ ပဋိပဇ္ဇသ္သု၊ တ္ဝံ နော ရာဇာ ဘဝိသ္သသိ။

    Tā putta paṭipajjassu, tvaṃ no rājā bhavissasi.

    ၁၁၁.

    111.

    ‘‘ကုသလာ နစ္စဂီတသ္သ၊ သိက္ခိတာ စာတုရိတ္ထိယော။

    ‘‘Kusalā naccagītassa, sikkhitā cāturitthiyo;

    ကာမေ တံ ရမယိသ္သန္တိ၊ ကိံ အရညေ ကရိသ္သသိ။

    Kāme taṃ ramayissanti, kiṃ araññe karissasi.

    ၁၁၂.

    112.

    ‘‘ပဋိရာဇူဟိ တေ ကညာ၊ အာနယိသ္သံ အလင္ကတာ။

    ‘‘Paṭirājūhi te kaññā, ānayissaṃ alaṅkatā;

    တာသု ပုတ္တေ ဇနေတ္ဝာန၊ အထ ပစ္ဆာ ပဗ္ဗဇိသ္သသိ။

    Tāsu putte janetvāna, atha pacchā pabbajissasi.

    ၁၁၃.

    113.

    ‘‘ယုဝာ စ ဒဟရော စာသိ၊ ပဌမုပ္ပတ္တိကော သုသု။

    ‘‘Yuvā ca daharo cāsi, paṭhamuppattiko susu;

    ရဇ္ဇံ ကာရေဟိ ဘဒ္ဒန္တေ၊ ကိံ အရညေ ကရိသ္သသိ။

    Rajjaṃ kārehi bhaddante, kiṃ araññe karissasi.

    ၁၁၄.

    114.

    ‘‘ကောဋ္ဌာဂာရဉ္စ ကောသဉ္စ၊ ဝာဟနာနိ ဗလာနိ စ။

    ‘‘Koṭṭhāgārañca kosañca, vāhanāni balāni ca;

    နိဝေသနာနိ ရမ္မာနိ၊ အဟံ ပုတ္တ ဒဒာမိ တေ။

    Nivesanāni rammāni, ahaṃ putta dadāmi te.

    ၁၁၅.

    115.

    ‘‘ဂောမဏ္ဍလပရိဗ္ယူဠ္ဟော၊ ဒာသိသင္ဃပုရက္ခတော။

    ‘‘Gomaṇḍalaparibyūḷho, dāsisaṅghapurakkhato;

    ရဇ္ဇံ ကာရေဟိ ဘဒ္ဒန္တေ၊ ကိံ အရညေ ကရိသ္သသိ’’။

    Rajjaṃ kārehi bhaddante, kiṃ araññe karissasi’’.

    ၁၁၆.

    116.

    ‘‘ကိံ ဓနေန ယံ ခီယေထ 135၊ ကိံ ဘရိယာယ မရိသ္သတိ။

    ‘‘Kiṃ dhanena yaṃ khīyetha 136, kiṃ bhariyāya marissati;

    ကိံ ယောဗ္ဗနေန ဇိဏ္ဏေန 137၊ ယံ ဇရာယာဘိဘုယ္ယတိ 138

    Kiṃ yobbanena jiṇṇena 139, yaṃ jarāyābhibhuyyati 140.

    ၁၁၇.

    117.

    ‘‘တတ္ထ ကာ နန္ဒိ ကာ ခိဍ္ဍာ၊ ကာ ရတိ ကာ ဓနေသနာ။

    ‘‘Tattha kā nandi kā khiḍḍā, kā rati kā dhanesanā;

    ကိံ မေ ပုတ္တေဟိ ဒာရေဟိ၊ ရာဇ မုတ္တောသ္မိ ဗန္ဓနာ။

    Kiṃ me puttehi dārehi, rāja muttosmi bandhanā.

    ၁၁၈.

    118.

    ‘‘ယောဟံ 141 ဧဝံ ပဇာနာမိ၊ မစ္စု မေ နပ္ပမဇ္ဇတိ။

    ‘‘Yohaṃ 142 evaṃ pajānāmi, maccu me nappamajjati;

    အန္တကေနာဓိပန္နသ္သ၊ ကာ ရတီ ကာ ဓနေသနာ။

    Antakenādhipannassa, kā ratī kā dhanesanā.

    ၁၁၉.

    119.

    ‘‘ဖလာနမိဝ ပက္ကာနံ၊ နိစ္စံ ပတနတော ဘယံ။

    ‘‘Phalānamiva pakkānaṃ, niccaṃ patanato bhayaṃ;

    ဧဝံ ဇာတာန မစ္စာနံ၊ နိစ္စံ မရဏတော ဘယံ။

    Evaṃ jātāna maccānaṃ, niccaṃ maraṇato bhayaṃ.

    ၁၂၀.

    120.

    ‘‘သာယမေကေ န ဒိသ္သန္တိ၊ ပာတော ဒိဋ္ဌာ ဗဟူ ဇနာ။

    ‘‘Sāyameke na dissanti, pāto diṭṭhā bahū janā;

    ပာတော ဧကေ န ဒိသ္သန္တိ၊ သာယံ ဒိဋ္ဌာ ဗဟူ ဇနာ။

    Pāto eke na dissanti, sāyaṃ diṭṭhā bahū janā.

    ၁၂၁.

    121.

    ‘‘အဇ္ဇေဝ ကိစ္စံ အာတပ္ပံ၊ ကော ဇညာ မရဏံ သုဝေ။

    ‘‘Ajjeva kiccaṃ ātappaṃ, ko jaññā maraṇaṃ suve;

    န ဟိ နော သင္ကရံ 143 တေန၊ မဟာသေနေန မစ္စုနာ။

    Na hi no saṅkaraṃ 144 tena, mahāsenena maccunā.

    ၁၂၂.

    122.

    ‘‘စောရာ ဓနသ္သ ပတ္ထေန္တိ၊ ရာဇမုတ္တောသ္မိ ဗန္ဓနာ။

    ‘‘Corā dhanassa patthenti, rājamuttosmi bandhanā;

    ဧဟိ ရာဇ နိဝတ္တသ္သု၊ နာဟံ ရဇ္ဇေန မတ္ထိကော’’တိ။

    Ehi rāja nivattassu, nāhaṃ rajjena matthiko’’ti.

    မူဂပက္ခဇာတကံ ပဌမံ။

    Mūgapakkhajātakaṃ paṭhamaṃ.







    Footnotes:
    1. ပဏ္ဍိတိယံ (သီ.)၊ ပဏ္ဍိစ္စိယံ (ပီ.)
    2. paṇḍitiyaṃ (sī.), paṇḍicciyaṃ (pī.)
    3. နပိ ပင္ဂုလော (သီ. ပီ.)၊ န စ ပိင္ဂလော (သ္ယာ.)
    4. napi paṅgulo (sī. pī.), na ca piṅgalo (syā.)
    5. ဗာဟူ (သီ. က.)
    6. bāhū (sī. ka.)
    7. အာဒု (သီ.)၊ အာဒူ (သ္ယာ.)
    8. ādu (sī.), ādū (syā.)
    9. နိဃညသိ (သီ. ပီ.)၊ နိခဉ္ဆသိ (?)
    10. nighaññasi (sī. pī.), nikhañchasi (?)
    11. သမုပဇီဝသိ (သီ. ပီ.)
    12. samupajīvasi (sī. pī.)
    13. မိတ္တဒူဘော (သီ. ပီ.)
    14. mittadūbho (sī. pī.)
    15. ဗဟုတ္တဘက္ခော (က.)
    16. ဝိပ္ပဝုတ္ထော (သီ. ပီ.)၊ ဝိပ္ပမုတ္တော (က.)
    17. သကာ (သီ. ပီ.)
    18. bahuttabhakkho (ka.)
    19. vippavuttho (sī. pī.), vippamutto (ka.)
    20. sakā (sī. pī.)
    21. ပသဟန္တိ (သီ. သ္ယာ. ပီ.)
    22. နာတိမညေတိ ခတ္တိယော (သီ. သ္ယာ. ပီ.)
    23. pasahanti (sī. syā. pī.)
    24. nātimaññeti khattiyo (sī. syā. pī.)
    25. သဘာယ (သီ. သ္ယာ. ပီ.)
    26. sabhāya (sī. syā. pī.)
    27. ဂရုကော ဟောတိ ဂာရဝော (က.)
    28. garuko hoti gāravo (ka.)
    29. ဉာတကေန (သ္ယာ. က.)
    30. ñātakena (syā. ka.)
    31. ပလာဘေဟိ (သီ. ပီ.)
    32. palābhehi (sī. pī.)
    33. ဟတ္ထာရူဟာ (သီ. ပီ.) ဧဝမုပရိပိ
    34. hatthārūhā (sī. pī.) evamuparipi
    35. တေပိ ဒဇ္ဇုံ ပတီတာမေ (သီ. ပီ.)
    36. tepi dajjuṃ patītāme (sī. pī.)
    37. ဗဟူ ဇာနပဒာ စညေ (သီ.)၊ ဗဟူ ဇနပဒာ စညေ (ပီ.)
    38. bahū jānapadā caññe (sī.), bahū janapadā caññe (pī.)
    39. စ သော (သ္ယာ. က.)
    40. ca so (syā. ka.)
    41. အသတ္ထိတာ (သီ.)
    42. asatthitā (sī.)
    43. မူဂော အဓာရယိ (သီ.)
    44. mūgo adhārayi (sī.)
    45. အပစ္စသိံ (သ္ယာ.)၊ အပစ္စယိံ (ပီ.)
    46. apaccasiṃ (syā.), apaccayiṃ (pī.)
    47. ရဇ္ဇေဘိသေစယုံ (သ္ယာ. က.)
    48. rajjebhisecayuṃ (syā. ka.)
    49. ခရာပတိစ္ဆကံ (သ္ယာ.)၊ ခရာပဋိစ္ဆကံ (က.)
    50. kharāpaticchakaṃ (syā.), kharāpaṭicchakaṃ (ka.)
    51. အပ္ပေထ (သီ.)၊ ဥဗ္ဗေထ (သ္ယာ.)၊ အစ္စေထ (ပီ.)
    52. appetha (sī.), ubbetha (syā.), accetha (pī.)
    53. တသ္သာဟံ (သီ. ပီ.)
    54. tassāhaṃ (sī. pī.)
    55. ကော တံ (သီ. ပီ.)
    56. ko taṃ (sī. pī.)
    57. ကော တံ (သီ. ပီ.)
    58. ko taṃ (sī. pī.)
    59. အဝ္ဟယသ္သု (သီ. ပီ.)
    60. avhayassu (sī. pī.)
    61. ရောဒန္တီ ပရိပုစ္ဆတိ (သီ. ပီ.)၊ ရောဒန္တီ နံ ပရိပုစ္ဆတိ (သ္ယာ.)
    62. rodantī paripucchati (sī. pī.), rodantī naṃ paripucchati (syā.)
    63. အက္ခိသ္သံ (သီ. ပီ.)
    64. akkhissaṃ (sī. pī.)
    65. အကရီ (သီ. ပီ.)
    66. akarī (sī. pī.)
    67. ရာဇပုတ္တိ (သီ.)
    68. rājaputti (sī.)
    69. နာဂာနိ (သ္ယာ. က.)
    70. nāgāni (syā. ka.)
    71. ဝဒန္တု (သီ.)၊ နဒန္တု (သ္ယာ. က.)၊ ဝဒတံ (ပီ.)
    72. vadantu (sī.), nadantu (syā. ka.), vadataṃ (pī.)
    73. နဒန္တု (သီ. သ္ယာ. ပီ.)
    74. nadantu (sī. syā. pī.)
    75. နိဝာဒကော (သ္ယာ. က.)
    76. nivādako (syā. ka.)
    77. နိဝာဒကော (သ္ယာ. က.)
    78. nivādako (syā. ka.)
    79. နိဝာဒကော (သ္ယာ. က.)
    80. nivādako (syā. ka.)
    81. နိဝာဒကော (သ္ယာ. က.)
    82. nivādako (syā. ka.)
    83. အဘာသထ (က.)
    84. abhāsatha (ka.)
    85. ဥပာဒိရထမာရုယ္ဟ (သီ.)၊ ဥပာဓီ ရထမာရုယ္ဟ (သ္ယာ.)
    86. upādirathamāruyha (sī.), upādhī rathamāruyha (syā.)
    87. စ (သီ. သ္ယာ. ပီ.)
    88. ca (sī. syā. pī.)
    89. ပရိဗ္ဗူဠ္ဟံ (သီ.)
    90. paribbūḷhaṃ (sī.)
    91. ကစ္စိန္နု (သီ. ပီ.)
    92. kaccinnu (sī. pī.)
    93. ကစ္စိသ္သ’မဇ္ဇပော (သီ. ပီ.)
    94. kaccissa’majjapo (sī. pī.)
    95. သရီရသ္သုပတာပိယာ (သ္ယာ. က.)
    96. sarīrassupatāpiyā (syā. ka.)
    97. ပဋိသဏ္ဌိတံ (သ္ယာ. က.)
    98. paṭisaṇṭhitaṃ (syā. ka.)
    99. ပတိဋ္ဌာပေန္တု (သီ. သ္ယာ. ပီ.)
    100. patiṭṭhāpentu (sī. syā. pī.)
    101. နိသိန္နသ္သ (သီ. သ္ယာ. ပီ.)၊ နိသိန္နသ္သု (က.)
    102. nisinnassa (sī. syā. pī.), nisinnassu (ka.)
    103. ပက္ခာလယန္တု (သီ.)၊ ပက္ခာလယန္တိ (ပီ.)
    104. pakkhālayantu (sī.), pakkhālayanti (pī.)
    105. အာဂတော (သီ. သ္ယာ.)
    106. āgato (sī. syā.)
    107. န ဝာဟံ (က.)
    108. na vāhaṃ (ka.)
    109. နေတ္တိသဗဒ္ဓာ (သီ. ပီ.)
    110. nettisabaddhā (sī. pī.)
    111. နပ္ပဇပ္ပာမ’နာဂတံ (သီ. သ္ယာ. ပီ.)
    112. nappajappāma’nāgataṃ (sī. syā. pī.)
    113. တာသု ပုတ္တေ ပဋိပဇ္ဇ (က.)
    114. tāsu putte paṭipajja (ka.)
    115. စတုရိတ္ထိယော (သီ. ပီ.)
    116. caturitthiyo (sī. pī.)
    117. စာပိ (သ္ယာ. က.)
    118. ပဌမုပ္ပတ္တိတော (သီ. ပီ.)
    119. cāpi (syā. ka.)
    120. paṭhamuppattito (sī. pī.)
    121. ဝဒံ နရံ (သီ.)
    122. vadaṃ naraṃ (sī.)
    123. ဇီဝိတက္ခယေ (သီ. ပီ.)
    124. jīvitakkhaye (sī. pī.)
    125. ကောမာရတံ (က.)
    126. komārataṃ (ka.)
    127. ရဇ္ဇေန သိဉ္စသိ (သီ. ပီ.)
    128. rajjena siñcasi (sī. pī.)
    129. ဝိတန္တေ (သ္ယာ. က.)
    130. ယံ ယံ ဒေဝူပဝိယ္ယတိ (သီ. ပီ.)
    131. vitante (syā. ka.)
    132. yaṃ yaṃ devūpaviyyati (sī. pī.)
    133. န ပရိဝတ္တတိ (သ္ယာ.)၊ နုပရိဝတ္တတိ (က.)
    134. na parivattati (syā.), nuparivattati (ka.)
    135. ကိံ ဓနေန ယံ ဇီယေထ (သီ.)၊ ကိံ မံ ဓနေန ကီယေထ (သ္ယာ. က.)
    136. kiṃ dhanena yaṃ jīyetha (sī.), kiṃ maṃ dhanena kīyetha (syā. ka.)
    137. စိဏ္ဏေန (သီ. ပီ.)၊ ဝဏ္ဏေန (က.)
    138. ယံ ဇရာ အဘိဟေသ္သတိ (သီ. ပီ.)
    139. ciṇṇena (sī. pī.), vaṇṇena (ka.)
    140. yaṃ jarā abhihessati (sī. pī.)
    141. သောဟံ (သီ. ပီ.)
    142. sohaṃ (sī. pī.)
    143. သင္ဂရံ (သီ. ပီ.) မ. နိ. ၃.၂၇၂
    144. saṅgaraṃ (sī. pī.) ma. ni. 3.272



    Related texts:



    အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / သုတ္တပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ခုဒ္ဒကနိကာယ (အဋ္ဌကထာ) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / ဇာတက-အဋ္ဌကထာ • Jātaka-aṭṭhakathā / [၅၃၈] ၁. မူဂပက္ခဇာတကဝဏ္ဏနာ • [538] 1. Mūgapakkhajātakavaṇṇanā


    © 1991-2025 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact