Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਜਾਤਕਪਾਲ਼ਿ • Jātakapāḷi |
੨੨. ਮਹਾਨਿਪਾਤੋ
22. Mahānipāto
੫੩੮. ਮੂਗਪਕ੍ਖਜਾਤਕਂ (੧)
538. Mūgapakkhajātakaṃ (1)
੧.
1.
‘‘ਮਾ ਪਣ੍ਡਿਚ੍ਚਯਂ 1 વਿਭਾવਯ, ਬਾਲਮਤੋ ਭવ ਸਬ੍ਬਪਾਣਿਨਂ।
‘‘Mā paṇḍiccayaṃ 2 vibhāvaya, bālamato bhava sabbapāṇinaṃ;
ਸਬ੍ਬੋ ਤਂ ਜਨੋ ਓਚਿਨਾਯਤੁ, ਏવਂ ਤવ ਅਤ੍ਥੋ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ’’॥
Sabbo taṃ jano ocināyatu, evaṃ tava attho bhavissati’’.
੨.
2.
‘‘ਕਰੋਮਿ ਤੇ ਤਂ વਚਨਂ, ਯਂ ਮਂ ਭਣਸਿ ਦੇવਤੇ।
‘‘Karomi te taṃ vacanaṃ, yaṃ maṃ bhaṇasi devate;
ਅਤ੍ਥਕਾਮਾਸਿ ਮੇ ਅਮ੍ਮ, ਹਿਤਕਾਮਾਸਿ ਦੇવਤੇ’’॥
Atthakāmāsi me amma, hitakāmāsi devate’’.
੩.
3.
‘‘ਕਿਂ ਨੁ ਸਨ੍ਤਰਮਾਨੋવ, ਕਾਸੁਂ ਖਣਸਿ ਸਾਰਥਿ।
‘‘Kiṃ nu santaramānova, kāsuṃ khaṇasi sārathi;
ਪੁਟ੍ਠੋ ਮੇ ਸਮ੍ਮ ਅਕ੍ਖਾਹਿ, ਕਿਂ ਕਾਸੁਯਾ ਕਰਿਸ੍ਸਸਿ’’॥
Puṭṭho me samma akkhāhi, kiṃ kāsuyā karissasi’’.
੪.
4.
‘‘ਰਞ੍ਞੋ ਮੂਗੋ ਚ ਪਕ੍ਖੋ ਚ, ਪੁਤ੍ਤੋ ਜਾਤੋ ਅਚੇਤਸੋ।
‘‘Rañño mūgo ca pakkho ca, putto jāto acetaso;
ਸੋਮ੍ਹਿ ਰਞ੍ਞਾ ਸਮਜ੍ਝਿਟ੍ਠੋ, ਪੁਤ੍ਤਂ ਮੇ ਨਿਖਣਂ વਨੇ’’॥
Somhi raññā samajjhiṭṭho, puttaṃ me nikhaṇaṃ vane’’.
੫.
5.
ਅਧਮ੍ਮਂ ਸਾਰਥਿ ਕਯਿਰਾ, ਮਂ ਚੇ ਤ੍વਂ ਨਿਖਣਂ વਨੇ’’॥
Adhammaṃ sārathi kayirā, maṃ ce tvaṃ nikhaṇaṃ vane’’.
੬.
6.
ਅਧਮ੍ਮਂ ਸਾਰਥਿ ਕਯਿਰਾ, ਮਂ ਚੇ ਤ੍વਂ ਨਿਖਣਂ વਨੇ’’॥
Adhammaṃ sārathi kayirā, maṃ ce tvaṃ nikhaṇaṃ vane’’.
੭.
7.
ਕੋ વਾ ਤ੍વਂ ਕਸ੍ਸ વਾ ਪੁਤ੍ਤੋ, ਕਥਂ ਜਾਨੇਮੁ ਤਂ ਮਯਂ’’॥
Ko vā tvaṃ kassa vā putto, kathaṃ jānemu taṃ mayaṃ’’.
੮.
8.
‘‘ਨਮ੍ਹਿ ਦੇવੋ ਨ ਗਨ੍ਧਬ੍ਬੋ, ਨਾਪਿ ਸਕ੍ਕੋ ਪੁਰਿਨ੍ਦਦੋ।
‘‘Namhi devo na gandhabbo, nāpi sakko purindado;
੯.
9.
‘‘ਤਸ੍ਸ ਰਞ੍ਞੋ ਅਹਂ ਪੁਤ੍ਤੋ, ਯਂ ਤ੍વਂ ਸਮ੍ਮੂਪਜੀવਸਿ 11।
‘‘Tassa rañño ahaṃ putto, yaṃ tvaṃ sammūpajīvasi 12;
ਅਧਮ੍ਮਂ ਸਾਰਥਿ ਕਯਿਰਾ, ਮਂ ਚੇ ਤ੍વਂ ਨਿਖਣਂ વਨੇ॥
Adhammaṃ sārathi kayirā, maṃ ce tvaṃ nikhaṇaṃ vane.
੧੦.
10.
‘‘ਯਸ੍ਸ ਰੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਛਾਯਾਯ, ਨਿਸੀਦੇਯ੍ਯ ਸਯੇਯ੍ਯ વਾ।
‘‘Yassa rukkhassa chāyāya, nisīdeyya sayeyya vā;
੧੧.
11.
‘‘ਯਥਾ ਰੁਕ੍ਖੋ ਤਥਾ ਰਾਜਾ, ਯਥਾ ਸਾਖਾ ਤਥਾ ਅਹਂ।
‘‘Yathā rukkho tathā rājā, yathā sākhā tathā ahaṃ;
ਯਥਾ ਛਾਯੂਪਗੋ ਪੋਸੋ, ਏવਂ ਤ੍વਮਸਿ ਸਾਰਥਿ।
Yathā chāyūpago poso, evaṃ tvamasi sārathi;
ਅਧਮ੍ਮਂ ਸਾਰਥਿ ਕਯਿਰਾ, ਮਂ ਚੇ ਤ੍વਂ ਨਿਖਣਂ વਨੇ॥
Adhammaṃ sārathi kayirā, maṃ ce tvaṃ nikhaṇaṃ vane.
੧੨.
12.
ਬਹੂ ਨਂ ਉਪਜੀવਨ੍ਤਿ, ਯੋ ਮਿਤ੍ਤਾਨਂ ਨ ਦੁਬ੍ਭਤਿ॥
Bahū naṃ upajīvanti, yo mittānaṃ na dubbhati.
੧੩.
13.
‘‘ਯਂ ਯਂ ਜਨਪਦਂ ਯਾਤਿ, ਨਿਗਮੇ ਰਾਜਧਾਨਿਯੋ।
‘‘Yaṃ yaṃ janapadaṃ yāti, nigame rājadhāniyo;
ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਪੂਜਿਤੋ ਹੋਤਿ, ਯੋ ਮਿਤ੍ਤਾਨਂ ਨ ਦੁਬ੍ਭਤਿ॥
Sabbattha pūjito hoti, yo mittānaṃ na dubbhati.
੧੪.
14.
ਸਬ੍ਬੇ ਅਮਿਤ੍ਤੇ ਤਰਤਿ, ਯੋ ਮਿਤ੍ਤਾਨਂ ਨ ਦੁਬ੍ਭਤਿ॥
Sabbe amitte tarati, yo mittānaṃ na dubbhati.
੧੫.
15.
ਞਾਤੀਨਂ ਉਤ੍ਤਮੋ ਹੋਤਿ, ਯੋ ਮਿਤ੍ਤਾਨਂ ਨ ਦੁਬ੍ਭਤਿ॥
Ñātīnaṃ uttamo hoti, yo mittānaṃ na dubbhati.
੧੬.
16.
વਣ੍ਣਕਿਤ੍ਤਿਭਤੋ ਹੋਤਿ, ਯੋ ਮਿਤ੍ਤਾਨਂ ਨ ਦੁਬ੍ਭਤਿ॥
Vaṇṇakittibhato hoti, yo mittānaṃ na dubbhati.
੧੭.
17.
‘‘ਪੂਜਕੋ ਲਭਤੇ ਪੂਜਂ, વਨ੍ਦਕੋ ਪਟਿવਨ੍ਦਨਂ।
‘‘Pūjako labhate pūjaṃ, vandako paṭivandanaṃ;
ਯਸੋ ਕਿਤ੍ਤਿਞ੍ਚ ਪਪ੍ਪੋਤਿ, ਯੋ ਮਿਤ੍ਤਾਨਂ ਨ ਦੁਬ੍ਭਤਿ॥
Yaso kittiñca pappoti, yo mittānaṃ na dubbhati.
੧੮.
18.
‘‘ਅਗ੍ਗਿ ਯਥਾ ਪਜ੍ਜਲਤਿ, ਦੇવਤਾવ વਿਰੋਚਤਿ।
‘‘Aggi yathā pajjalati, devatāva virocati;
ਸਿਰਿਯਾ ਅਜਹਿਤੋ ਹੋਤਿ, ਯੋ ਮਿਤ੍ਤਾਨਂ ਨ ਦੁਬ੍ਭਤਿ॥
Siriyā ajahito hoti, yo mittānaṃ na dubbhati.
੧੯.
19.
‘‘ਗਾવੋ ਤਸ੍ਸ ਪਜਾਯਨ੍ਤਿ, ਖੇਤ੍ਤੇ વੁਤ੍ਤਂ વਿਰੂਹਤਿ।
‘‘Gāvo tassa pajāyanti, khette vuttaṃ virūhati;
વੁਤ੍ਤਾਨਂ ਫਲਮਸ੍ਨਾਤਿ, ਯੋ ਮਿਤ੍ਤਾਨਂ ਨ ਦੁਬ੍ਭਤਿ॥
Vuttānaṃ phalamasnāti, yo mittānaṃ na dubbhati.
੨੦.
20.
‘‘ਦਰਿਤੋ ਪਬ੍ਬਤਾਤੋ વਾ, ਰੁਕ੍ਖਤੋ ਪਤਿਤੋ ਨਰੋ।
‘‘Darito pabbatāto vā, rukkhato patito naro;
ਚੁਤੋ ਪਤਿਟ੍ਠਂ ਲਭਤਿ, ਯੋ ਮਿਤ੍ਤਾਨਂ ਨ ਦੁਬ੍ਭਤਿ॥
Cuto patiṭṭhaṃ labhati, yo mittānaṃ na dubbhati.
੨੧.
21.
‘‘વਿਰੂਲ਼੍ਹਮੂਲਸਨ੍ਤਾਨਂ, ਨਿਗ੍ਰੋਧਮਿવ ਮਾਲੁਤੋ।
‘‘Virūḷhamūlasantānaṃ, nigrodhamiva māluto;
ਅਮਿਤ੍ਤਾ ਨਪ੍ਪਸਾਹਨ੍ਤਿ, ਯੋ ਮਿਤ੍ਤਾਨਂ ਨ ਦੁਬ੍ਭਤਿ’’॥
Amittā nappasāhanti, yo mittānaṃ na dubbhati’’.
੨੨.
22.
‘‘ਏਹਿ ਤਂ ਪਟਿਨੇਸ੍ਸਾਮਿ, ਰਾਜਪੁਤ੍ਤ ਸਕਂ ਘਰਂ।
‘‘Ehi taṃ paṭinessāmi, rājaputta sakaṃ gharaṃ;
ਰਜ੍ਜਂ ਕਾਰੇਹਿ ਭਦ੍ਦਨ੍ਤੇ, ਕਿਂ ਅਰਞ੍ਞੇ ਕਰਿਸ੍ਸਸਿ’’॥
Rajjaṃ kārehi bhaddante, kiṃ araññe karissasi’’.
੨੩.
23.
ਯਂ ਮੇ ਅਧਮ੍ਮਚਰਿਯਾਯ, ਰਜ੍ਜਂ ਲਬ੍ਭੇਥ ਸਾਰਥਿ’’॥
Yaṃ me adhammacariyāya, rajjaṃ labbhetha sārathi’’.
੨੪.
24.
ਪਿਤਾ ਮਾਤਾ ਚ ਮੇ ਦਜ੍ਜੁਂ, ਰਾਜਪੁਤ੍ਤ ਤਯੀ ਗਤੇ॥
Pitā mātā ca me dajjuṃ, rājaputta tayī gate.
੨੫.
25.
‘‘ਓਰੋਧਾ ਚ ਕੁਮਾਰਾ ਚ, વੇਸਿਯਾਨਾ ਚ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ।
‘‘Orodhā ca kumārā ca, vesiyānā ca brāhmaṇā;
ਤੇਪਿ ਅਤ੍ਤਮਨਾ ਦਜ੍ਜੁਂ, ਰਾਜਪੁਤ੍ਤ ਤਯੀ ਗਤੇ॥
Tepi attamanā dajjuṃ, rājaputta tayī gate.
੨੬.
26.
੨੭.
27.
ਉਪਾਯਨਾਨਿ ਮੇ ਦਜ੍ਜੁਂ, ਰਾਜਪੁਤ੍ਤ ਤਯੀ ਗਤੇ’’॥
Upāyanāni me dajjuṃ, rājaputta tayī gate’’.
੨੮.
28.
‘‘ਪਿਤੁ ਮਾਤੁ ਚਹਂ ਚਤ੍ਤੋ, ਰਟ੍ਠਸ੍ਸ ਨਿਗਮਸ੍ਸ ਚ।
‘‘Pitu mātu cahaṃ catto, raṭṭhassa nigamassa ca;
ਅਥੋ ਸਬ੍ਬਕੁਮਾਰਾਨਂ, ਨਤ੍ਥਿ ਮਯ੍ਹਂ ਸਕਂ ਘਰਂ॥
Atho sabbakumārānaṃ, natthi mayhaṃ sakaṃ gharaṃ.
੨੯.
29.
‘‘ਅਨੁਞ੍ਞਾਤੋ ਅਹਂ ਮਤ੍ਯਾ, ਸਞ੍ਚਤ੍ਤੋ ਪਿਤਰਾ ਮਹਂ।
‘‘Anuññāto ahaṃ matyā, sañcatto pitarā mahaṃ;
ਏਕੋਰਞ੍ਞੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ, ਨ ਕਾਮੇ ਅਭਿਪਤ੍ਥਯੇ॥
Ekoraññe pabbajito, na kāme abhipatthaye.
੩੦.
30.
‘‘ਅਪਿ ਅਤਰਮਾਨਾਨਂ, ਫਲਾਸਾવ ਸਮਿਜ੍ਝਤਿ।
‘‘Api ataramānānaṃ, phalāsāva samijjhati;
વਿਪਕ੍ਕਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯੋਸ੍ਮਿ, ਏવਂ ਜਾਨਾਹਿ ਸਾਰਥਿ॥
Vipakkabrahmacariyosmi, evaṃ jānāhi sārathi.
੩੧.
31.
‘‘ਅਪਿ ਅਤਰਮਾਨਾਨਂ, ਸਮ੍ਮਦਤ੍ਥੋ વਿਪਚ੍ਚਤਿ।
‘‘Api ataramānānaṃ, sammadattho vipaccati;
વਿਪਕ੍ਕਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯੋਸ੍ਮਿ, ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤੋ ਅਕੁਤੋਭਯੋ’’॥
Vipakkabrahmacariyosmi, nikkhanto akutobhayo’’.
੩੨.
32.
ਕਸ੍ਮਾ ਪਿਤੁ ਚ ਮਾਤੁਚ੍ਚ, ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਨ ਭਣੀ ਤਦਾ’’॥
Kasmā pitu ca mātucca, santike na bhaṇī tadā’’.
੩੩.
33.
੩੪.
34.
‘‘ਪੁਰਿਮਂ ਸਰਾਮਹਂ ਜਾਤਿਂ, ਯਤ੍ਥ ਰਜ੍ਜਮਕਾਰਯਿਂ।
‘‘Purimaṃ sarāmahaṃ jātiṃ, yattha rajjamakārayiṃ;
ਕਾਰਯਿਤ੍વਾ ਤਹਿਂ ਰਜ੍ਜਂ, ਪਾਪਤ੍ਥਂ ਨਿਰਯਂ ਭੁਸਂ॥
Kārayitvā tahiṃ rajjaṃ, pāpatthaṃ nirayaṃ bhusaṃ.
੩੫.
35.
‘‘વੀਸਤਿਞ੍ਚੇવ વਸ੍ਸਾਨਿ, ਤਹਿਂ ਰਜ੍ਜਮਕਾਰਯਿਂ।
‘‘Vīsatiñceva vassāni, tahiṃ rajjamakārayiṃ;
੩੬.
36.
‘‘ਤਸ੍ਸ ਰਜ੍ਜਸ੍ਸਹਂ ਭੀਤੋ, ਮਾ ਮਂ ਰਜ੍ਜਾਭਿਸੇਚਯੁਂ 47।
‘‘Tassa rajjassahaṃ bhīto, mā maṃ rajjābhisecayuṃ 48;
ਤਸ੍ਮਾ ਪਿਤੁ ਚ ਮਾਤੁਚ੍ਚ, ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਨ ਭਣਿਂ ਤਦਾ॥
Tasmā pitu ca mātucca, santike na bhaṇiṃ tadā.
੩੭.
37.
‘‘ਉਚ੍ਛਙ੍ਗੇ ਮਂ ਨਿਸਾਦੇਤ੍વਾ, ਪਿਤਾ ਅਤ੍ਥਾਨੁਸਾਸਤਿ।
‘‘Ucchaṅge maṃ nisādetvā, pitā atthānusāsati;
੩੮.
38.
ਅਮੂਗੋ ਮੂਗવਣ੍ਣੇਨ, ਅਪਕ੍ਖੋ ਪਕ੍ਖਸਮ੍ਮਤੋ।
Amūgo mūgavaṇṇena, apakkho pakkhasammato;
ਸਕੇ ਮੁਤ੍ਤਕਰੀਸਸ੍ਮਿਂ, ਅਚ੍ਛਾਹਂ ਸਮ੍ਪਰਿਪ੍ਲੁਤੋ॥
Sake muttakarīsasmiṃ, acchāhaṃ samparipluto.
੩੯.
39.
‘‘ਕਸਿਰਞ੍ਚ ਪਰਿਤ੍ਤਞ੍ਚ, ਤਞ੍ਚ ਦੁਕ੍ਖੇਨ ਸਂਯੁਤਂ।
‘‘Kasirañca parittañca, tañca dukkhena saṃyutaṃ;
੪੦.
40.
‘‘ਪਞ੍ਞਾਯ ਚ ਅਲਾਭੇਨ, ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਚ ਅਦਸ੍ਸਨਾ।
‘‘Paññāya ca alābhena, dhammassa ca adassanā;
੪੧.
41.
‘‘ਅਪਿ ਅਤਰਮਾਨਾਨਂ, ਫਲਾਸਾવ ਸਮਿਜ੍ਝਤਿ।
‘‘Api ataramānānaṃ, phalāsāva samijjhati;
વਿਪਕ੍ਕਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯੋਸ੍ਮਿ, ਏવਂ ਜਾਨਾਹਿ ਸਾਰਥਿ॥
Vipakkabrahmacariyosmi, evaṃ jānāhi sārathi.
੪੨.
42.
‘‘ਅਪਿ ਅਤਰਮਾਨਾਨਂ, ਸਮ੍ਮਦਤ੍ਥੋ વਿਪਚ੍ਚਤਿ।
‘‘Api ataramānānaṃ, sammadattho vipaccati;
વਿਪਕ੍ਕਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯੋਸ੍ਮਿ, ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤੋ ਅਕੁਤੋਭਯੋ’’॥
Vipakkabrahmacariyosmi, nikkhanto akutobhayo’’.
੪੩.
43.
‘‘ਅਹਮ੍ਪਿ ਪਬ੍ਬਜਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਰਾਜਪੁਤ੍ਤ ਤવਨ੍ਤਿਕੇ।
‘‘Ahampi pabbajissāmi, rājaputta tavantike;
ਅવ੍ਹਾਯਸ੍ਸੁ 59 ਮਂ ਭਦ੍ਦਨ੍ਤੇ, ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾ ਮਮ ਰੁਚ੍ਚਤਿ’’॥
Avhāyassu 60 maṃ bhaddante, pabbajjā mama ruccati’’.
੪੪.
44.
‘‘ਰਥਂ ਨਿਯ੍ਯਾਦਯਿਤ੍વਾਨ, ਅਨਣੋ ਏਹਿ ਸਾਰਥਿ।
‘‘Rathaṃ niyyādayitvāna, anaṇo ehi sārathi;
ਅਨਣਸ੍ਸ ਹਿ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾ, ਏਤਂ ਇਸੀਹਿ વਣ੍ਣਿਤਂ’’॥
Anaṇassa hi pabbajjā, etaṃ isīhi vaṇṇitaṃ’’.
੪੫.
45.
‘‘ਯਦੇવ ਤ੍ਯਾਹਂ વਚਨਂ, ਅਕਰਂ ਭਦ੍ਦਮਤ੍ਥੁ ਤੇ।
‘‘Yadeva tyāhaṃ vacanaṃ, akaraṃ bhaddamatthu te;
ਤਦੇવ ਮੇ ਤ੍વਂ વਚਨਂ, ਯਾਚਿਤੋ ਕਤ੍ਤੁਮਰਹਸਿ॥
Tadeva me tvaṃ vacanaṃ, yācito kattumarahasi.
੪੬.
46.
‘‘ਇਧੇવ ਤਾવ ਅਚ੍ਛਸ੍ਸੁ, ਯਾવ ਰਾਜਾਨਮਾਨਯੇ।
‘‘Idheva tāva acchassu, yāva rājānamānaye;
ਅਪ੍ਪੇવ ਤੇ ਪਿਤਾ ਦਿਸ੍વਾ, ਪਤੀਤੋ ਸੁਮਨੋ ਸਿਯਾ’’॥
Appeva te pitā disvā, patīto sumano siyā’’.
੪੭.
47.
‘‘ਕਰੋਮਿ ਤੇਤਂ વਚਨਂ, ਯਂ ਮਂ ਭਣਸਿ ਸਾਰਥਿ।
‘‘Karomi tetaṃ vacanaṃ, yaṃ maṃ bhaṇasi sārathi;
ਅਹਮ੍ਪਿ ਦਟ੍ਠੁਕਾਮੋਸ੍ਮਿ, ਪਿਤਰਂ ਮੇ ਇਧਾਗਤਂ॥
Ahampi daṭṭhukāmosmi, pitaraṃ me idhāgataṃ.
੪੮.
48.
‘‘ਏਹਿ ਸਮ੍ਮ ਨਿવਤ੍ਤਸ੍ਸੁ, ਕੁਸਲਂ વਜ੍ਜਾਸਿ ਞਾਤਿਨਂ।
‘‘Ehi samma nivattassu, kusalaṃ vajjāsi ñātinaṃ;
ਮਾਤਰਂ ਪਿਤਰਂ ਮਯ੍ਹਂ, વੁਤ੍ਤੋ વਜ੍ਜਾਸਿ વਨ੍ਦਨਂ’’॥
Mātaraṃ pitaraṃ mayhaṃ, vutto vajjāsi vandanaṃ’’.
੪੯.
49.
ਤਸ੍ਸ ਪਾਦੇ ਗਹੇਤ੍વਾਨ, ਕਤ੍વਾ ਚ ਨਂ ਪਦਕ੍ਖਿਣਂ।
Tassa pāde gahetvāna, katvā ca naṃ padakkhiṇaṃ;
ਸਾਰਥਿ ਰਥਮਾਰੁਯ੍ਹ, ਰਾਜਦ੍વਾਰਂ ਉਪਾਗਮਿ॥
Sārathi rathamāruyha, rājadvāraṃ upāgami.
੫੦.
50.
‘‘ਸੁਞ੍ਞਂ ਮਾਤਾ ਰਥਂ ਦਿਸ੍વਾ, ਏਕਂ ਸਾਰਥਿਮਾਗਤਂ।
‘‘Suññaṃ mātā rathaṃ disvā, ekaṃ sārathimāgataṃ;
ਅਸ੍ਸੁਪੁਣ੍ਣੇਹਿ ਨੇਤ੍ਤੇਹਿ, ਰੋਦਨ੍ਤੀ ਨਂ ਉਦਿਕ੍ਖਤਿ॥
Assupuṇṇehi nettehi, rodantī naṃ udikkhati.
੫੧.
51.
‘‘ਅਯਂ ਸੋ ਸਾਰਥਿ ਏਤਿ, ਨਿਹਨ੍ਤ੍વਾ ਮਮ ਅਤ੍ਰਜਂ।
‘‘Ayaṃ so sārathi eti, nihantvā mama atrajaṃ;
ਨਿਹਤੋ ਨੂਨ ਮੇ ਪੁਤ੍ਤੋ, ਪਥਬ੍ਯਾ ਭੂਮਿવਡ੍ਢਨੋ॥
Nihato nūna me putto, pathabyā bhūmivaḍḍhano.
੫੨.
52.
‘‘ਅਮਿਤ੍ਤਾ ਨੂਨ ਨਨ੍ਦਨ੍ਤਿ, ਪਤੀਤਾ ਨੂਨ વੇਰਿਨੋ।
‘‘Amittā nūna nandanti, patītā nūna verino;
ਆਗਤਂ ਸਾਰਥਿਂ ਦਿਸ੍વਾ, ਨਿਹਨ੍ਤ੍વਾ ਮਮ ਅਤ੍ਰਜਂ॥
Āgataṃ sārathiṃ disvā, nihantvā mama atrajaṃ.
੫੩.
53.
‘‘ਸੁਞ੍ਞਂ ਮਾਤਾ ਰਥਂ ਦਿਸ੍વਾ, ਏਕਂ ਸਾਰਥਿਮਾਗਤਂ।
‘‘Suññaṃ mātā rathaṃ disvā, ekaṃ sārathimāgataṃ;
੫੪.
54.
‘‘ਕਿਨ੍ਨੁ ਮੂਗੋ ਕਿਂ ਨੁ ਪਕ੍ਖੋ, ਕਿਨ੍ਨੁ ਸੋ વਿਲਪੀ ਤਦਾ।
‘‘Kinnu mūgo kiṃ nu pakkho, kinnu so vilapī tadā;
ਨਿਹਞ੍ਞਮਾਨੋ ਭੂਮਿਯਾ, ਤਂ ਮੇ ਅਕ੍ਖਾਹਿ ਸਾਰਥਿ॥
Nihaññamāno bhūmiyā, taṃ me akkhāhi sārathi.
੫੫.
55.
‘‘ਕਥਂ ਹਤ੍ਥੇਹਿ ਪਾਦੇਹਿ, ਮੂਗਪਕ੍ਖੋ વਿવਜ੍ਜਯਿ।
‘‘Kathaṃ hatthehi pādehi, mūgapakkho vivajjayi;
ਨਿਹਞ੍ਞਮਾਨੋ ਭੂਮਿਯਾ, ਤਂ ਮੇ ਅਕ੍ਖਾਹਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤੋ’’॥
Nihaññamāno bhūmiyā, taṃ me akkhāhi pucchito’’.
੫੬.
56.
ਯਂ ਮੇ ਸੁਤਂ વਾ ਦਿਟ੍ਠਂ વਾ, ਰਾਜਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ’’॥
Yaṃ me sutaṃ vā diṭṭhaṃ vā, rājaputtassa santike’’.
੫੭.
57.
‘‘ਅਭਯਂ ਸਮ੍ਮ ਤੇ ਦਮ੍ਮਿ, ਅਭੀਤੋ ਭਣ ਸਾਰਥਿ।
‘‘Abhayaṃ samma te dammi, abhīto bhaṇa sārathi;
ਯਂ ਤੇ ਸੁਤਂ વਾ ਦਿਟ੍ਠਂ વਾ, ਰਾਜਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ’’॥
Yaṃ te sutaṃ vā diṭṭhaṃ vā, rājaputtassa santike’’.
੫੮.
58.
‘‘ਨ ਸੋ ਮੂਗੋ ਨ ਸੋ ਪਕ੍ਖੋ, વਿਸਟ੍ਠવਚਨੋ ਚ ਸੋ।
‘‘Na so mūgo na so pakkho, visaṭṭhavacano ca so;
੫੯.
59.
‘‘ਪੁਰਿਮਂ ਸਰਤਿ ਸੋ ਜਾਤਿਂ, ਯਤ੍ਥ ਰਜ੍ਜਮਕਾਰਯਿ।
‘‘Purimaṃ sarati so jātiṃ, yattha rajjamakārayi;
ਕਾਰਯਿਤ੍વਾ ਤਹਿਂ ਰਜ੍ਜਂ, ਪਾਪਤ੍ਥ ਨਿਰਯਂ ਭੁਸਂ॥
Kārayitvā tahiṃ rajjaṃ, pāpattha nirayaṃ bhusaṃ.
੬੦.
60.
‘‘વੀਸਤਿਞ੍ਚੇવ વਸ੍ਸਾਨਿ, ਤਹਿਂ ਰਜ੍ਜਮਕਾਰਯਿ।
‘‘Vīsatiñceva vassāni, tahiṃ rajjamakārayi;
ਅਸੀਤਿવਸ੍ਸਸਹਸ੍ਸਾਨਿ, ਨਿਰਯਮ੍ਹਿ ਅਪਚ੍ਚਿ ਸੋ॥
Asītivassasahassāni, nirayamhi apacci so.
੬੧.
61.
‘‘ਤਸ੍ਸ ਰਜ੍ਜਸ੍ਸ ਸੋ ਭੀਤੋ, ਮਾ ਮਂ ਰਜ੍ਜਾਭਿਸੇਚਯੁਂ।
‘‘Tassa rajjassa so bhīto, mā maṃ rajjābhisecayuṃ;
ਤਸ੍ਮਾ ਪਿਤੁ ਚ ਮਾਤੁਚ੍ਚ, ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਨ ਭਣੀ ਤਦਾ॥
Tasmā pitu ca mātucca, santike na bhaṇī tadā.
੬੨.
62.
‘‘ਅਙ੍ਗਪਚ੍ਚਙ੍ਗਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ, ਆਰੋਹਪਰਿਣਾਹવਾ।
‘‘Aṅgapaccaṅgasampanno, ārohapariṇāhavā;
વਿਸਟ੍ਠવਚਨੋ ਪਞ੍ਞੋ, ਮਗ੍ਗੇ ਸਗ੍ਗਸ੍ਸ ਤਿਟ੍ਠਤਿ॥
Visaṭṭhavacano pañño, magge saggassa tiṭṭhati.
੬੩.
63.
ਏਹਿ ਤਂ ਪਾਪਯਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਯਤ੍ਥ ਸਮ੍ਮਤਿ ਤੇਮਿਯੋ’’॥
Ehi taṃ pāpayissāmi, yattha sammati temiyo’’.
੬੪.
64.
੬੫.
65.
‘‘વਾਦਨ੍ਤੁ 73 ਭੇਰੀ ਸਨ੍ਨਦ੍ਧਾ, વਗ੍ਗੂ વਾਦਨ੍ਤੁ ਦੁਨ੍ਦੁਭੀ।
‘‘Vādantu 74 bherī sannaddhā, vaggū vādantu dundubhī;
੬੬.
66.
‘‘ਓਰੋਧਾ ਚ ਕੁਮਾਰਾ ਚ, વੇਸਿਯਾਨਾ ਚ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ।
‘‘Orodhā ca kumārā ca, vesiyānā ca brāhmaṇā;
੬੭.
67.
‘‘ਹਤ੍ਥਾਰੋਹਾ ਅਨੀਕਟ੍ਠਾ, ਰਥਿਕਾ ਪਤ੍ਤਿਕਾਰਕਾ।
‘‘Hatthārohā anīkaṭṭhā, rathikā pattikārakā;
੬੮.
68.
‘‘ਸਮਾਗਤਾ ਜਾਨਪਦਾ, ਨੇਗਮਾ ਚ ਸਮਾਗਤਾ।
‘‘Samāgatā jānapadā, negamā ca samāgatā;
ਖਿਪ੍ਪਂ ਯਾਨਾਨਿ ਯੋਜੇਨ੍ਤੁ, ਗਚ੍ਛਂ ਪੁਤ੍ਤਨਿવੇਦਕੋ’’ 81॥
Khippaṃ yānāni yojentu, gacchaṃ puttanivedako’’ 82.
੬੯.
69.
‘‘ਅਸ੍ਸੇ ਚ ਸਾਰਥੀ ਯੁਤ੍ਤੇ, ਸਿਨ੍ਧવੇ ਸੀਘવਾਹਨੇ।
‘‘Asse ca sārathī yutte, sindhave sīghavāhane;
ਰਾਜਦ੍વਾਰਂ ਉਪਾਗਚ੍ਛੁਂ, ਯੁਤ੍ਤਾ ਦੇવ ਇਮੇ ਹਯਾ’’॥
Rājadvāraṃ upāgacchuṃ, yuttā deva ime hayā’’.
੭੦.
70.
‘‘ਥੂਲਾ ਜવੇਨ ਹਾਯਨ੍ਤਿ, ਕਿਸਾ ਹਾਯਨ੍ਤਿ ਥਾਮੁਨਾ।
‘‘Thūlā javena hāyanti, kisā hāyanti thāmunā;
ਕਿਸੇ ਥੂਲੇ વਿવਜ੍ਜੇਤ੍વਾ, ਸਂਸਟ੍ਠਾ ਯੋਜਿਤਾ ਹਯਾ’’॥
Kise thūle vivajjetvā, saṃsaṭṭhā yojitā hayā’’.
੭੧.
71.
‘‘ਤਤੋ ਰਾਜਾ ਤਰਮਾਨੋ, ਯੁਤ੍ਤਮਾਰੁਯ੍ਹ ਸਨ੍ਦਨਂ।
‘‘Tato rājā taramāno, yuttamāruyha sandanaṃ;
੭੨.
72.
‘‘વਾਲਬੀਜਨਿਮੁਣ੍ਹੀਸਂ, ਖਗ੍ਗਂ ਛਤ੍ਤਞ੍ਚ ਪਣ੍ਡਰਂ।
‘‘Vālabījanimuṇhīsaṃ, khaggaṃ chattañca paṇḍaraṃ;
੭੩.
73.
ਖਿਪ੍ਪਮੇવ ਉਪਾਗਚ੍ਛਿ, ਯਤ੍ਥ ਸਮ੍ਮਤਿ ਤੇਮਿਯੋ॥
Khippameva upāgacchi, yattha sammati temiyo.
੭੪.
74.
‘‘ਤਞ੍ਚ ਦਿਸ੍વਾਨ ਆਯਨ੍ਤਂ, ਜਲਨ੍ਤਮਿવ ਤੇਜਸਾ।
‘‘Tañca disvāna āyantaṃ, jalantamiva tejasā;
੭੫.
75.
‘‘ਕਚ੍ਚਿ ਨੁ ਤਾਤ ਕੁਸਲਂ, ਕਚ੍ਚਿ ਤਾਤ ਅਨਾਮਯਂ।
‘‘Kacci nu tāta kusalaṃ, kacci tāta anāmayaṃ;
੭੬.
76.
‘‘ਕੁਸਲਞ੍ਚੇવ ਮੇ ਪੁਤ੍ਤ, ਅਥੋ ਪੁਤ੍ਤ ਅਨਾਮਯਂ।
‘‘Kusalañceva me putta, atho putta anāmayaṃ;
ਸਬ੍ਬਾ ਚ ਰਾਜਕਞ੍ਞਾਯੋ, ਅਰੋਗਾ ਤੁਯ੍ਹ ਮਾਤਰੋ’’॥
Sabbā ca rājakaññāyo, arogā tuyha mātaro’’.
੭੭.
77.
ਕਚ੍ਚਿ ਸਚ੍ਚੇ ਚ ਧਮ੍ਮੇ ਚ, ਦਾਨੇ ਤੇ ਰਮਤੇ ਮਨੋ’’॥
Kacci sacce ca dhamme ca, dāne te ramate mano’’.
੭੮.
78.
‘‘ਅਮਜ੍ਜਪੋ ਅਹਂ ਪੁਤ੍ਤ, ਅਥੋ ਮੇ ਸੁਰਮਪ੍ਪਿਯਂ।
‘‘Amajjapo ahaṃ putta, atho me suramappiyaṃ;
ਅਥੋ ਸਚ੍ਚੇ ਚ ਧਮ੍ਮੇ ਚ, ਦਾਨੇ ਮੇ ਰਮਤੇ ਮਨੋ’’॥
Atho sacce ca dhamme ca, dāne me ramate mano’’.
੭੯.
79.
‘‘ਕਚ੍ਚਿ ਅਰੋਗਂ ਯੋਗ੍ਗਂ ਤੇ, ਕਚ੍ਚਿ વਹਤਿ વਾਹਨਂ।
‘‘Kacci arogaṃ yoggaṃ te, kacci vahati vāhanaṃ;
ਕਚ੍ਚਿ ਤੇ ਬ੍ਯਾਧਯੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਸਰੀਰਸ੍ਸੁਪਤਾਪਨਾ’’॥
Kacci te byādhayo natthi, sarīrassupatāpanā’’.
੮੦.
80.
‘‘ਅਥੋ ਅਰੋਗਂ ਯੋਗ੍ਗਂ ਮੇ, ਅਥੋ વਹਤਿ વਾਹਨਂ।
‘‘Atho arogaṃ yoggaṃ me, atho vahati vāhanaṃ;
੮੧.
81.
‘‘ਕਚ੍ਚਿ ਅਨ੍ਤਾ ਚ ਤੇ ਫੀਤਾ, ਮਜ੍ਝੇ ਚ ਬਹਲਾ ਤવ।
‘‘Kacci antā ca te phītā, majjhe ca bahalā tava;
੮੨.
82.
‘‘ਅਥੋ ਅਨ੍ਤਾ ਚ ਮੇ ਫੀਤਾ, ਮਜ੍ਝੇ ਚ ਬਹਲਾ ਮਮ।
‘‘Atho antā ca me phītā, majjhe ca bahalā mama;
ਕੋਟ੍ਠਾਗਾਰਞ੍ਚ ਕੋਸਞ੍ਚ, ਸਬ੍ਬਂ ਮੇ ਪਟਿਸਨ੍ਥਤਂ’’॥
Koṭṭhāgārañca kosañca, sabbaṃ me paṭisanthataṃ’’.
੮੩.
83.
‘‘ਸ੍વਾਗਤਂ ਤੇ ਮਹਾਰਾਜ, ਅਥੋ ਤੇ ਅਦੁਰਾਗਤਂ।
‘‘Svāgataṃ te mahārāja, atho te adurāgataṃ;
ਪਤਿਟ੍ਠਪੇਨ੍ਤੁ 99 ਪਲ੍ਲਙ੍ਕਂ, ਯਤ੍ਥ ਰਾਜਾ ਨਿਸਕ੍ਕਤਿ’’॥
Patiṭṭhapentu 100 pallaṅkaṃ, yattha rājā nisakkati’’.
੮੪.
84.
੮੫.
85.
‘‘ਇਦਮ੍ਪਿ ਪਣ੍ਣਕਂ ਮਯ੍ਹਂ, ਰਨ੍ਧਂ ਰਾਜ ਅਲੋਣਕਂ।
‘‘Idampi paṇṇakaṃ mayhaṃ, randhaṃ rāja aloṇakaṃ;
੮੬.
86.
‘‘ਨ ਚਾਹਂ 107 ਪਣ੍ਣਂ ਭੁਞ੍ਜਾਮਿ, ਨ ਹੇਤਂ ਮਯ੍ਹ ਭੋਜਨਂ।
‘‘Na cāhaṃ 108 paṇṇaṃ bhuñjāmi, na hetaṃ mayha bhojanaṃ;
ਸਾਲੀਨਂ ਓਦਨਂ ਭੁਞ੍ਜੇ, ਸੁਚਿਂ ਮਂਸੂਪਸੇਚਨਂ’’॥
Sālīnaṃ odanaṃ bhuñje, suciṃ maṃsūpasecanaṃ’’.
੮੭.
87.
‘‘ਅਚ੍ਛੇਰਕਂ ਮਂ ਪਟਿਭਾਤਿ, ਏਕਕਮ੍ਪਿ ਰਹੋਗਤਂ।
‘‘Accherakaṃ maṃ paṭibhāti, ekakampi rahogataṃ;
ਏਦਿਸਂ ਭੁਞ੍ਜਮਾਨਾਨਂ, ਕੇਨ વਣ੍ਣੋ ਪਸੀਦਤਿ’’॥
Edisaṃ bhuñjamānānaṃ, kena vaṇṇo pasīdati’’.
੮੮.
88.
‘‘ਏਕੋ ਰਾਜ ਨਿਪਜ੍ਜਾਮਿ, ਨਿਯਤੇ ਪਣ੍ਣਸਨ੍ਥਰੇ।
‘‘Eko rāja nipajjāmi, niyate paṇṇasanthare;
ਤਾਯ ਮੇ ਏਕਸੇਯ੍ਯਾਯ, ਰਾਜ વਣ੍ਣੋ ਪਸੀਦਤਿ॥
Tāya me ekaseyyāya, rāja vaṇṇo pasīdati.
੮੯.
89.
ਤਾਯ ਮੇ ਸੁਖਸੇਯ੍ਯਾਯ, ਰਾਜ વਣ੍ਣੋ ਪਸੀਦਤਿ॥
Tāya me sukhaseyyāya, rāja vaṇṇo pasīdati.
੯੦.
90.
ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇਨ ਯਾਪੇਮਿ, ਤੇਨ વਣ੍ਣੋ ਪਸੀਦਤਿ॥
Paccuppannena yāpemi, tena vaṇṇo pasīdati.
੯੧.
91.
‘‘ਅਨਾਗਤਪ੍ਪਜਪ੍ਪਾਯ, ਅਤੀਤਸ੍ਸਾਨੁਸੋਚਨਾ।
‘‘Anāgatappajappāya, atītassānusocanā;
ਏਤੇਨ ਬਾਲਾ ਸੁਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਨਲ਼ੋવ ਹਰਿਤੋ ਲੁਤੋ’’॥
Etena bālā sussanti, naḷova harito luto’’.
੯੨.
92.
‘‘ਹਤ੍ਥਾਨੀਕਂ ਰਥਾਨੀਕਂ, ਅਸ੍ਸੇ ਪਤ੍ਤੀ ਚ વਮ੍ਮਿਨੋ।
‘‘Hatthānīkaṃ rathānīkaṃ, asse pattī ca vammino;
ਨਿવੇਸਨਾਨਿ ਰਮ੍ਮਾਨਿ, ਅਹਂ ਪੁਤ੍ਤ ਦਦਾਮਿ ਤੇ॥
Nivesanāni rammāni, ahaṃ putta dadāmi te.
੯੩.
93.
‘‘ਇਤ੍ਥਾਗਾਰਮ੍ਪਿ ਤੇ ਦਮ੍ਮਿ, ਸਬ੍ਬਾਲਙ੍ਕਾਰਭੂਸਿਤਂ।
‘‘Itthāgārampi te dammi, sabbālaṅkārabhūsitaṃ;
ਤਾ ਪੁਤ੍ਤ ਪਟਿਪਜ੍ਜਸ੍ਸੁ 113, ਤ੍વਂ ਨੋ ਰਾਜਾ ਭવਿਸ੍ਸਸਿ॥
Tā putta paṭipajjassu 114, tvaṃ no rājā bhavissasi.
੯੪.
94.
ਕਾਮੇ ਤਂ ਰਮਯਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਕਿਂ ਅਰਞ੍ਞੇ ਕਰਿਸ੍ਸਸਿ॥
Kāme taṃ ramayissanti, kiṃ araññe karissasi.
੯੫.
95.
‘‘ਪਟਿਰਾਜੂਹਿ ਤੇ ਕਞ੍ਞਾ, ਆਨਯਿਸ੍ਸਂ ਅਲਙ੍ਕਤਾ।
‘‘Paṭirājūhi te kaññā, ānayissaṃ alaṅkatā;
ਤਾਸੁ ਪੁਤ੍ਤੇ ਜਨੇਤ੍વਾਨ, ਅਥ ਪਚ੍ਛਾ ਪਬ੍ਬਜਿਸ੍ਸਸਿ॥
Tāsu putte janetvāna, atha pacchā pabbajissasi.
੯੬.
96.
ਰਜ੍ਜਂ ਕਾਰੇਹਿ ਭਦ੍ਦਨ੍ਤੇ, ਕਿਂ ਅਰਞ੍ਞੇ ਕਰਿਸ੍ਸਸਿ’’॥
Rajjaṃ kārehi bhaddante, kiṃ araññe karissasi’’.
੯੭.
97.
‘‘ਯੁવਾ ਚਰੇ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀ ਯੁવਾ ਸਿਯਾ।
‘‘Yuvā care brahmacariyaṃ, brahmacārī yuvā siyā;
ਦਹਰਸ੍ਸ ਹਿ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾ, ਏਤਂ ਇਸੀਹਿ વਣ੍ਣਿਤਂ॥
Daharassa hi pabbajjā, etaṃ isīhi vaṇṇitaṃ.
੯੮.
98.
‘‘ਯੁવਾ ਚਰੇ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀ ਯੁવਾ ਸਿਯਾ।
‘‘Yuvā care brahmacariyaṃ, brahmacārī yuvā siyā;
ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਚਰਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਨਾਹਂ ਰਜ੍ਜੇਨ ਮਤ੍ਥਿਕੋ॥
Brahmacariyaṃ carissāmi, nāhaṃ rajjena matthiko.
੯੯.
99.
ਕਿਚ੍ਛਾਲਦ੍ਧਂ ਪਿਯਂ ਪੁਤ੍ਤਂ, ਅਪ੍ਪਤ੍વਾવ ਜਰਂ ਮਤਂ॥
Kicchāladdhaṃ piyaṃ puttaṃ, appatvāva jaraṃ mataṃ.
੧੦੦.
100.
‘‘ਪਸ੍ਸਾਮਿ વੋਹਂ ਦਹਰਿਂ, ਕੁਮਾਰਿਂ ਚਾਰੁਦਸ੍ਸਨਿਂ।
‘‘Passāmi vohaṃ dahariṃ, kumāriṃ cārudassaniṃ;
੧੦੧.
101.
‘‘ਦਹਰਾਪਿ ਹਿ ਮਿਯ੍ਯਨ੍ਤਿ, ਨਰਾ ਚ ਅਥ ਨਾਰਿਯੋ।
‘‘Daharāpi hi miyyanti, narā ca atha nāriyo;
ਤਤ੍ਥ ਕੋ વਿਸ੍ਸਸੇ ਪੋਸੋ, ਦਹਰੋਮ੍ਹੀਤਿ ਜੀવਿਤੇ॥
Tattha ko vissase poso, daharomhīti jīvite.
੧੦੨.
102.
‘‘ਯਸ੍ਸ ਰਤ੍ਯਾ વਿવਸਾਨੇ, ਆਯੁ ਅਪ੍ਪਤਰਂ ਸਿਯਾ।
‘‘Yassa ratyā vivasāne, āyu appataraṃ siyā;
੧੦੩.
103.
‘‘ਨਿਚ੍ਚਮਬ੍ਭਾਹਤੋ ਲੋਕੋ, ਨਿਚ੍ਚਞ੍ਚ ਪਰਿવਾਰਿਤੋ।
‘‘Niccamabbhāhato loko, niccañca parivārito;
੧੦੪.
104.
‘‘ਕੇਨ ਮਬ੍ਭਾਹਤੋ ਲੋਕੋ, ਕੇਨ ਚ ਪਰਿવਾਰਿਤੋ।
‘‘Kena mabbhāhato loko, kena ca parivārito;
ਕਾਯੋ ਅਮੋਘਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਮੇ ਅਕ੍ਖਾਹਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤੋ’’॥
Kāyo amoghā gacchanti, taṃ me akkhāhi pucchito’’.
੧੦੫.
105.
‘‘ਮਚ੍ਚੁਨਾਬ੍ਭਾਹਤੋ ਲੋਕੋ, ਜਰਾਯ ਪਰਿવਾਰਿਤੋ।
‘‘Maccunābbhāhato loko, jarāya parivārito;
ਰਤ੍ਯੋ ਅਮੋਘਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਏવਂ ਜਾਨਾਹਿ ਖਤ੍ਤਿਯ॥
Ratyo amoghā gacchanti, evaṃ jānāhi khattiya.
੧੦੬.
106.
ਅਪ੍ਪਕਂ ਹੋਤਿ વੇਤਬ੍ਬਂ, ਏવਂ ਮਚ੍ਚਾਨ ਜੀવਿਤਂ॥
Appakaṃ hoti vetabbaṃ, evaṃ maccāna jīvitaṃ.
੧੦੭.
107.
ਏવਮਾਯੁ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ, ਗਚ੍ਛਂ ਨੁਪਨਿવਤ੍ਤਤਿ॥
Evamāyu manussānaṃ, gacchaṃ nupanivattati.
੧੦੮.
108.
‘‘ਯਥਾ વਾਰਿવਹੋ ਪੂਰੋ, વਹੇ ਰੁਕ੍ਖੇਪਕੂਲਜੇ।
‘‘Yathā vārivaho pūro, vahe rukkhepakūlaje;
ਏવਂ ਜਰਾਮਰਣੇਨ, વੁਯ੍ਹਨ੍ਤੇ ਸਬ੍ਬਪਾਣਿਨੋ’’॥
Evaṃ jarāmaraṇena, vuyhante sabbapāṇino’’.
੧੦੯.
109.
‘‘ਹਤ੍ਥਾਨੀਕਂ ਰਥਾਨੀਕਂ, ਅਸ੍ਸੇ ਪਤ੍ਤੀ ਚ વਮ੍ਮਿਨੋ।
‘‘Hatthānīkaṃ rathānīkaṃ, asse pattī ca vammino;
ਨਿવੇਸਨਾਨਿ ਰਮ੍ਮਾਨਿ, ਅਹਂ ਪੁਤ੍ਤ ਦਦਾਮਿ ਤੇ॥
Nivesanāni rammāni, ahaṃ putta dadāmi te.
੧੧੦.
110.
‘‘ਇਤ੍ਥਾਗਾਰਮ੍ਪਿ ਤੇ ਦਮ੍ਮਿ, ਸਬ੍ਬਾਲਙ੍ਕਾਰਭੂਸਿਤਂ।
‘‘Itthāgārampi te dammi, sabbālaṅkārabhūsitaṃ;
ਤਾ ਪੁਤ੍ਤ ਪਟਿਪਜ੍ਜਸ੍ਸੁ, ਤ੍વਂ ਨੋ ਰਾਜਾ ਭવਿਸ੍ਸਸਿ॥
Tā putta paṭipajjassu, tvaṃ no rājā bhavissasi.
੧੧੧.
111.
‘‘ਕੁਸਲਾ ਨਚ੍ਚਗੀਤਸ੍ਸ, ਸਿਕ੍ਖਿਤਾ ਚਾਤੁਰਿਤ੍ਥਿਯੋ।
‘‘Kusalā naccagītassa, sikkhitā cāturitthiyo;
ਕਾਮੇ ਤਂ ਰਮਯਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਕਿਂ ਅਰਞ੍ਞੇ ਕਰਿਸ੍ਸਸਿ॥
Kāme taṃ ramayissanti, kiṃ araññe karissasi.
੧੧੨.
112.
‘‘ਪਟਿਰਾਜੂਹਿ ਤੇ ਕਞ੍ਞਾ, ਆਨਯਿਸ੍ਸਂ ਅਲਙ੍ਕਤਾ।
‘‘Paṭirājūhi te kaññā, ānayissaṃ alaṅkatā;
ਤਾਸੁ ਪੁਤ੍ਤੇ ਜਨੇਤ੍વਾਨ, ਅਥ ਪਚ੍ਛਾ ਪਬ੍ਬਜਿਸ੍ਸਸਿ॥
Tāsu putte janetvāna, atha pacchā pabbajissasi.
੧੧੩.
113.
‘‘ਯੁવਾ ਚ ਦਹਰੋ ਚਾਸਿ, ਪਠਮੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕੋ ਸੁਸੁ।
‘‘Yuvā ca daharo cāsi, paṭhamuppattiko susu;
ਰਜ੍ਜਂ ਕਾਰੇਹਿ ਭਦ੍ਦਨ੍ਤੇ, ਕਿਂ ਅਰਞ੍ਞੇ ਕਰਿਸ੍ਸਸਿ॥
Rajjaṃ kārehi bhaddante, kiṃ araññe karissasi.
੧੧੪.
114.
‘‘ਕੋਟ੍ਠਾਗਾਰਞ੍ਚ ਕੋਸਞ੍ਚ, વਾਹਨਾਨਿ ਬਲਾਨਿ ਚ।
‘‘Koṭṭhāgārañca kosañca, vāhanāni balāni ca;
ਨਿવੇਸਨਾਨਿ ਰਮ੍ਮਾਨਿ, ਅਹਂ ਪੁਤ੍ਤ ਦਦਾਮਿ ਤੇ॥
Nivesanāni rammāni, ahaṃ putta dadāmi te.
੧੧੫.
115.
‘‘ਗੋਮਣ੍ਡਲਪਰਿਬ੍ਯੂਲ਼੍ਹੋ, ਦਾਸਿਸਙ੍ਘਪੁਰਕ੍ਖਤੋ।
‘‘Gomaṇḍalaparibyūḷho, dāsisaṅghapurakkhato;
ਰਜ੍ਜਂ ਕਾਰੇਹਿ ਭਦ੍ਦਨ੍ਤੇ, ਕਿਂ ਅਰਞ੍ਞੇ ਕਰਿਸ੍ਸਸਿ’’॥
Rajjaṃ kārehi bhaddante, kiṃ araññe karissasi’’.
੧੧੬.
116.
‘‘ਕਿਂ ਧਨੇਨ ਯਂ ਖੀਯੇਥ 135, ਕਿਂ ਭਰਿਯਾਯ ਮਰਿਸ੍ਸਤਿ।
‘‘Kiṃ dhanena yaṃ khīyetha 136, kiṃ bhariyāya marissati;
੧੧੭.
117.
‘‘ਤਤ੍ਥ ਕਾ ਨਨ੍ਦਿ ਕਾ ਖਿਡ੍ਡਾ, ਕਾ ਰਤਿ ਕਾ ਧਨੇਸਨਾ।
‘‘Tattha kā nandi kā khiḍḍā, kā rati kā dhanesanā;
ਕਿਂ ਮੇ ਪੁਤ੍ਤੇਹਿ ਦਾਰੇਹਿ, ਰਾਜ ਮੁਤ੍ਤੋਸ੍ਮਿ ਬਨ੍ਧਨਾ॥
Kiṃ me puttehi dārehi, rāja muttosmi bandhanā.
੧੧੮.
118.
ਅਨ੍ਤਕੇਨਾਧਿਪਨ੍ਨਸ੍ਸ, ਕਾ ਰਤੀ ਕਾ ਧਨੇਸਨਾ॥
Antakenādhipannassa, kā ratī kā dhanesanā.
੧੧੯.
119.
‘‘ਫਲਾਨਮਿવ ਪਕ੍ਕਾਨਂ, ਨਿਚ੍ਚਂ ਪਤਨਤੋ ਭਯਂ।
‘‘Phalānamiva pakkānaṃ, niccaṃ patanato bhayaṃ;
ਏવਂ ਜਾਤਾਨ ਮਚ੍ਚਾਨਂ, ਨਿਚ੍ਚਂ ਮਰਣਤੋ ਭਯਂ॥
Evaṃ jātāna maccānaṃ, niccaṃ maraṇato bhayaṃ.
੧੨੦.
120.
‘‘ਸਾਯਮੇਕੇ ਨ ਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਪਾਤੋ ਦਿਟ੍ਠਾ ਬਹੂ ਜਨਾ।
‘‘Sāyameke na dissanti, pāto diṭṭhā bahū janā;
ਪਾਤੋ ਏਕੇ ਨ ਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਸਾਯਂ ਦਿਟ੍ਠਾ ਬਹੂ ਜਨਾ॥
Pāto eke na dissanti, sāyaṃ diṭṭhā bahū janā.
੧੨੧.
121.
‘‘ਅਜ੍ਜੇવ ਕਿਚ੍ਚਂ ਆਤਪ੍ਪਂ, ਕੋ ਜਞ੍ਞਾ ਮਰਣਂ ਸੁવੇ।
‘‘Ajjeva kiccaṃ ātappaṃ, ko jaññā maraṇaṃ suve;
੧੨੨.
122.
‘‘ਚੋਰਾ ਧਨਸ੍ਸ ਪਤ੍ਥੇਨ੍ਤਿ, ਰਾਜਮੁਤ੍ਤੋਸ੍ਮਿ ਬਨ੍ਧਨਾ।
‘‘Corā dhanassa patthenti, rājamuttosmi bandhanā;
ਏਹਿ ਰਾਜ ਨਿવਤ੍ਤਸ੍ਸੁ, ਨਾਹਂ ਰਜ੍ਜੇਨ ਮਤ੍ਥਿਕੋ’’ਤਿ॥
Ehi rāja nivattassu, nāhaṃ rajjena matthiko’’ti.
ਮੂਗਪਕ੍ਖਜਾਤਕਂ ਪਠਮਂ।
Mūgapakkhajātakaṃ paṭhamaṃ.
Footnotes:
Related texts:
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / ਜਾਤਕ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Jātaka-aṭṭhakathā / [੫੩੮] ੧. ਮੂਗਪਕ੍ਖਜਾਤਕવਣ੍ਣਨਾ • [538] 1. Mūgapakkhajātakavaṇṇanā