| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ವಜಿರಬುದ್ಧಿ-ಟೀಕಾ • Vajirabuddhi-ṭīkā |
ಮೂಲಪಞ್ಞತ್ತಿಕಥಾವಣ್ಣನಾ
Mūlapaññattikathāvaṇṇanā
೫೫. ‘‘ಪಟಿಸೇವತಿನಾಮಾ’’ತಿ ಪದಂ ಮಾತಿಕಾಯಂ ನತ್ಥಿ, ತಸ್ಮಾ ‘‘ಪಟಿಸೇವೇಯ್ಯಾತಿ ಏತ್ಥಾ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ‘‘ಏಸೋ ಮೇಥುನಧಮ್ಮೋ ನಾಮಾ’’ತಿ ಸಬ್ಬಪಾಳಿಪೋತ್ಥಕೇಸು, ಅಟ್ಠಕಥಾಯಂ ‘‘ಏಸೋ ವುಚ್ಚತಿ ಮೇಥುನಧಮ್ಮೋ ನಾಮಾ’’ತಿ ಉದ್ಧಟಾ। ಇತ್ಥಿಯಾ ನಿಮಿತ್ತೇನ ಅತ್ತನೋ ನಿಮಿತ್ತನ್ತಿ ದುವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಮೇತಂ ದಸ್ಸಿತಂ। ಅತ್ತನೋ ನಿಮಿತ್ತೇನ ಇತ್ಥಿಯಾ ನಿಮಿತ್ತಂ ಸುವಿಞ್ಞೇಯ್ಯತ್ತಾ ನ ದಸ್ಸಿತಂ। ಚತ್ತಾರಿ ಠಾನಾನಿ ಮುಞ್ಚಿತ್ವಾತಿ ಏತ್ಥ ಅಬ್ಭನ್ತರತಲಂ ಛುಪನ್ತಂಯೇವ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ, ಅಚ್ಛುಪನ್ತಂ ನೀಹರನ್ತಸ್ಸ ಅನಾಪತ್ತಿ। ಮಜ್ಝನ್ತಿ ಅಗ್ಗಪ್ಪದೇಸಂ। ಉಪರಿಭಾಗಮಜ್ಝನ್ತಿ ಉಪರಿಭಾಗಸ್ಸ ಅಗ್ಗಪ್ಪದೇಸಂ। ನಟ್ಠಕಾಯಪ್ಪಸಾದನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಉಪಹತಿನ್ದ್ರಿಯಸ್ಸ ಆಪತ್ತಿಸಮ್ಭವತೋ ಇಧಾಪಿ ಆಪತ್ತೀತಿ ಚೇ? ನೇತಿ ದಸ್ಸನತ್ಥಂ ‘‘ಮತಚಮ್ಮಂ ವಾ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ಮತಚಮ್ಮಞ್ಹಿ ಅನುಪಾದಿನ್ನಂ, ಉಪಾದಿನ್ನೇ ಏವ ಪಾರಾಜಿಕಾಪತ್ತಿ। ಅಪಿಧಾಯ ಅಪ್ಪಟಿಚ್ಛಾದೇತ್ವಾ। ಯಥಾ ದನ್ತಾ ನ ದಿಸ್ಸನ್ತಿ, ತಥಾ ಪಿಧಾಯೇವ ನಿಸೀದಿತಬ್ಬನ್ತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ।
55. ‘‘Paṭisevatināmā’’ti padaṃ mātikāyaṃ natthi, tasmā ‘‘paṭiseveyyāti etthā’’tiādimāha. ‘‘Eso methunadhammo nāmā’’ti sabbapāḷipotthakesu, aṭṭhakathāyaṃ ‘‘eso vuccati methunadhammo nāmā’’ti uddhaṭā. Itthiyā nimittena attano nimittanti duviññeyyametaṃ dassitaṃ. Attano nimittena itthiyā nimittaṃ suviññeyyattā na dassitaṃ. Cattāri ṭhānāni muñcitvāti ettha abbhantaratalaṃ chupantaṃyeva sandhāya vuttaṃ, acchupantaṃ nīharantassa anāpatti. Majjhanti aggappadesaṃ. Uparibhāgamajjhanti uparibhāgassa aggappadesaṃ. Naṭṭhakāyappasādanti ettha upahatindriyassa āpattisambhavato idhāpi āpattīti ce? Neti dassanatthaṃ ‘‘matacammaṃ vā’’tiādi vuttaṃ. Matacammañhi anupādinnaṃ, upādinne eva pārājikāpatti. Apidhāya appaṭicchādetvā. Yathā dantā na dissanti, tathā pidhāyeva nisīditabbanti adhippāyo.
ಗೋನಸೋತಿ ಗೋಣಪಿಟ್ಠಿಕೋ ಮಣ್ಡಲಸಪ್ಪೋ, ಯಸ್ಸ ಪಿಟ್ಠೇ ಲೋಹಿತಕಾನಿ ಮಣ್ಡಲಾನಿ ದಿಸ್ಸನ್ತಿ। ಕಲಲಪರಿಚಯವಾರಿಚಾರಮಚ್ಛಗ್ಗಹಣೇನ ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ಸಮುದ್ದೇ ಮಹಾಮುಖಾ ಹತ್ಥಿಸರೀರಮ್ಪಿ ಏಕಪ್ಪಹಾರೇನ ಗಿಲಿತುಂ ಸಮತ್ಥಾ ತತೋ ಮಹನ್ತತರಾ ಚ ಗಹಿತಾ ಹೋನ್ತಿ, ತೇಸಂ ಮುಖಾದೀಸು ಮೇಥುನಧಮ್ಮೋ ನ ಸಮ್ಭವತೀತಿ ತತ್ಥ ಠಾನಪರಿಚ್ಛೇದೋ ನತ್ಥೀತಿ ಏಕೇ, ವಿಚಾರೇತ್ವಾ ಗಹೇತಬ್ಬಂ। ಏತಮೇವ ಹೀತಿ ಅನನ್ತರಂ ಸನ್ಧಾಯ। ಸದ್ಧಿಂ ಯೋಜನಾಯ ಅಕ್ಖರಯೋಜನಾಯ। ‘‘ಪಞ್ಞತ್ತಂ ಪನ ಸಿಕ್ಖಾಪದಂ ಸಬ್ಬೇಹಿಪಿ ಲಜ್ಜೀಪುಗ್ಗಲೇಹಿ ಸಮಂ ಸಿಕ್ಖಿತಬ್ಬಭಾವತೋ ಸಮಸಿಕ್ಖತಾ ನಾಮಾತಿ ವುತ್ತತ್ತಾ ಸಬ್ಬಸಿಕ್ಖಾಪದಂ ಸಬ್ಬಭಿಕ್ಖೂಹಿ ಸಿಕ್ಖಿತಬ್ಬಂ। ನ ಹಿ ಕಸ್ಸಚಿ ಊನಮಧಿಕಂ ವಾ ಅತ್ಥೀ’’ತಿ ತಸ್ಸ ಗಣ್ಠಿಪದೇ ವುತ್ತಂ। ಪರಿವಾರೇ ಪನ –
Gonasoti goṇapiṭṭhiko maṇḍalasappo, yassa piṭṭhe lohitakāni maṇḍalāni dissanti. Kalalaparicayavāricāramacchaggahaṇena kiñcāpi samudde mahāmukhā hatthisarīrampi ekappahārena gilituṃ samatthā tato mahantatarā ca gahitā honti, tesaṃ mukhādīsu methunadhammo na sambhavatīti tattha ṭhānaparicchedo natthīti eke, vicāretvā gahetabbaṃ. Etameva hīti anantaraṃ sandhāya. Saddhiṃ yojanāya akkharayojanāya. ‘‘Paññattaṃ pana sikkhāpadaṃ sabbehipi lajjīpuggalehi samaṃ sikkhitabbabhāvato samasikkhatā nāmāti vuttattā sabbasikkhāpadaṃ sabbabhikkhūhi sikkhitabbaṃ. Na hi kassaci ūnamadhikaṃ vā atthī’’ti tassa gaṇṭhipade vuttaṃ. Parivāre pana –
‘‘ನ ಉಕ್ಖಿತ್ತಕೋ ನ ಚ ಪನ ಪಾರಿವಾಸಿಕೋ,
‘‘Na ukkhittako na ca pana pārivāsiko,
ನ ಸಙ್ಘಭಿನ್ನೋ ನ ಚ ಪನ ಪಕ್ಖಸಙ್ಕನ್ತೋ।
Na saṅghabhinno na ca pana pakkhasaṅkanto;
ಸಮಾನಸಂವಾಸಕಭೂಮಿಯಾ ಠಿತೋ,
Samānasaṃvāsakabhūmiyā ṭhito,
ಕಥಂ ನು ಸಿಕ್ಖಾಯ ಅಸಾಧಾರಣೋ ಸಿಯಾ’’ತಿ॥ (ಪರಿ॰ ೪೭೯) –
Kathaṃ nu sikkhāya asādhāraṇo siyā’’ti. (pari. 479) –
ವುತ್ತಂ। ತದಟ್ಠಕಥಾಯ ಚ ‘‘ಅಯಂ ಪಞ್ಹಾ ನಹಾಪಿತಪುಬ್ಬಕಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಾ। ಅಯಞ್ಹಿ ಖುರಭಣ್ಡಂ ಪರಿಹರಿತುಂ ನ ಲಭತಿ, ಅಞ್ಞೇ ಲಭನ್ತಿ। ತಸ್ಮಾ ಸಿಕ್ಖಾಯ ಅಸಾಧಾರಣೋ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ತಂ ಸಬ್ಬಂ ಯಥಾ ಸಂಸನ್ದತಿ ಸಮೇತಿ, ತಥಾ ವೇದಿತಬ್ಬಂ । ಭಿಕ್ಖುನೀನಂಯೇವ ಸಾಧಾರಣಾನಿ ಸಿಕ್ಖಾಪದಾನಿಪಿ ಭಿಕ್ಖು ಸಿಕ್ಖತಿ, ಏವಮಞ್ಞೋಪಿ ಅನ್ಹಾಪಿತಪುಬ್ಬಕೋ ಭಿಕ್ಖು ತಂ ಸಿಕ್ಖಾಪದಂ ಸಿಕ್ಖತಿ ಏವ ತದತ್ಥಕೋಸಲ್ಲತ್ಥನ್ತಿ ಕತ್ವಾ ಸಬ್ಬಮ್ಪಿ ಸಿಕ್ಖಾಪದಂ ಸಮಸಿಕ್ಖತಾ ನಾಮಾತಿ। ಯಂ ತಂ ವುತ್ತನ್ತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ‘‘ತಿಸ್ಸೋ ಇತ್ಥಿಯೋ’’ತಿಆದಿವಿಭಙ್ಗೋತಂನಿಯಾಮಕೋತಿಲಕ್ಖಣತ್ತಾ ವತ್ಥುನಿಯಮನತ್ಥಂ ವುತ್ತಂ। ತೇನ ಅಮನುಸ್ಸಿತ್ಥಿಪ್ಪಸಙ್ಗೇನ ಕತೇ ಸುವಣ್ಣರಜತಾದಿಮಯೇ ಪಟಿಕ್ಖಿಪತಿ। ಇತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಯೇ ಚ ‘‘ತಯೋ ಅತ್ಥವಸೇ ಪಟಿಚ್ಚ ವಿಭಙ್ಗೋ ಪವತ್ತತೀ’’ತಿ ಪುಬ್ಬೇ ವುತ್ತಾ, ತೇ ಯಥಾಸಮ್ಭವಂ ಯೋಜೇತ್ವಾ ವೇದಿತಬ್ಬಾ।
Vuttaṃ. Tadaṭṭhakathāya ca ‘‘ayaṃ pañhā nahāpitapubbakaṃ sandhāya vuttā. Ayañhi khurabhaṇḍaṃ pariharituṃ na labhati, aññe labhanti. Tasmā sikkhāya asādhāraṇo’’ti vuttaṃ. Taṃ sabbaṃ yathā saṃsandati sameti, tathā veditabbaṃ . Bhikkhunīnaṃyeva sādhāraṇāni sikkhāpadānipi bhikkhu sikkhati, evamaññopi anhāpitapubbako bhikkhu taṃ sikkhāpadaṃ sikkhati eva tadatthakosallatthanti katvā sabbampi sikkhāpadaṃ samasikkhatā nāmāti. Yaṃ taṃ vuttanti sambandho. ‘‘Tisso itthiyo’’tiādivibhaṅgotaṃniyāmakotilakkhaṇattā vatthuniyamanatthaṃ vuttaṃ. Tena amanussitthippasaṅgena kate suvaṇṇarajatādimaye paṭikkhipati. Ito paṭṭhāya ye ca ‘‘tayo atthavase paṭicca vibhaṅgo pavattatī’’ti pubbe vuttā, te yathāsambhavaṃ yojetvā veditabbā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ವಿನಯಪಿಟಕ • Vinayapiṭaka / ಮಹಾವಿಭಙ್ಗ • Mahāvibhaṅga / ೧. ಪಠಮಪಾರಾಜಿಕಂ • 1. Paṭhamapārājikaṃ
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಮಹಾವಿಭಙ್ಗ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ೧. ಪಠಮಪಾರಾಜಿಕಂ • 1. Paṭhamapārājikaṃ
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ಸಾರತ್ಥದೀಪನೀ-ಟೀಕಾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ಮೂಲಪಞ್ಞತ್ತಿವಣ್ಣನಾ • Mūlapaññattivaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ವಿಮತಿವಿನೋದನೀ-ಟೀಕಾ • Vimativinodanī-ṭīkā / ಮೂಲಪಞ್ಞತ್ತಿವಣ್ಣನಾ • Mūlapaññattivaṇṇanā
