Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / વਜਿਰਬੁਦ੍ਧਿ-ਟੀਕਾ • Vajirabuddhi-ṭīkā

    ਮੂਲਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ

    Mūlapaññattikathāvaṇṇanā

    ੫੫. ‘‘ਪਟਿਸੇવਤਿਨਾਮਾ’’ਤਿ ਪਦਂ ਮਾਤਿਕਾਯਂ ਨਤ੍ਥਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਪਟਿਸੇવੇਯ੍ਯਾਤਿ ਏਤ੍ਥਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ‘‘ਏਸੋ ਮੇਥੁਨਧਮ੍ਮੋ ਨਾਮਾ’’ਤਿ ਸਬ੍ਬਪਾਲ਼ਿਪੋਤ੍ਥਕੇਸੁ, ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ‘‘ਏਸੋ વੁਚ੍ਚਤਿ ਮੇਥੁਨਧਮ੍ਮੋ ਨਾਮਾ’’ਤਿ ਉਦ੍ਧਟਾ। ਇਤ੍ਥਿਯਾ ਨਿਮਿਤ੍ਤੇਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਨਿਮਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦੁવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਮੇਤਂ ਦਸ੍ਸਿਤਂ। ਅਤ੍ਤਨੋ ਨਿਮਿਤ੍ਤੇਨ ਇਤ੍ਥਿਯਾ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਸੁવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਤ੍ਤਾ ਨ ਦਸ੍ਸਿਤਂ। ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਠਾਨਾਨਿ ਮੁਞ੍ਚਿਤ੍વਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰਤਲਂ ਛੁਪਨ੍ਤਂਯੇવ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ, ਅਚ੍ਛੁਪਨ੍ਤਂ ਨੀਹਰਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ। ਮਜ੍ਝਨ੍ਤਿ ਅਗ੍ਗਪ੍ਪਦੇਸਂ। ਉਪਰਿਭਾਗਮਜ੍ਝਨ੍ਤਿ ਉਪਰਿਭਾਗਸ੍ਸ ਅਗ੍ਗਪ੍ਪਦੇਸਂ। ਨਟ੍ਠਕਾਯਪ੍ਪਸਾਦਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਉਪਹਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸ੍ਸ ਆਪਤ੍ਤਿਸਮ੍ਭવਤੋ ਇਧਾਪਿ ਆਪਤ੍ਤੀਤਿ ਚੇ? ਨੇਤਿ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਮਤਚਮ੍ਮਂ વਾ’’ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਮਤਚਮ੍ਮਞ੍ਹਿ ਅਨੁਪਾਦਿਨ੍ਨਂ, ਉਪਾਦਿਨ੍ਨੇ ਏવ ਪਾਰਾਜਿਕਾਪਤ੍ਤਿ। ਅਪਿਧਾਯ ਅਪ੍ਪਟਿਚ੍ਛਾਦੇਤ੍વਾ। ਯਥਾ ਦਨ੍ਤਾ ਨ ਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਤਥਾ ਪਿਧਾਯੇવ ਨਿਸੀਦਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ।

    55. ‘‘Paṭisevatināmā’’ti padaṃ mātikāyaṃ natthi, tasmā ‘‘paṭiseveyyāti etthā’’tiādimāha. ‘‘Eso methunadhammo nāmā’’ti sabbapāḷipotthakesu, aṭṭhakathāyaṃ ‘‘eso vuccati methunadhammo nāmā’’ti uddhaṭā. Itthiyā nimittena attano nimittanti duviññeyyametaṃ dassitaṃ. Attano nimittena itthiyā nimittaṃ suviññeyyattā na dassitaṃ. Cattāri ṭhānāni muñcitvāti ettha abbhantaratalaṃ chupantaṃyeva sandhāya vuttaṃ, acchupantaṃ nīharantassa anāpatti. Majjhanti aggappadesaṃ. Uparibhāgamajjhanti uparibhāgassa aggappadesaṃ. Naṭṭhakāyappasādanti ettha upahatindriyassa āpattisambhavato idhāpi āpattīti ce? Neti dassanatthaṃ ‘‘matacammaṃ vā’’tiādi vuttaṃ. Matacammañhi anupādinnaṃ, upādinne eva pārājikāpatti. Apidhāya appaṭicchādetvā. Yathā dantā na dissanti, tathā pidhāyeva nisīditabbanti adhippāyo.

    ਗੋਨਸੋਤਿ ਗੋਣਪਿਟ੍ਠਿਕੋ ਮਣ੍ਡਲਸਪ੍ਪੋ, ਯਸ੍ਸ ਪਿਟ੍ਠੇ ਲੋਹਿਤਕਾਨਿ ਮਣ੍ਡਲਾਨਿ ਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ। ਕਲਲਪਰਿਚਯવਾਰਿਚਾਰਮਚ੍ਛਗ੍ਗਹਣੇਨ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਸਮੁਦ੍ਦੇ ਮਹਾਮੁਖਾ ਹਤ੍ਥਿਸਰੀਰਮ੍ਪਿ ਏਕਪ੍ਪਹਾਰੇਨ ਗਿਲਿਤੁਂ ਸਮਤ੍ਥਾ ਤਤੋ ਮਹਨ੍ਤਤਰਾ ਚ ਗਹਿਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਂ ਮੁਖਾਦੀਸੁ ਮੇਥੁਨਧਮ੍ਮੋ ਨ ਸਮ੍ਭવਤੀਤਿ ਤਤ੍ਥ ਠਾਨਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਏਕੇ, વਿਚਾਰੇਤ੍વਾ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ। ਏਤਮੇવ ਹੀਤਿ ਅਨਨ੍ਤਰਂ ਸਨ੍ਧਾਯ। ਸਦ੍ਧਿਂ ਯੋਜਨਾਯ ਅਕ੍ਖਰਯੋਜਨਾਯ। ‘‘ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਂ ਪਨ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਸਬ੍ਬੇਹਿਪਿ ਲਜ੍ਜੀਪੁਗ੍ਗਲੇਹਿ ਸਮਂ ਸਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਭਾવਤੋ ਸਮਸਿਕ੍ਖਤਾ ਨਾਮਾਤਿ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਸਬ੍ਬਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਸਬ੍ਬਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਸਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਂ। ਨ ਹਿ ਕਸ੍ਸਚਿ ਊਨਮਧਿਕਂ વਾ ਅਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਤਸ੍ਸ ਗਣ੍ਠਿਪਦੇ વੁਤ੍ਤਂ। ਪਰਿવਾਰੇ ਪਨ –

    Gonasoti goṇapiṭṭhiko maṇḍalasappo, yassa piṭṭhe lohitakāni maṇḍalāni dissanti. Kalalaparicayavāricāramacchaggahaṇena kiñcāpi samudde mahāmukhā hatthisarīrampi ekappahārena gilituṃ samatthā tato mahantatarā ca gahitā honti, tesaṃ mukhādīsu methunadhammo na sambhavatīti tattha ṭhānaparicchedo natthīti eke, vicāretvā gahetabbaṃ. Etameva hīti anantaraṃ sandhāya. Saddhiṃ yojanāya akkharayojanāya. ‘‘Paññattaṃ pana sikkhāpadaṃ sabbehipi lajjīpuggalehi samaṃ sikkhitabbabhāvato samasikkhatā nāmāti vuttattā sabbasikkhāpadaṃ sabbabhikkhūhi sikkhitabbaṃ. Na hi kassaci ūnamadhikaṃ vā atthī’’ti tassa gaṇṭhipade vuttaṃ. Parivāre pana –

    ‘‘ਨ ਉਕ੍ਖਿਤ੍ਤਕੋ ਨ ਚ ਪਨ ਪਾਰਿવਾਸਿਕੋ,

    ‘‘Na ukkhittako na ca pana pārivāsiko,

    ਨ ਸਙ੍ਘਭਿਨ੍ਨੋ ਨ ਚ ਪਨ ਪਕ੍ਖਸਙ੍ਕਨ੍ਤੋ।

    Na saṅghabhinno na ca pana pakkhasaṅkanto;

    ਸਮਾਨਸਂવਾਸਕਭੂਮਿਯਾ ਠਿਤੋ,

    Samānasaṃvāsakabhūmiyā ṭhito,

    ਕਥਂ ਨੁ ਸਿਕ੍ਖਾਯ ਅਸਾਧਾਰਣੋ ਸਿਯਾ’’ਤਿ॥ (ਪਰਿ॰ ੪੭੯) –

    Kathaṃ nu sikkhāya asādhāraṇo siyā’’ti. (pari. 479) –

    વੁਤ੍ਤਂ। ਤਦਟ੍ਠਕਥਾਯ ਚ ‘‘ਅਯਂ ਪਞ੍ਹਾ ਨਹਾਪਿਤਪੁਬ੍ਬਕਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਾ। ਅਯਞ੍ਹਿ ਖੁਰਭਣ੍ਡਂ ਪਰਿਹਰਿਤੁਂ ਨ ਲਭਤਿ, ਅਞ੍ਞੇ ਲਭਨ੍ਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਸਿਕ੍ਖਾਯ ਅਸਾਧਾਰਣੋ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਤਂ ਸਬ੍ਬਂ ਯਥਾ ਸਂਸਨ੍ਦਤਿ ਸਮੇਤਿ, ਤਥਾ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ । ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਨਂਯੇવ ਸਾਧਾਰਣਾਨਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਿਪਿ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਿਕ੍ਖਤਿ, ਏવਮਞ੍ਞੋਪਿ ਅਨ੍ਹਾਪਿਤਪੁਬ੍ਬਕੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਤਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਸਿਕ੍ਖਤਿ ਏવ ਤਦਤ੍ਥਕੋਸਲ੍ਲਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਕਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਸਮਸਿਕ੍ਖਤਾ ਨਾਮਾਤਿ। ਯਂ ਤਂ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ‘‘ਤਿਸ੍ਸੋ ਇਤ੍ਥਿਯੋ’’ਤਿਆਦਿવਿਭਙ੍ਗੋਤਂਨਿਯਾਮਕੋਤਿਲਕ੍ਖਣਤ੍ਤਾ વਤ੍ਥੁਨਿਯਮਨਤ੍ਥਂ વੁਤ੍ਤਂ। ਤੇਨ ਅਮਨੁਸ੍ਸਿਤ੍ਥਿਪ੍ਪਸਙ੍ਗੇਨ ਕਤੇ ਸੁવਣ੍ਣਰਜਤਾਦਿਮਯੇ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਤਿ। ਇਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਯੇ ਚ ‘‘ਤਯੋ ਅਤ੍ਥવਸੇ ਪਟਿਚ੍ਚ વਿਭਙ੍ਗੋ ਪવਤ੍ਤਤੀ’’ਤਿ ਪੁਬ੍ਬੇ વੁਤ੍ਤਾ, ਤੇ ਯਥਾਸਮ੍ਭવਂ ਯੋਜੇਤ੍વਾ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ।

    Vuttaṃ. Tadaṭṭhakathāya ca ‘‘ayaṃ pañhā nahāpitapubbakaṃ sandhāya vuttā. Ayañhi khurabhaṇḍaṃ pariharituṃ na labhati, aññe labhanti. Tasmā sikkhāya asādhāraṇo’’ti vuttaṃ. Taṃ sabbaṃ yathā saṃsandati sameti, tathā veditabbaṃ . Bhikkhunīnaṃyeva sādhāraṇāni sikkhāpadānipi bhikkhu sikkhati, evamaññopi anhāpitapubbako bhikkhu taṃ sikkhāpadaṃ sikkhati eva tadatthakosallatthanti katvā sabbampi sikkhāpadaṃ samasikkhatā nāmāti. Yaṃ taṃ vuttanti sambandho. ‘‘Tisso itthiyo’’tiādivibhaṅgotaṃniyāmakotilakkhaṇattā vatthuniyamanatthaṃ vuttaṃ. Tena amanussitthippasaṅgena kate suvaṇṇarajatādimaye paṭikkhipati. Ito paṭṭhāya ye ca ‘‘tayo atthavase paṭicca vibhaṅgo pavattatī’’ti pubbe vuttā, te yathāsambhavaṃ yojetvā veditabbā.







    Related texts:



    ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / વਿਨਯਪਿਟਕ • Vinayapiṭaka / ਮਹਾવਿਭਙ੍ਗ • Mahāvibhaṅga / ੧. ਪਠਮਪਾਰਾਜਿਕਂ • 1. Paṭhamapārājikaṃ

    ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਮਹਾવਿਭਙ੍ਗ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ੧. ਪਠਮਪਾਰਾਜਿਕਂ • 1. Paṭhamapārājikaṃ

    ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ਸਾਰਤ੍ਥਦੀਪਨੀ-ਟੀਕਾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ਮੂਲਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿવਣ੍ਣਨਾ • Mūlapaññattivaṇṇanā

    ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વਿਮਤਿવਿਨੋਦਨੀ-ਟੀਕਾ • Vimativinodanī-ṭīkā / ਮੂਲਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿવਣ੍ਣਨਾ • Mūlapaññattivaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact