Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਜਾਤਕਪਾਲ਼ਿ • Jātakapāḷi

    ੨੨. ਮਹਾਨਿਪਾਤੋ

    22. Mahānipāto

    ੫੩੮. ਮੂਗਪਕ੍ਖਜਾਤਕਂ (੧)

    538. Mūgapakkhajātakaṃ (1)

    .

    1.

    ‘‘ਮਾ ਪਣ੍ਡਿਚ੍ਚਯਂ 1 વਿਭਾવਯ, ਬਾਲਮਤੋ ਭવ ਸਬ੍ਬਪਾਣਿਨਂ।

    ‘‘Mā paṇḍiccayaṃ 2 vibhāvaya, bālamato bhava sabbapāṇinaṃ;

    ਸਬ੍ਬੋ ਤਂ ਜਨੋ ਓਚਿਨਾਯਤੁ, ਏવਂ ਤવ ਅਤ੍ਥੋ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ’’॥

    Sabbo taṃ jano ocināyatu, evaṃ tava attho bhavissati’’.

    .

    2.

    ‘‘ਕਰੋਮਿ ਤੇ ਤਂ વਚਨਂ, ਯਂ ਮਂ ਭਣਸਿ ਦੇવਤੇ।

    ‘‘Karomi te taṃ vacanaṃ, yaṃ maṃ bhaṇasi devate;

    ਅਤ੍ਥਕਾਮਾਸਿ ਮੇ ਅਮ੍ਮ, ਹਿਤਕਾਮਾਸਿ ਦੇવਤੇ’’॥

    Atthakāmāsi me amma, hitakāmāsi devate’’.

    .

    3.

    ‘‘ਕਿਂ ਨੁ ਸਨ੍ਤਰਮਾਨੋવ, ਕਾਸੁਂ ਖਣਸਿ ਸਾਰਥਿ।

    ‘‘Kiṃ nu santaramānova, kāsuṃ khaṇasi sārathi;

    ਪੁਟ੍ਠੋ ਮੇ ਸਮ੍ਮ ਅਕ੍ਖਾਹਿ, ਕਿਂ ਕਾਸੁਯਾ ਕਰਿਸ੍ਸਸਿ’’॥

    Puṭṭho me samma akkhāhi, kiṃ kāsuyā karissasi’’.

    .

    4.

    ‘‘ਰਞ੍ਞੋ ਮੂਗੋ ਚ ਪਕ੍ਖੋ ਚ, ਪੁਤ੍ਤੋ ਜਾਤੋ ਅਚੇਤਸੋ।

    ‘‘Rañño mūgo ca pakkho ca, putto jāto acetaso;

    ਸੋਮ੍ਹਿ ਰਞ੍ਞਾ ਸਮਜ੍ਝਿਟ੍ਠੋ, ਪੁਤ੍ਤਂ ਮੇ ਨਿਖਣਂ વਨੇ’’॥

    Somhi raññā samajjhiṭṭho, puttaṃ me nikhaṇaṃ vane’’.

    .

    5.

    ‘‘ਨ ਬਧਿਰੋ ਨ ਮੂਗੋਸ੍ਮਿ, ਨ ਪਕ੍ਖੋ ਨ ਚ વੀਕਲੋ 3

    ‘‘Na badhiro na mūgosmi, na pakkho na ca vīkalo 4;

    ਅਧਮ੍ਮਂ ਸਾਰਥਿ ਕਯਿਰਾ, ਮਂ ਚੇ ਤ੍વਂ ਨਿਖਣਂ વਨੇ’’॥

    Adhammaṃ sārathi kayirā, maṃ ce tvaṃ nikhaṇaṃ vane’’.

    .

    6.

    ‘‘ਊਰੂ ਬਾਹੁਂ 5 ਚ ਮੇ ਪਸ੍ਸ, ਭਾਸਿਤਞ੍ਚ ਸੁਣੋਹਿ ਮੇ।

    ‘‘Ūrū bāhuṃ 6 ca me passa, bhāsitañca suṇohi me;

    ਅਧਮ੍ਮਂ ਸਾਰਥਿ ਕਯਿਰਾ, ਮਂ ਚੇ ਤ੍વਂ ਨਿਖਣਂ વਨੇ’’॥

    Adhammaṃ sārathi kayirā, maṃ ce tvaṃ nikhaṇaṃ vane’’.

    .

    7.

    ‘‘ਦੇવਤਾ ਨੁਸਿ ਗਨ੍ਧਬ੍ਬੋ, ਅਦੁ 7 ਸਕ੍ਕੋ ਪੁਰਿਨ੍ਦਦੋ।

    ‘‘Devatā nusi gandhabbo, adu 8 sakko purindado;

    ਕੋ વਾ ਤ੍વਂ ਕਸ੍ਸ વਾ ਪੁਤ੍ਤੋ, ਕਥਂ ਜਾਨੇਮੁ ਤਂ ਮਯਂ’’॥

    Ko vā tvaṃ kassa vā putto, kathaṃ jānemu taṃ mayaṃ’’.

    .

    8.

    ‘‘ਨਮ੍ਹਿ ਦੇવੋ ਨ ਗਨ੍ਧਬ੍ਬੋ, ਨਾਪਿ ਸਕ੍ਕੋ ਪੁਰਿਨ੍ਦਦੋ।

    ‘‘Namhi devo na gandhabbo, nāpi sakko purindado;

    ਕਾਸਿਰਞ੍ਞੋ ਅਹਂ ਪੁਤ੍ਤੋ, ਯਂ ਕਾਸੁਯਾ ਨਿਖਞ੍ਞਸਿ 9

    Kāsirañño ahaṃ putto, yaṃ kāsuyā nikhaññasi 10.

    .

    9.

    ‘‘ਤਸ੍ਸ ਰਞ੍ਞੋ ਅਹਂ ਪੁਤ੍ਤੋ, ਯਂ ਤ੍વਂ ਸਮ੍ਮੂਪਜੀવਸਿ 11

    ‘‘Tassa rañño ahaṃ putto, yaṃ tvaṃ sammūpajīvasi 12;

    ਅਧਮ੍ਮਂ ਸਾਰਥਿ ਕਯਿਰਾ, ਮਂ ਚੇ ਤ੍વਂ ਨਿਖਣਂ વਨੇ॥

    Adhammaṃ sārathi kayirā, maṃ ce tvaṃ nikhaṇaṃ vane.

    ੧੦.

    10.

    ‘‘ਯਸ੍ਸ ਰੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਛਾਯਾਯ, ਨਿਸੀਦੇਯ੍ਯ ਸਯੇਯ੍ਯ વਾ।

    ‘‘Yassa rukkhassa chāyāya, nisīdeyya sayeyya vā;

    ਨ ਤਸ੍ਸ ਸਾਖਂ ਭਞ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਮਿਤ੍ਤਦੁਬ੍ਭੋ 13 ਹਿ ਪਾਪਕੋ॥

    Na tassa sākhaṃ bhañjeyya, mittadubbho 14 hi pāpako.

    ੧੧.

    11.

    ‘‘ਯਥਾ ਰੁਕ੍ਖੋ ਤਥਾ ਰਾਜਾ, ਯਥਾ ਸਾਖਾ ਤਥਾ ਅਹਂ।

    ‘‘Yathā rukkho tathā rājā, yathā sākhā tathā ahaṃ;

    ਯਥਾ ਛਾਯੂਪਗੋ ਪੋਸੋ, ਏવਂ ਤ੍વਮਸਿ ਸਾਰਥਿ।

    Yathā chāyūpago poso, evaṃ tvamasi sārathi;

    ਅਧਮ੍ਮਂ ਸਾਰਥਿ ਕਯਿਰਾ, ਮਂ ਚੇ ਤ੍વਂ ਨਿਖਣਂ વਨੇ॥

    Adhammaṃ sārathi kayirā, maṃ ce tvaṃ nikhaṇaṃ vane.

    ੧੨.

    12.

    ‘‘ਪਹੂਤਭਕ੍ਖੋ 15 ਭવਤਿ, વਿਪ੍ਪવੁਟ੍ਠੋ 16 ਸਕਂ 17 ਘਰਾ।

    ‘‘Pahūtabhakkho 18 bhavati, vippavuṭṭho 19 sakaṃ 20 gharā;

    ਬਹੂ ਨਂ ਉਪਜੀવਨ੍ਤਿ, ਯੋ ਮਿਤ੍ਤਾਨਂ ਨ ਦੁਬ੍ਭਤਿ॥

    Bahū naṃ upajīvanti, yo mittānaṃ na dubbhati.

    ੧੩.

    13.

    ‘‘ਯਂ ਯਂ ਜਨਪਦਂ ਯਾਤਿ, ਨਿਗਮੇ ਰਾਜਧਾਨਿਯੋ।

    ‘‘Yaṃ yaṃ janapadaṃ yāti, nigame rājadhāniyo;

    ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਪੂਜਿਤੋ ਹੋਤਿ, ਯੋ ਮਿਤ੍ਤਾਨਂ ਨ ਦੁਬ੍ਭਤਿ॥

    Sabbattha pūjito hoti, yo mittānaṃ na dubbhati.

    ੧੪.

    14.

    ‘‘ਨਾਸ੍ਸ ਚੋਰਾ ਪਸਾਹਨ੍ਤਿ 21, ਨਾਤਿਮਞ੍ਞਨ੍ਤਿ ਖਤ੍ਤਿਯਾ 22

    ‘‘Nāssa corā pasāhanti 23, nātimaññanti khattiyā 24;

    ਸਬ੍ਬੇ ਅਮਿਤ੍ਤੇ ਤਰਤਿ, ਯੋ ਮਿਤ੍ਤਾਨਂ ਨ ਦੁਬ੍ਭਤਿ॥

    Sabbe amitte tarati, yo mittānaṃ na dubbhati.

    ੧੫.

    15.

    ‘‘ਅਕ੍ਕੁਦ੍ਧੋ ਸਘਰਂ ਏਤਿ, ਸਭਾਯਂ 25 ਪਟਿਨਨ੍ਦਿਤੋ।

    ‘‘Akkuddho sagharaṃ eti, sabhāyaṃ 26 paṭinandito;

    ਞਾਤੀਨਂ ਉਤ੍ਤਮੋ ਹੋਤਿ, ਯੋ ਮਿਤ੍ਤਾਨਂ ਨ ਦੁਬ੍ਭਤਿ॥

    Ñātīnaṃ uttamo hoti, yo mittānaṃ na dubbhati.

    ੧੬.

    16.

    ‘‘ਸਕ੍ਕਤ੍વਾ ਸਕ੍ਕਤੋ ਹੋਤਿ, ਗਰੁ ਹੋਤਿ ਸਗਾਰવੋ 27

    ‘‘Sakkatvā sakkato hoti, garu hoti sagāravo 28;

    વਣ੍ਣਕਿਤ੍ਤਿਭਤੋ ਹੋਤਿ, ਯੋ ਮਿਤ੍ਤਾਨਂ ਨ ਦੁਬ੍ਭਤਿ॥

    Vaṇṇakittibhato hoti, yo mittānaṃ na dubbhati.

    ੧੭.

    17.

    ‘‘ਪੂਜਕੋ ਲਭਤੇ ਪੂਜਂ, વਨ੍ਦਕੋ ਪਟਿવਨ੍ਦਨਂ।

    ‘‘Pūjako labhate pūjaṃ, vandako paṭivandanaṃ;

    ਯਸੋ ਕਿਤ੍ਤਿਞ੍ਚ ਪਪ੍ਪੋਤਿ, ਯੋ ਮਿਤ੍ਤਾਨਂ ਨ ਦੁਬ੍ਭਤਿ॥

    Yaso kittiñca pappoti, yo mittānaṃ na dubbhati.

    ੧੮.

    18.

    ‘‘ਅਗ੍ਗਿ ਯਥਾ ਪਜ੍ਜਲਤਿ, ਦੇવਤਾવ વਿਰੋਚਤਿ।

    ‘‘Aggi yathā pajjalati, devatāva virocati;

    ਸਿਰਿਯਾ ਅਜਹਿਤੋ ਹੋਤਿ, ਯੋ ਮਿਤ੍ਤਾਨਂ ਨ ਦੁਬ੍ਭਤਿ॥

    Siriyā ajahito hoti, yo mittānaṃ na dubbhati.

    ੧੯.

    19.

    ‘‘ਗਾવੋ ਤਸ੍ਸ ਪਜਾਯਨ੍ਤਿ, ਖੇਤ੍ਤੇ વੁਤ੍ਤਂ વਿਰੂਹਤਿ।

    ‘‘Gāvo tassa pajāyanti, khette vuttaṃ virūhati;

    વੁਤ੍ਤਾਨਂ ਫਲਮਸ੍ਨਾਤਿ, ਯੋ ਮਿਤ੍ਤਾਨਂ ਨ ਦੁਬ੍ਭਤਿ॥

    Vuttānaṃ phalamasnāti, yo mittānaṃ na dubbhati.

    ੨੦.

    20.

    ‘‘ਦਰਿਤੋ ਪਬ੍ਬਤਾਤੋ વਾ, ਰੁਕ੍ਖਤੋ ਪਤਿਤੋ ਨਰੋ।

    ‘‘Darito pabbatāto vā, rukkhato patito naro;

    ਚੁਤੋ ਪਤਿਟ੍ਠਂ ਲਭਤਿ, ਯੋ ਮਿਤ੍ਤਾਨਂ ਨ ਦੁਬ੍ਭਤਿ॥

    Cuto patiṭṭhaṃ labhati, yo mittānaṃ na dubbhati.

    ੨੧.

    21.

    ‘‘વਿਰੂਲ਼੍ਹਮੂਲਸਨ੍ਤਾਨਂ, ਨਿਗ੍ਰੋਧਮਿવ ਮਾਲੁਤੋ।

    ‘‘Virūḷhamūlasantānaṃ, nigrodhamiva māluto;

    ਅਮਿਤ੍ਤਾ ਨਪ੍ਪਸਾਹਨ੍ਤਿ, ਯੋ ਮਿਤ੍ਤਾਨਂ ਨ ਦੁਬ੍ਭਤਿ’’॥

    Amittā nappasāhanti, yo mittānaṃ na dubbhati’’.

    ੨੨.

    22.

    ‘‘ਏਹਿ ਤਂ ਪਟਿਨੇਸ੍ਸਾਮਿ, ਰਾਜਪੁਤ੍ਤ ਸਕਂ ਘਰਂ।

    ‘‘Ehi taṃ paṭinessāmi, rājaputta sakaṃ gharaṃ;

    ਰਜ੍ਜਂ ਕਾਰੇਹਿ ਭਦ੍ਦਨ੍ਤੇ, ਕਿਂ ਅਰਞ੍ਞੇ ਕਰਿਸ੍ਸਸਿ’’॥

    Rajjaṃ kārehi bhaddante, kiṃ araññe karissasi’’.

    ੨੩.

    23.

    ‘‘ਅਲਂ ਮੇ ਤੇਨ ਰਜ੍ਜੇਨ, ਞਾਤਕੇਹਿ 29 ਧਨੇਨ વਾ।

    ‘‘Alaṃ me tena rajjena, ñātakehi 30 dhanena vā;

    ਯਂ ਮੇ ਅਧਮ੍ਮਚਰਿਯਾਯ, ਰਜ੍ਜਂ ਲਬ੍ਭੇਥ ਸਾਰਥਿ’’॥

    Yaṃ me adhammacariyāya, rajjaṃ labbhetha sārathi’’.

    ੨੪.

    24.

    ‘‘ਪੁਣ੍ਣਪਤ੍ਤਂ ਮਂ ਲਾਭੇਹਿ 31, ਰਾਜਪੁਤ੍ਤ ਇਤੋ ਗਤੋ।

    ‘‘Puṇṇapattaṃ maṃ lābhehi 32, rājaputta ito gato;

    ਪਿਤਾ ਮਾਤਾ ਚ ਮੇ ਦਜ੍ਜੁਂ, ਰਾਜਪੁਤ੍ਤ ਤਯੀ ਗਤੇ॥

    Pitā mātā ca me dajjuṃ, rājaputta tayī gate.

    ੨੫.

    25.

    ‘‘ਓਰੋਧਾ ਚ ਕੁਮਾਰਾ ਚ, વੇਸਿਯਾਨਾ ਚ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ।

    ‘‘Orodhā ca kumārā ca, vesiyānā ca brāhmaṇā;

    ਤੇਪਿ ਅਤ੍ਤਮਨਾ ਦਜ੍ਜੁਂ, ਰਾਜਪੁਤ੍ਤ ਤਯੀ ਗਤੇ॥

    Tepi attamanā dajjuṃ, rājaputta tayī gate.

    ੨੬.

    26.

    ‘‘ਹਤ੍ਥਾਰੋਹਾ 33 ਅਨੀਕਟ੍ਠਾ, ਰਥਿਕਾ ਪਤ੍ਤਿਕਾਰਕਾ।

    ‘‘Hatthārohā 34 anīkaṭṭhā, rathikā pattikārakā;

    ਤੇਪਿ ਅਤ੍ਤਮਨਾ ਦਜ੍ਜੁਂ 35, ਰਾਜਪੁਤ੍ਤ ਤਯੀ ਗਤੇ॥

    Tepi attamanā dajjuṃ 36, rājaputta tayī gate.

    ੨੭.

    27.

    ‘‘ਬਹੁਧਞ੍ਞਾ ਜਾਨਪਦਾ 37, ਨੇਗਮਾ ਚ ਸਮਾਗਤਾ।

    ‘‘Bahudhaññā jānapadā 38, negamā ca samāgatā;

    ਉਪਾਯਨਾਨਿ ਮੇ ਦਜ੍ਜੁਂ, ਰਾਜਪੁਤ੍ਤ ਤਯੀ ਗਤੇ’’॥

    Upāyanāni me dajjuṃ, rājaputta tayī gate’’.

    ੨੮.

    28.

    ‘‘ਪਿਤੁ ਮਾਤੁ ਚਹਂ ਚਤ੍ਤੋ, ਰਟ੍ਠਸ੍ਸ ਨਿਗਮਸ੍ਸ ਚ।

    ‘‘Pitu mātu cahaṃ catto, raṭṭhassa nigamassa ca;

    ਅਥੋ ਸਬ੍ਬਕੁਮਾਰਾਨਂ, ਨਤ੍ਥਿ ਮਯ੍ਹਂ ਸਕਂ ਘਰਂ॥

    Atho sabbakumārānaṃ, natthi mayhaṃ sakaṃ gharaṃ.

    ੨੯.

    29.

    ‘‘ਅਨੁਞ੍ਞਾਤੋ ਅਹਂ ਮਤ੍ਯਾ, ਸਞ੍ਚਤ੍ਤੋ ਪਿਤਰਾ ਮਹਂ।

    ‘‘Anuññāto ahaṃ matyā, sañcatto pitarā mahaṃ;

    ਏਕੋਰਞ੍ਞੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ, ਨ ਕਾਮੇ ਅਭਿਪਤ੍ਥਯੇ॥

    Ekoraññe pabbajito, na kāme abhipatthaye.

    ੩੦.

    30.

    ‘‘ਅਪਿ ਅਤਰਮਾਨਾਨਂ, ਫਲਾਸਾવ ਸਮਿਜ੍ਝਤਿ।

    ‘‘Api ataramānānaṃ, phalāsāva samijjhati;

    વਿਪਕ੍ਕਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯੋਸ੍ਮਿ, ਏવਂ ਜਾਨਾਹਿ ਸਾਰਥਿ॥

    Vipakkabrahmacariyosmi, evaṃ jānāhi sārathi.

    ੩੧.

    31.

    ‘‘ਅਪਿ ਅਤਰਮਾਨਾਨਂ, ਸਮ੍ਮਦਤ੍ਥੋ વਿਪਚ੍ਚਤਿ।

    ‘‘Api ataramānānaṃ, sammadattho vipaccati;

    વਿਪਕ੍ਕਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯੋਸ੍ਮਿ, ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤੋ ਅਕੁਤੋਭਯੋ’’॥

    Vipakkabrahmacariyosmi, nikkhanto akutobhayo’’.

    ੩੨.

    32.

    ‘‘ਏવਂ વਗ੍ਗੁਕਥੋ ਸਨ੍ਤੋ, વਿਸਟ੍ਠવਚਨੋ ਚਸਿ 39

    ‘‘Evaṃ vaggukatho santo, visaṭṭhavacano casi 40;

    ਕਸ੍ਮਾ ਪਿਤੁ ਚ ਮਾਤੁਚ੍ਚ, ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਨ ਭਣੀ ਤਦਾ’’॥

    Kasmā pitu ca mātucca, santike na bhaṇī tadā’’.

    ੩੩.

    33.

    ‘‘ਨਾਹਂ ਅਸਨ੍ਧਿਤਾ 41 ਪਕ੍ਖੋ, ਨ ਬਧਿਰੋ ਅਸੋਤਤਾ।

    ‘‘Nāhaṃ asandhitā 42 pakkho, na badhiro asotatā;

    ਨਾਹਂ ਅਜਿવ੍ਹਤਾ ਮੂਗੋ, ਮਾ ਮਂ ਮੂਗਮਧਾਰਯਿ 43

    Nāhaṃ ajivhatā mūgo, mā maṃ mūgamadhārayi 44.

    ੩੪.

    34.

    ‘‘ਪੁਰਿਮਂ ਸਰਾਮਹਂ ਜਾਤਿਂ, ਯਤ੍ਥ ਰਜ੍ਜਮਕਾਰਯਿਂ।

    ‘‘Purimaṃ sarāmahaṃ jātiṃ, yattha rajjamakārayiṃ;

    ਕਾਰਯਿਤ੍વਾ ਤਹਿਂ ਰਜ੍ਜਂ, ਪਾਪਤ੍ਥਂ ਨਿਰਯਂ ਭੁਸਂ॥

    Kārayitvā tahiṃ rajjaṃ, pāpatthaṃ nirayaṃ bhusaṃ.

    ੩੫.

    35.

    ‘‘વੀਸਤਿਞ੍ਚੇવ વਸ੍ਸਾਨਿ, ਤਹਿਂ ਰਜ੍ਜਮਕਾਰਯਿਂ।

    ‘‘Vīsatiñceva vassāni, tahiṃ rajjamakārayiṃ;

    ਅਸੀਤਿવਸ੍ਸਸਹਸ੍ਸਾਨਿ, ਨਿਰਯਮ੍ਹਿ ਅਪਚ੍ਚਿਸਂ 45

    Asītivassasahassāni, nirayamhi apaccisaṃ 46.

    ੩੬.

    36.

    ‘‘ਤਸ੍ਸ ਰਜ੍ਜਸ੍ਸਹਂ ਭੀਤੋ, ਮਾ ਮਂ ਰਜ੍ਜਾਭਿਸੇਚਯੁਂ 47

    ‘‘Tassa rajjassahaṃ bhīto, mā maṃ rajjābhisecayuṃ 48;

    ਤਸ੍ਮਾ ਪਿਤੁ ਚ ਮਾਤੁਚ੍ਚ, ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਨ ਭਣਿਂ ਤਦਾ॥

    Tasmā pitu ca mātucca, santike na bhaṇiṃ tadā.

    ੩੭.

    37.

    ‘‘ਉਚ੍ਛਙ੍ਗੇ ਮਂ ਨਿਸਾਦੇਤ੍વਾ, ਪਿਤਾ ਅਤ੍ਥਾਨੁਸਾਸਤਿ।

    ‘‘Ucchaṅge maṃ nisādetvā, pitā atthānusāsati;

    ਏਕਂ ਹਨਥ ਬਨ੍ਧਥ, ਏਕਂ ਖਾਰਾਪਤਚ੍ਛਿਕਂ 49

    Ekaṃ hanatha bandhatha, ekaṃ khārāpatacchikaṃ 50;

    ਏਕਂ ਸੂਲਸ੍ਮਿਂ ਉਪ੍ਪੇਥ 51, ਇਚ੍ਚਸ੍ਸ ਮਨੁਸਾਸਤਿ॥

    Ekaṃ sūlasmiṃ uppetha 52, iccassa manusāsati.

    ੩੮.

    38.

    ‘‘ਤਾਯਾਹਂ 53 ਫਰੁਸਂ ਸੁਤ੍વਾ, વਾਚਾਯੋ ਸਮੁਦੀਰਿਤਾ।

    ‘‘Tāyāhaṃ 54 pharusaṃ sutvā, vācāyo samudīritā;

    ਅਮੂਗੋ ਮੂਗવਣ੍ਣੇਨ, ਅਪਕ੍ਖੋ ਪਕ੍ਖਸਮ੍ਮਤੋ।

    Amūgo mūgavaṇṇena, apakkho pakkhasammato;

    ਸਕੇ ਮੁਤ੍ਤਕਰੀਸਸ੍ਮਿਂ, ਅਚ੍ਛਾਹਂ ਸਮ੍ਪਰਿਪ੍ਲੁਤੋ॥

    Sake muttakarīsasmiṃ, acchāhaṃ samparipluto.

    ੩੯.

    39.

    ‘‘ਕਸਿਰਞ੍ਚ ਪਰਿਤ੍ਤਞ੍ਚ, ਤਞ੍ਚ ਦੁਕ੍ਖੇਨ ਸਂਯੁਤਂ।

    ‘‘Kasirañca parittañca, tañca dukkhena saṃyutaṃ;

    ਕੋਮਂ 55 ਜੀવਿਤਮਾਗਮ੍ਮ, વੇਰਂ ਕਯਿਰਾਥ ਕੇਨਚਿ॥

    Komaṃ 56 jīvitamāgamma, veraṃ kayirātha kenaci.

    ੪੦.

    40.

    ‘‘ਪਞ੍ਞਾਯ ਚ ਅਲਾਭੇਨ, ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਚ ਅਦਸ੍ਸਨਾ।

    ‘‘Paññāya ca alābhena, dhammassa ca adassanā;

    ਕੋਮਂ 57 ਜੀવਿਤਮਾਗਮ੍ਮ, વੇਰਂ ਕਯਿਰਾਥ ਕੇਨਚਿ॥

    Komaṃ 58 jīvitamāgamma, veraṃ kayirātha kenaci.

    ੪੧.

    41.

    ‘‘ਅਪਿ ਅਤਰਮਾਨਾਨਂ, ਫਲਾਸਾવ ਸਮਿਜ੍ਝਤਿ।

    ‘‘Api ataramānānaṃ, phalāsāva samijjhati;

    વਿਪਕ੍ਕਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯੋਸ੍ਮਿ, ਏવਂ ਜਾਨਾਹਿ ਸਾਰਥਿ॥

    Vipakkabrahmacariyosmi, evaṃ jānāhi sārathi.

    ੪੨.

    42.

    ‘‘ਅਪਿ ਅਤਰਮਾਨਾਨਂ, ਸਮ੍ਮਦਤ੍ਥੋ વਿਪਚ੍ਚਤਿ।

    ‘‘Api ataramānānaṃ, sammadattho vipaccati;

    વਿਪਕ੍ਕਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯੋਸ੍ਮਿ, ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤੋ ਅਕੁਤੋਭਯੋ’’॥

    Vipakkabrahmacariyosmi, nikkhanto akutobhayo’’.

    ੪੩.

    43.

    ‘‘ਅਹਮ੍ਪਿ ਪਬ੍ਬਜਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਰਾਜਪੁਤ੍ਤ ਤવਨ੍ਤਿਕੇ।

    ‘‘Ahampi pabbajissāmi, rājaputta tavantike;

    ਅવ੍ਹਾਯਸ੍ਸੁ 59 ਮਂ ਭਦ੍ਦਨ੍ਤੇ, ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾ ਮਮ ਰੁਚ੍ਚਤਿ’’॥

    Avhāyassu 60 maṃ bhaddante, pabbajjā mama ruccati’’.

    ੪੪.

    44.

    ‘‘ਰਥਂ ਨਿਯ੍ਯਾਦਯਿਤ੍વਾਨ, ਅਨਣੋ ਏਹਿ ਸਾਰਥਿ।

    ‘‘Rathaṃ niyyādayitvāna, anaṇo ehi sārathi;

    ਅਨਣਸ੍ਸ ਹਿ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾ, ਏਤਂ ਇਸੀਹਿ વਣ੍ਣਿਤਂ’’॥

    Anaṇassa hi pabbajjā, etaṃ isīhi vaṇṇitaṃ’’.

    ੪੫.

    45.

    ‘‘ਯਦੇવ ਤ੍ਯਾਹਂ વਚਨਂ, ਅਕਰਂ ਭਦ੍ਦਮਤ੍ਥੁ ਤੇ।

    ‘‘Yadeva tyāhaṃ vacanaṃ, akaraṃ bhaddamatthu te;

    ਤਦੇવ ਮੇ ਤ੍વਂ વਚਨਂ, ਯਾਚਿਤੋ ਕਤ੍ਤੁਮਰਹਸਿ॥

    Tadeva me tvaṃ vacanaṃ, yācito kattumarahasi.

    ੪੬.

    46.

    ‘‘ਇਧੇવ ਤਾવ ਅਚ੍ਛਸ੍ਸੁ, ਯਾવ ਰਾਜਾਨਮਾਨਯੇ।

    ‘‘Idheva tāva acchassu, yāva rājānamānaye;

    ਅਪ੍ਪੇવ ਤੇ ਪਿਤਾ ਦਿਸ੍વਾ, ਪਤੀਤੋ ਸੁਮਨੋ ਸਿਯਾ’’॥

    Appeva te pitā disvā, patīto sumano siyā’’.

    ੪੭.

    47.

    ‘‘ਕਰੋਮਿ ਤੇਤਂ વਚਨਂ, ਯਂ ਮਂ ਭਣਸਿ ਸਾਰਥਿ।

    ‘‘Karomi tetaṃ vacanaṃ, yaṃ maṃ bhaṇasi sārathi;

    ਅਹਮ੍ਪਿ ਦਟ੍ਠੁਕਾਮੋਸ੍ਮਿ, ਪਿਤਰਂ ਮੇ ਇਧਾਗਤਂ॥

    Ahampi daṭṭhukāmosmi, pitaraṃ me idhāgataṃ.

    ੪੮.

    48.

    ‘‘ਏਹਿ ਸਮ੍ਮ ਨਿવਤ੍ਤਸ੍ਸੁ, ਕੁਸਲਂ વਜ੍ਜਾਸਿ ਞਾਤਿਨਂ।

    ‘‘Ehi samma nivattassu, kusalaṃ vajjāsi ñātinaṃ;

    ਮਾਤਰਂ ਪਿਤਰਂ ਮਯ੍ਹਂ, વੁਤ੍ਤੋ વਜ੍ਜਾਸਿ વਨ੍ਦਨਂ’’॥

    Mātaraṃ pitaraṃ mayhaṃ, vutto vajjāsi vandanaṃ’’.

    ੪੯.

    49.

    ਤਸ੍ਸ ਪਾਦੇ ਗਹੇਤ੍વਾਨ, ਕਤ੍વਾ ਚ ਨਂ ਪਦਕ੍ਖਿਣਂ।

    Tassa pāde gahetvāna, katvā ca naṃ padakkhiṇaṃ;

    ਸਾਰਥਿ ਰਥਮਾਰੁਯ੍ਹ, ਰਾਜਦ੍વਾਰਂ ਉਪਾਗਮਿ॥

    Sārathi rathamāruyha, rājadvāraṃ upāgami.

    ੫੦.

    50.

    ‘‘ਸੁਞ੍ਞਂ ਮਾਤਾ ਰਥਂ ਦਿਸ੍વਾ, ਏਕਂ ਸਾਰਥਿਮਾਗਤਂ।

    ‘‘Suññaṃ mātā rathaṃ disvā, ekaṃ sārathimāgataṃ;

    ਅਸ੍ਸੁਪੁਣ੍ਣੇਹਿ ਨੇਤ੍ਤੇਹਿ, ਰੋਦਨ੍ਤੀ ਨਂ ਉਦਿਕ੍ਖਤਿ॥

    Assupuṇṇehi nettehi, rodantī naṃ udikkhati.

    ੫੧.

    51.

    ‘‘ਅਯਂ ਸੋ ਸਾਰਥਿ ਏਤਿ, ਨਿਹਨ੍ਤ੍વਾ ਮਮ ਅਤ੍ਰਜਂ।

    ‘‘Ayaṃ so sārathi eti, nihantvā mama atrajaṃ;

    ਨਿਹਤੋ ਨੂਨ ਮੇ ਪੁਤ੍ਤੋ, ਪਥਬ੍ਯਾ ਭੂਮਿવਡ੍ਢਨੋ॥

    Nihato nūna me putto, pathabyā bhūmivaḍḍhano.

    ੫੨.

    52.

    ‘‘ਅਮਿਤ੍ਤਾ ਨੂਨ ਨਨ੍ਦਨ੍ਤਿ, ਪਤੀਤਾ ਨੂਨ વੇਰਿਨੋ।

    ‘‘Amittā nūna nandanti, patītā nūna verino;

    ਆਗਤਂ ਸਾਰਥਿਂ ਦਿਸ੍વਾ, ਨਿਹਨ੍ਤ੍વਾ ਮਮ ਅਤ੍ਰਜਂ॥

    Āgataṃ sārathiṃ disvā, nihantvā mama atrajaṃ.

    ੫੩.

    53.

    ‘‘ਸੁਞ੍ਞਂ ਮਾਤਾ ਰਥਂ ਦਿਸ੍વਾ, ਏਕਂ ਸਾਰਥਿਮਾਗਤਂ।

    ‘‘Suññaṃ mātā rathaṃ disvā, ekaṃ sārathimāgataṃ;

    ਅਸ੍ਸੁਪੁਣ੍ਣੇਹਿ ਨੇਤ੍ਤੇਹਿ, ਰੋਦਨ੍ਤੀ ਪਰਿਪੁਚ੍ਛਿ ਨਂ 61

    Assupuṇṇehi nettehi, rodantī paripucchi naṃ 62.

    ੫੪.

    54.

    ‘‘ਕਿਨ੍ਨੁ ਮੂਗੋ ਕਿਂ ਨੁ ਪਕ੍ਖੋ, ਕਿਨ੍ਨੁ ਸੋ વਿਲਪੀ ਤਦਾ।

    ‘‘Kinnu mūgo kiṃ nu pakkho, kinnu so vilapī tadā;

    ਨਿਹਞ੍ਞਮਾਨੋ ਭੂਮਿਯਾ, ਤਂ ਮੇ ਅਕ੍ਖਾਹਿ ਸਾਰਥਿ॥

    Nihaññamāno bhūmiyā, taṃ me akkhāhi sārathi.

    ੫੫.

    55.

    ‘‘ਕਥਂ ਹਤ੍ਥੇਹਿ ਪਾਦੇਹਿ, ਮੂਗਪਕ੍ਖੋ વਿવਜ੍ਜਯਿ।

    ‘‘Kathaṃ hatthehi pādehi, mūgapakkho vivajjayi;

    ਨਿਹਞ੍ਞਮਾਨੋ ਭੂਮਿਯਾ, ਤਂ ਮੇ ਅਕ੍ਖਾਹਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤੋ’’॥

    Nihaññamāno bhūmiyā, taṃ me akkhāhi pucchito’’.

    ੫੬.

    56.

    ‘‘ਅਕ੍ਖੇਯ੍ਯਂ 63 ਤੇ ਅਹਂ ਅਯ੍ਯੇ, ਦਜ੍ਜਾਸਿ ਅਭਯਂ ਮਮ।

    ‘‘Akkheyyaṃ 64 te ahaṃ ayye, dajjāsi abhayaṃ mama;

    ਯਂ ਮੇ ਸੁਤਂ વਾ ਦਿਟ੍ਠਂ વਾ, ਰਾਜਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ’’॥

    Yaṃ me sutaṃ vā diṭṭhaṃ vā, rājaputtassa santike’’.

    ੫੭.

    57.

    ‘‘ਅਭਯਂ ਸਮ੍ਮ ਤੇ ਦਮ੍ਮਿ, ਅਭੀਤੋ ਭਣ ਸਾਰਥਿ।

    ‘‘Abhayaṃ samma te dammi, abhīto bhaṇa sārathi;

    ਯਂ ਤੇ ਸੁਤਂ વਾ ਦਿਟ੍ਠਂ વਾ, ਰਾਜਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ’’॥

    Yaṃ te sutaṃ vā diṭṭhaṃ vā, rājaputtassa santike’’.

    ੫੮.

    58.

    ‘‘ਨ ਸੋ ਮੂਗੋ ਨ ਸੋ ਪਕ੍ਖੋ, વਿਸਟ੍ਠવਚਨੋ ਚ ਸੋ।

    ‘‘Na so mūgo na so pakkho, visaṭṭhavacano ca so;

    ਰਜ੍ਜਸ੍ਸ ਕਿਰ ਸੋ ਭੀਤੋ, ਅਕਰਾ 65 ਆਲਯੇ ਬਹੂ॥

    Rajjassa kira so bhīto, akarā 66 ālaye bahū.

    ੫੯.

    59.

    ‘‘ਪੁਰਿਮਂ ਸਰਤਿ ਸੋ ਜਾਤਿਂ, ਯਤ੍ਥ ਰਜ੍ਜਮਕਾਰਯਿ।

    ‘‘Purimaṃ sarati so jātiṃ, yattha rajjamakārayi;

    ਕਾਰਯਿਤ੍વਾ ਤਹਿਂ ਰਜ੍ਜਂ, ਪਾਪਤ੍ਥ ਨਿਰਯਂ ਭੁਸਂ॥

    Kārayitvā tahiṃ rajjaṃ, pāpattha nirayaṃ bhusaṃ.

    ੬੦.

    60.

    ‘‘વੀਸਤਿਞ੍ਚੇવ વਸ੍ਸਾਨਿ, ਤਹਿਂ ਰਜ੍ਜਮਕਾਰਯਿ।

    ‘‘Vīsatiñceva vassāni, tahiṃ rajjamakārayi;

    ਅਸੀਤਿવਸ੍ਸਸਹਸ੍ਸਾਨਿ, ਨਿਰਯਮ੍ਹਿ ਅਪਚ੍ਚਿ ਸੋ॥

    Asītivassasahassāni, nirayamhi apacci so.

    ੬੧.

    61.

    ‘‘ਤਸ੍ਸ ਰਜ੍ਜਸ੍ਸ ਸੋ ਭੀਤੋ, ਮਾ ਮਂ ਰਜ੍ਜਾਭਿਸੇਚਯੁਂ।

    ‘‘Tassa rajjassa so bhīto, mā maṃ rajjābhisecayuṃ;

    ਤਸ੍ਮਾ ਪਿਤੁ ਚ ਮਾਤੁਚ੍ਚ, ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਨ ਭਣੀ ਤਦਾ॥

    Tasmā pitu ca mātucca, santike na bhaṇī tadā.

    ੬੨.

    62.

    ‘‘ਅਙ੍ਗਪਚ੍ਚਙ੍ਗਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ, ਆਰੋਹਪਰਿਣਾਹવਾ।

    ‘‘Aṅgapaccaṅgasampanno, ārohapariṇāhavā;

    વਿਸਟ੍ਠવਚਨੋ ਪਞ੍ਞੋ, ਮਗ੍ਗੇ ਸਗ੍ਗਸ੍ਸ ਤਿਟ੍ਠਤਿ॥

    Visaṭṭhavacano pañño, magge saggassa tiṭṭhati.

    ੬੩.

    63.

    ‘‘ਸਚੇ ਤ੍વਂ ਦਟ੍ਠੁਕਾਮਾਸਿ, ਰਾਜਪੁਤ੍ਤਂ 67 ਤવਤ੍ਰਜਂ।

    ‘‘Sace tvaṃ daṭṭhukāmāsi, rājaputtaṃ 68 tavatrajaṃ;

    ਏਹਿ ਤਂ ਪਾਪਯਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਯਤ੍ਥ ਸਮ੍ਮਤਿ ਤੇਮਿਯੋ’’॥

    Ehi taṃ pāpayissāmi, yattha sammati temiyo’’.

    ੬੪.

    64.

    ‘‘ਯੋਜਯਨ੍ਤੁ ਰਥੇ ਅਸ੍ਸੇ, ਕਚ੍ਛਂ ਨਾਗਾਨ 69 ਬਨ੍ਧਥ।

    ‘‘Yojayantu rathe asse, kacchaṃ nāgāna 70 bandhatha;

    ਉਦੀਰਯਨ੍ਤੁ ਸਙ੍ਖਪਣવਾ, વਾਦਨ੍ਤੁ 71 ਏਕਪੋਕ੍ਖਰਾ॥

    Udīrayantu saṅkhapaṇavā, vādantu 72 ekapokkharā.

    ੬੫.

    65.

    ‘‘વਾਦਨ੍ਤੁ 73 ਭੇਰੀ ਸਨ੍ਨਦ੍ਧਾ, વਗ੍ਗੂ વਾਦਨ੍ਤੁ ਦੁਨ੍ਦੁਭੀ।

    ‘‘Vādantu 74 bherī sannaddhā, vaggū vādantu dundubhī;

    ਨੇਗਮਾ ਚ ਮਂ ਅਨ੍વੇਨ੍ਤੁ, ਗਚ੍ਛਂ ਪੁਤ੍ਤਨਿવੇਦਕੋ 75

    Negamā ca maṃ anventu, gacchaṃ puttanivedako 76.

    ੬੬.

    66.

    ‘‘ਓਰੋਧਾ ਚ ਕੁਮਾਰਾ ਚ, વੇਸਿਯਾਨਾ ਚ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ।

    ‘‘Orodhā ca kumārā ca, vesiyānā ca brāhmaṇā;

    ਖਿਪ੍ਪਂ ਯਾਨਾਨਿ ਯੋਜੇਨ੍ਤੁ, ਗਚ੍ਛਂ ਪੁਤ੍ਤਨਿવੇਦਕੋ 77

    Khippaṃ yānāni yojentu, gacchaṃ puttanivedako 78.

    ੬੭.

    67.

    ‘‘ਹਤ੍ਥਾਰੋਹਾ ਅਨੀਕਟ੍ਠਾ, ਰਥਿਕਾ ਪਤ੍ਤਿਕਾਰਕਾ।

    ‘‘Hatthārohā anīkaṭṭhā, rathikā pattikārakā;

    ਖਿਪ੍ਪਂ ਯਾਨਾਨਿ ਯੋਜੇਨ੍ਤੁ, ਗਚ੍ਛਂ ਪੁਤ੍ਤਨਿવੇਦਕੋ 79

    Khippaṃ yānāni yojentu, gacchaṃ puttanivedako 80.

    ੬੮.

    68.

    ‘‘ਸਮਾਗਤਾ ਜਾਨਪਦਾ, ਨੇਗਮਾ ਚ ਸਮਾਗਤਾ।

    ‘‘Samāgatā jānapadā, negamā ca samāgatā;

    ਖਿਪ੍ਪਂ ਯਾਨਾਨਿ ਯੋਜੇਨ੍ਤੁ, ਗਚ੍ਛਂ ਪੁਤ੍ਤਨਿવੇਦਕੋ’’ 81

    Khippaṃ yānāni yojentu, gacchaṃ puttanivedako’’ 82.

    ੬੯.

    69.

    ‘‘ਅਸ੍ਸੇ ਚ ਸਾਰਥੀ ਯੁਤ੍ਤੇ, ਸਿਨ੍ਧવੇ ਸੀਘવਾਹਨੇ।

    ‘‘Asse ca sārathī yutte, sindhave sīghavāhane;

    ਰਾਜਦ੍વਾਰਂ ਉਪਾਗਚ੍ਛੁਂ, ਯੁਤ੍ਤਾ ਦੇવ ਇਮੇ ਹਯਾ’’॥

    Rājadvāraṃ upāgacchuṃ, yuttā deva ime hayā’’.

    ੭੦.

    70.

    ‘‘ਥੂਲਾ ਜવੇਨ ਹਾਯਨ੍ਤਿ, ਕਿਸਾ ਹਾਯਨ੍ਤਿ ਥਾਮੁਨਾ।

    ‘‘Thūlā javena hāyanti, kisā hāyanti thāmunā;

    ਕਿਸੇ ਥੂਲੇ વਿવਜ੍ਜੇਤ੍વਾ, ਸਂਸਟ੍ਠਾ ਯੋਜਿਤਾ ਹਯਾ’’॥

    Kise thūle vivajjetvā, saṃsaṭṭhā yojitā hayā’’.

    ੭੧.

    71.

    ‘‘ਤਤੋ ਰਾਜਾ ਤਰਮਾਨੋ, ਯੁਤ੍ਤਮਾਰੁਯ੍ਹ ਸਨ੍ਦਨਂ।

    ‘‘Tato rājā taramāno, yuttamāruyha sandanaṃ;

    ਇਤ੍ਥਾਗਾਰਂ ਅਜ੍ਝਭਾਸਿ 83, ਸਬ੍ਬਾવ ਅਨੁਯਾਥ ਮਂ॥

    Itthāgāraṃ ajjhabhāsi 84, sabbāva anuyātha maṃ.

    ੭੨.

    72.

    ‘‘વਾਲਬੀਜਨਿਮੁਣ੍ਹੀਸਂ, ਖਗ੍ਗਂ ਛਤ੍ਤਞ੍ਚ ਪਣ੍ਡਰਂ।

    ‘‘Vālabījanimuṇhīsaṃ, khaggaṃ chattañca paṇḍaraṃ;

    ਉਪਾਧਿ ਰਥਮਾਰੁਯ੍ਹ 85, ਸੁવਣ੍ਣੇਹਿ ਅਲਙ੍ਕਤਾ॥

    Upādhi rathamāruyha 86, suvaṇṇehi alaṅkatā.

    ੭੩.

    73.

    ‘‘ਤਤੋ ਸ 87 ਰਾਜਾ ਪਾਯਾਸਿ, ਪੁਰਕ੍ਖਤ੍વਾਨ ਸਾਰਥਿਂ।

    ‘‘Tato sa 88 rājā pāyāsi, purakkhatvāna sārathiṃ;

    ਖਿਪ੍ਪਮੇવ ਉਪਾਗਚ੍ਛਿ, ਯਤ੍ਥ ਸਮ੍ਮਤਿ ਤੇਮਿਯੋ॥

    Khippameva upāgacchi, yattha sammati temiyo.

    ੭੪.

    74.

    ‘‘ਤਞ੍ਚ ਦਿਸ੍વਾਨ ਆਯਨ੍ਤਂ, ਜਲਨ੍ਤਮਿવ ਤੇਜਸਾ।

    ‘‘Tañca disvāna āyantaṃ, jalantamiva tejasā;

    ਖਤ੍ਤਸਙ੍ਘਪਰਿਬ੍ਯੂਲ਼੍ਹਂ 89, ਤੇਮਿਯੋ ਏਤਦਬ੍ਰવਿ’’॥

    Khattasaṅghaparibyūḷhaṃ 90, temiyo etadabravi’’.

    ੭੫.

    75.

    ‘‘ਕਚ੍ਚਿ ਨੁ ਤਾਤ ਕੁਸਲਂ, ਕਚ੍ਚਿ ਤਾਤ ਅਨਾਮਯਂ।

    ‘‘Kacci nu tāta kusalaṃ, kacci tāta anāmayaṃ;

    ਸਬ੍ਬਾ ਚ 91 ਰਾਜਕਞ੍ਞਾਯੋ, ਅਰੋਗਾ ਮਯ੍ਹ ਮਾਤਰੋ’’॥

    Sabbā ca 92 rājakaññāyo, arogā mayha mātaro’’.

    ੭੬.

    76.

    ‘‘ਕੁਸਲਞ੍ਚੇવ ਮੇ ਪੁਤ੍ਤ, ਅਥੋ ਪੁਤ੍ਤ ਅਨਾਮਯਂ।

    ‘‘Kusalañceva me putta, atho putta anāmayaṃ;

    ਸਬ੍ਬਾ ਚ ਰਾਜਕਞ੍ਞਾਯੋ, ਅਰੋਗਾ ਤੁਯ੍ਹ ਮਾਤਰੋ’’॥

    Sabbā ca rājakaññāyo, arogā tuyha mātaro’’.

    ੭੭.

    77.

    ‘‘ਕਚ੍ਚਿ ਅਮਜ੍ਜਪੋ 93 ਤਾਤ, ਕਚ੍ਚਿ ਤੇ ਸੁਰਮਪ੍ਪਿਯਂ।

    ‘‘Kacci amajjapo 94 tāta, kacci te suramappiyaṃ;

    ਕਚ੍ਚਿ ਸਚ੍ਚੇ ਚ ਧਮ੍ਮੇ ਚ, ਦਾਨੇ ਤੇ ਰਮਤੇ ਮਨੋ’’॥

    Kacci sacce ca dhamme ca, dāne te ramate mano’’.

    ੭੮.

    78.

    ‘‘ਅਮਜ੍ਜਪੋ ਅਹਂ ਪੁਤ੍ਤ, ਅਥੋ ਮੇ ਸੁਰਮਪ੍ਪਿਯਂ।

    ‘‘Amajjapo ahaṃ putta, atho me suramappiyaṃ;

    ਅਥੋ ਸਚ੍ਚੇ ਚ ਧਮ੍ਮੇ ਚ, ਦਾਨੇ ਮੇ ਰਮਤੇ ਮਨੋ’’॥

    Atho sacce ca dhamme ca, dāne me ramate mano’’.

    ੭੯.

    79.

    ‘‘ਕਚ੍ਚਿ ਅਰੋਗਂ ਯੋਗ੍ਗਂ ਤੇ, ਕਚ੍ਚਿ વਹਤਿ વਾਹਨਂ।

    ‘‘Kacci arogaṃ yoggaṃ te, kacci vahati vāhanaṃ;

    ਕਚ੍ਚਿ ਤੇ ਬ੍ਯਾਧਯੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਸਰੀਰਸ੍ਸੁਪਤਾਪਨਾ’’॥

    Kacci te byādhayo natthi, sarīrassupatāpanā’’.

    ੮੦.

    80.

    ‘‘ਅਥੋ ਅਰੋਗਂ ਯੋਗ੍ਗਂ ਮੇ, ਅਥੋ વਹਤਿ વਾਹਨਂ।

    ‘‘Atho arogaṃ yoggaṃ me, atho vahati vāhanaṃ;

    ਅਥੋ ਮੇ ਬ੍ਯਾਧਯੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਸਰੀਰਸ੍ਸੁਪਤਾਪਨਾ’’ 95

    Atho me byādhayo natthi, sarīrassupatāpanā’’ 96.

    ੮੧.

    81.

    ‘‘ਕਚ੍ਚਿ ਅਨ੍ਤਾ ਚ ਤੇ ਫੀਤਾ, ਮਜ੍ਝੇ ਚ ਬਹਲਾ ਤવ।

    ‘‘Kacci antā ca te phītā, majjhe ca bahalā tava;

    ਕੋਟ੍ਠਾਗਾਰਞ੍ਚ ਕੋਸਞ੍ਚ, ਕਚ੍ਚਿ ਤੇ ਪਟਿਸਨ੍ਥਤਂ’’ 97

    Koṭṭhāgārañca kosañca, kacci te paṭisanthataṃ’’ 98.

    ੮੨.

    82.

    ‘‘ਅਥੋ ਅਨ੍ਤਾ ਚ ਮੇ ਫੀਤਾ, ਮਜ੍ਝੇ ਚ ਬਹਲਾ ਮਮ।

    ‘‘Atho antā ca me phītā, majjhe ca bahalā mama;

    ਕੋਟ੍ਠਾਗਾਰਞ੍ਚ ਕੋਸਞ੍ਚ, ਸਬ੍ਬਂ ਮੇ ਪਟਿਸਨ੍ਥਤਂ’’॥

    Koṭṭhāgārañca kosañca, sabbaṃ me paṭisanthataṃ’’.

    ੮੩.

    83.

    ‘‘ਸ੍વਾਗਤਂ ਤੇ ਮਹਾਰਾਜ, ਅਥੋ ਤੇ ਅਦੁਰਾਗਤਂ।

    ‘‘Svāgataṃ te mahārāja, atho te adurāgataṃ;

    ਪਤਿਟ੍ਠਪੇਨ੍ਤੁ 99 ਪਲ੍ਲਙ੍ਕਂ, ਯਤ੍ਥ ਰਾਜਾ ਨਿਸਕ੍ਕਤਿ’’॥

    Patiṭṭhapentu 100 pallaṅkaṃ, yattha rājā nisakkati’’.

    ੮੪.

    84.

    ‘‘ਇਧੇવ ਤੇ ਨਿਸੀਦਸ੍ਸੁ 101, ਨਿਯਤੇ ਪਣ੍ਣਸਨ੍ਥਰੇ।

    ‘‘Idheva te nisīdassu 102, niyate paṇṇasanthare;

    ਏਤ੍ਤੋ ਉਦਕਮਾਦਾਯ, ਪਾਦੇ ਪਕ੍ਖਾਲਯਸ੍ਸੁ 103 ਤੇ’’॥

    Etto udakamādāya, pāde pakkhālayassu 104 te’’.

    ੮੫.

    85.

    ‘‘ਇਦਮ੍ਪਿ ਪਣ੍ਣਕਂ ਮਯ੍ਹਂ, ਰਨ੍ਧਂ ਰਾਜ ਅਲੋਣਕਂ।

    ‘‘Idampi paṇṇakaṃ mayhaṃ, randhaṃ rāja aloṇakaṃ;

    ਪਰਿਭੁਞ੍ਜ ਮਹਾਰਾਜ, ਪਾਹੁਨੋ ਮੇਸਿਧਾਗਤੋ’’ 105

    Paribhuñja mahārāja, pāhuno mesidhāgato’’ 106.

    ੮੬.

    86.

    ‘‘ਨ ਚਾਹਂ 107 ਪਣ੍ਣਂ ਭੁਞ੍ਜਾਮਿ, ਨ ਹੇਤਂ ਮਯ੍ਹ ਭੋਜਨਂ।

    ‘‘Na cāhaṃ 108 paṇṇaṃ bhuñjāmi, na hetaṃ mayha bhojanaṃ;

    ਸਾਲੀਨਂ ਓਦਨਂ ਭੁਞ੍ਜੇ, ਸੁਚਿਂ ਮਂਸੂਪਸੇਚਨਂ’’॥

    Sālīnaṃ odanaṃ bhuñje, suciṃ maṃsūpasecanaṃ’’.

    ੮੭.

    87.

    ‘‘ਅਚ੍ਛੇਰਕਂ ਮਂ ਪਟਿਭਾਤਿ, ਏਕਕਮ੍ਪਿ ਰਹੋਗਤਂ।

    ‘‘Accherakaṃ maṃ paṭibhāti, ekakampi rahogataṃ;

    ਏਦਿਸਂ ਭੁਞ੍ਜਮਾਨਾਨਂ, ਕੇਨ વਣ੍ਣੋ ਪਸੀਦਤਿ’’॥

    Edisaṃ bhuñjamānānaṃ, kena vaṇṇo pasīdati’’.

    ੮੮.

    88.

    ‘‘ਏਕੋ ਰਾਜ ਨਿਪਜ੍ਜਾਮਿ, ਨਿਯਤੇ ਪਣ੍ਣਸਨ੍ਥਰੇ।

    ‘‘Eko rāja nipajjāmi, niyate paṇṇasanthare;

    ਤਾਯ ਮੇ ਏਕਸੇਯ੍ਯਾਯ, ਰਾਜ વਣ੍ਣੋ ਪਸੀਦਤਿ॥

    Tāya me ekaseyyāya, rāja vaṇṇo pasīdati.

    ੮੯.

    89.

    ‘‘ਨ ਚ ਨੇਤ੍ਤਿਂਸਬਨ੍ਧਾ 109 ਮੇ, ਰਾਜਰਕ੍ਖਾ ਉਪਟ੍ਠਿਤਾ।

    ‘‘Na ca nettiṃsabandhā 110 me, rājarakkhā upaṭṭhitā;

    ਤਾਯ ਮੇ ਸੁਖਸੇਯ੍ਯਾਯ, ਰਾਜ વਣ੍ਣੋ ਪਸੀਦਤਿ॥

    Tāya me sukhaseyyāya, rāja vaṇṇo pasīdati.

    ੯੦.

    90.

    ‘‘ਅਤੀਤਂ ਨਾਨੁਸੋਚਾਮਿ, ਨਪ੍ਪਜਪ੍ਪਾਮਿਨਾਗਤਂ 111

    ‘‘Atītaṃ nānusocāmi, nappajappāmināgataṃ 112;

    ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇਨ ਯਾਪੇਮਿ, ਤੇਨ વਣ੍ਣੋ ਪਸੀਦਤਿ॥

    Paccuppannena yāpemi, tena vaṇṇo pasīdati.

    ੯੧.

    91.

    ‘‘ਅਨਾਗਤਪ੍ਪਜਪ੍ਪਾਯ, ਅਤੀਤਸ੍ਸਾਨੁਸੋਚਨਾ।

    ‘‘Anāgatappajappāya, atītassānusocanā;

    ਏਤੇਨ ਬਾਲਾ ਸੁਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਨਲ਼ੋવ ਹਰਿਤੋ ਲੁਤੋ’’॥

    Etena bālā sussanti, naḷova harito luto’’.

    ੯੨.

    92.

    ‘‘ਹਤ੍ਥਾਨੀਕਂ ਰਥਾਨੀਕਂ, ਅਸ੍ਸੇ ਪਤ੍ਤੀ ਚ વਮ੍ਮਿਨੋ।

    ‘‘Hatthānīkaṃ rathānīkaṃ, asse pattī ca vammino;

    ਨਿવੇਸਨਾਨਿ ਰਮ੍ਮਾਨਿ, ਅਹਂ ਪੁਤ੍ਤ ਦਦਾਮਿ ਤੇ॥

    Nivesanāni rammāni, ahaṃ putta dadāmi te.

    ੯੩.

    93.

    ‘‘ਇਤ੍ਥਾਗਾਰਮ੍ਪਿ ਤੇ ਦਮ੍ਮਿ, ਸਬ੍ਬਾਲਙ੍ਕਾਰਭੂਸਿਤਂ।

    ‘‘Itthāgārampi te dammi, sabbālaṅkārabhūsitaṃ;

    ਤਾ ਪੁਤ੍ਤ ਪਟਿਪਜ੍ਜਸ੍ਸੁ 113, ਤ੍વਂ ਨੋ ਰਾਜਾ ਭવਿਸ੍ਸਸਿ॥

    Tā putta paṭipajjassu 114, tvaṃ no rājā bhavissasi.

    ੯੪.

    94.

    ‘‘ਕੁਸਲਾ ਨਚ੍ਚਗੀਤਸ੍ਸ, ਸਿਕ੍ਖਿਤਾ ਚਾਤੁਰਿਤ੍ਥਿਯੋ 115

    ‘‘Kusalā naccagītassa, sikkhitā cāturitthiyo 116;

    ਕਾਮੇ ਤਂ ਰਮਯਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਕਿਂ ਅਰਞ੍ਞੇ ਕਰਿਸ੍ਸਸਿ॥

    Kāme taṃ ramayissanti, kiṃ araññe karissasi.

    ੯੫.

    95.

    ‘‘ਪਟਿਰਾਜੂਹਿ ਤੇ ਕਞ੍ਞਾ, ਆਨਯਿਸ੍ਸਂ ਅਲਙ੍ਕਤਾ।

    ‘‘Paṭirājūhi te kaññā, ānayissaṃ alaṅkatā;

    ਤਾਸੁ ਪੁਤ੍ਤੇ ਜਨੇਤ੍વਾਨ, ਅਥ ਪਚ੍ਛਾ ਪਬ੍ਬਜਿਸ੍ਸਸਿ॥

    Tāsu putte janetvāna, atha pacchā pabbajissasi.

    ੯੬.

    96.

    ‘‘ਯੁવਾ ਚ ਦਹਰੋ ਚਾਸਿ 117, ਪਠਮੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕੋ 118 ਸੁਸੁ।

    ‘‘Yuvā ca daharo cāsi 119, paṭhamuppattiko 120 susu;

    ਰਜ੍ਜਂ ਕਾਰੇਹਿ ਭਦ੍ਦਨ੍ਤੇ, ਕਿਂ ਅਰਞ੍ਞੇ ਕਰਿਸ੍ਸਸਿ’’॥

    Rajjaṃ kārehi bhaddante, kiṃ araññe karissasi’’.

    ੯੭.

    97.

    ‘‘ਯੁવਾ ਚਰੇ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀ ਯੁવਾ ਸਿਯਾ।

    ‘‘Yuvā care brahmacariyaṃ, brahmacārī yuvā siyā;

    ਦਹਰਸ੍ਸ ਹਿ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾ, ਏਤਂ ਇਸੀਹਿ વਣ੍ਣਿਤਂ॥

    Daharassa hi pabbajjā, etaṃ isīhi vaṇṇitaṃ.

    ੯੮.

    98.

    ‘‘ਯੁવਾ ਚਰੇ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀ ਯੁવਾ ਸਿਯਾ।

    ‘‘Yuvā care brahmacariyaṃ, brahmacārī yuvā siyā;

    ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਚਰਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਨਾਹਂ ਰਜ੍ਜੇਨ ਮਤ੍ਥਿਕੋ॥

    Brahmacariyaṃ carissāmi, nāhaṃ rajjena matthiko.

    ੯੯.

    99.

    ‘‘ਪਸ੍ਸਾਮਿ વੋਹਂ ਦਹਰਂ, ਅਮ੍ਮ ਤਾਤ વਦਨ੍ਤਰਂ 121

    ‘‘Passāmi vohaṃ daharaṃ, amma tāta vadantaraṃ 122;

    ਕਿਚ੍ਛਾਲਦ੍ਧਂ ਪਿਯਂ ਪੁਤ੍ਤਂ, ਅਪ੍ਪਤ੍વਾવ ਜਰਂ ਮਤਂ॥

    Kicchāladdhaṃ piyaṃ puttaṃ, appatvāva jaraṃ mataṃ.

    ੧੦੦.

    100.

    ‘‘ਪਸ੍ਸਾਮਿ વੋਹਂ ਦਹਰਿਂ, ਕੁਮਾਰਿਂ ਚਾਰੁਦਸ੍ਸਨਿਂ।

    ‘‘Passāmi vohaṃ dahariṃ, kumāriṃ cārudassaniṃ;

    ਨવવਂਸਕਲ਼ੀਰਂવ, ਪਲੁਗ੍ਗਂ ਜੀવਿਤਕ੍ਖਯਂ 123

    Navavaṃsakaḷīraṃva, paluggaṃ jīvitakkhayaṃ 124.

    ੧੦੧.

    101.

    ‘‘ਦਹਰਾਪਿ ਹਿ ਮਿਯ੍ਯਨ੍ਤਿ, ਨਰਾ ਚ ਅਥ ਨਾਰਿਯੋ।

    ‘‘Daharāpi hi miyyanti, narā ca atha nāriyo;

    ਤਤ੍ਥ ਕੋ વਿਸ੍ਸਸੇ ਪੋਸੋ, ਦਹਰੋਮ੍ਹੀਤਿ ਜੀવਿਤੇ॥

    Tattha ko vissase poso, daharomhīti jīvite.

    ੧੦੨.

    102.

    ‘‘ਯਸ੍ਸ ਰਤ੍ਯਾ વਿવਸਾਨੇ, ਆਯੁ ਅਪ੍ਪਤਰਂ ਸਿਯਾ।

    ‘‘Yassa ratyā vivasāne, āyu appataraṃ siyā;

    ਅਪ੍ਪੋਦਕੇવ ਮਚ੍ਛਾਨਂ, ਕਿਂ ਨੁ ਕੋਮਾਰਕਂ 125 ਤਹਿਂ॥

    Appodakeva macchānaṃ, kiṃ nu komārakaṃ 126 tahiṃ.

    ੧੦੩.

    103.

    ‘‘ਨਿਚ੍ਚਮਬ੍ਭਾਹਤੋ ਲੋਕੋ, ਨਿਚ੍ਚਞ੍ਚ ਪਰਿવਾਰਿਤੋ।

    ‘‘Niccamabbhāhato loko, niccañca parivārito;

    ਅਮੋਘਾਸੁ વਜਨ੍ਤੀਸੁ, ਕਿਂ ਮਂ ਰਜ੍ਜੇਭਿਸਿਞ੍ਚਸਿ’’ 127

    Amoghāsu vajantīsu, kiṃ maṃ rajjebhisiñcasi’’ 128.

    ੧੦੪.

    104.

    ‘‘ਕੇਨ ਮਬ੍ਭਾਹਤੋ ਲੋਕੋ, ਕੇਨ ਚ ਪਰਿવਾਰਿਤੋ।

    ‘‘Kena mabbhāhato loko, kena ca parivārito;

    ਕਾਯੋ ਅਮੋਘਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਮੇ ਅਕ੍ਖਾਹਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤੋ’’॥

    Kāyo amoghā gacchanti, taṃ me akkhāhi pucchito’’.

    ੧੦੫.

    105.

    ‘‘ਮਚ੍ਚੁਨਾਬ੍ਭਾਹਤੋ ਲੋਕੋ, ਜਰਾਯ ਪਰਿવਾਰਿਤੋ।

    ‘‘Maccunābbhāhato loko, jarāya parivārito;

    ਰਤ੍ਯੋ ਅਮੋਘਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਏવਂ ਜਾਨਾਹਿ ਖਤ੍ਤਿਯ॥

    Ratyo amoghā gacchanti, evaṃ jānāhi khattiya.

    ੧੦੬.

    106.

    ‘‘ਯਥਾਪਿ ਤਨ੍ਤੇ વਿਤਤੇ 129, ਯਂ ਯਦੇવੂਪવਿਯ੍ਯਤਿ 130

    ‘‘Yathāpi tante vitate 131, yaṃ yadevūpaviyyati 132;

    ਅਪ੍ਪਕਂ ਹੋਤਿ વੇਤਬ੍ਬਂ, ਏવਂ ਮਚ੍ਚਾਨ ਜੀવਿਤਂ॥

    Appakaṃ hoti vetabbaṃ, evaṃ maccāna jīvitaṃ.

    ੧੦੭.

    107.

    ‘‘ਯਥਾ વਾਰਿવਹੋ ਪੂਰੋ, ਗਚ੍ਛਂ ਨੁਪਨਿવਤ੍ਤਤਿ 133

    ‘‘Yathā vārivaho pūro, gacchaṃ nupanivattati 134;

    ਏવਮਾਯੁ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ, ਗਚ੍ਛਂ ਨੁਪਨਿવਤ੍ਤਤਿ॥

    Evamāyu manussānaṃ, gacchaṃ nupanivattati.

    ੧੦੮.

    108.

    ‘‘ਯਥਾ વਾਰਿવਹੋ ਪੂਰੋ, વਹੇ ਰੁਕ੍ਖੇਪਕੂਲਜੇ।

    ‘‘Yathā vārivaho pūro, vahe rukkhepakūlaje;

    ਏવਂ ਜਰਾਮਰਣੇਨ, વੁਯ੍ਹਨ੍ਤੇ ਸਬ੍ਬਪਾਣਿਨੋ’’॥

    Evaṃ jarāmaraṇena, vuyhante sabbapāṇino’’.

    ੧੦੯.

    109.

    ‘‘ਹਤ੍ਥਾਨੀਕਂ ਰਥਾਨੀਕਂ, ਅਸ੍ਸੇ ਪਤ੍ਤੀ ਚ વਮ੍ਮਿਨੋ।

    ‘‘Hatthānīkaṃ rathānīkaṃ, asse pattī ca vammino;

    ਨਿવੇਸਨਾਨਿ ਰਮ੍ਮਾਨਿ, ਅਹਂ ਪੁਤ੍ਤ ਦਦਾਮਿ ਤੇ॥

    Nivesanāni rammāni, ahaṃ putta dadāmi te.

    ੧੧੦.

    110.

    ‘‘ਇਤ੍ਥਾਗਾਰਮ੍ਪਿ ਤੇ ਦਮ੍ਮਿ, ਸਬ੍ਬਾਲਙ੍ਕਾਰਭੂਸਿਤਂ।

    ‘‘Itthāgārampi te dammi, sabbālaṅkārabhūsitaṃ;

    ਤਾ ਪੁਤ੍ਤ ਪਟਿਪਜ੍ਜਸ੍ਸੁ, ਤ੍વਂ ਨੋ ਰਾਜਾ ਭવਿਸ੍ਸਸਿ॥

    Tā putta paṭipajjassu, tvaṃ no rājā bhavissasi.

    ੧੧੧.

    111.

    ‘‘ਕੁਸਲਾ ਨਚ੍ਚਗੀਤਸ੍ਸ, ਸਿਕ੍ਖਿਤਾ ਚਾਤੁਰਿਤ੍ਥਿਯੋ।

    ‘‘Kusalā naccagītassa, sikkhitā cāturitthiyo;

    ਕਾਮੇ ਤਂ ਰਮਯਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਕਿਂ ਅਰਞ੍ਞੇ ਕਰਿਸ੍ਸਸਿ॥

    Kāme taṃ ramayissanti, kiṃ araññe karissasi.

    ੧੧੨.

    112.

    ‘‘ਪਟਿਰਾਜੂਹਿ ਤੇ ਕਞ੍ਞਾ, ਆਨਯਿਸ੍ਸਂ ਅਲਙ੍ਕਤਾ।

    ‘‘Paṭirājūhi te kaññā, ānayissaṃ alaṅkatā;

    ਤਾਸੁ ਪੁਤ੍ਤੇ ਜਨੇਤ੍વਾਨ, ਅਥ ਪਚ੍ਛਾ ਪਬ੍ਬਜਿਸ੍ਸਸਿ॥

    Tāsu putte janetvāna, atha pacchā pabbajissasi.

    ੧੧੩.

    113.

    ‘‘ਯੁવਾ ਚ ਦਹਰੋ ਚਾਸਿ, ਪਠਮੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕੋ ਸੁਸੁ।

    ‘‘Yuvā ca daharo cāsi, paṭhamuppattiko susu;

    ਰਜ੍ਜਂ ਕਾਰੇਹਿ ਭਦ੍ਦਨ੍ਤੇ, ਕਿਂ ਅਰਞ੍ਞੇ ਕਰਿਸ੍ਸਸਿ॥

    Rajjaṃ kārehi bhaddante, kiṃ araññe karissasi.

    ੧੧੪.

    114.

    ‘‘ਕੋਟ੍ਠਾਗਾਰਞ੍ਚ ਕੋਸਞ੍ਚ, વਾਹਨਾਨਿ ਬਲਾਨਿ ਚ।

    ‘‘Koṭṭhāgārañca kosañca, vāhanāni balāni ca;

    ਨਿવੇਸਨਾਨਿ ਰਮ੍ਮਾਨਿ, ਅਹਂ ਪੁਤ੍ਤ ਦਦਾਮਿ ਤੇ॥

    Nivesanāni rammāni, ahaṃ putta dadāmi te.

    ੧੧੫.

    115.

    ‘‘ਗੋਮਣ੍ਡਲਪਰਿਬ੍ਯੂਲ਼੍ਹੋ, ਦਾਸਿਸਙ੍ਘਪੁਰਕ੍ਖਤੋ।

    ‘‘Gomaṇḍalaparibyūḷho, dāsisaṅghapurakkhato;

    ਰਜ੍ਜਂ ਕਾਰੇਹਿ ਭਦ੍ਦਨ੍ਤੇ, ਕਿਂ ਅਰਞ੍ਞੇ ਕਰਿਸ੍ਸਸਿ’’॥

    Rajjaṃ kārehi bhaddante, kiṃ araññe karissasi’’.

    ੧੧੬.

    116.

    ‘‘ਕਿਂ ਧਨੇਨ ਯਂ ਖੀਯੇਥ 135, ਕਿਂ ਭਰਿਯਾਯ ਮਰਿਸ੍ਸਤਿ।

    ‘‘Kiṃ dhanena yaṃ khīyetha 136, kiṃ bhariyāya marissati;

    ਕਿਂ ਯੋਬ੍ਬਨੇਨ ਜਿਣ੍ਣੇਨ 137, ਯਂ ਜਰਾਯਾਭਿਭੁਯ੍ਯਤਿ 138

    Kiṃ yobbanena jiṇṇena 139, yaṃ jarāyābhibhuyyati 140.

    ੧੧੭.

    117.

    ‘‘ਤਤ੍ਥ ਕਾ ਨਨ੍ਦਿ ਕਾ ਖਿਡ੍ਡਾ, ਕਾ ਰਤਿ ਕਾ ਧਨੇਸਨਾ।

    ‘‘Tattha kā nandi kā khiḍḍā, kā rati kā dhanesanā;

    ਕਿਂ ਮੇ ਪੁਤ੍ਤੇਹਿ ਦਾਰੇਹਿ, ਰਾਜ ਮੁਤ੍ਤੋਸ੍ਮਿ ਬਨ੍ਧਨਾ॥

    Kiṃ me puttehi dārehi, rāja muttosmi bandhanā.

    ੧੧੮.

    118.

    ‘‘ਯੋਹਂ 141 ਏવਂ ਪਜਾਨਾਮਿ, ਮਚ੍ਚੁ ਮੇ ਨਪ੍ਪਮਜ੍ਜਤਿ।

    ‘‘Yohaṃ 142 evaṃ pajānāmi, maccu me nappamajjati;

    ਅਨ੍ਤਕੇਨਾਧਿਪਨ੍ਨਸ੍ਸ, ਕਾ ਰਤੀ ਕਾ ਧਨੇਸਨਾ॥

    Antakenādhipannassa, kā ratī kā dhanesanā.

    ੧੧੯.

    119.

    ‘‘ਫਲਾਨਮਿવ ਪਕ੍ਕਾਨਂ, ਨਿਚ੍ਚਂ ਪਤਨਤੋ ਭਯਂ।

    ‘‘Phalānamiva pakkānaṃ, niccaṃ patanato bhayaṃ;

    ਏવਂ ਜਾਤਾਨ ਮਚ੍ਚਾਨਂ, ਨਿਚ੍ਚਂ ਮਰਣਤੋ ਭਯਂ॥

    Evaṃ jātāna maccānaṃ, niccaṃ maraṇato bhayaṃ.

    ੧੨੦.

    120.

    ‘‘ਸਾਯਮੇਕੇ ਨ ਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਪਾਤੋ ਦਿਟ੍ਠਾ ਬਹੂ ਜਨਾ।

    ‘‘Sāyameke na dissanti, pāto diṭṭhā bahū janā;

    ਪਾਤੋ ਏਕੇ ਨ ਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਸਾਯਂ ਦਿਟ੍ਠਾ ਬਹੂ ਜਨਾ॥

    Pāto eke na dissanti, sāyaṃ diṭṭhā bahū janā.

    ੧੨੧.

    121.

    ‘‘ਅਜ੍ਜੇવ ਕਿਚ੍ਚਂ ਆਤਪ੍ਪਂ, ਕੋ ਜਞ੍ਞਾ ਮਰਣਂ ਸੁવੇ।

    ‘‘Ajjeva kiccaṃ ātappaṃ, ko jaññā maraṇaṃ suve;

    ਨ ਹਿ ਨੋ ਸਙ੍ਕਰਂ 143 ਤੇਨ, ਮਹਾਸੇਨੇਨ ਮਚ੍ਚੁਨਾ॥

    Na hi no saṅkaraṃ 144 tena, mahāsenena maccunā.

    ੧੨੨.

    122.

    ‘‘ਚੋਰਾ ਧਨਸ੍ਸ ਪਤ੍ਥੇਨ੍ਤਿ, ਰਾਜਮੁਤ੍ਤੋਸ੍ਮਿ ਬਨ੍ਧਨਾ।

    ‘‘Corā dhanassa patthenti, rājamuttosmi bandhanā;

    ਏਹਿ ਰਾਜ ਨਿવਤ੍ਤਸ੍ਸੁ, ਨਾਹਂ ਰਜ੍ਜੇਨ ਮਤ੍ਥਿਕੋ’’ਤਿ॥

    Ehi rāja nivattassu, nāhaṃ rajjena matthiko’’ti.

    ਮੂਗਪਕ੍ਖਜਾਤਕਂ ਪਠਮਂ।

    Mūgapakkhajātakaṃ paṭhamaṃ.







    Footnotes:
    1. ਪਣ੍ਡਿਤਿਯਂ (ਸੀ॰), ਪਣ੍ਡਿਚ੍ਚਿਯਂ (ਪੀ॰)
    2. paṇḍitiyaṃ (sī.), paṇḍicciyaṃ (pī.)
    3. ਨਪਿ ਪਙ੍ਗੁਲੋ (ਸੀ॰ ਪੀ॰), ਨ ਚ ਪਿਙ੍ਗਲੋ (ਸ੍ਯਾ॰)
    4. napi paṅgulo (sī. pī.), na ca piṅgalo (syā.)
    5. ਬਾਹੂ (ਸੀ॰ ਕ॰)
    6. bāhū (sī. ka.)
    7. ਆਦੁ (ਸੀ॰), ਆਦੂ (ਸ੍ਯਾ॰)
    8. ādu (sī.), ādū (syā.)
    9. ਨਿਘਞ੍ਞਸਿ (ਸੀ॰ ਪੀ॰), ਨਿਖਞ੍ਛਸਿ (?)
    10. nighaññasi (sī. pī.), nikhañchasi (?)
    11. ਸਮੁਪਜੀવਸਿ (ਸੀ॰ ਪੀ॰)
    12. samupajīvasi (sī. pī.)
    13. ਮਿਤ੍ਤਦੂਭੋ (ਸੀ॰ ਪੀ॰)
    14. mittadūbho (sī. pī.)
    15. ਬਹੁਤ੍ਤਭਕ੍ਖੋ (ਕ॰)
    16. વਿਪ੍ਪવੁਤ੍ਥੋ (ਸੀ॰ ਪੀ॰), વਿਪ੍ਪਮੁਤ੍ਤੋ (ਕ॰)
    17. ਸਕਾ (ਸੀ॰ ਪੀ॰)
    18. bahuttabhakkho (ka.)
    19. vippavuttho (sī. pī.), vippamutto (ka.)
    20. sakā (sī. pī.)
    21. ਪਸਹਨ੍ਤਿ (ਸੀ॰ ਸ੍ਯਾ॰ ਪੀ॰)
    22. ਨਾਤਿਮਞ੍ਞੇਤਿ ਖਤ੍ਤਿਯੋ (ਸੀ॰ ਸ੍ਯਾ॰ ਪੀ॰)
    23. pasahanti (sī. syā. pī.)
    24. nātimaññeti khattiyo (sī. syā. pī.)
    25. ਸਭਾਯ (ਸੀ॰ ਸ੍ਯਾ॰ ਪੀ॰)
    26. sabhāya (sī. syā. pī.)
    27. ਗਰੁਕੋ ਹੋਤਿ ਗਾਰવੋ (ਕ॰)
    28. garuko hoti gāravo (ka.)
    29. ਞਾਤਕੇਨ (ਸ੍ਯਾ॰ ਕ॰)
    30. ñātakena (syā. ka.)
    31. ਪਲਾਭੇਹਿ (ਸੀ॰ ਪੀ॰)
    32. palābhehi (sī. pī.)
    33. ਹਤ੍ਥਾਰੂਹਾ (ਸੀ॰ ਪੀ॰) ਏવਮੁਪਰਿਪਿ
    34. hatthārūhā (sī. pī.) evamuparipi
    35. ਤੇਪਿ ਦਜ੍ਜੁਂ ਪਤੀਤਾਮੇ (ਸੀ॰ ਪੀ॰)
    36. tepi dajjuṃ patītāme (sī. pī.)
    37. ਬਹੂ ਜਾਨਪਦਾ ਚਞ੍ਞੇ (ਸੀ॰), ਬਹੂ ਜਨਪਦਾ ਚਞ੍ਞੇ (ਪੀ॰)
    38. bahū jānapadā caññe (sī.), bahū janapadā caññe (pī.)
    39. ਚ ਸੋ (ਸ੍ਯਾ॰ ਕ॰)
    40. ca so (syā. ka.)
    41. ਅਸਤ੍ਥਿਤਾ (ਸੀ॰)
    42. asatthitā (sī.)
    43. ਮੂਗੋ ਅਧਾਰਯਿ (ਸੀ॰)
    44. mūgo adhārayi (sī.)
    45. ਅਪਚ੍ਚਸਿਂ (ਸ੍ਯਾ॰), ਅਪਚ੍ਚਯਿਂ (ਪੀ॰)
    46. apaccasiṃ (syā.), apaccayiṃ (pī.)
    47. ਰਜ੍ਜੇਭਿਸੇਚਯੁਂ (ਸ੍ਯਾ॰ ਕ॰)
    48. rajjebhisecayuṃ (syā. ka.)
    49. ਖਰਾਪਤਿਚ੍ਛਕਂ (ਸ੍ਯਾ॰), ਖਰਾਪਟਿਚ੍ਛਕਂ (ਕ॰)
    50. kharāpaticchakaṃ (syā.), kharāpaṭicchakaṃ (ka.)
    51. ਅਪ੍ਪੇਥ (ਸੀ॰), ਉਬ੍ਬੇਥ (ਸ੍ਯਾ॰), ਅਚ੍ਚੇਥ (ਪੀ॰)
    52. appetha (sī.), ubbetha (syā.), accetha (pī.)
    53. ਤਸ੍ਸਾਹਂ (ਸੀ॰ ਪੀ॰)
    54. tassāhaṃ (sī. pī.)
    55. ਕੋ ਤਂ (ਸੀ॰ ਪੀ॰)
    56. ko taṃ (sī. pī.)
    57. ਕੋ ਤਂ (ਸੀ॰ ਪੀ॰)
    58. ko taṃ (sī. pī.)
    59. ਅવ੍ਹਯਸ੍ਸੁ (ਸੀ॰ ਪੀ॰)
    60. avhayassu (sī. pī.)
    61. ਰੋਦਨ੍ਤੀ ਪਰਿਪੁਚ੍ਛਤਿ (ਸੀ॰ ਪੀ॰), ਰੋਦਨ੍ਤੀ ਨਂ ਪਰਿਪੁਚ੍ਛਤਿ (ਸ੍ਯਾ॰)
    62. rodantī paripucchati (sī. pī.), rodantī naṃ paripucchati (syā.)
    63. ਅਕ੍ਖਿਸ੍ਸਂ (ਸੀ॰ ਪੀ॰)
    64. akkhissaṃ (sī. pī.)
    65. ਅਕਰੀ (ਸੀ॰ ਪੀ॰)
    66. akarī (sī. pī.)
    67. ਰਾਜਪੁਤ੍ਤਿ (ਸੀ॰)
    68. rājaputti (sī.)
    69. ਨਾਗਾਨਿ (ਸ੍ਯਾ॰ ਕ॰)
    70. nāgāni (syā. ka.)
    71. વਦਨ੍ਤੁ (ਸੀ॰), ਨਦਨ੍ਤੁ (ਸ੍ਯਾ॰ ਕ॰), વਦਤਂ (ਪੀ॰)
    72. vadantu (sī.), nadantu (syā. ka.), vadataṃ (pī.)
    73. ਨਦਨ੍ਤੁ (ਸੀ॰ ਸ੍ਯਾ॰ ਪੀ॰)
    74. nadantu (sī. syā. pī.)
    75. ਨਿવਾਦਕੋ (ਸ੍ਯਾ॰ ਕ॰)
    76. nivādako (syā. ka.)
    77. ਨਿવਾਦਕੋ (ਸ੍ਯਾ॰ ਕ॰)
    78. nivādako (syā. ka.)
    79. ਨਿવਾਦਕੋ (ਸ੍ਯਾ॰ ਕ॰)
    80. nivādako (syā. ka.)
    81. ਨਿવਾਦਕੋ (ਸ੍ਯਾ॰ ਕ॰)
    82. nivādako (syā. ka.)
    83. ਅਭਾਸਥ (ਕ॰)
    84. abhāsatha (ka.)
    85. ਉਪਾਦਿਰਥਮਾਰੁਯ੍ਹ (ਸੀ॰), ਉਪਾਧੀ ਰਥਮਾਰੁਯ੍ਹ (ਸ੍ਯਾ॰)
    86. upādirathamāruyha (sī.), upādhī rathamāruyha (syā.)
    87. ਚ (ਸੀ॰ ਸ੍ਯਾ॰ ਪੀ॰)
    88. ca (sī. syā. pī.)
    89. ਪਰਿਬ੍ਬੂਲ਼੍ਹਂ (ਸੀ॰)
    90. paribbūḷhaṃ (sī.)
    91. ਕਚ੍ਚਿਨ੍ਨੁ (ਸੀ॰ ਪੀ॰)
    92. kaccinnu (sī. pī.)
    93. ਕਚ੍ਚਿਸ੍ਸ’ਮਜ੍ਜਪੋ (ਸੀ॰ ਪੀ॰)
    94. kaccissa’majjapo (sī. pī.)
    95. ਸਰੀਰਸ੍ਸੁਪਤਾਪਿਯਾ (ਸ੍ਯਾ॰ ਕ॰)
    96. sarīrassupatāpiyā (syā. ka.)
    97. ਪਟਿਸਣ੍ਠਿਤਂ (ਸ੍ਯਾ॰ ਕ॰)
    98. paṭisaṇṭhitaṃ (syā. ka.)
    99. ਪਤਿਟ੍ਠਾਪੇਨ੍ਤੁ (ਸੀ॰ ਸ੍ਯਾ॰ ਪੀ॰)
    100. patiṭṭhāpentu (sī. syā. pī.)
    101. ਨਿਸਿਨ੍ਨਸ੍ਸ (ਸੀ॰ ਸ੍ਯਾ॰ ਪੀ॰), ਨਿਸਿਨ੍ਨਸ੍ਸੁ (ਕ॰)
    102. nisinnassa (sī. syā. pī.), nisinnassu (ka.)
    103. ਪਕ੍ਖਾਲਯਨ੍ਤੁ (ਸੀ॰), ਪਕ੍ਖਾਲਯਨ੍ਤਿ (ਪੀ॰)
    104. pakkhālayantu (sī.), pakkhālayanti (pī.)
    105. ਆਗਤੋ (ਸੀ॰ ਸ੍ਯਾ॰)
    106. āgato (sī. syā.)
    107. ਨ વਾਹਂ (ਕ॰)
    108. na vāhaṃ (ka.)
    109. ਨੇਤ੍ਤਿਸਬਦ੍ਧਾ (ਸੀ॰ ਪੀ॰)
    110. nettisabaddhā (sī. pī.)
    111. ਨਪ੍ਪਜਪ੍ਪਾਮ’ਨਾਗਤਂ (ਸੀ॰ ਸ੍ਯਾ॰ ਪੀ॰)
    112. nappajappāma’nāgataṃ (sī. syā. pī.)
    113. ਤਾਸੁ ਪੁਤ੍ਤੇ ਪਟਿਪਜ੍ਜ (ਕ॰)
    114. tāsu putte paṭipajja (ka.)
    115. ਚਤੁਰਿਤ੍ਥਿਯੋ (ਸੀ॰ ਪੀ॰)
    116. caturitthiyo (sī. pī.)
    117. ਚਾਪਿ (ਸ੍ਯਾ॰ ਕ॰)
    118. ਪਠਮੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਤੋ (ਸੀ॰ ਪੀ॰)
    119. cāpi (syā. ka.)
    120. paṭhamuppattito (sī. pī.)
    121. વਦਂ ਨਰਂ (ਸੀ॰)
    122. vadaṃ naraṃ (sī.)
    123. ਜੀવਿਤਕ੍ਖਯੇ (ਸੀ॰ ਪੀ॰)
    124. jīvitakkhaye (sī. pī.)
    125. ਕੋਮਾਰਤਂ (ਕ॰)
    126. komārataṃ (ka.)
    127. ਰਜ੍ਜੇਨ ਸਿਞ੍ਚਸਿ (ਸੀ॰ ਪੀ॰)
    128. rajjena siñcasi (sī. pī.)
    129. વਿਤਨ੍ਤੇ (ਸ੍ਯਾ॰ ਕ॰)
    130. ਯਂ ਯਂ ਦੇવੂਪવਿਯ੍ਯਤਿ (ਸੀ॰ ਪੀ॰)
    131. vitante (syā. ka.)
    132. yaṃ yaṃ devūpaviyyati (sī. pī.)
    133. ਨ ਪਰਿવਤ੍ਤਤਿ (ਸ੍ਯਾ॰), ਨੁਪਰਿવਤ੍ਤਤਿ (ਕ॰)
    134. na parivattati (syā.), nuparivattati (ka.)
    135. ਕਿਂ ਧਨੇਨ ਯਂ ਜੀਯੇਥ (ਸੀ॰), ਕਿਂ ਮਂ ਧਨੇਨ ਕੀਯੇਥ (ਸ੍ਯਾ॰ ਕ॰)
    136. kiṃ dhanena yaṃ jīyetha (sī.), kiṃ maṃ dhanena kīyetha (syā. ka.)
    137. ਚਿਣ੍ਣੇਨ (ਸੀ॰ ਪੀ॰), વਣ੍ਣੇਨ (ਕ॰)
    138. ਯਂ ਜਰਾ ਅਭਿਹੇਸ੍ਸਤਿ (ਸੀ॰ ਪੀ॰)
    139. ciṇṇena (sī. pī.), vaṇṇena (ka.)
    140. yaṃ jarā abhihessati (sī. pī.)
    141. ਸੋਹਂ (ਸੀ॰ ਪੀ॰)
    142. sohaṃ (sī. pī.)
    143. ਸਙ੍ਗਰਂ (ਸੀ॰ ਪੀ॰) ਮ॰ ਨਿ॰ ੩.੨੭੨
    144. saṅgaraṃ (sī. pī.) ma. ni. 3.272



    Related texts:



    ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / ਜਾਤਕ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Jātaka-aṭṭhakathā / [੫੩੮] ੧. ਮੂਗਪਕ੍ਖਜਾਤਕવਣ੍ਣਨਾ • [538] 1. Mūgapakkhajātakavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact