Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਪਞ੍ਚਪਕਰਣ-ਮੂਲਟੀਕਾ • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā

    ੧. ਮੂਲਯਮਕਂ

    1. Mūlayamakaṃ

    ਉਦ੍ਦੇਸવਾਰવਣ੍ਣਨਾ

    Uddesavāravaṇṇanā

    . ਯਮਕਾਨਂ વਸੇਨ ਦੇਸਿਤਤ੍ਤਾਤਿ ਇਮਿਨਾ ਦਸਸੁ ਏਕੇਕਸ੍ਸ ਯਮਕਸਮੂਹਸ੍ਸ ਤਂਸਮੂਹਸ੍ਸ ਚ ਸਕਲਸ੍ਸ ਪਕਰਣਸ੍ਸ ਯਮਕਾਨਂ વਸੇਨ ਲਦ੍ਧવੋਹਾਰਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ।

    1. Yamakānaṃ vasena desitattāti iminā dasasu ekekassa yamakasamūhassa taṃsamūhassa ca sakalassa pakaraṇassa yamakānaṃ vasena laddhavohārataṃ dasseti.

    ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਮੂਲਸਙ੍ਖਾਤਾਨਂ ਦ੍વਿਨ੍ਨਂ ਅਤ੍ਥਾਨਂ વਸੇਨ ਅਤ੍ਥਯਮਕਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨ ‘‘ਯੇ ਕੇਚਿ ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ, ਸਬ੍ਬੇ ਤੇ ਕੁਸਲਮੂਲਾ’’ਤਿ ਏਤਸ੍ਸੇવ ਯਮਕਭਾવੋ ਆਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਚੇ? ਨਾਪਜ੍ਜਤਿ ਞਾਤੁਂ ਇਚ੍ਛਿਤਾਨਂ ਦੁਤਿਯਪਠਮਪੁਚ੍ਛਾਸੁ વੁਤ੍ਤਾਨਂ ਕੁਸਲਕੁਸਲਮੂਲવਿਸੇਸਾਨਂ, ਕੁਸਲਮੂਲਕੁਸਲવਿਸੇਸੇਹਿ વਾ ਞਾਤੁਂ ਇਚ੍ਛਿਤਾਨਂ ਪਠਮਦੁਤਿਯਪੁਚ੍ਛਾਸੁ ਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਨਪਦਸਙ੍ਗਹਿਤਾਨਂ ਕੁਸਲਕੁਸਲਮੂਲਾਨਂ વਸੇਨ ਅਤ੍ਥਯਮਕਭਾવਸ੍ਸ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ। ਞਾਤੁਂ ਇਚ੍ਛਿਤਾਨਞ੍ਹਿ વਿਸੇਸਾਨਂ વਿਸੇਸવਨ੍ਤਾਪੇਕ੍ਖਾਨਂ, ਤਂવਿਸੇਸવਤਂ વਾ ਧਮ੍ਮਾਨਞ੍ਚ વਿਸੇਸਾਪੇਕ੍ਖਾਨਂ ਏਤ੍ਥ ਪਧਾਨਭਾવੋਤਿ ਏਕੇਕਾਯ ਪੁਚ੍ਛਾਯ ਏਕੇਕੋ ਏવ ਅਤ੍ਥੋ ਸਙ੍ਗਹਿਤੋ ਹੋਤੀਤਿ। ਅਤ੍ਥਸਦ੍ਦੋ ਚੇਤ੍ਥ ਨ ਧਮ੍ਮવਾਚਕੋ ਹੇਤੁਫਲਾਦਿવਾਚਕੋ વਾ, ਅਥ ਖੋ ਪਾਲ਼ਿਅਤ੍ਥવਾਚਕੋ। ਤੇਨੇવਾਹ ‘‘ਤੇਸਞ੍ਞੇવ ਅਤ੍ਥਾਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ।

    Kusalākusalamūlasaṅkhātānaṃdvinnaṃ atthānaṃ vasena atthayamakanti etena ‘‘ye keci kusalā dhammā, sabbe te kusalamūlā’’ti etasseva yamakabhāvo āpajjatīti ce? Nāpajjati ñātuṃ icchitānaṃ dutiyapaṭhamapucchāsu vuttānaṃ kusalakusalamūlavisesānaṃ, kusalamūlakusalavisesehi vā ñātuṃ icchitānaṃ paṭhamadutiyapucchāsu sanniṭṭhānapadasaṅgahitānaṃ kusalakusalamūlānaṃ vasena atthayamakabhāvassa vuttattā. Ñātuṃ icchitānañhi visesānaṃ visesavantāpekkhānaṃ, taṃvisesavataṃ vā dhammānañca visesāpekkhānaṃ ettha padhānabhāvoti ekekāya pucchāya ekeko eva attho saṅgahito hotīti. Atthasaddo cettha na dhammavācako hetuphalādivācako vā, atha kho pāḷiatthavācako. Tenevāha ‘‘tesaññeva atthāna’’ntiādi.

    ਤੀਣਿਪਿ ਪਦਾਨਿ ਏਕਤੋ ਕਤ੍વਾਤਿ ਇਦਂ ਨਾਮਪਦਸ੍ਸ ਕੁਸਲਾਦੀਨਂ ਸਙ੍ਗਾਹਕਤ੍ਤਮਤ੍ਤਮੇવ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਨਿਰવਸੇਸਸਙ੍ਗਾਹਕਤ੍ਤਂ। ਸਬ੍ਬਕੁਸਲਾਦਿਸਙ੍ਗਣ੍ਹਨਤ੍ਥਮੇવ ਚ ਨਾਮਪਦਸ੍ਸ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਕੁਸਲਤ੍ਤਿਕਮਾਤਿਕਾਯ ਚਤੂਸੁ ਪਦੇਸੂ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ।

    Tīṇipi padāni ekato katvāti idaṃ nāmapadassa kusalādīnaṃ saṅgāhakattamattameva sandhāya vuttaṃ, na niravasesasaṅgāhakattaṃ. Sabbakusalādisaṅgaṇhanatthameva ca nāmapadassa vuttattā ‘‘kusalattikamātikāya catūsu padesū’’ti vuttaṃ.

    ਉਦ੍ਦੇਸવਾਰવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।

    Uddesavāravaṇṇanā niṭṭhitā.

    ਨਿਦ੍ਦੇਸવਾਰવਣ੍ਣਨਾ

    Niddesavāravaṇṇanā

    ੫੨. ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਯਮਕੇ ਯੇ ਕੇਚਿ ਕੁਸਲਾਤਿ ਅਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਯਥਾ ਦੁਤਿਯਯਮਕੇ ‘‘ਯੇ ਕੇਚਿ ਕੁਸਲਮੂਲਾ’’ਤਿ ਅਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ‘‘ਯੇ ਕੇਚਿ ਕੁਸਲਾ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਾ ਕਤਾ, ਏવਮਿਧਾਪਿ ‘‘ਯੇ ਕੇਚਿ ਕੁਸਲਾ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਾ ਕਾਤਬ੍ਬਾ ਸਿਯਾ ਪੁਰਿਮਯਮਕવਿਸਿਟ੍ਠਂ ਅਪੁਬ੍ਬਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਪਚ੍ਛਿਮਯਮਕਸ੍ਸ ਅਪ੍ਪવਤ੍ਤਤ੍ਤਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ‘‘ਪਟਿਲੋਮਪੁਚ੍ਛਾਨੁਰੂਪਭਾવਤੋ’’ਤਿ ਕੇਚਿ। ਪੁਰਿਮਪੁਚ੍ਛਾਯ ਪਨ ਅਤ੍ਥવਸੇਨ ਕਤਾਯ ਤਦਨੁਰੂਪਾਯ ਪਚ੍ਛਿਮਪੁਚ੍ਛਾਯ ਭવਿਤਬ੍ਬਂ ਅਨੁਲੋਮੇ વਿਗਤਸਂਸਯਸ੍ਸ ਪਟਿਲੋਮੇ ਸਂਸਯੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਤੋ। ਤੇਨ ਨ ਚ ਪਚ੍ਛਿਮਪੁਚ੍ਛਾਨੁਰੂਪਾਯ ਪੁਰਿਮਪੁਚ੍ਛਾਯ ਭવਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਪੁਰਿਮੋવੇਤ੍ਥ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ ਯੁਤ੍ਤੋ। ਇਮਿਨਾਪਿ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨੇਨ ਤਸ੍ਸੇવਤ੍ਥਸ੍ਸ ਸਮ੍ਭવਤੋਤਿ ਇਦਮੇવਂ ਨ ਸਕ੍ਕਾ વਤ੍ਤੁਂ। ਨ ਹਿ ਕੁਸਲਬ੍ਯਞ੍ਜਨਤ੍ਥੋ ਏવ ਕੁਸਲਮੂਲੇਨ ਏਕਮੂਲਬ੍ਯਞ੍ਜਨਤ੍ਥੋ, ਤੇਨੇવ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਮ੍ਪਿ ਅਸਮਾਨਂ ਹੋਤਿ। ਕੁਸਲਬ੍ਯਞ੍ਜਨੇਨ ਹਿ ਪੁਚ੍ਛਾਯ ਕਤਾਯ ‘‘ਅવਸੇਸਾ’’ਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ‘‘ਅવਸੇਸਾ ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿ વਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਹੋਤਿ, ਇਤਰਥਾ ਅવਸੇਸਾ ਕੁਸਲਮੂਲਸਹਜਾਤਾ ਧਮ੍ਮਾਤਿ, ਨ ਚ ਤਾਨਿ વਚਨਾਨਿ ਸਮਾਨਤ੍ਥਾਨਿ ਕੁਸਲਕੁਸਲਾਬ੍ਯਾਕਤਦੀਪਨਤੋਤਿ। ਅਯਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ ਸਿਯਾ – ‘‘ਯੇ ਕੇਚਿ ਕੁਸਲਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾਪਿ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨੇਨ ‘‘ਯੇ ਕੇਚਿ ਕੁਸਲਮੂਲੇਨ ਏਕਮੂਲਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਬ੍ਯਞ੍ਜਨਤ੍ਥਸ੍ਸੇવ ਸਮ੍ਭવਤੋ ਦੁਤਿਯਯਮਕੇ વਿਯ ਅਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ‘‘ਯੇ ਕੇਚਿ ਕੁਸਲਮੂਲੇਨ ਏਕਮੂਲਾ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਾ ਕਤਾ। ਨ ਹਿ ਕੁਸਲਮੂਲੇਹਿ વਿਯ ਕੁਸਲਮੂਲੇਨ ਏਕਮੂਲੇਹਿ ਅਞ੍ਞੇ ਕੁਸਲਾ ਸਨ੍ਤਿ, ਕੁਸਲੇਹਿ ਪਨ ਅਞ੍ਞੇਪਿ ਤੇ ਸਨ੍ਤੀਤਿ।

    52. Aññamaññayamakeye keci kusalāti apucchitvāti ettha yathā dutiyayamake ‘‘ye keci kusalamūlā’’ti apucchitvā ‘‘ye keci kusalā’’ti pucchā katā, evamidhāpi ‘‘ye keci kusalā’’ti pucchā kātabbā siyā purimayamakavisiṭṭhaṃ apubbaṃ gahetvā pacchimayamakassa appavattattāti adhippāyo. ‘‘Paṭilomapucchānurūpabhāvato’’ti keci. Purimapucchāya pana atthavasena katāya tadanurūpāya pacchimapucchāya bhavitabbaṃ anulome vigatasaṃsayassa paṭilome saṃsayuppattito. Tena na ca pacchimapucchānurūpāya purimapucchāya bhavitabbanti purimovettha adhippāyo yutto. Imināpi byañjanena tassevatthassa sambhavatoti idamevaṃ na sakkā vattuṃ. Na hi kusalabyañjanattho eva kusalamūlena ekamūlabyañjanattho, teneva vissajjanampi asamānaṃ hoti. Kusalabyañjanena hi pucchāya katāya ‘‘avasesā’’ti imasmiṃ ṭhāne ‘‘avasesā kusalā dhammā’’ti vattabbaṃ hoti, itarathā avasesā kusalamūlasahajātā dhammāti, na ca tāni vacanāni samānatthāni kusalakusalābyākatadīpanatoti. Ayaṃ panettha adhippāyo siyā – ‘‘ye keci kusalā’’ti imināpi byañjanena ‘‘ye keci kusalamūlena ekamūlā’’ti vuttabyañjanatthasseva sambhavato dutiyayamake viya apucchitvā ‘‘ye keci kusalamūlena ekamūlā’’ti pucchā katā. Na hi kusalamūlehi viya kusalamūlena ekamūlehi aññe kusalā santi, kusalehi pana aññepi te santīti.

    ਪਟਿਲੋਮਪੁਚ੍ਛਾવਣ੍ਣਨਾਯਂ ‘‘ਕੁਸਲਮੂਲੇਨ ਏਕਮੂਲਾ’’ਤਿ ਹਿ ਪੁਚ੍ਛਾਯ ਕਤਾਯ ‘‘ਮੂਲਾਨਿ ਯਾਨਿ ਏਕਤੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਹੇਟ੍ਠਾ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਂ ਕਾਤਬ੍ਬਂ ਭવੇਯ੍ਯਾਤਿ વੁਤ੍ਤਂ, ਤਮ੍ਪਿ ਤਥਾ ਨ ਸਕ੍ਕਾ વਤ੍ਤੁਂ। ‘‘ਯੇ વਾ ਪਨ ਕੁਸਲਮੂਲੇਨ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਮੂਲਾ, ਸਬ੍ਬੇ ਤੇ ਧਮ੍ਮਾ ਕੁਸਲਮੂਲੇਨ ਏਕਮੂਲਾ’’ਤਿ ਚ ਪੁਚ੍ਛਿਤੇ ‘‘ਆਮਨ੍ਤਾ’’ ਇਚ੍ਚੇવ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨੇਨ ਭવਿਤਬ੍ਬਂ। ਨ ਹਿ ਕੁਸਲਮੂਲੇਨ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਮੂਲੇਸੁ ਕਿਞ੍ਚਿ ਏਕਮੂਲਂ ਨ ਹੋਤਿ, ਯੇਨ ਅਨੁਲੋਮਪੁਚ੍ਛਾਯ વਿਯ વਿਭਾਗੋ ਕਾਤਬ੍ਬੋ ਭવੇਯ੍ਯ। ਯਤ੍ਥ ਤੀਣਿ ਕੁਸਲਮੂਲਾਨਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਤਾਨਿ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਮੂਲਾਨਿ ਏਕਮੂਲਾਨਿ ਚ ਦ੍વਿਨ੍ਨਂ ਦ੍વਿਨ੍ਨਂ ਏਕੇਕੇਨ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞੇਕਮੂਲਤ੍ਤਾ। ਯਤ੍ਥ ਪਨ ਦ੍વੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਤਾਨਿ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਮੂਲਾਨੇવ, ਨ ਏਕਮੂਲਾਨੀਤਿ ਏਤਸ੍ਸ ਗਹਣਸ੍ਸ ਨਿવਾਰਣਤ੍ਥਂ ‘‘ਮੂਲਾਨਿ ਯਾਨਿ ਏਕਤੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਂ ਕਾਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਚੇ? ਨ, ‘‘ਆਮਨ੍ਤਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾવ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨੇਨ ਤਂਗਹਣਨਿવਾਰਣਤੋ ਅਨੁਲੋਮਪੁਚ੍ਛਾવਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨੇਨ ਚ ਏਕਤੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਾਨਂ ਦ੍વਿਨ੍ਨਂ ਤਿਣ੍ਣਞ੍ਚ ਮੂਲਾਨਂ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞੇਕਮੂਲਭਾવਸ੍ਸ ਨਿਚ੍ਛਿਤਤ੍ਤਾ। ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਮੂਲਾਨਞ੍ਹਿ ਸਮਾਨਮੂਲਤਾ ਏવ ਏਕਮੂਲવਚਨੇਨ ਪੁਚ੍ਛੀਯਤਿ, ਨ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਸਮਾਨਮੂਲਤਾ, ਅਤ੍ਥਿ ਚ ਦ੍વਿਨ੍ਨਂ ਮੂਲਾਨਂ ਸਮਾਨਮੂਲਤਾ। ਤੇਸੁ ਹਿ ਏਕੇਕਂ ਇਤਰੇਨ ਮੂਲੇਨ ਤਂਮੂਲੇਹਿ ਅਞ੍ਞੇਹਿ ਸਮਾਨਮੂਲਨ੍ਤਿ।

    Paṭilomapucchāvaṇṇanāyaṃ ‘‘kusalamūlena ekamūlā’’ti hi pucchāya katāya ‘‘mūlāni yāni ekato uppajjantī’’ti heṭṭhā vuttanayeneva vissajjanaṃ kātabbaṃ bhaveyyāti vuttaṃ, tampi tathā na sakkā vattuṃ. ‘‘Ye vā pana kusalamūlena aññamaññamūlā, sabbe te dhammā kusalamūlena ekamūlā’’ti ca pucchite ‘‘āmantā’’ icceva vissajjanena bhavitabbaṃ. Na hi kusalamūlena aññamaññamūlesu kiñci ekamūlaṃ na hoti, yena anulomapucchāya viya vibhāgo kātabbo bhaveyya. Yattha tīṇi kusalamūlāni uppajjanti, tattha tāni aññamaññamūlāni ekamūlāni ca dvinnaṃ dvinnaṃ ekekena aññamaññekamūlattā. Yattha pana dve uppajjanti, tattha tāni aññamaññamūlāneva, na ekamūlānīti etassa gahaṇassa nivāraṇatthaṃ ‘‘mūlāni yāni ekato uppajjantī’’tiādinā vissajjanaṃ kātabbanti ce? Na, ‘‘āmantā’’ti imināva vissajjanena taṃgahaṇanivāraṇato anulomapucchāvissajjanena ca ekato uppajjamānānaṃ dvinnaṃ tiṇṇañca mūlānaṃ aññamaññekamūlabhāvassa nicchitattā. Aññamaññamūlānañhi samānamūlatā eva ekamūlavacanena pucchīyati, na aññamaññasamānamūlatā, atthi ca dvinnaṃ mūlānaṃ samānamūlatā. Tesu hi ekekaṃ itarena mūlena taṃmūlehi aññehi samānamūlanti.

    ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਮੂਲਤ੍ਤੇ ਪਨ ਨਿਚ੍ਛਿਤੇ ਏਕਮੂਲਤ੍ਤਸਂਸਯਾਭਾવਤੋ ‘‘ਸਬ੍ਬੇ ਤੇ ਧਮ੍ਮਾ ਕੁਸਲਮੂਲੇਨ ਏਕਮੂਲਾ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਾ ਨ ਕਤਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ। ‘‘ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਸ੍ਸ ਮੂਲਾ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿਪਿ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਮੂਲਾ, ਸਮਾਨਤ੍ਥੇਨ ਏਕਂ ਮੂਲਂ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਏਕਮੂਲਾ’’ਤਿ ਉਭਯਮ੍ਪਿ વਚਨਂ ਮੂਲਯੁਤ੍ਤਤਮੇવ વਦਤਿ, ਤੇਨੇવ ਚ ਉਭਯਤ੍ਥਾਪਿ ‘‘ਕੁਸਲਮੂਲੇਨਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਤਤ੍ਥ ਮੂਲਯੋਗਸਾਮਞ੍ਞੇ ਏਕਮੂਲਤ੍ਤੇ ਨਿਚ੍ਛਿਤੇ ਤਬ੍ਬਿਸੇਸੋ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਮੂਲਭਾવੋ ਨ ਨਿਚ੍ਛਿਤੋ ਹੋਤੀਤਿ ਅਨੁਲੋਮਪੁਚ੍ਛਾ ਪવਤ੍ਤਾ, ਮੂਲਯੋਗવਿਸੇਸੇ ਪਨ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਮੂਲਤ੍ਤੇ ਨਿਚ੍ਛਿਤੇ ਨ વਿਨਾ ਏਕਮੂਲਤ੍ਤੇਨ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਮੂਲਤ੍ਤਂ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਮੂਲਯੋਗਸਾਮਞ੍ਞਂ ਏਕਮੂਲਤ੍ਤਂ ਨਿਚ੍ਛਿਤਮੇવ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਏਕਮੂਲਾ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਂ ਅਕਤ੍વਾ ਯਥਾ ਕੁਸਲਮੂਲવਚਨਂ ਏਕਮੂਲવਚਨਞ੍ਚ ਕੁਸਲਭਾવਦੀਪਕਂ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਕੁਸਲਭਾવੇ ਸਂਸਯਸਬ੍ਭਾવਾ ਪਠਮਦੁਤਿਯਯਮਕੇਸੁ ‘‘ਸਬ੍ਬੇ ਤੇ ਧਮ੍ਮਾ ਕੁਸਲਾ’’ਤਿ ਪਟਿਲੋਮਪੁਚ੍ਛਾ ਕਤਾ, ਏવਂ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਮੂਲવਚਨਂ ਕੁਸਲਭਾવਦੀਪਕਂ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਕੁਸਲਭਾવੇ ਸਂਸਯਸਬ੍ਭਾવਾ ਕੁਸਲਾਧਿਕਾਰਸ੍ਸ ਚ ਅਨੁવਤ੍ਤਮਾਨਤ੍ਤਾ ‘‘ਸਬ੍ਬੇ ਤੇ ਧਮ੍ਮਾ ਕੁਸਲਾ’’ਤਿ ਪਟਿਲੋਮਪੁਚ੍ਛਾ ਕਤਾਤਿ।

    Aññamaññamūlatte pana nicchite ekamūlattasaṃsayābhāvato ‘‘sabbe te dhammā kusalamūlena ekamūlā’’ti pucchā na katāti daṭṭhabbā. ‘‘Aññamaññassa mūlā etesantipi aññamaññamūlā, samānatthena ekaṃ mūlaṃ etesanti ekamūlā’’ti ubhayampi vacanaṃ mūlayuttatameva vadati, teneva ca ubhayatthāpi ‘‘kusalamūlenā’’ti vuttaṃ. Tattha mūlayogasāmaññe ekamūlatte nicchite tabbiseso aññamaññamūlabhāvo na nicchito hotīti anulomapucchā pavattā, mūlayogavisese pana aññamaññamūlatte nicchite na vinā ekamūlattena aññamaññamūlattaṃ atthīti mūlayogasāmaññaṃ ekamūlattaṃ nicchitameva hoti, tasmā ‘‘ekamūlā’’ti pucchaṃ akatvā yathā kusalamūlavacanaṃ ekamūlavacanañca kusalabhāvadīpakaṃ na hotīti kusalabhāve saṃsayasabbhāvā paṭhamadutiyayamakesu ‘‘sabbe te dhammā kusalā’’ti paṭilomapucchā katā, evaṃ aññamaññamūlavacanaṃ kusalabhāvadīpakaṃ na hotīti kusalabhāve saṃsayasabbhāvā kusalādhikārassa ca anuvattamānattā ‘‘sabbe te dhammā kusalā’’ti paṭilomapucchā katāti.

    ੫੩-੬੧. ਮੂਲਨਯੇ વੁਤ੍ਤੇ ਏવ ਅਤ੍ਥੇ ਕੁਸਲਮੂਲਭਾવੇਨ ਮੂਲਸ੍ਸ વਿਸੇਸਨੇਨ ਸਮਾਨੇਨ ਮੂਲੇਨ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਸ੍ਸ ਚ ਮੂਲੇਨ ਮੂਲਯੋਗਦੀਪਨੇਨ ਚਾਤਿ ਇਮਿਨਾ ਪਰਿਯਾਯਨ੍ਤਰੇਨ ਪਕਾਸੇਤੁਂ ਮੂਲਮੂਲਨਯੋ વੁਤ੍ਤੋ। ਅਞ੍ਞਪਦਤ੍ਥਸਮਾਸਨ੍ਤੇਨ ਕ-ਕਾਰੇਨ ਤੀਸੁਪਿ ਯਮਕੇਸੁ ਮੂਲਯੋਗਮੇવ ਦੀਪੇਤੁਂ ਮੂਲਕਨਯੋ વੁਤ੍ਤੋ। ਮੂਲਮੂਲਕਨਯવਚਨਪਰਿਯਾਯੋ વੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰੋવ।

    53-61. Mūlanaye vutte eva atthe kusalamūlabhāvena mūlassa visesanena samānena mūlena aññamaññassa ca mūlena mūlayogadīpanena cāti iminā pariyāyantarena pakāsetuṃ mūlamūlanayo vutto. Aññapadatthasamāsantena ka-kārena tīsupi yamakesu mūlayogameva dīpetuṃ mūlakanayo vutto. Mūlamūlakanayavacanapariyāyo vuttappakārova.

    ੭੪-੮੫. ਅਬ੍ਬੋਹਾਰਿਕਂ ਕਤ੍વਾਤਿ ਨ ਏਕਮੂਲਭਾવਂ ਲਭਮਾਨੇਹਿ ਏਕਤੋ ਲਬ੍ਭਮਾਨਤ੍ਤਾ ਸਹੇਤੁਕવੋਹਾਰਰਹਿਤਂ ਕਤ੍વਾ। ਨ વਾ ਸਹੇਤੁਕਦੁਕੇ વਿਯ ਏਤ੍ਥ ਹੇਤੁਪਚ੍ਚਯਯੋਗਾਯੋਗવਸੇਨ ਅਬ੍ਬੋਹਾਰਿਕਂ ਕਤਂ, ਅਥ ਖੋ ਸਹੇਤੁਕવੋਹਾਰਮੇવ ਲਭਤਿ, ਨ ਅਹੇਤੁਕવੋਹਾਰਨ੍ਤਿ ਅਬ੍ਬੋਹਾਰਿਕਂ ਕਤਂ। ਏਕਤੋ ਲਬ੍ਭਮਾਨਕવਸੇਨਾਤਿ ਅਹੇਤੁਕਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਨਿਬ੍ਬਾਨੇਹਿ ਹੇਤੁਪਚ੍ਚਯਰਹਿਤੇਹਿ ਸਹ ਲਬ੍ਭਮਾਨਕਰੂਪવਸੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    74-85. Abbohārikaṃ katvāti na ekamūlabhāvaṃ labhamānehi ekato labbhamānattā sahetukavohārarahitaṃ katvā. Na vā sahetukaduke viya ettha hetupaccayayogāyogavasena abbohārikaṃ kataṃ, atha kho sahetukavohārameva labhati, na ahetukavohāranti abbohārikaṃ kataṃ. Ekato labbhamānakavasenāti ahetukacittuppādanibbānehi hetupaccayarahitehi saha labbhamānakarūpavasenāti attho.

    ੮੬-੯੭. ਯਸ੍ਸਂ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ‘‘ਅਹੇਤੁਕਂ ਨਾਮਮੂਲੇਨ ਨ ਏਕਮੂਲਂ, ਸਹੇਤੁਕਂ ਨਾਮਮੂਲੇਨ ਏਕਮੂਲ’’ਨ੍ਤਿ (ਯਮ॰ ੧.ਮੂਲਯਮਕ.੮੭) ਪਾਠੋ ਆਗਤੋ, ਤਤ੍ਥ ‘‘ਯੇ ਕੇਚਿ ਨਾਮਾ ਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿ ਨਾਮਾਨਂ ਨਿਦ੍ਧਾਰਿਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਅਹੇਤੁਕਂ ਸਹੇਤੁਕ’’ਨ੍ਤਿ ਚ વੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਨਾਮ’’ਨ੍ਤਿ ਚ ਇਦਂ વਿਞ੍ਞਾਯਮਾਨਮੇવਾਤਿ ਨ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਯਤ੍ਥ ਪਨ ‘‘ਅਹੇਤੁਕਂ ਨਾਮਂ, ਸਹੇਤੁਕਂ ਨਾਮ’’ਨ੍ਤਿ (ਯਮ॰ ੧.ਮੂਲਯਮਕ.੮੭) ਚ ਪਾਠੋ, ਤਤ੍ਥ ਸੁਪਾਕਟਭਾવਤ੍ਥਂ ‘‘ਨਾਮ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ।

    86-97. Yassaṃ pāḷiyaṃ ‘‘ahetukaṃ nāmamūlena na ekamūlaṃ, sahetukaṃ nāmamūlena ekamūla’’nti (yama. 1.mūlayamaka.87) pāṭho āgato, tattha ‘‘ye keci nāmā dhammā’’ti nāmānaṃ niddhāritattā ‘‘ahetukaṃ sahetuka’’nti ca vutte ‘‘nāma’’nti ca idaṃ viññāyamānamevāti na vuttanti veditabbaṃ. Yattha pana ‘‘ahetukaṃ nāmaṃ, sahetukaṃ nāma’’nti (yama. 1.mūlayamaka.87) ca pāṭho, tattha supākaṭabhāvatthaṃ ‘‘nāma’’nti vuttanti.

    ਨਿਦ੍ਦੇਸવਾਰવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।

    Niddesavāravaṇṇanā niṭṭhitā.

    ਮੂਲਯਮਕવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।

    Mūlayamakavaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਿਟਕ • Abhidhammapiṭaka / ਯਮਕਪਾਲ਼ਿ • Yamakapāḷi / ੧. ਮੂਲਯਮਕਂ • 1. Mūlayamakaṃ

    ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Abhidhammapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਪਞ੍ਚਪਕਰਣ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā / ੧. ਮੂਲਯਮਕਂ • 1. Mūlayamakaṃ

    ਟੀਕਾ • Tīkā / ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ਪਞ੍ਚਪਕਰਣ-ਅਨੁਟੀਕਾ • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā / ੧. ਮੂਲਯਮਕਂ • 1. Mūlayamakaṃ


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact