Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / અઙ્ગુત્તરનિકાય • Aṅguttaranikāya

    ૫. ધમ્મિકવગ્ગો

    5. Dhammikavaggo

    ૧. નાગસુત્તં

    1. Nāgasuttaṃ

    ૪૩. એકં સમયં ભગવા સાવત્થિયં વિહરતિ જેતવને અનાથપિણ્ડિકસ્સ આરામે. અથ ખો ભગવા પુબ્બણ્હસમયં નિવાસેત્વા પત્તચીવરમાદાય સાવત્થિયં પિણ્ડાય પાવિસિ. સાવત્થિયં પિણ્ડાય ચરિત્વા પચ્છાભત્તં પિણ્ડપાતપટિક્કન્તો આયસ્મન્તં આનન્દં આમન્તેસિ – ‘‘આયામાનન્દ , યેન પુબ્બારામો મિગારમાતુપાસાદો તેનુપસઙ્કમિસ્સામ દિવાવિહારાયા’’તિ. ‘‘એવં, ભન્તે’’તિ ખો આયસ્મા આનન્દો ભગવતો પચ્ચસ્સોસિ.

    43. Ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Atha kho bhagavā pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya sāvatthiyaṃ piṇḍāya pāvisi. Sāvatthiyaṃ piṇḍāya caritvā pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkanto āyasmantaṃ ānandaṃ āmantesi – ‘‘āyāmānanda , yena pubbārāmo migāramātupāsādo tenupasaṅkamissāma divāvihārāyā’’ti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho āyasmā ānando bhagavato paccassosi.

    અથ ખો ભગવા આયસ્મતા આનન્દેન સદ્ધિં યેન પુબ્બારામો મિગારમાતુપાસાદો તેનુપસઙ્કમિ. અથ ખો ભગવા સાયન્હસમયં પટિસલ્લાના વુટ્ઠિતો આયસ્મન્તં આનન્દં આમન્તેસિ – ‘‘આયામાનન્દ, યેન પુબ્બકોટ્ઠકો તેનુપસઙ્કમિસ્સામ ગત્તાનિ પરિસિઞ્ચિતુ’’ન્તિ. ‘‘એવં, ભન્તે’’તિ ખો આયસ્મા આનન્દો ભગવતો પચ્ચસ્સોસિ. અથ ખો ભગવા આયસ્મતા આનન્દેન સદ્ધિં યેન પુબ્બકોટ્ઠકો તેનુપસઙ્કમિ ગત્તાનિ પરિસિઞ્ચિતું. પુબ્બકોટ્ઠકે ગત્તાનિ પરિસિઞ્ચિત્વા પચ્ચુત્તરિત્વા એકચીવરો અટ્ઠાસિ ગત્તાનિ પુબ્બાપયમાનો.

    Atha kho bhagavā āyasmatā ānandena saddhiṃ yena pubbārāmo migāramātupāsādo tenupasaṅkami. Atha kho bhagavā sāyanhasamayaṃ paṭisallānā vuṭṭhito āyasmantaṃ ānandaṃ āmantesi – ‘‘āyāmānanda, yena pubbakoṭṭhako tenupasaṅkamissāma gattāni parisiñcitu’’nti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho āyasmā ānando bhagavato paccassosi. Atha kho bhagavā āyasmatā ānandena saddhiṃ yena pubbakoṭṭhako tenupasaṅkami gattāni parisiñcituṃ. Pubbakoṭṭhake gattāni parisiñcitvā paccuttaritvā ekacīvaro aṭṭhāsi gattāni pubbāpayamāno.

    તેન ખો પન સમયેન રઞ્ઞો પસેનદિસ્સ કોસલસ્સ સેતો નામ નાગો મહાતૂરિય 1 તાળિતવાદિતેન પુબ્બકોટ્ઠકા પચ્ચુત્તરતિ. અપિસ્સુ તં જનો દિસ્વા એવમાહ – ‘‘અભિરૂપો વત, ભો, રઞ્ઞો નાગો; દસ્સનીયો વત, ભો, રઞ્ઞો નાગો; પાસાદિકો વત, ભો, રઞ્ઞો નાગો; કાયુપપન્નો વત, ભો, રઞ્ઞો નાગો’’તિ! એવં વુત્તે આયસ્મા ઉદાયી ભગવન્તં એતદવોચ – ‘‘હત્થિમેવ નુ ખો, ભન્તે, મહન્તં બ્રહન્તં 2 કાયુપપન્નં જનો દિસ્વા એવમાહ – ‘નાગો વત, ભો, નાગો’તિ, ઉદાહુ અઞ્ઞમ્પિ કઞ્ચિ 3 મહન્તં બ્રહન્તં કાયુપપન્નં જનો દિસ્વા એવમાહ – ‘નાગો વત, ભો, નાગો’’’તિ? ‘‘હત્થિમ્પિ ખો, ઉદાયિ, મહન્તં બ્રહન્તં કાયુપપન્નં જનો દિસ્વા એવમાહ – ‘નાગો વત, ભો, નાગો’તિ! અસ્સમ્પિ ખો, ઉદાયિ, મહન્તં બ્રહન્તં…પે॰… ગોણમ્પિ ખો, ઉદાયિ , મહન્તં બ્રહન્તં…પે॰… ઉરગમ્પિ 4 ખો, ઉદાયિ, મહન્તં બ્રહન્તં…પે॰… રુક્ખમ્પિ ખો, ઉદાયિ , મહન્તં બ્રહન્તં…પે॰… મનુસ્સમ્પિ ખો, ઉદાયિ, મહન્તં બ્રહન્તં કાયુપપન્નં જનો દિસ્વા એવમાહ – ‘નાગો વત, ભો, નાગો’તિ! અપિ ચ, ઉદાયિ, યો સદેવકે લોકે સમારકે સબ્રહ્મકે સસ્સમણબ્રાહ્મણિયા પજાય સદેવમનુસ્સાય આગું ન કરોતિ કાયેન વાચાય મનસા, તમહં ‘નાગો’તિ બ્રૂમી’’તિ.

    Tena kho pana samayena rañño pasenadissa kosalassa seto nāma nāgo mahātūriya 5 tāḷitavāditena pubbakoṭṭhakā paccuttarati. Apissu taṃ jano disvā evamāha – ‘‘abhirūpo vata, bho, rañño nāgo; dassanīyo vata, bho, rañño nāgo; pāsādiko vata, bho, rañño nāgo; kāyupapanno vata, bho, rañño nāgo’’ti! Evaṃ vutte āyasmā udāyī bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘hatthimeva nu kho, bhante, mahantaṃ brahantaṃ 6 kāyupapannaṃ jano disvā evamāha – ‘nāgo vata, bho, nāgo’ti, udāhu aññampi kañci 7 mahantaṃ brahantaṃ kāyupapannaṃ jano disvā evamāha – ‘nāgo vata, bho, nāgo’’’ti? ‘‘Hatthimpi kho, udāyi, mahantaṃ brahantaṃ kāyupapannaṃ jano disvā evamāha – ‘nāgo vata, bho, nāgo’ti! Assampi kho, udāyi, mahantaṃ brahantaṃ…pe… goṇampi kho, udāyi , mahantaṃ brahantaṃ…pe… uragampi 8 kho, udāyi, mahantaṃ brahantaṃ…pe… rukkhampi kho, udāyi , mahantaṃ brahantaṃ…pe… manussampi kho, udāyi, mahantaṃ brahantaṃ kāyupapannaṃ jano disvā evamāha – ‘nāgo vata, bho, nāgo’ti! Api ca, udāyi, yo sadevake loke samārake sabrahmake sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadevamanussāya āguṃ na karoti kāyena vācāya manasā, tamahaṃ ‘nāgo’ti brūmī’’ti.

    ‘‘અચ્છરિયં, ભન્તે, અબ્ભુતં, ભન્તે! યાવ સુભાસિતં ચિદં, ભન્તે, ભગવતા – અપિ ચ, ઉદાયિ, યો સદેવકે લોકે સમારકે સબ્રહ્મકે સસ્સમણબ્રાહ્મણિયા પજાય સદેવમનુસ્સાય આગું ન કરોતિ કાયેન વાચાય મનસા, તમહં ‘નાગો’તિ બ્રૂમી’’તિ. ઇદઞ્ચ પનાહં, ભન્તે, ભગવતા સુભાસિતં ઇમાહિ ગાથાહિ અનુમોદામિ –

    ‘‘Acchariyaṃ, bhante, abbhutaṃ, bhante! Yāva subhāsitaṃ cidaṃ, bhante, bhagavatā – api ca, udāyi, yo sadevake loke samārake sabrahmake sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadevamanussāya āguṃ na karoti kāyena vācāya manasā, tamahaṃ ‘nāgo’ti brūmī’’ti. Idañca panāhaṃ, bhante, bhagavatā subhāsitaṃ imāhi gāthāhi anumodāmi –

    ‘‘મનુસ્સભૂતં સમ્બુદ્ધં, અત્તદન્તં સમાહિતં;

    ‘‘Manussabhūtaṃ sambuddhaṃ, attadantaṃ samāhitaṃ;

    ઇરિયમાનં બ્રહ્મપથે, ચિત્તસ્સૂપસમે રતં.

    Iriyamānaṃ brahmapathe, cittassūpasame rataṃ.

    ‘‘યં મનુસ્સા નમસ્સન્તિ, સબ્બધમ્માન પારગું;

    ‘‘Yaṃ manussā namassanti, sabbadhammāna pāraguṃ;

    દેવાપિ તં 9 નમસ્સન્તિ, ઇતિ મે અરહતો સુતં.

    Devāpi taṃ 10 namassanti, iti me arahato sutaṃ.

    ‘‘સબ્બસંયોજનાતીતં, વના નિબ્બન 11 માગતં;

    ‘‘Sabbasaṃyojanātītaṃ, vanā nibbana 12 māgataṃ;

    કામેહિ નેક્ખમ્મરતં 13, મુત્તં સેલાવ કઞ્ચનં.

    Kāmehi nekkhammarataṃ 14, muttaṃ selāva kañcanaṃ.

    ‘‘સબ્બે અચ્ચરુચી નાગો, હિમવાઞ્ઞે સિલુચ્ચયે;

    ‘‘Sabbe accarucī nāgo, himavāññe siluccaye;

    સબ્બેસં નાગનામાનં, સચ્ચનામો અનુત્તરો.

    Sabbesaṃ nāganāmānaṃ, saccanāmo anuttaro.

    ‘‘નાગં વો 15 કિત્તયિસ્સામિ, ન હિ આગું કરોતિ સો;

    ‘‘Nāgaṃ vo 16 kittayissāmi, na hi āguṃ karoti so;

    સોરચ્ચં અવિહિંસા ચ, પાદા નાગસ્સ તે દુવે.

    Soraccaṃ avihiṃsā ca, pādā nāgassa te duve.

    ‘‘તપો ચ બ્રહ્મચરિયં, ચરણા નાગસ્સ ત્યાપરે;

    ‘‘Tapo ca brahmacariyaṃ, caraṇā nāgassa tyāpare;

    સદ્ધાહત્થો મહાનાગો, ઉપેક્ખાસેતદન્તવા.

    Saddhāhattho mahānāgo, upekkhāsetadantavā.

    ‘‘સતિ ગીવા સિરો પઞ્ઞા, વીમંસા ધમ્મચિન્તના;

    ‘‘Sati gīvā siro paññā, vīmaṃsā dhammacintanā;

    ધમ્મકુચ્છિસમાતપો, વિવેકો તસ્સ વાલધિ.

    Dhammakucchisamātapo, viveko tassa vāladhi.

    ‘‘સો ઝાયી અસ્સાસરતો, અજ્ઝત્તં સુસમાહિતો 17;

    ‘‘So jhāyī assāsarato, ajjhattaṃ susamāhito 18;

    ગચ્છં સમાહિતો નાગો, ઠિતો નાગો સમાહિતો.

    Gacchaṃ samāhito nāgo, ṭhito nāgo samāhito.

    ‘‘સેય્યં સમાહિતો નાગો, નિસિન્નોપિ સમાહિતો;

    ‘‘Seyyaṃ samāhito nāgo, nisinnopi samāhito;

    સબ્બત્થ સંવુતો નાગો, એસા નાગસ્સ સમ્પદા.

    Sabbattha saṃvuto nāgo, esā nāgassa sampadā.

    ‘‘ભુઞ્જતિ અનવજ્જાનિ, સાવજ્જાનિ ન ભુઞ્જતિ;

    ‘‘Bhuñjati anavajjāni, sāvajjāni na bhuñjati;

    ઘાસમચ્છાદનં લદ્ધા, સન્નિધિં પરિવજ્જયં.

    Ghāsamacchādanaṃ laddhā, sannidhiṃ parivajjayaṃ.

    ‘‘સંયોજનં અણું થૂલં, સબ્બં છેત્વાન બન્ધનં;

    ‘‘Saṃyojanaṃ aṇuṃ thūlaṃ, sabbaṃ chetvāna bandhanaṃ;

    યેન યેનેવ ગચ્છતિ, અનપેક્ખોવ ગચ્છતિ.

    Yena yeneva gacchati, anapekkhova gacchati.

    ‘‘યથાપિ ઉદકે જાતં, પુણ્ડરીકં પવડ્ઢતિ;

    ‘‘Yathāpi udake jātaṃ, puṇḍarīkaṃ pavaḍḍhati;

    નુપલિપ્પતિ 19 તોયેન, સુચિગન્ધં મનોરમં.

    Nupalippati 20 toyena, sucigandhaṃ manoramaṃ.

    ‘‘તથેવ લોકે સુજાતો, બુદ્ધો લોકે વિહરતિ;

    ‘‘Tatheva loke sujāto, buddho loke viharati;

    નુપલિપ્પતિ લોકેન, તોયેન પદુમં યથા.

    Nupalippati lokena, toyena padumaṃ yathā.

    ‘‘મહાગિનીવ જલિતો 21, અનાહારૂપસમ્મતિ;

    ‘‘Mahāginīva jalito 22, anāhārūpasammati;

    સઙ્ખારેસૂપસન્તેસુ 23, નિબ્બુતોતિ પવુચ્ચતિ.

    Saṅkhāresūpasantesu 24, nibbutoti pavuccati.

    ‘‘અત્થસ્સાયં વિઞ્ઞાપની, ઉપમા વિઞ્ઞૂહિ દેસિતા;

    ‘‘Atthassāyaṃ viññāpanī, upamā viññūhi desitā;

    વિઞ્ઞસ્સન્તિ 25 મહાનાગા, નાગં નાગેન દેસિતં.

    Viññassanti 26 mahānāgā, nāgaṃ nāgena desitaṃ.

    ‘‘વીતરાગો વીતદોસો, વીતમોહો અનાસવો;

    ‘‘Vītarāgo vītadoso, vītamoho anāsavo;

    સરીરં વિજહં નાગો, પરિનિબ્બિસ્સતિ 27 અનાસવો’’તિ. પઠમં;

    Sarīraṃ vijahaṃ nāgo, parinibbissati 28 anāsavo’’ti. paṭhamaṃ;







    Footnotes:
    1. મહાતુરિય (સી॰ સ્યા॰ કં॰ પી॰)
    2. મહન્તં બ્રુહન્તં (સી॰), મહત્તં બ્રહ્મત્તં (ક॰)
    3. કિઞ્ચિ (ક॰)
    4. નાગમ્પિ (ક॰)
    5. mahāturiya (sī. syā. kaṃ. pī.)
    6. mahantaṃ bruhantaṃ (sī.), mahattaṃ brahmattaṃ (ka.)
    7. kiñci (ka.)
    8. nāgampi (ka.)
    9. નં (સી॰ પી॰)
    10. naṃ (sī. pī.)
    11. નિબ્બાન (સી॰ સ્યા॰ કં॰ પી॰)
    12. nibbāna (sī. syā. kaṃ. pī.)
    13. નેક્ખમ્મે રતં (ક॰ સી॰)
    14. nekkhamme rataṃ (ka. sī.)
    15. તે (ક॰)
    16. te (ka.)
    17. અજ્ઝત્તુપસમાહિતો (સ્યા॰ ક॰)
    18. ajjhattupasamāhito (syā. ka.)
    19. ન ઉપલિપ્પતિ (સી॰ સ્યા॰ કં॰ પી॰), નુપલિમ્પતિ (ક॰)
    20. na upalippati (sī. syā. kaṃ. pī.), nupalimpati (ka.)
    21. મહાગ્ગિનિ પજ્જલિતો (સી॰ સ્યા॰ કં॰)
    22. mahāggini pajjalito (sī. syā. kaṃ.)
    23. અઙ્ગારેસુ ચ સન્તેસુ (ક॰)
    24. aṅgāresu ca santesu (ka.)
    25. વિઞ્ઞિસ્સન્તિ (ક॰)
    26. viññissanti (ka.)
    27. પરિનિબ્બાતિ (પી॰ ક॰)
    28. parinibbāti (pī. ka.)



    Related texts:



    અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / સુત્તપિટક (અટ્ઠકથા) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / અઙ્ગુત્તરનિકાય (અટ્ઠકથા) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ૧. નાગસુત્તવણ્ણના • 1. Nāgasuttavaṇṇanā

    ટીકા • Tīkā / સુત્તપિટક (ટીકા) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / અઙ્ગુત્તરનિકાય (ટીકા) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ૧. નાગસુત્તવણ્ણના • 1. Nāgasuttavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact