Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / థేరగాథా-అట్ఠకథా • Theragāthā-aṭṭhakathā

    నమో తస్స భగవతో అరహతో సమ్మాసమ్బుద్ధస్స

    Namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa

    ఖుద్దకనికాయే

    Khuddakanikāye

    థేరగాథా-అట్ఠకథా

    Theragāthā-aṭṭhakathā

    (దుతియో భాగో)

    (Dutiyo bhāgo)

    ౪. చతుక్కనిపాతో

    4. Catukkanipāto

    ౧. నాగసమాలత్థేరగాథావణ్ణనా

    1. Nāgasamālattheragāthāvaṇṇanā

    అలఙ్కతాతిఆదికా ఆయస్మతో నాగసమాలత్థేరస్స గాథా. కా ఉప్పత్తి? అయమ్పి పదుముత్తరస్స భగవతో కాలే కులగేహే నిబ్బత్తిత్వా విఞ్ఞుతం పత్తో గిమ్హసమయే సూరియాతపసన్తత్తాయ భూమియా గచ్ఛన్తం సత్థారం దిస్వా పసన్నమానసో ఛత్తం అదాసి. సో తేన పుఞ్ఞకమ్మేన దేవమనుస్సేసు సంసరన్తో ఇమస్మిం బుద్ధుప్పాదే సక్యరాజకులే నిబ్బత్తిత్వా నాగసమాలోతి లద్ధనామో వయప్పత్తో ఞాతిసమాగమే పటిలద్ధసద్ధో పబ్బజిత్వా కిఞ్చి కాలం భగవతో ఉపట్ఠాకో అహోసి. సో ఏకదివసం నగరం పిణ్డాయ పవిట్ఠో అలఙ్కతపటియత్తం అఞ్ఞతరం నచ్చకిం మహాపథే తూరియేసు వజ్జన్తేసు నచ్చన్తిం దిస్వా, ‘‘అయం చిత్తకిరియవాయోధాతువిప్ఫారవసేన కరజకాయస్స తథా తథా పరివత్తి, అహో అనిచ్చా సఙ్ఖారా’’తి ఖయవయం పట్ఠపేత్వా విపస్సనం ఉస్సుక్కాపేత్వా అరహత్తం పాపుణి. తేన వుత్తం అపదానే (అప॰ థేర ౨.౪౬.౩౭-౪౮) –

    Alaṅkatātiādikā āyasmato nāgasamālattherassa gāthā. Kā uppatti? Ayampi padumuttarassa bhagavato kāle kulagehe nibbattitvā viññutaṃ patto gimhasamaye sūriyātapasantattāya bhūmiyā gacchantaṃ satthāraṃ disvā pasannamānaso chattaṃ adāsi. So tena puññakammena devamanussesu saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde sakyarājakule nibbattitvā nāgasamāloti laddhanāmo vayappatto ñātisamāgame paṭiladdhasaddho pabbajitvā kiñci kālaṃ bhagavato upaṭṭhāko ahosi. So ekadivasaṃ nagaraṃ piṇḍāya paviṭṭho alaṅkatapaṭiyattaṃ aññataraṃ naccakiṃ mahāpathe tūriyesu vajjantesu naccantiṃ disvā, ‘‘ayaṃ cittakiriyavāyodhātuvipphāravasena karajakāyassa tathā tathā parivatti, aho aniccā saṅkhārā’’ti khayavayaṃ paṭṭhapetvā vipassanaṃ ussukkāpetvā arahattaṃ pāpuṇi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 2.46.37-48) –

    ‘‘అఙ్గారజాతా పథవీ, కుక్కుళానుగతా మహీ;

    ‘‘Aṅgārajātā pathavī, kukkuḷānugatā mahī;

    పదుముత్తరో భగవా, అబ్భోకాసమ్హి చఙ్కమి.

    Padumuttaro bhagavā, abbhokāsamhi caṅkami.

    ‘‘పణ్డరం ఛత్తమాదాయ, అద్ధానం పటిపజ్జహం;

    ‘‘Paṇḍaraṃ chattamādāya, addhānaṃ paṭipajjahaṃ;

    తత్థ దిస్వాన సమ్బుద్ధం, విత్తి మే ఉపపజ్జథ.

    Tattha disvāna sambuddhaṃ, vitti me upapajjatha.

    ‘‘మరీచియోత్థటా భూమి, అఙ్గారావ మహీ అయం;

    ‘‘Marīciyotthaṭā bhūmi, aṅgārāva mahī ayaṃ;

    ఉపహన్తి మహావాతా, సరీరస్సాసుఖేపనా.

    Upahanti mahāvātā, sarīrassāsukhepanā.

    ‘‘సీతం ఉణ్హం విహనన్తం, వాతాతపనివారణం;

    ‘‘Sītaṃ uṇhaṃ vihanantaṃ, vātātapanivāraṇaṃ;

    పటిగ్గణ్హ ఇమం ఛత్తం, ఫస్సయిస్సామి నిబ్బుతిం.

    Paṭiggaṇha imaṃ chattaṃ, phassayissāmi nibbutiṃ.

    ‘‘అనుకమ్పకో కారుణికో, పదుముత్తరో మహాయసో;

    ‘‘Anukampako kāruṇiko, padumuttaro mahāyaso;

    మమ సఙ్కప్పమఞ్ఞాయ, పటిగ్గణ్హి తదా జినో.

    Mama saṅkappamaññāya, paṭiggaṇhi tadā jino.

    ‘‘తింసకప్పాని దేవిన్దో, దేవరజ్జమకారయిం;

    ‘‘Tiṃsakappāni devindo, devarajjamakārayiṃ;

    సతానం పఞ్చక్ఖత్తుఞ్చ, చక్కవత్తీ అహోసహం.

    Satānaṃ pañcakkhattuñca, cakkavattī ahosahaṃ.

    ‘‘పదేసరజ్జం విపులం, గణనాతో అసఙ్ఖియం;

    ‘‘Padesarajjaṃ vipulaṃ, gaṇanāto asaṅkhiyaṃ;

    అనుభోమి సకం కమ్మం, పుబ్బే సుకతమత్తనో.

    Anubhomi sakaṃ kammaṃ, pubbe sukatamattano.

    ‘‘అయం మే పచ్ఛిమా జాతి, చరిమో వత్తతే భవో;

    ‘‘Ayaṃ me pacchimā jāti, carimo vattate bhavo;

    అజ్జాపి సేతచ్ఛత్తం మే, సబ్బకాలం ధరీయతి.

    Ajjāpi setacchattaṃ me, sabbakālaṃ dharīyati.

    ‘‘సతసహస్సితో కప్పే, యం ఛత్తమదదిం తదా;

    ‘‘Satasahassito kappe, yaṃ chattamadadiṃ tadā;

    దుగ్గతిం నాభిజానామి, ఛత్తదానస్సిదం ఫలం.

    Duggatiṃ nābhijānāmi, chattadānassidaṃ phalaṃ.

    ‘‘కిలేసా ఝాపితా మయ్హం…పే॰… కతం బుద్ధస్స సాసన’’న్తి.

    ‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.

    అరహత్తం పన పత్వా –

    Arahattaṃ pana patvā –

    ౨౬౭.

    267.

    ‘‘అలఙ్కతా సువసనా, మాలినీ చన్దనుస్సదా;

    ‘‘Alaṅkatā suvasanā, mālinī candanussadā;

    మజ్ఝే మహాపథే నారీ, తూరియే నచ్చతి నట్టకీ.

    Majjhe mahāpathe nārī, tūriye naccati naṭṭakī.

    ౨౬౮.

    268.

    ‘‘పిణ్డికాయ పవిట్ఠోహం, గచ్ఛన్తో నం ఉదిక్ఖిసం;

    ‘‘Piṇḍikāya paviṭṭhohaṃ, gacchanto naṃ udikkhisaṃ;

    అలఙ్కతం సువసనం, మచ్చుపాసంవ ఓడ్డితం.

    Alaṅkataṃ suvasanaṃ, maccupāsaṃva oḍḍitaṃ.

    ౨౬౯.

    269.

    ‘‘తతో మే మనసీకారో, యోనిసో ఉదపజ్జథ;

    ‘‘Tato me manasīkāro, yoniso udapajjatha;

    ఆదీనవో పాతురహు, నిబ్బిదా సమతిట్ఠథ.

    Ādīnavo pāturahu, nibbidā samatiṭṭhatha.

    ౨౭౦.

    270.

    ‘‘తతో చిత్తం విముచ్చి మే, పస్స ధమ్మసుధమ్మతం;

    ‘‘Tato cittaṃ vimucci me, passa dhammasudhammataṃ;

    తిస్సో విజ్జా అనుప్పత్తా, కతం బుద్ధస్స సాసన’’న్తి. –

    Tisso vijjā anuppattā, kataṃ buddhassa sāsana’’nti. –

    చతూహి గాథాహి అత్తనో పటిపత్తికిత్తనముఖేన అఞ్ఞం బ్యాకాసి.

    Catūhi gāthāhi attano paṭipattikittanamukhena aññaṃ byākāsi.

    తత్థ అలఙ్కతాతి హత్థూపగాదిఆభరణేహి అలఙ్కతగత్తా. సువసనాతి సున్దరవసనా సోభనవత్థనివత్థా. మాలినీతి మాలాధారినీ పిళన్ధితపుప్ఫమాలా. చన్దనుస్సదాతి చన్దనానులేపలిత్తసరీరా. మజ్ఝే మహాపథే నారీ, తూరియే నచ్చతి నట్టకీతి యథావుత్తట్ఠానే ఏకా నారీ నట్టకీ నాటకిత్థీ నగరవీథియా మజ్ఝే పఞ్చఙ్గికే తూరియే వజ్జన్తే నచ్చతి, యథాపట్ఠపితం నచ్చం కరోతి.

    Tattha alaṅkatāti hatthūpagādiābharaṇehi alaṅkatagattā. Suvasanāti sundaravasanā sobhanavatthanivatthā. Mālinīti mālādhārinī piḷandhitapupphamālā. Candanussadāti candanānulepalittasarīrā. Majjhe mahāpathe nārī, tūriye naccati naṭṭakīti yathāvuttaṭṭhāne ekā nārī naṭṭakī nāṭakitthī nagaravīthiyā majjhe pañcaṅgike tūriye vajjante naccati, yathāpaṭṭhapitaṃ naccaṃ karoti.

    పిణ్డికాయాతి భిక్ఖాయ. పవిట్ఠోహన్తి నగరం పవిట్ఠో అహం. గచ్ఛన్తో నం ఉదిక్ఖిసన్తి నగరవీథియం గచ్ఛన్తో పరిస్సయపరిహరణత్థం వీథిం ఓలోకేన్తో తం నట్టకిం ఓలోకేసిం. కిం వియ? మచ్చుపాసంవ ఓడ్డితన్తి యథా మచ్చుస్స మచ్చురాజస్స పాసభూతో రూపాదికో ఓడ్డితో లోకే అనువిచరిత్వా ఠితో ఏకంసేన సత్తానం అనత్థావహో, ఏవం సాపి అప్పటిసఙ్ఖానే ఠితానం అన్ధపుథుజ్జనానం ఏకంసతో అనత్థావహాతి మచ్చుపాససదిసీ వుత్తా.

    Piṇḍikāyāti bhikkhāya. Paviṭṭhohanti nagaraṃ paviṭṭho ahaṃ. Gacchanto naṃ udikkhisanti nagaravīthiyaṃ gacchanto parissayapariharaṇatthaṃ vīthiṃ olokento taṃ naṭṭakiṃ olokesiṃ. Kiṃ viya? Maccupāsaṃva oḍḍitanti yathā maccussa maccurājassa pāsabhūto rūpādiko oḍḍito loke anuvicaritvā ṭhito ekaṃsena sattānaṃ anatthāvaho, evaṃ sāpi appaṭisaṅkhāne ṭhitānaṃ andhaputhujjanānaṃ ekaṃsato anatthāvahāti maccupāsasadisī vuttā.

    తతోతి తస్మా మచ్చుపాససదిసత్తా. మేతి మయ్హం. మనసీకారో యోనిసో ఉదపజ్జథాతి ‘‘అయం అట్ఠిసఙ్ఘాతో న్హారుసమ్బన్ధో మంసేన అనుపలిత్తో ఛవియా పటిచ్ఛన్నో అసుచిదుగ్గన్ధజేగుచ్ఛపటిక్కూలో అనిచ్చుచ్ఛాదనపరిమద్దనభేదనవిద్ధంసనధమ్మో ఈదిసే వికారే దస్సేతీ’’తి ఏవం యోనిసో మనసికారో ఉప్పజ్జి. ఆదీనవో పాతురహూతి ఏవం కాయస్స సభావూపధారణముఖేన తస్స చ తంనిస్సితానఞ్చ చిత్తచేతసికానం ఉదయబ్బయం సరసపభఙ్గుతఞ్చ మనసి కరోతో తేసు చ యక్ఖరక్ఖసాదీసు వియ భయతో ఉపట్ఠహన్తేసు తత్థ మే అనేకాకారఆదీనవో దోసో పాతురహోసి. తప్పటిపక్ఖతో చ నిబ్బానే ఆనిసంసో. నిబ్బిదా సమతిట్ఠథాతి నిబ్బిన్దనం ఆదీనవానుపస్సనానుభావసిద్ధం నిబ్బిదాఞాణం మమ హదయే సణ్ఠాసి, ముహుత్తమ్పి తేసం రూపారూపధమ్మానం గహణే చిత్తం నాహోసి, అఞ్ఞదత్థు ముఞ్చితుకామతాదివసేన తత్థ ఉదాసీనమేవ జాతన్తి అత్థో.

    Tatoti tasmā maccupāsasadisattā. Meti mayhaṃ. Manasīkāro yoniso udapajjathāti ‘‘ayaṃ aṭṭhisaṅghāto nhārusambandho maṃsena anupalitto chaviyā paṭicchanno asuciduggandhajegucchapaṭikkūlo aniccucchādanaparimaddanabhedanaviddhaṃsanadhammo īdise vikāre dassetī’’ti evaṃ yoniso manasikāro uppajji. Ādīnavo pāturahūti evaṃ kāyassa sabhāvūpadhāraṇamukhena tassa ca taṃnissitānañca cittacetasikānaṃ udayabbayaṃ sarasapabhaṅgutañca manasi karoto tesu ca yakkharakkhasādīsu viya bhayato upaṭṭhahantesu tattha me anekākāraādīnavo doso pāturahosi. Tappaṭipakkhato ca nibbāne ānisaṃso. Nibbidā samatiṭṭhathāti nibbindanaṃ ādīnavānupassanānubhāvasiddhaṃ nibbidāñāṇaṃ mama hadaye saṇṭhāsi, muhuttampi tesaṃ rūpārūpadhammānaṃ gahaṇe cittaṃ nāhosi, aññadatthu muñcitukāmatādivasena tattha udāsīnameva jātanti attho.

    తతోతి విపస్సనాఞాణతో పరం. చిత్తం విముచ్చి మేతి లోకుత్తరభావనాయ వత్తమానాయ మగ్గపటిపాటియా సబ్బకిలేసేహి మమ చిత్తం విముత్తం అహోసి. ఏతేన ఫలుప్పత్తిం దస్సేతి. మగ్గక్ఖణే హి కిలేసా విముచ్చన్తి నామ, ఫలక్ఖణే విముత్తాతి. సేసం వుత్తనయమేవ.

    Tatoti vipassanāñāṇato paraṃ. Cittaṃ vimucci meti lokuttarabhāvanāya vattamānāya maggapaṭipāṭiyā sabbakilesehi mama cittaṃ vimuttaṃ ahosi. Etena phaluppattiṃ dasseti. Maggakkhaṇe hi kilesā vimuccanti nāma, phalakkhaṇe vimuttāti. Sesaṃ vuttanayameva.

    నాగసమాలత్థేరగాథావణ్ణనా నిట్ఠితా.

    Nāgasamālattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / ఖుద్దకనికాయ • Khuddakanikāya / థేరగాథాపాళి • Theragāthāpāḷi / ౧. నాగసమాలత్థేరగాథా • 1. Nāgasamālattheragāthā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact